PSEB 8th Class Maths Solutions Chapter 9 ਬੀਜਗਣਿਤਕ ਵਿਅੰਜਕ ਅਤੇ ਤਤਸਮਕ Ex 9.3

Punjab State Board PSEB 8th Class Maths Book Solutions Chapter 9 ਬੀਜਗਣਿਤਕ ਵਿਅੰਜਕ ਅਤੇ ਤਤਸਮਕ Ex 9.3 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Maths Chapter 9 ਬੀਜਗਣਿਤਕ ਵਿਅੰਜਕ ਅਤੇ ਤਤਸਮਕ Exercise 9.3

1. ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਜੋੜਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਹਰੇਕ ਦੇ ਵਿਅੰਜਕਾਂ ਨੂੰ ਗੁਣਾ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
4p, q + r
ਹੱਲ:
4p × (q + r) = 4p × q + 4p × r
= 4pq +4pr.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
ab, a – b
ਹੱਲ:
ab × (a – b) = ab × a – ab × b
= a²b – ab².

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
a + b, 7a²b²
ਹੱਲ:
(a + b) × (7a²b²)
= a × 7a²b² + b × 7a²b²
= 7a³b² + 7a²b³.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
a² – 9, 4a
ਹੱਲ:
(a² – 9) × (4a) = a² × 4a – 9 × 4a
= 4a³ – 36a.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
pq + qr + rp, 0.
ਹੱਲ:
(pq + qr + rp) × 0
= pq × 0 + qr × 0 + p × 0
= 0 + 0 + 0 = 0.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਾਰਣੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰੋ :

ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਗੁਣਨਫਲ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(i) (a²) × (2a²²) × (4a²⁶)
(ii) (\(\frac{2}{3}\)xy) × (\(\frac{-9}{10}\)x²y²)
(iii) (\(\frac{-10}{3}\)pq³) × (\(\frac{6}{5}\)p³q)
(iv) x × x² × x³ × x⁴.
ਹੱਲ:
(i) (a²) × a²² × 4a²⁶
= 2 × 4 × a² × a²² × a²⁶
= 8a⁵⁰.

(ii) (\(\frac{2}{3}\)xy) × (\(\frac{-9}{10}\)x²y²)
= \(\frac{2}{3}\) × \(\frac{-9}{10}\) × xy × x²y²
= \(\frac{-3}{5}\)x³y³

(iii) (\(\frac{-10}{3}\)pq³) × (\(\frac{6}{5}\)p³q)
= \(\frac{-10}{3}\) × \(\frac{6}{5}\) × pq³ × p³q
= -4pq⁴⁴.

(iv) x × x² × x³ × x⁴ = x¹⁰.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
(a) 3x(4x – 5) + 3 ਨੂੰ ਸਰਲ ਕਰੋ ਅਤੇ
(i) x = 3 ਅਤੇ
(ii) x = \(\frac{1}{2}\) ਦੇ ਲਈ ਇਸਦਾ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
(b) a (a² + a + 1) + 5 ਨੂੰ ਸਰਲ ਕਰੋ ਅਤੇ
(i) a = 0,
(ii) a = 1 ਅਤੇ
(iii) a = -1 ਦੇ ਲਈ ਇਸਦਾ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
(a) 3x (4x – 5) + 3 = 3x × 4x – 3x × 5 + 3
= 12x² – 15x + 3

(ii) x = \(\frac{1}{2}\) ਦੇ ਲਈ,
= 12 (\(\frac{1}{2}\))² – 15 (\(\frac{1}{2}\)) + 3
= 12 × \(\frac{1}{4}\) – \(\frac{15}{2}\) + 3
= 3 – \(\frac{15}{2}\) + 3 = \(\frac{6}{1}\) – \(\frac{15}{2}\)
= \(\frac{12-15}{2}\) = \(\frac{-3}{2}\)

(b) a(a² + a + 1) + 5 = a × a² + a × a + a × 1 + 5
= a³ + a² + a + 5
(i) a = 0 ਦੇ ਲਈ,
= (0)² + (0)² + 0 + 5
= 5

(ii) a = 1 ਦੇ ਲਈ,
a³ + a² + a + 5
= (1)³ + (1)² + 1 + 5
= 1 + 1 + 1 + 5
= 8

(iii) a = – 1 ਦੇ ਲਈ,
a³ + a² + a + 5
= (-1)³ + (-1)² + (-1) + 5
= – 1 + 1 – 1 + 5.
= 4.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
(a) p (p – q) , q(q – r) ਅਤੇ r (r – p) ਨੂੰ ਜੋੜੋ ।
(b) 2x(z – x – y) ਅਤੇ 2y (z – y – x) ਨੂੰ ਜੋੜੋ ।
(c) 4l (10n – 3m + 2l) ਵਿਚੋਂ 3l(l – 4m + 5n) ਨੂੰ ਘਟਾਉ ॥
(d) 4c(a + b + c) ਵਿਚੋਂ 3a (a + b + c) – 2b (a – b + c) ਨੂੰ ਘਟਾਉ ।
ਹੱਲ:
(a) p (p – q) , q (q – r) ਅਤੇ (r – p) ਨੂੰ ਜੋੜੋ ॥
ਅਰਥਾਤ p² – pq, q² – qr ਅਤੇ r² – rp ਨੂੰ ਜੋੜੋ ।

(b) 2x (z – x – y) ਅਤੇ 2y (z – y – x) ਨੂੰ ਜੋੜੋ !
ਅਰਥਾਤ 2xz – 2x² -2xy ਅਤੇ 2yz – 2y² – 2xy ਨੂੰ
ਜੋੜੋ

(c) 4l(10n – 3m + 2l) ਵਿਚੋਂ 3l(l – 4m + 5n) ਨੂੰ ਘਟਾਉ !
ਅਰਥਾਤ 40ln – 12lm + 8l² ਵਿਚੋਂ 3l² – 12m + 15ln ਨੂੰ ਘਟਾਉ ॥

(d) 4c (-a + b + c) ਵਿਚੋਂ 3a (a + b + c) – 2b (a – b + c) ਨੂੰ ਘਟਾਉ ।
-4ac + 4bc + 4c² ਵਿਚੋਂ 3a² + 3ab + 3ac – 2ab + 2b² – 2bc ਨੂੰ ਘਟਾਉ ॥
4c² – 4ac + 4bc ਵਿਚੋਂ 3a² + 2b² + ab – 2bc + 3ac ਨੂੰ ਘਟਾਉ ॥