PSEB 5th Class Punjabi Solutions Chapter 8 ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ

Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 8 ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Punjabi Chapter 8 ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ

1. ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ :-

(ਉ) ਨਜ਼ਰ ਜਦੋਂ ਉਸ ਹੇਠਾਂ ਮਾਰੀ ………. ਪਿਆ ਇਕ ਡਿੱਠਾ ।
(ਅ) ਪਾਣੀ ਥੋੜ੍ਹਾ ਦੇਖ ਕੇ ਜਾਪਿਆ, ਇਸ ਤੱਕ …… ਨਹੀਂ ਜਾਣੀ ।
(ਈ) ਕਾਂ ਸੀ, ਬੱਚਿਓ ! ਬੜਾ ਸਿਆਣਾ, ਸੋਚਿਆ ……… ਲੜਾਈਏ ।
(ਸ) ਕਾਂ ਨੇ ਰੱਜ ਕੇ ,………… ਪੀਤਾ ।
(ਹ) ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ………. ਦੇ ਨਾਲ, ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਲ ਪਾਈਏ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਨਜ਼ਰ ਜਦੋਂ ਉਸ ਹੇਠਾਂ ਮਾਰੀ, ਘੜਾ ਪਿਆ ਇਕ ਡਿੱਠਾ ।
(ਅ) ਪਾਣੀ ਥੋੜ੍ਹਾ ਦੇਖ ਕੇ ਜਾਪਿਆ, . “ਇਸ ਤਕ ਚੁੰਝ ਨਹੀਂ ਜਾਣੀ ।”
(ਇ) ਕਾਂ ਸੀ, ਬੱਚਿਓ ! ਬੜਾ ਸਿਆਣਾ, ਸੋਚਿਆ, ਜੁਗਤ ਲੜਾਈਏ ।
(ਸ) ਕਾਂ ਨੇ ਰੱਜ ਕੇ ਪਾਣੀ ਪੀਤਾ ।
(ਹ) ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ ਦੇ ਨਾਲ, ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਲ ਪਾਈਏ ।

2. ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ:-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਨੇ ਸਤਾਇਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਤੇਹ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਥੱਕ ਕੇ ਕਾਂ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਕੇ ਬੈਠਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਕ ਰੁੱਖ ਉੱਤੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਘੜੇ ਦਾ ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਤਕ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕਾਂ ਨੇ ਕਿਹੜੀ ਜੁਗਤ ਵਰਤੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਉਸਨੇ ਘੜੇ ਵਿਚ ਕੰਕਰ ਪਾਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
“ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ ਕਾਵਿ-ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਾਂਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਿਆਣਪ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

3. ਹੇਠਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਸਮਝੋ ਅਤੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰੋ।

ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ ।
ਕਾਂ, ਚੁੰਝ, ਤੇਹ, ਲੱਭਣ, ਜੁਗਤ, ਸਿੱਖਿਆ ।
ਉੱਤਰ:

4. ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ/ਮੁਹਾਵਰਿਆਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ-
ਤੇਹ, ਰੀਝ, ਟਿੱਲ ਲਾਉਣਾ, ਢੇਰੀ ਢਾਹੁਣੀ, ਜੁਗਤ, ਮੰਜ਼ਲ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਤੇਹ, (ਪਿਆਸ)-ਗਰਮੀਆਂ ਵਿਚ ਤੇਹ ਠੰਢਾ ਪਾਣੀ ਪੀ-ਪੀ ਕੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬੁਝਦੀ ।
2. ਰੀਝ (ਚਾਅ, ਖ਼ਾਹਸ਼)-ਮਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਰੀਝ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਵਿਆਹ ਚਾਵਾਂ ਨਾਲ ਕਰੇ ।
3. ਟਿੱਲ ਲਾਉਣਾ ਪੂਰਾ ਜ਼ੋਰ ਲਾਉਣਾ)-ਉਸ ਨੇ ਨੌਕਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬਥੇਰਾ ਟਿੱਲ ਲਾਇਆ, ਪਰ ਉਸਦੀ ਗੱਲ ਨਾ ਬਣੀ ।
4. ਢੇਰੀ ਢਾਹੁਣੀ (ਹਿੰਮਤ ਹਾਰ ਦੇਣੀ)-ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਢੇਰੀ ਨਾ ਢਾਹ, ਤੂੰ ਹਿੰਮਤ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਮਿਹਨਤ ਕਰ, ‘ਤੈਨੂੰ ਸਫਲਤਾ ਜ਼ਰੂਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇਗੀ ।
5. ਜੁਗਤ (ਢੰਗ, ਤਰੀਕਾ)-ਹਰ ਇਕ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕਰਨ ਲਈ ਜੁਗਤ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ।
6. ਮੰਜ਼ਲ (ਉਦੇਸ਼, ਨਿਸ਼ਾਨਾ)-ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਜਾਰੀ ਰੱਖੋ । ਅੰਤ ਮਨਚਾਹੀ ਮੰਜ਼ਲ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਹੀ ਜਾਵੋਗੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ ,ਕਾਵਿ-ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਜ਼ਬਾਨੀ ਯਾਦ ਕਰ ਕੇ ‘ਸਵੇਰ ਦੀ ਸਭਾ ਵਿਚ ਸੁਣਾਓ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਕਰਨ । )

5. ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

(ਉ) ਇਕ ਵਾਰੀ ਇਕ ……………………ਨਹੀਂ ਜਾਣੀ ।”
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਬੱਚਿਓ, ਇਕ ਵਾਰੀ ਇਕ ਕਾਂ ਨੂੰ ਤੇਹ ਨੇ ਬਹੁਤ ਤੰਗ ਕੀਤਾ । ਉਸਨੇ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਪਾਣੀ ਲੱਭਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ੋਰ ਲਾਇਆ, ਪਰ ਪਾਣੀ । ਕਿਧਰੇ ਨਾ ਮਿਲਿਆ ਅੰਤ ਥੱਕ ਕੇ ਉਹ ਅਰਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਰੁੱਖ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਗਿਆ । ਉਸਨੇ ਹੇਠਾਂ ਧਿਆਨ ਮਾਰਿਆ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਇਕ ਘੜਾ ਦਿਸ . ਪਿਆ ਉਹ ਕਾਹਲੀ ਨਾਲ ਘੜੇ ਦੇ ਮੂੰਹ ਉੱਤੇ ਜਾ । ਬੈਠਾ ਉਸਨੇ ਹੇਠਾਂ ਤਕ ਝਾਕ ਕੇ ਦੇਖਿਆ, ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੋਇਆ ਕਿ ਪਾਣੀ ਇੰਨਾ ਥੋੜ੍ਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਚੁੰਝ ਉਸ ਤਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੀ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਸਤਾਇਆ-ਤੰਗ ਕੀਤਾ । ਟਿੱਲ ਸੀ ਪੂਰਾ ਲਾਇਆ-ਪੂਰਾ ਜ਼ੋਰ ਲਾਇਆ ਡਿੱਠਾਦੇਖਿਆ ਝਾਕਿਆਂ-ਦੇਖਿਆ ਤਾਣੀ-ਤਾਈਂ ।

(ਅ) ਕਾਂ ਸੀ, ਬੱਚਿਓ……………………… ਘੜੇ ‘ਚ ਪਾਏ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਬੱਚਿਓ, ਕਾਂ ਬੜਾ ਸਿਆਣਾ ਸੀ । ਉਸਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਉਹ ਕੋਈ ਤਰੀਕਾ ਸੋਚੇ ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਵਰਤ ਕੇ ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਤਕ ਲੈ ਆਵੇ । ਉਸਨੇ ਜ਼ਰਾ ਸੋਚ-ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਕੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇਖਿਆ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਨੇੜੇ ਕੁੱਝ · ਕੰਕਰ ਪਏ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੇ । ਉਸਨੇ ਬੜੇ ਚਾਅ ਨਾਲ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਕੰਕਰ ਘੜੇ ਵਿਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ |
ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਜੁਗਤ-ਜੁਗਾੜ, ਤਰੀਕਾ । ਨਜ਼ਰ ਦੁੜਾਈ-ਇਧਰ-ਉਧਰ ਦੇਖਿਆ ।

(ਈ) ਕੁੱਝ ਚਿਰ ਪਿੱਛੋਂ ………… ਆਪਣੀ ਪਾਈਏ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਬੱਚਿਓ, ਕਾਂ ਨੇ ਜਦੋਂ ਕੰਕਰ ਘੜੇ ਵਿਚ ਪਾ ਦਿੱਤੇ, ਤਾਂ ਕੁੱਝ ਚਿਰ ਮਗਰੋਂ ਉਸ ਵਿਚਲਾ ਥੋੜ੍ਹਾ ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ । ਹੁਣ ਕਾਂ ਦੀ ਚੁੰਝ ਪਾਣੀ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਤੇ ਉਸਨੇ ਰੱਜ ਕੇ ਪਾਣੀ ਪੀ ਲਿਆ ਤੇ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਰਸਤੇ ਤੁਰ ਗਿਆ । ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਹਾਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ । ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਸਾਨੂੰ ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲੈਂਦਿਆਂ ਆਪਣੇ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਰਸਤਾ ਫੜਨਾ-ਜਿਧਰ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁਣਾ, ਉਧਰ ਤੁਰ ਪੈਣਾ । ਢੇਰੀ ਢਾਹੁਣੀਹਿੰਮਤ ਹਾਰ ਦੇਣੀ । ਸਿਆਣਪ-ਅਕਲਮੰਦ, ਸੂਝਬੂਝ । ਮੰਜ਼ਲ-ਉਦੇਸ਼, ਮੰਜ਼ਿਲ ।

6. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
“ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ ਲੰਗੜੋਆ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਿਆਸਾ ਕਾਂ ਥੱਕ ਕੇ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਬੈਠਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਕ ਰੁੱਖ ਉੱਤੇ ਜੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਾਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਿਆਣਾ/ਜੁਗਤੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਾਂ ਨੇ ਘੜੇ ਵਿਚ ਕੰਕਰ ਕਿਉਂ ਪਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ?
ਉੱਤਰ:
ਤਾਂ ਜੋ ਪਾਣੀ ਉੱਚਾ ਹੋ ਜਾਵੇ ਜੀ (✓)।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
“ਹਿੰਮਤ ਤੇ ਸਿਆਣਪ’ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਢੇਰੀ ਨਾ ਢਾਹੋ (✓)।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਮੰਜ਼ਿਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਪੱਲਾ ਨਾ ਛੱਡੋ ?
ਉੱਤਰ:
ਹਿੰਮਤ ਤੇ ਸਿਆਣਪ (✓)।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7:
‘ਕਾਂ ਸੀ ਬੱਚਿਓ !ਬੜਾ ਸਿਆਣਾ, ਸੋਚਿਆ … ਲੜਾਈਏ ਤੁਕ ਵਿਚ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਵਿਚ ਭਰਨ ਲਈ ਢੁੱਕਵਾਂ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਜੁਗਤ (✓)।