Class 5

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 6 ਮਾਪ Ex 6.7 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 6 ਮਾਪ Ex 6.7

1. ਅੰਤਰ ਦੱਸੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
8 ਘੰਟੇ 30 ਮਿੰਟ ਅਤੇ 2 ਘੰਟਾ 10 ਮਿੰਟ
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
10 ਘੰਟੇ 30 ਮਿੰਟ 20 ਸੈਕਿੰਡ ਅਤੇ 8 ਘੰਟਾ 20 ਮਿੰਟ 15 ਸੈਕਿੰਡ,
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
11 ਸਾਲ 5 ਮਹੀਨੇ ਅਤੇ 6 ਸਾਲ 2 ਮਹੀਨੇ
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
7 ਸਾਲ 2 ਮਹੀਨੇ ਅਤੇ 3 ਸਾਲ 6 ਮਹੀਨੇ
ਹੱਲ:

ਟਿੱਪਣੀ ∵ 1 ਸਾਲ = 12 ਮਹੀਨੇ ਇਸ ਲਈ, 12 ਮਹੀਨੇ + 2 ਮਹੀਨੇ = 14 ਮਹੀਨੇ

2. ਸਮਾਂ ਪਤਾ ਕਰੋ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
5 : 30 ਵਜੇ ਸ਼ਾਮ ਤੋਂ 4 ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ
ਹੱਲ:
5 : 30 ਵਜੇ ਸ਼ਾਮ ਤੋਂ 4 ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸਮਾਂ
4 ਘੰਟੇ = 30 ਮਿੰਟ + 3 ਘੰਟੇ + 30 ਮਿੰਟ
5 : 30 ਵਜੇ ਸ਼ਾਮ ਤੋਂ 30 ਮਿੰਟ ਪਹਿਲਾਂ = 5.00 ਵਜੇ ਸ਼ਾਮ
5 : 00 ਸ਼ਾਮ ਤੋਂ 3 ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ = 2 : 00 ਦੁਪਹਿਰ ਵਜੇ
2 ਵਜੇ ਤੋਂ 30 ਮਿੰਟ ਪਹਿਲਾਂ = 1: 30 ਵਜੇ ਬਾਅਦ ਦੁਪਹਿਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
11:00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 2 ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ
ਹੱਲ:
11 :00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 2 ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ
11 : 00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 1 ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ = 12 : 00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ
12 : 00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੋਂ 1 ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ = 1 : 00 ਵਜੇ ਬਾਅਦ ਦੁਪਹਿਰ

ਦੂਸਰੀ ਵਿਧੀ :
11 : 00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 2 ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ

ਅਰਥਾਤ 12 : 00 +1 : 00
= 1 ਵਜੇ ਬਾਅਦ ਦੁਪਹਿਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
4: 30 ਵਜੇ ਸਵੇਰੇ ਤੋਂ 6 ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ
ਹੱਲ:
4 : 30 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 6 ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ
4 : 30 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 30 ਮਿੰਟ ਪਹਿਲਾਂ = 4 ਵਜੇ ਸਵੇਰ
4 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 4 ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ = 12 : 00 ਵਜੇ ਅੱਧੀ ਰਾਤ
12: 00 ਵਜੇ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਤੋਂ 1 ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ = ਰਾਤ 11 :00 ਵਜੇ
ਰਾਤ 11 : 00 ਰਾਤ ਤੋਂ 30 ਮਿੰਟ ਪਹਿਲਾਂ = ਰਾਤ 10 : 30 ਵਜੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
8 : 30 ਵਜੇ ਸਵੇਰੇ ਤੋਂ 1 ਘੰਟਾ 45 ਮਿੰਟ ਬਾਅਦ
ਹੱਲ:
8 : 30 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 1 ਘੰਟਾ 45 ਮਿੰਟ
ਬਾਅਦ
1 ਘੰਟਾ 45 ਮਿੰਟ = 1 ਘੰਟਾ + 30 ਮਿੰਟ + 15 ਮਿੰਟ
8 : 30 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 30 ਮਿੰਟ ਬਾਅਦ 9:00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ
9 : 00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 1 ਘੰਟਾ ਬਾਅਦ 10 :00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ
10 :00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 15 ਮਿੰਟ ਬਾਅਦ 10 : 15 ਵਜੇ ਸਵੇਰ

3. ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ ਦੱਸੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
3 : 00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 10 :00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੱਕ
ਹੱਲ:
3 : 00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 10 :00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ
ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 7 ਘੰਟੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
6 : 00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 1 : 30 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੱਕ
ਹੱਲ:
6 : 00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 1 : 30 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ
ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ
6 : 00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 12: 00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ
ਤੱਕ = 6 ਘੰਟੇ
12: 00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੋਂ 1:00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 1 ਘੰਟਾ
1:00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੋਂ 1: 30 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 30 ਮਿੰਟ
∴ 6 : 00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 1: 30 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੱਕ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 7 ਘੰਟੇ 30 ਮਿੰਟ
ਦੂਸਰੀ ਵਿਧੀ 1: 30 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਬਾਅਦ
= 1 : 30 + 12 : 00
= 13 : 30.
∴ 6 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 1: 30 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 6 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 13 : 30 ਵਜੇ ਤੱਕ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
5 : 00 ਵਜੇ ਸ਼ਾਮ ਤੋਂ 10 : 45 ਰਾਤ ਤੱਕ
ਹੱਲ:
5 : 00 ਵਜੇ ਸ਼ਾਮ ਤੋਂ 10.45 ਵਜੇ ਰਾਤ ਤੱਕ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ
5 : 00 ਵਜੇ ਸ਼ਾਮ ਤੋਂ 10 ਵਜੇ ਰਾਤ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 5 ਘੰਟੇ
10 : 00 ਵਜੇ ਰਾਤ ਤੋਂ 10 : 45 ਵਜੇ ਰਾਤ
ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 45 ਮਿੰਟ
ਇਸ ਲਈ, ਕੁੱਲ ਸਮਾਂ 5 ਘੰਟੇ 45 ਮਿੰਟ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
9 :00 ਵਜੇ ਰਾਤ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ (ਜਾਂ ਤੜਕੇ) 2 : 30 ਵਜੇ ਤੱਕ
ਹੱਲ:
9 :00 ਵਜੇ ਰਾਤ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰ (ਜਾਂ ਤੜਕੇ 2.: 30 ਵਜੇ ਤੱਕ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ 9 : 00 ਵਜੇ ਰਾਤ ਤੋਂ 12 : 00 ਵਜੇ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਤੱਕ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 3 ਘੰਟੇ
12 : 00 ਵਜੇ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰ 2 : 00 ਵਜੇ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 2 ਘੰਟੇ
2 : 00 ਵਜੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 2 : 30 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 30 ਮਿੰਟ
ਕੁੱਲ ਸਮਾਂ 5 ਘੰਟੇ 30 ਮਿੰਟ
ਇਸ ਲਈ 9 :00 ਵਜੇ ਰਾਤ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰ (ਜਾਂ ਤੜਕੇ) 2 : 30 ਵਜੇ ਤੱਕ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 5 ਘੰਟੇ 30 ਮਿੰਟ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਇੱਕ ਬੈਂਕ ਸਵੇਰੇ 9:30 ਵਜੇ ਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ 5:00 ਵਜੇ ਬੰਦ ਹੋਇਆ । ਦੱਸੋ ਬੈਂਕ ਕਿੰਨੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹਿਆ ?
ਹੱਲ:
ਸਵੇਰੇ 9 : 30 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 10:00 ਵਜੇ ਤੋਂ
ਤੱਕ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ= 30 ਮਿੰਟ
ਸਵੇਰੇ 10 :00 ਵਜੇ ਤੋਂ ਦੁਪਹਿਰ 12 : 00 ਵਜੇ ਤੱਕ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 2 ਘੰਟੇ
ਦੁਪਹਿਰ 12 : 00 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ 5 ਵਜੇ ਤੱਕ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 5 ਘੰਟੇ
ਕੁੱਲ ਸਮਾਂ = 7 ਘੰਟੇ 30 ਮਿੰਟ
ਇਸ ਲਈ ਬੈਂਕ ਜਿੰਨੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹਿਆ = 7 ਘੰਟੇ 30 ਮਿੰਟ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਇੱਕ ਬਸ ਸਵੇਰੇ 7:30 ਵਜੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਚੱਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਵੇਰੇ 10:30 ਵਜੇ ਸ਼ਿਮਲੇ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ । ਪਤਾ ਕਰੋ ਕਿ ਬੱਸ ਸ਼ਿਮਲਾ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਕਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ?
ਹੱਲ:
ਸਵੇਰੇ 7:30 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 8:00 ਵਜੇ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 30 ਮਿੰਟ
ਸਵੇਰੇ 8:00 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 10:00 ਵਜੇ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 2 ਘੰਟੇ
ਸਵੇਰੇ 10:00 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 10:50 ਵਜੇ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ ‘ = 50 ਮਿੰਟ
ਕੁੱਲ ਸਮਾਂ = 2 ਘੰਟੇ 30 ਮਿੰਟ
= 2 ਘੰਟੇ + 60 ਮਿੰਟ + 20 ਮਿੰਟ
= 2 ਘੰਟੇ +1 ਘੰਟਾ + 20 ਮਿੰਟ
= 3 ਘੰਟੇ 20 ਮਿੰਟ
∴ ਬੱਸ ਸ਼ਿਮਲਾ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਜਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਲਗਾਉਂਦੀ ਹੈ = 3 ਘੰਟੇ 20 ਮਿੰਟ

ਦੂਸਰੀ ਵਿਧੀ
ਘੰਟੇ ਮਿੰਟ ਬਸ ਜਿੰਨੇ ਵਜੇ ਸ਼ਿਮਲਾ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ = 10 : 50
ਬਸ ਜਿੰਨੇ ਵਜੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਚਲਦੀ ਹੈ = 7 : 30
ਅੰਤਰ = 3 20

ਇਸ ਲਈ ਬੱਸ ਸ਼ਿਮਲਾ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ ਲਈ ਜਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਲਗਾਉਂਦੀ ਹੈ = 3 ਘੰਟੇ 20 ਮਿੰਟ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਇੱਕ ਲੜਕਾ ਸਵੇਰੇ 7:30 ਵਜੇ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦਾ · ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਪਹਿਰ 2:45 ਤੇ ਘਰ ਵਾਪਿਸ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ । ਲੜਕਾ ਕੁੱਲ ਕਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
ਹੱਲ:
ਲੜਕਾ ਜਿੰਨੇ ਵਜੇ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । = ਸਵੇਰੇ 7:30 ਵਜੇ
ਲੜਕਾ ਜਿੰਨੇ ਵਜੇ ਵਾਪਸ ਘਰ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ। = ਦੁਪਹਿਰ 2:45 ਵਜੇ
7:30 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 8:00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 30 ਮਿੰਟ
8:00 ਵਜੇ ਸਵੇਰ ਤੋਂ 12:00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ | ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 4 ਘੰਟੇ
12:00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੋਂ 2:00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 2 ਘੰਟੇ
2:00 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੋਂ 2:45 ਵਜੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੱਕ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਸਮਾਂ = 45 ਮਿੰਟ
ਕੁੱਲ ਸਮਾਂ = 6 ਘੰਟੇ 75 ਮਿੰਟ
= 6 ਘੰਟੇ + 60 ਮਿੰਟ + 15 ਮਿੰਟ
= 6 ਘੰਟੇ + 1 ਘੰਟਾ + 15 ਮਿੰਟ
= 7 ਘੰਟੇ 15 ਮਿੰਟ
ਇਸ ਲਈ, ਲੜਕਾ ਕੁੱਲ ਜਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ = 7 ਘੰਟੇ 15 ਮਿੰਟ

ਦੂਸਰੀ ਵਿਧੀ
ਦੁਪਹਿਰ 2 : 45 ਵਜੇ = 2:45 + 12:00 = 14:45
ਲੜਕਾ ਜਿੰਨੇ ਵਜੇ ਵਾਪਸ ਘਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। = 14:45
ਲੜਕਾ ਸਵੇਰੇ ਜਿੰਨੇ ਵਜੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ = 7: 30.
ਲੜਕਾ ਕੁੱਲ ਜਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ = 14:45 – 7:30
= 7 ਘੰਟੇ 15 ਮਿੰਟ ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 3 ਮਹੱਤਮ ਸਮਾਪਵਰਤਕ ਅਤੇ ਲਘੂਤਮ ਸਮਾਪਵਰਤਯ Ex 3.3 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 3 ਮਹੱਤਮ ਸਮਾਪਵਰਤਕ ਅਤੇ ਲਘੂਤਮ ਸਮਾਪਵਰਤਯ Ex 3.3

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਲ. ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰੋ :
(a) 5, 10
ਹੱਲ:
5 ਦੇ ਗੁਣਜ = 5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50, ….. ,
10 ਦੇ ਗੁਣਜ = 10, 20, 30, 40, 50, ………,
5 ਅਤੇ 10 ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਜ = 10, 20, 30, 40, 50, …. ,
ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਗੁਣਜ 10 ਹੈ ।
5 ਅਤੇ 10- ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ. 10 ਹੈ ।

(b) 6, 18
ਹੱਲ:
6 ਦੇ ਗੁਣਜ = 6, 12, 18, 29, 30, 36, 42, 48, 54, …..,
18 ਦੇ ਗੁਣਜ = 18, 36, 54, ……
6 ਅਤੇ 18 ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਜ = 18, 36, 54, ……..
ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਗੁਣ 18 ਹੈ ।
6 ਅਤੇ 18 ਦਾ ਲ, ਸ.ਵ. 18 ਹੈ |

(c) 25, 50
ਹੱਲ:
25 ਦੇ ਗੁਣਜ = 25, 50, 75, 100, 125, 150, ………, …………, ………
50 ਦੇ ਗੁਣਜ = 50, 100, 150, 200, ……..,
25 ਅਤੇ 50 ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਜ = 50, 100, 150, ……….
ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਗੁਣਜ 50 ਹੈ । 25 ਅਤੇ 50 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ. 50 ਹੈ ।

(d) 9, 24
ਹੱਲ:
9 ਦੇ ਗੁਣਜ = 9, 18, 27, 36, 45, 54, 63, 72, 81, 90, 99, 108, ….
24 ਦੇ ਗੁਣ = 24, 48, 72, 96, …………, ……….., ………….
9 ਅਤੇ 24 ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਗੁਣਜ = 72
9 ਅਤੇ 24 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ. 72 ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਲੇ.ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰੋ :
(a) 4, 8 ਅਤੇ 12
ਹੱਲ:
4 ਦੇ ਗੁਣਜ = 4, 8, 12, 16, 20, 24, 28, 32, 36, 40, 44, 48, …….
8 ਦੇ ਗੁਣ = 8, 16, 24, 32, 40, 48, …….
12 ਦੇ ਗੁਣਜ = 12, 24, 36, 48, 60, ……..
4, 8 ਅਤੇ 12 ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਜ = 24, 48
ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਸਾਂਝਾ ਗੁਣਜ 24 ਹੈ ।
4, 8, 12 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ. 24 ਹੈ ।

(b) 6, 12 ਅਤੇ 24
ਹੱਲ:
6 ਦੇ ਗੁਣਜ = 6, 12, 18, 24, 30, 36, 42, 48, 54, 60, 66, 72, …..
12 ਦੇ ਗੁਣ = 12, 24, 36, 48, 60, 72, ………
24 ਦੇ ਗੁਣਜ = 24, 48, 72, 96, ……..
6, 12 ਅਤੇ 24 ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਜ = 24, 48, 72, ……..
ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਸਾਂਝਾ ਗੁਣਜ 24 ਹੈ ।
6, 12, 24 ਦਾ ਲ.ਸੀ.ਵੀ. 24 ਹੈ ।

(c) 15, 18 ਅਤੇ 27
ਹੱਲ:
15, 18, 27 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ..

15, 18 ਅਤੇ 27 ਦਾ ਲੇ.ਸ.ਵ. = 3 × 3 ×5 × 2 × 3 = 270

(d) 24, 36 ਅਤੇ 40
ਹੱਲ:
24, 36, 40 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ.

24, 36 ਅਤੇ 40 ਦਾ ਲ..ਵ. = 2 × 2 ×2 × 3 × 3 × 5 = 360

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਵ. ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(a) 32, 40
ਹੱਲ:

32 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2
40 = 2 × 2 × 2 × 5
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 2
ਬਾਕੀ ਗੁਣਨਖੰਡ =2 × 2 × 5
ਇਹਨਾਂ ਦੋਹਾਂ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਵਿੱਚ 2 ਵੱਧ ਤੋਂ | ਵੱਧ 5 ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ਅਤੇ 5 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇੱਕ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ।
ਲ, ਸ.ਵ. = 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 5 = 160

(b) 24, 36
ਹੱਲ:
24 = 2 × 2 × 2 × 3
36 = 2 × 2 × 3 × 3
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 3
ਬਾਕੀ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 3
ਇਹਨਾਂ ਦੋਹਾਂ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਵਿੱਚ 2 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚਾਰ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ਅਤੇ 3 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੋ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ।
ਲ.ਸ.ਵ. = 2 × 2 × 2 × 3 × 3 = 72

(c) 15, 30 ਅਤੇ 45
ਹੱਲ:
15 = 3 × 5
30 = 2 × 3 × 5
45 = 3 ×3 × 5
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ = 3 × 5
ਬਾਕੀ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 3
ਇਹਨਾਂ ਦੋਹਾਂ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਵਿੱਚ 2 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਕ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ਅਤੇ 3 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੋ
ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ਅਤੇ 5 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਕ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ।
ਲ, ਸ.ਵ. = 3 × 5 × 2 × 3 = 90

(d) 40,4ਅਤੇ 48
ਹੱਲ:
40 = 2 × 2 × 2 × 5
44 = 2 × 2 × 11
48 = 2 × 2 × 2 × 2 × 3
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2
ਬਾਕੀ ਗੁਣਨਖੰਡ = 5 × 11 × 2 × 2 × 3
ਇਹਨਾਂ ਦੋਵਾਂ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਵਿੱਚ 2 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚਾਰ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ਅਤੇ 5 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਕ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ । 11 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਕ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ਅਤੇ 3 ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਇਕ ਵਾਰ ਆਇਆ ਹੈ ।
ਲੇ.ਸ.ਵ. = 2 × 2 × 2 × 2 × 5 × 3 × 11 = 2640

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਲ. ਸ.ਵ. ਭਾਗ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(a) 15, 20
ਹੱਲ:

15 ਅਤੇ 20 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ.= 2 × 2 ×5 × 3 = 60

(b) 12, 38
ਹੱਲ:

12 ਅਤੇ 38 ਦਾ ਲ, ਸ.ਵ.= 2 × 2 × 3 × 19

(c) 30, 45 ਅਤੇ 50
ਹੱਲ:

30, 45 ਅਤੇ 50 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ = 2 × 3 × 3 × 5 × 5 = 450

(d) 40, 68 ਅਤੇ 60
ਹੱਲ:

40, 68 ਅਤੇ 60 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ = 2 × 2 × 2 × 3 × 5 × 17 = 2040

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉਹ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਕਿਹੜੀ ਸੰਖਿਆ ਹੈ, ਜੋ 12, 15 ਅਤੇ 20 ਨਾਲ ਪੂਰੀ-ਪੂਰੀ ਵੰਡੀ ਜਾਵੇ ?
ਹੱਲ:
12, 15 ਅਤੇ 20 ਦਾ ਲ.ਸੀ.ਵ. ਲ,ਸ.ਵ. = 2 × 2 × 3 × 5 = 60
ਲੋੜੀਂਦੀ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਸੰਖਿਆ = 60

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਇੱਕ ਬੱਚਾ ਹਰ ਵਾਰ ਤਿੰਨ ਫੁੱਟ ਛਾਲ ਮਾਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਬੱਚਾ ਚਾਰ ਫੁੱਟ ਛਾਲ ਮਾਰਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਦੋਨੋਂ ਬੱਚੇ, ਇੱਕ ਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਇੱਕ ਹੀ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਇਕੱਠੇ ਛਾਲ ਮਾਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਦੱਸੋ ਉਹ ਕਿੰਨੇ ਫੁੱਟ ਬਾਅਦ ਦੁਬਾਰਾ ਇੱਕ ਸਥਾਨ ਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣਗੇ ?
ਹੱਲ:
ਅਸੀਂ 3 ਅਤੇ 4 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰਨਾ ਹੈ ।
ਲ.ਸ.ਵ. = 3 × 4 = 12
ਉਹ 12 ਫੁੱਟ ਬਾਅਦ ਦੁਬਾਰਾ ਇੱਕ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣਗੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਕਿੰਨੇ ਬੱਚੇ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰੀਏ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਚਾਰ-ਚਾਰ ਅਤੇ ਪੰਜ-ਪੰਜ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਟੋਲੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਣ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਬੱਚਾ ਟੋਲੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਾ ਰਹੇ।
ਹੱਲ:
ਅਸੀਂ 4 ਅਤੇ 5 ਦਾ ਲ..ਵ. ਪਤਾ ਕਰਨਾ ਹੈ ।
ਲ, ਸ.ਵ. = 4 × 5 = 20
ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ = 20

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਘੰਟੀਆਂ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 10 ਮਿੰਟ, 20 ਮਿੰਟ ਅਤੇ 30 ਮਿੰਟ ਬਾਅਦ ਵੱਜਦੀਆਂ ਹਨ । ਜੇਕਰ ਤਿੰਨ ਘੰਟੀਆਂ ਸਵੇਰੇ 0.8.00 ਵਜੇ ਇਕੱਠੀਆਂ ਵੱਜੀਆਂ ਹੋਣ ਤਾਂ ਦੁਬਾਰਾ ਕਿੰਨੇ ਵਜੇ
ਇਕੱਠੀਆਂ ਵੱਜਣਗੀਆਂ ?
ਹੱਲ:
ਅਸੀਂ 10, 20 ਅਤੇ 30 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰਨਾ ਹੈ ।
ਲ.ਸ.ਵ. = 2 × 5 × 2 × 3 = 60
ਘੰਟੀਆਂ 60 ਮਿੰਟ ਬਾਅਦ ਇਕੱਠੀਆਂ ਵੱਜਣਗੀਆਂ ਉਹ ਦੁਬਾਰਾ 9:00 ਵਜੇ ਸਵੇਰੇ ਇਕੱਠੀਆਂ ਵੱਜਣਗੀਆਂ

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 3 ਮਹੱਤਮ ਸਮਾਪਵਰਤਕ ਅਤੇ ਲਘੂਤਮ ਸਮਾਪਵਰਤਯ Ex 3.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 3 ਮਹੱਤਮ ਸਮਾਪਵਰਤਕ ਅਤੇ ਲਘੂਤਮ ਸਮਾਪਵਰਤਯ Ex 3.1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ ਸੰਖਿਆ ਲਈ ਪਹਿਲੇ ਪੰਜ ਗੁਣਜ ਲਿਖੋ :
(a) 5
(b) 9
(c) 10.
(d) 12
(e) 16
(f) 17.
ਹੱਲ:
1.
(a) 5 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੰਜ ਗੁਣਜ = 5, 10, 15, 20, 25
(b) 9 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੰਜ ਗੁਣਜ = 9, 18, 27, 36, 45
(c) 10 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੰਜ ਗੁਣਜ = 10, 20, 30, 40, 50
(d) 12 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੰਜ ਗੁਣਜ = 12, 24, 36, 48, 60
(e) 16 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੰਜ ਗੁਣਜ = 16, 32, 48, 64, 80
(f) 17 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੰਜ ਗੁਣਜ = 17, 34, 51, 68, 85

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਣਨਖੰਡ ਲੱਭੋ :

ਹੱਲ:
(a) 1, 5
(b) 1, 2, 4, 8
(c) 1, 2, 7, 14
(d) 1, 2, 3, 4, 6, 12
(e) 1, 5, 25
(f) 1, 2, 3, 4, 6, 9, 12, 18, 36

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਗੁਣਨਖੰਡ ਲਿਖੋ :
(a) 18
(b) 24
(c) 35
(d) 36
(e) 45
(f) 21
ਹੱਲ:
(a) 1, 2, 3, 6, 9, 18.
(b) 1, 2, 3, 4, 6, 8, 12, 24
(c) 1, 5, 7, 35
(d) 1, 2, 3, 4, 6, 9, 12, 18, 36
(e) 1, 3, 5, 9, 15, 45
(f) 1, 3, 7, 21.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜਿਸਤ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਲੱਭੋ-

ਹੱਲ:
(a) 12, 34, 16, 28
(b) 48, 72, 90
(c) 450, 568, 664, 98
(d) 456, 968, 604, 888
(e) 136, 446, 1278
(f) 168, 5864.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਟਾਂਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਲੱਭੋ ।

ਹੱਲ:
(a) 11, 23, 19, 35,
(b) 45, 69, 97
(c) 451, 215, 789, 983
(d) 237, 739
(e) 631, 135, 249, 1279, 2851
(f) 49, 765, 1729, 9261, 6859.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
(a) 4 × 9 = 36 ਵਿੱਚ 36 ਦੇ ਗੁਣਨਖੰਡ ………. ਅਤੇ …….. ਹਨ ।
(b) 8 × 7 = 56 ਵਿੱਚ 56 ਦੇ ਗੁਣਨਖੰਡ ………. ਅਤੇ ……. ਹਨ ।
(c) 3 × 5 × 6 = 90 ਵਿੱਚ ………, ………. ਅਤੇ …………. 90 ਦੇ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ ।
(d) 8 × 10 = 80 ਵਿੱਚ 8 ਅਤੇ 10 ਦਾ ਗੁਣਜ ………… ਹੈ ।
(e) 2 × 3 × 5 = 30 ਵਿੱਚ ….., ………… ਅਤੇ ………. ਦਾ ਗੁਣਜ 30 ਹੈ ।
ਹੱਲ:
(a) 4, 9
(b) 8, 7
(c) 3, 5, 6
(d) 80
(e) 2, 3, 5.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਠੀਕ ਅਤੇ ਗਲਤ ਲਿਖੋ :
(a) 24, 24 ਦਾ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹੈ ।
(b) ਸੰਖਿਆ 2 ਹਰੇਕ ਸੰਖਿਆ ਦਾ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹੈ ।
(c) 24 ਜਿਸਤ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
(d) 134 ਟਾਂਕ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
(e) ਹਰੇਕ ਸੰਖਿਆ ਦੇ ਗੁਣਜ ਅਨੰਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(f) 36, 5 ਅਤੇ 7 ਦਾ ਗੁਣ ਹੈ ।
(g) ਦੋ ਜਿਸਤ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਜੋੜ ਹਮੇਸ਼ਾ ਟਾਂਕ ਸੰਖਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(h) ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਜਿਸਤ ਸੰਖਿਆ 0 ਹੈ ।
(i) 152 ਟਾਂਕ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
(j) ਇੱਕ ਅੰਕ ਵਾਲੀਆਂ ਜਿਸਤ ਸੰਖਿਆਵਾਂ 5 ਹਨ ।
ਹੱਲ:
(a) ਠੀਕ
(b) ਗਲਤ
(c) ਠੀਕ
(d) ਗਲਤ
(e) ਠੀਕ
(f) ਗਲਤ
(g) ਗਲਤ
(h) ਗਲਤ
(i) ਗਲਤ
(j) ਗਲਤ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਗੁਣਨਖੰਡ ਪੈਟਰਨ ਸਮਝੋ ਅਤੇ ਕਰੋ :

ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਪੈਟਰਨ ਸਮਝੋ ਅਤੇ ਕਰੋ :

ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਸਮਝੋ ਅਤੇ ਕਰੋ :

(a)

ਹੱਲ:

(b)

ਹੱਲ:

(c)

ਹੱਲ:

(d)

ਹੱਲ:

(e)

ਹੱਲ:

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 3 ਮਹੱਤਮ ਸਮਾਪਵਰਤਕ ਅਤੇ ਲਘੂਤਮ ਸਮਾਪਵਰਤਯ Ex 3.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 3 ਮਹੱਤਮ ਸਮਾਪਵਰਤਕ ਅਤੇ ਲਘੂਤਮ ਸਮਾਪਵਰਤਯ Ex 3.2

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅਭਾਜ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਚੁਣੋ ਅਤੇ ਲਿਖੋ :

ਹੱਲ:
(a) 5, 7, 3
(b) 2, 11, 13
(c) 5
(d) 41, 23, 17, 19
(e) 29, 37, 47.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ | ਭਾਜ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਚੁਣੋ ਅਤੇ ਲਿਖੋ :

ਹੱਲ:
(a) 14, 9, 6
(b) 21, 12, 18
(c) 32, 15
(d) 10, 25, 9
(e) 24, 49, 50.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮ. ਸ.ਵ. ਗੁਣਨਖੰਡ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(a) 18, 27
(b) 21, 63
(c) 80, 100
(d) 42, 98.
ਹੱਲ:
(a)

18 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 3 × 3
27 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 3 × 3 × 3
ਸਾਂਝੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ 3 ਅਤੇ 3 ਹਨ ।
∴ 18 ਅਤੇ 27 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. = 3 × 3 = 9

(b)

21 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 3 × 7
63 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 3 × 3 × 7
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ 3 ਅਤੇ 7 ਹਨ ।
∴ 21 ਅਤੇ 63 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. = 3 × 7 = 21

(c)

80 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 2 × 2 × 5
100 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 5 × 5
ਸਾਂਝੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ 2, 2 ਅਤੇ 5 ਹਨ ।
∴ 80 ਅਤੇ 100 ਦਾ ਮ… = 2 × 2 × 5 = 20

(d)

42 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 3 × 7
98 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 7 × 7
ਸਾਂਝੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ 2 ਅਤੇ 7 ਹਨ ।
∴ 42 ਅਤੇ 98 ਦਾ ਮ. ਮ. ਮ . = 2 × 7 = 14

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. ਗੁਣਨਖੰਡ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(a) 30, 50, 70
(b) 24, 32, 40
(c) 36, 60, 72
(d) 25, 30, 35.
ਹੱਲ:
(a)

30 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 3 × 5
50 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 5 × 5
70 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 5 × 7
ਸਾਂਝੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ 2 ਅਤੇ 5 ਹਨ
∴ 30, 50 ਅਤੇ 70 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. = 2 × 5 = 10

(b)

24 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 2 × 3
32 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 2 × 2 × 2
40 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 2 × 5
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ 2, 2 ਅਤੇ 2 ਹਨ ।
∴ 24, 32 ਅਤੇ 40 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. = 2 × 2 × 2 .

(c)

36 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 3 × 3
60 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 3 × 5
72 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 2 × 3 × 3
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ 2, 2 ਅਤੇ 3 ਹਨ ।
∴ 36, 60 ਅਤੇ 72 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. = 2 × 2 × 3
= 12

(d)

25 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 5 × 5
30 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 3 × 5
35 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 5 × 7
ਸਾਂਝਾ ਗੁਣਨਖੰਡ 5 ਹੈ !
∴ 25, 30, 35 ਦਾ ਮ.ਸਵ. = 5

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(a) 42, 84
(b) 45, 90
(c) 16, 64, 80
(d) 45, 90, 105.
ਹੱਲ:
(a)

42 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 3 × 7.
84 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 3 × 7
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ 2, 3 ਅਤੇ 7 ਹਨ ।
∴ 42, 84 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. = 2 × 3 × 7 = 42

(b)

45 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 3 × 3 × 5
90 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 3 × 3 × 5
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ 3, 3 ਅਤੇ 5 ਹਨ ।
∴ 45, 90 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. = 3 × 3 × 5 = 45

(c)

16 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 2 × 2
64 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2
80 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 2 × 2 × 5
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ 2, 2, 2 ਅਤੇ 2 ਹਨ ।
∴ 16, 64, 80 ਦਾ ਮ.ਸਵ. = 2 × 2 × 2 × 2 = 16

(d)

45 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 3 × 3 × 5
90 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 3 × 3 × 5
105 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 3 × 5 × 7
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ 3 ਅਤੇ 5 ਹਨ ।
∴ 45, 90 ਅਤੇ 105 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. = 3 × 5 = 15

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮ. ਸ.ਵ. ਭਾਗ · ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(a) 48, 60
(b) 120, 140
(c) 12, 18, 64
(d) 60, 96, 128
ਹੱਲ:
(a)

48 ਅਤੇ 60 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. 12 ਹੈ ।

(b)

120 ਅਤੇ 140 ਦਾ ਮ. ਸ.ਵ. 20 ਹੈ ।

(c) ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੋ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।

12 ਅਤੇ 18 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. 6 ਹੈ ।
ਹੁਣ 6 ਅਤੇ ਤੀਸਰੀ ਸੰਖਿਆ 64 ਦਾ ਮ.ਸਵ. ਪਤਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।

ਇਸ ਲਈ 12, 18 ਅਤੇ 64 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. 2 ਹੈ ।

(d) ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੋ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ‘ਮ.ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।

60 ਅਤੇ 96 ਦਾ ਮ.ਸਵ. 12 ਹੈ ।
ਹੁਣ 12 ਅਤੇ ਤੀਸਰੀ ਸੰਖਿਆ 128 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।

ਇਸ ਲਈ 60, 96, 128 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. 4 ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਉਹ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੰਖਿਆ ਪਤਾ ਕਰੋ ਜਿਹੜੀ 60, 75 ਅਤੇ 90 ਨੂੰ ਪੂਰਾ-ਪੂਰਾ ਵੰਡੇ ।
ਹੱਲ:
ਉਹ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੰਖਿਆ ਜਿਹੜੀ 60, 75 ਅਤੇ 90 ਨੂੰ ਪੂਰਾ-ਪੂਰਾ ਵੰਡੇ, 60, 75 ਅਤੇ 90 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. ਹੋਵੇਗੀ ।
ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੋ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰਾਂਗੇ ।

60 ਅਤੇ 75 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. 15 ਹੈ ।
ਹੁਣ 15 ਅਤੇ ਤੀਸਰੀ ਸਿਖਿਆ 90 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।

ਇਸ ਲਈ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੰਖਿਆ ਜਿਹੜੀ 60, 75 ਅਤੇ 90 ਨੂੰ ਪੂਰਾ-ਪੁਰਾ ਵੰਡੇ 15 ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਤਿੰਨ ਡਰੰਮਾਂ ਵਿੱਚ 36 ਲਿਟਰ, 45 ਲਿਟਰ ਅਤੇ 72 ਲਿਟਰ ਦੁੱਧ ਹੈ । ਉਹ ਵੱਡੇ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਬਰਤਨ ਦੱਸੋ, ਜਿਹੜਾ ਤਿੰਨਾਂ ਡਰੰਮਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਪ ਸਕੇ ।[From Board M.Q.P. 2020]
ਹੱਲ:
ਇੱਥੇ ਅਜਿਹੇ ਮਾਪਕ ਬਰਤਨ ਦਾ ਪਤਾ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਰੇ ਡਰੰਮਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਮਾਪ ਸਕੇ ।
ਇਸ ਲਈ, ਅਸੀਂ ਮੰ.ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰਾਂਗੇ ।

ਇਸ ਲਈ 9 ਲਿਟਰਦਾ ਮਾਪਕ ਬਰਤਨ ਤਿੰਨਾਂ ਡਰੰਮਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਪ ਸਕੇਗਾ ।

ਲਤਮ ਸਮਾਪਤ ਯਾਦ ਰੱਖੋ:-

• ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਛੋਟੇ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਸਾਂਝਾ ਗੁਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਲਘੁਮ ਸਮਾਪਵਰਤਯ (ਲ..ਵ.) ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
• ਜੇਕਰ ਦੋ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੰਖਿਆ, ਦੂਸਰੀ ਸੰਖਿਆ ਦਾ ਗੁਣ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਵੱਡੀ ਸੰਖਿਆ ਦੋਵਾਂ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਲ,ਸ.ਵ. ਹੋਵੇਗੀ ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 6 ਮਾਪ Ex 6.5 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 6 ਮਾਪ Ex 6.5

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇੱਕ ਮੀਟਰ ਪੈਂਟ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਮੁੱਲ 265.50 ਹੈ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਥਾਨ ਵਿੱਚ 24 ਮੀ. ਕੱਪੜਾ ਹੈ ਤਾਂ ਥਾਨ ਦਾ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ?
ਹੱਲ:
1 ਮੀਟਰ ਪੈਂਟ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 265.50
ਪੂਰੇ ਥਾਨ ਅਰਥਾਤ 24 ਮੀ. ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਮੁੱਲ
= ₹ 265.50 × 24
= ₹ 6372.00
= ₹ 6372

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇੱਕ ਅੰਬਾਂ ਦੀ ਪੇਟੀ ਦਾ ਭਾਰ 32.4 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ. ਹੈ । ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਉਸਨੂੰ 6 ਲਿਫ਼ਾਫਿਆ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਹਰੇਕ ਲਿਫਾਫੇ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਕਿ. ਗ੍ਰਾਮ ਅੰਬ ਪੇਣਗੇ ?
ਹੱਲ:
ਅੰਬਾਂ ਦੀ ਪੇਟੀ ਦਾ ਭਾਰ = 32.4 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ.
ਜਿੰਨੇ ਲਿਫ਼ਾਫਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣਾ ਹੈ = 6
ਹਰੇਕ ਲਿਫ਼ਾਫੇ ਵਿਚ ਜਿੰਨੇ ਕਿ.ਗ੍ਰਾ.
ਅੰਬ ਪੈਣਗੇ = 32.4 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ. ÷ 6

= 5.4 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਇੱਕ ਬਰਤਨ ਵਿੱਚ 28.5 ਲਿਟਰ ਦੁੱਧ ਹੈ । ਉਸਨੂੰ 5 ਬਰਾਬਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਕੇ ਛੋਟੇ ਬਰਤਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਬਰਤਨ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਦੁੱਧ ਆਵੇਗਾ ?
ਹੱਲ:
ਬਰਤਨ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨਾ ਦੁੱਧ ਹੈ = 28.5
ਲਿਟਰ ਜਿੰਨੇ ਛੋਟੇ ਬਰਤਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁੱਧ ਪਾਉਣਾ ਹੈ = 5
ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਬਰਤਨ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨਾ ਦੁੱਧ ਆਵੇਗਾ = 28.5 ਲਿਟਰ ÷ 5

= 5.7 ਲਿਟਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਇੱਕ ਕਾਪੀਆਂ ਦੇ ਬੰਡਲ ਦਾ ਭਾਰ 9.8 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ. ਹੈ । ਅਜਿਹੇ ਕਾਪੀਆਂ ਦੇ 14 ਕਾਪੀਆਂ ਬੰਡਲਾਂ ਦਾ ਭਾਰ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਕਾਪੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਬੰਡਲ ਦਾ ਭਾਰ = 9.8 ਕਿ. ਗ੍ਰਾ
ਕਾਪੀਆਂ ਦੇ 14 ਬੰਡਲਾਂ ਦਾ ਭਾਰ
= 9.8 × 14 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ.
= 137.2 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਇੱਕ ਛੜੀ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 12.7 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੈ । ਅਜਿਹੀਆਂ 7 ਛੜੀਆਂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਕਿੰਨੀ ਹੋਵੇਗੀ ?
ਹੱਲ:
1 ਛੜੀ ਦੀ ਲੰਬਾਈ = 12.7 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ
7 ਛੜੀਆਂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ = 12.7 × 7 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ
= 88.9 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ

Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 13 ਫੁਲਕਾਰੀ-ਕਲਾ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Punjabi Chapter 13 ਫੁਲਕਾਰੀ-ਕਲਾ (1st Language)

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

I. ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਫੁਲਕਾਰੀ ਪਾਠ ਵਿਚਲੀਆਂ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
2. ਫੁਲਕਾਰੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
3. ਕੁੜੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ਸਮੇਂ ਸੁਹਾਗ ਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੁੰਡੇ ਦੇ ਵਿਆਹ ਸਮੇਂ ਘੋੜੀਆਂ ।
4. ਭੰਗੜਾ ਅਤੇ ਗਿੱਧਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ-ਨਾਚ ਹਨ ।

II. ਜ਼ਬਾਨੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਵੇਚੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਫੁਲਕਾਰੀ ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਸਮਝੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਵੇਚੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾਂਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜਿਸ ਫੁਲਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਕੱਪੜਾ ਨਾ ਦਿਸਦਾ ਹੋਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਾਰਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਛੱਮਾਸ ਵਿੱਚ ਕੀ ਲੱਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਛੱਮਾਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਟੁਕੜੇ ਜੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਆਈਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਾਗ਼, ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼, ਚੋਪ, ਸੁੱਭਰ, ਤਿਲਪੱਤਰਾ, ਨੀਲਕ, ਛੱਮਾਸ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਤਿਕੋਣੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿਚ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਬਾਕੀ ਥਾਂ ਖ਼ਾਲੀ ਛੱਡੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਸਿਰ ਅਤੇ ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ ਹੀ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤਿਲ-ਪੱਤਰੇ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਕਢਾਈ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਤਿਲ-ਪੱਤਰੇ ਦੀ ਕਢਾਈ ਸਿਰਫ਼ ਕੰਨੀਆਂ ਉੱਤੇ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਵੀ ਸਿੱਧੀ ਜਿਹੀ । ਵਿਚਾਲੇ ਵਿਰਲੀ-ਵਿਰਲੀ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕੁੜੀਆਂ ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੁੜੀਆਂ ਖੱਦਰ ਦੇ ਰੰਗੇ ਕੱਪੜੇ ਉੱਤੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਰੰਗ-ਬਿਰੰਗੇ ਧਾਗਿਆਂ ਨਾਲ ਪੁੱਠੇ ਪਾਸਿਓਂ ਕਢਾਈ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਫੁਲਕਾਰੀ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਵੇਚਦੀਆਂ ? (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2008)
ਉੱਤਰ:
ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਫੁਲਕਾਰੀ ਨੂੰ ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਨਹੀਂ ਵੇਚਦੀਆਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘ਫੁਲਕਾਰੀ-ਕਲਾ’ ਲੇਖ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀਕਿਹੜੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਸ ਲੇਖ ਵਿਚ ਬਾਗ਼, ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ, ਸ਼ੁੱਭਰ, ਚੋਪ, ਤਿਲ-ਪੱਤਰਾ, ਨੀਲਕ ਤੇ ਫੁੱਲ ਫੁਲਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਛੱਮਾਸ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਛੱਮਾਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੇ ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਟੁਕੜੇ ਜੜੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ।

IV. ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਫੁਲਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਵੇਚੀ ਜਾਂਦੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਸ ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੇ ਸਿਰਫ਼ ਸਿਰ ਅਤੇ ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ ਹੀ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਿਹੜੇ ਕੱਪੜੇ ਉੱਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੰਗੇ ਹੋਏ ਖੱਦਰ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਉੱਤੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਿਹੜੇ ਧਾਗੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੱਟ (ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਰੰਗ-ਬਰੰਗੇ ਧਾਗਿਆਂ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਲਾ’ ਲੇਖ ਵਿਚ ਆਈਆਂ ਕਿਸੇ ਦੋ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਬਾਗ਼ ਤੇ ਚੋਪ ।

V. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ/ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਲਾ’ ਲੇਖ ਦਾ ਲੇਖਕ ਕੌਣ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ ਵਿਰਕ    (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਹਾਡੀ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ ਵਿਰਕ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਲੇਖ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਫੁਲਕਾਰੀ-ਕਲਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਲਾਂ ਪਾਠ ਲੇਖ ਹੈ ਜਾਂ ਕਹਾਣੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਲੇਖ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹਰਮੀਤ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਜੀ ਤੋਂ ਕੀ ਮੰਗ ਰਹੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਕ, ਫੁਲਕਾਰੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੁਰਾਣੇ ਲੋਕ ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸਨ ਵੇਚਦੇ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਹੋਣ ਕਰਕੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਮਾਂ ਜੀ ਹਰਮੀਤ ਨੂੰ ਕਮੀਜ਼ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਲੈਣ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਟੂਲ ਦੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਮਾਂ ਜੀ ਨੇ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਕਿੱਥੇ ਰੱਖੀਆਂ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੰਦੂਕ ਵਿਚ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਜਿਸ ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਸੰਘਣੀ ਕਢਾਈ ਕਾਰਨ ਕੱਪੜਾ ਵੀ ਨਾ ਦਿਸੇ ਉਸਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਾਗ਼ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਜਿਸ ਫੁਲਕਾਰੀ ਉੱਤੇ ਤਿਕੋਣੀ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਵਿਆਹ ਦੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚੋਪ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਸ਼ੁੱਭਰ ਕੁੜੀ ਉੱਤੇ ਕਦੋਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਲਾਵਾਂ ਫੇਰਿਆਂ ਵੇਲੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਸ਼ੁੱਭਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਿੰਨੇ ਫੁੱਲ ਕੱਢੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੰਜ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਕਿਹੜੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਵਿਚ ਕਢਾਈ ਵਿਰਲੀ-ਵਿਰਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਤਿਲ-ਪੱਤਰਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਵਾਲੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਨੂੰ , ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਨੀਲਕ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਛੱਮਾਸ ਵਿਚ ਕੀ ਜੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ੀਸ਼ੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਿਹੜੇ ਕੱਪੜੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਖੱਦਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਿਹੜੇ ਧਾਗੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੇਸ਼ਮੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਿਹੜੇ ਪਾਸਿਓਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੁੱਠੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚ ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਕਿਹੜੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਫੁਲਕਾਰੀ   (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
‘ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਲਾ’ ਲੇਖ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀਆਂ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਆਇਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਅੱਠ   (✓) ।

VI. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ‘ਪਿੰਡ ਨਾਲ ਜੋ ਸੰਬੰਧ ਹੈ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ‘ਕਦਰ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਕਿਸ ਨਾਲ ਹੋਵੇਗਾ ?
(ਉ) ਕਦਰਦਾਨ
(ਅ) ਬੇਕਦਰੀ
(ੲ) ਕਦਰ-ਕੀਮਤ
(ਸ) ਕਦਰਦਾਰੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਬੇਕਦਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਹੀ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ? .
(ਉ) ਵਿਵਾਹ
(ਅ) ਵਿਆਹ
(ੲ) ਵੇਆਹ
(ਸ) ਵਿਆ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਵਿਆਹ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਹੀ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਸੰਗਣੀ
(ਅ) ਸੰਘਣੀ
(ੲ) ਸੰਨਰਾਣੀ
(ਸ) ਸੰਘਣੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਸੰਘਣੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲੱਗੇਗਾ :
ਇਸ ਫੁਲਕਾਰੀ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ-
(ਉ) ਡੰਡੀ (।)
(ਅ) ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (?)
(ੲ) ਵਿਸਮਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (!).
(ਸ) ਕਾਮਾ (,) ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (?) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿਹੜਾ ਵਾਕ ਬਣਤਰ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਸਹੀ ਹੈ ?
(ੳ) ਇਸ ਦੀ ਕਢਾਈ ਖ਼ਾਸ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਤੋਪੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਕਢਾਈ ਇਸ ਦੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਖ਼ਾਸ ਤੋਪੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ੲ) ਇਸ ਦੀ ਕਢਾਈ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਖ਼ਾਸ ਤੋਪੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਸ) ਇਸ ਦੀ ਕਢਾਈ ਖ਼ਾਸ ਤੋਪੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕੀਤੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਇਸ ਦੀ ਕਢਾਈ ਖ਼ਾਸ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਤੋਪੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਬਦਾਂ ਸਾਹਮਣੇ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :

ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਕਢਾਈ
(ਅ) ਗੁੰਝਲਦਾਰ
(ੲ) ਸਧਾਰਨ
(ਸ) ਸ਼ੀਸ਼ਿਆਂ
(ਹ) ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :·
ਸ਼ਗਨ, ਸੁੱਭਰ, ਰਿਵਾਜ, ਨਮੂਨੇ, ਸਫਾਈ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਸ਼ਗਨ (ਸ਼ੁਭ)-ਫੁਲਕਾਰੀ ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ।
2. ਸੁੱਭਰ ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਇਕ ਕਿਸਮ-ਸੁੱਭਰ ਲਾਵਾਂ ਫੇਰਿਆਂ ਸਮੇਂ ਕੁੜੀ ਉੱਤੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
3. ਰਿਵਾਜ (ਰਸਮ-ਪੰਜਾਬੀ ਜੀਵਨ ਰਸਮਾਂਰਿਵਾਜਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ ।
4. ਨਮੂਨੇ (ਮਾਡਲ)-ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ ਨੇ ਦਸਵੀਂ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਲਈ ਨਮੂਨੇ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਪੱਤਰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ ।
5. ਸਫ਼ਾਈ (ਗੰਦਗੀ ਰਹਿਤ)-ਸਾਡੇ ਘਰ ਵਿਚ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਬਹੁਤ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

VII. ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਦੱਸ ਕੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ :
ਸਬਾਤ, ਸੰਦੂਕ, ਅਚੰਭਾ, ਕਸੀਦਾ, ਪੱਟ, ਉਤਸੁਕਤਾ, ਸ਼ਗਨ, ਸੰਘਣੀ, ਜਾਣਕਾਰੀ, ਗੁੰਝਲਦਾਰ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਸਬਾਤ ਛੱਤਦਾਰ ਰਸਤਾ, ਜੋ ਦੋ ਕਮਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਏ, ਕੋਠੜੀਆਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਦਾ ਵੱਡਾ ਦਲਾਨ)-ਅਸੀਂ ਦੋਵੇਂ ਘਰ ਦੀ ਸਬਾਤ ਵਿਚ ਬੈਠੇ ਸਾਂ ।
2. ਸੰਦੂਕ ਲੱਕੜੀ ਜਾਂ ਲੋਹੇ ਦੀ ਬਣੀ ਆਇਤਾਕਾਰ ਪੇਟੀ)-ਮੱਰਾ ਸੰਦੂਕ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ।
3. ਅਚੰਭਾ (ਹੈਰਾਨੀ, ਅਨੋਖੀ ਗੱਲ-ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਬੜੀਆਂ ਅਚੰਭੇ ਭਰੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ । (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2008)
4. ਕਸੀਦਾ (ਸੂਈ-ਧਾਗੇ ਨਾਲ਼ ਕੱਪੜੇ ਉੱਤੇ ਵੇਲ ਬੂਟੇ ਕੱਢਣ ਦਾ ਕੰਮ)-ਅੱਜ ਤੋਂ ਅੱਧੀ ਸਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਆਮ ਕੁੜੀਆਂ ਕਸੀਦਾ ਕੱਢਦੀਆਂ ਸਨ ।
5. ਪੱਟ (ਰੇਸ਼ਮੀ ਧਾਗਾ)-ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਕਢਾਈ ਪੱਟ ਦੇ ਧਾਗੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
6. ਉਤਸੁਕਤਾ (ਤੀਬਰ ਇੱਛਾ, ਤਾਂਘ, ਕੁੱਝ ਜਾਣਨ ਦੀ ਇੱਛਾ–ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਮੁੱਢੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਮੀਰ ਤਕ ਉਤਸੁਕਤਾ ਕਾਇਮ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।
7. ਸ਼ਗਨ (ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦੀ ਰਸਮ)-ਘਰ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਦੇ ਸ਼ਗਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ।
8. ਸੰਘਣੀ (ਗਾੜੀ-ਜਲੇਬੀਆਂ ਉੱਤੇ ਖੰਡ, ਦੀ . ਸੰਘਣੀ ਚਾਸ਼ਣੀ ਚੜ੍ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । (ਪ੍ਰੀਖਿਆ 2008)
9. ਜਾਣਕਾਰੀ (ਪਤਾ)-ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ।
10. ਗੁੰਝਲਦਾਰ (ਔਖਾ, ਗੁੰਝਲਾਂ ਭਰਿਆ)-ਐਡਾਂ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹਿਸਾਬ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਇਸ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਹੱਲ ਹੋਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚਲੀਆਂ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿੱਚ ਢੁੱਕਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਭਰੋ ।
(ਉ) “ਹੁਣ ਤਾਂ …………… ਉਈਂ ਮਨੋ ਵਿਸਾਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਨੇ ।”
(ਅ) “ਫੁਲਕਾਰੀ ਤਾਂ …………… ਦੀ ਚੀਜ਼ ਹੁੰਦੀ
(ੲ) “ਮਾਂ ਜੀ …………. ਵਿੱਚੋਂ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਕੱਢਣ ਅੰਦਰ ਸਬਾਤ ਵਲ ਚਲੇ ਗਏ ।”
(ਸ) ‘‘ਅਹਿ ਚੋਪ ਹੈ । ਇਹ ………………. ਦੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਹੈ !
(ਹ) “……………… ਕਦੇ ਵੇਚੀਦੀ ਨਹੀਂ ।”
(ਕ) ਬਾਗ਼ ਦੀ ਕਢਾਈ ਬਹੁਤ …………….. ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਖਾ) …………… ਦੀ ਕਢਾਈ ਸਿਰ ਅਤੇ ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਹੀ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਗ) …………….. ਕੁੜੀ ਦੀ ਡੋਲੀ ਤੋਰਨ ਸਮੇਂ ਉੱਪਰ ਤਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ।
(ਘ) …………………. ਦੀ ਕਢਾਈ ਸਾਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਝ) ……………….. ਫੁਲਕਾਰੀ ਵਿਚ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਜੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਚ) ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀ ਕਢਾਈ ਰੰਗੇ ਖੱਦਰ ਉੱਤੇ ………………… ਦੇ ਧਾਗੇ ਨਾਲ ਪੁੱਠੇ ਪਾਸਿਉਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ
(ਅ) ਸ਼ਗਨ
(ੲ) ਸੰਦੂਕ,
(ਸ) ਵਿਆਹ,
(ਹ) ਫੁਲਕਾਰੀ,
(ਕ) ਸੰਘਣੀ,
(ਖ) ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼,
(ਗ) ਚੋਪ,
(ਘ) ਨੀਲਕ,
(ਝ) ਛੱਮਾਸ,
(ਚ) ਪੱਟ ।

VIII. ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1.
“ਇਹ ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ਹੈ !ਇਸ ਦੇ ਸਿਰ ਅਤੇ ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਅਹਿ ਚੋਪ ਹੈ । ਇਹ ਵਿਆਹ ਦੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਹੈ । ਚੂੜਾ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਵੇਲੇ ਇਹ ਕੁੜੀ ਉੱਤੇ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ । ਇਹ ਦੂਸਰੀਆਂ ਸਧਾਰਨ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਕਢਾਈ ਖ਼ਾਸ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਤੋਪੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਕਢਾਈ ਦਾ ਤੋਪਾ ਬਹੁਤ ਬਰੀਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਦਾਜ ਦੀ ਖ਼ਾਸ ਚੀਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਸੀ । ਇਸ ਵਾਂਗ ‘ਸੁੱਭਰ` ਵੀ ਸ਼ਗਨਾਂ ਦਾ ਕੱਪੜਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਇਹਨੂੰ ਲਾਂਵਾਂ-ਫੇਰਿਆਂ ਦੇ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਵੇਖ, ਇਹਦੇ ਵਿੱਚ ਕੰਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜ ਫੁੱਲ ਹੀ ਕੱਢੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਬਾਕੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਾਫ਼ ਹੈ, ਮਾਂ ਜੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਕਿਸ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਸਿਰ ਅਤੇ ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ ਹੀ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਹੜੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਵਿਚ ਸਿਰ ਅਤੇ ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਚੋਪ
(ਅ) ਸੁੱਭਰ
(ੲ) ਨੀਲਕ
(ਸ) ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵਿਆਹ ਦੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਚੂੜਾ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਵੇਲੇ ਕੁੜੀ ਉੱਤੇ ਕਿਹੜੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਚੋਪ
(ਅ) ਨੀਲਕ
(ੲ) ਛੱਮਾਸ
(ਸ) ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਚੋਪ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਚੋਪ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚੋਪ ਦੀ ਕਢਾਈ ਖ਼ਾਸ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਧਾਗੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਕਢਾਈ ਦਾ ਤੋਪਾ ਬਹੁਤ ਬਰੀਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਚੋਪ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤੋਪੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
(ੳ) ਖ਼ਾਸ ਗੁੰਝਲਦਾਰ
(ਅ) ਸਧਾਰਨ
(ੲ) ਪੁੱਠੇ
(ਸ) ਸਿੱਧੇ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਖ਼ਾਸ ਗੁੰਝਲਦਾਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਚੋਪ ਕੁੜੀ ਉੱਤੇ ਕਦੋਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਲਾਵਾਂ-ਫੇਰਿਆਂ ਸਮੇਂ
(ਅ) ਤੋਰਨ ਸਮੇਂ
(ੲ) ਚੂੜਾ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਸਮੇਂ
(ਸ) ਨਹਾਉਣ ਪਿੱਛੋਂ
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਚੂੜਾ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਸਮੇਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸ਼ੁੱਭਰ ਕੁੜੀ ਉੱਤੇ ਕਦੋਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਚੂੜਾ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਵੇਲੇ
(ਅ) ਲਾਂਵਾਂ-ਫੇਰਿਆਂ ਵੇਲੇ ।
(ੲ) ਤੋਰਨ ਵੇਲੇ
(ਸ) ਨਹਾਉਣ ਵੇਲੇ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਲਾਂਵਾਂ-ਫੇਰਿਆਂ ਵੇਲੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਸੁੱਭਰ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਭਰ ਵਿਚ ਕੰਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜ ਫੁੱਲ ਹੀ ਕੱਢੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਦਾਜ ਦੀ ਖ਼ਾਸ ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਕਿਹੜੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਸਾਧਾਰਨ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਚੋਪ
(ਅ) ਸੁੱਭਰ
(ੲ) ਨੀਲਕ
(ਸ) ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਚੋਪ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਸੁੱਭਰ ਉੱਤੇ ਕਿੰਨੇ ਫੁੱਲ ਕੱਢੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਦੋ
(ਅ) ਚਾਰ
(ੲ) ਪੰਜ
(ਸ) ਸੱਤ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਪੰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਖਾਸ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼, ਚੋਪ, ਸੁੱਭਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਇਹ, ਇਸ, ਮੈਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਸਧਾਰਨ, ਗੁੰਝਲਦਾਰ, ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਇਹ ਪੈਰਾ ਕਿਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਲਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਵਿਚਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ਬਦਲ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਮਾਂ ਜੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ।
ਉੱਤਰ:
ਮਾਂਵਾਂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਦੇਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਵਾਕ ਦੇ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :-
(ੳ) ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਕੇਵਲ ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ ਕਢਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਸੁੱਭਰ ਲਾਵਾਂ-ਫੇਰਿਆਂ ਵੇਲੇ ਕੁੜੀ ਉੱਤੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) (✗)
(ਅ) (✓)

2.
ਫਿਰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਰੁਕ ਕੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ, ‘‘ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਕਢਾਈ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਵੇਲੇ ਹੁੰਦੀ ਸੀ । ਅਸੀਂ ਸ਼ਹਿਰੋਂ ਕਈ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਪੱਟ ਮੰਗਵਾ ਲੈਂਦੀਆਂ । ਫੇਰ ਘਰ ਦੇ ਬੁਣੇ ਖੱਦਰ ਨੂੰ ਸੂਹਾ ਰੰਗ ਕੇ ਕਢਾਈ ਕਰਦੀਆਂ ਕਢਾਈ ਦਾ ਚਾਅ ਏਨਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਤੜਕੇ ਨੇਰੇ ਹੀ ਉੱਠ ਕੇ ਰੋਟੀ-ਟੁੱਕ ਤੇ ਗੋਹੇ-ਕੂੜੇ ਦਾ ਕੰਮ ਮੁਕਾ ਛੱਡਣਾ । ਫਿਰ ਕੁੜੀਆਂ ਨੇ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੋ ਕੇ ਬਹਿ ਜਾਣਾ, ਕਢਾਈ ਕਰਨ । ਤੇਰੀ ਨਾਨੀ ਦਾ ਹੱਥ ਤਾਂ ਏਨਾ ਸਾਫ਼ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਕੱਢੇ ਬਾਗਾਂ ਤੇ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਘਰ-ਘਰ ਗੱਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ । ਉਹ ਆਪ ਹੀ ਨਵੇਂ-ਨਵੇਂ ਨਮੂਨੇ ਕੱਢ ਲੈਂਦੀ ਸੀ ।’’

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ਼ਹਿਰੋਂ ਕੀ ਮੰਗਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਈ ਰੰਗਾਂ ਦਾ ਪੱਟ (ਰੇਸ਼ਮ) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੂਹਾ ਰੰਗ ਕਿਹੜੇ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਘਰ ਦੇ ਬਣੇ ਖੱਦਰ ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਤੜਕੇ ਨੇਜ਼ੇ ਉੱਠ ਕੇ ਕਿਹੜਾ ਕੰਮ ਮੁਕਾ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੋਟੀ-ਟੁੱਕ ਤੇ ਗੋਹੇ-ਕੁੜੇ ਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਨਾਨੀ ਕੀ ਕੱਢਦੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਬਾਗ਼ ਤੇ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ
(ਅ) ਰੁਮਾਲ
(ੲ) ਸਿਰਾਣੇ
(ਸ) ਚਾਦਰਾਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਬਾਗ਼ ਤੇ, ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਨਾਨੀ ਦਾ ਹੱਥ ਕਿਸ ਕੰਮ ਵਿਚ ਸਾਫ਼ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਾਗ਼ ਤੇ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਰਨ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਆਮ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ, ਰੰਗਾਂ, ਕੁੜੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਸੂਹਾ, ਸਾਫ਼, ਤੇਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ, ਲੈਂਦੀਆਂ, ਬਹਿ ਜਾਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਇਹ ਪੈਰਾ ਕਿਹੜੇ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਲਾ
(ਅ) ਕਹੀ ਹੱਸ ਪਈ
(ੲ) ਚਿੜੀਆ ਘਰ
(ਸ) ਗਤਕਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਫੁਲਕਾਰੀ ਕਲਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਵਿਚਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ਬਦਲ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਕਢਾਈ ਦਾ ਏਨਾ ਚਾਅ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਤੜਕੇ ਨੇੜ੍ਹੇ ਹੀ ਉੱਠ ਕੇ ਰੋਟੀ ਟੁੱਕ ਤੇ ਗੋਹੇ-ਕੂੜੇ ਦਾ ਕੰਮ ਮੁਕਾ ਛੱਡਣਾ ।
ਉੱਤਰ:
ਕਢਾਈਆਂ ਦੇ ਇੰਨੇ ਚਾਅ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਤੜਕੇ ਨੇਰੇ ਹੀ ਉੱਠ ਕੇ ਰੋਟੀ ਟੁੱਕ ਤੇ ਗੋਹੇ ਕੂੜੇ ਦੇ ਕੰਮ ਮੁਕਾ ਛੱਡਣੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਵਾਕ ਦੇ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗਲਤ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :
(ਉ) ਬਜ਼ਾਰੋਂ ਖਰੀਦੇ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਸੂਹਾ ਰੰਗ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ।
(ਅ) ਨਾਨੀ ਦਾ ਹੱਥ ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) (✓)
(ਅ) (✗)

IX. ਸਮਝ ਆਧਾਰਿਤ ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਪਰਖ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਚਿਤਰ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 5 ਸਤਰਾਂ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:
ਇਸ ਚਿਤਰ ਵਿਚ ਪੁਰਾਣੇ ਨਮੂਨੇ ਦਾ ਇਕ ਘਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਚਾਰ ਕੁੜੀਆਂ ਬੈਠੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕੱਤਣ ਤੁੰਬਣ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ । ਸਾਰੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਸਜੀਆਂ-ਫ਼ਬੀਆਂ ਹਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੁੰਦਰ ਸੂਟ ਪਾਏ ਹੋਏ ਹਨ । ਇਕ ਕੁੜੀ ਸਾਹਮਣੇ ਚਰਖ਼ਾ ਡਾਹ ਕੇ ਤੰਦ ਕੱਢਦੀ ਹੋਈ ਕੱਤ ਰਹੀ ਹੈ । ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਦੀ ਕਢਾਈ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ । ਅਗਲੀ ਕੁੜੀ ਕੱਤੇ ਹੋਏ ਸੂਤ ਨੂੰ ਅਟੇਰ ਰਹੀ ਹੈ । ਉਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪੱਛੀ ਵਿਚ ਗਲੋਟੇ ਪਏ ਹਨ । ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਬੈਠੀ ਪਹਿਲੀ ਕੁੜੀ ਵੀ ਕਢਾਈ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ । ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਚਾਟੀ ਵਿਚ ਮਧਾਣੀ ਪਈ ਹੈ । ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਚੌਕੇ ਦਾ ਓਟਾ ਤੇ ਪਿੱਛੇ ਭੜੋਲੀ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ ਤਿਆਰ ਕਰੋ ।

ਉੱਤਰ:

X. ਰਚਨਾਤਮਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਵੇਰਵੇ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ‘ਸੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਬਾਰੇ ਲੇਖ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਮੋਢੀ, ਜਨਮ 1469 ਈ: ਰਾਇ-ਭੋਇ ਦੀ ਤਲਵੰਡੀ, ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਮਹਿਤਾ ਕਾਲੂ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਤ੍ਰਿਪਤਾ ਦੇਵੀ, ਭੈਣ ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ, ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪਾਂਧੇ ਕੋਲ ਪੜ੍ਹਨ ਗਏ, ਪਾਂਧੇ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕੀਤਾ, ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਕਰਨ ਭੇਜਿਆ, ਵਿਆਹ ਬੀਬੀ ਸੁਲੱਖਣੀ ਜੀ ਨਾਲ, ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਬਾਬਾ ਸ੍ਰੀ ਚੰਦ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਲਖਮੀ ਦਾਸ, ਭੈਣ ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਪਾਸ ਜਾਣਾ, ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਦੇ ਨਵਾਬ ਦੇ ਮੋਦੀਖ਼ਾਨੇ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ, ਗ਼ਰੀਬਾਂ, ਸਾਧੂਆਂ-ਸੰਤਾਂ ਅਤੇ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਮਦਦ, ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਕੇ ਚਾਰ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ, ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਸਾਦਾ ਜੀਵਨ ਜਿਊਣ, ਦਸਾਂ-ਨਹੁੰਆਂ ਦੀ ਕਿਰਤ ਕਰਨ, ਪਰਾਇਆ ਹੱਕ ਨਾ ਮਾਰਨ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼, ਇਸਤਰੀ ਜਾਤੀ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼, 70 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 1539 ਈ: ਵਿੱਚ ਜੋਤੀ-ਜੋਤ ਸਮਾਏ ।

(ਨੋਟ – ਇਹ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਲਈ ਦੇਖੋ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਦਿੱਤਾ ‘ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਸੰਬੰਧੀ ਲੇਖ ।).

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ

ਫੁਲਕਾਰੀ – ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਕਲਾ, ਫੁੱਲ ਕੱਢ ਕੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਕੱਪੜਾ, ਜੋ ਕਿ ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੇ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਇਸਤਰੀਆਂ ਆਪਣੇ ਉੱਪਰ ਲੈਂਦੀਆਂ ਸਨ । ਵਿਆਹ ਦੇ ਸ਼ਗਨਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਖ਼ਾਸ ਮਹੱਤਵ ਸੀ ।

ਪੜਦੇ – ਪਰਦੇ ।
ਊਈਂ – ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ।
ਵਿਸਾਰ ਦਿੱਤੀਆਂ – ਭੁਲਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ।
ਕਦਰ – ਮੁੱਲ, ਕੀਮਤ ।
ਸੁਖੀ-ਸਾਂਦੀ – ਸੁਖ ਨਾਲ ।
ਟੂਲ – ਇਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਕੱਪੜਾ ।
ਅਚੰਭਾ – ਹੈਰਾਨੀ ।
ਸਬਾਹ – ਛੱਤਦਾਰ ਕੁਮਰਾ, ਜੋ ਦੋ ਕਮਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਏ ।
ਬੈਠਕ – ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦੇ ਬੈਠਣ ਵਾਲਾ ਕਮਰਾ ।
ਗੁੰਝਲਦਾਰ – ਔਖਾ ।
ਬਾਗ਼, ਘੁੰਗਟ ਬਾਗ਼, ਚੋਪ – ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ।
ਤਾਣਿਆ – ਸਿਰ ਦੇ ਉੱਪਰ ਖਿਲਾਰ ਕੇ ਫੜਿਆ ਜਾਂ ਬੰਨਿਆ ਕੱਪੜਾ ।
ਉਤਸੁਕਤਾ – ਅੱਗੇ ਜਾਣਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ।
ਤਿਲ – ਪੱਤਰਾ, ਨੀਲਕ, ਛੱਮਾਸ – ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ।
ਕਸੀਦਾ – ਕਢਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ।
ਪੱਟ – ਰੇਸ਼ਮ ।
ਨਮੂਨੇ – ਮਾਡਲ ।
ਸੂਹਾ – ਲਾਲ ।
ਦਸੂਤੀ – ਇਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਕੱਪੜਾ ।
ਤੱਕ ਨਾਲ – ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਨਾਲ ।
ਮਜਾਲ – ਹਿੰਮਤ ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 6 ਮਾਪ Ex 6.4 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 6 ਮਾਪ Ex 6.4

1. ਜੋੜ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
7 ਕਿ.ਮੀ. 750 ਮੀ. ਅਤੇ 2 ਕਿ.ਮੀ. 575 ਮੀ.
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
4 ਕਿ.ਗ੍ਰ. 500 ਗ੍ਰ. ਅਤੇ 9 ਕਿ.ਗ੍ਰ. 825 ਗ੍ਰ.
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
5 ਲਿ. 925 ਮਿ.ਲਿ. ਅਤੇ 7 ਲਿ. 650 ਮਿ.ਲਿ.
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
10 ਮੀ., 3 ਮੀ. 85 ਸੈ.ਮੀ. ਅਤੇ 6 ਮੀ. 25 ਸੈ.ਮੀ.
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
8 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ. 700 ਗ੍ਰਾ. 975 . ਅਤੇ 2 ਕਿ.. 350 ਗ੍ਰਾ.
ਹੱਲ:

2. ਘਟਾਓ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
12 ਕਿ.ਮੀ. 300 ਮੀ. ਵਿੱਚੋਂ 7 ਕਿ.ਮੀ. 625 ਮੀ.
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
8 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ. ਵਿੱਚੋਂ 3 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ. 650 ਗ੍ਰਾ.
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
10 ਲਿ. 350 ਮਿ.ਲਿ. ਵਿੱਚੋਂ 5 ਲਿ. 850 ਮਿ.ਲਿ.
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
15 ਮੀ. ਵਿੱਚੋਂ 9 ਮੀ. 60 ਸੈਂ.ਮੀ.
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
25 ਲਿ. 765 ਮਿ.ਲਿ. ਵਿੱਚੋਂ 13 ਲਿ.
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਆਨੰਦ ਨੇ 2 ਕਿ. ਗੁ. 350 . ਪਿਆਜ, 1 ਕਿ.ਗਾ. 750 ਗਾ. ਆਲੂ ਖਰੀਦੇ । ਉਸਨੇ ‘ ਕਿੰਨੀ ਸਬਜ਼ੀ ਖਰੀਦੀ ?
ਹੱਲ:
ਆਨੰਦ ਨੇ ਜਿੰਨੇ ਪਿਆਜ ਖ਼ਰੀਦੇ = 2 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ. 350 ਗ੍ਰਾ.
ਆਨੰਦ ਨੇ ਜਿੰਨੇ ਆਲੂ ਖ਼ਰੀਦੇ = 1 ਕਿ . 750 ਗ੍ਰਾ.
ਉਸਨੇ ਜਿੰਨੀ ਸਬਜ਼ੀ ਖ਼ਰੀਦੀ = 4 ਕਿ ਗ੍ਰਾ. 100 ਗ੍ਰਾ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਅਜੇ ਨੇ 150 ਕਿ. ਮੀ. 400 ਮੀ. ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਬੱਸ ਦੁਆਰਾ, 120 ਕਿ. ਮੀ. 650 ਮੀ. ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਟੈਕਸੀ ਦੁਆਰਾ ਤੈਅ ਕੀਤਾ । ਉਸਨੇ ਕਿੰਨੀ ਦੂਰੀ ਤੈਅ ਕੀਤੀ ?
ਹੱਲ:
ਅਜੇ ਨੇ ਬੱਸ ਦੁਆਰਾ ਜਿੰਨਾ ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕੀਤਾ = 150 ਕਿ.ਮੀ. 400 ਮੀ.
ਅਜੇ ਨੇ ਟੈਕਸੀ ਦੁਆਰਾ ਜਿੰਨਾ
ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕੀਤਾ = 120 ਕਿ.ਮੀ. 650 ਮੀ.
ਅਜੇ ਨੇ ਜਿੰਨੀ ਦੂਰੀ ਤੈਅ ਕੀਤੀ = 271 ਕਿ.ਮੀ. 050 ਮੀ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਤਿੰਨ ਬਰਤਨਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 10 ਲਿ. 350 ਮਿ. ਲਿ., 9 ਲਿ. 850 ਮਿ. ਲਿ. ਅਤੇ 11 ਲਿ. ਹੈ । ਤਿੰਨਾਂ ਬਰਤਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲ ਦੀ ਕੁੱਲ ਮਾਤਰਾ ਪਤਾ ਕਰੋ ?
ਹੱਲ:
ਪਹਿਲੇ ਬਰਤਨ ਵਿੱਚ
ਤੇਲ ਦੀ ਮਾਤਰਾ : 10 ਲਿ. 350 ਮਿ.ਲੀ
ਦੂਸਰੇ ਬਰਤਨ ਵਿੱਚ
ਤੇਲ ਦੀ ਮਾਤਰਾ = 9 ਲਿ. 850 ਮਿ.ਲੀ.
ਤੀਸਰੇ ਬਰਤਨ ਵਿੱਚ
ਤੇਲ ਦੀ ਮਾਤਰਾ = 11 ਲਿ. 000 ਮਿ.ਲੀ.
ਤਿੰਨਾਂ ਬਰਤਨਾਂ ਵਿੱਚ
ਤੇਲ ਦੀ ਕੁੱਲ ਮਾਤਰਾ = 31 ਲਿ. 200 ਮਿ.ਲੀ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਅਨੀਤਾ ਨੇ 7 ਮੀ. 30 ਸੈਂ. ਮੀ. ਕੱਪੜਾ ਖ਼ਰੀਦਿਆ । ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸੂਟ ਲਈ 2 ਮੀ. 50 ਸੈਂ.ਮੀ. ਕੱਪੜਾ ਵਰਤ ਲਿਆ ਅਨੀਤਾ ਕੋਲ ਬਚੇ ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਅਨੀਤਾ ਨੇ ਜਿੰਨਾ ਕੱਪੜਾ ਖ਼ਰੀਦਿਆ = 7 ਮੀ. 30 ਸੈਂ.ਮੀ.
ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸੂਟ ਲਈ ਜਿੰਨਾਂ ਕੱਪੜਾ ਵਰਤਿਆ = 2 ਮੀ. 50 ਸੈਂ.ਮੀ.
ਅਨੀਤਾ ਕੋਲ ਬਚੇ ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਲੰਬਾਈ = 4 ਮੀ. 80 ਸੈਂ.ਮੀ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ 10 ਕਿ. ਗ੍ਰਾ. 750 ਗ੍ਰਾ. ਕਣਕ ਅਤੇ 4 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ. 500 ਗਾ. ਚਾਵਲ ਦੀ ਖਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਣਕ ਅਤੇ ਚਾਵਲ ਦੀ ਖਪਤ ਦਾ ਅੰਤਰ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਕਣਕ ਦੀ ਖਪਤ = 10 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ. 750 ਗ੍ਰਾਮ
ਚਾਵਲ ਦੀ ਖਪਤ = 4 ਕਿ.ਗਾ. 500 ਗ੍ਰਾਮ
ਕਣਕ ਅਤੇ ਚਾਵਲ ਦੀ ਖਪਤ ਵਿਚ ਅੰਤਰ 06 ਕਿ. ਗ੍ਰਾ. 250 ਗ੍ਰਾਮ
10 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ. 750 ਗ੍ਰਾ.
– 4 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ. 500 ਗਾ.
6 ਕਿ.ਗ੍ਰਾ. 250 ਗ੍ਰਾ.

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 6 ਮਾਪ Ex 6.3 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 6 ਮਾਪ Ex 6.3

1. ਮਾਪਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਘੋਲ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਲਿਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.

ਹੱਲ:
1 ਲਿ. 800 ਮਿ.ਲਿ. = 1.800 ਲਿ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.

ਹੱਲ:
1 ਲਿ. 500 ਮਿ.ਲਿ. = 1.500 ਲਿ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.

ਹੱਲ:
1 ਲਿ. 100 ਮਿ.ਲਿ. = 1.100 ਲਿ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.

ਹੱਲ:
2 ਲਿ. 0 ਮਿ.ਲਿ. = 2.000 ਲਿ.

2. ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਮਾਪਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਮਾਤਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਰੰਗ ਭਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.

1300 ਲਿ.
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.

1.800 ਲਿ.
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.

1.400 ਲਿ.
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.

0.900 ਲਿ.
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.

1.100 ਲਿ.
ਹੱਲ:

3. ਖਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
3.125 ਲਿਟਰ = ……………..ਲਿ. ………….. ਮਿ. ਲਿ.
ਹੱਲ:
3.125 ਲਿਟਰ = 3 ਲਿ. 125 ਮਿ.ਲਿ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
8.720 ਕਿ.ਲਿ. = …………………. ਕਿ.ਲਿ. …………… ਲਿ.
ਹੱਲ:
8.720 ਕਿ.ਲਿ. = 8 ਕਿ.ਲਿ. 720 ਲਿ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
…………………….. ਲਿ.=4 . 948 ਮਿ.ਲਿ.
ਹੱਲ:
4.948 ਲਿ. = 4 ਲਿ 948 ਮਿ. ਲਿ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
………………. …………. ਕਿ.ਲਿ.= 15 ਕਿ.ਲਿ. 650 ਲਿ.
ਹੱਲ:
15.650 ਕਿ. ਲਿ. = 15 ਕਿ. ਲਿ. 650 ਲਿ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
18.045 ਲਿਟਰ = ………………….. ਲਿ. ……………… ਮਿ.ਲਿ.
ਹੱਲ:
18.045 ਲਿਟਰ = 18 ਲਿ. 45 ਮਿ.ਲਿ.

4. ਬਦਲੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
7.6 ਲਿਟਰ ਨੂੰ ਮਿਲੀਲਿਟਰਾਂ ਵਿੱਚ
ਹੱਲ:
7.6 ਲਿਟਰ =7.6 × 1000 ਮਿ.ਲਿ.
= 7600 ਮਿ.ਲਿ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
250 ਮਿਲੀਲਿਟਰ ਨੂੰ ਲਿਟਰਾਂ ਵਿੱਚ
ਹੱਲ:
250 ਮਿਲੀਲਿਟਰ = \(\frac{250}{1000}\) ਲਿ
= 0.250 ਲਿ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
4.25 ਕਿ.ਲਿ. ਨੂੰ ਲਿਟਰਾਂ ਵਿੱਚ
ਹੱਲ:
4.25 ਕਿ.ਲਿ. = 425 × 1000 ਲਿ.
= 4250 ਲਿ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
0.845 ਲਿਟਰ ਨੂੰ ਮਿਲੀਲਿਟਰਾਂ ਵਿੱਚ
ਹੱਲ:
0.845 ਲਿਟਰ = 0.845 × 1000 ਮਿ.ਲਿ.
= 845 ਮਿ. ਲਿ.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
92 ਲਿਟਰ ਨੂੰ ਕਿਲੋਲਿਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ।
ਹੱਲ:
92 ਲਿਟਰ = \(\frac{92}{1000}\) ਕਿ.ਲਿ.
= 0.092 ਕਿ.ਲਿ.

Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 12 ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Punjabi Chapter 12 ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ (1st Language)

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

I. ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ1.
‘ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾਕਵਿਤਾ ਵਿਚਲੀਆਂ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਸ਼ੇਰ ਜੰਗਲ ਦਾ ਰਾਜਾ ਹੈ ।
2. ਕੁੱਕੜ ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ ਉਠਾਉਣ ਲਈ ਬਾਂਗ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
3. ਕੁੱਤਾ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਜਾਨਵਰ ਹੈ ।
4. ਲੂੰਬੜੀ ਚਲਾਕ ਜਾਨਵਰ ਹੈ ।
5. ਸੱਚਾ ਮਿੱਤਰ ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਔਖੇ ਸਮੇਂ ਕੰਮ ਆਵੇ ।

II. ਜ਼ਬਾਨੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੁੱਤਾ ਅਤੇ ਕੁੱਕੜ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਲਈ ਕੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਲੋੜ ਪੈਣ ਤੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਰਾਤ ਨੂੰ ਕੁੱਤਾ ਕਿੱਥੇ ਲੇਟ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਦਰੱਖ਼ਤ ਦੀ ਖੋੜ੍ਹ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕੁੱਕੜ ਨੇ ਲੂੰਬੜੀ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਕੜ ਨੇ ਲੰਬੜੀ ਦੀ ਚਲਾਕੀ ਤਾੜ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰੁੱਖ ਹੇਠ ਸੁੱਤੇ ਉਸਦੇ ਦਰਬਾਨ ਨੂੰ ਜਗਾ ਦੇਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਲੈ ਵਿਚ, ਗਾਓ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ – ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਗਾਉਣ )

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੁੱਤੇ ਤੇ ਕੁੱਕੜ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿਚ ਕੀ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਤੇ ਤੇ ਕੁੱਕੜ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿਚ ਪੱਕੀ ਤੇ ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜੰਗਲ਼ ਵਿਚ ਰਾਤ ਨੂੰ ਕੁੱਕੜ ਕਿੱਥੇ ਸੁੱਤਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਰਾਤ ਨੂੰ ਕੁੱਕੜ ਰੁੱਖ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਸੁੱਤਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਕੁੱਕੜ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਕਿਵੇਂ ਪੁਗਾਈ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਦੋਂ ਲੂੰਬੜੀ ਨੇ ਮੋਟੇ ਕੁੱਕੜ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਾਹਮਣੇ ਦੇਖਿਆ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਉਸ ਲੂੰਬੜੀ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਭਰ ਗਿਆ । ਉਹ ਮੋਮੋਠਗਣੀ ਬਣ ਕੇ ਉਸ (ਕੁੱਕੜ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਕਰਨ ਲੱਗੀ । ਜਦੋਂ ਉਹ ਰੁੱਖ ਵਲ ਵਧੀ, ਤਾਂ ਰੁੱਖ ਦੇ ਤਣੇ ਦੀ ਖੋੜ੍ਹ ਵਿਚੋਂ ਕੁੱਤਾ ਜਾਗ ਪਿਆ । ਉਸ ਨੇ ਲੂੰਬੜੀ ਤੇ ਝਪਟਾ ਮਾਰਿਆ ਤੇ ਲੂੰਬੜੀ ਦੌੜ ਗਈ ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਕੁੱਕੜ ਨੂੰ ਲੂੰਬੜੀ ਤੋਂ ਬਚਾ ਕੇ ਉਸ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਪੁਗਾਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਹੀ ਵਾਕ ਅੱਗੇ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :
(i) ਕੁੱਤਾ ਅਤੇ ਕੁੱਕੜ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਕੀ ਕਰਨ · ਗਏ ਸਨ ?
ਭੋਜਨ ਦੀ ਭਾਲ ਲਈ   (  )
ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ   (  )
ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ   (  )

(ii) “ਅਵਾਜ਼ ਤੇ ਮਿੱਠੀ, ਮਨਮੋਹਣੀ, ਤੂੰ ਜੰਗਲ ਦਾ ਰਾਜਾ ” ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ ਕਹੇ ?
ਕੁੱਕੜ ਨੇ   (  )
ਕੁੱਤੇ ਨੇ   (  )
ਲੂੰਬੜੀ ਨੇ   (  )
ਉੱਤਰ:
(i) ਭੋਜਨ ਦੀ ਭਾਲ ਲਈ   (  )
ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ (✓)
ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ   (  )

(ii) ਕੁੱਕੜ ਨੇ   (  )
ਕੁੱਤੇ ਨੇ   (  )
ਲੂੰਬੜੀ ਨੇ (✓)

IV. ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
“ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਕਾਵਿ-ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਪਾਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਤਾ, ਕੁੱਕੜ ਅਤੇ ਲੂੰਬੜੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੁੱਤਾ ਕਿੱਥੇ ਸੁੱਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੁੱਖ ਦੇ ਤਣੇ ਦੀ ਖੋੜ੍ਹ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਸ ਨੇ ਆੜੀ ਪੁਗਾਈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਤੇ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਲੂੰਬੜੀ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਜਾਨਵਰ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਲਾਕ ।

V. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ/ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ’ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਭੈਲਵੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ । ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਭੈਲਵੀ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਕਵਿਤਾ ਪੜ੍ਹੀ ਹੈ ।
ਜਾਂ
ਕੁੱਤਾ, ਕੁਕੜ ਤੇ ਲੂੰਬੜੀ ਕਿਸ ਕਾਵਿ-ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਪਾਤਰ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਹੜੀ ਕਵਿਤਾ (ਕਾਵਿ-ਕਹਾਣੀ) ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
‘ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ’ ਪਾਠ ਕਵਿਤਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਹਾਣੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਹਾਣੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਕਿਸੇ ਇਕ ਪਾਤਰ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਕੜ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕੁੱਕੜ ਤੇ ਕੁੱਤੇ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿਚ ਕੀ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੱਕੇ ਯਾਰ ਸਨ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕੁੱਤਾ ਤੇ ਕੁੱਕੜ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਕੀ ਕਰਨ ਗਏ ?
ਉੱਤਰ:
ਭੋਜਨ ਦੀ ਭਾਲ ਲਈ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕੁੱਤੇ ਤੇ ਕੁੱਕੜ ਨੂੰ ਰਾਤ ਕਿੱਥੇ ਪੈ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ:
ਜੰਗਲ ਵਿਚ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕੁੱਕੜ ਕਿੱਥੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਸੌਂ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੁੱਖ ਉੱਤੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਰੁੱਖ ਦੇ ਤਣੇ ਦੇ ਖਲ਼ੋ (ਖੋੜ) ਵਿਚ ਕੌਣ ਸੁੱਤਾ ? .
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਤਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਕੁੱਕੜ ਨੇ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਕੀ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਾਂਗ ਦਿੱਤੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਬਾਂਗ ਸੁਣ ਕੇ ਕੌਣ ਛਾਲ ਮਾਰ ਕੇ ਆ ਗਿਆ ?
ਜਾਂ
ਮੋਮੋਠਗਣੀ ਬਣ ਕੇ ਕੌਣ ਬੋਲੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਲੂੰਬੜੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਲੂੰਬੜੀ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਕੀ ਦੇਖ ਕੇ ਪਾਣੀ ਆ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੋਟਾ ਕੁੱਕੜ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਲੂੰਬੜੀ ਨੇ ਕਿਸਨੂੰ ਜੰਗਲ ਦਾ ਰਾਜਾ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਕੜ ਨੂੰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਲੂੰਬੜੀ ਨੇ ਕੁੱਕੜੀ ਅੱਗੇ ਕੀ ਇੱਛਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਉਸਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਲੂੰਬੜੀ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਲਾਕ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਕੁੱਕੜ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਿਆਣਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਕੁੱਕੜ ਨੇ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਆਪ ਦਾ ਕੀ ਦੱਸਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਦਰਬਾਨ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਲੂੰਬੜੀ ਦੀ ਸੂਰਤ ਕਿਸ ਗੱਲ ਨੇ ਭੁਲਾ ਦਿੱਤੀ ?
ਉੱਤਰ;
ਲਾਲਚ ਨੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
ਕੁੱਤਾ ਕਿਸ ਉੱਤੇ ਝਪਟਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਲੂੰਬੜੀ ਉੱਤੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਕਿਸ ਨਾਲ ਮਾੜੀ ਪੁਗਾਈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਕੜ ਨਾਲ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
‘ਅਵਾਜ਼ ਤੇਰੀ ਮਿੱਠੀ ਮਨਮੋਹਣੀ ਤੂੰ ਜੰਗਲ ਦਾ ਰਾਜਾ’ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ ਕਹੇ ?
ਉੱਤਰ:
ਲੂੰਬੜੀ ਨੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 23.
‘ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ’ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸੇ ਛੰਦ ਵਿਚ ਲਿਖੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਦਵੱਈਆ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 24.
ਜੰਗਲ ਦਾ ਰਾਜਾ ਕਿਹੜਾ ਜਾਨਵਰ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ੇਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 25.
ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਜਾਨਵਰ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਤਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 26.
‘ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ’ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਿੱਤਰ ਉਹ ਜੋ ਔਖੇ ਸਮੇਂ ਕੰਮ ਆਵੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 27.
ਸ਼ਬਦ ਕੋਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਅੰਤ ਵਿਚ ਆਵੇਗਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 28.
ਸਤਰਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :-
ਇਕ ਕੁੱਤੇ ਤੇ ਲੂੰਬੜ ਦੀ ਸੀ ਗੂੜੀ ਪੱਕੀ ਯਾਰੀ ।
ਦੇ ਸਕਦੇ ਸਨ ਇਕ ਦੂਜੇ ਲਈ ……………….. ।
ਉੱਤਰ:
ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਪਿਆਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 29.
ਦਿੱਤੇ ਤੁਕਾਤਾਂ ਤੋਂ ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਬਣਾਓ :
(ੳ) ………………………. ਯਾਰੀ ।
…………………….. ਪਿਆਰੀ ।

(ਆ) …………………. ਪਾਣੀ ।
……………………… ਰਾਣੀ ॥
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਇਕ ਕੁੱਤੇ ਤੇ ਕੁੱਕੜੀ ਦੀ ਗੂੜ੍ਹੀ ਪੱਕੀ ਯਾਰੀ ।
ਦੇ ਸਕਦੇ ਸਨ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਪਿਆਰੀ ।

(ਅ) ਮੋਟਾ ਕੁੱਕੜ ਦੇਖ ਸਾਮਣੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਭਰਿਆ ਪਾਣੀ ।
ਮੋਮਣੋ ਰਾਣੀ ਬਣ ਕੇ ਬੋਲੀ, ਫੇਰ ਲੂੰਬੜੀ ਰਾਣੀ ।

ਨੋਟ – ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਨ ਤੇ ਦਿੱਤੇ ਤੁਕਾਂਤਾਂ ਤੋਂ ਕਾਵਿ ਸਤਰਾਂ ਬਣਾਉਣ ਸੰਬੰਧੀ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ੇ ) .

VI. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੱਕੀ ਦੇ ਨਾਲ “ਕੱਚੀ ਦਾ ਜੋ ਸੰਬੰਧ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ‘ਗੂੜ੍ਹੀ ਨਾਲ ਕਿਸ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਹੋਵੇਗਾ ।
(ੳ) ਕੱਚੀ.
(ਅ) ਵਿੱਕੀ
(ੲ) ਝੂਠੀ
(ਸ) ਹੋਛੀ
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਵਿੱਕੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ ਸਹੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਦਰਸ਼ਨ
(ਅ) ਦਰਛਨੇ
(ੲ) ਦਰਸ਼ਣ
(ਸ) ਦਰਛਣ
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਦਰਸ਼ਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਕੁੱਕੜ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣਾ ਹੈਸੀ, ਗਿਆ ਉਹ ਤਾੜ ਚਲਾਕੀ ਸਤਰ ਵਿਚ ਚਲਾਕੀ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਨਾਂਵ ਹੈ ? .
(ੳ) ਆਮ
(ਅ) ਖ਼ਾਸ
(ੲ) ਵਸਤਵਾਚਕ
(ਸ) ਭਾਵਵਾਚਕ ।
ਉੱਤਰ:
(ਸ) ਭਾਵਵਾਚਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਲਿਖੋ :
ਮੁਹਾਲ, ਬੇਫ਼ਿਕਰੀ, ਖੋਲ, ਮੋਮੋਠਗਣੀ, ਮਨਮੋਹਣੀ, ਸੁਲੱਖਣੀ, ਭਾਗੀਂ, ਤਾੜ, ਦਰਬਾਨ, ਸੁਰਤ, ਆੜੀ ।
ਉੱਤਰ:
ਮੁਹਾਲ – ਬਹੁਤ ਔਖਾ
ਬੇਫ਼ਿਕਰੀ – ਬੇਪ੍ਰਵਾਹੀ
ਖੋਲ – ਖੋੜ੍ਹ
ਮੋਮੋਠਗਣੀ – ਧੋਖੇਬਾਜ਼, ਮੱਕਾਰ
ਮਨਮੋਹਣੀ – ਸੁਆਦਲੀ, ਮੋਹ ਲੈਣ ਵਾਲੀ
ਸੁਲੱਖਣੀ – ਭਾਗਾਂ ਭਰੀ
ਭਾਗਾਂ – ਕਿਸਮਤ ਵਿਚ
ਤਾੜ ਗਿਆ’ – ਸਮਝ ਗਿਆਂ
ਦਰਬਾਨ – ਪਹਿਰੇਦਾਰ
ਸੁਰਤ – ਹੋਸ਼, ਸਮਝ
ਆੜੀ – ਖੇਡ ਦਾ ਸਾਥੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :
ਰਾਤ, ਉੱਤੇ, ਮੋਟਾ, ਮਿੱਠੀ, ਨੇੜੇ, ਗੂੜੀ, ਪੱਕੀ, ਦੋਸਤ, ਚੜ੍ਹਨਾ, ਠੀਕ, ਉੱਤਰ, ਸੁੱਤਾ ।.
ਉੱਤਰ:
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ
ਰਾਤ – ਦਿਨ .
ਉੱਤੇ – ਹੇਠਾਂ
ਮੋਟਾ – ਪਤਲਾ
ਮਿੱਠੀ – ਕੌੜੀ, ਵਿੱਕੀ
ਨੇੜੇ – ਦੂਰ
ਗੂੜੀ – ਵਿੱਕੀ
ਪੱਕੀ – ਕੱਚੀ
ਦੋਸਤ – ਦੁਸ਼ਮਣ
ਚਤਨਾ – ਉੱਤਰਨਾ
ਠੀਕ – ਗ਼ਲਤ
ਉੱਤਰ – ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਸੁੱਤਾ – ਜਾਜਾਰਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਵਾਕਾਂ ਦੇ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋਂ :

1. ਕੁੱਕੜ, ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ ਗਿਆ ।
2. ਲੂੰਬੜੀ ਨੇ ਛਲਾਂਗ ਲਾਈ ।
3. ਕੁੱਤਾ ਤਣੇ ਦੇ ਖੋਲ ਵਿਚ ਵੜ ਕੇ ਬੈਠ ਗਿਆ।

ਉੱਤਰ:

1. ਕੁੱਕੜੀ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ ਗਈ ।
2. ਲੰਬੜ ਨੇ ਛਲਾਂਗ ਲਾਈ ।
3. ਕੁੱਤੀ ਤਣੇ ਦੇ ਖੋਲ ਵਿਚ ਬੈਠ ਗਈ ।

VI. ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖਣਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਪੰਛੀਆਂ/ਜਾਨਵਰਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ‘ਸੱਚੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਕਾਵਿ-ਕਹਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਪੜ੍ਹੀ ਇਕ-ਇਕ ਗੱਲ ਲਿਖੋ :
ਉੱਤਰ:
1. ਕੁੱਕੜ

ਕੁੱਕੜ ਰੁੱਖ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਸੌਂ ਗਿਆ ।

2. ਕੁੱਤਾ

ਕੁੱਤਾ ਰੁੱਖ ਦੇ ਖੋੜ੍ਹ (ਖੋਲ ਵਿਚ ਵੜ ਕੇ ਸੌਂ ਗਿਆ ।

3. ਲੂੰਬੜੀ

ਲੂੰਬੜੀ ਕੁੱਕੜ ਨੂੰ ਖਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ।

4. ਰੁੱਖ ਦਾ ਖੋੜ੍ਹ (ਖੋਲ)

ਰੁੱਖ ਦੇ ਤਣੇ ਵਿਚ ਇਕ ਖੋੜ੍ਹ ਸੀ ।

VII. ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਅਧੂਰੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :
(ੳ) ਇੱਕ ਕੁੱਤੇ ਤੇ ਕੁੱਕੜ ਦੀ ਸੀ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਇੱਕ ਕੁੱਤੇ ਤੇ ਕੁੱਕੜ ਦੀ ਸੀ,
ਗੁੜੀ, ਪੱਕੀ ਯਾਰੀ ।

(ਅ) ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਦੋਸਤ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਦੋਸਤ,
ਦੀ ਸੈਰ ਕਰਨ ਨੂੰ ਚੱਲੇ ।

(ੲ) ਰਾਤ ਪਈ ’ਤੇ ਘਰ ਨੂੰ ਮੁੜਨਾ, .
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਰਾਤ ਪਈ ‘ਤੇ, ਘਰ ਨੂੰ ਮੁੜਨਾ,
ਹੈ ਸੀ, ਬਹੁਤ ਮੁਹਾਲ ।

(ਸ) ਕੁੱਕੜ ਰੁੱਖ ਦੇ, ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਕੜ ਰੁੱਖ ਦੇ, ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ,
ਬੇਫ਼ਿਕਰੀ ਵਿੱਚ, ਸੱਤਾ ।

(ਹ) ਰੁੱਖ-ਤਣੇ ਦੇ, ਖੋਲ ‘ਚ ਵੜ ਕੇ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਰੁੱਖ-ਤਣੇ ਦੇ ਖੋਲ ’ਚ ਵੜ ਕੇ, .
ਲੇਟ ਗਿਆ, ਉਹ ਕੁੱਤਾ ।

(ਕ) ਸੁਬਹ-ਸਵੇਰੇ, ਉੱਠਿਆ ਕੁੱਕੜ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਸੁਬਹ-ਸਵੇਰੇ, ਉੱਠਿਆ ਕੁੱਕੜ,
ਉੱਠ ਕੇ ਦਿੱਤੀ ਬਾਂਗ ।

(ਖ) “ਅਵਾਜ਼ ਤੇਰੀ, ਮਿੱਠੀ ਮਨਮੋਹਣੀ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
‘‘ਅਵਾਜ਼ ਤੇਰੀ, ਮਿੱਠੀ ਮਨਮੋਹਣੀ,
ਤੂੰ ਜੰਗਲ ਦਾ ਰਾਜਾ ।”

(ਗ) ਨੇੜੇ ਚੁੱਕ ਕੇ, ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਲਾਂ, ‘
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਨੇੜੇ ਚੁੱਕ ਕੇ, ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਲਾਂ,
ਜਨਮ, ਸਫਲ ਹੋ ਜਾਵੇ ।

(ਘ) ਕੁੱਕੜ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣਾ ਹੈ ਸੀ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਕੁੱਕੜ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣਾ ਹੈ ਸੀ,
ਗਿਆ ਉਹ ਤਾੜ ਚਲਾਕੀ ।

(੩) “ਠੀਕ ਕਿਹਾ ਤੂੰ, ਲੂੰਬੜੀ ਰਾਣੀ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
“ਠੀਕ ਕਿਹਾ ਤੂੰ, ਲੂੰਬੜੀ ਰਾਣੀ,
ਮੈਂ ਜੰਗਲ ਦਾ, ਰਾਜਾ ।

(ਚ) ਉਹ ਜਾਗੂ, ਮੈਂ ਥੱਲੇ ਆ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਉਹ ਜਾਗੂ, ਮੈਂ ਥੱਲੇ ਆਊਂ,
ਕਰ ਲਈਂ ਦਰਸ਼ਨ, ਰੱਜ ਕੇ ।

(ਛ) ਏਨੇ ਨੂੰ ਕੁੱਤਾ ਵੀ ਉੱਠਿਆ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਏਨੇ ਨੂੰ ਕੁੱਤਾ ਵੀ ਉੱਠਿਆ,
ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਅੰਗੜਾਈ ।

(ਜ) ਦੇਖ ਲੂੰਬੜੀ ਝਪਟਿਆ ਕੁੱਤਾ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਦੇਖ ਲੂੰਬੜੀ ਝਪਟਿਆ ਕੁੱਤਾ,
ਗੁੱਸੇ ਦੇ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ।

ਝ) ਖੂਬ ਪੁਗਾਈ ਆੜੀ ਉਹਨੇ,
………………………. ।
ਉੱਤਰ:
ਖੂਬ ਪੁਗਾਈ ਆੜੀ ਉਹਨੇ,
ਮਿੱਤਰ ਤਾਈਂ ਬਚਾਇਆ ।

IX. ਰਚਨਾਤਮਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੁੱਤੇ ਅਤੇ ਕੁੱਕੜ ਦੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ – ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਲਿਖਣ)

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ

ਯਾਰੀ – ਦੋਸਤੀ ।
ਕੱਲਮ – ਕੱਲੇ-ਇਕੱਲੇ ।
ਮੁਹਾਲ – ਔਖਾ ।
ਸੋਚ ਦੁੜਾਈ – ਸੋਚਿਆ ।
ਬੇਫ਼ਿਕਰੀ – ਬਿਨਾਂ ਫ਼ਿਕਰ ਤੋਂ ।
ਤਣੇ – ਰੁੱਖ ਦਾ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਉੱਪਰਲਾ ਪਰ ਟਾਹਣੀ-ਟਹਿਣੀਆਂ ਤੋਂ ਹੇਠਲਾ ਮੋਟਾ ਹਿੱਸਾ ।
ਖੋਲ – ਖੋੜਪੋਲੀ ਥਾਂ, ਵੱਡੀ ਖੁੱਡ ।
ਸੁਬਹ – ਸਵੇਰੇ ।
ਬਾਂਗ – ਕੁੱਕੜ ਦਾ ਉੱਚੀ ਬੋਲਣਾ ।
ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਭਰਿਆ ਪਾਣੀ – ਖਾਣ ਨੂੰ ਜੀ ਕੀਤਾ ।
ਮੋਮੋਠਗਣੀ – ਮਕਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ; ਮੂੰਹੋਂ ਪਿਆਰ ਭਰੇ ਸ਼ਬਦ ਬੋਲਣੇ, ਪਰ ਅੰਦਰੋਂ ਬੁਰਾ ਸੋਚਣ ਵਾਲੀ ।
ਮਨਮੋਹਣੀ – ਮਨ ਨੂੰ ਖਿੱਚ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ।
ਨੇੜੇ ਚੁੱਕ ਕੇ – ਨੇੜੇ ਹੋ ਕੇ ।
ਘੜੀ – ਮੌਕਾ ।
ਸੁਲੱਖਣੀ – ਭਾਗਾਂ ਭਰੀ ।
ਭਾਗੀ – ਕਿਸਮਤ ਵਿਚ ।
ਤਾੜ – ਜਾਣ ।
ਚਲਾਕੀ – ਚਾਲ, ਧੋਖਾ ।
ਤਾਕੀ – ਖਿੜਕੀ ।
ਦਰਬਾਨ – ਪਹਿਰੇਦਾਰ ।
ਸੁਰਤ – ਹੋਸ਼, ਸਮਝ ।
ਅੰਗੜਾਈ – ਆਕੜ ਭੰਨਣਾ ।
ਖੂਬ – ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ।
ਤਾਈਂ – ਨੂੰ ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 11 ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Punjabi Chapter 11 ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ (1st Language)

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

I. ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ’ ਕਹਾਣੀ ! ਵਿੱਚੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਗੱਲਾਂ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:

1. ਹਰ ਇੱਕ ਜਾਨਵਰ ਅਤੇ ਪੰਛੀ ਦਾ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਯੋਗਦਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
2. ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਕਰਕੇ ਚਿੜੀਆਂ ਆਦਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੰਛੀ ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ।
3. ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਆਕਸੀਜਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰਾਤ ਸਮੇਂ ਕਾਰਬਨ-ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਛੱਡਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਦਰੱਖ਼ਤਾਂ ਹੇਠ ਸੌਣ ਨਾਲ ਸਾਹ ਘੁਟਦਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

II. ਜ਼ਬਾਨੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸੱਪ ਕਿਰਸਾਣ ਦਾ ਮਿੱਤਰ ਕਿਵੇਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੱਪ ਕਿਰਸਾਣ ਦਾ ਇਸ ਕਰਕੇ ਮਿੱਤਰ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਉਸਦੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਤੇ ਸੰਭਾਲੇ ਦਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਚੂਹਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਹਿਲਾਂ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਣੇ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਭੜੋਲੀ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਛਾਂ, ਆਕਸੀਜਨ ਤੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਆਦਿ ਲਈ ਲੱਕੜੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜੀਤੋ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਵਢਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ? .
ਉੱਤਰ:
ਜੀਤੋ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਇਸ ਕਰਕੇ ਵਢਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਇਕ ਤਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਸੁੱਕੇ ਪੱਤੇ ਹੇਠਾਂ ਡਿਗ-ਡਿਗ ਕੇ ਕੂੜਾ ਖਿਲਾਰਾ ਪਾ ਛੱਡਦੇ ਸਨ, ਦੂਜੇ ਉਸ ਉੱਤੇ ‘ਚਿੜ-ਚਿੜ ਦਾ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣ ਵਾਲੀ ਚਿੜੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਜੀਤੋ ਨੂੰ ਚਿੜੀ ‘ਤੇ ਕੀ ਗੁੱਸਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਜੀਤੋ ਨੂੰ ਚਿੜੀ ‘ਤੇ ਇਹ ਗੁੱਸਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਹਰ ਵੇਲੇ ਚੀਂ-ਚੀਂ ਲਾਈ ਰੱਖਦੀ ਸੀ । ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੌਲ ਖਾ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਤੇ ਫਲ ਟੁੱਕ ਦਿੰਦੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
‘ਕਿਰਸਾਣ ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਫ਼ਾਇਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੌਣ-ਕੌਣ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜੀ, ਬਿੱਲੀ, ਰੁੱਖ ਤੇ ਸੱਪ ਸਾਰੇ ਕਿਰਸਾਣ ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਫ਼ਾਇਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੱਪ ਕਿਰਸਾਣ ਦਾ ਮਿੱਤਰ ਕਿਵੇਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੱਪ ਕਿਰਸਾਣ ਦਾ ਇਸ ਕਰਕੇ ਮਿੱਤਰ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਉਸਦੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਤੇ ਸੰਭਾਲੇ ਦਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਚੂਹਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ ਕਹਾਣੀ, ਵਿਚੋਂ ਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਨਾ ਰੱਖ ਕੱਟਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਜੀਵਾਂ ਨਾਲ ਬੁਰਾ-ਸਲੂਕ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਰੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਮਨੁੱਖ ਜਾਂ ਹੋਰਨਾਂ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :
ਚਿੜੀ ਨੇ ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਸੱਪ ਨੂੰ ਰੁੱਖ ਵਲ ਆਉਂਦਿਆਂ ਵੇਖਿਆ, ਤਾਂ ਉਹ ‘ਚੀਂ-ਚੀਂ ਕਰ ਕੇ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣ ਲੱਗ ਪਈ । ਬਿੱਲੀ ਨੇ ਵੇਖਿਆ, ਸੱਪ ਸੁੱਤੇ ਪਏ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਵੱਲ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਬਿੱਲੀ ਨੇ ਇਕਦਮ ਆਪਣਾ ਪੰਜਾ ਸੱਪ ਦੀ ਪੂਛ ਉੱਤੇ ਜੜ ਦਿੱਤਾ । ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸੱਪ ਪਿਛਾਂਹ ਨੂੰ ਪਰਤਿਆ ਤਾਂ ਬਿੱਲੀ ਰੁੱਖ ਦੇ ਓਹਲੇ ਹੋ ਗਈ । ਸੱਪ ਫੇਰ ਪਰਤਿਆ ਤੇ ਸੁੱਤੇ ਪਏ ਆਦਮੀ ਤੇ ਉਹਦੀ ਪਤਨੀ ਵਲ ਹੋ ਗਿਆ । ਬਿੱਲੀ ਨੇ ਫਿਰ ਸੱਪ ਦੀ ਪੂਛ ਉੱਤੇ ਪੰਜਾ ਮਾਰਿਆ ਤੇ ਰੁੱਖ ਦੇ ਓਹਲੇ ਛੁਪ ਗਈ । ਸੱਪ ਫਿਰ ਪਰਤਿਆ ਅਤੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਇੱਕ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਢੰਕਾਰਾ ਛੱਡਿਆ । ਸੱਪ ਦਾ ਫੰਕਾਰਾ ਸੁਣ ਕੇ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਉਹਦੀ ਪਤਨੀ ਜੀਤੋ ਵੀ ਜਾਗ ਪਏ, ਪਰ ਸੱਪ ਏਨੇ ਚਿਰ ਨੂੰ ਛੁਪਣ-ਛੋਤ ਹੋ ਗਿਆ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਚਿੜੀ ਨੇ ਸੱਪ ਨੂੰ ਆਉਂਦਿਆਂ ਵੇਖ ਕੇ ਕੀ ਕੀਤਾ ?
2. ਬਿੱਲੀ ਨੇ ਇਕਦਮ ਕੀ ਕੀਤਾ ?
3. ਸੱਪ ਨੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਕੀ ਕੀਤਾ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਚਿੜੀ ਨੇ ਸੱਪ ਨੂੰ ਆਉਂਦਿਆਂ ਵੇਖ ਕੇ ਚੀਂ-ਚੀਂ ਕਰ ਕੇ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ।
2. ਬਿੱਲੀ ਨੇ ਸੱਪ ਨੂੰ ਕਿਰਸਾਣ ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਵਲ ਜਾਂਦਿਆਂ ਦੇਖਿਆ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਉਸਦੀ ਪੂਛ ਉੱਤੇ। ਆਪਣਾ ਪੰਜਾ ਜੜ ਦਿੱਤਾ ।
3. ਸੱਪ ਨੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਇੱਕ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਢੰਕਾਰਾ ਮਾਰਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਮੁਹਾਵਰਿਆਂ ਦੇ ਅਰਥ ਸਮਝੋ ਅਤੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :
ਨੱਕ ਚਾੜ੍ਹਨਾ, ਵਖ਼ਤ ਪਾਉਣਾ, ਗੱਲ ਮੁਕਾਉਣਾ, ਭੇਜ ਦੌੜ ਕਰਨਾ, ਛੁਪਣ ਛੋਤ ਹੋਣਾ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਨੱਕ ਚਾੜ੍ਹਨਾ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਪਸੰਦ ਨਾ ਕਰਨਾ)-ਖ਼ੀਰ ਬੜੀ ਸੁਆਦ ਹੈ । ਜ਼ਰਾ ਖਾ ਕੇ ਤਾਂ ਵੇਖ ਐਵੇਂ ਨੱਕ ਨਾ ਚਾੜ੍ਹ ।
2. ਵਖ਼ਤ ਪਾਉਣਾ ਮੁਸੀਬਤ ਖੜ੍ਹੀ ਕਰਨੀ)ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਨੇ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਵਖ਼ਤ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ।
3. ਗੱਲ ਮੁਕਾਉਣਾ (ਝਗੜਾ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨਾ)-ਝਗੜੇ ਨੂੰ ਵਧਾਈ ਨਾ ਜਾਓ, ਜਿੱਥੇ ਗੱਲ ਮੁਕਦੀ ਹੈ ਮੁਕਾ ਲਓ ।
4. ਭੱਜ ਦੌੜ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਾ)ਬੀ.ਟੈੱਕ. ਕਰਨ ਮਗਰੋਂ ਮੇਰੇ ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਨੌਕਰੀ ਲੈਣ ਲਈ ਬਥੇਰੀ ਭੱਜ-ਦੌੜ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਕਿਤੇ ਗੱਲ ਨਾ ਬਣੀ ।
5. ਛੁਪਣ ਛੋਤ ਹੋਣਾ (ਅਲੋਪ ਹੋਣਾ)-ਸੱਪ ਤਾਂ ਹੁਣੇ ਇੱਥੇ ਸੀ, ਪਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਇੱਕ ਦਮ ਕਿੱਥੇ ਛੁਪਣ, ਛੋਤ ਹੋ ਗਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ, ਕਿਸਨੂੰ ਕਹੇ ?

1. ‘ਮੈਨੂੰ ਨਾ ਉਡਾ । ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਮੱਦਦ ਕਰਾਂਗੀ ।’ ‘
2. ‘ਚਿੜੀਏ !ਚਿੜੀਏ !ਮੈਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦੇ।”
3. ‘ਜੀਤੋ ਭੈਣ, ਮੈਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦੇ। ਮੇਰੇ ਕਰਕੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਭੱਜ-ਦੌੜ ਹੋਈ ।’ ‘

ਉੱਤਰ:

1. ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਚਿੜੀ ਨੇ ਜੀਤੋ ਨੂੰ ਕਹੇ ।
2. ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਜੀਤੋ ਨੇ ਚਿੜੀ ਨੂੰ ਕਹੇ ।
3. ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸੱਪ ਨੇ ਜੀਤੋ ਨੂੰ ਕਹੇ ।

IV. ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ ਕਹਾਣੀ . ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਪਾਤਰ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਿਰਸਾਣ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਘਰ ਵਾਲੀ ਜੀ ।

V. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ/ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਚਿੜੀ ਰੁੱਖ ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ ਕਹਾਣੀ · ਕਿਸ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਬੀਬੀ ਸੁਖਵੰਤ ਕੌਰ ਮਾਨ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਹਾਡੀ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਬੀਬੀ ਸੁਖਵੰਤ ਕੌਰ ਮਾਨ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਕਹਾਣੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ ? .
ਜਾਂ
ਕਿਰਸਾਣ ਤੇ ਜੀਤੋ ਕਿਸ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਪਾਤਰ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ਜਾਂ ਕਵਿਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਹਾਣੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿਰਸਾਣ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਜੀਤੋ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿਰਸਾਣ ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਘਰ ਕਿੱਥੇ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕਿਰਸਾਣ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਕੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੁੱਖ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਜੀਤੋ ਬਿੱਲੀ ਨੂੰ ਕੀ ਮਾਰਨ ਲੱਗੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਡੰਡਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਜੀਤੋ ਚੂਹੇ ਖਾਣੀ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਿੱਲੀ ਨੂੰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਜੀਤੋ ਚਿੜੀ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜ-ਚਿੜ ਕਿਤੋਂ ਦੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਕਿਰਸਾਣ ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਜੀਤੋ ਕਿੱਥੇ ਸੁੱਤੇ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੁੱਖ ਹੇਠ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਸੱਪ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜੀ ਨੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਬਿੱਲੀ ਨੇ ਸੱਪ ਨੂੰ ਕਿਰਸਾਣ ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਵਲ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਉਸਦੀ ਪੂਛ ਤੇ ਕੀ ਮਾਰਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੰਜਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਆਦਮੀ (ਕਿਰਸਾਣ) ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਗੇ ? ‘
ਉੱਤਰ:
ਸੱਪ ਦਾ ਫੁਕਾਰਾ ਸੁਣ ਕੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਜੀਤੋ ਬਿੱਲੀ ਦੀ ਪਿੱਠ ਪਲੋਸ ਕੇ ਉਸਦੇ ਪੀਣ ਲਈ ਕੀ ਲਿਆਈ ?
ਉੱਤਰ:
ਦੁੱਧ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਜੀਤੋ ਨੇ ਚਿੜੀ ਦੇ ਖਾਣ ਲਈ ਕੀ ਲਿਆਂਦਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਚੌਲ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਬਿੱਲੀ ਨੂੰ ਸੱਪ ਬਾਰੇ ਖ਼ਬਰਦਾਰ ਕਿਸ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜੀ ਨੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਜੀਤੋ ਨੇ ਸ਼ੁਕਰਾਨੇ ਨਾਲ ਕਿਸ ਵਲ ਦੇਖਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੁੱਖ ਵੱਲ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਸੱਪ ਅਸਲ ਵਿਚ ਕਿਸਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਚੂਹੇ ਨੂੰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਕਿਸਾਨ ਦਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਕੌਣ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚੂਹਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਚਿੜੀ ਨੂੰ ਕਿਸ ਨਾਲ ਦੁਰਵਿਹਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਪਛਤਾਵਾ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੱਪ ਨਾਲ   (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਪੰਛੀ ਕਿਉਂ ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਕਰ ਕੇ   (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਰੁੱਖ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਆਕਸੀਜਨ    (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 23.
ਰਾਤ ਨੂੰ ਰੁੱਖ ਕੀ ਛੱਡਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਾਰਬਨ ਡਾਇਆਕਸਾਈਡ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 24.
ਚਿੜੀ/ਸੱਪ/ਬਿੱਲੀ/ਜੀਤੋ/ਕਿਰਸਾਣ ਕਿਹੜੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਪਾਤਰ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿਲੀ ਤੇ ਸੱਪ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 25.
‘ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਕਿਸੇ ਇਕ ਪਾਤਰ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਜੀਤੋ   (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 26.
ਕੀ ਸੱਪ ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਨਹੀਂ   (✓) ।

VI. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘‘ਤੂੰ ਚੂਹੇ ਖਾਣੀ ਏ ਮਾਣੋ ਬਿੱਲੀਏ. ! ਮੇਰੇ ਲਈ ਕੀ ਕਰੇਗੀ ।’ ਜੀਤੋ ਨੇ ਨੱਕ ਚਾੜਿਆ । ਇਸ ਵਾਕ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਗ਼ਲਤ ਹੈ ?
(ਉ) । (ਡੰਡੀ) ਦੇ
(ਅ) ? ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ
(ੲ) ! ਵਿਸਮਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ
(ਸ) ” ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ) ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) (ਡੰਡੀ) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
‘ਉਹ ਸਾਰੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਮਿਲ ਕੇ ਇਕ ਟੱਬਰ ਵਾਂਗ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ?’ ਇਸ ਵਾਕ ਵਿਚ ਇਕੱਠਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਸਾਰੇ
(ਅ) ਟੱਬਰ
(ੲ) ਮਿਲ
(ਸ) ਉਹ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਟੱਬਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਜੋੜ ਸਹੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਕਿਸਾਨ
(ਅ) ਕਿਰਸਾਨ
(ੲ) ਕਿਰਸਾਣ
(ਸ) ਕ੍ਰਿਸਾਣ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਕਿਰਸਾਣ ।

ਨੋਟ – ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਲਈ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦ ਯਾਦ ਕਰੋ :
ਅਸ਼ੁੱਧ – ਸ਼ੁੱਧ
ਵੇਹੜੇ – ਵਿਹੜੇ
ਗੂੰਜਦੀ – ਹੂੰਝਦੀ
ਅਪਨੇ – ਆਪਣੇ
ਵੋਹਦਾ – ਵਾਹੁੰਦਾ
ਰੈਂਦੇ – ਰਹਿੰਦੇ
ਗੂਹੜੀ – ਗੁੜੀ
ਤੀੜੀਆਂ – ਤਿਉੜੀਆਂ
ਪੂਸ਼ – ਪੂਛ
ਜੋਰਦਾਰ – ਜ਼ੋਰਦਾਰ
ਸੁਹਣੀ – ਸੋਹਣੀ
ਛੁਕਰਾਨਾ – ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ
ਦੁਰਬਿਹਾਰ – ਦੁਰਵਿਹਾਰ
ਜ਼ੈਹਰੀਲਾ – ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ
ਦੁਛਮਨ – ਦੁਸ਼ਮਣ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਹੜੇ ਵਾਕ ਦੀ ਤਰਤੀਬ ਸਹੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਦੂਰ ਕਿਸੇ ਖੱਡ ਵਿਚੋਂ ਸੱਪ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ
(ਅ) ਕਿਸੇ ਖੁੱਡ ਵਿਚੋਂ ਦੂਰ ਸੱਪ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ
(ੲ) ਖੁੱਡ ਕਿਸੇ ਵਿਚੋਂ ਦੂਰ ਸੱਪ ਰਿਹਾ ਸੀ ਬੋਲ
(ਸ) ਰਿਹਾ ਸੀ ਬੋਲ ਸੱਪ ਕਿਸੇ ਦੂਰ ਖੁੱਡ ਵਿਚੋਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਦੂਰ ਕਿਸੇ ਖੱਡ ਵਿਚੋਂ ਸ਼ੁੱਧ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘ਚਿੜੀਏ-ਚਿੜੀਏ ਮੈਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦੇ।` , ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹੇ ?
ਉੱਤਰ:
ਜੀਤੋ ਨੇ ਚਿੜੀ ਨੂੰ   (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
‘ਨੱਕ ਚਾੜ੍ਹਨਾ’ ਮੁਹਾਵਰੇ ਦਾ ਸਹੀ ਅਰਥ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਨਫ਼ਰਤ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨੀ   (✓) ।

VII. ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖਣਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਤਸਵੀਰਾਂ ਵਾਲੇ ਜਾਨਵਰਾਂ/ਰੁੱਖਾਂ ਸੰਬੰਧੀ “ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਪੜ੍ਹੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
1. ਚਿੜੀ

ਚਿੜੀ ਚਿੜ-ਚਿੜ ਕਰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ।

2. ਰੁੱਖ

ਰੁੱਖ ਦੇ ਪੱਤੇ ਡਿਗਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ।

3. ਬਿੱਲੀ

ਬਿੱਲੀ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਰੱਖਿਆ ਦੁੱਧ ਪੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ।

4. ਸੱਪ

ਬਿੱਲੀ ਨੇ ਸੱਪ ਦੀ ਪੂਛ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਪੰਜਾ ਮਾਰਿਆ ।

VIII. ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਾਕ ਬਣਾਓ :
ਮੱਥੇ ਉੱਤੇ ਤਿਊੜੀਆਂ ਪਾਉਣਾ, ਫੁਕਾਰਾ, ਅਛੋਪਲੇ, ਟੱਬਰ, ਖ਼ਬਰਦਾਰ, ਲਾਪਰਵਾਹੀ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਮੱਥੇ ਉੱਤੇ ਤਿਊੜੀਆਂ ਪਾਉਣਾ (ਗੁੱਸਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨਾ)-ਜਗਸੀਰ ਤੇ ਸੁਰਿੰਦਰ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਆਪਸ ਵਿਚ ਬਣਦੀ ਨਹੀਂ । ਜਗਸੀਰ ਨੇ ਸੁਰਿੰਦਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਦੇਖ ਕੇ ਮੱਥੇ ਉੱਤੇ ਤਿਊੜੀਆਂ ਪਾ ਲਈਆਂ ।
2. ਫੁਕਾਰਾ ਸੱਪ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਸਾਹ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣਾ)-ਇਸ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਤਾਂ ਥਾਂ-ਥਾਂ ਸੱਪ ਫੁਕਾਰੇ ਮਾਰ ਰਹੇ ਸਨ ।
3. ਅਛੋਪਲੇ (ਅਚਾਨਕ)-ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਉੱਤੇ ਅਛੋਪਲੇ ਹੀ ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ।
4. ਟੱਬਰ ਪਰਿਵਾਰ)-ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸਾਰਾ ਟੱਬਰ ਬੜੀ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
5. ਖ਼ਬਰਦਾਰ (ਸੁਚੇਤ)-ਸਾਨੂੰ ਛੂਤ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਖ਼ਬਰਦਾਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
6. ਲਾਪਰਵਾਹੀ (ਗੈਰ-ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ, ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਨਾ ਹੋਣਾ)-ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਨਹੀਂ ਵਰਤਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚਲੀਆਂ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ‘ ਭਰੋ–
(ਉ). ‘‘ਤੂੰ ……………… ਮਾਣੋ ਬਿੱਲੀਏ । ਮੇਰੇ ਲਈ ਕੀ ਕਰੇਂਗੀ ?
(ਅ) ‘‘ਰੱਬਾ ! ਰੱਬਾ ! ਤੂੰ ਤਾਂ ਐਵੇਂ ਮੈਨੂੰ …………… ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ।
(ੲ) ਸਾਰਾ ਦਿਨ …………. ਆਪਣੀਆਂ ਪੈਲਾਂ ਵਿਚ ਵਾਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ ।”
(ਸ) ………………….. ਸੁੱਤੇ ਪਏ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਵਲ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਹ) ‘ਚਿੜੀਏ ! ਚਿੜੀਏ ! ਮੈਨੂੰ ………………. ਕਰ ਦੇ ।”
(ਕ) ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤੈ, ਚੂਹਾ ਤਾਂ ਕਿਰਸਾਣ ਦਾ ……………. ਹੈ ।”
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਚੂਹੇ-ਖਾਣੀਏ,
(ਅ) ਵਖ਼ਤ
(ੲ) ਕਿਰਸਾਣ
(ਸ) ਸੱਪ,
(ਹ) ਮਾਫ਼,
(ਕ) ਦੁਸ਼ਮਣ

IX. ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1.
ਉਸ ਪਿੱਛੋਂ ਜੀਤੋ ਰੁੱਖ ਵੱਲ ਹੋ ਗਈ, “ਰੁੱਖਾ, ਰੁੱਖਾ ! ਤੂੰ ਤਾਂ ਐਵੇਂ ਮੈਨੂੰ ਵਖਤ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਏ । ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਹੇਠਾਂ ਸੁੱਕੇ ਪੱਤੇ ਹੂੰਝਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹਾਂ । ਆਹ ‘ਚਿੜ-ਚਿੜ` ਵੀ ਤੇਰੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਿਚ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀ ਏ । ਮੈਨੂੰ ਤੇਰਾ ਕੀ ਸੁੱਖ ਏ ? ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਵੱਢ ਦੇਣਾ ਏਂ।” ਉਹਨੇ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਕੁਹਾੜਾ ਵਿਖਾ ਕੇ ਗੱਲ ਮੁਕਾਈ । ‘‘ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਵੱਢ ਨਾ । ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਔਖੇ ਵੇਲੇ ਮਦਦ ਕਰਾਂਗਾ ।’ ਰੁੱਖ ਬੋਲਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਜੀਤੋ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਰੁੱਖ ਹੇਠਾਂ ਕੀ ਹੂੰਝਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ?
(ੳ) ਕੁੜਾ
(ਅ) ਸੱਕ
(ੲ) ਸੁੱਕੇ ਪੱਤੇ
(ਹ) ਕਾਗਜ਼ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਸੁੱਕੇ ਪੱਤੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
‘ਚਿੜ ਚਿੜ’ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਕੁਕੜੀ ਨੂੰ
(ਅ) ਚਿੜੀ ਨੂੰ
(ੲ) ਘੁੱਗੀ ਨੂੰ
(ਸ) ਕਾਂ ਨੂੰ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਚਿੜੀ ਨੂੰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਚਿੜ-ਚਿੜ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
ਰੁੱਖ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜੀਤੋ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਨਾਲ ਵੱਢਣ ਦਾ ਡਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ?
(ੳ) ਆਰੀ ਨਾਲ
(ਅ) ਦਾਤ ਨਾਲ ,
(ੲ) ਕੁਹਾੜੇ ਨਾਲ
(ਸ) ਗੰਡਾਸੇ ਨਾਲ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਕੁਹਾੜੇ ਨਾਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਰੁੱਖ ਨੇ ਜੀਤੋ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੁੱਖ ਨੇ ਜੀਤੋ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਵੱਢੇ ਨਾ । ਉਹ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਔਖੀ ਵੇਲੇ ਉਸਦੀ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਆਮ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਰੁੱਖ, ਪੱਤੇ, ਕੁਹਾੜਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਤੂੰ, ਮੈਂ, ਤੇਰਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰਾ ਕਿਹੜੇ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਵਿਚਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ਬਦਲੋ :
ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਕੁਹਾੜਾ ਵਿਖਾ ਕੇ ਗੱਲ ਮੁਕਾਈ ।
ਉੱਤਰ:
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕੁਹਾੜੇ ਵਿਖਾ ਕੇ ਗੱਲਾਂ ਮੁਕਾਈਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਜਿਹੜਾ ਵਾਕ ਸਹੀ ਹੈ, ਉਸ ਉੱਤੇ (✓) ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਉੱਤੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ-
(ਉ) ਜੀਤੋ ਨੇ ‘ਚਿੜ-ਚਿੜ ਸ਼ਬਦ ਚਿੜੀ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ।
(ਅ) ਜੀਤੋ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਰੁੱਖ ਚੁੱਪ ਰਿਹਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) (✓)
(ਅ) (✗)

2.
ਇਕ ਦਿਨ ਬਹੁਤ ਗਰਮੀ ਸੀ । ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਕਿਰਸਾਣ ਆਪਣੀਆਂ ਪੈਲੀਆਂ ਵਿਚ ਹਲ ਵਾਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ । ਰਾਤ ਨੂੰ ਘਰ ਆਇਆ, ਤਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਥੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਰੋਟੀ-ਪਾਣੀ ਖਾ ਕੇ ਉਹ ਰੁੱਖ ਹੇਠ ਪੈ ਗਿਆ । ਸਾਰੇ ਦਿਨ ਦੀ ਥੱਕੀ-ਟੁੱਟੀ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਵੀ ਰੁੱਖ ਹੇਠ ਆਪਣਾ ਮੰਜਾ ਡਾਹ ਕੇ ਪੈ ਗਈ । ਠੰਢੀ ਹਵਾ ਵਗਦੀ ਰਹੀ ਸੀ । ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਗੂੜ੍ਹੀ ਨੀਂਦ ਆ ਗਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਦਿਨ ਸੀ ?
(ਉ) ਠੰਢਾ
(ਅ) ਖੁਸ਼ਕ
(ੲ) ਬਹੁਤ ਗਰਮੀ ਵਾਲਾ
(ਸ) ਬਰਕਤੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਬਹੁਤ ਗਰਮੀ ਵਾਲਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਰਸਾਣ ਕਿਉਂ ਥੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਹਲ ਵਾਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਰਸਾਣ ਕਿੱਥੇ ਲੰਮਾ ਪੈ ਗਿਆ ?
(ਉ) ਮੰਜੇ ਉਤੇ
(ਅ) ਰੁੱਖ ਹੇਠ
(ੲ) ਘਾਹ ਉੱਤੇ
(ਸ) ਵੱਟ ਉੱਤੇ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਰੁੱਖ ਹੇਠ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹਵਾ ਵਗ ਰਹੀ ਸੀ ?
(ੳ) ਗਰਮ
(ਅ) ਠੰਢੀ .
(ੲ) ਸਿ
(ਸ) ਤੇਜ਼ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਠੰਢੀ .

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੌਣ-ਕੌਣ ਗੂੜ੍ਹੀ ਨੀਂਦ ਸੌਂ ਗਏ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਿਰਸਾਣ ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਆਮ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਕਿਰਸਾਣ, ਦਿਨ, ਪੈਲੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਦੋ ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਉਹ, ਉਸ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰਾ ਕਿਹੜੇ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਵਿਚਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ਬਦਲ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਰਾਤ ਨੂੰ ਘਰ ਆਇਆ ਤਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਥੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
ਰਾਤਾਂ ਨੂੰ ਘਰੀਂ ਆਏ, ਤਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਥੱਕੇ ਹੋਏ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਵਾਕ ਦੇ ਅੱਗੇ ਦੀ (✓) ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :
(ਉ) ਹਵਾ ਬੰਦ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕਿਰਸਾਣ ਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਈ ਪੰਜਾਖ ਪਹਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ।
(ਅ) ਕਿਰਸਾਣ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਹਲ ਵਾਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) (✗)
(ਅ) (✓)

3.
‘‘ਜੀਤੋ ਭੈਣ, ਮੈਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦੇ । ਮੇਰੇ ਕਰਕੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਭੱਜ-ਦੌੜ ਹੋਈ । ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੱਟਣ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾ ਰਿਹਾ । ਉੱਥੇ ਤਾਂ ਇਕ ਚੂਹਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਮੈਂ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤੈ ਚੂਹਾ ਤਾਂ ਕਿਰਸਾਣ ਦਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹੈ । ਉਹ ਰੋਜ਼ ਤੇਰੀ ਭੜੋਲੀ ਵਿੱਚੋਂ ਦਾਣੇ ਖਾਂਦਾ ਹੈ । ਨਾਲੇ ਯਾਦ ਰੱਖੋ, ਸਾਰੇ ਸੱਪ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।’ ਦੂਰ ਕਿਸੇ ਖੁੱਡ ਵਿੱਚੋਂ ਸੱਪ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਸੱਪ ਦੀ ਇਹ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਉਸ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਦੁਰਵਿਹਾਰ ਕਰਕੇ ਬਿੱਲੀ ਅਤੇ ਚਿੜੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਛਤਾਵਾ ਹੋਇਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਜੀਤੋ ਭੈਣ, ਮੈਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦੇ ।” ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ ਕਹੇ ?
(ਉ) ਚਿੜੀ ਨੇ
(ਅ) ਸੱਪ ਨੇ
(ੲ) ਬਿੱਲੀ ਨੇ
(ਸ) ਪਤੀ ਨੇ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਸੱਪ ਨੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੱਪ ਕਿਸ ਤੋਂ ਮਾਫ਼ੀ ਮੰਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਕਿਸਾਨ ਤੋਂ
(ਅ) ਬਿੱਲੀ ਤੋਂ
(ੲ) ਜੀਤੋ ਤੋਂ
(ਸ) ਚੂਹੇ ਤੋਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ੲ) ਜੀਤੋ ਤੋਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੱਪ ਕਿਸ ਨੂੰ ਫੜਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਡੱਡੂ ਨੂੰ
(ਅ) ਚੂਹੇ ਨੂੰ
(ੲ) ਚੂਹੀ ਨੂੰ
(ਸ) ਬਿੱਲੀ ਨੂੰ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਚੂਹੇ ਨੂੰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿਰਸਾਣ ਦਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਕੌਣ ਹੈ ?
(ੳ) ਸੱਪ
(ਅ) ਚੂਹਾ
(ੲ) ਬਿੱਲੀ
(ਸ) ਕਾਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਚੂਹਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਚੂਹਾ ਕਿੱਥੋਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦਾਣੇ ਖਾਂਦਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਬੋਰੀ ਵਿਚੋਂ
(ਅ) ਭੜੋਲੀ ਵਿਚੋਂ
(ੲ) ਖੇਤ ਵਿਚੋਂ
(ਸ) ਛਿੱਕੂ ਵਿਚੋਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਭੜੋਲੀ ਵਿਚੋਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸੱਪਾਂ ਬਾਰੇ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
(ੳ) ਸਾਰੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।
(ਅ) ਸਾਰੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ੲ) ਸਾਰੇ ਕੱਟਦੇ ਹਨ ।
(ਸ) ਸਾਰੇ ਮਾਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਸਾਰੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸੱਪ ਕਿੱਥੋਂ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਦੂਰੋਂ ਖੁੱਡ ਵਿੱਚੋਂ
(ਅ) ਝੀਥ ਵਿਚੋਂ
(ੲ) ਮੰਜੇ ਹੇਠੋਂ
(ਸ) ਰੁੱਖ ਉੱਤੋਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਦੂਰੋਂ ਖੁੱਡ ਵਿੱਚੋਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕਿਸ-ਕਿਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੁਰਵਿਹਾਰ ਦਾ ਪਛਤਾਵਾ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) ਬਿੱਲੀ ਅਤੇ ਚਿੜੀ ਨੂੰ
(ਅ) ਜੀਤੋ ਅਤੇ ਚੂਹੇ ਨੂੰ
(ੲ) ਚੂਹੇ ਅਤੇ ਚੂਹੀ ਨੂੰ
(ਸ) ਸੱਪ ਨੂੰ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਬਿੱਲੀ ਅਤੇ ਚਿੜੀ ਨੂੰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਆਮ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਭੈਣ, ਚੂਹਾ, ਸੱਪ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਮੈਨੂੰ, ਤੁਹਾਨੂੰ, ਉਸ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਇਹ ਪੈਰਾ ਕਿਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜੀ, ਰੁੱਖ, ਬਿੱਲੀ ਤੇ ਸੱਪ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਵਿਚਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ਬਦਲ ਕੇ ਲਿਖੋ
ਦੂਰ ਕਿਤੇ ਖੁੱਡ ਵਿਚੋਂ ਸੱਪ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
ਦੂਰ ਕਿਤੇ ਖੁੱਡਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸੱਪ ਬੋਲ ਰਹੇ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਵਾਕ ਦੇ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :
(ਉ) ਸੱਪ ਚੂਹੇ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਅ) ਸਾਰੇ ਸੱਪ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) (✓)
(ਅ) (✗)

X. ਰਚਨਾਤਮਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਚਿਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰੰਗ ਭਰੋ :


ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ – ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪ ਕਰਨ )

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
‘ਦਿਵਾਲੀ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਇਕ ਲੇਖ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ – ‘ਦੀਵਾਲੀ’ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਲਈ ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ “ਲੇਖ-ਰਚਨਾ’ ਵਾਲਾ ਭਾਗ ।)

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ

ਭੱਜ ਜਾ – ਦੌੜ ਜਾ  ।
ਟੱਬਰ-ਪਰਿਵਾਰ ।
ਮੁਰਗੀਆਂ – ਕੁੱਕੜੀਆਂ  ।
ਨੱਕ ਚਾੜ੍ਹਿਆ – ਨਫ਼ਰਤ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ, ਬੁਰਾ ਮਨਾਉਣਾ  ।
ਕਾਰ – ਕੰਮ ।
ਮੱਥੇ ਉੱਤੇ ਤਿਊੜੀਆਂ ਪਾਉਣੀਆਂ – ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆਉਣਾ  ।
ਵਖ਼ਤ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ – ਮੁਸੀਬਤ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ।
ਲਾਪਰਵਾਹੀ – ਗ਼ੈਰ-ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ  ।
ਗੱਲ ਮੁਕਾਈ – ਝਗੜਾ ਖ਼ਤਮ ਕੀਤਾ ।
ਪੈਲੀਆਂ – ਖੇਤਾਂ ।
ਜੜ ਦਿੱਤਾ – ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਮਾਰਿਆ ।
ਪਰਤਿਆ – ਮੁੜਿਆ ।
ਕੁੰਕਾਰਾ – ਸੱਪ ਦਾ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਅਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਸਾਹ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣਾ ।
ਛੁਪਣ-ਛੋਤ ਹੋਣਾ – ਛੁਪ ਜਾਣਾ, ਅਲੋਪ ਹੋਣਾ, ਲੁਕ ਜਾਣਾ ।
ਪੋਸ ਕੇ – ਪਲੋਸ ਕੇ, ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਹੱਥ ਮਾਰ ਕੇ ।
ਦੁਰਵਿਹਾਰ – ਬੁਰਾ ਵਰਤਾਓ ।
ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ – ਧੰਨਵਾਦ ।
ਭੱਜ-ਦੌੜ ਹੋਈ – ਬਹੁਤ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ।
ਭੜੋਲੀ – ਦਾਣੇ ਪਾਉਣ ਵਾਲਾ ਕੱਚੀ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਬਰਤਨ ।