Class 4

Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 3 ਭਿੰਨਾਤਮਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ Ex 3.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Maths Chapter 3 ਭਿੰਨਾਤਮਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ Ex 3.2

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੰਗ ਭਰੋ ਕਿ ਉਹ ਸਮਾਨ ਭਿੰਨਾਂ ਬਣ ਜਾਣ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਿੰਨ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ :

ਹੱਲ:

(b)

ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਭਿੰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ ਭਿੰਨ ਲਈ ਅਗਲੀਆਂ ਪੰਜ ਸਮਾਨ ਭਿੰਨਾਂ ਲਿਖੋ :
(a) \(\frac{1}{2}\)
ਹੱਲ:
\(\frac{2}{4}\), \(\frac{3}{6}\), \(\frac{4}{8}\), \(\frac{5}{10}\), \(\frac{6}{12}\)

(b) \(\frac{3}{4}\)
ਹੱਲ:
\(\frac{6}{8}\), \(\frac{9}{12}\), \(\frac{12}{16}\), \(\frac{15}{20}\), \(\frac{18}{24}\)

(c) \(\frac{1}{3}\)
ਹੱਲ:
\(\frac{2}{6}\), \(\frac{3}{9}\), \(\frac{4}{12}\), \(\frac{5}{15}\), \(\frac{6}{18}\)

(d) \(\frac{2}{5}\)
ਹੱਲ:
\(\frac{4}{10}\), \(\frac{6}{15}\), \(\frac{8}{20}\), \(\frac{10}{25}\), \(\frac{12}{30}\)

ਨੋਟ : ਅੰਸ਼ ਅਤੇ ਹਰ ਨੂੰ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 2, 3, 4, 5 ਅਤੇ 6 ਨਾਲ ਗੁਣਾ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਖ਼ਾਲੀ ਖ਼ਾਨੇ ਭਰੋ :
(a)

ਹੱਲ:

(b)

ਹੱਲ:

(c)

ਹੱਲ:

(d)

ਹੱਲ:

(e)

ਹੱਲ:

(f)

ਹੱਲ:

(g)

ਹੱਲ:

(h)

ਹੱਲ:

Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 2 Fundamental Operations on Numbers Ex 2.7 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Maths Chapter 2 Fundamental Operations on Numbers Ex 2.7

1. Fill in the blank:

Question 1.
18 ÷ 9 = ____________
Solution:
2

Question 2.
77 ÷ 7 = ___________
Solution:
11

Question 3.
48 ÷ 8 = __________
Solution:
6

Question 4.
78 ÷ ________ = 6
Solution:
13

Question 5.
42 ÷ 7 = __________
Solution:
6

Question 6.
84 ÷ 14 = ____________
Solution:
6

Question 7.
28 ÷ __________ = 7
Solution:
4

Question 8.
0 ÷ 8 = __________
Solution:
0

Question 9.
50 ÷ 5 = _________
Solution:
10

Question 10.
12 ÷ 1 = __________
Solution:
12

Question 11.
54 ÷ __________ = 9
Solution:
6

Question 12.
________ ÷ 15 = 1
Solution:
15

Question 13.
70 ÷ 5 = ___________
Solution:
14

Question 14.
100 ÷ 10 = _________
Solution:
10

Question 15.
81 ÷ 9 = __________
Solution:
9

Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 1 ਸੰਖਿਆਵਾਂ MCQ Questions and Answers.

PSEB 4th Class Maths Chapter 1 ਸੰਖਿਆਵਾਂ MCQ Questions

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
2000 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੰਖਿਆ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ?
(a) 2001
(b) 1999
(c) 2002
(d) 1001.
ਉੱਤਰ:
(b) 1999

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਹੜੀ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ਜੋ 9999 ਤੋਂ 1 ਵੱਧ ਹੈ ?
(a) 9998
(b) 10000
(c) 8999
(d) 1000.
ਉੱਤਰ:
(b) 10000

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਰੋਮਨ ਅੰਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ 39 ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(a) XXXV
(b) IXXX
(c) XXIX
(d) XXXIX.
ਉੱਤਰ:
(d) XXXIX.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
4 ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੰਖਿਆ 1091 ਨਾਲੋਂ ਕਿੰਨੀ ਘੱਟ ਹੈ ?
(a) 2
(b) 1
(c) 10
(d) 100
ਉੱਤਰ:
(b) 1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
999 ਵਿੱਚ ਕੀ ਜੋੜੀਏ ਕਿ ਇਹ 4 ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਸੰਖਿਆ ਬਣ ਜਾਵੇ ?
(a) 10
(b) 1
(c) 3
(d) 4.
ਉੱਤਰ:
(b) 1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
4 ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਸੰਖਿਆ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
(a) 1000
(b) 10000
(c) 9000
(d) 9999.
ਉੱਤਰ:
(a) 1000

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
7986 ਵਿੱਚ 8 ਦਾ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਲ ਹੈ ?
(a) 8
(b) 80
(c) 800
(d) 8000.
ਉੱਤਰ:
(b) 80

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
7691 ਵਿੱਚ 6 ਦਾ ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ ਹੈ ?
(a) 600
(b) 6
(c) 60
(d) 6000.
ਉੱਤਰ:
(b) 6

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
6, 7, 9, 8 ਅੰਕਾਂ ਨੂੰ ਵਰਤਦੇ ਹੋਏ ਚਾਰ ਅੰਕਾਂ . ਦੀ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ?
(a) 7608
(b) 6708
(c) 8706
(d) 8760.
ਉੱਤਰ:
(d) 8760.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜੀ ਰੋਮਨ ਸੰਖਿਆ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਲਿਖੀ ਗਈ ?
(a) XVI
(b) XIV
(c) VXI
(d) XX.
ਉੱਤਰ:
(c) VXI

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜੀ ਸੰਖਿਆ ‘ਨੌਂ ਹਜ਼ਾਰ ਨੌਂ ਸੌ ਨੜਿਨਵੇਂ ਹੈ ?
(a) 9099
(b) 9909
(c) 9999
(d) 9090.
ਉੱਤਰ:
(c) 9999

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
4000 + 300 + 90 + 9 = ?
(a) 4039
(b) 4399
(c) 4990
(d) 4390.
ਉੱਤਰ:
(b) 4399

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
3 ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੰਖਿਆ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
(a) 100
(b) 999
(c) 888
(d) 111.
ਉੱਤਰ:
(b) 999

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
9998 ਅਤੇ 10000 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਿਹੜੀ ਸੰਖਿਆ ਹੋਵੇਗੀ ?
(a) 9999
(b) 9997
(c) 8999
(d) 9989.
ਉੱਤਰ:
(a) 9999

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 15 ਪਾਣੀ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 15 ਪਾਣੀ

