Class 4

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 1 ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 1 ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਬਰਲ ਅਰਥ

(ਉ) ਸਿਰਜਣਹਾਰੇ, ਸਭ …… ਕੰਮ ਮਹਾਨ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹੈ। ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਹੇ ਸਭ ਦੇ ਪਿਆਰੇ ਪ੍ਰਭੂ, ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਦਾਨ ਦੇਹ ਕਿ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਪੜ੍ਹੀਏ ਲਿਖੀਏ । ਪੜ੍ਹ-ਲਿਖ ਕੇ ਤਰੱਕੀ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਕੰਮ ਕਰੀਏ ।

(ਅ)ਤੇ ਮਾਨਵਤਾ ਦੀ …… ਅਰਾਮ ਹਰਾਮ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹੇ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਸਾਡੇ ਉੱਤੇ ਇਹ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰੀਏ । ਸੇਵਾ ਵੀ ਅਜਿਹੀ ਕਰੀਏ, ਜਿਸ ਦੇ ਬਦਲੇ ਅਸੀਂ ਕੁੱਝ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਨਾ ਚਾਹੀਏ ਅਸੀਂ ਹਰ ਸਮੇਂ ਤੁਰਦੇ ਰਹੀਏ ਤੇ ਆਪਣੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਈਏ । ਆਪਣੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਅਰਾਮ ਕਰਨ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਨਾ ਸਮਝੀਏ ।

(ਬ) ਤੂੰ ਦਾਤਾ ਹੈ …….. ਨਾ ਰੋਸਾ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹੇ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਤੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਹੈਂ । ਤੂੰ ਸਭ ਦਾ ਮਾਲਿਕ ਹੈਂ । ਤੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਇਹ ਗੱਲ ਪੈਦਾ ਕਰ ਕਿ ਉਹ ਸਾਰੇ ਤੇਰੇ ਵਿਚ ਭਰੋਸਾ ਰੱਖਣ ਸਾਰੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਤੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਦੂਸਰੇ ਲਈ ਗੁੱਸਾਗਿਲਾ ਨਾ ਰਹੇ ।

(ਸ) ਅੰਨ, ਧਨ ……. ਕੋਈ ਭੁੱਖਾ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹੇ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਤੂੰ ਅਜਿਹੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਕਿ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਦੂਣਾ ਸਵਾਇਆ ਅੰਨ ਤੇ ਧਨ ਹੋਵੇ । ਸਭ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਮਿਲੇ ਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਭੁੱਖਾ ਨਾ ਰਹੇ । ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲ ਕੇ ਕਰੇ । ਕਦੇ ਵੀ ਕੋਈ ਆਦਮੀ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਰੁੱਖਾ ਨਾ ਬੋਲੇ ।

(ਹ) ਮੇਰ ਤੇਰ ਦੀਆਂ ……… ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੋਈ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹੇ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਤੂੰ ਅਜਿਹੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਕਿ ਬੰਦਿਆਂ ਵਿਚ ਮੇਰੇ ਤੇਰੇ ਦਾ ਫ਼ਰਕ ਮਿਟ ਜਾਵੇ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕੋਈ ਹੰਕਾਰ ਨਾ ਰਹੇ ।ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਭ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿਚ ਅਜਿਹਾ ਪਿਆਰ ਬਣੇ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੱਗੇ, ਜਿਵੇਂ ਚਹੁੰਆਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੋ ਆ ਰਹੀ ਹੋਵੇ ।

(ਕ) ਜਦ ਵੀ ‘ਵਾਜ ਦੇਵੇ ਕੋਈ ਸਾਨੂੰ ……. ਸਮੇਂ ਦੀ ਪਾਈਏ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹੇ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਤੂੰ ਸਾਡੇ ਉੱਤੇ ਅਜਿਹੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਕਿ ਜਦੋਂ ਵੀ ਕੋਈ ਬੰਦਾ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਜਾਂ ਮੱਦਦ ਲਈ ਅਵਾਜ਼ ਮਾਰੇ, ਅਸੀਂ ਉਸਦੇ ਕੰਮ ਆ ਸਕੀਏ । ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਹਰ ਪਲ ਨੂੰ ਚੰਗੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਖ਼ਰਚ ਕਰੀਏ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਕਦਰ ਪਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਉਸਨੂੰ ਕਦੇ ਵਿਅਰਥ ਨਾ ਗੁਆਈਏ ।

ਬਹੁਤ ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਸਿਰਜਣਹਾਰੇ, ਸਭ ਦੇ ਪਿਆਰੇ,
ਦੇ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਦਾਨ ।
ਪੜ੍ਹੀਏ, ਲਿਖੀਏ, ਅੱਗੇ ਵਧੀਏ,
ਕਰੀਏ ਕੰਮ ਮਹਾਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
2. ਦਾਨ ਕਿਸ ਤੋਂ ਮੰਗਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
3. ਕਿਹੜਾ ਦਾਨ ਮੰਗਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
4. ਕਿਹੜੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ?
5. ਉੱਪਰ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:

1. ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ।
2. ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੋਂ !
3. ਪੜ੍ਹਾਈ-ਲਿਖਾਈ, ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਤੇ ਮਹਾਨ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਦਾਨ ।
4. ਮਹਾਨ ।
5. ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪ ਹੀ ਲਿਖਣ ।

2. ਮਾਨਵਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰੀਏ,
ਸੇਵਾ ਜੋ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ।
ਤੁਰਦੇ ਜਾਈਏ, ਮੰਜ਼ਿਲ ਪਾਈਏ,
ਹੋਏ ਅਰਾਮ ਹਰਾਮ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਕਿਸ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ?
2. ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਸੇਵਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ?
3. ‘ਰਾਮ’ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਮਾਨਵਤਾ ਦੀ ।
2. ਨਿਸ਼ਕਾਮ ।
3. ਅਰਾਮ ਨੂੰ ।

3. ਤੂੰ ਦਾਤਾ ਹੈਂ, ਸਭ ਦਾ ਮਾਲਿਕ
ਸਭ ਨੂੰ ਦੇਈਂ ਭਰੋਸਾ ।
ਸਭ ਹੀ ਪਿਆਰਨ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ,
ਮਨ ਵਿਚ ਰਹੇ ਨਾ ਰੋਸਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਦਾਤਾ ਕੌਣ ਹੈ ?
   ਜਾਂ
   ਸਭ ਦਾ ਮਾਲਕ ਕੌਣ ਹੈ ?
2. ਸਭ ਲਈ ਕੀ ਮੰਗਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
3. ਸਾਰੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਕੀ ਕਰਨ ?
4. ਮਨ ਵਿਚ ਕੀ ਨਾ ਰਹੇ ?
5. ਉੱਪਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਾਨੀ ਯਾਦ ਕਰੋ ।

ਉੱਤਰ:

1. ਪਰਮਾਤਮਾ ।
2. ਇਕ ਦੂਜੇ ਵਿਚ ਭਰੋਸਾ ਤੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਲਈ ਪਿਆਰ ।
3. ਪਿਆਰ ।
4. ਰੋਸਾ ।
5. ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਕਰਨ ।

4. ਅੰਨ, ਧਨ ਦੂਣ ਸਵਾਇਆ ਹੋਵੇ,
ਰਹੇ ਨਾ ਕੋਈ ਭੁੱਖਾ ।
ਬੋਲੇ ਬੋਲ ਤਾਂ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲੇ
ਬੋਲੇ ਨਾ ਕੋਈ ਰੁੱਖਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਕੀ ਦੂਣ-ਸਵਾਇਆ ਹੋਵੇ ?
2. ਭੁੱਖਾ ਕੌਣ ਨਾ ਰਹੇ ?
3. ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਬੋਲ ਬੋਲੇ ਜਾਣ ?
4. ਕੋਈ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਬੋਲ ਨਾ ਬੋਲੇ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਅੰਨ ਤੇ ਧਨ ।
2. ਕੋਈ ਵੀ ਨਾ ।
3. ਮਿੱਠੇ ।
4. ਰੁੱਖਾ ।

5. ਮੇਰ ਤੇਰ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਮੁੱਕਣ,
ਹਉਮੈਂ ਰਹੇ ਨਾ ਕੋਈ ।
ਚਾਰ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਆਵੇ,
ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੋਈ ।”

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਮੁੱਕ ਜਾਣ ?
2. ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਨਾ ਰਹੇ ?
3. ਚਾਰ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੀ ਆਵੇ ?
4. ਚਾਰ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਹਨ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਮੇਰ-ਤੇਰ ਦੀਆਂ ।
2. ਹਉਮੈਂ।
3. ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੋਈ ।
4. ਪੁਰਬ, ਪੱਛਮ, ਉੱਤਰ ਤੇ ਦੱਖਣ ।

6. ਜਦ ਵੀ ’ਵਾਜ ਦੇਵੇ ਕੋਈ ਸਾਨੂੰ,
ਕੰਮ ਉਸ ਦੇ ਆਈਏ !
ਹਰ ਪਲ ਆਪਣਾ ਲੇਖੇ ਲਾਈਏ,
ਕਦਰ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪਾਈਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਕਿਸ ਦੇ ਕੰਮ ਆਈਏ ?
2. ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਲੇਖੇ ਲਾਈਏ ?
3. ਕਾਹਦੀ ਕਦਰ ਪਾਈਏ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਅਵਾਜ਼ ਦੇਵੇ
2. ਹਰ ਪਲ
3. ਸਮੇਂ ਦੀ ।

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰੋ :-

(ੳ) ਸਿਰਜਣਹਾਰੇ ਸਭ ਦੇ ਪਿਆਰੇ,
ਦੇ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਦਾਨ ।
…………….
…………….

(ਅ) : ਤੂੰ ਦਾਤਾ ਹੈ, ਸਭ ਦਾ ਮਾਲਕ, ਤੇ ਸਭ ਨੂੰ ਦੇਈਂ ਭਰੋਸਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਸਿਰਜਣਹਾਰੇ, ਸਭ ਦੇ ਪਿਆਰੇ,
ਦੇਹ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਦਾਨ ।
ਪੜ੍ਹੀਏ, ਲਿਖੀਏ, ਅੱਗੇ ਵਧੀਏ,
ਕਰੀਏ ਕੰਮ ਮਹਾਨ ।

(ਅ) ਤੂੰ ਦਾਤਾ ਹੈਂ ਸਭ ਦਾ ਮਾਲਕ,
ਸਭ ਨੂੰ ਦੇਈਂ ਭਰੋਸਾ ।
ਸਭ ਹੀ ਪਿਆਰਨ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ,
ਮਨ ਵਿਚ ਰਹੇ ਨਾ ਰੋਸਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਤੁਕਾਂਤ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :

1. ਦਾਨ ….. …….. ……….
2. ਨਿਸ਼ਕਾਮ ……. ……… ……….
3. ਆਈਏ। ……. ….. …….
4. ਕੋਈ …. ….. …..

ਉੱਤਰ:

1. ਦਾਨ ‘  ਮਹਾਨ   ਮਕਾਨ   ਸ਼ਾਨ
2. ਨਿਸ਼ਕਾਮ   ਹਰਾਮ   ਲਗਾਮ   ਸ਼ਾਮ
3. ਆਈਏ   ਜਾਈਏ    ਖਾਈਏ   ਖਾਈਏ
4. ਕੋਈ   ਖ਼ੁਸ਼ਬੋਈ   ਰੋਈ ,   ਰਸੋਈ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ-..
ਦਾਨ, ਪਿਆਰੇ, ਮਹਾਨ, ਸੇਵਾ, ਅਰਾਮ, ਅੰਨ, ਮਾਨਵਤਾ, ਨਿਸ਼ਕਾਮ, ਰੁੱਖਾ, ਪਲ, ਕਦਰ, ਮਿੱਠਾ, ਮੰਜ਼ਿਲ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਦਾਨ ਦੇਣ ਦਾ ਕੰਮ-ਮੈਂ ਪਿੰਗਲਵਾੜੇ ਨੂੰ 500 ਰੁ: ਦਾਨ ਦਿੱਤੇ ।
2. ਪਿਆਰੇ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੋਵੇ)-ਬੱਚੇ ਸਭ ਨੂੰ ਪਿਆਰੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ।
3. ਮਹਾਨ (ਵੱਡਾ)-ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਹਾਨ ਨੇਤਾ ਸਨ ।
4. ਸੇਵਾ (ਦੇਖ-ਭਾਲ)-ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰੋ ।
5. ਅਰਾਮ (ਸੁਖ-ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੇ ਅਰਾਮ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
6. ਅੰਨ ਖਾਣ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼)-ਪੰਜਾਬ ਭਾਰਤ ਦਾ ਅੰਨ-ਦਾਤਾ ਹੈ ।
7. ਮਾਨਵਤਾ (ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ)-ਸਾਨੂੰ ਸਾਰੀ ਮਾਨਵਤਾ ਦਾ ਭਲਾ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
8. ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਲਾਲਚ ਤੋਂ-ਦੇਸ਼ਭਗਤਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ।
9. ਰੁੱਖਾ (ਕੌੜਾ, ਛਿੱਕਾ)-ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਰੁੱਖਾ ਨਾ ਬੋਲੋ ।
10. ਪਲ ਸਮੇਂ ਦਾ ਇਕ ਹਿੱਸਾ, ਚੌਵੀ ਸੈਕਿੰਡ ਦਾ ਸਮਾਂ-ਇਕ ਘੜੀ ਵਿਚ ਸੱਠ ਪਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
11. ਕਦਰ (ਕੀਮਤ)-ਸੱਸ ਨੂੰਹ ਦੇ ਕੀਤੇ ਕੰਮ ਦੀ ਕਦਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ।
12. ਮਿੱਠਾ ਕੌੜੇ ਦੇ ਉਲਟ, ਚੰਗਾ ਲੱਗਣ ਵਾਲਾ)-ਸਭ ਨਾਲ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲੋ ।
13. ਮੰਜ਼ਿਲ (ਨਿਸ਼ਾਨਾ, ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਥਾਂ)-ਤੁਰਦੇ ਜਾਓ, ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਓਗੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੜ੍ਹੋ ਤੇ ਲਿਖੋ-
ਸਿਰਜਣਹਾਰੇ, ਪਿਆਰੇ, ਪੜੀਏ, ਲਿਖੀਏ, ਮਹਾਨ, ਮਾਨਵਤਾ, ਨਿਸ਼ਕਾਮ, ਖੁਸ਼ਬੋਈ, ਹਉਮੈ, ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ, ਸਵਾਇਆ, ਮੁੱਕਣਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਪੜ੍ਹਨ ਤੇ ਲਿਖਣ ॥ .

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਜ਼ਬਾਨੀ ਯਾਦ ਕਰਕੇ ਗਾਉਣ ।
ਉੱਤਰ:
ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਕਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ ।
ਜਾਂ
‘ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਸਤਰਾਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਦੂ ਲਿਖੋ ।
ਤੂੰ ਦਾਤਾ ਹੈਂ, ਸਭ ਦਾ ਮਾਲਕ,
ਸਭ ਨੂੰ ਦੇਈਂ ਭਰੋਸਾ ।
ਸਭ ਹੀ ਪਿਆਰਨ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ,
ਮਨ ਵਿਚ ਰਹੇ ਨਾ ਰੋਸਾ ।
ਅੰਨਦਾਨ ਦੂਣ-ਸਵਾਇਆ ਹੋਵੇ,
ਰਹੇ ਨਾ ਕੋਈ ਭੁੱਖਾ ।
ਬੋਲੇ ਬੋਲ ਤਾਂ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲੇ,
ਬੋਲੇ ਨਾ ਕੋਈ ਰੁੱਖਾਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਲਿਖਣ ਤੇ ਯਾਦ ਕਰਨ |)

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 5 ਵੀਰੂ ਤੇ ਮੰਗੂ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 5 ਵੀਰੂ ਤੇ ਮੰਗੂ

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮੇਮਣਿਆਂ ਨੂੰ ਘਾਹ-ਪੱਤਾ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੇਮਣਿਆਂ ਨੂੰ ਘਾਹ-ਪੱਤਾ ਕੁਸੈਲਾ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਭਾਗ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹੀ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਲਗਰਾਂ ਵੱਢ ਕੇ ਮੇਮਣਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਪਾਉਂਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਭਾਗ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹੀ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਲਗਰਾਂ ਵੱਢ ਕੇ ਮੇਮਣਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਉਂਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਲਗਰਾਂ ਖਾ ਕੇ ਢਿੱਡ ਭਰ ਲੈਣ ਤੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਦੀ ਝਾਕ ਨਾ ਰੱਖਣ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵੀਰੂ ਨੇ ਰੋਣ-ਹਾਕਾ ਮੂੰਹ ਬਣਾ ਕੇ ਮੰਗੂ : ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਵੀਰੂ ਨੇ ਰੋਣ-ਹਾਕਾ ਮੂੰਹ ਬਣਾ ਕੇ ਮੰਗੂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਜੜੀ ਭਰਾ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੁੱਖ ਛਾਂਗਦਾ ਤੇ ਵੱਢਦਾ ਰਿਹਾ, ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਰੁੱਖ ਮੁੱਕ ਜਾਣਗੇ । ਫਿਰ ਮੀਂਹ ਪੈਣੋਂ ਹਟ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਧਰਤੀ ਬੰਜਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਆਏ ਬੰਦੇ ਨੇ ਕੀ ਆਖਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਆਏ ਬੰਦੇ ਨੇ ਆਖਿਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਰੁੱਖ ਵੱਢੇ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ, ਤਾਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਤੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਹਵਾ ਵੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਬੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਠੀਕ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ-
(ਦਾਤ, ਘਾਹ-ਪੱਤਾ, ਖੇਤ, ਘਾਹ, ਮਾਂ ।)
(ਉ) ਵੀਰੂ ਤੇ ਮੰਗੂ …………. ਦਾ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਲਈ ਮੌਕਾ ਲੱਭਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ।
(ਅ) ਹੁਣ ਤਾਂ …………. ਦੀ ਤਿੜ੍ਹ ਵੀ ਭਾਲੀ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦੀ ।
(ਈ) ਆਪਾਂ ਤਾਂ …………. ਖਾ ਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰ ਲਵਾਂਗੇ ।
(ਸ) ਭਾਗ ਨੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਮੇਮਣਿਆਂ ਲਈ …….. ਨਾਲ ਕਿੱਕਰ ਛਾਂਗੀ ਸੀ ।
(ਹ) ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਇਕ ਬੰਦਾ …………. ਦੇਖਣ ਆਇਆ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਵੀਰੂ ਤੇ ਮੰਗੂ ਮਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਲਈ ਮੌਕਾ ਲੱਭਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ।
(ਅ) ਹੁਣ ਤਾਂ ਘਾਹ ਦੀ ਤਿੜ੍ਹ ਵੀ ਭਾਲੀ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦੀ ।.
(ਈ ਆਪਾਂ ਤਾਂ ਘਾਹ-ਪੱਤਾ ਖਾ ਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰ ਲਵਾਂਗੇ ।
(ਸ) ਭਾਗ ਨੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਮੇਮਣਿਆਂ ਲਈ ਦਾਤ ਨਾਲ ਕਿੱਕਰ ਝਾਂਗੀ ਸੀ ।
(ਹ) ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਇਕ ਬੰਦਾ ਖੇਤ ਦੇਖਣ ਆਇਆ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ” ਕੁਸੈਲਾ, ਹਿੰਮਤ, ਗੁਜ਼ਾਰਾ, ਬੰਜਰ, ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ, ਝਾਕ, ਆਜੜੀ, ਮੇਮਣਾ |’
ਉੱਤਰ:

1. ਕੁਸੈਲਾ (ਕੌੜਾ)-ਛੋਟੇ ਮੇਮਣਿਆਂ ਨੂੰ ਘਾਹ-ਪੱਤਾ ਕੁਸੈਲਾ ਲਗਦਾ ।
2. ਹਿੰਮਤ (ਦਲੇਰੀ)-ਤੇਰੇ ਵਿਚ ਹਿੰਮਤ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰ ।
3. ਗੁਜ਼ਾਰਾ (ਨਿਰਬਾਹ, ਖ਼ਰਚ ਪੂਰਾ ਹੋਣਾ)-ਇੰਨੇ ਥੋੜੇ ਪੈਸਿਆਂ ਨਾਲ ਘਰ ਦਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।
4. ਬੰਜਰ (ਜਿਸ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚ ਫ਼ਸਲ ਪੈਦਾ ਨਾ ਹੋਵੇ)-ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਬਹੁਤੀ ਧਰਤੀ ਰੇਗਿਸਤਾਨੀ ਤੇ ਬੰਜਰ ਹੈ ।
5. ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ (ਚੁਫ਼ੇਰੇ)-ਸਾਡੇ ਮਕਾਨ ਦੇ ਆਲੇਦੁਆਲੇ ਪੰਜ-ਪੰਜ ਫੁੱਟ ਉੱਚੀ ਕੰਧ ਹੈ ।
6. ਝਾਕ (ਧਿਆਨ, ਉਮੀਦ)-ਬਿੱਲੀ ਦੁੱਧ ਦੇ ਪਤੀਲੇ . ਵਲ ਝਾਕ ਲਾਈ ਬੈਠੀ ਸੀ ।
7. ਆਜੜੀ (ਭੇਡਾਂ-ਬੱਕਰੀਆਂ ਚਾਰਨ ਵਾਲਾ)ਆਜੜੀ ਭੇਡਾਂ ਚਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
8. ਮੇਮਣਾ ਬੱਕਰੀ ਦਾ ਬੱਚਾ)-ਮੇਮਣਾ ਜੰਮਦਾ ਹੀ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰਨ ਲੱਗਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਪੜੋ, ਸਮਝੋ ਤੇ ਲਿਖੋ-

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ, ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹੇ
(ਉ) ‘‘ਪੁੱਤਰ, ਤੂੰ ਵੱਡਾ ਹੋ ਗਿਆ, ਹੁਣ ਘਾਹਪੱਤਾ ਚੁਗਿਆ ਕਰ ।
(ਅ) “ਤੂੰ ਵੀ ਹਿੰਮਤ ਕਰ ਲੈ।”
(ਇ) ‘‘ਭਲਾ ਇਹ ‘ਵਾਜਾਂ ਕੌਣ ਮਾਰਦੈ ।’
(ਸ) ‘‘ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਖਾਣੀ ਚੁੰਗ, ਭਾਗ ਆਜੜੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਰੁੱਖ ਵੱਢ ਦਿੰਦੈ ।”
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਮਾਂ ਨੇ ਵੀਰੂ ਨੂੰ ਕਹੇ ।
(ਅ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਵੀਰੂ ਨੇ ਮੰਗੂ ਨੂੰ ਕਹੇ ।
(ਈ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਮੰਗੂ ਨੇ ਵੀਰ ਨੂੰ ਕਹੇ ।
(ਸ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਵੀਰੂ ਨੇ ਮੰਗੂ ਨੂੰ ਕਹੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਬੋਲ ਕੇ ਦੂਜੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਲਿਖਾਓ-

1. ਮੇਰੀ ਜੀਭ ਕੌੜੀ ਹੋ ਗਈ ।
2. ਆਜੜੀ ਬੱਕਰੀਆਂ ਚਾਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
3. ਚਲ ਆਪਾਂ ਘਾਹ ਚੁਗੀਏ ।
4. ਇਹ ਜਗੀਰਾ ਕਿਰਸਾਣ ਹੈ ।
5. ਵੀਰੂ ਨੇ ਖੇਤਾਂ ਵਲ ਨਜ਼ਰ ਘੁਮਾਈ,
6. ਮੀਂਹ ਘੱਟ ਪੈਣ ਲਗ ਪਏ ਸਨ ।
7. ਵੀਰੂ ਨੇ ਰੋਣਹਾਕਾ ਮੂੰਹ ਬਣਾਇਆ ।

ਉੱਤਰ:
ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਕਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
“ਮੇਰਾ ਪਿੰਡ ਮੇਰਾ ਸ਼ਹਿਰ’ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਇਕ ਲੇਖ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ-ਇਹ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਲਈ ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ “ਲੇਖ-ਰਚਨਾ’ ਵਾਲਾ ਭਾਗ ।)

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 4 ਹਾਥੀ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 4 ਹਾਥੀ

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

(ਉ) ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ……. ਬੰਦ ਕਿਵਾੜ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਹਾਥੀ ਆ ਗਿਆ ਉਹ ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਸੀ ਕਿ ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਪਹਾੜ ਤੁਰਿਆ ਆ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ । ਉਸਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਕੁੱਤੇ ਭੌਕਣ ਲੱਗ ਪਏ ਤੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਬੰਦ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਬਾਹਰ ਆ ਗਏ ।

(ਅ) ਛੱਜਾਂ ਵਰਗੇ ……… ਖੇਤ ਦੀ ਵਾੜ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹਾਥੀ ਦੇ ਕੰਨ ਛੱਜਾਂ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇਵੱਡੇ ਸਨ । ਉਸਦੇ ਪੈਰ ਚੱਕੀ ਦੇ ਪੁੜਾਂ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇਵੱਡੇ ਸਨ । ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਉਸਦੇ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਸਹੀ-ਸਲਾਮਤ ਬਚ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਕਦੀ । ਉਹ ਆਪਣੀ ਭੁੱਖ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਖੇਤ ਦੀ ਵਾੜ ਟੱਪ ਕੇ ਵਿਚ ਜਾ ਵੜਿਆ ।

(ੲ) ਮੂੰਹ ‘ ਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ……. ਬੋਝ ਉਤਾਰ !
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹਾਥੀ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ਵੱਡੇਵੱਡੇ ਚਿੱਟੇ ਦੰਦ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਪ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਿਵੇਂ ਚਮਕਦੀਆਂ ਤਲਵਾਰਾਂ ਹੋਣ । ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਲ ਝਾਤੀ ਮਾਰਦਾ ਸਾਂ, ਤਾਂ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਬੜਾ ਸ਼ਰਮੀਲਾ ਜਾਪਦਾ ਸੀ । ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਉਸਦੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਭਾਰ ਨਹੀਂ ਤੇ ਉਹ ਪੂਰੀ ਬੇਪਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਤੁਰਦਾ ਸੀ । ਉਸਦੀ ਸੁੰਡ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੰਮੀ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਸੰਗਲ ਹੋਵੇ ।ਉਹ ਸੁੰਡ ਦੇ ਆਪਣੇ ਇੱਕੋ ਵਾਰ ਨਾਲ ਥੱਬਾ ਸਾਰਾ ਚਾਰਾ ਪੁੱਟ ਲੈਂਦਾ ਸੀ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਉਹ ਕੁੱਝ ਚਾਰੇ ਨੂੰ ਤਾਂ ਨਿਗਲ ਗਿਆ ਸੀ ਤੇ ਕੁੱਝ ਨੂੰ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਲਿਤਾੜ ਕੇ ਸੁੱਟ ਗਿਆ ਸੀ ।

(ਸ) ਭਰ ਭਰ ਸੁੰਡ …….. ਬੰਦ ਕਿਵਾੜ । ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹਾਥੀ ਜਦੋਂ ਨਹਿਰ ਵਿਚ ਨਹਾਉਂਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਹ ਸੁੰਡ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਭਰ ਕੇ ਛੁਹਾਰੇ ਛੱਡਦਾ ਸੀ । ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਉਸਨੂੰ ਨਹਾ ਕੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਜ਼ਾ ਆਉਂਦਾ ਹੋਵੇ । ਠੰਢੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਂਦਿਆਂ ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਉਸਨੂੰ ਤਪਦਾ ਹਾੜ੍ਹ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਹੋਵੇ । ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਹਾਥੀ ਆਇਆ ਸੀ । ਉਹ ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਪਹਾੜ ਤੁਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੋਵੇ । ਉਸ ਅਦਭੁਤ ਪਸ਼ੂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਕੁੱਤੇ ਭੌਕਣ ਲਗ ਪਏ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਵੇਖਣ ਲਈ ਲੋਕੀਂ ਆਪਣੇ ਬੰਦ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਆਂਏ ।

ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ
ਹਾਥੀ ਆਇਆ
ਤੁਰਦਾ ਲੱਗੇ ਪਹਾੜ,
ਵੇਖ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕੁੱਤੇ ਭੌਕੇ
ਖੁੱਲ੍ਹੇ, ਬੰਦ ਕਿਵਾੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਹਾਥੀ ਕਿੱਥੇ ਆਇਆ ?
2. ਹਾਥੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਲਗਦਾ ਸੀ ?
3. ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਕੁੱਤੇ ਕੀ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ?
4. ਬੰਦ ਕਿਵਾੜ ਕਿਉਂ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਏ ?
5. ‘ਹਾਥੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਸਤਰਾਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:

1. ਹਾਥੀ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਆਇਆ ।
2. ਹਾਥੀ ਪਹਾੜ ਵਰਗਾ ਲਗਦਾ ਸੀ ।
3. ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਕੁੱਤੇ ਭੌਕਣ ਲੱਗੇ ।
4. ਬੰਦ ਕਿਵਾੜ ਇਸ ਕਰਕੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਏ, ਕਿਉਂਕਿਲੋਕ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਕੇ ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ।
5. ਨੋਟ-ਉਪਰੋਕਤ ਸਤਰਾਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਯਾਦ ਕਰੋ ।

2. ਛੱਜਾਂ ਵਰਗੇ
ਕੰਨ ਸੀ ਉਹਦੇ
ਚੱਕੀ-ਪੁੜ ਜਿਹੇ ਪੈਰ ।
ਜੋ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ।
ਹੇਠ ਆ ਗਿਆ
ਨਹੀਂ ਰਤਾ ਵੀ ਖੈਰ
ਪੇਟ ਭਰਨ ਲਈ
ਟੱਪ ਗਿਆ ਉਹ.
ਹਰੇ ਖੇਤ ਦੀ ਵਾੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਹਾਥੀ ਦੇ ਕੰਨ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਸਨ ?
2. ਹਾਥੀ ਦੇ ਪੈਰ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਸਨ ?
3. ਕਿਸ ਦੀ ਖੈਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ?
4. ਹਾਥੀ ਨੇ ਪੇਟ ਭਰਨ ਲਈ ਕੀ ਕੀਤਾ ?
5. ਕੌਣ ਵਾੜ ਟੱਪ ਗਿਆ

ਉੱਤਰ:

1. ਹਾਥੀ ਦੇ ਕੰਨ ਛੱਜਾਂ ਵਰਗੇ ਸਨ ।
2. ਹਾਥੀ ਦੇ ਪੈਰ ਚੱਕੀ ਦੇ ਪੁੜਾਂ ਵਰਗੇ ਸਨ ।
3. ਜਿਹੜਾ ਹਾਥੀ ਦੇ ਪੈਰ ਹੇਠ ਆ ਜਾਵੇ, ਉਸਦੀ ਖ਼ੈਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ।
4. ਹਾਥੀ ਪੇਟ ਭਰਨ ਲਈ ਵਾੜ ਟੱਪ ਕੇ ਹਰੇਭਰੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਜਾ ਵੜਿਆ ।
5. ਹਾਥੀ ।

3. ਮੂੰਹ ‘ਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ਦੰਦ
ਜਿਵੇਂ ਦੋ ਲਿਸ਼ਕਦੀਆਂ , ਤਲਵਾਰਾਂ ।
ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਰਮਾਕਲ
ਜਾਪੇ
ਜਦ ਮੈਂ ਝਾਤੀ ਮਾਰਾਂ ।
ਤੁਰਦਾ ਬੇਪਰਵਾਹਾਂ ਵਾਂਗੂੰ
ਸਿਰ ਤੋਂ ਬੋਝ ਉਤਾਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਹਾਥੀ ਦੇ ਦੰਦ ਕਿੰਨੇ ਸਨ ?
2. ਹਾਥੀ ਦੇ ਦੰਦ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਸਨ ?
3. ਹਾਥੀ ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਜਾਪਦਾ ਸੀ ?
4. ਹਾਥੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਹਾਥੀ ਦੇ ਦੋ ਦੰਦ ਸਨ ।
2. ਹਾਥੀ ਦੇ ਦੰਦ ਲਿਸ਼ਕਦੀਆਂ ਤਲਵਾਰਾਂ ਵਰਗੇ ਸਨ ।
3. ਹਾਥੀ ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਰਮਾਕਲ ਜਾਪਦਾ ਸੀ ।
4. ਹਾਥੀ ਬੇਪਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਤੁਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ।

4. ਲੰਮ-ਸਲੰਮੀ
ਸੁੰਡ ਸੀ ਉਹਦੀ
ਹੋਵੇ ਜਿਵੇਂ ਸਰਾਲ
ਇਕੋ ਵਾਰ ‘ਚ
ਥੱਬਾ ਚਾਰਾ
ਪੁੱਟ ਲਵੇ ਉਸ ਨਾਲ ।
ਕੁੱਝ ਨੂੰ ਤਾਂ ਉਹ
ਨਿਗਲ ਗਿਆ ਸੀ ।
ਕੁੱਝ ਨੂੰ ਗਿਆ ਲਿਤਾੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਹਾਥੀ ਦੀ ਸੁੰਡ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਸੀ ?
2. ਸਰਾਲ ਵਰਗਾ ਕੀ ਸੀ ?
3. ਹਾਥੀ ਸੁੰਡ ਨਾਲ ਕੀ ਕਰਦਾ ਸੀ ?
4. ਹਾਥੀ ਨੇ ਚਾਰੇ ਦਾ ਕੀ ਕੀਤਾ ?

