Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 15 ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ Textbook Exercise Questions and Answers.
PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 15 ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ (1st Language)
Punjabi Guide for Class 8 PSEB ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ Textbook Questions and Answers
ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ
1. ਦੱਸੋ :
(ਉ) ਸਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗਾਨ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਲੇਖਕ ਕੌਣ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
“ਜਨ ਗਣ ਮਨ ਸਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੀਤ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਲੇਖਕ ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਹੈ।
(ਅ) ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ? ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਬਚਪਨ ਕਿਵੇਂ ਬੀਤਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਜਨਮ 7 ਮਈ, 1861 ਈ: ਨੂੰ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ਆਪ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੇਵਿੰਦਰ ਨਾਥ ਇਕ ਵੱਡੇ ਵਪਾਰੀ ਸਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਆਪ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਰਾਜਕੁਮਾਰਾਂ ਵਾਂਗ ਹੋਈ। ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਬਚਪਨ ਮਹੱਲਾਂ ਵਰਗੇ ਘਰ ਵਿਚ ਬੀਤਿਆ ਆਪ ਦੇ ਤੇਰਾਂ ਭੈਣ – ਭਰਾ ਆਪ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਭੈਣਾਂ – ਭਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਰਲ ਕੇ ਖੇਡਦੇ ਸਨ। ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਆਪ ਦਾ ਦਿਲ ਨਾ ਲੱਗਣ ਕਰਕੇ ਆਪ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵੀ ਘਰ ਵਿਚ ਹੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
(ਇ) ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਕਿਵੇਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੋਂ ਵਿੱਦਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ?
ਉੱਤਰ :
ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਮਨ ਦਾ ਲੱਗਾ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਆਪ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਘਰ ਵਿਚ ਹੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਆਪ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ – ਪਿਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤੀਰਥ ਅਸਥਾਨਾਂ, ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਡਲਹੌਜ਼ੀ ਦੀ ਸੈਰ ਕੀਤੀ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਵਾਤਾਵਰਨ ਤੇ ਡਲਹੌਜ਼ੀ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਨਜ਼ਾਰਿਆਂ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪ ਨੇ ਸਕੂਲੀ ਵਿੱਦਿਆ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਅੰਗ – ਸੰਗ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਆਪ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵੀ ਪੜ੍ਹਨ ਗਏ, ਪਰੰਤੂ ਜਲਦੀ ਹੀ ਭਾਰਤ ਪਰਤ ਆਏ।
(ਸ) ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਕਦੋਂ ਆਏ ? ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਦਾ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮਨ ਤੇ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ?
ਉੱਤਰ :
ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਗਿਆਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤੀਰਥ ਅਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਸੈਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪੰਜਾਬ ਆਏ। ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਾ ਆਪ ਉੱਪਰ ਬਹੁਤ ਅਸਰ ਪਿਆ ਤੇ ਆਪ ਕਿੰਨਾ ਕਿੰਨਾ ਚਿਰ ਮੰਤਰ ਮੁਗਧ ਹੋਏ ਕੀਰਤਨ ਸੁਣਦੇ ਰਹਿੰਦੇ।
(ਹ) ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਕਿਹੜੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀਆਂ ? ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਆਪਣੀ ਮਾਤ – ਭਾਸ਼ਾ ਬੰਗਾਲੀ ਵਿਚ ਰਚੀਆਂ। ਆਪ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ਇਹ ਹਨ : ਗੋਰਾ ਅਤੇ ਨੌਕਾ ਡੂਬੀ ਨਾਵਲ, ਚਿਗਣਾ ਨਾਟਕ), ਕਾਬਲੀਵਾਲਾ, ਪੋਸਟ – ਮਾਸਟਰ, ਹਾਰ ਜਿੱਤ (ਕਹਾਣੀਆਂ), ਗੀਤਾਂਜਲੀ (ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ)।
(ਕ) ਟੈਗੋਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ? ਇਸ ਰਚਨਾ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਇਨਾਮ ਕਦੋਂ ਮਿਲਿਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਟੈਗੋਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਾਵਿ – ਸੰਗ੍ਰਹਿ ‘ਗੀਤਾਂਜਲੀ ਹੈ। ਇਸ ਰਚਨਾ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ।
(ਖ) ਸ਼ਾਂਤੀ-ਨਿਕੇਤਨ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ :
ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਇਕ ਵਧੀਆ ਅਧਿਆਪਕ ਵੀ ਸਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਕੂਲ – ਪ੍ਰਬੰਧ ਤੋਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਖੁੱਲ੍ਹੇ – ਡੁੱਲ੍ਹੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ। ਇਸ ਮੰਤਵ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਿਕੇਤਨ ਨਾਂ ਦੀ ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਬਣਾਈ। ਇਸ ਵਿਚ ਕਮਰੇ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਰੁੱਖਾਂ ਹੇਠ ਬੈਠ ਕੇ ਹੀ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ। ਇੱਥੇ ਸਾਹਿਤ, ਕਲਾ, ਸੰਗੀਤ, ਚਿਤਰਕਾਰੀ ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ – ਜਾਚ ਦੇ ਗੁਰ ਸਿਖਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਹੁਣ ਇਹ ਸੰਸਥਾ ‘ਵਿਸ਼ਵ ਭਾਰਤੀ ਨਾਂ ਦੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਬਣ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ।
(ਗ) ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਦੀ ਘਟਨਾ ਦਾ ਟੈਗੋਰ ਦੇ ਮਨ ‘ਤੇ ਕੀ ਅਸਰ ਪਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਲਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਦੁਖਾਂਤ ਦਾ ਟੈਗੋਰ ਦੇ ਮਨ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਦੁੱਖ ਭਰਿਆ ਅਸਰ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ 1913 ਵਿਚ ਦਿੱਤਾ ‘ਸਰ’ ਦਾ ਖ਼ਿਤਾਬ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
2. ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :
- ਤੀਰਥ-ਅਸਥਾਨ : ਪਵਿੱਤਰ ਧਰਮ-ਅਸਥਾਨ ਜਿੱਥੇ ਧਾਰਮਿਕ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਲੋਕ ਪੂਜਾ, ਇਸ਼ਨਾਨ ਅਤੇ ਉਪਾਸਨਾ ਲਈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
- ਵਾਤਾਵਰਨ : ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ, ਚੁਗਿਰਦਾ, ਮਾਹੌਲ
- ਵਿਭਿੰਨ : ਵੱਖੋ-ਵੱਖ, ਅੱਡੋ-ਅੱਡ
- ਗੁਰ : ਨਿਯਮ, ਢੰਗ, ਤਰੀਕੇ
- ਸੰਸਥਾ : ਸਭਾ, ਸੁਸਾਇਟੀ ਸੰਗੀ
- ਗਹਿਰਾ : ਡੂੰਘਾ, ਗੂੜ੍ਹਾ
- ਕੋਮਲ : ਨਰਮ, ਕੂਲਾ, ਨਾਜ਼ਕ
- ਖ਼ਿਤਾਬ : ਉਪਾਧੀ, ਪਦਵੀ
- ਵਿਗਸ ਰਹੇ : ਵਧ-ਫੁੱਲ ਰਹੇ, ਤਰੱਕੀ ਕਰ ਰਹੇ
3. ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ :
ਪਾਲਣ-ਪੋਸਣ, ਵਿਓਂਤ, ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ, ਮਨ ਮੋਹ ਲੈਣਾ, ਰਮਣੀਕ, ਅੰਗ-ਸੰਗ, ਅਨੁਵਾਦ, ਜੀਵਨ-ਜਾਚ
ਉੱਤਰ :
- ਪਾਲਣ – ਪੋਸ਼ਣ ਪਾਲਣਾ – ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਪਾਲਣ – ਪੋਸ਼ਣ ਰਾਜਕੁਮਾਰਾਂ ਵਾਂਗ ਹੋਇਆ
- ਵਿਓਂਤ ਤਰੀਕਾ – ਮੈਂ ਇਸ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਨੇਪਰੇ ਚਾੜ੍ਹਨ ਲਈ ਵਿਉਂਤ ਬਣਾ ਲਈ ਹੈ।
- ਸੈਰ – ਸਪਾਟਾ (ਯਾਤਰਾ) – ਅਸੀਂ ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੈਰ – ਸਪਾਟਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਸ਼ਮੀਰ ਗਏ।
- ਮਨ ਮੋਹ ਲੈਣਾ ਮਨ ਨੂੰ ਖਿੱਚ ਲੈਣਾ) – ਤਾਜ ਮਹੱਲ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨੇ ਮੇਰਾ ਮਨ ਮੋਹ ਲਿਆ।
- ਰਮਣੀਕ ਮਨ ਨੂੰ ਮੋਹਣ ਵਾਲੀ) – ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਦੀ ਵਾਦੀ ਬੜੀ ਰਮਣੀਕ ਹੈ।
- ਅੰਗ – ਸੰਗ (ਸ)ਾਥ ਵਿਚ) – ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੇਰੇ ਅੰਗ – ਸੰਗ ਹੈ। ਤੈਨੂੰ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਡਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ।
- ਅਨੁਵਾਦ (ਤਰਜਮਾ) – ਮੈਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ
- ਜੀਵਨ – ਜਾਚ (ਜੀਵਨ ਜਿਊਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ) – ਸਾਡੀ ਵਰਤਮਾਨ ਜੀਵਨ – ਜਾਚ ਉੱਤੇ ਪੱਛਮੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।
ਵਿਆਕਰਨ : ਵਿਸਰਾਮ-ਚਿੰਨ੍ਹ :
ਬੋਲਣ ਵੇਲੇ ਜੋ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਤੇ ਠਹਿਰਾਅ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖਤ ਵਿੱਚ ਅੰਕਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜੋ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸਰਾਮ-ਚਿੰਨ੍ਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ :
(ਉ) ਡੰਡੀ ( । )
(ਅ) ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਚਿੰਨ੍ਹ ( ? )
(ੲ) ਵਿਸਮਿਕ-ਚਿੰਨ ( ! )
(ਸ) ਕਾਮਾ ( , )
(ਹ) ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ ( ” ” )
(ਕ) ਬੈਕਟ ( ( ) )
(ਖ਼) ਛੁੱਟ – ਮਰੋੜੀ ( ‘ )
(ਗ) ਜੋੜਨੀ ( – )
(ਘ) ਬਿੰਦੀ ( . )
(ਕ) ਬਿੰਦੀ-ਕਾਮਾ ( ; )
(ਚ) ਦੁਬਿੰਦੀ ( : )
(ਛ) ਦੁਬਿੰਦੀ – ਡੈਸ਼ ( : – )
4. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸਰਾਮ-ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਦੇਖੋ :
(ੳ) ਉਹ ਕਿੰਨਾ-ਕਿੰਨਾ ਚਿਰ ਮੰਤਰ-ਮੁਗਧ ਹੋ ਕੇ ਕੀਰਤਨ ਸੁਣਦੇ।
(ਅ) ਗੁਰੂ ਦੇਵ ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਰੋਸ ਵਜੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ 1913 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ‘ਸਰ ਦਾ ਖ਼ਿਤਾਬ ਮੋੜ ਦਿੱਤਾ।
(ੲ) “ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੀ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਕਿਉਂ ਨਾ ਠੀਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
“ਬੁੱਧ ਕੰਮ ਸੁੱਧ’, ਸਿਆਣਿਆਂ ਨੇ ਕਿਤੇ ਐਵੇਂ ਥੋੜੇ ਆਖਿਆ ਹੈ।
(ਸ) ‘ਸੂਰਜਾ, ਸੂਰਜਾ ! ਪੁਰਾਣਾ ਦੰਦ ਲੈ ਜਾ, ਨਵਾਂ ਚੰਦ ਦੇ ਜਾ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਉਹ ਕਿੰਨਾ – ਕਿੰਨਾ ਚਿਰ ਮੰਤਰ – ਮੁਗਧ ਹੋ ਕੇ ਕੀਰਤਨ ਸੁਣਦੇ।
(ਆ) ਗੁਰੂਦੇਵ ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਰੋਸ ਵਜੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ 1913 ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ‘ਸਰ’ ਦਾ ਖ਼ਿਤਾਬ ਮੋੜ ਦਿੱਤਾ।
(ਈ) ‘ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੀ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਕਿਉਂ ਠੀਕ ਨਾ ਹੁੰਦਾ ? ‘ਬੁੱਧ ਕੰਮ ਸੁੱਧ’, ਸਿਆਣਿਆਂ ਨੇ ਕਿਤੇ ਐਵੇਂ ਥੋੜ੍ਹੇ ਆਖਿਆ ਹੈ।
(ਸ) ‘ਸੂਰਜਾ, ਸੂਰਜਾ ! ਪੁਰਾਣਾ ਦੰਦ ਲੈ ਜਾ, ਨਵਾਂ ਚੰਦ ਦੇ ਜਾ।
ਪੁਰਾਣੇ ਰਾਜੇ-ਮਹਾਰਾਜੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂਕੁਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰੂਕੁਲ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬਹੁਤ ਖੁੱਲ੍ਹੇ-ਡੁੱਲ੍ਹੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਕਰਕੇ ਸਰੀਰਿਕ ਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰਿਸ਼ਟਪੁਸ਼ਟ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।
ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਹੋਰਨਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਨੁਵਾਦ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਪੁਸਤਕ ਲੈ ਕੇ ਪੜ੍ਹੋ।
PSEB 8th Class Punjabi Guide ਸਾਂਝੀ ਮਾਂ Important Questions and Answers
ਪ੍ਰਸ਼ਨ –
ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਜੀਵਨੀ ਨੂੰ ਸੰਖੇਪ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੀਤ ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਆਪ ਕਵਿਤਾ, ਕਹਾਣੀ, ਨਾਵਲ ਅਤੇ ਨਾਟਕ ਲਿਖਦੇ ਸਨ। ਇਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੇਖਕ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਆਪ ਨੂੰ “ਗੁਰੂਦੇਵ ਟੈਗੋਰ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ !
ਆਪ ਦਾ ਜਨਮ 7 ਮਈ, 1861 ਈ: ਨੂੰ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿਚ ਸ੍ਰੀ ਦੇਵਿੰਦਰ ਨਾਥ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਘਰ ਵਿਚ ਆਪ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਰਾਜਕੁਮਾਰਾਂ ਵਾਂਗ ਹੋਈ। ਟੈਗੋਰ ਦੇ ਤੇਰਾਂ ਭੈਣ – ਭਰਾ ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸਨ। ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਆਪ ਦਾ ਮਨ ਨਾ ਲੱਗਾ। ਇਕ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਕੂਲ ਨਾ ਜਾਣ ਦਾ ਬਹਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜੁੱਤੀ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਪਾ ਲਿਆ ਤੇ ਜੁੱਤੀ ਪੈਰੀਂ ਪਾਈ ਰੱਖੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਖ਼ਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਉਹ ਸਕੂਲ ਨਾ ਗਏ। ਮਾਤਾ – ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਘਰ ਵਿਚ ਹੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਆਪ ਗਿਆਰਾਂ ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ ਕਿ ਆਪ ਦੇ ਪਿਤਾ ਤੀਰਥ ਅਸਥਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਘੁੰਮਦੇ – ਘੁੰਮਦੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਲੈ ਆਏ। ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਾ ਆਪ ਉੱਤੇ ਇੰਨਾ ਅਸਰ ਹੋਇਆ ਕਿ ਆਪ ਕਿੰਨਾ – ਕਿੰਨਾ ਚਿਰ ਮੰਤਰ – ਮੁਗਧ ਹੋ ਕੇ ਕੀਰਤਨ ਸੁਣਦੇ। ਫਿਰ ਜਦੋਂ ਆਪ ਡਲਹੌਜ਼ੀ ਗਏ, ਤਾਂ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਪਹਾੜੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਝਰਨਿਆਂ ਦੀ ਕਲ – ਕਲ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਨ ਮੋਹ ਲਿਆ। ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵੀ ਗਏ, ਪਰੰਤੂ ਜਲਦੀ ਹੀ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਆਏ।
ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਵਿਆਹ 1883 ਈ: ਵਿਚ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਮ੍ਰਿਣਾਲਿਨੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਆਪ ਬੋਲਪੁਰ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਲੱਗੇ ਤੇ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ – ਡੁੱਲ੍ਹੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖੀਆਂ। ਆਪ ਆਪਣੀ ਮਾਤ – ਭਾਸ਼ਾ ਬੰਗਲਾ ਵਿਚ ਲਿਖਦੇ ਸਨ। ਨਾਵਲ “ਗੋਰਾ’ ਅਤੇ ‘ਨੌਕਾ ਡੂਬੀ’ ਨਾਟਕ ‘ਚਿਤਾਂਗਣਾ’ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ‘ਕਾਬਲੀਵਾਲਾ’, ‘ਪੋਸਟ ਮਾਸਟਰ’ ਤੇ ‘ਹਾਰ – ਜਿੱਤ’ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ। 1913 ਵਿਚ ਆਪ ਨੂੰ ਆਪਦੇ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ‘ਗੀਤਾਂਜਲੀ’ ਉੱਤੇ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਆਪ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਏ। ਆਪ ਦੇ ਇਸ ਕਾਵਿ – ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦਾ ਸੰਸਾਰ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ ਹੋਇਆ।
ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਇਕ ਵਧੀਆ ਅਧਿਆਪਕ ਸਨ। ਆਪ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਖੁੱਲ੍ਹੇ – ਡੁੱਲ੍ਹੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ। ਇਸ ਮੰਤਵ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਆਪ ਨੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਿਕੇਤਨ ਨਾਂ ਦੀ ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਖੋਲੀ, ਜਿੱਥੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਰੁੱਖਾਂ ਹੇਠ ਬੈਠ ਕੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ। ਇੱਥੇ ਸਾਹਿਤ, ਕਲਾ, ਸੰਗੀਤ, ਚਿਤਰਕਾਰੀ ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ – ਜਾਚ ਦੇ ਗੁਰ ਸਿਖਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਹੁਣ ਇਹ ਸੰਸਥਾ ‘ਵਿਸ਼ਵ ਭਾਰਤੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।
ਗੁਰੂਦੇਵ ਟੈਗੋਰ ਕਲਾ – ਪ੍ਰੇਮੀ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸੰਗੀ ਬਣਾਇਆ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨਾਂ ਨੇ ਕੋਮਲ ਦਿਲਾਂ ਵਾਲੇ ਬਾਲਾਂ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਆਪ ਨੇ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆ, ਪਰੰਤੂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੇ ਆਪ ਦੇ ਮਨ ਉੱਤੇ ਡੂੰਘਾ ਅਸਰ ਪਾਇਆ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਹੀ ਜਦੋਂ ਜਲਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚ ਅਨੇਕਾਂ ਦੇਸ਼ – ਪ੍ਰੇਮੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਗਏ, ਤਾਂ ਆਪ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ‘ਸਰ’ ਦਾ ਖ਼ਿਤਾਬ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 1941 ਵਿਚ 80 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਇਸ ਮਹਾਨ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋਇਆ।
(iv) ਵਾਰਤਕ – ਟੁਕੜੀ/ਪੈਰੇ ਦਾ ਬੋਧ।
1. ਹਰ ਸਕੂਲ ਦੀ ਸਵੇਰ ਦੀ ਸਭਾ ਵਿਚ ‘ਜਨ – ਗਣ – ਮਨ’ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲੇਖਕ ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਹਨ ਟੈਗੋਰ ਕਵਿਤਾ, ਕਹਾਣੀ, ਨਾਵਲ ਅਤੇ ਨਾਟਕ ਲਿਖਦੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੇਖਕ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂਦੇਵ ਟੈਗੋਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਗੁਰੂਦੇਵ ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਜਨਮ 7 ਮਈ, 1861 ਈ: ਵਿਚ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ – ਪਿਤਾ ਬਹੁਤ ਅਮੀਰ ਸਨ (ਟੈਗੋਰ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੇਵਿੰਦਰ ਨਾਥ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਵਪਾਰੀ ਸਨ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਪਾਲਣ – ਪੋਸਣ ਰਾਜਕੁਮਾਰਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਘਰ ਰਾਜਮਹੱਲ ਵਰਗਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਬਚਪਨ ਬੀਤਿਆ। ਟੈਗੋਰ ਦੇ ਤੇਰਾਂ ਭੈਣ – ਭਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸਨ। ਇਸ ਮਹੱਲ ਵਰਗੇ ਘਰ ਵਿਚ ਉਹ ਸਾਰੇ ਰਲ – ਮਿਲ ਕੇ ਖੇਡਦੇ।
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ :
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰਾ ਜਿਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਸਦੇ ਲੇਖਕ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਹਰਮਿੰਦਰ ਕੌਰ
(ਅ) ਡਾ: ਹਰਿੰਦਰ ਕੌਰ
(ਈ) ਪ੍ਰੇਮ ਗੋਰਖੀ
(ਸ) ਰਵਿੰਦਰ ਕੌਰ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਰਵਿੰਦਰ ਕੌਰ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਕੂਲ ਦੀ ਸਭਾ ਵਿਚ ਕੀ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ? ਸਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗਾਨ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ੳ) ਬੰਦੇ ਮਾਮ
(ਅ) ਧਾਰਮਿਕ ਗੀਤ
(ਈ) ਜਨ – ਗਨ – ਮਨ
(ਸ) ਸਾਰੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਜਨ – ਗਨ – ਮਨ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰ ਗਾਨ ਕਿਸ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ?
(ੳ) ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਨੇ
(ਅ) ਬੰਕਿਮ ਚੰਦਰ ਚੈਟਰਜੀ ਨੇ
(ਈ) ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ
(ਸ) ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਨੇ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਨੇ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਇਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੇਖਕ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਡਾ: ਟੈਗੋਰ
(ਅ) ਗੁਰੂਦੇਵ ਟੈਗੋਰ
(ਈ) ਮਹਾਤਮਾ ਟੈਗੋਰ
(ਸ) ਮਹਾਂਮੰਡਲਸ਼ੇਵਰ ਟੈਗੋਰ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਗੁਰੂਦੇਵ ਟੈਗੋਰ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) 14 ਨਵੰਬਰ, 1989
(ਅ) 2 ਅਕਤੂਬਰ, 1969
(ਈ) 7 ਸਤੰਬਰ, 1907
(ਸ) 7 ਮਈ, 1861.
ਉੱਤਰ :
(ਸ) 7 ਮਈ, 1861
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਦੇਵਿੰਦਰ ਨਾਥ
(ਅ) ਸੁਰਿੰਦਰ ਨਾਥ
(ਈ) ਮਹੇਂਦਰ ਨਾਥ
(ਸ) ਜੁਗੇਂਦਰ ਨਾਥ
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਦੇਵਿੰਦਰ ਨਾਥ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਗੁਰੂਦੇਵ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਪਾਲਣ – ਪੋਸ਼ਣ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਇਆ ?
(ੳ) ਗਰੀਬੀ ਵਿਚ
(ਆ) ਯਤੀਮਖ਼ਾਤੇ ਵਿਚ
(ਈ) ਰਾਜ ਕੁਮਾਰਾਂ ਵਾਂਗ
(ਸ) ਸਾਧਾਰਨ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਰਾਜ ਕੁਮਾਰਾਂ ਵਾਂਗ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8. ਗੁਰੂਦੇਵ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਘਰ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਸਧਾਰਨ
(ਅ) ਕੱਚਾ
(ਈ) ਪੱਕਾ
(ਸ) ਰਾਜ ਮਹੱਲ ਵਰਗਾ !
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਰਾਜ ਮਹੱਲ ਵਰਗਾ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਗੁਰੂਦੇਵ ਟੈਗੋਰ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਭੈਣ – ਭਰਾ ਹਨ ?
(ਉ) ਦੇਸ
(ਆਂ) ਗਿਆਰਾਂ
(ਈ) ਬਾਰਾਂ।
(ਸ) ਤੇਰਾਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਤੇਰਾਂ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਪੜਨਾਂਵ ਤੇ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ।
ਉੱਤਰ :
ਪੜਨਾਂਵ – ਉਨ੍ਹਾਂ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਵੱਡੇ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਕਿਰਿਆ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਵਪਾਰੀ
(ਅ) ਗਾਨ
(ਈ) ਨਾਤਾ
(ਸ) ਖੇਡਦੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਖੇਡਦੇ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
“ਲੇਖਕ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ
(ੳ) ਲੇਖ
(ਆ) ਲੇਖਿਕਾ
(ਈ) ਲਿਖਣੀ
(ਸ) ਲਿਖਤ।
ਉੱਤਰ :
(ਆ) ਲੇਖਿਕਾ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਕਵਿਤਾਂ ਸ਼ਬਦ ਪੁਲਿੰਗ ਹੈ ਜਾਂ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ।
ਉੱਤਰ :
ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਡੰਡੀ ( )
(ਅ) ਜੋੜਨੀ ( )
(ਈ) ਕਾਮਾ ()]
(ਸ) ਦੁਬਿੰਦੀ ( )।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਡੰਡੀ ( )
(ਅ) ਜੋੜਨੀ ( – )
(ਇ) ਕਾਮਾ (,)
(ਸ) ਦੁਬਿੰਦੀ ( :)।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ
ਉੱਤਰ :
2. ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਜਦੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਲੰਮੇ ਸੈਰ – ਸਪਾਟੇ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੈ ਗਏ।ਉਹ ਕਈ ਤੀਰਥ – ਅਸਥਾਨਾਂ ਅਤੇ ਵੇਖਣ ਯੋਗ ਥਾਂਵਾਂ ‘ਤੇ ਘੁੰਮਦੇ ਹੋਏ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ, ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਗਏ। ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਅਸਰ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਕਿੰਨਾ – ਕਿੰਨਾ ਚਿਰ ਮੰਤਰ – ਮੁਗਧ ਹੋ ਕੇ ਕੀਰਤਨ ਸੁਣਦੇ।
ਉਹ ਡਲਹੌਜ਼ੀ ਵੀ ਗਏ 1 ਡਲਹੌਜ਼ੀ ਵਿਚ ਪਹਾੜੀ ਦਿਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਝਰਨਿਆਂ ਦੀ ਕਲ – ਕਲ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਨ ਮੋਹ ਲਿਆ। ਵਿਭਿੰਨ ਰਮਣੀਕ ਥਾਂਵਾਂ ਦੀ ਸੈਰ ਕਰਦੇ ਜਦ ਉਹ ਘਰ ਵਾਪਸ ਪੁੱਜੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਿੱਕੀਆਂ – ਨਿੱਕੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ। ਇਉਂ ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਕੂਲੀ – ਵਿੱਦਿਆ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਅੰਗ – ਸੰਗ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਹੀ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵੀ ਗਏ ਪਰ ਛੇਤੀ ਹੀ ਉਹ ਭਾਰਤ ਪਰਤ ਆਏ।
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ ਤੇ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ :
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰਾ ਜਿਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਸਦੇ ਲੇਖਕ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਰਵਿੰਦਰ ਕੌਰ
(ਅ) ਡਾ: ਹਰਿੰਦਰ ਕੌਰ
(ਈ) ਪ੍ਰੋ: ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਪਦਮ
(ਸ) ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਰਵਿੰਦਰ ਕੌਰ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੈਰ – ਸਪਾਟੇ ਉੱਤੇ ਜਾਣ ਸਮੇਂ ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦੀ ਉਮਰ ਕਿੰਨੀ ਸੀ ?
(ੳ) 9 ਸਾਲ
(ਅ) 10 ਸਾਲ
(ਈ) 11 ਸਾਲ
(ਸ) 12 ਸਾਲ
ਉੱਤਰ :
(ਈ) 11 ਸਾਲ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕੌਣ ਟੈਗੋਰ ਨੂੰ ਲੰਮੇ ਸੈਰ – ਸਪਾਟੇ ਲਈ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੈ ਗਿਆ ?
(ਉ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ
(ਆ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ
(ਈ) ਉਨਾਂ ਦੇ ਮਿੱਤਰ
(ਸ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਰਾ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿਸ ਥਾਂ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਾ ਟੈਗੋਰ ਦੇ ਮਨ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਅਸਰ ਹੋਇਆ ?
(ੳ) ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ
(ਆ) ਦੁਰਗਿਆਣਾ ਮੰਦਰ ਦੇ
(ਈ) ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਦੇ
(ਸ) ਰਾਮ ਬਾਗ਼ ਦੇ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਟੈਗੋਰ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਮੰਤਰ – ਮੁਗਧ ਹੋ ਕੇ ਕੀ ਸੁਣਦੇ ?
(ੳ) ਗੁਰਬਾਣੀ
(ਅ) ਕੀਰਤਨ
(ਇ) ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ
(ਸ) ਸੇਵਾਦਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਕੀਰਤਨ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਪਹਾੜੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਤੇ ਝਰਨੇ ਜਿੱਥੇ ਦੇਖੇ ?
(ਉ) ਸ਼ਿਮਲੇ
(ਅ) ਕਸੌਲੀ ਈ ਨਗਰ
(ਸ) ਡਲਹੌਜ਼ੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਡਲਹੌਜ਼ੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਵਾਪਸ ਜਾ ਕੇ ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਕੀ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ?
(ਉ) ਕਵਿਤਾਵਾਂ
(ਅ) ਕਹਾਣੀਆ
(ਇ) ਨਾਵਲ
(ਸ) ਨਿਬੰਧ :
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਕਵਿਤਾਵਾਂ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਕਿਸਦੇ ਅੰਗ – ਸੰਗ ਰਹਿ ਕੇ ਆਪਣੀ ਸਕੂਲੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ?
(ਉ) ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੇ
(ਅ) ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੇ
(ਇ) ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ
(ਸ) ਕੁਦਰਤ ਦੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਕੁਦਰਤ ਦੇ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਟੈਗੋਰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਕੀ ਕਰਨ ਗਏ ?
(ਉ) ਖੇਡਣ
(ਆ) ਪੜ੍ਹਨ
(ਇ) ਸੈਰ ਕਰਨ
(ਸ) ਛੁੱਟੀਆਂ ਬਿਤਾਉਣ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਪੜ੍ਹਨ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਖ਼ਾਸ ਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਪਿਤਾ।
(ਅ) ਵਾਤਾਵਰਨ
(ਈ) ਸਕੂਲੀ ਵਿੱਦਿਆ।
(ਸ) ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ/ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ/ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ/ਡਲਹੌਜ਼ੀ/ਇੰਗਲੈਂਡ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ/ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ/ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ/ਡਲਹੌਜ਼ੀ/ ਇੰਗਲੈਂਡ !
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਪੜਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ
(ਅ) ਡਲਹੌਜ਼ੀ
(ੲ) ਇੰਗਲੈਂਡ
(ਸ) ਉਨ੍ਹਾਂ/ਆਪਣੇ/ਉਹ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇਉਹ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ –
(ਉ) ਗਿਆਰਾਂ/ਲੰਮੇ/ਕਈ/ਵੇਖਣ – ਯੋਗ/ਪਵਿੱਤਰ/ਸੀ/ਬਹੁਤ/ਵਿਭਿੰਨ/ਨਿੱਕੀਆਂ/ਨਿੱਕੀਆਂ
(ਅ) ਇੰਗਲੈਂਡ
(ਇ) ਕੁਦਰਤ
(ਸ) ਅਸਰ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਗਿਆਰਾਂ/ਲੰਮੇ/ਕਈਵੇਖਣ – ਯੋਗ/ਪਵਿੱਤਰ/ਸੀ/ਬਹੁਤ/ਵਿਭਿੰਨ/ਨਿੱਕੀਆਂ ਨਿੱਕੀਆਂ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਪਿਤਾ ਦਾ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ?
(ਉ) ਮਾਤਾ
(ਅ) ਮਾਂ
(ਇ) ਮੰਮੀ
(ਸ) ਬੀਬੀ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਮਾਤਾ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ –
(ਉ) ਡੰਡੀ
(ਅ) ਕਾਮਾ
(ਇ) ਜੋੜਨੀ
(ਸ) ਛੁੱਟ – ਮਰੋੜੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਡੰਡੀ
(ਅ) ਕਾਮਾ
(ਇ) ਜੋੜਨੀ
(ਸ) ਛੁੱਟ – ਮਰੋੜੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ –
ਉੱਤਰ :
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
“ਥਾਂਵਾਂ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਇਕਵਚਨ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ?
(ਉ) ਥਾਂਮਾਂ
(ਅ) वां
(ੲ) ਸਥਾਨ
(ਸ) ਅਸਥਾਨ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਥਾਂ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
‘ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸ਼ਬਦ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ਹੈ ਜਾਂ ਪੁਲਿੰਗ।
ਉੱਤਰ :
ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ !
3. ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਵਿਆਹ 1883 ਈਸਵੀ ਵਿਚ ਮਿਟਾਲਿਨੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਉਦੋਂ ਟੈਗੋਰ ਦੀ ਆਯੂ 22 ਸਾਲ ਸੀ। ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਬੋਲਪੁਰ ਹੀ ਰਹਿਣ ਲੱਗੇ। ਇਸ ਖੁੱਲ੍ਹੇ – ਡੁੱਲ੍ਹੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਨੇਕਾਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਰਚੀਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤ – ਭਾਸ਼ਾ ਬੰਗਲਾ ਸੀ। ਉਹ ਬੰਗਲਾ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਹੀ ਲਿਖਦੇ ਸਨ। ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾਵਲ – “ਗੋਰਾ’ ਅਤੇ ‘ਨੌਕਾ ਡੂਬੀ’, ਨਾਟਕ – ਚਿੜਾਂਗਦਾ, ਕਹਾਣੀਆਂ “ਕਾਬਲੀਵਾਲਾ”, “ਪੋਸਟ ਮਾਸਟਰ’ ਤੇ ‘ਹਾਰ – ਜਿੱਤ’ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ।1913 ਵਿਚ ਗੁਰਦੇਵ ਟੈਗੋਰ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਗੀਤਾਂਜਲੀ’ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਾਹਿਤਿਕ ਇਨਾਮ ‘ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ। ਇਹ ਇਨਾਮ ਮਿਲਨ ਪਿੱਛੋਂ ਗੁਰੂਦੇਵ ਟੈਗੋਰ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਏ। ਇਹ ਕਾਵਿ – ਪੁਸਤਕ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤੀ ਗਈ
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ :
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) 1883 ਈ:
(ਅ) 1833 ਈ:
(ੲ) 1893 ਈ:
(ਸ) 1873 ਈ:
ਉੱਤਰ :
(ਉ) 1883 ਈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਟੈਗੋਰ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਮ੍ਰਿਣਾਲਿਨੀ
(ਅ) ਕਮਲਾ ਦੇਵੀ
(ਇ) ਬਿੰਦਾ
(ਸ) ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਮ੍ਰਿਣਾਲਿਨੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਿੰਨੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) 20 ਸਾਲ
(ਅ) 22 ਸਾਲ
(ੲ) 24 ਸਾਲ
(ਸ) 26 ਸਾਲ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 22 ਸਾਲ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਟੈਗੋਰ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿਣ ਲੱਗੇ ?
(ਉ) ਕੋਲਕਾਤੇ
(ਅ) ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਿਕੇਤਨ
(ੲ) ਬੋਲਪੁਰ
(ਸ) ਧੌਲਪੁਰ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਬੋਲਪੁਰ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਟੈਗੋਰ ਦੀ ਮਾਤ – ਭਾਸ਼ਾ ਕੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਪੰਜਾਬੀ
(ਅ) ਹਿੰਦੀ
(ਈ) ਬੰਗਲਾ
(ਸ) ਗੁਜਰਾਤੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਬੰਗਲਾ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਕਿਹੜਾ ਨਾਵਲ ਲਿਖਿਆ ?
(ਉ) ਗੋਰਾ/ਨੌਕਾ ਝੂਬੀ
(ਅ) ਚਿੜੱਗਦਾ
(ਇ) ਕਾਬਲੀਵਾਲਾ।
(ਸ) ਹਾਰ – ਜਿੱਤ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਗੋਰਾ/ਨੌਕਾ ਡੂਬੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਕਹਾਣੀ – ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਨੌਕਾ ਡੂਬੀ
(ਅ) ਕਾਬਲੀਵਾਲਾ/ਪੋਸਟ ਮਾਸਟਰ/ਹਾਰ – ਜਿੱਤ
(ੲ) ਚਿਗਦਾ
(ਸ) ਗੀਤਾਂਜਲੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਕਾਬਲੀਵਾਲਾ/ਪੋਸਟ ਮਾਸਟਰ/ਹਾਰ – ਜਿੱਤ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਕਿਹੜਾ ਨਾਟਕ ਲਿਖਿਆ ?
(ੳ) ਗੋਰਾ
(ਅ) ਚਿੜੱਗਦਾ
(ਈ) ਕਾਬਲੀਵਾਲਾ
(ਸ) ਗੀਤਾਂਜਲੀ !
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਚਿਗਦਾ !
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਟੈਗੋਰ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਕਾਵਿ – ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) ਗੀਤਾਂਜਲੀ
(ਆ) ਗੋਰਾ
(ਈ) ਚਿਗਦਾ
(ਸ) ਕਾਬਲੀਵਾਲਾ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਗੀਤਾਂਜਲੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਟੈਗੋਰ ਨੂੰ ‘ਗੀਤਾਂਜਲੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਬਦਲੇ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਕਦੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) 1912 ਵਿਚ
(ਆ) 1913 ਵਿਚ
(ਈ) 1914 ਵਿਚ
(ਸ) 1915 ਵਿਚ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 1913 ਵਿਚ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਹੜਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਮਗਰੋਂ ਟੈਗੋਰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਏ ?
(ਉ) ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ
(ਅ) ਮੈਗਸੈਸੇ ਪੁਰਸਕਾਰ
(ਈ) ਨਹਿਰੂ ਪੁਰਸਕਾਰ
(ਸ) ਭਾਰਤ ਰਤਨ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਖ਼ਾਸ ਨਾਂਵ ਦਾ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਵਿਆਹ
(ਅ) ਕਹਾਣੀਆਂ
(ਈ) ਇਨਾ
(ਮ) ਟੈਗੋਰ/ਮ੍ਰਿਣਾਲਿਨੀ/ਬੋਲਪੁਰ/ਬੰਗਲਾ/ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ/ਗੋਰਾ/ਨੌਕਾ ਡੂਬੀ/ਚਿਗਦਾ/ਕਾਬਲੀ ਵਾਲਾ/ਪੋਸਟ ਮਾਸਟਰ/ਹਾਰ – ਜਿੱਤ/ਗੀਤਾਂਜਲੀ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਟੈਗੋਰ/ਮ੍ਰਿਣਾਲਿਨੀ/ਬੋਲਪੁਰ/ਬੰਗਲਾ/ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਗੋਰਾ/ਨੌਕਾ ਡੂਬੀ/ਚਿਗਦਾ/ਕਾਬਲੀ ਵਾਲਾ/ਪੋਸਟ ਮਾਸਟਰ ਹਾਰ – ਜਿੱਤ / ਗੀਤਾਂਜਲੀ/ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਪੜਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਟੈਗੋਰ
(ਅ) ਨੋਬਲ
(ਇ) ਗੋਰਾ
(ਸ) ਉਹ/ਉਨ੍ਹਾਂ/ਇਹ/ਇਸੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਉਹ/ਉਨ੍ਹਾਂ/ਇਹ/ਇਸ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ੳ) ਖੁੱਲ੍ਹੇ – ਡੁੱਲ੍ਹੇ ਅਨੇਕਾਂ/ਮਸ਼ਹੂਰ/ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ/ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ/ਸਾਹਿਤਿਕ/ਹੋਰ।
(ਅ) ਅਨੁਵਾਦ
(ਇ) ਟੈਗੋਰ
(ਸ) ਇਨਾਮ !
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਖੁੱਲ੍ਹੇ – ਡੁੱਲ੍ਹੇ/ਅਨੇਕਾਂ/ਮਸ਼ਹੂਰ/ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ/ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ/ਸਾਹਿਤਿਕ/ਹੋਰ !
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਟੈਗੋਰ
(ਅ) ਇਨਾਮ
(ਈ) ਪ੍ਰਸਿੱਧ
(ਸ) ਹੋਇਆ/ਸੀ/ਰਹਿਣ ਲੱਗੇ/ਰਚੀਆਂ/ਲਿਖਦੇ ਸਨ/ਹਨ/ਮਿਲਿਆ/ਹੋ ਗਏ/ਕੀਤੀ ਗਈ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਹੋਇਆ/ਸੀ/ਰਹਿਣ ਲੱਗੇ/ਰਚੀਆਂ/ਲਿਖਦੇ ਸਨ/ਹਨ/ਮਿਲਿਆ/ਹੋ ਗਏ/ਕੀਤੀ ਗਈ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ
(ਉ ਡੰਡੀ
(ਅ) ਕਾਮਾ
(ਈ) ਇਕਹਿਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ
(ਸ) ਜੋੜਨੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ ਡੰਡੀ ( । )
(ਅ) ਕਾਮਾ ( , )
(ਈ) ਇਕਹਿਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ ( ‘ ‘ )
(ਸ) ਜੋੜਨੀ ( – )
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
“ਕਾਬਲੀਵਾਲਾ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ਚੁਣੋ
(ੳ) ਕਾਬਲੀਵਾਲੀ
(ਅ) ਕਾਬਲੀ
(ਈ) ਕੰਬਲੀ
(ਸ) ਕਾਬਲਵਾਲਾ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਕਾਬਲੀਵਾਲੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਭਾਸ਼ਾ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਬਹੁਵਚਨ ਲਿਖੋ !
ਉੱਤਰ :
ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ।
(v) ਵਿਆਕਰਨ ਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕ ਕਾਰਜ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਕੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ – ਕਿਹੜੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
‘ਵਿਸਰਾਮ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ “ਠਹਿਰਾਓ’। ‘ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਉਹ ਚਿੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਲਿਖਤ ਵਿਚ ਠਹਿਰਾਓ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜ ਲਿਖਤ ਵਿਚ ਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ-
- ਡੰਡੀ ( । )
- ਪ੍ਰਸ਼ਨ – ਚਿੰਨ੍ਹ ( ? )
- ਵਿਸਮਿਕ – ਚਿੰਨ੍ਹ ( ! )
- ਕਾਮਾ ( , )
- ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ ( ” ” )
- ਬਰੈਕਟ ( )
- ਛੁਟ ਮਰੋੜੀ ( , )
- ਜੋੜਨੀ ( – )
- ਬਿੰਦੀ ( . )
- ਬਿੰਦੀ – ਕਾਮਾ ( ; )
- ਦੁਬਿੰਦੀ ( : )
- ਦੁਬਿੰਦੀ – ਡੈਸ਼ (: -)
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿਚੋਂ ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦੀ ਕੋਈ ਪੁਸਤਕ ਲੈ ਕੇ ਪੜ੍ਹੋ।
ਉੱਤਰ :
(ਨੋਟ – ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਗੀਤਾਂਜਲੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪੜ੍ਹਨ ..
(vi) ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ
- ਰਾਸ਼ਟਰੀ – ਕੌਮੀ, ਦੇਸ਼ ਦਾ
- ਨਾਤੇ – ਸੰਬੰਧ ਕਰਕੇ।
- ਵਿਓਂਤ – ਤਰੀਕਾ, ਢੰਗ। ਸੈਰ
- ਸਪਾਟਾ – ਯਾਤਰਾ ! ਤੀਰਥ
- ਅਸਥਾਨ – ਧਰਮ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਥਾਂ।
- ਵਾਤਾਵਰਨ – ਆਲਾ ਦੁਆਲਾ, ਚੌਗਿਰਦਾ
- ਵਿਭਿੰਨ – ਵੱਖ – ਵੱਖ ਨੂੰ
- ਮੰਤਰ – ਮੁਗਧ – ਜਾਦੂ ਨਾਲ ਕੀਲੇ ਹੋਏ, ਮਸਤ
- ਗਹਿਰਾ – ਡੂੰਘਾ
- ਰਮਣੀਕ – ਮਨਮੋਹਕ।
- ਅੰਗ – ਸੰਗ – ਹਰ ਵੇਲੇ ਦਾ ਸਾਥੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਇਨਾਮ
- ਮਾਹੌਲ – ਵਾਤਾਵਰਨ।
- ਪੂਰਤੀ – ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ
- ਖ਼ਿਤਾਬ – ਉਪਾਧੀ, ਪਦਵੀ। ਵਿਗਸ ਵਧ ਫੁਲ ਰਹੇ।
- ਦੇਹਾਂਤ – ਮੌਤ