This PSEB 8th Class Social Science Notes Chapter 4 Our Agriculture will help you in revision during exams.
Our Agriculture PSEB 8th Class SST Notes
→ Agriculture: It refers to the cultivation of the soil for growing crops and rearing livestock.
→ Crops: The plant species cultivated by human beings for their use.
→ Livestock: Animals and birds which are reared for human use.
→ Crop Specialization: One particular crop suitable for the region is selected by the farmer to be cultivated by him. This is mainly followed for selling the produce in the market.
→ Organic Farming: In this type of farming, organic manure and natural pesticides are used instead of chemicals.
→ Subsistence Agriculture: Farming in which the product is consumed by the farmer’s household.
→ Commercial Agriculture: Farming in which the produce is grown by the farmer for selling in the market.
→ Intensive Agriculture: The farmer produces more by working hard and using the same field over and over again making use of better agricultural means.
→ Extensive Agriculture: The agriculturist tries to get good output by bringing more and more areas under plough.
→ Mixed Farming: Farming in which animals are also used on the farm while growing crops.
→ Multiple Cropping: When two or more crops are grown at the same time on one and the same field.
→ Sericulture: Commercial rearing of silkworms.
→ Horticulture: Growing vegetables, flowers, and fruits for commercial use.
→ Pisciculture: Breeding of fish in specially constructed tanks and ponds.
→ Viticulture: Cultivation of grapes.
→ More than half of the world’s population is directly or indirectly engaged in agriculture.
→ Favourable topography of soil and climate is vital for agricultural activity.
→ Agriculture depends largely on the relief of land, climate conditions, fertility of the soil, and economic factors.
→ Soils not only support the plant but also act as a medium to supply moisture and nutrients.
→ In intensive agriculture, the aim is to get higher yields per unit area.
→ Extensive agriculture is done with machines in sparsely populated areas.
→ In commercial agriculture, most of the crops are produced for the market.
→ The production of fruit and flowers is called horticulture.
→ In a co-operative farm, all the members work and earn proportionately.
→ Crops and livestock are raised together on the same farm in mixed farming.
→ Shifting cultivation is known by different names in different parts of the world, i.e., Juming, Milpa, Ladang, etc.
हमारी कृषि PSEB 8th Class SST Notes
→ कृषि – कृषि का अर्थ है फ़सलें पैदा करना, पशु पालना और कृषि सम्बन्धी धन्धों को अपनाना। कृषि बहुत ही प्राचीन तथा महत्त्वपूर्ण व्यवसाय है।
→ कृषि को प्रभावित करने वाले तत्त्व-
- जलवायु
- धरातल
- मिट्टी
- सिंचाई सुविधा
- कृषि करने का ढंग
- मंडियों की सुविधा
- यातायात संसाधन, बैंक आदि की सुविधाएं।
→ कृषि के प्रकार-
- स्थाई कृषि
- अस्थाई या स्थानांतरी कृषि
- शुष्क कृषि
- नमी वाली कृषि
- सघन कृषि
- विशाल कृषि
- मिश्रित कृषि
- बाग़वानी कृषि
- कृषि
- सहकारी कृषि
- सांझी कृषि
- बागाती कृषि
- निर्भरता कृषि
- व्यापारिक कृषि
→ मुख्य फ़सलें- अन्न फ़सलें-चावल, गेहूं, मक्की, ज्वार, बाजरा, दालें, तेल निकालने के बीज।
→ रेशेदार फ़सलें-कपास, पटसन और सन।
→ पेय फ़सलें-चाय, कॉफी तथा कोको।
→ सब्जियां और फल-आलू, मटर, सेब, संगतरा, केला, आम, आड़ आदि।
→ कृषि का विकास – यू० एस० ए०-खेतों का बड़ा आकार, विशाल कृषि, मशीनों का प्रयोग, फ़सलों का उत्पादन व्यापारिक रूप में, प्रति एकड़ कम उत्पादन।
→ पंजाब-खेतों का छोटा आकार, सघन कृषि, मशीनों का कम प्रयोग, निर्वाह और मण्डी में बेचने के लिए कृषि, प्रति एकड़ अधिक उत्पादन।
ਸਾਡੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ PSEB 8th Class SST Notes
→ ਖੇਤੀਬਾੜੀ-ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਫ਼ਸਲਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ, ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣਾ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਸੰਬੰਧੀ ਧੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਅਪਨਾਉਣਾ । ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਿਵਸਥਾ ਹੈ ।
→ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤੱਤ-
- ਜਲਵਾਯੂ
- ਧਰਾਤਲ
- ਮਿੱਟੀ
- ਸਿੰਚਾਈ ਸਹੂਲਤਾਂ
- ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਦੇ ਢੰਗ
- ਮੰਡੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ
- ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਸਾਧਨ, ਬੈਂਕ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ।
→ ਖੇਤੀ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ-
- ਸਥਾਈ ਖੇਤੀ
- ਅਸਥਾਈ ਖੇਤੀ
- ਖੁਸ਼ਕ ਖੇਤੀ
- ਨਮੀ ਵਾਲੀ ਖੇਤੀ
- ਸੰਘਣੀ ਖੇਤੀ
- ਵਿਸ਼ਾਲ ਖੇਤੀ
- ਮਿਸ਼ਰਿਤ ਖੇਤੀ
- ਬਾਗਬਾਨੀ ਖੇਤੀ
- ਨਿੱਜੀ ਖੇਤੀ
- ਸਹਿਕਾਰੀ ਖੇਤੀ
- ਸਾਂਝੀ ਖੇਤੀ
- ਬਾਗਾਤੀ ਖੇਤੀ
- ਗੁਜ਼ਾਰੇਵੰਦੀ ਖੇਤੀ
- ਵਪਾਰਿਕ ਖੇਤੀ ।
→ ਮੁੱਖ ਫ਼ਸਲਾਂ-ਅੰਨ ਫ਼ਸਲਾਂ-ਚੌਲ, ਕਣਕ, ਮੱਕੀ, ਜਵਾਰ, ਬਾਜਰਾ, ਦਾਲਾਂ, ਤੇਲ ਕੱਢਣ ਦੇ ਬੀਜ ।
→ ਰੇਸ਼ੇਦਾਰ ਫ਼ਸਲਾਂ-ਕਪਾਹ, ਪਟਸਨ ਅਤੇ ਸਣ ।
→ ਪੇਅ ਫ਼ਸਲਾਂ-ਚਾਹ, ਕੌਫ਼ੀ ਅਤੇ ਕੋਕੋ ।
→ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਫਲ-ਆਲੂ, ਮਟਰ, ਸੇਬ, ਸੰਗਤਰਾ, ਕੇਲਾ, ਅੰਬ, ਆਤੂ ਆਦਿ ।
→ ਖੇਤੀ ਵਿਕਾਸ-ਯੂ. ਐੱਸ. ਏ.-ਖੇਤਾਂ ਦਾ ਵੱਡਾ ਆਕਾਰ, ਵਿਸ਼ਾਲ ਖੇਤੀ, ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ, ਫ਼ਸਲਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਵਪਾਰਕ ਰੂਪ ਵਿਚ, ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਘੱਟ ਉਤਪਾਦਨ ।
→ ਪੰਜਾਬ-ਖੇਤਾਂ ਦਾ ਛੋਟਾ ਆਕਾਰ, ਸੰਘਣੀ ਖੇਤੀ, ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦਾ ਘੱਟ ਪ੍ਰਯੋਗ, ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਅਤੇ ਮੰਡੀ ਵਿਚ ਵੇਚਣ ਲਈ ਖੇਤੀ, ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧੇਰੇ ।