Bhagya Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 7 ਆਕ੍ਰਿਤੀਆਂ Ex 7.2 Textbook Exercise Questions and Answers.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਜਾਲ ਤੋਂ ਕਿਹੜੀ ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਬਣਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
ਹੱਲ:
(ਅ)
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਉਪਰੀ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਦੇਖਣ ‘ਤੇ ਇੱਟ ਦਾ ਆਕਾਰ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਦਿਸੇਗਾ ?
ਹੱਲ:
(ੳ)
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਨੂੰ ਰੰਗ ਭਰ ਕੇ ਪੂਰਾ ਕਰੋ :
ਹੱਲ:
ਰੰਗ ਭਰੋ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਕਿਹੜੀ ਟਾਈਲ ਨਾਲ ਪੂਰੇ ਹੋਣਗੇ ?
ਹੱਲ:
I. (ੲ) II. (ੳ)
Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 17 ਹਿੰਦਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਸੰਦੇਸ਼ Textbook Exercise Questions and Answers.
ਪਾਠ ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ
I. ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਸੰਦੇਸ਼’ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚਲੀਆਂ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
II. ਜ਼ਬਾਨੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸ ਨੇ ਲਿਖੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਨੇ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸ. ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਪਿੰਡ ਸਰਾਭਾ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਚ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਕਿਉਂ ਹੋਈ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਆਰੰਭਣ ਕਰਕੇ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਗਾ ਕੇ ਸੁਣਾਓ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ – ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਕਰਨ ।)
III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ “ਪੜੋ ਤੇ ਪੁੱਛੇ ਗਏ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ ।
(ੳ) ਖ਼ਾਤਰ ਵਤਨ ਦੀ ਲੱਗੇ ਹਾਂ ਚੜ੍ਹਨ ਫਾਂਸੀ,
ਸਾਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਨਹੀਂ ਘਬਰਾ ਜਾਣਾ ।
-ਕੌਣ ਫਾਂਸੀ ਚੜ੍ਹਨ ਲੱਗੇ ਸਨ ਤੇ ਕਿਉਂ ?
(ਅ) ਹੁੰਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਬਹੁਤੇ ਅਤੇ ਪਾਸ ਥੋੜੇ ।
ਵਤਨ ਵਾਸੀਓ ਦਿਲ ਨਾ ਢਾਹ ਜਾਣਾ ।
-ਵਤਨ-ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਆਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ੲ) ਪਿਆਰੇ ਵੀਰਨੋ ਚੱਲੇ ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਜਿੱਥੇ,
ਏਸੇ ਰਸਤਿਓਂ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਆ ਜਾਣਾ ।’
-ਕਿਹੜੇ ਰਸਤੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਗਦਰੀ ਦੇਸ਼-ਭਗਤ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਆਦਿ ਫਾਂਸੀ ਚੜ੍ਹਨ ਲੱਗੇ ਸਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1914 15 ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇਨਕਲਾਬੀ ਲੜਾਈ ਆਰੰਭ ਕੀਤੀ ਸੀ ।
(ਅ) ਵਤਨ-ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼-ਭਗਤੀ ਦਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਬਹੁਤ ਔਖਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਪਾਸ ਹੋਣ ਲਈ ਜਾਨ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇਣੀ ਤੇ ਪੈਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਸ ਵਿਚ ਪਾਸ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਫੇਲ੍ਹ ਬਹੁਤੇ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਹੇ ਦੇਸ਼-ਵਾਸੀਓ, ਤੁਸੀਂ ਦੇਸ਼-ਭਗਤੀ ਦੇ ਬਿਖੜੇ ਰਾਹ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਕਿਤੇ ਦਿਲ ਨਾ ਛੱਡ ਜਾਇਓ ।
(ੲ) ਦੇਸ਼-ਪਿਆਰ ਦੇ ਰਾਹ ਉੱਤੇ ਤੁਰਦਿਆਂ ਜਾਨਾਂ , ਦੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਕਰਨ ਦੇ ਰਾਹ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਲਿਖੋ :
ਵਤਨ, ਇਸ਼ਕ, ਫਾਂਸੀ, ਥੋੜ੍ਹ, ਦਿਲੀ, ਕੌਮ ।.
ਉੱਤਰ:
ਵਤਨ-ਦੇਸ਼, ਜਨਮ-ਭੂਮੀ ।
ਇਸ਼ਕ – ਪਿਆਰ।
ਫਾਂਸੀ – ਫਾਹਾ ।
ਧੋਹ – ਧੋਖਾ, ਗ਼ਦਾਰੀ । ,
ਦਿਲੋਂ – ਦਿਲਾਂ ਵਿਚ ।
ਕੌਮ – ਜਾਤੀ, ਦੇਸ਼ ਜਾਂ ਕਬੀਲੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਲੋਕ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਦੱਸ ਕੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ :-
ਵਤਨ, ਧੋਹ, ਦਾਗ਼, ਕੌਮ, ਸੇਵਕ, ਫਾਂਸੀ, ਖ਼ਾਤਰ, ਜੇਲ, ਇਸ਼ਕ, ਦਿਨੀਂ । ਨ।
ਉੱਤਰ:
IV. ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਗ਼ਦਰੀ ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਿ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜਮਰਨ ।
V. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ/ਵਸਤੁਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਸੰਦੇਸ਼’ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ (✓) ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਕਿਹੜੀ ਕਵਿਤਾ ਪੜੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਸੰਦੇਸ਼ (✓) ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਸੰਦੇਸ਼’ ਪਾਠ ਕਵਿਤਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਹਾਣੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਵਿਤਾ (✓) ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
24 ਮਈ, 1896 (✓) ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ:
16 ਨਵੰਬਰ, 1915 (✓) ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਫਾਂਸੀ ਲੱਗਣ ਸਮੇਂ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਦੀ ਉਮਰ ਕਿੰਨੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
19 ਸਾਲ (✓) ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਨੇ ਕਿਉਂ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿੱਤੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਦੇਸ਼ (ਵਤਨ) ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ (✓) ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਦੇਸ਼-ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਵਰਜਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਦੇਸ਼-ਧ੍ਰੋਹ ਤੋਂ (✓) ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਵਤਨ ਸੇਵਕਾਂ ਲਈ ਜੇਲਾਂ ਕੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਾਲਜ (✓) ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸ ਨੇ ਦੇਸ਼-ਧ੍ਰੋਹ ਗਦਾਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਿਰਪਾਲ ਸਿੰਘ (✓) ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜੇ ਰਸਤੇ ਉੱਤੇ ਤੁਰਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਦੇਸ਼ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇ (✓) ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਦੇਸ਼-ਭਗਤ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ (✓) ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਸਤਰ ਪੂਰੀ ਕਰੋ :
ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਓ ਰੱਖਣਾ ਯਾਦ ਸਾਨੂੰ
ਕਿਤੇ ਦਿਲਾਂ ਤੋਂ ………………
(ਉ) ਨਾ ਭੁਲਾ ਜਾਣਾ
(ਅ) ਪਰ੍ਹਾਂ ਕਰਾ ਜਾਣਾ
(ੲ) ਉਰੇ ਨਾ ਜਾਣਾ ।
(ਸ) ਨਾ ਵਗਾਹ ਜਾਣਾ ।
ਉੱਤਰ:
ਨਾ ਭੁਲਾ ਜਾਣਾ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਤੇ ਤੁਕਾਂਤਾਂ ਤੋਂ ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਲਿਖੋ :
………………………. ਪਾ ਜਾਣ ।
………………….. ਢਾਹ ਜਾਂਦਾ c
ਉੱਤਰ:
ਜੇਲ੍ਹ ਹੋਣ ਕਾਲਜ ਵਤਨ ਸੇਵਕਾ ਦੇ, ਦਾਖ਼ਲ ਹੋ ਕੇ ਡਿਗਰੀਆਂ ਪਾ ਜਾਣ ਹੁੰਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਬਹੁਤੇ ਅਤੇ ਪਾਸ ਥੋੜੇ , ਵਤਨ ਵਾਸੀਓ ਦਿਲ ਨਾ ਢਾਹ ਜਾਂਦਾ ।
ਨੋਟ – ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਲਈ ਪੜੋ “ਐੱਮ. ਬੀ. ਡੀ. ਸਫਲਤਾ ਦਾ ਸਾਧਨ ਵਿਚ ਇਕ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਕੋਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਅੰਤ ਵਿਚ ਆਵੇਗਾ ?
(ਉ) ਕਿਤੇ
(ਅ) ਕਾਲਜ
(ੲ) ਕਰਕੇ
(ਸ) ਕਿਰਪਾਨ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਕਿਰਪਾਨ ।
VI. ਵਿਆਕਰਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਵਤਨ ਦਾ ਜੋ ਸੰਬੰਧ ‘ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ‘ਪ੍ਰੋਹ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਕਿਸ ਨਾਲ ਹੈ ?
(ਉ) ਗ਼ਦਾਰ
(ਅ) ਗਦਾਰੀ
(ੲ) ਗ਼ਦਰ
(ਸ) ਧੋਖਾ
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਗਦਾਰੀ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ ਸਹੀ ਹਨ
(ਉ) ਫ਼ੇਲ੍ਹ
(ਅ) ਫੇਲ
(ੲ) ਫੇਹਲ
(ਸ) ਫ਼ਿਹਲ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਫ਼ੇਲ੍ਹ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਓ ਰੱਖਣਾ ਯਾਦ ਸਾਨੂੰ ।’ ਇਸ ਸਤਰ ਵਿੱਚ ਪੜਨਾਂਵ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਓ
(ਅ) ਰੱਖਣਾ
(ੲ) ਯਾਦ
(ਸ) ਸਾਨੂੰ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਸਾਨੂੰ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :-
ਹਿਦ, ਚੜਨ, ਮੋਤ, ਬਦਲ, ਵਾਗੂੰ, ਜਾਦ, ਜੋਲਾ, ਫ਼ੇਲ, ਥੋੜੇ ।
ਉੱਤਰ:
ਹਿੰਦ, ਚੜ੍ਹਨ, ਮੌਤ, ਬੱਦਲ, ਵਾਂਗੂੰ, ਜੇਲਾਂ, ਫੇਲ੍ਹ, ਥੋੜੇ ।
VII. ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :-
(ਉ) ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਓ ਰੱਖਣਾ ਯਾਦ ਸਾਨੂੰ,
…………………… ।
ਉੱਤਰ:
ਹਿੰਦ ਵਾਸੀਓ ਰੱਖਣਾ ਯਾਦ ਸਾਨੂੰ,
ਕਿਤੇ ਦਿਲਾਂ ਤੋਂ ਨਾ ਭੁਲਾ ਜਾਣਾ ।
(ਅ) ਖ਼ਾਤਰ ਵਤਨ ਦੀ ਲੱਗੇ ਹਾਂ ਚੜ੍ਹਨ ਫਾਂਸੀ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਖ਼ਾਤਰ ਵਤਨ ਦੀ ਲੱਗੇ ਹਾਂ ਚੜ੍ਹਨ ਫਾਂਸੀ,
ਸਾਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਨਹੀਂ ਘਬਰਾ ਜਾਣਾ ।
(ੲ) ਸਾਡੀ ਮੌਤ ਨੇ ਵਤਨ ਦੇ ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ,
………………………।
ਉੱਤਰ:
ਸਾਡੀ ਮੌਤ ਨੇ ਵਤਨ ਦੇ ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ,
ਦਿਨੀਂ ਵਤਨ ਦਾ ਇਸ਼ਕ ਜਗਾ ਜਾਣਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਦੇਸ ਵਾਸੀਓ ਚਮਕਣਾ ਚੰਦ ਵਾਂਗੂੰ,
……………………….।
ਉੱਤਰ:
ਦੇਸ ਵਾਸੀਓ ਚਮਕਣਾ ਚੰਦ ਵਾਂਗੂੰ,
ਕਿਤੇ ਬੱਦਲਾਂ ਹੇਠ ਨਾ ਆ ਜਾਣਾ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :-
(ਉ) ਕਰ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਥੋਹ ਯਾਰੋ,
…………………………… ।
ਉੱਤਰ:
ਕਰ ਕੇ ਦੇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਧੋਹ ਯਾਰੋ,
ਦਾਗ਼ ਕੌਮ ਦੇ ਮੱਥੇ ਨਾ ਲਾ ਜਾਣਾ ।
(ਅ) ਮੂਲਾ ਸਿੰਘ, ਕਿਰਪਾਲ, ਨਵਾਬ ਵਾਂਗੂੰ,
…………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਮੂਲਾ ਸਿੰਘ, ਕਿਰਪਾਲ, ਨਵਾਬ ਵਾਂਗੂੰ,
ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਨਾ ਕਿਤੇ ਕਹਾ ਜਾਣਾ ।
(ੲ) ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਹੋਣ ਕਾਲਜ ਵਤਨ-ਸੇਵਕਾਂ ਦੇ,
…………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਹੋਣ ਕਾਲਜ ਵਤਨ-ਸੇਵਕਾਂ ਦੇ,
ਦਾਖ਼ਲ ਹੋ ਕੇ ਡਿਗਰੀਆਂ ਪਾ ਜਾਣਾ ।
(ਸ) ਹੁੰਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਬਹੁਤੇ ਅਤੇ ਪਾਸ ਥੋੜੇ,
……………………….. ।
ਉੱਤਰ:
ਹੁੰਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਬਹੁਤੇ ਅਤੇ ਪਾਸ ਥੋੜੇ ,
ਵਤਨ ਵਾਸੀਓ ਦਿਲ ਨਾ ਢਾਹ ਜਾਣਾ ।
(ਹ) ਪਿਆਰੇ ਵੀਰਨੋ ਚੱਲੇ ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਜਿੱਥੇ,
……………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਪਿਆਰੇ ਵੀਰਨੋ ਚੱਲੇ ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਜਿੱਥੇ,
ਏਸੇ ਰਸਤਿਓਂ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਆ ਜਾਣਾ ।
VI. ਰਚਨਾਤਮਕ ਕਾਰਜ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਚਿਤਰ ਵਿਚ ਰੰਗ ਭਰੋ :
ਉੱਤਰ:
ਨੋਟ – ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪ ਕਰਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਅੱਖੀਂ ਡਿੱਠਾ ਮੇਲਾਂ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਲੇਖ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ – ਇਹ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਲਈ ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ “ਲੇਖ ਰਚਨਾ ਵਾਲਾ ਭਾਗ ।)
ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ
ਅੰਤਿਮ ਸੰਦੇਸ਼ – ਅਖ਼ੀਰਲਾ ਸੁਨੇਹਾ, ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣ ਸਮੇਂ ਦਿੱਤਾ ਸੁਨੇਹਾ ।
ਸਾਨੂੰ – ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ । ਲੜਦੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਗ਼ਦਰੀ ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ ਨੂੰ 1914-1915.
ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਫਾਂਸੀ ਉੱਤੇ ਟੰਗ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ।
ਵਤਨ – ਦੇਸ਼, ਜਨਮ-ਭੂਮੀ ।
ਦਿਲੀ – ਦਿਲਾਂ ਵਿਚ ।
ਇਸ਼ਕ – ਪਿਆਰ ।
ਥੋਹ – ਧੋਖਾ ।
ਦਾਗ਼ – ਧੱਬਾ, ਬਦਨਾਮੀ ।
ਮੂਲਾ ਸਿੰਘ, ਕਿਰਪਾਲ, ਨਵਾਬ ਅਮਰ ਸਿੰਘ – ਮੂਲਾ ਸਿੰਘ, ਕਿਰਪਾਲ ਸਿੰਘ, ਨਵਾਬ ਖਾਂ ਤੇ ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗ਼ਦਰੀ ਦੇਸ਼ ਭਗਤਾਂ ਨਾਲ ਗ਼ਦਾਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ।
ਵਤਨ ਸੇਵਕਾਂ – ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ ।
ਡਿਗਰੀਆਂ – ਪਦਵੀਆਂ ।
ਦਿਲ ਢਾਹੁਣਾ – ਹਿੰਮਤ ਹਾਰਨੀ ।
ਚੱਲੇ ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਜਿੱਥੇ – ਅਸੀਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜਦਿਆਂ ਫਾਂਸੀਆਂ ਦੇ ਰੱਸੇ ਚੁੰਮ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ ।
Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 5 ਮਾਪ Ex 5.8 Textbook Exercise Questions and Answers.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ (ਆਇਤਨ) ਕਿਹੜੀ ਇਕਾਈ ਵਿੱਚ ਮਾਪੀ ਜਾਵੇਗੀ ? ਮਿਲੀਲਿਟਰ ਜਾਂ ਲਿਟਰ’ (✓) ਤੇ ਜਾ ਲਗਾਓ :
(a) ਮਿਲੀ ਲਿਟਰ ___
ਲਿਟਰ ✓
ਹੱਲ:
ਲਿਟਰ
(b) ਮਿਲੀ ਲਿਟਰ ___
ਲਿਟਰ ___
ਹੱਲ:
ਮਿਲੀਲਿਟਰ
(c) ਮਿਲੀ ਲਿਟਰ ___
ਲਿਟਰ ___
ਹੱਲ:
ਲਿਟਰ
(d) ਮਿਲੀ ਲਿਟਰ ___
ਲਿਟਰ ___
ਹੱਲ:
ਮਿਲੀਲਿਟਰ
(e) ਮਿਲੀ ਲਿਟਰ ___
ਲਿਟਰ ___
ਹੱਲ:
ਲਿਟਰ
(f) ਮਿਲੀ ਲਿਟਰ ___
ਲਿਟਰ ___
ਹੱਲ:
ਮਿਲੀਲਿਟਰ
(g) ਮਿਲੀ ਲਿਟਰ ___
ਲਿਟਰ ____
ਹੱਲ:
ਮਿਲੀਲਿਟਰ
(h) ਮਿਲੀ ਲਿਟਰ ___
ਲਿਟਰ ____
ਹੱਲ:
ਲਿਟਰ
(i) ਮਿਲੀ ਲਿਟਰ ___
ਲਿਟਰ ___
ਹੱਲ:
ਲਿਟਰ
(j) ਮਿਲੀ ਲਿਟਰ ___
ਲਿਟਰ ____
ਹੱਲ:
ਲਿਟਰ
(k) ਮਿਲੀ ਲਿਟਰ ___
ਲਿਟਰ ___
ਹੱਲ:
ਮਿਲੀਲਿਟਰ
(l) ਮਿਲੀ ਲਿਟਰ ___
ਲਿਟਰ ____
ਹੱਲ:
ਮਿਲੀਲਿਟਰ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਧਾਰਨ ਸਮਰੱਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਲਿਟਰ ਜਾਂ ਮਿਲੀਲਿਟਰ ਲਿਖੋ :
(a)
200 ………….
ਹੱਲ:
ਮਿਲੀਲਿਟਰ
(b)
50 …
ਹੱਲ:
ਮਿਲੀਲਿਟਰ
(c)
20 …….
ਹੱਲ:
ਮਿਲੀਲਿਟਰ
(d)
5 ….
ਹੱਲ:
ਲਿਟਰ
(e)
1 ……
ਹੱਲ:
ਲਿਟਰ
(f)
25 ………
ਹੱਲ:
ਲਿਟਰ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਦੋਨੋਂ ਮਾਪਕਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ-ਕਿੰਨਾ ਤਰਲ ਹੈ ਪਤਾ ਕਰੋ । ਦੋਨੋਂ ਮਾਪਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪਏ ਘੋਲ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਜੋੜ ਕੇ ਮਿਲੀਲਿਟਰ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਓ :
(a)
(b)
ਹੱਲ:
900 ਮਿ.ਲਿ. + 200 ਮਿ.ਲਿ. = 1100 ਮਿ.ਲਿ.
(c)
ਹੱਲ:
400 ਮਿ.ਲਿ. + 1000 ਮਿ.ਲਿ. = 1400 ਮਿ.ਲਿ.
(d)
ਹੱਲ:
550 ਮਿ.ਲਿ. + 750 ਮਿ. ਲਿ. = 1300 ਮਿ.ਲਿ.
(e)
ਹੱਲ:
650 ਮਿ.ਲਿ. + 850 ਮਿ.ਲਿ. = 1500 ਮਿ.ਲਿ.
(f)
ਹੱਲ:
300 ਮਿ. ਲਿ. +950 ਮਿ. ਲਿ. = 1250 ਮਿ. ਲਿ.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਮਾਪਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਮਾਤਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਰੰਗ ਭਰੋ :
(a)
(b)
(c)
(d)
(e)
(f)
ਹੱਲ:
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠਾਂ ਕੁੱਝ ਵਸਤੂਆਂ ਲੈ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਓ ਅਤੇ 
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਸਲ ਸਮਾਈ ਪਤਾ ਲਗਾ ਕੇ ਤਾਲਿਕਾ ਪੂਰੀ ਕਰੋ :
ਹੱਲ:
ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪ ਕਰਨ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠਾਂ ਮਾਪਕਾਂ ਦੇ ਜੋੜੇ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮਾਪਕ ਵਿੱਚ ਰੰਗ ਭਰਿਆ ਹੈ ਤੇ ਦੂਜੇ ਮਾਪਕ ਵਿੱਚ ਉੱਨਾ ਰੰਗ ਭਰੋ ਤਾਂ ਜੋ ਦੋਨਾਂ ਦਾ ਜੋੜ ਇੱਕ ਲਿਟਰ ਹੋ ਜਾਵੇ-
ਹੱਲ:
Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 1 ਸੰਖਿਆਵਾਂ Ex 1.5 Textbook Exercise Questions and Answers.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹਿੰਦੂ ਅਰੇਬਿਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਲਈ ਰੋਮਨ ਅੰਕ ਲਿਖੋ :
(a) 9 ……….
ਹੱਲ:
9 IX
(b) 12 ……..
ਹੱਲ:
12 XII
(c) 29 ……..
ਹੱਲ:
29 XXIX
(d) 35 ……
ਹੱਲ:
35 XXXV
(e) 39 ……
ਹੱਲ:
39 XXXIX
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਰੋਮਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਲਈ ਹਿੰਦੂ ਅਰੇਬਿਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਲਿਖੋ :
(a) VIII ……
ਹੱਲ:
VIII 8
(b) XV ………
ਹੱਲ:
XV 15
(c) IX ……..
ਹੱਲ:
IX 9
(d) XXIV …….
ਹੱਲ:
XXIV 24
(e) XXXVIII ……..
ਹੱਲ:
XXXVIII 38
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮਿਲਾਨ ਕਰੇ :
ਹੱਲ:
Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 1 ਸੰਖਿਆਵਾਂ Ex 1.4 Textbook Exercise Questions and Answers.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਵਿੱਚ >, < ਜਾਂ = ਭਰੋ (> ਵੱਡਾ, < ਛੋਟਾ : ਬਰਾਬਰ)
(a) 872 ___ 1872
ਹੱਲ:
872 <1872
(b) 9876 ___ 6789
ਹੱਲ:
9876 > 6789
(c) 2916 ___ 2961
ਹੱਲ:
2916 < 2961
(d) 4234 ___ 4234
ਹੱਲ:
4234 = 4234
(e) 3503 ___ 3350
ਹੱਲ:
3503 > 3350
(f) 6004 ___ 6040
ਹੱਲ:
6004 < 6040
(g) 5888 ___ 8885
ਹੱਲ:
5888 < 8885
(h) 8751 ___ 7851
ਹੱਲ:
8751 > 7851
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਲੋਂ ਸੰਖਿਆ ਪਛਾਣੋ ਅਤੇ ਲਿਖੋ :
(a) 872, 278, 827, 728
ਹੱਲ:
872
(b) 6060, 6006, 6600, 6660
ਹੱਲ:
6660
(c) 5831, 1358, 3185, 8135
ਹੱਲ:
8135
(d) 4743, 7434, 473, 4437
ਹੱਲ:
7434
(e) 872, 3827, 5183, 3172
ਹੱਲ:
5183.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਸੰਖਿਆ ਪਛਾਣੋ ਅਤੇ ਲਿਖੋ :
(a) 964, 772, 838, 946
ਹੱਲ:
772
(b) 8118, 8108, 8810, 1818
ਹੱਲ:
1818
(c) 3234, 2343, 2334, 3342
ਹੱਲ:
2334
(d) 927, 3972, 9327,4638
ਹੱਲ:
927
(e) 4348, 4483, 4834, 3448
ਹੱਲ:
3448.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਵੱਧਦੇ ਕੂਮ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ :
(a) 906, 609, 960, 69
ਹੱਲ:
69 < 609 < 906 < 960
(b) 3749, 9473, 1973, 6147
ਹੱਲ:
3749 < 4973 < 6147 < 9473
(c) 6398, 3689, 4561, 6514
ਹੱਲ:
3689 < 4561 < 6398 < 6514
(d) 3618, 7225, 2752, 3643
ਹੱਲ:
2752 < 3618 < 3643 < 7225
(e) 2836, 8236, 4853, 5834
ਹੱਲ:
2836 < 4853 < 5834 < 8236. ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟਦੇ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ : (a) 784, 884, 448, 874 ਹੱਲ: 884 > 874 > 784 > 448
(b) 6172, 7162, 6721, 7612
ਹੱਲ:
7612 > 7162 > 6721 > 6172
(c) 7228, 8272, 8722, 8227
ਹੱਲ:
8722 > 8272 > 8227 > 7228
(d) 9063, 3083, 4835, 6093
ਹੱਲ:
9063 > 6093 > 4835 > 3083
(e) 8326, 8623, 2836, 2863
ਹੱਲ:
8623 > 8326 > 2863 > 2836.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਅੰਕਾਂ 5, 7, 3 ਅਤੇ 8 ਤੋਂ ਚਾਰ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ . ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਤੇ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਸੰਖਿਆ ਬਣਾਓ ।
ਹੱਲ:
ਚਾਰ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੰਖਿਆ = 8753, ਚਾਰ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਸੰਖਿਆ = 3578
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਅੰਕਾਂ 2, 3, 4 ਅਤੇ 9 ਤੋਂ ਚਾਰ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਤੇ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ , ਸੰਖਿਆ ਬਣਾਓ !
ਹੱਲ:
ਚਾਰ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੰਖਿਆ =9320, ਚਾਰ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਸੰਖਿਆ = 2039
Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 1 ਸੰਖਿਆਵਾਂ Ex 1.3 Textbook Exercise Questions and Answers.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲਕੀਰੇ ਅੰਕ ਦਾ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਲ ਲਿਖੋ :
(a) 326
ਹੱਲ:
2 ਦਾ ਸਥਾਨਿਕ ਮੁੱਲ = 2 × 10 = 20
(b) 5458
ਹੱਲ:
4 ਦਾ ਸਥਾਨਿਕ ਮੁੱਲ = 4 × 100 = 400
(c) 8088
ਹੱਲ:
0 ਦਾ ਸਥਾਨਿਕ ਮੁੱਲ = 0 × 100 = 0
(d) 9008
ਹੱਲ:
8 ਦਾ ਸਥਾਨਿਕ ਮੁੱਲ = 8 × 1 = 8
(e) 4716
ਹੱਲ:
7 ਦਾ ਸਥਾਨਿਕ ਮੁੱਲ = 7 × 100 = 700
(f) 6318
ਹੱਲ:
6 ਦਾ ਸਥਾਨਿਕ ਮੁੱਲ = 6 × 1000 = 6000.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲਕੀਰੇ ਅੰਕ ਦਾ ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ ਲਿਖੋ :
(a) 4567
ਹੱਲ:
6
(b) 3080
ਹੱਲ:
0
(c) 6423
ਹੱਲ:
4
(d) 5221
ਹੱਲ:
5
(e) 8308
ਹੱਲ:
3.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ :
(a) 2134
ਹੱਲ:
2134 = 2 × 1000 + 1 × 100 + 3 × 10 + 4 × 1 = 2000 + 100 + 30 + 4
(b) 856
ਹੱਲ:
856 = 8 × 100 + 5 × 10 + 6 × 1 = 800 + 50 + 6
(c) 9160
ਹੱਲ:
9160 = 9 × 1000 + 1 × 100 + 6 × 10 + 0 × 1 = 9000 + 100 + 60
(d) 7823
ਹੱਲ:
7823 = 7 × 1000 + 8 × 100 + 2 × 10 + 3 × 1 = 7000 + 800 + 20 + 3
(e) 5948
ਹੱਲ:
5948 = 5 × 1000 + 9 × 100 + 4 × 10 + 8 = 5000 + 900 + 40 + 8
(f) 6002.
ਹੱਲ:
6002 = 6 × 1000 + 2 × 1 = 6000 + 2
Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 6 ਮਾਪ Ex 6.7 Textbook Exercise Questions and Answers.
1. ਅੰਤਰ ਦੱਸੋ :
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
8 ਘੰਟੇ 30 ਮਿੰਟ ਅਤੇ 2 ਘੰਟਾ 10 ਮਿੰਟ
ਹੱਲ:
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
10 ਘੰਟੇ 30 ਮਿੰਟ 20 ਸੈਕਿੰਡ ਅਤੇ 8 ਘੰਟਾ 20 ਮਿੰਟ 15 ਸੈਕਿੰਡ,
ਹੱਲ:
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
11 ਸਾਲ 5 ਮਹੀਨੇ ਅਤੇ 6 ਸਾਲ 2 ਮਹੀਨੇ
ਹੱਲ:
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
7 ਸਾਲ 2 ਮਹੀਨੇ ਅਤੇ 3 ਸਾਲ 6 ਮਹੀਨੇ
ਹੱਲ:
ਟਿੱਪਣੀ ∵ 1 ਸਾਲ = 12 ਮਹੀਨੇ ਇਸ ਲਈ, 12 ਮਹੀਨੇ + 2 ਮਹੀਨੇ = 14 ਮਹੀਨੇ
2. ਸਮਾਂ ਪਤਾ ਕਰੋ:
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
5 : 30 ਵਜੇ ਸ਼ਾਮ ਤੋਂ 4 ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ
ਹੱਲ:
5 : 30 ਵਜੇ ਸ਼ਾਮ ਤੋਂ 4 ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸਮਾਂ
4 ਘੰਟੇ = 30 ਮਿੰਟ + 3 ਘੰਟੇ + 30 ਮਿੰਟ
5 : 30 ਵਜੇ ਸ਼ਾਮ ਤੋਂ 30 ਮਿੰਟ ਪਹਿਲਾਂ = 5.00 ਵਜੇ ਸ਼ਾਮ
5 : 00 ਸ਼ਾਮ ਤੋਂ 3 ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ = 2 : 00 ਦੁਪਹਿਰ ਵਜੇ
2 ਵਜੇ ਤੋਂ 30 ਮਿੰਟ ਪਹਿਲਾਂ = 1: 30 ਵਜੇ ਬਾਅਦ ਦੁਪਹਿਰ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
11:00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 2 ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ
ਹੱਲ:
11 :00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 2 ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ
11 : 00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 1 ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ = 12 : 00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ
12 : 00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੋਂ 1 ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ = 1 : 00 ਵਜੇ ਬਾਅਦ ਦੁਪਹਿਰ
ਦੂਸਰੀ ਵਿਧੀ :
11 : 00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 2 ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ
ਅਰਥਾਤ 12 : 00 +1 : 00
= 1 ਵਜੇ ਬਾਅਦ ਦੁਪਹਿਰ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
4: 30 ਵਜੇ ਸਵੇਰੇ ਤੋਂ 6 ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ
ਹੱਲ:
4 : 30 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 6 ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ
4 : 30 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 30 ਮਿੰਟ ਪਹਿਲਾਂ = 4 ਵਜੇ ਸਵੇਰ
4 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 4 ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ = 12 : 00 ਵਜੇ ਅੱਧੀ ਰਾਤ
12: 00 ਵਜੇ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਤੋਂ 1 ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ = ਰਾਤ 11 :00 ਵਜੇ
ਰਾਤ 11 : 00 ਰਾਤ ਤੋਂ 30 ਮਿੰਟ ਪਹਿਲਾਂ = ਰਾਤ 10 : 30 ਵਜੇ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
8 : 30 ਵਜੇ ਸਵੇਰੇ ਤੋਂ 1 ਘੰਟਾ 45 ਮਿੰਟ ਬਾਅਦ
ਹੱਲ:
8 : 30 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 1 ਘੰਟਾ 45 ਮਿੰਟ
ਬਾਅਦ
1 ਘੰਟਾ 45 ਮਿੰਟ = 1 ਘੰਟਾ + 30 ਮਿੰਟ + 15 ਮਿੰਟ
8 : 30 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 30 ਮਿੰਟ ਬਾਅਦ 9:00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ
9 : 00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 1 ਘੰਟਾ ਬਾਅਦ 10 :00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ
10 :00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 15 ਮਿੰਟ ਬਾਅਦ 10 : 15 ਵਜੇ ਸਵੇਰ
3. ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ ਦੱਸੋ :
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
3 : 00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 10 :00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੱਕ
ਹੱਲ:
3 : 00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 10 :00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ
ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 7 ਘੰਟੇ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
6 : 00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 1 : 30 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੱਕ
ਹੱਲ:
6 : 00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 1 : 30 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ
ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ
6 : 00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 12: 00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ
ਤੱਕ = 6 ਘੰਟੇ
12: 00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੋਂ 1:00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 1 ਘੰਟਾ
1:00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੋਂ 1: 30 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 30 ਮਿੰਟ
∴ 6 : 00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 1: 30 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੱਕ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 7 ਘੰਟੇ 30 ਮਿੰਟ
ਦੂਸਰੀ ਵਿਧੀ 1: 30 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਬਾਅਦ
= 1 : 30 + 12 : 00
= 13 : 30.
∴ 6 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 1: 30 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 6 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 13 : 30 ਵਜੇ ਤੱਕ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
5 : 00 ਵਜੇ ਸ਼ਾਮ ਤੋਂ 10 : 45 ਰਾਤ ਤੱਕ
ਹੱਲ:
5 : 00 ਵਜੇ ਸ਼ਾਮ ਤੋਂ 10.45 ਵਜੇ ਰਾਤ ਤੱਕ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ
5 : 00 ਵਜੇ ਸ਼ਾਮ ਤੋਂ 10 ਵਜੇ ਰਾਤ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 5 ਘੰਟੇ
10 : 00 ਵਜੇ ਰਾਤ ਤੋਂ 10 : 45 ਵਜੇ ਰਾਤ
ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 45 ਮਿੰਟ
ਇਸ ਲਈ, ਕੁੱਲ ਸਮਾਂ 5 ਘੰਟੇ 45 ਮਿੰਟ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
9 :00 ਵਜੇ ਰਾਤ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ (ਜਾਂ ਤੜਕੇ) 2 : 30 ਵਜੇ ਤੱਕ
ਹੱਲ:
9 :00 ਵਜੇ ਰਾਤ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰ (ਜਾਂ ਤੜਕੇ 2.: 30 ਵਜੇ ਤੱਕ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ 9 : 00 ਵਜੇ ਰਾਤ ਤੋਂ 12 : 00 ਵਜੇ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਤੱਕ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 3 ਘੰਟੇ
12 : 00 ਵਜੇ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰ 2 : 00 ਵਜੇ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 2 ਘੰਟੇ
2 : 00 ਵਜੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 2 : 30 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 30 ਮਿੰਟ
ਕੁੱਲ ਸਮਾਂ 5 ਘੰਟੇ 30 ਮਿੰਟ
ਇਸ ਲਈ 9 :00 ਵਜੇ ਰਾਤ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰ (ਜਾਂ ਤੜਕੇ) 2 : 30 ਵਜੇ ਤੱਕ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 5 ਘੰਟੇ 30 ਮਿੰਟ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਇੱਕ ਬੈਂਕ ਸਵੇਰੇ 9:30 ਵਜੇ ਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ 5:00 ਵਜੇ ਬੰਦ ਹੋਇਆ । ਦੱਸੋ ਬੈਂਕ ਕਿੰਨੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹਿਆ ?
ਹੱਲ:
ਸਵੇਰੇ 9 : 30 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 10:00 ਵਜੇ ਤੋਂ
ਤੱਕ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ= 30 ਮਿੰਟ
ਸਵੇਰੇ 10 :00 ਵਜੇ ਤੋਂ ਦੁਪਹਿਰ 12 : 00 ਵਜੇ ਤੱਕ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 2 ਘੰਟੇ
ਦੁਪਹਿਰ 12 : 00 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ 5 ਵਜੇ ਤੱਕ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 5 ਘੰਟੇ
ਕੁੱਲ ਸਮਾਂ = 7 ਘੰਟੇ 30 ਮਿੰਟ
ਇਸ ਲਈ ਬੈਂਕ ਜਿੰਨੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹਿਆ = 7 ਘੰਟੇ 30 ਮਿੰਟ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਇੱਕ ਬਸ ਸਵੇਰੇ 7:30 ਵਜੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਚੱਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਵੇਰੇ 10:30 ਵਜੇ ਸ਼ਿਮਲੇ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ । ਪਤਾ ਕਰੋ ਕਿ ਬੱਸ ਸ਼ਿਮਲਾ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਕਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ?
ਹੱਲ:
ਸਵੇਰੇ 7:30 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 8:00 ਵਜੇ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 30 ਮਿੰਟ
ਸਵੇਰੇ 8:00 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 10:00 ਵਜੇ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 2 ਘੰਟੇ
ਸਵੇਰੇ 10:00 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 10:50 ਵਜੇ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ ‘ = 50 ਮਿੰਟ
ਕੁੱਲ ਸਮਾਂ = 2 ਘੰਟੇ 30 ਮਿੰਟ
= 2 ਘੰਟੇ + 60 ਮਿੰਟ + 20 ਮਿੰਟ
= 2 ਘੰਟੇ +1 ਘੰਟਾ + 20 ਮਿੰਟ
= 3 ਘੰਟੇ 20 ਮਿੰਟ
∴ ਬੱਸ ਸ਼ਿਮਲਾ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਜਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਲਗਾਉਂਦੀ ਹੈ = 3 ਘੰਟੇ 20 ਮਿੰਟ
ਦੂਸਰੀ ਵਿਧੀ
ਘੰਟੇ ਮਿੰਟ ਬਸ ਜਿੰਨੇ ਵਜੇ ਸ਼ਿਮਲਾ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ = 10 : 50
ਬਸ ਜਿੰਨੇ ਵਜੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਚਲਦੀ ਹੈ = 7 : 30
ਅੰਤਰ = 3 20
ਇਸ ਲਈ ਬੱਸ ਸ਼ਿਮਲਾ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ ਲਈ ਜਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਲਗਾਉਂਦੀ ਹੈ = 3 ਘੰਟੇ 20 ਮਿੰਟ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਇੱਕ ਲੜਕਾ ਸਵੇਰੇ 7:30 ਵਜੇ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦਾ · ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਪਹਿਰ 2:45 ਤੇ ਘਰ ਵਾਪਿਸ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ । ਲੜਕਾ ਕੁੱਲ ਕਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
ਹੱਲ:
ਲੜਕਾ ਜਿੰਨੇ ਵਜੇ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । = ਸਵੇਰੇ 7:30 ਵਜੇ
ਲੜਕਾ ਜਿੰਨੇ ਵਜੇ ਵਾਪਸ ਘਰ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ। = ਦੁਪਹਿਰ 2:45 ਵਜੇ
7:30 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 8:00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 30 ਮਿੰਟ
8:00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 12:00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ | ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 4 ਘੰਟੇ
12:00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੋਂ 2:00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 2 ਘੰਟੇ
2:00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੋਂ 2:45 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 45 ਮਿੰਟ
ਕੁੱਲ ਸਮਾਂ = 6 ਘੰਟੇ 75 ਮਿੰਟ
= 6 ਘੰਟੇ + 60 ਮਿੰਟ + 15 ਮਿੰਟ
= 6 ਘੰਟੇ + 1 ਘੰਟਾ + 15 ਮਿੰਟ
= 7 ਘੰਟੇ 15 ਮਿੰਟ
ਇਸ ਲਈ, ਲੜਕਾ ਕੁੱਲ ਜਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ = 7 ਘੰਟੇ 15 ਮਿੰਟ
ਦੂਸਰੀ ਵਿਧੀ
ਦੁਪਹਿਰ 2 : 45 ਵਜੇ = 2:45 + 12:00 = 14:45
ਲੜਕਾ ਜਿੰਨੇ ਵਜੇ ਵਾਪਸ ਘਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। = 14:45
ਲੜਕਾ ਸਵੇਰੇ ਜਿੰਨੇ ਵਜੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ = 7: 30.
ਲੜਕਾ ਕੁੱਲ ਜਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ = 14:45 – 7:30
= 7 ਘੰਟੇ 15 ਮਿੰਟ ।
Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 1 ਸੰਖਿਆਵਾਂ Ex 1.2 Textbook Exercise Questions and Answers.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਦਿੱਤੀ ਸੰਖਿਆ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ ਅਗਲੀਆਂ ਪੰਜ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਲਿਖੋ :
(a) 2128
ਹੱਲ:
2129, 2130, 2131, 2132, 2133
(b) 996
ਹੱਲ:
997, 998, 999; 1000, 1001
(c) 2832
ਹੱਲ:
2833, 2834, 2835, 2836, 2837
(d) 5989
ਹੱਲ:
5990, 5991, 5992, 5993, 5994
(e) 7998
ਹੱਲ:
7999, 8000, 8001, 8002, 8003
(f) 4007
ਹੱਲ:
4008, 4009, 4010, 4011, 4012.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਦਿੱਤੀ ਸੰਖਿਆ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ ਪਿਛਲੀਆਂ ਪੰਜ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਲਿਖੋ :
(a) 1004
ਹੱਲ:
1003, 1002, 1001, 1000, 999
(b) 624
ਹੱਲ:
623, 622, 621, 620, 619
(c) 9183
ਹੱਲ:
9182, 9181, 9180, 9179, 9178
(d) 7026
ਹੱਲ:
7025, 7024, 7023, 7022, 7021
(e) 8303
ਹੱਲ:
8302, 8301, 8300, 8299, 8298
(f) 6485
ਹੱਲ:
6484, 6483, 6482, 6481, 6480
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
(a) ……., 2200, ………
(b) ………., 7853, ……..
(c) ………, 1319, …….
(d) 2589, …….., 2591
(e) ………, 2401, ……..
(f) 7999, …….., 8001.
ਹੱਲ:
(a) 2199, 2200, 2201
(b) 7852, 7853, 7854
(c) 1318, 1319, 1320
(d) 2589, 2590, 2591
(e) 2400, 2401, 2402
(f) 7999, 8000, 8001.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਮਝੋ ਅਤੇ ਕਰੋ :
(a) 723, 733, 743,
……, ……, …….. ………
(b) 1510, 1520, 1530,
……, ……, …….. ………
(c) 2545, 2560, 2575, ……, ……, …….. ………
(d) 4690, 4670, 4650, ……, ……, …….. ………
(e) 8150, 8200, 8250, ……, ……, …….. ………
(f) 6325, 6425, 6525, ……, ……, …….. ………
(g) 3008, 3018, 3028, ……, ……, …….. ………
(h) 9000, 8000, 7000, ……, ……, …….. ………
ਹੱਲ:
(a) 753, 763, 773, 783
(b) 1540, 1550, 1560, 1570
(c) 2590, 2605, 2620, 2635
(d) 4630, 4610, 4590, 4570
(e) 8300, 8350, 8400, 8450
(f) 6625, 6725, 6825, 6925
(g) 3038, 304, 3058, 3068
(h) 6000, 5000, 4000, 3000
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹਨ , ਲਿਖੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦੀਆਂ ਅਗੇਤਰ ਖਿਆਵਾਂ ਲਿਖੋ :
(a) 999
ਗੱਲ:
999 ਦੀ ਅਗੇਤਰ ਸੰਖਿਆ = 999 + 1 = 1000
(b) 7000
ਗੱਲ:
7000 ਦੀ ਅਗੇਤਰ ਸੰਖਿਆ = 7000 + 1 = 7001
(c) 2018
ਗੱਲ:
2018 ਦੀ ਅਗੇਤਰ ਸੰਖਿਆ = 2018 + 1 = 2019
(d) 2899
ਗੱਲ:
2899 ਦੀ ਅਗੇਤਰ ਸੰਖਿਆ = 2899 +1 = 2900
(e) 4678
ਗੱਲ:
4678 ਦੀ ਅਗੇਤਰ ਸੰਖਿਆ = 4678 +1 = 4679
(f) 4000
ਗੱਲ:
4000 ਦੀ ਅਗੇਤਰ ਸੰਖਿਆ = 4000 + 1 = 4001
(g) 7909
ਗੱਲ:
7909 ਦੀ ਅਗੇਤਰ ਸੰਖਿਆ = 7909 + 1 = 7910
(h) 5629
ਗੱਲ:
5629 ਦੀ ਅਗੇਤਰ ਸੰਖਿਆ = 5629 + 1 = 5630
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦੀਆਂ ਪਿਛੇਤਰ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਲਿਖੋ :
(a) 9878
ਹੱਲ:
9878 ਦੀ ਪਿਛੇਤਰ ਸੰਖਿਆ = 9878 – 1 = 9877
(b) 5555
ਹੱਲ:
5555 ਦੀ ਪਿਛੇਤਰ ਸੰਖਿਆ = 5555 – 1 = 5554
(c) 4856
ਹੱਲ:
4856 ਦੀ ਪਿਛੇਤਰ ਸੰਖਿਆ = 4856 – 1 = 4855
(d) 7890
ਹੱਲ:
7890 ਦੀ ਪਿਛੇਤਰ ਸੰਖਿਆ = 7890 – 1 = 7889
(e) 3999
ਹੱਲ:
3999 ਦੀ ਪਿਛੇਤਰ ਸੰਖਿਆ = 3999 – 1 = 3998
(f) 2018,
ਹੱਲ:
2018 ਦੀ ਪਿਛੇਤਰ ਸੰਖਿਆ = 2018 – 1 = 2017
(g) 5000
ਹੱਲ:
5000 ਦੀ ਪਿਛੇਤਰ ਸੰਖਿਆ = 5000 – 1 = 4999
(h) 6910
ਹੱਲ:
6910 ਦੀ ਪਿਛੇਤਰ ਸੰਖਿਆ = 6910 – 1 = 6909
Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 1 ਸੰਖਿਆਵਾਂ Ex 1.1 Textbook Exercise Questions and Answers.
ਸਮਝੋ ਅਤੇ ਕਰੋ :
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਗਿਣਤਾਰੇ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਸੰਖਿਆ ਨੂੰ ਪੜੋ ਅਤੇ ਲਿਖੋ :
(a)
ਹੱਲ:
ਚਾਰ ਹਜ਼ਾਰ ਪੰਜ ਸੌ ਚੌਤੀ
(b)
ਹੱਲ:
ਸੱਤ ਹਜ਼ਾਰ ਇੱਕੀ
(c)
ਹੱਲ:
ਇਕ ਹਜ਼ਾਰ ਤਿੰਨ ਸੌ ਨੌਂ
(d)
ਹੱਲ:
ਚਾਰ ਹਜ਼ਾਰ ਚਾਰ ਸੌ ਵੀਹ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਲ ਸਾਰਨੀ ‘ ਤੇ ਦਰਸਾਓ :
(a) 868
(b) 7605
(c) 4123
(d) 9856.
(e) 2003
(f) 728
ਹੱਲ:
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ :
(a) 462
ਹੱਲ:
ਚਾਰ ਸੌ ਬਾਹਠ
(b) 8088
ਹੱਲ:
ਅੱਠ ਹਜ਼ਾਰ ਅਠਾਸੀ
(c) 9050
ਹੱਲ:
ਨੌਂ ਹਜ਼ਾਰ ਪੰਜਾਹ
(d) 3006
ਹੱਲ:
ਤਿੰਨ ਹਜ਼ਾਰ ਛੇ
(e) 2018
ਹੱਲ:
ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਅਠਾਰਾਂ
(f) 5945
ਹੱਲ:
ਪੰਜ ਹਜ਼ਾਰ ਨੌ ਸੌ ਪੰਤਾਲੀ
(g) 6890
ਹੱਲ:
ਛੇ ਹਜ਼ਾਰ ਅੱਠ ਸੌ ਨੱਬੇ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਅੰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ :
(a) ਸੱਤ ਸੌ ਪੰਤਾਲੀ
ਹੱਲ:
745
(b) ਤਿੰਨ ਹਜ਼ਾਰ ਅੱਠ ਸੌ ਪੰਝਤਰ
ਹੱਲ:
3875
(c) ਸੱਤ ਹਜ਼ਾਰ ਸਕੱਤਰ
ਹੱਲ:
7077
(d) ਪੰਜ ਹਜ਼ਾਰ ਪੰਜ
ਹੱਲ:
5005
(e) ਨੌਂ ਹਜ਼ਾਰ ਅੱਠ ਸੌ
ਹੱਲ:
9800
(f) ਅੱਠ ਹਜ਼ਾਰ ਅੱਸੀ
ਹੱਲ:
8080
(g) ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਨੌਂ ਸੌ ਨੜਿਨਵੇਂ ।
ਹੱਲ:
1999.
Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 3 ਮਹੱਤਮ ਸਮਾਪਵਰਤਕ ਅਤੇ ਲਘੂਤਮ ਸਮਾਪਵਰਤਯ Ex 3.3 Textbook Exercise Questions and Answers.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਲ. ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰੋ :
(a) 5, 10
ਹੱਲ:
5 ਦੇ ਗੁਣਜ = 5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50, ….. ,
10 ਦੇ ਗੁਣਜ = 10, 20, 30, 40, 50, ………,
5 ਅਤੇ 10 ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਜ = 10, 20, 30, 40, 50, …. ,
ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਗੁਣਜ 10 ਹੈ ।
5 ਅਤੇ 10- ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ. 10 ਹੈ ।
(b) 6, 18
ਹੱਲ:
6 ਦੇ ਗੁਣਜ = 6, 12, 18, 29, 30, 36, 42, 48, 54, …..,
18 ਦੇ ਗੁਣਜ = 18, 36, 54, ……
6 ਅਤੇ 18 ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਜ = 18, 36, 54, ……..
ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਗੁਣ 18 ਹੈ ।
6 ਅਤੇ 18 ਦਾ ਲ, ਸ.ਵ. 18 ਹੈ |
(c) 25, 50
ਹੱਲ:
25 ਦੇ ਗੁਣਜ = 25, 50, 75, 100, 125, 150, ………, …………, ………
50 ਦੇ ਗੁਣਜ = 50, 100, 150, 200, ……..,
25 ਅਤੇ 50 ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਜ = 50, 100, 150, ……….
ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਗੁਣਜ 50 ਹੈ । 25 ਅਤੇ 50 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ. 50 ਹੈ ।
(d) 9, 24
ਹੱਲ:
9 ਦੇ ਗੁਣਜ = 9, 18, 27, 36, 45, 54, 63, 72, 81, 90, 99, 108, ….
24 ਦੇ ਗੁਣ = 24, 48, 72, 96, …………, ……….., ………….
9 ਅਤੇ 24 ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਗੁਣਜ = 72
9 ਅਤੇ 24 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ. 72 ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਲੇ.ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰੋ :
(a) 4, 8 ਅਤੇ 12
ਹੱਲ:
4 ਦੇ ਗੁਣਜ = 4, 8, 12, 16, 20, 24, 28, 32, 36, 40, 44, 48, …….
8 ਦੇ ਗੁਣ = 8, 16, 24, 32, 40, 48, …….
12 ਦੇ ਗੁਣਜ = 12, 24, 36, 48, 60, ……..
4, 8 ਅਤੇ 12 ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਜ = 24, 48
ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਸਾਂਝਾ ਗੁਣਜ 24 ਹੈ ।
4, 8, 12 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ. 24 ਹੈ ।
(b) 6, 12 ਅਤੇ 24
ਹੱਲ:
6 ਦੇ ਗੁਣਜ = 6, 12, 18, 24, 30, 36, 42, 48, 54, 60, 66, 72, …..
12 ਦੇ ਗੁਣ = 12, 24, 36, 48, 60, 72, ………
24 ਦੇ ਗੁਣਜ = 24, 48, 72, 96, ……..
6, 12 ਅਤੇ 24 ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਜ = 24, 48, 72, ……..
ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਸਾਂਝਾ ਗੁਣਜ 24 ਹੈ ।
6, 12, 24 ਦਾ ਲ.ਸੀ.ਵੀ. 24 ਹੈ ।
(c) 15, 18 ਅਤੇ 27
ਹੱਲ:
15, 18, 27 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ..
15, 18 ਅਤੇ 27 ਦਾ ਲੇ.ਸ.ਵ. = 3 × 3 ×5 × 2 × 3 = 270
(d) 24, 36 ਅਤੇ 40
ਹੱਲ:
24, 36, 40 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ.
24, 36 ਅਤੇ 40 ਦਾ ਲ..ਵ. = 2 × 2 ×2 × 3 × 3 × 5 = 360
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਵ. ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(a) 32, 40
ਹੱਲ:
32 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2
40 = 2 × 2 × 2 × 5
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 2
ਬਾਕੀ ਗੁਣਨਖੰਡ =2 × 2 × 5
ਇਹਨਾਂ ਦੋਹਾਂ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਵਿੱਚ 2 ਵੱਧ ਤੋਂ | ਵੱਧ 5 ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ਅਤੇ 5 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇੱਕ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ।
ਲ, ਸ.ਵ. = 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 5 = 160
(b) 24, 36
ਹੱਲ:
24 = 2 × 2 × 2 × 3
36 = 2 × 2 × 3 × 3
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 3
ਬਾਕੀ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 3
ਇਹਨਾਂ ਦੋਹਾਂ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਵਿੱਚ 2 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚਾਰ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ਅਤੇ 3 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੋ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ।
ਲ.ਸ.ਵ. = 2 × 2 × 2 × 3 × 3 = 72
(c) 15, 30 ਅਤੇ 45
ਹੱਲ:
15 = 3 × 5
30 = 2 × 3 × 5
45 = 3 ×3 × 5
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ = 3 × 5
ਬਾਕੀ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 3
ਇਹਨਾਂ ਦੋਹਾਂ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਵਿੱਚ 2 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਕ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ਅਤੇ 3 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੋ
ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ਅਤੇ 5 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਕ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ।
ਲ, ਸ.ਵ. = 3 × 5 × 2 × 3 = 90
(d) 40,4ਅਤੇ 48
ਹੱਲ:
40 = 2 × 2 × 2 × 5
44 = 2 × 2 × 11
48 = 2 × 2 × 2 × 2 × 3
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2
ਬਾਕੀ ਗੁਣਨਖੰਡ = 5 × 11 × 2 × 2 × 3
ਇਹਨਾਂ ਦੋਵਾਂ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਵਿੱਚ 2 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚਾਰ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ਅਤੇ 5 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਕ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ । 11 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਕ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ਅਤੇ 3 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਕ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ।
ਲੇ.ਸ.ਵ. = 2 × 2 × 2 × 2 × 5 × 3 × 11 = 2640
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਲ. ਸ.ਵ. ਭਾਗ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(a) 15, 20
ਹੱਲ:
15 ਅਤੇ 20 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ.= 2 × 2 ×5 × 3 = 60
(b) 12, 38
ਹੱਲ:
12 ਅਤੇ 38 ਦਾ ਲ, ਸ.ਵ.= 2 × 2 × 3 × 19
(c) 30, 45 ਅਤੇ 50
ਹੱਲ:
30, 45 ਅਤੇ 50 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ = 2 × 3 × 3 × 5 × 5 = 450
(d) 40, 68 ਅਤੇ 60
ਹੱਲ:
40, 68 ਅਤੇ 60 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ = 2 × 2 × 2 × 3 × 5 × 17 = 2040
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉਹ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਕਿਹੜੀ ਸੰਖਿਆ ਹੈ, ਜੋ 12, 15 ਅਤੇ 20 ਨਾਲ ਪੂਰੀ-ਪੂਰੀ ਵੰਡੀ ਜਾਵੇ ?
ਹੱਲ:
12, 15 ਅਤੇ 20 ਦਾ ਲ.ਸੀ.ਵ. ਲ,ਸ.ਵ. = 2 × 2 × 3 × 5 = 60
ਲੋੜੀਂਦੀ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਸੰਖਿਆ = 60
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਇੱਕ ਬੱਚਾ ਹਰ ਵਾਰ ਤਿੰਨ ਫੁੱਟ ਛਾਲ ਮਾਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਬੱਚਾ ਚਾਰ ਫੁੱਟ ਛਾਲ ਮਾਰਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਦੋਨੋਂ ਬੱਚੇ, ਇੱਕ ਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਇੱਕ ਹੀ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਇਕੱਠੇ ਛਾਲ ਮਾਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਦੱਸੋ ਉਹ ਕਿੰਨੇ ਫੁੱਟ ਬਾਅਦ ਦੁਬਾਰਾ ਇੱਕ ਸਥਾਨ ਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣਗੇ ?
ਹੱਲ:
ਅਸੀਂ 3 ਅਤੇ 4 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰਨਾ ਹੈ ।
ਲ.ਸ.ਵ. = 3 × 4 = 12
ਉਹ 12 ਫੁੱਟ ਬਾਅਦ ਦੁਬਾਰਾ ਇੱਕ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣਗੇ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਕਿੰਨੇ ਬੱਚੇ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰੀਏ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਚਾਰ-ਚਾਰ ਅਤੇ ਪੰਜ-ਪੰਜ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਟੋਲੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਣ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਬੱਚਾ ਟੋਲੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਾ ਰਹੇ।
ਹੱਲ:
ਅਸੀਂ 4 ਅਤੇ 5 ਦਾ ਲ..ਵ. ਪਤਾ ਕਰਨਾ ਹੈ ।
ਲ, ਸ.ਵ. = 4 × 5 = 20
ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ = 20
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਘੰਟੀਆਂ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 10 ਮਿੰਟ, 20 ਮਿੰਟ ਅਤੇ 30 ਮਿੰਟ ਬਾਅਦ ਵੱਜਦੀਆਂ ਹਨ । ਜੇਕਰ ਤਿੰਨ ਘੰਟੀਆਂ ਸਵੇਰੇ 0.8.00 ਵਜੇ ਇਕੱਠੀਆਂ ਵੱਜੀਆਂ ਹੋਣ ਤਾਂ ਦੁਬਾਰਾ ਕਿੰਨੇ ਵਜੇ
ਇਕੱਠੀਆਂ ਵੱਜਣਗੀਆਂ ?
ਹੱਲ:
ਅਸੀਂ 10, 20 ਅਤੇ 30 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰਨਾ ਹੈ ।
ਲ.ਸ.ਵ. = 2 × 5 × 2 × 3 = 60
ਘੰਟੀਆਂ 60 ਮਿੰਟ ਬਾਅਦ ਇਕੱਠੀਆਂ ਵੱਜਣਗੀਆਂ ਉਹ ਦੁਬਾਰਾ 9:00 ਵਜੇ ਸਵੇਰੇ ਇਕੱਠੀਆਂ ਵੱਜਣਗੀਆਂ
