Bhagya

Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 7 ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Punjabi Chapter 7 ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ (1st Language)

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

I. ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ’ ਪਾਠ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਤੁਹਾਡੇ . ਮਨ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ ਵਿਚਾਰ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:

1. ਸਾਨੂੰ ਘੁਮੰਡ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
2. ਕਿਸੇ ਵੀ ਜੀਵ-ਜੰਤੁ ਨੂੰ ਫ਼ਜ਼ੂਲ ਨਹੀਂ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
3. ਹਰ ਇਕ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਵਿਚ ਕੋਈ ਖ਼ਾਸ ਗੁਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
4. ਸਾਨੂੰ ਹਰ ਇਕ ਦਾ ਆਦਰ-ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
5. ਆਪਣੀ ਗ਼ਲਤੀ ਨੂੰ ਮੰਨ ਲੈਣਾ ਇਕ ਚੰਗਾ, ਗੁਣ ਹੈ ।

II. ਜ਼ਬਾਨੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਤਿਤਲੀ ਕਿਹੋ-ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਤਿਤਲੀ ਸਤਰੰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਘੁਰਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਬੀਜ ਕਿਵੇਂ ਬਣਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਤਿਤਲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਧੂੜਾ ਇਕ ਫੁੱਲ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਫੁੱਲ ਤਕ ਲਿਜਾਣ ਕਰਕੇ ਬੀਜ ਬਣਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਟਾਪੂ ਕਿਸਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਾਰੇ ਪਾਸਿਓਂ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘਿਰੀ ਧਰਤੀ ਦੇ ਖਿੱਤੇ ਨੂੰ ਟਾਪੂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਨੇ ਜਦੋਂ ਤਿਤਲੀ ਨੂੰ ਫ਼ਜੂਲ ਚੀਜ਼ਾਂ ਕਿਹਾ, ਤਾਂ ਤਿਤਲੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ? ‘
ਉੱਤਰ:
ਤਿਤਲੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਵੀ ਫ਼ਜੂਲ ਨਹੀਂ । ਹਰ ਇਕ ਜੀਵ ਦੀ ਆਪਣੀ ਲੋੜ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਹੈ । ਨਿੱਕੇ ਤੋਂ ਨਿੱਕੇ ਜੀਵ ਦੀ ਵੀ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
‘ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀਂ’ ਤੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਨਿੱਕੀ ਤੋਂ ਨਿੱਕੀ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਵੀ ਆਪਣਾ ਮਹੱਤਵ ਹੈ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਬੁਰਾ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਹੰਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਹਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :-

ਡੱਬੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਦੇ ਜਾਣ ਪਿੱਛੋਂ ਤਿਤਲੀ ਉੱਡੀ ਤੇ ਝੀਲ ਦੇ ਅਗਲੇ ਪਾਰ ਪਹੁੰਚ ਗਈ । ਡੱਬੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਦਾ ਹਾਲੇ ਕਿਧਰੇ ਕੋਈ ਨਾਂ-ਨਿਸ਼ਾਨ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਸਾਮਣੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਵਾਦੀ ਸੀ । ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਵਾਦੀ ਵਿਚ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ਾਂ ਦੇਘੁਰਨੇ ਸਨ । ਉਹ ਕੁੱਝ ਚਿਰ ਉੱਥੇ ਬੈਠੀ ਰਹੀ ਤੇ ਫਿਰ ਫੁੱਲਾਂ ਵੱਲ ਉੱਡ ਪਈ । ਉਹ ਕਦੀ ਇਕ ਫੁੱਲ ਕੋਲ ਜਾਂਦੀ ਤੇ ਕਦੀ ਦੂਜੇ ਕੋਲ । ਇਕ ਘੁਰਨੇ ਕੋਲ ਬੈਠਾ ਇਕ ਬੁੱਢਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਚੁੱਪ-ਚਾਪ ਤਿਤਲੀ ਨੂੰ ਵੇਖਦਾ ਰਿਹਾ । ਤਿਤਲੀ ਓਹਦੇ ਨੇੜੇ ਆਈ ਤਾਂ ਉਹ ਮੁਸਕਰਾਇਆ ।

1. ਤਿਤਲੀ ਉੱਡ ਕੇ ਕਿੱਥੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ?
2. ਝੀਲ ਦੇ ਅਗਲੇ ਪਾਰ ਸਾਮਣੇ ਕੀ ਸੀ ?
3. ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਵਾਦੀ ਵਿਚ ਕੀ ਸੀ ?
4. ਬੁੱਢਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਕੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
5. ਇਹ ਪੈਰਾ ਕਿਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਹੈ ?
6. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਵਿਚਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ਬਦਲ ਕੇ ਲਿਖੋ :· ਉਹ ਕਦੀ ਇਕ ਫੁੱਲ ਕੋਲ ਜਾਂਦੀ ਤੇ ਕਦੀ ਦੂਜੇ ਕੋਲ ।
7. ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ, ਸਹੀ ਵਾਕ ਦੇ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :
   • (ਉ) ਤਿਤਲੀ ਝੀਲ ਨੂੰ ਪਾਰ ਨਾ ਕਰ ਸਕੀ ।
   • (ਅ) ਤਿਤਲੀ ਡੱਬੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਈ, ਤਾਂ ਉਹ ਮਸਰਾਇਆ ।

ਉੱਤਰ:

1. ਤਿਤਲੀ ਉੱਡ ਕੇ ਝੀਲ ਦੇ ਅਗਲੇ ਪਾਰ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ।
2. ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਵਾਦੀ ।
3. ਖ਼ਰਗੋਸ਼ਾਂ ਦੇ ਘੁਰਨੇ ।
4. ਉਹ ਚੁੱਪ-ਚਾਪ ਤਿਤਲੀ ਨੂੰ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
5. ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ ।
6. ਉਹ ਕਦੀ ਇਕ ਫੁੱਲ ਕੋਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਤੇ ਕਦੀ ਦੂਜਿਆਂ ਕੋਲ ।
7. • (ੳ) – (✗)
   • (ਅ) – (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਠੀਕ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
(ਸਭ ਦੇ, ਬੇਵੱਸੀ, ਚੈਨ, ਸ਼ਕਤੀ )

1. ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਉਸ ਨੂੰ ………….. ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੈਣ ਦੇ ਰਿਹਾ ।
2. ਨਿੱਕੇ ਤੋਂ ਨਿੱਕੇ ਜੀਵ ਦੀ ਵੀ ਆਪਣੀ ………………. ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
3. ਡੱਬੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਿਚ । ……………… ਸੀ ।
4. ਅਸੀਂ ਤਾਂ, …………….. ਦੋਸਤ ਹਾਂ ।

ਉੱਤਰ:

1. ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਉਸ ਨੂੰ ਚੈਨ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੈਣ ਦੇ ਰਿਹਾ ।
2. ਨਿੱਕੇ ਤੋਂ ਨਿੱਕੇ ਜੀਵ ਦੀ ਵੀ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
3. ਡੱਬੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਬੇਵਸੀ ਸੀ ।
4. ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਸਭ ਦੇ ਦੋਸਤ ਹਾਂ ।

IV. ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀਂ’ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਦੋ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ ਤੇ ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਰੌ ਵਿਚ ਕੌਣ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ’ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਕੌਣ, ਸ਼ਰਮਸਾਰ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ।

V. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ/ਵਸਤੁਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ ਕਹਾਣੀ ਕਿਸ ਲੇਖਕ, ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਸਬੀਰ ਭੁੱਲਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਹਾਡੀ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਜਸਬੀਰ ਭੁੱਲਰ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਕਹਾਣੀ ਦਰਜ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ਜਾਂ ਕਵਿਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਹਾਣੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ਘਾਹ/ਪੌਦੇ/ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ/ਬੁੱਢਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਕਿਸ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਪਾਤਰ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ’ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਕਿਸੇ ਇਕ ਪਾਤਰ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਕਿਸ ਰੌ ਵਿਚ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਰਾਰਤੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਕਿਸਨੂੰ ਫੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ? .
ਉੱਤਰ:
ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ ਨੂੰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਘਾਹ ਨੂੰ ਕੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਲਿਤਾੜ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ ਨੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿ ਕੇ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਡੱਬਾ ਵੀਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ ਅਨੁਸਾਰ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਫ਼ਜੂਲ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਝੀਲ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਕੌਣ ਨਿੰਮੋਝੂਣ ਬੈਠਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਤਿਤਲੀ ਝੀਲ ਪਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸ ਦੇ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੱਤੇ ਉੱਤੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਖ਼ਰਗੋਸ਼ਾਂ ਦੇ ਘੁਰਨੇ ਕਿੱਥੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਵਾਦੀ ਵਿਚ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਕੌਣ ਮੁਸਕਰਾਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਬੁੱਢਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਤਿਤਲੀ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਮਿਲਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਨੂੰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਜਦੋਂ ਤਿਤਲੀਆਂ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਧੂੜਾ ਇਕ ਫੁੱਲ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਫੁੱਲ ਤਕ ਲਿਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਕੀ ਬਣਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਬੀਜ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਕਿਸ ਕਾਰਨ ਮੂਰਖ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਹੰਕਾਰ ਕਰਕੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਚੰਗਾ ਗੁਣ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਗ਼ਲਤੀ ਕਰਕੇ ਮੰਨ ਲੈਣਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
‘ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ’ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ? .
(ਉ) ਕਿਸੇ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਨਾ ਉਡਾਓ ।
(ਅ) ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਨਾ ਸਮਝੋ ।
(ੲ) ਹੰਕਾਰ ਨਾ ਕਰੋ ।
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ ।

VI. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਜੇ ‘ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ‘ਬੀਬੇ ਰਾਣੇ, ਨਾਲ ਹੈ, ਤਾਂ ‘ਕਮਜ਼ੋਰ ਦਾ ਕਿਸ ਨਾਲ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਤਾਕਤਵਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜੇ ‘ਨਿੱਕੀਂ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ‘ਵੱਡੀ ਨਾਲ ਹੈ, ਤਾਂ ‘ਦੋਸਤ’ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਕਿਸ ਨਾਲ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਿੱਤਰ/ਯਾਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪੌਦਿਆਂ ਨੇ ਆਖਿਆ, “ਤੂੰ ਸਾਡੀਆਂ ਟਾਹਣੀਆਂ ਭੰਨ ਰਿਹਾ ਏ ।’ ਇਸ ਵਾਕ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਗਣ ਤੋਂ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਡੰਡੀ (।)
(ਅ) ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ (” ” )
(ੲ) ਕਾਮਾ (,)
(ਸ) ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (?) ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਕਾਮਾ (,) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਨੋਟ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ ਯਾਦ . . ਕਰੋ
ਉੱਤਰ:
ਅਸ਼ੁੱਧ – ਸ਼ੁੱਧ
ਬੇਬਸੀ – ਬੇਵਸੀ
ਲੜਾਂਗੇ – ਲਵਾਂਗੇ
ਨਸਾਨ – ਨਿਸ਼ਾਨ
ਸੁਹਣਾ – ਸੋਹਣਾ
ਖੁਛੀ – ਖੁਸੀ
ਕੈਹਣ – ਕਹਿਣ
ਸਮਜ – ਸਮਝ
ਖੁਦ – ਖ਼ੁਦ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ ਸਹੀ ਹੈ ?
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
(ੳ) ਪਰਵਾਰ
(ਅ) ਪ੍ਰਵਾਹ
(ੲ) ਪਰਬਾਹ
(ਸ) ਪ੍ਰਬਾਹ
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਪਰਵਾਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(ੳ) ਖਿਝ
(ਅ) ਖਿੱਝ
(ੲ) ਖਿਚ
(ਸ) ਖਿੱਚ
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਖਿਝ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
(ੳ) ਫਜੂਲ
(ਅ) ਫਜ਼ੂਲ
(ੲ) ਫ਼ਜ਼ਲਸ
(ਸ) ਫਜੂਲ
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਫਜ਼ੂਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
(ੳ) ਕੁੱਜ
(ਅ) ਕੁੱਝ
(ੲ) ਕੁਝ
(ਸ) ਕੁੱਛ
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਕੁੱਝ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
(ੳ) ਸਕਤੀ
(ਅ) ਸ਼ਕਤੀ
(ੲ) ਛਕਤੀ
(ਸ) ਸ਼ਕਤਿ
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਸ਼ਕਤੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
(ਉ) ਹਿਲਾਉਂਦੀ
(ਅ) ਹਲੌਂਦੀ
(ੲ) ਹਿਲੌਦੀ
(ਸ) ਹਿਲਾਂਵਦੀ
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਹਿਲਾਉਂਦੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਓ :

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਵਿਚ ਢੁੱਕਵੇਂ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਾਓ (” ” , । ?) :
ਤੂੰ ਇੰਨੀ ਨਿੱਕੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਵੇਖ ਨਾ ਸਕਾਂ ਖਰਗੋਸ਼ ਬੋਲਿਆ ਤਿਤਲੀ ਨੇ ਲੰਮਾ ਸਾਹ ਭਰਿਆ ਮੈਂ ਤਾਂ ਤੈਥੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹਾਂ ਫੇਰ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਤੰਗ ਕਿਉਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਏਂ
ਉੱਤਰ:
‘ਤੂੰ ਇੰਨੀ ਨਿੱਕੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਵੇਖ ਨਾ ਸਕਾਂ ।’’ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਬੋਲਿਆ ।
ਤਿਤਲੀ ਨੇ ਲੰਮਾ ਸਾਹ ਭਰਿਆ, “ਮੈਂ ਤਾਂ ਤੈਥੋਂ ਬਹੁਤ ਕੰਮਜ਼ੋਰ ਹਾਂ । ਫੇਰ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਤੰਗ ਕਿਉਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਏਂ?”