ਉੱਤਰ:

1. ‘ਹਾਥੀ ਦੀ ਸੁੰਡ ਲੰਮ-ਸਲੰਮੀ ਸਰਾਲ ਵਰਗੀ ਸੀ ।
2. ਸਰਾਲ ਵਰਗੀ ਹਾਥੀ ਦੀ ਸੁੰਡ ਸੀ ।
3. ਹਾਥੀ ਸੰਡ ਨਾਲ ਚਾਰਾ ਪੁੱਟਦਾ ਸੀ
4. ਹਾਥੀ ਨੇ ਕੁੱਝ ਚਾਰਾ ਨਿਗਲ ਲਿਆ ਤੇ ਕੁੱਝ . ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਲਿਤਾੜ ਦਿੱਤਾ ।

5. ਭਰ-ਭਰ ਸੁੰਡ
ਫੁਹਾਰੇ ਛੱਡੇ
ਜਦੋਂ ਨਹਿਰ ਵਿਚ ਨਾਵੇ ।
ਇਉਂ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ।
ਨਾ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ,
ਮਜ਼ਾ ਬੜਾ ਹੀ ਆਵੇ ।
ਪਲ ਵਿਚ ਉਸ ਨੂੰ
ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਸੀ
ਤਪਦਾ ਭਖਦਾ ਹਾਤੁ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਫੁਹਾਰੇ ਕੌਣ ਛੱਡ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
2. ਹਾਥੀ ਕਿੱਥੇ ਨਹਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
3. ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਤਪਦਾ ਭਖਦਾ ਹਾੜ੍ਹ ਕਿਉਂ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਸੀ ?
4. ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਕੀ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਸੀ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਛੁਹਾਰੇ ਹਾਥੀ ਛੱਡ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
2. ਹਾਥੀ ਨਹਿਰ ਵਿਚ ਨਹਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
3. ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਨਹਿਰ ਵਿਚ ਨਹਾ ਕੇ ਤਪਦਾਭਖਦਾ ਹਾੜ੍ਹ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਸੀ ।
4. ਹਾੜ੍ਹ ਦਾ ਤਪਦਾ ਮਹੀਨਾ |

ਧਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹਾਥੀ ਤੁਰਦਾ ਹੋਇਆ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਤੁਰਦਾ ਹੋਇਆ ਹਾਥੀ ਪਹਾੜ ਵਰਗਾ। ਲਗਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹਾਥੀ ਦੇ ਕੰਨ ਕਿਹੋ-ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਹਾਥੀ ਦੇ ਕੰਨ ਛੱਜਾਂ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ , ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹਾਥੀ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ਦੰਦ ਕਿਵੇਂ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਹਾਥੀ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ਦੰਦ ਲਿਸ਼ਕਦੀਆਂ ਤਲਵਾਰਾਂ ਵਰਗੇ ਲੱਗਦੇ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹਾਥੀ ਦੀ ਸੁੰਡ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਹਾਥੀ ਦੀ ਸੁੰਡ ਸਰਾਲ ਵਰਗੀ ਲੰਮਸਲੰਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਨਹਿਰ ਵਿਚ ਨਹਾਉਂਦਾ ਹਾਥੀ ਕੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਨਹਿਰ ਵਿਚ ਨਹਾਉਂਦਾ ਹਾਥੀ ਸੁੰਡ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਭਰ ਕੇ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਫੁਹਾਰੇ ਛੱਡ ਰਿਹਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਢੁੱਕਵੇਂ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ-

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਤੁਕਾਂਤ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹਾਥੀ ਬਾਰੇ ਦਸ ਵਾਕ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਹਾਥੀ ਦਾ ਸਰੀਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਜਦੋਂ ਉਹ ਤੁਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਪਹਾੜ ਤੁਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ।
ਉਸਦੇ ਕੰਨ ਛੱਜਾਂ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਉਸਦੀ ਸੁੰਡ ਮੋਟੀ ਤੇ ਲੰਮ-ਸਲੰਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਉਸਦੇ ਦੋ ਦੰਦ ਮੂੰਹ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਤਲਵਾਰਾਂ ਵਾਂਗ ਲਿਸ਼ਕਦੇ ਜਾਪਦੇ ਹਨ ।
ਉਸਦੇ ਪੈਰ ਚੱਕੀ ਦੇ ਪੁੜਾਂ ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਕੋਈ ਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਬਚ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ।
ਉਹ ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਰਮਾਕਲ ਲੱਗਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਬੜੀ ਬੇਪਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਤੁਰਦਾ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਚਾਰਾ ਖਾਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਵਾੜ ਟੱਪ ਕੇ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਵੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉਹ ਇੱਕੋ ਵਾਰੀ ਚਾਰੇ ਦਾ ਥੱਬਾ ਪੁੱਟ ਕੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਪਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ-
ਪਹਾੜ, ਕਿਵਾੜ, ਤਲਵਾਰਾਂ, ਝਾਤੀ, ਬੇਪਰਵਾਹ, ਬੋਝ, ਫੁਹਾਰਾ, ਮਜ਼ਾ, ਤਪਦਾ, ਨਹਿਰ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਪਹਾੜ ਪਰਬਤ)-ਹਿਮਾਲਾ ਪਹਾੜ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿਚ ਹੈ ।
2. ਕਿਵਾੜ (ਦਰਵਾਜ਼ਾ)-ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਦਿਵਾਲੀ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਕਿਵਾੜ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ।
3. ਤਲਵਾਰਾਂ (ਕਿਰਪਾਨਾਂ-ਗਤਕਾ ਖੇਡਣ ਵਾਲੇ ਤਲਵਾਰਾਂ ਚਲਾਉਣ ਦੇ ਕਰਤੱਬ ਦਿਖਾ ਰਹੇ ਸਨ ।
4. ਝਾਤੀ ਨਜ਼ਰ)-ਮੈਂ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਬੂਹੇ ਵਿੱਚੋਂ ਝਾਤੀ ਮਾਰੀ, ਤਾਂ ਉਹ ਅੰਦਰ ਬੈਠਾ ਦਿਸਿਆ ।
5. ਬੇਪਰਵਾਹ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਚਿੰਤਾ-ਫ਼ਿਕਰ ਤੋਂਤੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਲੋਂ ਬੇਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
6. ਬੋਝ (ਭਾਰ)-ਇਮਤਿਹਾਨਾਂ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ \ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਬਹੁਤ ਬੋਝ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
7. ਫੁਹਾਰਾ (ਪਾਣੀ ਦਾ ਇਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪਤਲੀਆਂ ਤੇ ਇਕੱਠੀਆਂ ਧਾਰਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਉੱਪਰ ਵਲ ਵਹਿਣਾ)-ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਦੇ ਫੁਹਾਰੇ ਚਲ ਰਹੇ ਸਨ ।
8. ਮਜ਼ਾ (ਸੁਆਦ)-ਮੱਝਾਂ ਛੱਪੜ ਵਿਚ ਨਹਾਉਣ ਦਾ ਮਜ਼ਾ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
9. ਤਪਦਾ (ਗਰਮ ਹੋਇਆ)-ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਜੇਠ . ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਖੂਬ ਤਪਦਾ ਹੈ ।
10. ਨਹਿਰ (ਦਰਿਆ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਧਾਰਾਇਹ ਨਹਿਰ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੋਈ ਹੈ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਬਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿਚ ਮਿਲਾਓ ਤੇ ਰੰਗ ਭਰੋ :-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਅਰਜ਼ੀ (ਬੇਨਤੀ-ਪੱਤਰ ਲਿਖਣ ਦਾ ਢੰਗ ।
ਉੱਤਰ:
ਅਰਜ਼ੀ ਲਿਖਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਉੱਤੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਵਲ ਦੇ ਪਾਸੇ ‘ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ’ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ਹੇਠਲੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਵਿਚ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ, ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਵਲ ਅਰਜ਼ੀ ਲਿਖਣੀ ਹੋਵੇ, ਉਸਦਾ ਅਹੁਦਾ ਤੇ ਪਤਾ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਫਿਰ ਹੇਠਲੀ ਲਾਈਨ ਵਿਚ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ‘ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ’ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਫਿਰ ਅਗਲੀ ਸਤਰ ਤੋਂ ਅਰਜ਼ੀ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਸਮੱਸਿਆ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ‘ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ’ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖ ਕੇ ਉਸੇ ਸਤਰ ਵਿਚ ‘ਆਪਦਾ ਆਗਿਆਕਾਰੀ’ ਜਾਂ ‘ਆਪਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ-ਪਾਤਰ’ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖ ਕੇ ਹੇਠਾਂ ਆਪਣਾ ਨਾਂ ਤੇ ਪਤਾ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ‘ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ’ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇਕ ਲਾਈਨ ਛੱਡ ਕੇ ‘ਮਿਤੀ’ /‘ਤਾਰੀਖ’ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਅਰਜ਼ੀ ਦਾ ਖਾਕਾ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਘਰ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸਕੂਲ ਵਿਚੋਂ ਛੁੱਟੀ ਲੈਣ ਲਈ ਇਕ ਅਰਜ਼ੀ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਨੋਟ-ਇਹ ਅਰਜ਼ੀ ਲਿਖਣ ਲਈ ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਦਿੱਤਾ ਚਿੱਠੀ-ਪੱਤਰ ।

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 3 ਬਾਲ ਸੁਖਦੇਵ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 3 ਬਾਲ ਸੁਖਦੇਵ

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ਼ਹੀਦ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਹੀਦ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਮਈ, 1907 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸ਼ਹੀਦ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ਦਾ ਕੀ ਨਾਮ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਸੁਖਦੇਵ ਨਾਲ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਰਤਾਅ ਕਰਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ਦਾ ਨਾਂ ਗੌਰਾਂ ਸੀ ।ਉਹ ਸੁਖਦੇਵ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਪੱਖ ਪੂਰਦੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜਦੋਂ ਬੱਚਾ ਖੂਹ ਵਿਚ ਡਿਗ ਪਿਆ, ਤਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕੀ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਦੋਂ ਬੱਚਾ ਖੂਹ ਵਿਚ ਡਿਗ ਪਿਆ, ਤਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਆਪਣੇ ਘਰੋਂ ਨੌਕਰ ਸ਼ਿਵ ਰਾਮ ਨੂੰ ਰੱਸੇ ਸਮੇਤ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਜਲਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਸਾਕਾ ਕਦੋਂ ਵਾਪਰਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
13 ਅਪਰੈਲ, 1919 ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਜਲ੍ਹਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਸਾਕੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕੀ ਹੁਕਮ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਲ੍ਹਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਸਾਕੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ · ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਫ਼ੌਜ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਤਾਇਨਾਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ । ਸਰਕਾਰੀ ਦਫ਼ਤਰਾਂ, ਵਿੱਦਿਅਕ ਅਦਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਿਪਾਹੀ ਤਾਇਨਾਤ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸੁਖਦੇਵ ਦੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਕਿਵੇਂ ਬਣੇ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੁਖਦੇਵ ਦੇ ਤਾਇਆ ਜੀ ਲਾਲਾ ਚਿੰਤ ਰਾਮ ਅਤੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸ: ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਘਰ ਆਉਣ-ਜਾਣ ਸੀ । ਜਦ ਕਦੇ ਸ: ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਲਾਲਾ ਚਿੰਤ ਰਾਮ ਦੇ ਘਰ ਆਉਂਦੇ, ਤਾਂ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਉਂਦਾ । ਜਦ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਜਣੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਗੱਲਾਂ ਵਿਚ ਰੁੱਝ ਜਾਂਦੇ, ਤਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਅਤੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਆਪਸ ਵਿਚ ਹਾਣੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਕੱਠੇ ਖੇਡਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਤੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਸੰਬੰਧ ਬਣ ਗਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਰਾਜਗੁਰੂ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ 23 ਮਾਰਚ, 1931 ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਬੈਕਟਾਂ ਵਿਚੋਂ ਠੀਕ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ
(ਅੱਗ ਬਗੋਲਾਂ, ਪਹਿਲੀ, ਲਾਇਲਪੁਰ, ਰਲੀ ਦੇਈ, ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ॥
(ੳ) ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ …….. ਸੀ ।
(ਅ) ਸੁਖਦੇਵ ਲਾਇਲਪੁਰ ਦੇ ……….. ਸਕੂਲ ‘ਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ ।
(ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅਫ਼ਸਰ………… ਹੋ ਗਿਆ
(ਸ) ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ ਨਾਲ ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਇਹ ……. ਟੱਕਰ ਸੀ ।
(ਹ) ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ …….. ਵਿਖੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਰਲੀ ਦੇਈ ਸੀ ।
(ਅ) ਸੁਖਦੇਵ ਲਾਇਲਪੁਰ ਦੇ ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ਸਕੂਲ ‘ਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ ।
(ਈ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅਫ਼ਸਰ ਅੱਗ ਬਗੋਲਾ ਹੋ ਗਿਆ ।
(ਸ), ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ ਨਾਲ ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਟੱਕਰ ਸੀ ।
(ਹ) ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਲਾਇਲਪੁਰ ਵਿਖੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕੌਣ ਸਨ ?
(ੳ) ਸੁਖਦੇਵ
(ਅ) ਗੌਰਾਂ
(ਈ) ਰਹੀਮਣ
(ਸ) ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ॥
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਸੁਖਦੇਵ-ਸੁਖਦੇਵ ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ੩ ਦਾ ਸਾਥੀ ਸੀ । ਉਸਦਾ ਜਨਮ 15 ਮਈ, 1907 ਨੂੰ ! ਪਿਤਾ ਰਾਮ ਲਾਲ ਥਾਪਰ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਰਲੀ ਦੇਈ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਿਚ ਹੋਇਆ । ਸੁਖਦੇਵ ਨੇ ਸ:
ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਵਿਚ ਸਰਗਰਮੀ ਤਾਂ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਪਾਇਆ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਵੀ ਤੇ ਰਾਜਗੁਰੂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ।
(ਅ) ਗੌਰਾਂ-ਗੌਰਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ਸੀ । ਹੈ ਉਹ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਸੀ । ਉਹ ਸੁਖਦੇਵ ਤੋਂ ਉਮਰ ਵਿਚ ਸੱਤ ਸਾਲ ਵੱਡੀ ਸੀ । ਜਦ ਜੋ ਸੁਖਦੇਵ ਘਰ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸ਼ਰਾਰਤ ਜਾਂ ਗ਼ਲਤੀ ਕਰਦਾ, ਤਾਂ ਗੌਰਾਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਸ ਦਾ ਪੱਖ ਕਰਦੀ ਸੀ ।
(ਈ) ਰਹੀਮਣ-ਰਹੀਮਣ ਸੁਖਦੇਵ ਦੇ ਘਰ ਕੰਮ ਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਔਰਤ ਸੀ। ਉਹ ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਮਾਤਾ ਰਲੀ ਦੇਈ ਨਾਲ ਰਸੋਈ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਾਉਂਦੀ ਅਤੇ । ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਵੀ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਸੁਖਦੇਵ ਸ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰ ਕੇ ਸਕੂਲ ਵੀ ਭੇਜਦੀ । ਸੁਖਦੇਵ ਰਹੀਮਣ ਨੂੰ “ਰਹੀਮਣ ਚਾਹੀਂ ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਲਾਉਂਦਾ ਸੀ ।
(ਸ) ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ-ਸ: ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਸਨ ।ਉਧਰ ਸ: ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਤਾਇਆ ਚਿੰਤ ਰਾਮ ਆਪਸ ਵਿਚ ਮਿੱਤਰ ਸਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਘਰ ਆਉਣਾ ਜਾਣਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ’ਚਚੇਰੀ, ਝੁਰਮੁਟ, ਸੋਗ, ਸੰਸਥਾ, ਹਿਦਾਇਤ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਚਚੇਰੀ (ਚਾਚੇ ਦੀ ਧੀ)-ਗੁਰਜੀਤ ਮੇਰੀ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ਹੈ ।
2. ਝੁਰਮੁਟ (ਇਕੱਠ-ਚਿੜੀਆਂ ਦਾ ਝੁਰਮੁਟ ਕੋਠੇ ਉੱਤੇ ਚੋਗਾ ਚੁਗ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
3. ਸੋਗ ਦੁੱਖ, ਅਫ਼ਸੋਸ)-ਸਾਬਕ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਦਾ ਸੋਗ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ।
4. ਸੰਸਥਾ (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸਭਾ)ਭਗਤ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪਿੰਗਲਵਾੜੇ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀ ।
5. ਹਿਦਾਇਤ ਚੇਤਾਵਨੀ)-ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਸਭ ਨੂੰ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿਚ ਨਕਲ ਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਹਦਾਇਤ ਦਿੱਤੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਪੜੋ ਤੇ ਸਮਝੋ :
(ਉ) ਅਜ਼ਾਦੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ, ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਦਾ ਭਾਵ
(ਅ) ਝੁਰਮਟ ………..
(ਆ) ਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ……………………..
(ਈ) ਚਿੜਚਿੜਾ ……………
(ਸ) ਹੁਸ਼ਿਆਰੀ ………..
(ਹ) ਤਾਇਨਾਤ …………
(ਕ) ਛਿੱਥਾ …………
(ਖ) ਪੈੜਾਂ ……………
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਅਜ਼ਾਦੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ, ਅਜ਼ਾਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਦਾ ਭਾਵਿ ।
(ਆ) ਝੁਰਮਟ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਇਕੱਠ ।
(ਇ) ਚਿੜਚਿੜਾ ਗੁੱਸੇਖੋਰ ਸੁਭਾਅ ।
(ਸ) ਹੁਸ਼ਿਆਰੀ ਚੁਸਤੀ, ਚਲਾਕੀ ।
(ਹ) ਤਾਇਨਾਤ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨਾ ।
(ਕ) ਛਿੱਥਾ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਹੋਣਾ ।
(ਖ) ਪੈੜਾਂ ਨੂੰ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ਗੌਰਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਸੀ । ਉਹ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ ਗੋਦੀ ਚੁੱਕ ਕੇ ਖਿਡਾਉਂਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ । ਗੌਰਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਤੋਂ ਸੱਤ ਸਾਲ ਵੱਡੀ ਸੀ । ਜਦ ਕਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਕੋਈ ਜੀਅ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ ਡਾਂਟਦਾ, ਤਾਂ ਗੌਰਾਂ ਉਸ ਨਾਲ ਰੁੱਸ ਜਾਂਦੀ ਸੀ । ਜਦ ਘਰ ਵਿਚ ਸੁਖਦੇਵ ਕੋਈ ਸ਼ਰਾਰਤ ਕਰਦਾ ਜਾਂ ਗ਼ਲਤੀ ਕਰਦਾ, ਤਾਂ ਗੌਰਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਹੀ ਪੱਖ ਪੂਰਦੀ ਸੀ ।

ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ

1. ਗੌਰਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਕੀ ਲਗਦੀ ਸੀ ?
2. ਗੌਰਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਿਡਾਉਂਦੀ ਸੀ ?
3. ਗੌਰਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਤੋਂ ਕਿੰਨੀ ਵੱਡੀ ਸੀ ?
4. ਗੌਰਾਂ ਕਿਸ ਨਾਲ ਰੁੱਸ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ?
5. ਜਦੋਂ ਸੁਖਦੇਵ ਕੋਈ ਸ਼ਰਾਰਤ ਕਰਦਾ ਤਾਂ ਗੌਰਾਂ ‘ ਕੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ।
2. ਗੋਦੀ ਚੁੱਕ ਕੇ ।
3. ਸੱਤ ਸਾਲ ।
4. ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ ਡਾਂਟਦਾ ।
5. ਉਹ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਹੀ ਪੱਖ ਪੂਰਦੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਅਧਿਆਪਕ ਆਪ ਬੋਲ ਕੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਲਈ ਕਹੇ ।

1. ਉਹ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨੇੜੇ ਦਾ ਸਾਥੀ ਸੀ ।
2. ਗੌਰਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਤੋਂ ਸੱਤ ਸਾਲ ਵੱਡੀ ਸੀ ।
3. ਉਸ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਚਿੜਚਿੜਾ ਸੀ ।
4. ਸੁਖਦੇਵ ਅਤੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਖੇਡਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ।
5. ਇਹ ਘਟਨਾ ਨਿੱਕੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ।

ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਲਿਖਣ ।)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਪਾਠ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਹੇਠਾਂ ਗੋਲ ਚੱਕਰਾਂ ਵਿਚ ਬਾਲ ਸੁਖਦੇਵ ਦੇ ਸੁਭਾ/ਬਚਪਨ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪੰਜ ਹੋਰ ਸ਼ਹੀਦ ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਹੀਦ ਮਦਨ ਲਾਲ ਢੀਂਗਰਾ, ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਗਣੇਸ਼ ਪਿੰਗਲੇ, ਸ਼ਹੀਦ ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖ਼ਰ ਆਜ਼ਾਦ, ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ।

Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 10 ਨਮੂਨੇ Ex 10.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Maths Chapter 10 ਨਮੂਨੇ Ex 10.1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਨਮੂਨਿਆਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਦੇਖੋ ਅਤੇ ਨਮੂਨਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਪੂਰਾ ਕਰੋ :

(a)

ਹੱਲ:

(b)

ਹੱਲ:

(c)

ਹੱਲ:

(d)

ਹੱਲ:

(e)

ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
9 ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ 9 ਦੇ ਗੁਣਜਾਂ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ, ਕੀ ਇਹ ਸੰਖਿਆਵਾਂ 9 ਦੇ ਗੁਣ ਹਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ?
(a) 9981
ਹੱਲ:
9981
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿੱਤੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚੋਂ 9 ਨੂੰ ਕੱਟੋ ।

ਸੰਖਿਆ ਦੇ ਬਾਕੀ ਅੰਕ = 81
ਹੁਣ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ 9 ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟੋ ।
ਸੰਖਿਆ ਦੇ ਬਾਕੀ ਅੰਕ = 8 ਅਤੇ 1
8 + 1 = 9
ਹੁਣ ਪਿੱਛੇ ਕੋਈ ਅੰਕ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ ।
∴ ਇਹ ਸੰਖਿਆ 9 ਦੀ ਗੁਣਜ ਹੈ ।
ਦੂਜੀ ਵਿਧੀ : 9981
ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ = 9 +9 + 8 + 1 = 27

ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ 9 ਤੇ ਭਾਗ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਸੰਖਿਆ 9 ਦਾ ਗੁਣਜ ਹੈ ।

(b) 6039
ਹੱਲ:
6039
ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ = 6 +0 + 3 +9 = 18
ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ 9 ਤੇ ਭਾਗ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਸੰਖਿਆ 9 ਦਾ ਗੁਣਜ ਹੈ ।

(c) 243
ਹੱਲ:
243
ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ = 2 + 4 + 3 = 9

ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ 9 ਤੇ ਭਾਗ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸੰਖਿਆ 9 ਦਾ ਗੁਣਜ ਹੈ ।

(d) 6308
ਹੱਲ:
6308.
ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ = 6 + 3 + 0 + 8 = 17

ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ 9 ਤੇ ਭਾਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।
ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਸੰਖਿਆ 9 ਦਾ ਗੁਣ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

(e) 6415
ਹੱਲ:
6415
ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ = 6 +4+1+5 = 16

ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ 9 ਤੇ ਭਾਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ । ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਸੰਖਿਆ 9 ਦਾ ਗੁਣਜ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

(f) 9108
ਹੱਲ:
9108
ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ = 9 + 1 + 0 + 8 = 18

ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ 9 ਤੇ ਭਾਗ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਸੰਖਿਆ 9 ਦਾ ਗੁਣਜ ਹੈ ।

(g) 1728
ਹੱਲ:
1728
ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ = 1 + 7 + 2 + 8 = 18

ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ 9 ਤੇ ਭਾਗ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਸੰਖਿਆ 9 ਦਾ ਗੁਣਜ ਹੈ ।

(h) 8714
ਹੱਲ:
8714
ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ = 8 + 7 + 1 + 4 = 20

ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ 9 ਤੇ ਭਾਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।
ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਸੰਖਿਆ 9 ਦਾ ਗੁਣ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

(i) 53694
ਹੱਲ:
53694
ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ = 5 + 3 + 6 + 9 + 4 = 27

ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ 9 ਤੇ ਭਾਗ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸੰਖਿਆ 9 ਦਾ ਗੁਣਜ ਹੈ ।

(j) 40819.
ਹੱਲ:
40819.
ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ = 4 + 0 + 8 + 1 + 9 = 22

ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜ 9 ਤੇ ਭਾਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।
ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਸੰਖਿਆ 9 ਦਾ ਗੁਣਜ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਗੁਣਾ ਕਰੋ :
(a) 35 × 10 = ………
ਹੱਲ:
350

(b) 9 × 10 = ……
ਹੱਲ:
90

(c) 21 × 10 = ……..
ਹੱਲ:
210

(d) 106 × 10 = …….
ਹੱਲ:
1060

(e) 148 × 10 = ……..
ਹੱਲ:
1480

(f) 2 × 100 = …….
ਹੱਲ:
200

(g) 20 × 100 = …….
ਹੱਲ:
2000

(h) 38 × 100 = ……
ਹੱਲ:
3800

(i) 209 × 100 = ……
ਹੱਲ:
20900

(j) 406 × 100 = ………
ਹੱਲ:
40600.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਭਾਗ ਕਰੋ :
(a) 60 ÷ 10 = …….
ਹੱਲ:
6

(b) 700 ÷ 10 = ……
ਹੱਲ:
7

(c) 960 ÷ 10 = ………
ਹੱਲ:
96

(d) 600 ÷ 100 = ……
ਹੱਲ:
6

(e) 1500 ÷ 100 = ……
ਹੱਲ:
15

(f) 1000 ÷ 100 = ……
ਹੱਲ:
10.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

(a) …… × 10 = 500
ਹੱਲ:
50

(b) ……………. ÷ 10 = 96
ਹੱਲ:
960

(c) …………….. × 100 = 900
ਹੱਲ:
9

(d) ……………. ÷ 100 = 7
ਹੱਲ:
700.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਮਿਨਾਰ ਟਾਵਰ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰੋ :
(a)

ਹੱਲ:
5 + 6 = 11, 7 + 9 = 16

(b)

ਹੱਲ:
6 + 8 = 14, 10 + 14 = 24, 16 + 24 = 40

(c)

ਹੱਲ:
15 + 20 = 35, 25 + 35 = 60, 40 + 60 = 100.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਗੁਣਨਫਲਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ :

(a)

ਹੱਲ:
625

(b)

ਹੱਲ:
3025

(c)

ਹੱਲ:
5625

(d)

ਹੱਲ:
15625

(e)

ਹੱਲ:
11025

(f)

ਹੱਲ:
164025

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੱਲ ਕਰੋ :
(a) (13 × 13) – (12 × 12)
ਹੱਲ:
13 + 12 = 25

(b) (18 × 18) – (17 × 17)
ਹੱਲ:
18 + 17 = 35

(c) (35 × 35) – (34 × 34)
ਹੱਲ:
35 + 34 = 69

(d) (120 × 120) – (119 × 119)
ਹੱਲ:
120 +119 = 239

(e) (151 × 151) – (150 × 150)
ਹੱਲ:
151 + 150 = 301.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਨਮੂਨਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਅੱਗੇ ਪੂਰਾ ਕਰੋ :

(a) 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 + 9 + 10 = 55
11 + 12 + 13 + 14 +………. 19 + 20 = 155
21 + 22 + 23 + 24 + ………. 29 + 30 = 255
31 + 32 + 33 + 34 + ……….. 39 + 40 = ……..
41 + 42 +43 +44 + ……….. 49 + 50 = …………
51 + 52 + 53 + 54 + ……….. + 59 + 60 = …………
ਹੱਲ:
355, 455, 555

(b) 1 × 1 = 1
11 × 11 = 121
111 × 111 = 12321
11111111 = 1234321
11111 × 11111 = ………
111111 × 111111 = …….
111111 × 111111 = ………
ਹੱਲ:
123454321, 12345654321, 1234567654321.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਹਰੇਕ ਸੰਖਿਆ ਅਨੁਕੂਮ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸਰਲ ਨਿਯਮ ਲੱਭੋ । | ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਅਗਲੇ ਤਿੰਨ ਪਦ ਲਿਖੋ
(a) 7, 12, 17, ………., ……, ……..
ਹੱਲ:
22, 27, 32

(b) 2, 4, 8, ………., ……., …….
ਹੱਲ:
16, 32, 64

(c) 100, 90, 80, ………., ……., …..
ਹੱਲ:
70, 60, 50

(d) 66, 55, 44, ……….., ………., ……
ਹੱਲ:
33, 22, 11

(e) 108, 208, 308, ………., ……, ……..
ਹੱਲ:
408, 508, 608

(f) 40, 39, 38, ….., ….., …..
ਹੱਲ:
37, 36, 35.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਚਿੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਮਿਤੀ ਰੇਖਾ ਰੇਖਾਵਾਂ ਖਿੱਚੋ :


(d)


ਹੱਲ:




(e)

(f)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਸਮਮਿਤੀ ਨਮੂਨਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰੋ :


ਹੱਲ:

Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 9 ਅੰਕੜਾ ਵਿਗਿਆਨ Ex 9.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Maths Chapter 9 ਅੰਕੜਾ ਵਿਗਿਆਨ Ex 9.1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ. ਐ . ਸ. ਲਹੌਰ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਜਮਾਤਾਂ (I-V) ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਖਾਧੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕੁਲਫ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਚਿੱਤਰ ਗ੍ਰਾਫ਼ ਰਾਹੀਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਚਿੱਤਰ ਗ੍ਰਾਫ਼ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :

(i) ਇੱਕ ਕੁਲਫੀ ਦਾ ਚਿੱਤਰ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕੁਲਫ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ‘ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਹੱਲ:
5

(ii) ਚੌਥੀ ਜਮਾਤ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕੁਲਫ਼ੀਆਂ ਖਾਧੀਆਂ ?
ਹੱਲ:
4 × 5 = 20

(iii) ਪੰਜਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕੁਲਫ਼ੀਆਂ ‘ਖਾਧੀਆਂ ?
ਹੱਲ:
10 × 5 = 50

(iv) 15 ਕੁਲਫ਼ੀਆਂ ਕਿਹੜੀ ਜਮਾਤ ਨੇ ਖਾਧੀਆਂ ?
ਹੱਲ:
ਪਹਿਲੀ ਜਮਾਤ ਨੇ,

(v) ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੁਲਫ਼ੀਆਂ ਕਿਹੜੀ ਜਮਾਤ ਨੇ ਖਾਧੀਆਂ ?
ਹੱਲ:
ਪੰਜਵੀਂ ਜਮਾਤ ਨੇ,

(vi) ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੁਲਫ਼ੀਆਂ ਕਿਹੜੀ ਜਮਾਤ ਨੇ ਖਾਧੀਆਂ ?
ਹੱਲ:
ਪਹਿਲੀ ਜਮਾਤ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲੀ ਤੋਂ ਪੰਜਵੀਂ ਜਮਾਤਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਾਜ਼ਰੀ ਬੋਰਡ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਚਿੱਤਰ ਗ੍ਰਾਫ਼ ਖੜ੍ਹਵੇਂ ਰੂਪ ਵਿੱਚ) ਤਿਆਰ ਕਰੋ ।

ਹੱਲ:
ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪ ਕਰਨ ।

Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 4 Money (Currency) Ex 4.6 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Maths Chapter 4 Money (Currency) Ex 4.6

1. Read the price of objects in the rate list and prepare a bill for the various purchases:

Question 1.
2 kg rice, 1 kg sugar, and 500 gm butter.
Solution:

Question 2.
1 litre mustard oil, 4 kg salt, 20 kg flour.
Solution:

Question 3.
5 kg rice, 10 kg flour, 1 kg salt, 500 gm washing soap.
Solution:

Question 4.
2 kg massar daal, 2 kg rice and 20 kg sugar.
Solution:

Question 5.
500 gm rice, 2 kg flour, 500 gm butter and 1 kg moong daal.
Solution:

Question 2.
Gavish bought each item 1 kg in the above rate list. He gave ₹ 500 to shopkeeper. How much amount of money will he get back ?
Solution:

Amount given to the shopkeeper by Gavish = ₹ 500
Amoung of money he will get back = ₹ 500 – ₹ 427 = ₹ 73.

Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 2 ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਉੱਪਰ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ Ex 2.6 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Maths Chapter 2 ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਉੱਪਰ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ Ex 2.6

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇੱਕ ਕਾਪੀ ਦਾ ਮੁੱਲ ਤੋਂ 15 ਹੈ ।9 ਕਾਪੀਆਂ ਦਾ ਮੁੱਲ ਕਿੰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ ?
ਹੱਲ:
ਇੱਕ ਕਾਪੀ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 15
9 ਕਾਪੀਆਂ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 15 × 9
= ₹ 135.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇੱਕ ਪੈਕਟ ਵਿੱਚ 75 ਪੈਨਸਿਲਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਸ ਵਰਗੇ 19 ਪੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੀਆਂ ਪੈਨਸਿਲਾਂ ਆਉਣਗੀਆਂ ?
ਹੱਲ:
ਇੱਕ ਪੈਕਟ ਵਿੱਚ ਪੈਨਸਿਲਾਂ = 75
19 ਪੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਨਸਿਲਾਂ = 75 × 19
= 1425.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਇੱਕ ਮਾਲਾ ਵਿੱਚ 79 ਮੋਤੀ ਹਨ । ਇਸ ਵਰਗੀਆਂ 68 ਮਾਲਾ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਮੋਤੀ ਹੋਣਗੇ ?
ਹੱਲ:
ਇੱਕ ਮਾਲਾ ਵਿਚ ਮੋਤੀ = 79
68 ਮਾਲਾ ਵਿਚ ਮੋਤੀ = 79 × 68
= 5372.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਸਾਇਕਲ ਦਾ ਮੁੱਲ ਤੋਂ 1560 ਹੈ । ਅਜਿਹੀਆਂ 6 ਸਾਇਕਲਾਂ ਦਾ ਮੁੱਲ ਕਿੰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ ?
ਹੱਲ:
ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਸਾਇਕਲ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 1560
ਅਜਿਹੀਆਂ 6 ਸਾਇਕਲਾਂ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 1560 × 6 = ₹ 9360.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਜੇਕਰ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਦੀ ਇੱਕ ਟੀਮ ਵਿੱਚ 11 ਖਿਡਾਰੀ ਹੋਣ ਤਾਂ 12 ਟੀਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਖਿਡਾਰੀ ਹੋਣਗੇ ?
ਹੱਲ:
ਇੱਕ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਟੀਮ ਵਿਚ ਖਿਡਾਰੀ = 11
12 ਟੀਮਾਂ ਵਿੱਚ ਖਿਡਾਰੀ = 11 × 12
= 132

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਇੱਕ ਡੱਬੇ ਵਿਚ 1440 ਸਾਬਣ ਦੀਆਂ ਟਿੱਕੀਆਂ ਹਨ । 6 ਡੱਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਬਣ ਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਟਿੱਕੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ?
ਹੱਲ:
ਇੱਕ ਡੱਬੇ ਵਿੱਚ ਸਾਬਣ ਦੀਆਂ ਟਿੱਕੀਆਂ = 1440
6 ਡੱਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਬਣ ਦੀਆਂ ਟਿੱਕੀਆਂ = 1440 × 6 = 8640.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.

ਤੁਹਾਡੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਬਜ਼ਾਰ ਗਏ-
(a) ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 2 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਸੇਬ ਅਤੇ 2 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਅਮਰੂਦ ਖ਼ਰੀਦੇ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿੰਨੀ ਰਾਸ਼ੀ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ?
ਹੱਲ:
2 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਸੇਬਾਂ ਦਾ ਮੁੱਲ = 120 × 2 = ₹ 240
2 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਅਮਰੂਦ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 35 × 2 = ₹ 70

ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਨੂੰ ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ ਦਿੱਤੀ = ₹ 310.

(b) ਜੇਕਰ ਉਹ 3 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਸੰਤਰੇ ਅਤੇ 2 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਅਨਾਰ ਖਰੀਦਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਦੇਣੇ ਪੈਣਗੇ ?
ਹੱਲ:
3 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਸੰਤਰੇ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 45 × 3 = ₹ 135
2 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਅਨਾਰ ਦਾ ਮੁੱਲ ₹ 140 × 2 = ₹ 280

ਜਿੰਨੀ ਰਾਸ਼ੀ ਦੇਣੀ ਪਵੇਗੀ = ₹ 415

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਸਾਰੇ ਨੋਟ ਅਤੇ ਸਿੱਕੇ, ਕਰਨ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਜਨਮਦਿਨ ‘ਤੇ ਮਿਲੇ । ਤੁਸੀਂ ਦੱਸੋ ਕਿ ਕਰਨ ਕੋਲ ਕਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਹਨ ?

ਹੱਲ:
ਕਰਨ ਕੋਲ ਕੁੱਲ ਰੁਪਏ ਹਨ = ₹ 500 × 5 + ₹ 50 × 3 + ₹ 10 × 7 + ₹ 2 × 3
= ₹ 2500 + ₹ 150 + ₹ 70 + 6
= ₹ 2726.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਇੱਕ ਕਾਰ 1 ਲੀਟਰ ਪੈਟਰੋਲ ਨਾਲ 16 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੈਅ ਕਰਦੀ ਹੈ । 28. ਲੀਟਰ ਪੈਟਰੋਲ ਨਾਲ ਉਹ ਕਾਰ ਕਿੰਨੀ ਦੂਰੀ ਤੈਅ ਕਰੇਗੀ ?
ਹੱਲ:
1 ਲੀਟਰ ਪੈਟਰੋਲ ਨਾਲ ਤੈਅ ਕੀਤੀ ਦੂਰੀ = 16 ਕਿਲੋਮੀਟਰ
28 ਲੀਟਰ ਪੈਟਰੋਲ ਨਾਲ ਤੈਅ ਕੀਤੀ ਦੂਰੀ = 16 ਕਿਲੋਮੀਟਰ × 28 = 448 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਇੱਕ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਇਕ ਘੰਟੇ ਵਿੱਚ 125 ਸਾਬਣ ਦੀਆਂ ਟਿੱਕੀਆਂ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ ? 8 ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੀਆਂ ਸਾਬਣ ਦੀਆਂ ਟਿੱਕੀਆਂ ਬਣਨਗੀਆਂ ?
ਹੱਲ:
1 ਘੰਟੇ ਵਿੱਚ ਸਾਬਣ ਦੀਆਂ ਟਿੱਕੀਆਂ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ = 125
8 ਘੰਟੇ ਵਿੱਚ ਸਾਬਣ ਦੀਆਂ ਟਿੱਕੀਆਂ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ = 8 × 125
= 1000

Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 9 Data Handling Worksheet Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Maths Chapter 9 Data Handling Worksheet

Question 1.
Uniforms are distributed in a school from Classes I to V.

(i) Uniforms were distributed among 20 students of class 1st. (✓ or ✗)
(ii) Uniforms were distributed among 7 students of class 5. (✓ or ✗)
(iii) Uniforms were distributed among ………. students of class 3.
(iv) In which class 25 uniforms were distributed ?
(a) class-I
(b) class-II
(c) class-IV
(d) class-V.
(v) Which class received the least number of uniforms ?
(a) class-I
(b) class-II
(c) class-III
(d) class-V.
(vi) Find the total number of students who received uniforms ?
(a) 125
(b) 25
(c) 65
(d) 100.
Solution:
(i) ✓,
(ii) ✗,
(iii) 15,
(iv) (b),
(v) (c),
(vi) (a).

Question 2.
Students of a particular school who have liking for different types of fruits.

If there are 20 children in the class.
(i) Number of children who like mango is ……….
(ii) Find the number of children who like apple.
(a) 20
(b) 5
(c) 15
(d) 10.
(iii) Find the total number of children who like apple and banana both.
(a) 5
(b) 20
(c) 10
(d) 15.
(iv) Banana has been liked the most (✓ or ✗)
(v) Banana has been liked more than apple (✓ or ✗)
Solution:
(i) 10,
(ii) (b),
(iii) (c),
(iv) ✗,
(v) ✗.

Question 3.
The Pie Chart is also called
Solution:
The Circle Map.

Punjab State Board PSEB 4th Class English Book Solutions PSEB 4th Class English Composition Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB 4th Class English Composition

A- Short Paragraphs

1. My Cow

I have a cow. It is a black cow. It has four legs. It has two horns. It has a long tail. It has four teats. It eats grass. It gives us milk. Its milk is very sweet and useful. I like my cow very much.

ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਇਕ ਗਾਂ ਹੈ ।ਇਹ ਕਾਲੀ ਗਾਂ ਹੈ ।ਇਸ ਦੀਆਂ | ਚਾਰ ਲੱਤਾਂ ਹਨ । ਇਸ ਦੇ ਦੋ ਸਿੰਗ ਹਨ ।ਇਸ ਦੀ ਇਕ ਲੰਮੀ | ਪੁਛ ਹੈ ।ਇਸ ਦੇ ਚਾਰ ਥਣ ਹਨ ।ਇਹ ਘਾਹ ਖਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ | ਸਾਨੂੰ ਦੁੱਧ ਦਿੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਦੁੱਧ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਿੱਠਾ ਅਤੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ । ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਗਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ।

Word-meanings-

Horns (ਹਾਰਨਜ਼) = ਸਿੰਗ, .
Tail (ਟੇਲ) = ਪੂਛ,
Teats (ਟੀਟਸ) = ਥਣ,
Useful (ਯੂਜ਼ਫੁਲ) = ਲਾਭਦਾਇਕ ॥

2. My Horse

I have a horse. Its colour is brown. It has a big body. It has four legs. It has a bushy tail. It eats grain and grass. It runs very fast. We enjoy riding on it. It carries our load. My horse is very faithful. I love it very much.

ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਇਕ ਘੋੜਾ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਰੰਗ ਭੂਰਾ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਸਰੀਰ ਵੱਡਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਲੱਤਾਂ ਹਨ । ਇਸ ਦੀ ਪੁਛ ਗੁੱਛੇਦਾਰ ਹੈ । ਇਹ ਦਾਣਾ ਅਤੇ ਘਾਹ ਖਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਦੌੜਦਾ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਇਸ ‘ਤੇ ਸਵਾਰੀ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ । ਇਹ ਸਾਡਾ ਬੋਝ ਢਾਹੁੰਦਾ । ਹੈ । ਮੇਰਾ ਘੋੜਾ ਬਹੁਤ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਹੈ । ਮੈਂ ਇਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ।

Word-meanings-

Bushy tail (ਬੁਸ਼ੀ ਟੇਲ) = ਗੁੱਛੇਦਾਰ ਪੂਛ,
Grain (ਨ) = ਦਾਣਾ,
Load (ਲੋਡ) = ਬੋਝ,
Faithful (ਫੇਥਫੁੱਲ = ਵਫ਼ਾਦਾਰ ।

3. My Dog

I have a dog. I call it Tommy. It has four legs. It has a bushy tail. It has sharp teeth. It takes milk, bread and meat. It runs very fast. It plays with us. It keeps watch at night. My dog is very faithful. I like it very much.

ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਇਕ ਕੁੱਤਾ ਹੈ । ਮੈਂ ਇਸਨੂੰ ਟਾਮੀ ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਲਾਉਂਦਾ ਹਾਂ । ਇਸ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਲੱਤਾਂ ਹਨ । ਇਸ ਦੀ ਪੁੰਛ ਗੁੱਛੇਦਾਰ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਦੰਦ ਤੇਜ਼ ਹਨ । ਇਹ ਦੁੱਧ, ਰੋਟੀ ਅਤੇ ਮਾਸ ਖਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਦੌੜਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਖੇਡਦਾ ਹੈ । ਰਾਤ ਨੂੰ ਇਹ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਮੇਰਾ ਕੁੱਤਾ ਬਹੁਤ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਹੈ । ਮੈਂ ਇਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ।

Word-meanings-

Bushy tail (at y) = ਗੁੱਛੇਦਾਰ ਪੁੰਛ,
Sharp teeth (ਸ਼ਾਰਪ ਟੀਥ = ਤੇਜ਼ ਦੰਦ,
Bread (ਬੈੱਡ = ਰੋਟੀ,
Keep watch (ਕੀਪ ਵਾਚ) = ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨਾ,
Faithful ਫੇਥਫੁੱਲ ‘= ਵਫ਼ਾਦਾਰ ।

4. Our School

I read in S.D. High School. It is a big school. About 800 students read in it. It has thirty rooms. It has a big hall. It has a big playground. It has a library. There are 40 teachers in our school. Mr. Singh is our Headmaster. Our school is the best school in the city. I am proud of my school.

ਮੈਂ ਐਸ. ਡੀ. ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ । ਇਹ ਇਕ ਵੱਡਾ ਸਕੂਲ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ 800 ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਵਿਚ 30 ਕਮਰੇ ਹਨ । ਇਸ ਵਿਚ ਇਕ ਵੱਡਾ ਹਾਲ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਖੇਡ ਦਾ ਇਕ ਵੱਡਾ ਮੈਦਾਨ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਇਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਹੈ | ਸਾਡੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ 40 ਅਧਿਆਪਕ ਹਨ । ਮਿ: ਸਿੰਘ ਸਾਡੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਹਨ । ਸਾਡਾ ਸਕੂਲ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਸਕੂਲ ਹੈ । ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ‘ਤੇ ਮਾਣ ਹੈ ।

Word-meanings-

Library (Bifead) = ਪੁਸਤਕਾਲਾ,
Students (ਸਟੂਡੈਂਟਸ) = ਵਿਦਿਆਰਥੀ,
Proud of (ਪਾਊਡ ਆਂਵ) = ਮਾਣ ਹੋਣਾ ।

5. Myself

My name is ……………………….. I am ten years old. I read in class IV. Sh. ……… is my father. He is a doctor. My mother is a teacher. I have a brother and a sister. I get up early. I take a bath daily. I always wear clean clothes. All love me. I love all.

ਮੇਰਾ ਨਾਂ ……………………….. ਹੈ । ਮੇਰੀ ਉਮਰ ਦਸ ਸਾਲ ਹੈ । ਮੈਂ ਚੌਥੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ । ਸ੍ਰੀ …………………………….. ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਹਨ ।ਉਹ ਡਾਕਟਰ ਹਨ । ਮੇਰੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਅਧਿਆਪਕਾ ਹਨ । ਮੇਰਾ ਇਕ ਭਰਾ ਅਤੇ ਇਕ ਭੈਣ ਹੈ । ਮੈਂ ਛੇਤੀ ਉੱਠਦਾ ਹਾਂ । ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦਾ ਹਾਂ । ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਾਫ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਦਾ ਹਾਂ । ਸਾਰੇ ਮੈਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਮੈਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ।

Word-meanings-

Get up (ਨੈੱਟ ਅਪ) = ਉੱਠਦਾ ਹਾਂ,
Early (ਅਰਲੀ) = ਛੇਤੀ,
Daily ਡੇਲੀ = ਹਰ ਰੋਜ਼,
Always (ਆਲਵੇਜ਼) = ਹਮੇਸ਼ਾ,
Wear ਵੀਅਰ = ਪਹਿਣਨਾ ।

6. My Teacher

Sh. Sohan Lal is my teacher. He teaches us English. He is an M.A., B.T. He is about 40 years old. He is very tall and handsome. He gets up early. He is a very good teacher. He comes to school in time. He is a good player. He helps the poor boys. I am proud of him.

ਸੀ ਸੋਹਣ ਲਾਲ ਮੇਰੇ ਅਧਿਆਪਕ ਹਨ । ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਉਹ M.A., B.T. ਹਨ ॥ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਲਗਪਗ 40 ਸਾਲ ਹੈ । ਉਹ ਬਹੁਤ ਲੰਮੇ ਅਤੇ ਸੋਹਣੇ ਹਨ । ਉਹ ਛੇਤੀ ਉੱਠਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਚੰਗੇ ਅਧਿਆਪਕ ਹਨ । ਉਹ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਸਕੂਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਚੰਗੇ ਖਿਡਾਰੀ ਹਨ । ਉਹ ਗ਼ਰੀਬ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਮੈਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ‘ਤੇ ਮਾਣ ਹੈ ।

Word-meanings-

Handsome (ਹੈਡਸਸ) = ਸੁੰਦਰ,
Proud of (ਪ੍ਰਾਊਡ ਆਂਵ) = ਮਾਣ ਹੋਣਾ ।

B-Applications / Letters

1. Application for Sick Leave

The Headmaster
D.A.V. Primary School
Khanna Sir

I want to say that I am ill. I cannot come to school. Kindly grant me leave for two days. I shall be very thankful to you for this.

Yours obediently
Raman
IVA
March 2, 20…….

Word-meanings-
kindly (ਕਾਈ ਡਲੀ) = ਕਿਰਧਾ ਕਰਕੇ,
Grant (ਗ੍ਰਂਟ ) =ਪ੍ਰਕਾਨ ਕਰਜਾ,
thankful (ਪੈਕਫਲ ) = ਪਜਵਾਦੀ

2. Application for Leave (Urgent Piece of Work)

The Principal
Govt. Primary School
Hoshiarpur
Madam

I have an urgent piece of work at home. So I cannot come to school. Kindly grant me leave for one day. I shall be very thankful to you for this.

Yours obediently
Vandana
IVD
March 2, 20…….

Word-meanings-

ਉਬੀੜੀਅਟਲੀ
urgent ( ਅਕਲੈਂਟ) = ਜਹਰੀ,
obediently (ਉਬੀੜੀਅਟਲੀ) = ਆਗਿਆਕਾਗੀ

3. Application for Marriage Leave

The Principal Govt.
Primary School
Jalandhar City
Madam

I have to say that the marriage of my elder brother will take place next week. So I cannot come to school. Kindly grant me leave for four days. I shall be very thankful to you for this.

Yours obediently
Geeta
IV D
March 4, 20……..

Word-meanings-

take place (ਟੋਕ ਪਲੇਸ ) = ਗੇਟੀ ਹੈ
grant (ਗ੍ਹਾਟ) = ਪ੍ਰਕਾਨ ਕਰਨਾ |

4. Application For Full Fee-concession

The Headmaster
Government Primary School
Ludhiana
Sir

I have to say that I am a student of IV A. My father is a poor man. He cannot pay my school fee. I am a good student. I always get good marks.

Kindly grant me full fee-concession and oblige.
Yours obediently
Manoj IVA
March 8, 20…..

Word-meanings-

pay (ਧੇ) = ਅਕਾ ਕਰਨਾ,
oblige (ਉਬਲਲਜ) = ਕਿਤਾਰਧ ਕਰੇ |

5. Letter to Father For Money

5 New Hostel
Gurdaspur
March 5, 20…
My dear Father

I have passed Class III. I am now in Class IV. I have to buy new books. I want to buy a new school bag also. Please send me two thousand rupees immediately.
With regards
Yours lovingly
Gopal
IV C

Word-meanings-

thousand (ਪਾਡਿਜੈਂਡ) = ਰਜਾਰ,
immediately (ਇਮੀਜਿਫਟਲੀ) = ਤਰੰਤ |

C-Stories

1. The Thirsty Crow

Once there was a crow. He was very thirsty. He went here and there for water. But he found no water. At last he reached a.garden. He saw a jug of water. The water was low. He could not drink it. He saw some Jiebbles lying there.
He hit upon a plan. He put them into the jug. The water rose up. The crow drank it. He flew away.

Moral. Where there is a will, there is a way.

Word-meanings-

Low (ਲੇ) = ਹੇਠਾ
Pebbles (ਪੈਬਲਜ) = ਕੱਕਰ,
Rose up (ਰੇਜ ਅਪ) = ਉਧਰ ਆ ਗਿਆ

2. The Greedy Dog

Once there was a dog. He was very hungry. He went here and there for the food. But he found no food. He reached a meat shop. He got a piece of meat. He took in his mouth and ran away.

He passed by a river. He looked into the water. He saw his own reflection. He mistook it for another dog. It also had a piece of meat. The dog wanted to get that piece also. So he began to bark. The piece of meat in his mouth fell into the water. He was very sad.

Moral. Greed is a curse.

Word-meanings –
Reflection (ਹਫਲੈਕਸਨ) = ਪਰਛਾਵਾਂ
Mistook (ਮਿਸਟਕ ) = ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਮਸਤਿਆ

3. The Fox And The Crow

Once there was a fox. It was very hungry. It passed by a garden. There it saw a crow. The crow had a piece of meat in his beak (ਕਾਂਝ). The fox was clever. It praised the crow for his sweet voice. It asked the crow to sing a song. The crow was happy. He opened his beak. The piece of meat fell down. The fox ate it and went away. The crow was sad.

Moral. Beware of flatterers.

Word-meaning –

Passed by (ਪਾਸਡ ਬਾਯ) =ਗਜਰਿਆ
Piece (ਪੀਸ) = ਫੁਕਤਾ
Praised (ਪ੍ਰਸੋਡ ) = ਪ੍ਰਮਾਸਾ ਕੀਤੀ

4. The Fox And The Grapes

Once there was a fox. It was very hungry. It was in search of food. It went to a garden. There it saw some ripe grapes. They were very high. The fox wanted to eat them. It jumped agáih and again. But it could not get them. At last, it was tired. It went away saying, “The grapes are sour.”

Moral. The grapes are sour.

Word-meanings-

Hungry (ਰੰਗਗੀ) = ਤੱਧਾ
In search of (ਇਨਮੇਰਚ ਆੱਵ) = ਦੀ ਤਲਾਸ ਵਿਚ
Ripe (ਗਈਪ ) = ਧੱਕੇ ਹੋਏ
Tired (ਟਰਇਕਡ) = ਪੱਕ ਗਿਆ
Sour (ਸਾਭਿਅਰ) = ਪੱਟੇ

D- Notices

ਨੋਟਿਸ (Notice) -ਕਿਸੇ ਵਾਪਰਨ ਵਾਲੀ ਜਾਂ ਵਾਪਰ ਚੁੱਕੀ ਘਟਨਾ ਬਾਰੇ ਸੂਚਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸਦੇ ਦੁਆਰਾ ਕਿਸੇ ਆਦੇਸ਼, ਪਾਰਥਨਾ ਜਾਂ ਚਿਤਾਵਨੀ ਉੱਤੇ ਅਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ

1. ਨੋਟਿਸ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਉਦੇਸ਼ ਭਰਪੂਰ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਨਿੱਜੀਪਨ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ |
2. ਦਿੱਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸੂਚਨਾ ਪੁਨ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ‘ ਹੈ ।
3. ਇਸ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਸੰਖੇਪ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਨੋਟਿਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਵੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋਵੇ ।
4. ਜਿੱਥੋਂ ਤਕ ਹੋ ਸਕੇ ਨੋਟਿਸ ਵਿਚ ‘I’ ਅਤੇ ‘You’ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਬਚੋ ।
5. ਨੋਟਿਸ ਲਿਖੇ ਜਾਣ ਦੀ ਮਿਤੀ ਦਾ ਵਰਣਨ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰੋ ।
6. ਵਿਸ਼ੇ-ਵਸਤੂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਸਥਾਨ, ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਆਦਿ ਦੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
7. ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਦਾ ਨਾਂ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਵੀ ਨੋਟਿਸ ਵਿਚ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
8. ਨੋਟਿਸ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸ਼ਬਦ-ਸੀਮਾ ਵਿਚ ਹੀ ਲਿਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

Format of a Notice

Important Notices

1. Notice About Something Found You have found a purse lying in one of the lawns of your school. Write a notice
asking the owner of the purse to contact you.

Notice
March 7, 20……………………
Found! Found! Found!
This is to inform all the students that a purse has been found lying in one of the school lawns. It is a black leather purse containing some money. The owner should contact the undersigned.

Gulshan Rai
Roll No. 10,
VIII A

2. Notice about a lost Pen

You have lost your pen somewhere in your school. Write a notice about it.

Notice

Lost! Lost! Lost!
12 March, 20…………
A new gel pen has been lost somewhere in the school ground. The pen is of Reynold make with blue colour. The
finder is requested to return it to the undersigned or deposit it with the school office.

Kulbir Singh
Roll No. 2
VIIIB