VII. ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖਣਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਜੀਵਾਂ/ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ‘ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਪੜ੍ਹੀ ਕੋਈ ਇਕ ਗੱਲ ਲਿਖੋ :
ਉੱਤਰ:
1. ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ

ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਡੱਬੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਤੋਂ ਬਚਾ ਰਹੀ ਸੀ ।

2. ਡੱਬਾ ਖਰਗੋਸ਼

ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਪਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ।

3. ਘਾਹ

ਘਾਹ ਨੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਲਿਤਾੜ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

4. ਪੌਦੇ

ਪੌਦਿਆਂ ਨੇ ਡੱਬੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਟਹਿਣੀਆਂ ਭੰਨ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

5. ਬੁੱਢਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼

ਬੁੱਢੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਨੇ ਤਿਤਲੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਭ ਦੇ ਦੋਸਤ ਹਨ ।

VIII. ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ :
ਪਰਵਾਹ, ਚੈਨ, ਮੂਰਖ, ਫ਼ਜ਼ੂਲ, ਆਲੇ-ਭੋਲੇ ॥
ਉੱਤਰ:

1. ਪਰਵਾਹ (ਫ਼ਿਕਰ, ਧਿਆਨ)-ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਦੇ ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ।
2. ਚੈਨ (ਅਰਾਮ, ਸੁਖ-ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਵਿਹਲਾ ਰਹਿ ਕੇ ਚੈਨ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ।
3. ਮੂਰਖ (ਬੇਅਕਲ)-ਸਿਆਣੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਨੇ ਭਰਾਵਾਂ । ਦੀ ਖਹਿ-ਬਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਮੂਰਖ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ।
4. ਫ਼ਜ਼ੂਲ ਫ਼ਾਲਤੂ-ਸਾਨੂੰ ਪੈਸੇ ਦੀ ਫ਼ਜ਼ੂਲ-ਖ਼ਰਚੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ।
5. ਆਲੇ-ਭੋਲੇ ਭੋਲੇ-ਭਾਲੇ, ਬੇਸਮਝ)-ਆਲੇ-ਭੋਲੇ ਬੱਚੇ ਸਭ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰੇ ਲਗਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚਲੀਆਂ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਭਰੋ :
(ਉ) ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਉਸ ਦਿਨ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ………… ਵਿਚ ਸੀ ।
(ਅ) ‘ਨਿੱਕੇ ਤੋਂ’ ਨਿੱਕੇ ਜੀਵ ਦੀ ਵੀ ਆਪਣੀ ………………….. ਹੈ ।
(ੲ) ਡੱਬੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਿਚ …………….. ਸੀ ।
(ਸ) ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਸਭ ਦੇ ਦੋਸਤ ਹਾਂ, ……………….. ਦੇ ਵੀ ਤਿਤਲੀਆਂ ਦੇ ਵੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਰੌ,
(ਅ) ਸ਼ਕਤੀ
(ੲ) ਬੇਵਸੀ
(ਸ) ਫੁੱਲਾਂ

IX. ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਉਸ ਦਿਨ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਰੌ ਵਿੱਚ | ਸੀ । ਉਹ ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ ਨੂੰ ਫੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਘਾਹ ਨੇ ਆਖਿਆ, “ਡੱਬੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ! ਤੂੰ ਸਾਨੂੰ ਲਿਤਾੜ ਰਿਹਾ ਏਂ।” ਪੌਦਿਆਂ ਨੇ ਆਖਿਆ, ‘‘ਤੂੰ ਸਾਡੀਆਂ ਟਾਹਣੀਆਂ ਭੰਨ ਰਿਹਾ ਏਂ।’ ਡੱਬੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਨੂੰ ਕੋਈ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਉਹ ਹਰ ਹੀਲੇ ਤਿਤਲੀ ਨੂੰ ਫੜਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਤਿਤਲੀ ਉੱਡ ਕੇ ਕਦੀ ਇੱਕ ਝਾੜੀ ’ਤੇ ਜਾ ਬੈਠਦੀ ਸੀ ਤੇ ਕਦੀ ਦੂਜੀ ਉੱਤੇ ਪਰ ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਉਹਨੂੰ ਚੈਨ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੈਣ ਦੇ ਰਿਹਾ । ਤਿਤਲੀ ਵੀ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦੀ ਹੋਈ ਹਫ ਗਈ ਸੀ । ਉਹ ਸਾਹੋ-ਸਾਹ ਹੋਈ ਬੋਲੀ, “ਡੱਬੇ ਵੀਰੇ ! ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਪਿੱਛੇ ਕਿਉਂ ਪਿਆ ਏਂ ? ਮੈਂ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਨਿੱਕੀ ਹਾਂ । ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਵੇਖ ਤਾਂ ਸਕਦਾ ਏਂ ਨਾ ?
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇਹ ਪੈਰਾ ਕਿਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਕਿਸ ਰੌ ਵਿਚ ਸੀ ?
(ਉ) ਸ਼ਰਾਰਤੀ
(ਅ) ਗੁੱਸੇ ਭਰੇ
(ੲ) ਖ਼ੁਸ਼
(ਸ) ਉਦਾਸ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਸ਼ਰਾਰਤੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਕਿਸਨੂੰ ਫੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਕਿਸਨੂੰ ਲਿਤਾੜ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਘਾਹ ਨੂੰ
(ਅ) ਤਿਤਲੀਆਂ ਨੂੰ
(ੲ) ਧਰਤੀ ਨੂੰ
(ਸ) ਸਭ ਨੂੰ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਘਾਹ ਨੂੰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਪੌਦਿਆਂ ਦਾ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਟਾਹਣੀਆਂ ਭੰਨ ਰਿਹਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਾਰ-ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦੀ ਤਿਤਲੀ ਦੀ ਕੀ ਹਾਲਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਉਹ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਉੱਡ-ਉੱਡ ਕੇ ਹਫ ਗਈ ਸੀ ਤੇ ਸਾਹੋ-ਸਾਹ ਹੋਈ ਪਈ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਤਿਤਲੀ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਤਿਤਲੀ ਸਤਰੰਗੀ ਤੇ ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਆਮ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਪੌਦਿਆਂ, ਝਾੜੀ, ਟਾਹਣੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਭਾਵਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਕੋਸ਼ਿਸ਼, ਚੈਨ, ਹੀਲੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਤੂੰ, ਆਪਣੇ ਆਪ, ਮੈਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਵਿਚਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ਬਦਲ ਕੇ ਲਿਖੋ :-
ਤਿਤਲੀ ਵੀ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦੀ ਹੋਈ ਹਫ਼ ਗਈ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
ਤਲੀਆਂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਫ਼ ਗਈਆਂ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਵਾਕ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :
(ਉ) ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਤਿਤਲੀ ਨੂੰ ਤੰਗ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਅ) ਤਿਤਲੀ ਜ਼ਰਾ ਵੱਡੀ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) (✓)
(ਅ) (✗)

2. ਬੁੱਢੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਨੂੰ ਡੱਬੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਤੇ ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਦਾ ਕੁੱਝ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਉਸ ਨੇ ਆਖਿਆ, “‘ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀਏ ! ਤੈਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿਣ ਦੀ ਕੀ ਲੋੜ ਪੈ ਗਈ ? ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਸਭ ਦੇ ਦੋਸਤ ਹਾਂ, ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਵੀ, ਤਿਤਲੀਆਂ ਦੇ ਵੀ ।। ਜੇ ਤਿਤਲੀਆਂ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਧੂੜਾ ਇੱਕ ਫੁੱਲ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਫੁੱਲ ਤੱਕ ਨਾ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣ ਤਾਂ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਬੀਜ ਕਿਵੇਂ ਬਣਨ ? ਫੁੱਲ ਕਿਵੇਂ ਖਿੜਨ ? ਜੰਗਲ, ਟਾਪੂ ਸੋਹਣੇ ਕਿਵੇਂ · ਲੱਗਣ ? ਤੂੰ ਇੱਥੇ ਹੀ ਰਹਿ । ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਤੇਰੀ ਹੀ ਥਾਂ ਹੈ ? :
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇਹ ਪੈਰਾ ਕਿਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਹੈ ?
(ਉ) ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ
(ਆ) ਸੁੰਢ ਤੇ ਹਲਦੀ
(ੲ) ਗਤਕਾ
(ਸੀ) ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਗੱਲਬਾਤ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਡੱਬੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਅਤੇ ਤਿਤਲੀ ਵਿਚਕਾਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬੁੱਢੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋਸਤ ਦੱਸਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਫੁੱਲਾਂ ਤੇ ਤਿਤਲੀਆਂ ਆਦਿ ਸਭ ਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਬੀਜ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਣਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਦੋਂ ਤਿਤਲੀਆਂ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਧੂੜਾ ਇਕ . ਫੁੱਲ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਫੁੱਲ ਤੱਕ ਲਿਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੀਜ ਬਣਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਜੰਗਲ-ਟਾਪੂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੋਹਣੇ ਲਗਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਜੰਗਲਾਂ, ਬੂਟਿਆਂ, ਫੁੱਲਾਂ ਤੇ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਆਦਿ ਜੀਵਾਂ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਤਿਤਲੀ ਦੀ ਅਸਲ ਥਾਂ ਕਿੱਥੇ ਹੈ ?
(ਉ) ਰੁੱਖ ਉੱਤੇ
(ਅ) ਫੁੱਲਾਂ ਵਿਚ ”
(ੲ) ਆਲ੍ਹਣੇ ਉੱਤੇ
(ਸ) ਘਰ ਵਿੱਚ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਫੁੱਲਾਂ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਖਾਸ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਬੁੱਢਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼, ਡੱਬਾ ਖ਼ਰਗੋਸ਼, ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਆਮ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਦੋਸਤ, ਫੁੱਲ, ਬੀਜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਉਪਰੋਂਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਉਸ, ਤੈਨੂੰ, ਅਸੀਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਵਿਚਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਚਨ ਬਦਲ ਕੇ ਲਿਖੋ : –
ਬੁੱਢੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਨੂੰ ਡੱਬੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਤੇ ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਦਾ ਕੁੱਝ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
ਬੁੱਢਿਆਂ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਡੱਬਿਆਂ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ਾਂ ਤੇ ਸਤਰੰਗੀਆਂ ਤਿਤਲੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈਆਂ ਗੱਲਾਂ-ਬਾਤਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਵਾਕ ਦੇ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਦੇ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਲਾਓ :
(ਉ) ਬੁੱਢੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਨੇ ਸਤਰੰਗੀ ਤਿਤਲੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਭ ਦੇ ਦੋਸਤ ਹਨ ।
(ਅ) ਖ਼ਰਗੋਸ਼ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਬੀਜ ਬਣਨ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) (✓)
(ਅ) (✗)

X. ਅਧਿਆਪਕ ਲਈ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਿਸਰਾਮ-ਚਿੰਨ੍ਹ ਕੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖਤ ਵਿਚ ਠਹਿਰਾਓ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਕ ਦੇ ਮੁੱਕਣ ਮਗਰੋਂ ਪੂਰਨ ਠਹਿਰਾਓ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਡੰਡੀ (।) ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਜਿਸ ਵਾਕ ਵਿਚ ਕੋਈ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛਿਆ ਜਾਵੇ, ਉਸਦੇ | ਅੰਤ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ ( ? ) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਹੈਰਾਨੀ, ਖ਼ੁਸ਼ੀ, ਗਮੀ, ਅਫ਼ਸੋਸ ਦੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਤੇ ਵਾਕ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਵਿਸਮਿਕ ਚਿਨ੍ਹ (!) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਾਕ ਦੇ ਵਿਚ ਘੱਟ ਠਹਿਰਾਓ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਮਾ (,) ਬਿੰਦੀ ਕਾਮਾ (;) ਕੋਲਨ (:) ਤੇ ਹੋਰ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ

ਰੌਂਅ – ਬਿਰਤੀ, ਚਿੱਤ, ਮਨਦੀ ਹਾਲਤ
ਲਿਤਾੜਨਾ – ਮਿੱਧਣਾ ।
ਹੀਲੇ – ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ।
ਚੈਨ – ਅਰਾਮ ਹਫ ਗਈਥੱਕ ਗਈ, ਸਾਹੋ ਸਾਹ ਹੋ ਗਈ ।
ਸਾਹੋ-ਸਾਹ ਹੋਈ – ਹਫੀ ਹੋਈ, ਥੱਕੀ ਹੋਈ ।
ਫ਼ਜ਼ੂਲ – ਜਿਸ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਲੋੜ ਨਾ ਹੋਵੇ ।
ਸ਼ਕਤੀ – ਤਾਕਤ ।
ਘੁਰਨਿਆਂ – ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਖੁੱਡ ।
ਹੰਕਾਰ – ਗੁਮਾਨ, ਅਭਿਮਾਨ, ਆਕੜ ।
ਓਹਲੇ – ਨਜ਼ਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ।
ਨਿੰਮੋਝੂਣਾਂ – ਉਦਾਸ ।
ਬੇਵਸੀ – ਵੱਸ ਨਾ ਚੱਲਣਾ ।
ਅਪਣੌਤ – ਆਪਣਾਪਨ ।
ਵਾਦੀ – ਉੱਚੇ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿਚ ਘਿਰੀ ਥਾਂ ।
ਸਿਰ ਸੁੱਟ ਲਿਆ – ਹਿੰਮਤ ਹਾਰ ਦਿੱਤੀ ।
ਭੋਲੇ – ਜੋ ਚਲਾਕ ਨਾ ਹੋਵੇ ।
ਧੂੜਾ – ਫੁੱਲਾਂ ਵਿਚਲੀ ਪੀਲੀ ਧੂੜ ।
ਸ਼ਰਮਸਾਰ – ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ।
ਹਉਮੈ – ਹੰਕਾਰ ।
ਟਾਪੂ – ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚਕਾਰ ਧਰਤੀ ਦਾ ਟੁਕੜਾ ।
ਖ਼ੁਦ – ਆਪ ।
ਮਾਤ ਖਾ ਜਾਵੇ – ਹਾਰ ਖਾ ਜਾਵੇ, ਫਿੱਕਾ ਪੈ ਜਾਵੇ ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 10 ਅੰਕੜਾ ਵਿਗਿਆਨ Ex 10.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 10 ਅੰਕੜਾ ਵਿਗਿਆਨ Ex 10.2

1. ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਚਿੱਤਰਫ਼ ਵਿੱਚ, ਦੋ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਸੈਸ਼ਨਾਂ 2014-15 ਅਤੇ 2015-16 ਦੌਰਾਨ ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਦੇ ਸੈਕਸ਼ਨਾਂ A, B, C ਅਤੇ D ਵਿੱਚ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸੈਕਸ਼ਨ A ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਸੈਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ।
ਹੱਲ:
2015 – 16

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੈਕਸ਼ਨ D ਵਿੱਚ 2014-15 ਅਤੇ 2015-16 ਵਿੱਚ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ……………….. ਹੈ । (ਬਰਾਬਰ – ਵੱਧ/ਘੱਟ)
ਹੱਲ:
ਬਰਾਬਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੈਸ਼ਨ 2014-15 ਵਿੱਚ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ ਕਿੰਨੀ ਹੈ ?
ਹੱਲ:
(4 + 3 + 5 + 4) × 5 = 16 × 5 = 80

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਦੋਵੇਂ ਸੈਸ਼ਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸੈਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਾ ਅੰਤਰ ਕਿੰਨਾ ਹੈ ?
ਹੱਲ:
30 – 25 = 5

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸੈਸ਼ਨ 2015-16 ਵਿੱਚ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 5 ਸੈਸ਼ਨ 2014-15 ਨਾਲੋਂ ਕਿੰਨੀ ਵੱਧ/ਘੱਟ ਹੈ ।
ਹੱਲ:
2015-16 ਵਿੱਚ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 19 × 5 – 16 × 5 = 95 – 80 = 15 ਵੱਧ ਹੈ ।

2. ਹੇਠਾਂ ਦੋ ਛੜ ਗਾਫ਼ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਚਾਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦਾ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਾਪਮਾਨ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ-ਦਿੱਲੀ, ਸ਼ਿਮਲਾ, ਬੰਗਲੁਰੂ ਅਤੇ ਜੈਸਲਮੇਰ ।

ਦਸੰਬਰ ਉਪਰੋਕਤ ਚਾਰਟ ਤੋਂ ਪਤਾ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਜੂਨ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਰਮ ਹੈ ?
ਹੱਲ:
ਜੈਸਲਮੇਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
1 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਠੰਡਾ ਹੈ ?
ਹੱਲ:
ਸ਼ਿਮਲਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
1 ਜੂਨ ਅਤੇ 1 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਅੰਤਰ ਹੈ ?
ਹੱਲ:
33°C – 23°C = 10°C

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
1 ਜੂਨ ਅਤੇ 1 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਸ਼ਿਮਲਾ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਅੰਤਰ ਹੈ ?
ਹੱਲ:
22°C – 10°C = 12°C

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿਹੜੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ 1 ਜੂਨ ਅਤੇ 1 ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਬਦਲਾਅ ਆਇਆ ?
ਹੱਲ:
ਬੰਗਲੁਰੂ ।

3. ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਛੜ ਗਰਾਫ਼ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹੋ : ਪਤਾ ਕਰੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਪਰੋਕਤ ਛੜ ਗਾਫ਼ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ?
ਹੱਲ:
ਛੜ ਗ੍ਰਾਫ਼ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਜਮਾਤ ਤੀਜੀ ਅਤੇ ਚੌਥੀ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਖੇਡੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਹੜੀ ਖੇਡ ਜਮਾਤ ਤੀਜੀ ਅਤੇ ਚੌਥੀ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਬਰਾਬਰ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਹੱਲ:
ਫੁੱਟਬਾਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਜਮਾਤ ਤੀਜੀ ਅਤੇ ਜਮਾਤ ਚੌਥੀ ਦੇ ਖੋ-ਖੋ ਖੇਡਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ ਕਿੰਨੀ ਹੈ ?

ਹੱਲ:
15 + 35 = 50

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜਮਾਤ ਤੀਜੀ ਅਤੇ ਚੌਥੀ ਦੇ ਬਾਸਕਟ ਬਾਲ ਖੇਡਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ ਕਿੰਨੀ ਹੈ ?
ਹੱਲ:
25 + 20 = 45

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਜਮਾਤ ਤੀਜੀ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਨਪਸੰਦ ਖੇਡ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਹੱਲ:
ਫੁੱਟਬਾਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਜਮਾਤ ਚੌਥੀ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਨਪਸੰਦ ਖੇਡ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਹੱਲ:
ਖੋ-ਖੋ ।

Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 5 Measurement Ex 5.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Maths Chapter 5 Measurement Ex 5.2

Question 1.
Measure the length of given items in cm and mm :
(a)

Solution:
7 cm 8 mm

(b)

Solution:
3 cm 4 mm

(c)

Solution:
3 cm 8 mm

(d)

Solution:
6 cm 5 mm.

Question 2.
Measure the length of line segments in cm and mm :
(a)

Solution:
3 cm 7 mm

(b)

Solution:
4 cm 6 mm

(c)

Solution:
5 cm 2 mm

(d)

Solution:
6 cm 8 mm

(e)

Solution:
8 cm 3 mm

(f)

Solution:
12 cm 5 mm

Question 3.
Measure the length and breadth of given currency notes :

(a) Length ……. = ……. cm …. mm
(b) Breadth …… = …… cm …… mm

(c) Length ……. = ……. cm …. mm
(d) Breadth …… = …… cm …… mm
Solution:
Take a ₹2000 and a ₹200 note and measure their length and breadth
(a) 16 cm 8 mm
(b) 6 cm 6 mm
(c) 14 cm 6 mm
(d) 6 cm 6 mm

Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 2 ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਉੱਪਰ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ Ex 2.5 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Maths Chapter 2 ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਉੱਪਰ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ Ex 2.5

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ :
(a) 4 × 1 = __
ਹੱਲ:
4

(b) 5 × 10 = ___
ਹੱਲ:
50

(c) 6 × 100 = ___
ਹੱਲ:
600

(d) 190 × 0 = ___
ਹੱਲ:
0

(e) 19 × __ = 1900
ਹੱਲ:
100

(f) __ × 100 = 1600
ਹੱਲ:
16

(g) ___ × 791 = 0
ਹੱਲ:
0

(h) __ × 9 = 9 × 8
ਹੱਲ:
8

(i) 4 × 10 = ___
ਹੱਲ:
40

(j) 7 × 100 = ___
ਹੱਲ:
700

(k) 9 × 1000 = __
ਹੱਲ:
9000

(l) 10 × 1000 = ___
ਹੱਲ:
10000

(m) 15 × ___ = 150
ਹੱਲ:
10

(n) ___ × 10 = 760
ਹੱਲ:
76

(0) 798 × ___ = 798.
ਹੱਲ:
1.

Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 5 ਮਾਪ Ex 5.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Maths Chapter 5 ਮਾਪ Ex 5.1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਲੈ ਕੇ ਤਾਲਿਕਾ ਪੂਰੀ ਕਰੋ :

ਹੱਲ:
ਉੱਪਰ ਦੱਸੀਆਂ ਗਈਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਲੈ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮਾਪ ਕਰਕੇ ਤਾਲਿਕਾ ਪੁਰੀ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਬਿੰਦੂ ਤੱਕ ਦੀ ਦੂਰੀ ਪਤਾ ਲਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :

(a) ਬਿੰਦੂ A ਤੋਂ ਬਿੰਦੂ B ਦੀ ਦੂਰੀ = ……… ਸੈਂ.ਮੀ.
ਹੱਲ:
4 ਸੈਂ.ਮੀ.

(b) ਬਿੰਦੂ A ਤੋਂ ਬਿੰਦੂ c ਦੀ ਦੂਰੀ = ……… ਸੈਂ.ਮੀ.
ਹੱਲ:
6 ਸੈਂ.ਮੀ.

(c) ਬਿੰਦੂ c ਤੋਂ ਬਿੰਦੂ E ਦੀ ਦੂਰੀ = …….. ਸੈਂ.ਮੀ.
ਹੱਲ:
5 ਸੈਂ.ਮੀ.

(d) ਬਿੰਦੂ C ਤੋਂ ਬਿੰਦੂ D ਦੀ ਦੂਰੀ = ……… ਸੈਂ.ਮੀ.
ਹੱਲ:
4 ਸੈਂ.ਮੀ.

(e) ਬਿੰਦੂ A ਤੋਂ ਬਿੰਦੂ E ਦੀ ਦੂਰੀ = ……… ਸੈਂ.ਮੀ.
ਹੱਲ:
11 ਸੈਂ.ਮੀ.

(f) ਬਿੰਦੂ B ਤੋਂ ਬਿੰਦੂ D ਦੀ ਦੂਰੀ = …….. ਸੈਂ.ਮੀ.
ਹੱਲ:
6 ਸੈਂ.ਮੀ. ।

Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 2 ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਉੱਪਰ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ Ex 2.4 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Maths Chapter 2 ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਉੱਪਰ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ Ex 2.4

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(a) 41 × 4
ਹੱਲ:

(b) 25 × 36
ਹੱਲ:

(c) 445 × 22
ਹੱਲ:

(d) 269 × 36
ਹੱਲ:

(e) 368 × 19
ਹੱਲ:

(f) 145 × 68
ਹੱਲ:

(g) 150 × 59
ਹੱਲ:

(h) 4639 × 2
ਹੱਲ:

(i) 1569 × 6
ਹੱਲ:

(j) 1179 × 8
ਹੱਲ:

(k) 1988 × 5
ਹੱਲ:

(l) 5000 × 2
ਹੱਲ:

(m) 303 × 31
ਹੱਲ:

(n) 425 × 17
ਹੱਲ:

(0) 706 × 12
ਹੱਲ:

(p) 308 × 28.
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਗੁਣਨਫਲ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(a) 52 × 7
ਹੱਲ:
52 × 7 = (50 + 2) × 7 =
50 × 7 + 2 × 7 = 350 + 14 = 364.

(b) 63 × 4
ਹੱਲ:
63 × 4 = (60 + 3) 3 4 = 60 × 4 + 3 × 4 = 240 + 12 = 252.

(c) 81 × 9
ਹੱਲ:
81 × 9 = (80 + 1) × 9 = 80 × 9 + 1 × 9 = 720 + 9 = 729.

(d) 123 × 5
ਹੱਲ:
123 × 5 = (100 + 20 + 3) × 5 = 100 ×5 + 20 × 5 + 3 × 5 = 500 + 100 + 15 = 615.

(e) 205 × 6.
ਹੱਲ:
205 × 6 = (200 + 5) × 6 = 200 × 6 + 5 × 6 = 1200 + 30 = 1230.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਲੇਟਿਸ ਐਲਗੋਰਿਥਮ ਨਾਲ ਗੁਣਨਫਲ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(a) 43 × 15 (From Board M.Q.P.)

ਹੱਲ:

ਪਗ 1 : 43 × 1 ਚਿੱਤਰ ਵਿਚ ਦਰਸਾਏ ਅਨੁਸਾਰ ਲਿਖੋ ।
ਪਗ 2 : 43 ×5 ਚਿੱਤਰ ਵਿਚ ਦਰਸਾਏ ਅਨੁਸਾਰ ਲਿਖੋ ।
ਪਗ 3 : ਵਿਕਰਣੀ ਅੰਕਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ 0, 6, 4, 5 ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੰਖਿਆ 45 ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ 43 × 15 = 645.

(b) 426 × 35 (From Board M.Q.P.)

ਹੱਲ:
ਪਗ 1:426 × 3 ਚਿੱਤਰ ਵਿਚ ਦਰਸਾਏ ਅਨੁਸਾਰ ਲਿਖੋ ।
ਪਗ 2:426 ×5 ਚਿੱਤਰ ਵਿਚ ਦਰਸਾਏ ਅਨੁਸਾਰ ਲਿਖੋ ।
ਪਗ 3 : ਵਿਕਰਣੀ ਅੰਕਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ 1,4, 9, 1, 0 ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੰਖਿਆ 14910 ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ 426 × 35 = 14910.

Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 5 ਮਾਪ Revision Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Maths Chapter 5 ਮਾਪ Revision Exercise

ਦੁਹਰਾਈ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੈਨਸਿਲ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 19 ………….. ਹੈ ।
(ਸੈਂ. ਮੀ., ਕਿ.ਗ੍ਰਾ., ਮੀਟਰ)
ਹੱਲ:
ਸੈਂ.ਮੀ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇੱਟ ਦਾ ਭਾਰ 3 …………. ਹੈ ।
(ਲਿਟਰ, ਕਿ.., ਮੀਟਰ)
ਹੱਲ:
ਕਿ.ਗਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਜੱਗ ਵਿੱਚ 2 ………… ਪਾਣੀ ਹੈ ।
(ਲਿਟਰ, ਕਿ. ਗ੍ਰਾ., ਮੀਟਰ)
ਹੱਲ:
ਲਿਟਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਭਾਰ ਤੋਲਕ ‘ਤੇ ਹਲਕੀ ਤੇ ਭਾਰੀ ਵਸਤੂ ਦਾ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਓ।

ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸਾਹਮਣੇ ਦਿੱਤੇ ਮਾਪਕ ਵਿੱਚ 2 ਲਿਟਰ ਤੋਂ ਘੱਟ ਰੰਗ ਭਰੋ ।

ਹੱਲ:

Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 5 Measurement Ex 5.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Maths Chapter 5 Measurement Ex 5.1

Question 1.
Complete the table

Solution:
Take the above mentioned items and measure each of them and complete the table.

Question 2.
Find the distance between given dots and give the following answers:

(a) Distance from point A to B
= ……… cm
Solution:
4 cm

(b) Distance from point B to D
= ……… cm
Solution:
6 cm

(c) Distance from point A to E
= ……… cm
Solution:
5 cm

(d) Distance from point C to D
= ……… cm
Solution:
4 cm

(e) Distance from point B to E
= …….. cm
Solution:
11 cm

(f) Distance from point A to D
= …….. cm
Solution:
6 cm.

Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 5 Measurement Revision Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Maths Chapter 5 Measurement Revision Exercise

Question 1.
The length of pencil is 19 ………
(centimetre, kilogram, metre)
Solution:
Centimeter

Question 2.
Weight of a brick is 3 ……..
(litre, kilogram, metre)
Answer:
Kilogram

Question 3.
There is 2 …….. water in the jug.
(litre, kilogram, metre)
Solution:
Litre

Question 4.
Draw a picture on weighing scale showing less and more weight.

Solution:

Question 5.
Colour the given container having capacity upto 2 litre

Solution:

Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 2 ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਉੱਪਰ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ Ex 2.3 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Maths Chapter 2 ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਉੱਪਰ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ Ex 2.3

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
(a) 1198, 1296 ਅਤੇ 796 ਦਾ ਜੋੜਫਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:

(b) 7693 ਅਤੇ 4566 ਦਾ ਅੰਤਰ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇੱਕ ਪੱਖੇ ਦਾ ਮੁੱਲ ਤੋਂ 1467 ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕੂਲਰ ਦਾ ਮੁੱਲ ਤੋਂ 2275 ਹੈ । ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਕਿੰਨੀ ਰਾਸ਼ੀ ਦੀ ਲੋੜ ਪਵੇਗੀ ?
ਹੱਲ:
ਪੱਖੇ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 1467
ਕੁਲਰ ਦਾ ਮੁੱਲ = + ₹ 2275
ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ₹ 3742

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਰਨ ਕੋਲ ₹ 9080 ਸਨ । ਉਸਨੇ ₹ 3705 ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਖਰੀਦ ਲਏ । ਉਸ ਕੋਲ ਕਿੰਨੀ ਰਕਮ ਬਾਕੀ ਰਹਿ ਗਈ ?
ਹੱਲ:
ਕਰਨ ਕੋਲ ਰਕਮ = ₹ 9080
ਕੱਪੜਿਆਂ ‘ਤੇ ਖ਼ਰਚ = – ₹ 3705
ਬਾਕੀ ਬਚੀ ਰਕਮ = ₹ 5375

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ 3115 ਪੁਸਤਕਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ, 2876 ਪੁਸਤਕਾਂ ਗਣਿਤ ਦੀਆਂ 976 ਅਤੇ ਪੁਸਤਕਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੀਆਂ ਹਨ । ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਕਿੰਨੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਹਨ ? ਹੱਲ:
ਸਕੂਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿਚ
ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ = 3115
ਸਕੂਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿਚ ਗਣਿਤ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ = + 2876
ਸਕੂਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ = + 976
ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿਚ ਕੁੱਲ ਪੁਸਤਕਾਂ = 6967

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਦੋ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਜੋੜ 9030 ਹੈ । ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਸੰਖਿਆ 2141 ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਦੂਜੀ ਸੰਖਿਆ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਦੋ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਜੋੜ = 9030
ਇੱਕ ਸੰਖਿਆ = – 2141
ਦੂਜੀ ਸੰਖਿਆ = 6889

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸੰਖਿਆ 7569 ਵਿੱਚ ਕੀ ਜੋੜੀਏ ਕਿ ਜੋੜਫਲ 9000 ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇ ?
ਹੱਲ:
ਜੋੜਫਲ = 9000
ਸੰਖਿਆ = – 7569
ਜੋ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇ = 1431

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਉਹ ਸੰਖਿਆ ਪਤਾ ਕਰੋ ਜਿਹੜੀ :

(a) 3792 ਤੋਂ 778 ਵੱਧ ਹੋਵੇ
ਹੱਲ:
ਲੋੜੀਂਦੀ ਸੰਖਿਆ = 3792 + 778
= 4570

(b) 3777 ਤੋਂ 15 ਘੱਟ ਹੋਵੇ ।
ਹੱਲ:
ਲੋੜੀਂਦੀ ਸੰਖਿਆ = 3777 – 515
= 3262

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਜੇਕਰ ਅਲਮਾਰੀ ਦਾ ਮੁੱਲ ₹1595 ਹੈ ਅਤੇ ਫ਼ਰਿੱਜ਼ ਦਾ ਮੁੱਲ ਅਲਮਾਰੀ ਦੇ ਮੁੱਲ ਤੋਂ ਡੈੱ6055 ਵੱਧ ਹੈ ਤਾਂ :
(a) ਫ਼ਰਿੱਜ ਦਾ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
(b) ਅਲਮਾਰੀ ਅਤੇ ਫਰਿੱਜ਼ ਦਾ ਕੁੱਲ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਅਲਮਾਰੀ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 1595
(a) ਫ਼ਰਿਜ਼ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 1595 + ₹ 6055
= ₹ 7650.

(b) ਅਲਮਾਰੀ ਅਤੇ ਫਰਿੱਜ਼ ਦਾ ਕੁੱਲ ਮੁੱਲ
= ₹ 1595 + ₹ 7650
= ₹ 9245

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਅੰਕਾਂ 1, 4, 6, 7 ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਚਾਰ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਤੇ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਸੰਖਿਆ ਪਤਾ ਕਰੋ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੋੜਫਲ ਅਤੇ ਅੰਡਰ ਵੀ ਪਤਾ ਕਰੋ |
ਹੱਲ:
ਚਾਰ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੰਖਿਆ = 7641
ਚਾਰ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਸੰਖਿਆ = +1467
ਜੋਫਲ = 9108

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਚਾਰ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੰਖਿਆ ਦਾ ਜੋੜਫਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਚਾਰ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਛੋਟੀ
ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਸੰਖਿਆ = 1000
ਤਿੰਨ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਤੋਂ
ਵੱਡੀ ਸੰਖਿਆ = + 999
ਜੋਛਫਲ = 1999

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਸ਼ੰਖਿਆ 9874 ਵਿੱਚ, 8 ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਲ ਅਤੇ 7 ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਲ ਦਾ ਅੰਤਰ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
9874 ਵਿਚ 8 ਦਾ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਲ = 8 × 100 = 800
9874 ਵਿੱਚ 7 ਦਾ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਲ = 7 × 10 = -70
ਅੰਤਰ = 730

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਚਾਰ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚੋਂ 248 ਨੂੰ ਘਟਾਓ ।
ਹੱਲ:
ਚਾਰ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਸੰਖਿਆ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਸਤਨਾਮੇ ਕੋਲ ₹ 765 ਸਨ । ਉਸ ਦੇ ਮਾਮਾ ਜੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ₹ 250 ਹੋਰ ਦਿੱਤੇ । ਫਿਰ ਸਤਨਾਮ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੁੱਲ ਰੁਪਇਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ₹ 370 ਦੇ ਦਿੱਤੇ । ਹੁਣ ਉਸ ਕੋਲ ਕਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਬਾਕੀ ਬਚੇ ?
ਹੱਲ:
ਸਤਨਾਮ ਕੋਲ ਰੁਪਏ = ₹ 765
ਉਸਦੇ ਮਾਮਾ ਜੀ ਨੇ ਦਿੱਤੇ = ₹ 250
ਸਤਨਾਮ ਕੋਲ ਕੱਲ ਰੁਪਏ = ₹1015

ਸਤਨਾਮ ਕੋਲ ਕੱਲ ਰੁਪਏ = ₹ 1015
ਉਸਨੇ ਭੈਣ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ = – ₹ 370
ਉਸ ਕੋਲ ਬਾਕੀ ਬਚੇ = ₹ 645

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਰੋਜ਼ੀ ਕੋਲ ₹ 1000 ਸਨ । ਉਸਨੇ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ₹ 150 ਦਾ ਚੱਪਲਾਂ ਦਾ ਜੋੜਾ ਅਤੇ ₹ 360 ਦਾ ਇੱਕ ਸੂਟ ਖ਼ਰੀਦਿਆਂ । ਉਸ ਕੋਲ ਕਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਬਾਕੀ ਬਚੇ ?
ਹੱਲ:
ਚੱਪਲਾਂ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 150
ਸੁਟ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 360
ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਕੁੱਲ ਮੁੱਲ = ₹ 510

ਰੋਜ਼ੀ ਕੋਲ ਕੁੱਲ ਰਕਮ = ₹ 1000
ਉਸਨੇ ਖ਼ਰਚ ਕੀਤੇ = – ₹ 510
ਉਸ ਕੋਲ ਬਾਕੀ ਬਚੇ = ₹ 490

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਸੰਦੀਪ ਦੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਵਿਚ ਹੈ 785 ਸਨ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਹੋਰ ਜਮਾਂ ਕਰਵਾਏ ਕਿ ਉਸਦੇ ਖਾਤੇ ₹ 1000 ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਹੋ ਜਾਣ ?
ਹੱਲ:
ਖਾਤੇ ਵਿਚ ਕੁੱਲ
ਜਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ = ₹ 1000
ਉਸ ਦੇ ਖਾਤੇ ਵਿਚ ਜਮਾਂ ਰਕਮ = – 785
ਜਿੰਨੇ ਪੈਸੇ ਹੋਰ ਜਮਾਂ ਕਰਵਾਏ = ₹ 215

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਤੋਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੀ ਦੂਰੀ 220 ਕਿ.ਮੀ. ਹੈ । ਜਦ ਕਿ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਤੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਦੂਰੀ 98 ਕਿ. ਮੀ. ਹੈ । ਦੱਸੋ ਕਿ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਤੋਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੀ ਦੂਰੀ, ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਤੋਂ ਬਠਿੰਡਾ ਦੀ ਦੂਰੀ ਨਾਲੋਂ ਕਿੰਨੀ ਵੱਧ ਹੈ ?
ਹੱਲ:
ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਤੋਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੀ ਦੂਰੀ = 220 ਕਿ.ਮੀ.
ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਤੋਂ ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਦੂਰੀ = – 98 ਕਿ.ਮੀ.
ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਤੋਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੀ ਦੂਰੀ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਤੋਂ ਬਠਿੰਡਾ ਦੀ ਦਰੀ ਨਾਲੋਂ ਜਿੰਨੀ ਵੱਧ ਹੈ = 122 ਕਿ.ਮੀ.