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

(ਉ) ਬਰਫ਼ ਪਰਬਤੀਂ …….. ਬੁਝਾਉਂਦਾ ਹਾਂ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਪਾਣੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਪਹਾੜਾਂ ਉੱਤੇ ਪਈਆਂ ਬਰਫ਼ਾਂ ਵਿਚੋਂ ਖੁਰ-ਖੁਰ ਕੇ ਆਉਂਦਾ ਹਾਂ ਮੈਂ ਰਾਹ ਵਿਚ ਠੰਢ ਤੇ ਕੱਕਰਾਂ ਵਿਚ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਠਰ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ । ਇਸ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਮੈਂ ਬੂੰਦ-ਬੂੰਦ ਬਣ ਕੇ ਤੁਰਦਾ ਹੋਇਆ ਦਰਿਆਵਾਂ ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਪਿਆਸ ਬੁਝਾਉਂਦਾ ਹਾਂ ।

(ਅ) ਮੈਥੋਂ ਹੀ ਬੱਦਲ …….. ਸਮਾਉਂਦਾ ਹਾਂ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਪਾਣੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਭਾਫ਼ ਬਣਨ ਨਾਲ ਹੀ ਬੱਦਲ ਬਣਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਹ ਧਰਤੀ ਦੇ ਕਣ-ਕਣ ਉੱਤੇ ਮੀਂਹ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਮੀਂਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਜਦੋਂ ਧਰਤੀ ਵਿਚ ਰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਰੁੱਖ-ਬੂਟੇ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

(ਈ) ਕਦੇ ਕੱਸੀਆਂ …….. ਆਉਂਦਾ ਹਾਂ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਪਾਣੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਗਦਾ ਹੋਇਆ ਮੈਂ ਕਦੇ ਨਾਲਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਦੀ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਗੁਫਾਵਾਂ ਵਿਚ ਵੜ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਕਦੇ ਮੈਂ ਨਦੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਵਹਿੰਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਕਦੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ ਰਲ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਕਦੀ ਮੈਂ ਪਹਾੜਾਂ ਤੋਂ ਝਰਨੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਝਰ-ਝਰ ਕੇ ਥੱਲੇ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ।’

(ਸ) ਕਦੇ ਚਸ਼ਮਿਆਂ …….. ਆਉਂਦਾ ਹਾਂ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਪਾਣੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਕਦੇ ਚਸ਼ਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਹਿੰਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਕਦੇ ਖੂਹਾਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਦੇ ਮੈਂ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਘੁੰਮ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹਾਂ । ਕਦੇ ਮੈਂ ਧਰਤੀ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਫਲ, ਫੁੱਲ ਤੇ ਫ਼ਸਲਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ।

(ਹ) ਮੇਰੇ ਸਦਕੇ ਹੀ ……. ਬੁਝਾਉਂਦਾ ਹਾਂ । ਸਰਲ ਅਰਥ-ਪਾਣੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਹੈ । ਮੇਰੀ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚੋਂ ਵਗਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਲੂਣਾ ਤੇ ਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ । ਮੈਂ ਸਭ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਲੋ ਨੂੰ ਜਗਾਉਂਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਪਿਆਸ ਬੁਝਾਉਂਦਾ ਹਾਂ । ਬਹੁਤ ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਬਰਫ਼ ਪਰਬਤੀਂ ਖੁਰ-ਖੁਰ ਕੇ,
ਠੰਢ, ਕੱਕਰ ਵਿਚ ਠੁਰ-ਠੁਰ ਕੇ ।
ਬੂੰਦ-ਬੂੰਦ ਬਣ ਤੁਰ-ਤੁਰ ਕੇ,
ਵਿੱਚ ਦਰਿਆਵਾਂ ਆਉਂਦਾ ਹਾਂ,
ਮੈਂ ਸਭ ਦੀ ਪਿਆਸ ਬੁਝਾਉਂਦਾ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਪਾਣੀ ਕਿੱਥੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ?
2. ਬੂੰਦ-ਬੂੰਦ ਤੁਰ ਕੇ ਪਾਣੀ ਕਿੱਥੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ?
3. ਪਾਣੀ ਕਿਸ ਦੀ ਪਿਆਸ ਬੁਝਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
4. “ਪਾਣੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਸਤਰਾਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:

1. ਪਾਣੀ ਬਰਫ਼ਾਂ ਲੱਦੇ ਪਹਾੜਾਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।
2. ਬੂੰਦ-ਬੂੰਦ ਤੁਰ ਕੇ ਪਾਣੀ ਦਰਿਆਵਾਂ ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।
3. ਪਾਣੀ ਸਭ ਦੀ ਪਿਆਸ ਬੁਝਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
4. ਨੋਟ–ਉੱਪਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਾਨੀ ਯਾਦ ਕਰੋ ਤੇ ਲਿਖੋ ।

2. ਮੈਥੋਂ ਹੀ ਬੱਦਲ ਬਣ-ਬਣ ਕੇ,
ਮੀਂਹ ਵਰਸਾਉਂਦੇ ਕਣ-ਕਣ ‘ਤੇ ।
ਬਨਸਪਤੀ ਹੋਵੇ ਹਰੀ-ਭਰੀ,
ਜਦ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚ ਸਮਾਉਂਦਾ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਬੱਦਲ ਕਿਸ ਤੋਂ ਬਣਦੇ ਹਨ ?
2. ਬਨਸਪਤੀ ਕਿਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹਰੀ-ਭਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਬੱਦਲ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਣਦੇ ਹਨ ।
2. ਬਨਸਪਤੀ ਧਰਤੀ ਵਿਚ ਸਮਾਏ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਹਰੀ-ਭਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

3. ਕਦੇ ਕੱਸੀਆਂ ਵਿਚ, ਕਦੇ ਕੰਦਰਾਂ ਵਿਚ,
ਕਦੇ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਵਿਚ ।
ਕਦੇ ਝਰਨੇ ਵਿਚ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ,
ਮੈਂ ਝਰ-ਝਰ ਕਰਦਾ ਆਉਂਦਾ ਹਾਂ ?

ਪਸ਼ਨ

1. ਪਾਣੀ ਕਿੱਥੇ-ਕਿੱਥੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
2. ਝਰਨਾ ਕਿੱਥੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਪਾਣੀ ਕੱਸੀਆਂ, ਕੰਦਰਾਂ, ਨਦੀਆਂ, ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਤੇ ਝਰਨਿਆਂ ਵਿਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
2. ਝਰਨਾ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

4. ਕਦੇ ਚਸ਼ਮਿਆਂ ਵਿਚ, ਕਦੇ ਖੁਹਾਂ ਵਿਚ,
ਕਿਤੇ ਹਰੀਆਂ-ਭਰੀਆਂ ਜੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ।
ਫਲ, ਫੁੱਲ, ਫ਼ਸਲਾਂ ਉਪਜਾਵਣ ਲੇਈ .
ਮੈਂ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਖੂਹਾਂ ਵਿਚ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
2. ਪਾਣੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਕਿਉਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਖੂਹਾਂ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
2. ਪਾਣੀ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਫੁੱਲ, ਫਲ ਤੇ ਫ਼ਸਲਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।

5. ਮੇਰੇ ਸਦਕੇ ਹੀ ਇਹ ਪਾਣੀ ਹੈ,
ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ ।
ਉਦੋਂ ਖ਼ਾਰਾ ਤੱਤਾ ਹੋ ਜਾਵਾਂ,
ਜਦੋਂ ਨੈਣਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹਾਂ ।
ਮੈਂ ਸਭ ਦੀ ਲੋਅ ਜਗਾਉਂਦਾ ਹਾਂ,
ਮੈਂ ਸਭ ਦੀ ਪਿਆਸ ਬੁਝਾਉਂਦਾ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਪਾਣੀ ਕਿਸ ਦੇ ਆਸਰੇ ਹਨ ?
2. ਪਾਣੀ ਖ਼ਾਰਾ ਤੱਤਾ ਕਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
3. ਉਪਰੋਕਤ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸੋਹਣੀ ਲਿਖਾਈ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :

ਉੱਤਰ:

1. ਪਾਣੀ ਪਾਣੀ ਦੇ ਆਸਰੇ ਹਨ ।
2. ਪਾਣੀ ਜਦੋਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਖ਼ਰਾ-ਤੱਤਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
3. ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪ ਹੀ ਸੋਹਣੀ ਲਿਖਾਈ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖਣ ।

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ-
(ਉ) ਵਿੱਚ ਦਰਿਆਵਾਂ ਆਉਂਦਾ ਹਾਂ,
…………………………. ।
(ਅ) ਬਨਸਪਤੀ ਹੋਵੇ ਰੀ-ਭਰੀ,
…………………………. ।
(ਈ) ਕਦੇ ਝਰਨੇ ਵਿਚ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ,
…………………………. ।
(ਸ) ਫਲ, ਫੁੱਲ, ਫ਼ਸਲਾਂ ਉਪਜਾਵਣ ਲਈ,
…………………………. ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਵਿੱਚ ਦਰਿਆਵਾਂ ਆਉਂਦਾ ਹਾਂ,
ਮੈਂ ਸਭ ਪਿਆਸ ਬੁਝਾਉਂਦਾ ਹਾਂ ।
(ਅ) ਬਨਸਪਤੀ ਹੋਵੇ ਹਰੀ-ਭਰੀ,
ਜਦ ਧਰਤੀ ਵਿਚ ਸਮਾਉਂਦਾ ਹਾਂ ।
(ਇ) ਕਦੇ ਝਰਨੇ ਵਿਚ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ,
ਮੈਂ ਝਰ ਝਰ ਕਰਦਾ ਆਉਂਦਾ ਹਾਂ ।
(ਸ) ਫਲ, ਫੁੱਲ, ਫ਼ਸਲਾਂ ਉਪਜਾਵਣ ਲਈ,
ਮੈਂ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪੜੋ, ਸਮਝੋ ਤੇ ਲਿਖੋ-
ਉੱਤਰ:
ਪਰਬਤ – ਪਹਾੜ
ਕੱਕਰ –
ਬਨਸਪਤੀ –
ਕੱਸੀ –
ਕੰਦਰ –
ਜੂਹ –
ਪਾਣੀ –
ਸਾਂਝ –
कैठां –
ਲੋਅ –
ਉੱਤਰ:
ਪਰਬਤ – ਪਹਾੜ ।
ਕੱਕਰ – ਠੰਢ, ਜੰਮੀ ਹੋਈ ਤ੍ਰਿਲ ।
ਬਨਸਪਤੀ – ਬਿਛ-ਬੂਟੇ, ਹਰਿਆਵਲ ।
ਕੱਸੀ – ਨਹਿਰ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢਿਆ ਵੱਡਾ ਖਾਲ ਜਾਂ ਸੁਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਪੁਚਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਕੰਦਰ – ਗੁਫਾ, ਪਹਾੜ ਵਿਚਲਾ ਖੱਪਾ ।
ਜੂਹ – ਚਰਾਂਦ, ਘਰਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਰੂੜੀ ਥਾਂ, ਡੰਗਰਾਂ ਦੇ ਚਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ।
ਪਾਣੀ – ਜੀਵ, ਮਨੁੱਖ ।
ਸਾਂਝ – ਭਿਆਲੀ, ਭਾਈਵਾਲੀ, ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ।
ਨੈਣਾਂ – ਅੱਖਾਂ ।
ਲੋਅ – ਚਾਨਣ, ਨਜ਼ਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ
ਪਿਆਸ, ਬੱਦਲ, ਮੀਂਹ, ਧਰਤੀ, ਜੀਵਨ, ਜੂਹ, ਨੈਣਾਂ ।.
ਉੱਤਰ:

1. ਪਿਆਸ (ਤੇਹ-ਪਿਆਸ ਪਾਣੀ ਪੀ ਕੇ ਹੀ ਬੁਝਦੀ ਹੈ ।
2. ਬੱਦਲ ਘਟਾ, ਅਸਮਾਨ ਵਿਚ ਇਕੱਠੀ ਹੋਈ ਸੰਘਣੀ ਭਾਫ਼-ਬੱਦਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਸ਼ਾਇਦ ਮੀਂਹ ਪਵੇ ।
3. ਮੀਂਹ (ਵਰਖਾ)-ਅੱਜ ਮੀਂਹ ਪਵੇਗਾ ।
4. ਧਰਤੀ (ਜ਼ਮੀਨ)-ਧਰਤੀ ਗੋਲ ਹੈ ।
5. ਜੀਵਨ (ਜ਼ਿੰਦਗੀ)-ਧਰਤੀ ਉਤਲਾ ਜੀਵਨ ਪਾਣੀ ਦੇ ਆਸਰੇ ਹੀ ਹੈ ,
6. ਜੂਹ (ਚਰਾਂਦ)-ਪਸ਼ੂ ਪਿੰਡ ਦੀ ਜੂਹ ਵਿਚ ਚਰ ਰਹੇ ਹਨ |
7. ਨੈਣਾਂ (ਅੱਖਾਂ)-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨੈਣਾਂ ਨੂੰ ਮੋਹ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਆਏ ਜੋੜੇ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ; ਜਿਵੇਂ ਉਦਾਹਰਨ ਵਿਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ:ਝਰ-ਝਰ ।
ਉੱਤਰ:
ਖ਼ਰ-ਖ਼ਰ, ਠੁਰ-ਠੁਰ, ਬੂੰਦ-ਬੂੰਦ, ਤੁਰਤੁਰ, ਬਣ-ਬਣ, ਕਣ-ਕਣ, ਹਰੀ-ਭਰੀ, ਝ-ਝਰ, ਹਰੀਆਂ-ਭਰੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘ਜੇ ਪਾਣੀ ਨਾ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ? ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਸੰਬੰਧੀ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਕਥਨ ਹੈ, “ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਣੀ ਜੀਉ ਹੈ, ਜਿਤੁ ਹਰਿਆ ਸਭੁ ਕੋਇ । ਅਰਥਾਤ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਸਾਰੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਪਾਣੀ ਹੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਸਮੇਤ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਕੋਈ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਨਾ ਹੁੰਦਾ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਹਰੀ-ਭਰੀ ਤੇ ਫੁੱਲਾਂ-ਫਲਾਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਬਨਸਪਤੀ । ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਨੇ ਵੀ ਇਹੋ ਹੀ ਸਿੱਧ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਅੰਸ਼ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਹੀ ਉਪਜਿਆ ਤੇ ਸਮੁੱਚਾ ਵਿਕਾਸ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਹੀ ਹੋਇਆ । ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਤਿੰਨ ਹਿੱਸੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਹੀ ਮਾਲਾਮਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਵਿਚ 65-70% ਪਾਣੀ ਹੀ ਹੈ ਤੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਇਹ ਜਿਉਂਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦਾ । ਜੇਕਰ ਪਾਣੀ ਨਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਕੁਦਰਤ ਇੰਨੀ ਸੁੰਦਰ ਹੋ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਕਦੀ ।

ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਉਦਯੋਗਿਕ ਤੇ ਫ਼ਸਲੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੇ ਉਸਦੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੇਦਰਦੀ ਨਾਲ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਪੱਧਰ ਦਿਨੋਂ-ਦਿਨ ਨੀਵਾਂ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਰਹਿੰਦੀ ਕਸਰ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ, ਰਸਾਇਣਾਂ ਤੇ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੇ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਮੁੰਦਰਾਂ, ਦਰਿਆਵਾਂ, ਝਰਨਿਆਂ, ਝੀਲਾਂ ਤੇ ਬਰਫ਼ਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਜੀਵਾਂ ਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਸਾਡੇ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੱਚਤ ਕਰਨੀ ਤੇ ਇਸਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਰੱਖਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਸਕੂਲੋਂ ਛੁੱਟੀ ਲੈਣ ਲਈ ਇਕ ਅਰਜ਼ੀ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ-ਇਹ ਅਰਜ਼ੀ ਲਿਖਣ ਲਈ ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਚਿੱਠੀ-ਪੱਤਰ’ ਵਾਲਾ ਭਾਗ ।)

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 14 ਮੇਰਾ ਪੰਜਾਬ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 14 ਮੇਰਾ ਪੰਜਾਬ

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਹ ਨਾਂ ਕਿਵੇਂ ਪਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
“ਪੰਜਾਬ’ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ-ਪੰਜ ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਧਰਤੀ । ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਵਗਦੇ ਪੰਜ ਦਰਿਆਵਾ ਤੋਂ ਇਸਦਾ ਇਹ ਨਾਂ ਪਿਆ ਹੈ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
“ਪੰਜਾਬ” ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
“ਪੰਜਾਬ” ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ-ਪੰਜ ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਵਗਦੇ ਤਿੰਨ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ;
ਸਤਲੁਜ, ਬਿਆਸ ਅਤੇ ਰਾਵੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਦੋ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਾਚ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਗਿੱਧਾ ਤੇ ਭੰਗੜਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਵਿਰਾਸਤੀ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ;
ਲੂਣ-ਮਿਆਣੀ, ਬਾਂਦਰ-ਕਿੱਲਾ, ਭੰਡਾਭੰਡਾਰੀਆ, ਕੋਟਲਾ-ਛਪਾਕੀ, ਈਂਗਣ-ਮੀਂਗਣ, ਪਿੱਠੂ, ਗੁੱਲੀ-ਡੰਡਾ ਆਦਿ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਵਿਰਾਸਤੀ ਖੇਡਾਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਬੰਜਰ ਕਿਉਂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਦੇ ਬੰਜਰ ਹੋਣ ਦਾ ਇਕ ਕਾਰਨ ਤਾਂ ਝੋਨੇ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦਾ ਡੂੰਘਾ ਹੁੰਦਾ ਜਾਣਾ ਹੈ ਤੇ ਦੂਸਰਾ ਕੀਟ-ਨਾਸ਼ਕਾਂ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
22.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਲਿਖਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ:
ਗੁਰਮੁਖੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਲਿਖੋ
ਪ੍ਰਸਿੱਧ, ਨਾਮਕਰਨ, ਫ਼ੀਸਦੀ, ਰਕਬਾ, ਖੜਗ, ਐਬ, ਸੁਬਾ, ਬਟਵਾਰਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਸਿੱਧ – ਮਸ਼ਹੂਰ ।
(ਅ) ਨਾਮਕਰਨ – ਨਾਂ ਰੱਖਣ ਦੀ ਰਸਮ ।
(ਇ) ਫ਼ੀਸਦੀ – ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਤ ।
(ਸ) ਰਕਬਾ – ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਖੇਤਰ, ਖੇਤਰਫਲ ।
(ਹ) ਖੜਗ – ਤਲਵਾਰ ।
(ਕ) ਐਬ – ਬੁਰਾਈ ।
(ਖ) ਸੁਬਾ – ਪਾਂਤ ਜਾਂ ਰਾਜ ।
(ਗ) ਬਟਵਾਰਾ – ਵੰਡ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਭੂਗੋਲਿਕ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ : ਮਾਝਾ, ਦੁਆਬਾ ਅਤੇ ਮਾਲਵਾ । ਬਿਆਸ ਦਰਿਆ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਫੈਲੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ “ਮਾਝਾ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਬਿਆਸ ਅਤੇ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ‘ਦੁਆਬਾ’ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਤੋਂ ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਫੈਲਿਆ ਖੇਤਰ ‘ਮਾਲਵਾ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕੁੱਲ 22 ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਹਨ ।

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ । ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਪਟਿਆਲਾ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਜਲੰਧਰ, ਬਠਿੰਡਾ ਆਦਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ । ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਹੈ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਥਿਤ ਹੈ ਪਟਿਆਲਾ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਇਮਾਰਤਾਂ ਹਨ । ਇਸ ਰਾਜ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸ਼ਹਿਰ ਲੁਧਿਆਣਾ ਹੈ । ਜਲੰਧਰ ਖੇਡਾਂ ਅਤੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਹੌਜ਼ਰੀ ਦਾ ਸਮਾਨ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ । ਬਠਿੰਡਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਕਿਲ੍ਹਾ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਏਸ਼ੀਆ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਛਾਉਣੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਰੇਲਵੇ ਜੰਕਸ਼ਨ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਇਸ ਪੈਰੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਆਏ ਹਨ ?
2. ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
3. ਜਲੰਧਰ ਕਿਸ ਕਾਰਨ ਸੰਸਾਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਪਟਿਆਲਾ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਜਲੰਧਰ ਤੇ ਬਠਿੰਡਾ ।
2. ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ।
3. ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਕਰਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ
(ਉ) ਬਠਿੰਡੇ ਵਿੱਚ ……….. ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਛਾਉਣੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਤਿੰਨ ਭਾਗ ……….. ਅਤੇ ਸਭ ਮਾਲਵਾ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ;
(ਉ) ਬਠਿੰਡੇ ਵਿਚ ਏਸ਼ੀਆ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਛਾਉਣੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਤਿੰਨ ਭਾਗ ਮਾਝਾ, ਦੁਆਬਾ ਤੇ ਮਾਲਵਾ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਦੱਸ ਕੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ-
(ਕੁਦਰਤ, ਸੰਸਾਰ, ਸਤਿਕਾਰ, ਪੰਜਾਬੀ, ਧਰਤੀ)
ਉੱਤਰ:

1. ਕੁਦਰਤ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ, ਸਾਡਾ ਆਲਾਦੁਆਲਾ)-ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਪਸਾਰੇ ਦਾ ਕੋਈ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ।
2. ਸੰਸਾਰ (ਦੁਨੀਆ)-ਇਸ ਸਮੇਂ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਸਵਾ ਸੱਤ ਅਰਬ ਹੈ ।
3. ਸਤਿਕਾਰ (ਇੱਜ਼ਤ)-ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵੱਡਿਆਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
4.  ਪੰਜਾਬੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ)-ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਅਣਖੀਲੇ ਤੇ ਬਹਾਦਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
5. ਧਰਤੀ (ਜ਼ਮੀਨ)-ਧਰਤੀ ਗੋਲ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ-

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਨਕਸ਼ੇ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਤਿੰਨ ਖੇਤਰਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ-
ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼/ਸੂਬਿਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ:

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar ਵਿਆਕਰਨ Exercise Questions and Answers.

PSEB 4th Class Hindi Punjabi Grammar ਵਿਆਕਰਨ

ਨਾਂਵ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਨਾਂਵ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਨਾਂਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਮਨੁੱਖਾਂ, ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਮੁੰਡਾ, ਕੁੜੀ, ਚਿੜੀ, ਕਾਂ, ਪਿੰਡ, ਘੋੜਾ, ਦਰਿਆ, ਮਨਜੀਤ, ਦਿੱਲੀ, ਜਲੰਧਰ, ਸਤਲੁਜ, ਸੂਰਜ, ਚੰਦ, ਸੋਨਾ, ਮਿੱਟੀ, ਕਣਕ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਿਸਮ ਵੀ ਦੱਸੋ
(ਉ) ਸ਼ੇਰ ਜੰਗਲ ਦਾ ਰਾਜਾ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ।
(ਅ) ਹਰ ਚਮਕਣ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਸੋਨਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ।
(ਈ) ਨੇਕੀ ਦਾ ਫਲ ਮਿੱਠਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਤੀਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬੈਠੇ ਹਨ ।
(ਹ) ਬਜ਼ਾਰ ਜਾਓ ਤੇ ਸਰੋਂ ਦਾ ਤੇਲ ਲਿਆਓ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਸ਼ੇਰ, ਜੰਗਲ, ਰਾਜਾ ।
(ਆ) ਚੀਜ਼, ਸੋਨਾ ।
(ਬ) ਨੇਕੀ, ਫਲ ।
(ਸ) ਜਮਾਤ, ਵਿਦਿਆਰਥੀ ।
(ਹ) ਬਜ਼ਾਰ, ਸਰੋਂ, ਤੇਲ ।

ਲਿੰਗ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਲਿੰਗ ਕੀ ਹੈ ? ਇਹ ਕਿੰਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਅਤੇ ਲੱਛਣ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਲਿੰਗ ਕੀ ਹੈ ?-ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਪੁਰਖਵਾਚਕ ਜਾਂ ਇਸਤਰੀਵਾਚਕ ਭਾਵ ਉਸ ਦਾ ਲਿੰਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਪੁਲਿੰਗ-ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਪੁਰਖਵਾਚਕ (ਨਰ) ਭਾਵ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ, ਉਹ “ਪੁਲਿੰਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ; ਜਿਵੇਂ-ਮੁੰਡਾ, ਆਦਮੀ, ਚਿੜਾ, ਕਬੂਤਰ, ਬਿੱਲਾ, ਮਾਸੜ, ਚਾਚਾ, ਭਰਾ, ਗਧਾ, ਪਹਾੜ ਆਦਿ ।
(ਅ) ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ-ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਇਸਤਰੀਵਾਚਕ ਮਦੀਨ ਭਾਵ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ, ਉਹ “ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ-ਕੁੜੀ, ਤੀਵੀਂ, ਘੋੜੀ, ਚਿੜੀ, ਕਬੂਤਰੀ, ਬਿੱਲੀ, ਮਾਸੀ, ਚਾਚੀ, ਭੈਣ, ਧੀ, ਪਹਾੜੀ, ਗੱਡੀ, ਛਤਰੀ ।

ਪੁਲਿੰਗ ਅਤੇ  ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦ

ਪੁਲਿੰਗ – ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ
ਕਬੂਤਰ – ਕਬੂਤਰੀ
ਬਾਂਦਰ – ਬਾਂਦਰੀ
ਬਾਹਮਣ – ਬਾਹਮਣੀ
ਘੁਮਿਆਰ – ਘੁਮਿਆਰੀ
ਹਿਰਨ – ਹਿਰਨੀ
ਠੇਕੇਦਾਰ – ਠੇਕੇਦਾਰਨੀ
ਬਾਜ਼ੀਗਰ – ਬਾਜ਼ੀਗਰਨੀ
ਮੋਰ – ਮੋਰਨੀ
ਸਰਾਫ਼ – ਸਰਾਫ਼ਣੀ
ਰਿੱਛ – ਗਿੱਛਣੀ
ਸੱਪ – ਸੱਪਣੀ
ਮਹੰਤ – ਮਹੰਤਣੀ
ਕੁੜਮ – ਕੁੜਮਣੀ
ਪਾਠਕ – ਪਾਠਕਾ
ਲੇਖਕ – ਲੇਖਕਾ
ਉਪਦੇਸ਼ਕ – ਉਪਦੇਸ਼ਕਾ
ਮਾਸਟਰ – ਮਾਸਟਰਾਣੀ
ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ – ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰਾਣੀ
ਮੁਗ਼ਲ – ਮੁਗਲਾਣੀ
ਬਾਲ – ਬਾਲੜੀ
ਖੰਭ – ਖੰਭੜੀ
ਸੂਤ – ਸੂਤੜੀ
ਮਾਮਾ – ਮਾਮੀ
ਭੁੱਖਾ – ਭੁੱਖੀ
ਪਠੋਰਾ – ਪਠੋਰੀ
ਕਿਰਲਾ – ਕਿਰਲੀ
ਝੋਟਾ – ਮੱਝ, ਝੋਟੀ
ਦੇਵਤਾ – ਦੇਵੀ
ਮੱਛ – ਮੱਛੀ
ਪਹਾੜ – ਪਹਾੜੀ
ਗਲਾਸ – ਗਲਾਸੀ
ਬੱਦਲ – ਬੱਦਲੀ
ਨੰਬਰਦਾਰ – ਨੰਬਰਦਾਰਨੀ
ਸ਼ੇਰ – ਸ਼ੇਰਨੀ
ਊਠ – ਊਠਣੀ
ਵਕੀਲ – ਵਕੀਲਣੀ
ਸ਼ਾਹ – ਸ਼ਾਹਣੀ
ਰਾਗ – ਰਾਗਣੀ
ਉਸਤਾਦ – ਉਸਤਾਦਣੀ
ਬਿੱਲਾ – ਬਿੱਲੀ
ਅਧਿਆਪਕ – ਅਧਿਆਪਕਾ
ਸੇਵਕ – ਸੇਵਕਾ
ਦਿਓਰ – ਦਿਓਰਾਣੀ
ਜੇਟ – ਜਿਠਾਣੀ
ਪ੍ਰੋਹਤ – ਪ੍ਰੋਹਤਾਣੀ
ਢੋਲ – ਢੋਲਕੀ
ਢੋਲ – ਡੋਲਕੀ
ਚੰਮ – ਚਮੜੀ
ਦਾਦਾ – ਦਾਦੀ
ਵੱਛੀ – ਕੁੱਤਾ
ਕੁੱਤੀ – ਘੋੜੀ
ਘੋੜਾ – ਘੋੜੀ
ਖੋਤਾ – ਖੋਤੀ
ਬਾਟਾ – ਬਾਟੀ
ਚਰਖਾ – ਚਰਖੀ
ਕਸੇਰਾ – ਕਸੇਰਨ
ਭਠਿਆਰਾ – ਭਠਿਆਰਨ
ਹਤਿਆਰਾ – ਹਤਿਆਰਨ
ਸੰਢਾ -‘ ਸੰਢੀ
ਪੂਰਬੀਆ – ਪੂਰਬਣ
ਪਹਾੜੀਆ – ਪਹਾੜਨ
ਕਸ਼ਮੀਰੀਆ – ਕਸ਼ਮੀਰ
ਗਿਆਨੀ – ਗਿਆਨਣ
ਧੋਬੀ – ਧੋਬਣ
ਕਸਾਈ – ਕਸਾਇਣ
ਅਰਾਈਂ – ਅਰਾਇਣ
ਖਿਡਾਰੀ – ਖਿਡਾਰਨ
ਪਟਵਾਰੀ – ਪਟਵਾਰਨ
ਚੌਧਰੀ – ਚੌਧਰਾਣੀ
ਪੇਂਡੂ, ਪੇਂਛਣ – ਪੇਂਡੂਆਣੀ
ਜਵਾਈ – ਧੀ
ਨਰ – ਮਾਦਾ
ਮਿੱਤਰ – ਸਹੇਲੀ
ਲਾੜਾ – ਵਹੁਟੀ
ਦਿਅਹੁਰਾ – ਦਦ੍ਹੇਸ
ਦੇਵ, ਦਿਓ – ਪਰੀ
ਰਾਜਾ – ਰਾਣੀ
ਭੂਤ – ਚੁੜੇਲ
ਗੱਭਰੂ – ਮੁਟਿਆਰ
ਭਰਾ – ਭੈਣ, ਭਰਜਾਈ
ਪੁੱਤਰ – ਪੁੱਤਰੀ
ਜਵਾਈ, ਪੁੱਤਰ – ਧੀ, ਨੂੰਹ
ਫੁੱਫੜ – ਭੂਆ
ਨਣਦੋਈਆ – ਨਨਾਣ

ਮੱਖ – ਮੱਖੀ
ਪੱਗੜ – ਪਗੜੀ
ਵਪਾਰੀ – ਵਪਾਰਨ
ਸਪੇਰਾ – ਸਪੇਨ
ਵਣਜਾਰਾ – ਵਣਜਾਨ
ਗੱਡਾ – ਗੱਡੀ
ਲਾਹੌਰੀਆ – ਲਾਹੌਰਨ
ਪੋਠੋਹਾਰੀਆ – ਪੋਠੋਹਾਰਨ
ਦੁਆਬੀਆ – ਦੁਆਬਣ
ਪੰਜਾਬੀ – ਪੰਜਾਬਣ
ਮਾਛੀ – ਮਾਛਣ
ਸੁਦਾਈ – ਸੁਦਾਇਣ
ਈਸਾਈ – ਈਸਾਇਣ
ਹਲਵਾਈ – ਹਲਵਾਇਣ
ਜੁਆਰੀਆ – ਜੁਆਰਨ
ਲਿਖਾਰੀ – ਲਿਖਾਰਨ
ਸਾਂਸੀ – ਸਾਂਸਿਆਣੀ (ਸੈੱਸਣ)
ਪਾਦਰੀ – ਪਾਦਰਿਆਣੀ
ਹਿੰਦੂਹਿੰਦਵਾਣੀ, ਹਿੰਦਣੀ
ਵਰ – ਕੰਨਿਆ
ਫੁਠਿਅਹੁਰਾ – ਫੁਟ੍ਰੇਸ
ਨਵਾਬ – ਬੇਗਮ
ਖ਼ਸਮ – ਰੰਨ
ਪਿਓ – ਮਾਂ
ਪਿਤਾਂ – ਮਾਤਾ
ਪੁਰਖ – ਇਸਤਰੀ
ਆਦਮੀ – ਤੀਵੀਂ
ਸਾਲਾ – ਸਾਲੇਹਾਰ
ਸਾਲਾ, ਸਾਂਢੂ · ਸਾਲੀ
‘ਭਰਾ, ਭਣਵੱਈਆ – ਭੈਣ
ਮਾਸੜ – ਮਾਸੀ
ਸੋਟਾ – ਸੋਟੀ
ਤੱਕੜ – ਤੱਕੜੀ
ਛਤਰ – ਛਤਰੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ-
ਦਾਦਾ, ਵੱਛਾ, ਪਟਵਾਰੀ, ਤੱਕੜੀ, ਸਾਲਾ ।
ਉੱਤਰ:
ਦਾਦੀ, ਵੱਛੀ, ਪਟਵਾਰਨ, ਤੱਕੜ, ਸਾਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਲਿੰਗ ਬਦਲੋਮੱਝ, ਪਹਾੜ, ਗੱਭਰੂ, ਭਰਾ, ਚਾਚਾ, ਮਾਂ ।
ਉੱਤਰ;
ਝੋਟਾ, ਪਹਾੜੀ, ਮੁਟਿਆਰ, ਭੈਣ, ਚਾਚੀ, ਪਿਓ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ-
ਮਾਮਾ, ਮਰਦ, ਲਾੜਾ, ਮਿੱਤਰ, ਬਾਲਕ, ਗੱਭਰੂ, ਖੰਭ ।
ਉੱਤਰ:
ਮਾਮੀ, ਜ਼ਨਾਨੀ, ਲਾੜੀ, ਸਹੇਲੀ, ਬਾਲਿਕਾ, ਮੁਟਿਆਰ, ਖੰਭੜੀ ।

ਵਚਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
‘ਵਚਨ ਕਿਸ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ ? ਇਹ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਸਹਿਤ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਇਕ ਜਾਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਜਾਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਭੇਦ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਰੂਪ ਉਸ ਦਾ ਵਚਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਵਚਨ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ-ਇਕ-ਵਚਨ ਤੇ ਬਹੁ-ਵਚਨ ।

(ੳ) ਇਕ-ਵਚਨ-ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਜਿਹੜਾ ਰੂਪ ਕਿਸੇ ਇਕ ਚੀਜ਼, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਜਾਂ ਕਿਰਿਆ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਇਕ-ਵਚਨ ਆਖਦੇ ਹਨ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਇਸ ਦੇ ਦੋ ਰੂਪ ਹੁੰਦੇ ਹਨ : ਸਧਾਰਨ ਤੇ ਸੰਬੰਧਕੀ । ਇਸ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਰੂਪ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹਨ-

(ਉ) ਤੇਰਾ ਮੁੰਡਾ ਕਿੱਥੇ ਹੈ ?
(“ਮੁੰਡਾ ਇਕ-ਵਚਨ ਸਧਾਰਨ ਰੂਪ) ,

(ਅ) ਤੇਰੇ ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਵਿਗਾੜ ਦਿੱਤਾ ।
(‘ਮੁੰਡੇ’ ਇਕ-ਵਚਨ ਸੰਬੰਧਕੀ ਰੂਪ)

(ਅ) ਬਹੁ-ਬਚਨ-ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਜਿਹੜਾ ਰੂਪ ਇਕ ਤੋਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਜਾਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਵੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁ-ਵਚਨ ਆਖਦੇ ਹਨ । ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਇਸ ਦੇ ਵੀ ਦੋ ਰੂਪ ਹੁੰਦੇ ਹਨ-ਸਧਾਰਨ ਤੇ ਸੰਬੰਧਕੀ । ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਰੂਪ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹਨ-

(ੳ) ਉਸ ਦੇ ਦੋ ਮੁੰਡੇ ਹਨ ।
(“ਮੁੰਡੇ ਬਹੁ-ਵਚਨ, ਸਧਾਰਨ ਰੂਪ)

(ਆ) ਉਸ ਦੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੇ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਵਿਗਾੜ ਦਿੱਤਾ
(“ਮੁੰਡਿਆਂ ਬਹੁ-ਵਚਨ, ਸੰਬੰਧਕੀ ਰੂਪ)

ਉਪਰੋਕਤ ਵਾਕਾਂ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਇਕ-ਵਚਨ ਤੇ ਬਹੁ-ਵਚਨ ਦੇ ਦੋ-ਦੋ ਰੂਪ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਦੋਹਾਂ ਦਾ ਇਕ ਸਧਾਰਨ ਰੂਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਦੂਜਾ ਸੰਬੰਧਕੀ । ਜਦੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਕ ਦਾ, ਦੇ, ਦੀਆਂ, ਨੇ, ਨੂੰ, ਲਈ, ਖ਼ਾਤਰ, ਤੋਂ ਆਦਿ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਸੰਬੰਧਕੀ ਰੂਪ ਕਹਾਉਂਦਾ ਹੈ ।

ਨੋਟ-ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕਵਚਨ ਤੇ ਬਹੁ-ਵਚਨ ਬਦਲਣ ਦੇ ਇਹੋ ਤਰੀਕੇ ਹੀ ਸਿੱਖਣੇ ਤੇ ਸਿਖਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਇਕ-ਵਚਨ ਤੇ ਬਹੁ-ਵਚਨ ਦੇ ਦੋ-ਦੋ ਰੂਪ ਹੀ ਲਿਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।

ਹੇਠਾਂ ਦੇਖੋ ਵਚਨ-ਬਦਲੀ ਦੇ ਕੁਝ ਨਿਯਮ

(1) ਜੇਕਰ ਪੁਲਿੰਗ-ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਕੰਨਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਉਸ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਇਕ-ਵਚਨ ਤੇ ਬਹੁ-ਵਚਨ ਦੇ ਰੂਪ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ-

ਉੱਪਰਲੇ ਨੇਮ ਦਾ ਉਲੰਘਣ-ਕਈ ਕੰਨਾ-ਅੰਤ ਵਾਲੇ ਪੁਲਿੰਗ ‘ਨਾਂਵ’ ਅਜਿਹੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਕ-ਵਚਨ – ਅਤੇ ਬਹੁ-ਬਚਨ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਰੂਪ ਇੱਕੋ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ;
ਜਿਵੇਂ-

(ੳ) ਸਤਲੁਜ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਕ ਦਰਿਆ ਹੈ (ਇਕ-ਵਚਨ)
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪੰਜ ਦਰਿਆ ਹਨ । (ਬਹੁ-ਵਚਨ)

(ਅ) ਉਸ ਦਾ ਇਕ ਭਰਾ ਹੈ । (ਇਕ-ਵਚਨ)
ਮੇਰੇ ਤਿੰਨ ਭਰਾ ਹਨ : (ਬਹੁ-ਵਚਨ)

(2) ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪੁਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਕੰਨਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਕ-ਵਚਨ ਤੇ ਬਹੁ-ਵਚਨ ਰੂਪ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬਣਦੇ ਹਨ-

(3) ਕਈ ਪੁਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਇਕ-ਵਚਨ ਰੂਪ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਬਹੁ-ਵਚਨ ਵਿਚ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ; ਜਿਵੇਂ ਦਾਦਕੇ, ਨਾਨਕੇ, ‘ਮਾਪੇ ।

(4) ਜੇਕਰ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਬਿਹਾਰੀ ਦੁਲੈਂਕੜ ਹੋੜਾ , ਜਾਂ ਕਨੌੜਾ ਲੱਗਾ ਹੋਵੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਕ-ਵਚਨ ਤੇ ਬਹੁ-ਬਚਨ ਰੂਪ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਬਹੁ-ਵਚਨ ਸ਼ਬਦ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ‘ਆਂ’ ਦਾ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

(5) ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਮੁਕਤਾ ਹੋਵੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਹੁ-ਵਚਨ ਕੰਨਾ ਤੇ ਬਿੰਦੀ ਵਧਾਉਣ ਨਾਲ ਬਣਦਾ ਹੈ ; ਜਿਵੇਂ-

(6) ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ਨਾਂਵਾਂ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਕੰਨਾ ਜਾਂ ਕੰਨਾ ਬਿੰਦੀ ਹੋਵੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਹੁਵਚਨ ‘ਵਾਂ ਵਧਾ ਕੇ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ; ਜਿਵੇਂ-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਵਚਨ ਬਦਲੋ-
(ਉ) ਦੁਆ, ਪੋਥੀ, ਵਸਤੂ, ਬਿੱਲੀ, ਗਾਂ, ਹਵਾ ।
(ਅ) ਕਿੱਕਰ, ਖੂੰਡਾ, ਲੀਰ, ਖੇਡ, ਮੇਰਾ, ਸਵਰਗ ।
(ਏ) ਨਹੁੰ, ਸਹੁ, ਹਨੇਰਾ, ਹਨੇਰੀ, ਆਦਮੀ, ਗੱਡੀ ।
ਉੱਤਰ:

Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 2 Fundamental Operations on Numbers Ex 2.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Maths Chapter 2 Fundamental Operations on Numbers Ex 2.1

Question 1.
Add 4 and 2 on a number line.

Solution:

1. First of all put a mark on 4 on number line.
2. To add 2, go from left to right one by one two steps.
3. Now we will reach on 6 and this is our answer.
   ∴ 4 + 2 = 6.

Question 2.
Add 6 and 4 on a number line.

Solution:

1. First of all put a mark on 6 on number line.
2. To add 4, go from left to right one by one four steps.
3. Now, we will reach on 10 and this is our answer.
   ∴ 6 + 4 = 10.

Question 3.
Subtract 2 from 6 on number line.

Solution:

1. First of all put a mark on 6 on number line.
2. To subtract 2, go back from right to left one by one two steps.
3. Now, we will reach on 4 and this our answer.
   ∴ 6 – 2 = 4.

Question 4.
Subtract 6 from 11 on a number line.

Solution:

1. First of all pur a mark on 11 on the number line.
2. To subtract 6, go back from right to left, one by one, six steps.
3. Now, we will reach on 5 and this is our answer.
   ∴ 11 – 6 = 5.

5. Solve the following :

Question 1.
374 + 202
Solution:

Question 2.
356 + 122
Solution:

Question 3.
4251 + 1244
Solution:

Question 4.
7000 + 1789
Solution:

Question 5.
999 – 234
Solution:

Question 6.
798 – 130
Solution:

Question 7.
9825 – 1214
Solution:

Question 8.
7896 – 1234.
Solution:

6. Solve the following:

Question 1.
769 + 584
Solution:

Question 2.
649 + 161
Solution:

Question 3.
3009 + 5691
Solution:

Question 4.
2347 + 7437
Solution:

Question 5.
769 + 444 + 325
Solution:

Question 6.
688 + 100 + 135
Solution:

Question 7.
2807 + 5938 + 1238
Solution:

Question 8.
7644 + 166 + 1234
Solution:

Question 9.
768 – 119
Solution:

Question 10.
6307 – 4156
Solution:

Question 11.
7503 – 1219
Solution:

Question 12.
7000 – 1234.
Solution:

7. Subtract and verify your answer :

Question 1.
7610 – 1733
Solution:

Question 2.
6113 – 1167
Solution:

Question 3.
6501 – 1212
Solution:

Question 4.
4368 – 1239
Solution:

Question 5.
7001 – 1678.
Solution:

Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 10 Patterns Ex 10.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Maths Chapter 10 Patterns Ex 10.1

Question 1.
Observe the pattern carefully and complete it.

Solution:

Question 2.
Students of a particular school who have liking for different types of fruits.
(a) 9981
(b) 6039
(c) 243
(d) 6308
(e) 6415
(f) 9108
(g) 1728
(h) 8714
(i) 53694
(j) 40819.
Solution:
(a) 9981
First of all omit 9’s from the given number

Remaining digits of number = 8,1
Now add the remaining• digits e.
= 8, 1
8 + 1 = 9
omit this 9
Now there is no digit left’
Hence, this number is a multiple of 9
Second Method: 9981
Sum of the digits = 9 + 9 + 8 + 1 = 27

Because, sum of digits is divisible by 9
Hence, this number is a multiple of 9

(b) 6039
Sum of the digits = 6 + 0 + 3 + 9 = 18
Because sum of digits is divisible by 9

Hence, this number is multiple of 9.

(c) 243
Sum of the digits = 2 + 4 + 3 = 9

Because, sum of digits is divisible by 9
Hence, this number is a multiple of 9

(d) 6308
Sum of the digits = 6 + 3 + 0 + 8 = 17

Because sum of digits is not divisible by 9
Hence, this number is not a multiple of 9
(e) 6415
Sum of the digits = 6 + 4 + 1 + 5 = 16

Because, sum of digits is not divisible by 9
Hence, this number is not a multiple of 9

(f) 9108
Sum of the digits = 9 + 1 + 0 + 8 = 18

Because sum of digits is divisible by 9
Hence, this number is a multiple of 9

(g) 1728
Sum of the digits = 1 + 7 + 2 + 8 = 18

Because sum of digits is divisible by 9
Hence, this number is a multiple of 9

(h) 8714
Sum of the digits = 8 + 7 + 1 + 4 = 20

Because sum of digits is divisible by 9
Hence, this number is a multiple of 9

(i) 53694
Sum of the digits = 5 + 3 + 6 + 9 + 4 = 27

Because sum of digits is divisible by 9
Hence, this number is a multiple of 9

(j) 40819.
Sum of the digits = 4 + 0 + 8 + 1 + 9 = 22

Because sum of digits is not divisible by 9
Hence, this number is nòt a multiple of 9

Question 3.
Multiply the given numbers using pattern:
(a) 35 × 10 = ………
(b) 9 × 10 = ………
(c) 21 × 10 = ……..
(d) 106 × 10 = ……..
(e) 148 × 10 = ………
(f) 2 × 1oo = ……….
(g) 20 × 1oo = ………
(h) 38 × 100 = ……..
(i) 209 × 100 = ……..
(j) 406 × 100 = ………
Solution:
(a) 350,
(b) 90,
(c) 210,
(d) 1060,
(e) 1480,
(f) 200,
(g) 2000,
(h) 3800,
(j) 20900,
(j) 40600.

Question 4.
Divide the given numbers (Using patterns) :
(a) 60 ÷ 10 = ………..
(b) 700 ÷ 10 = ……..
(c) 96 ÷ 10 = ……….
(d) 600 ÷ 100 = ……….
(e) 1500 ÷ 100 = ……….
(f) 1000 ÷ 100 = …….
Solution:
(a) 6,
(b) 70,
(c) 96,
(d) 6,
(e) 15,
(f) 10.

Question 5.
Fill in the blanks:
(a) …….. × 10 = 500
(b) …… ÷ 10 = 96
(c) ……. × 100 = 900
(d) …….. ÷ 100 = 7
Solution:
(a) 50,
(b) 960,
(c) 9,
(d) 700.

Question 6.
Complete the following towers:



Solution:
(a) 5 + 6 = 11, 7 + 9 = 16
(b) 6 + 8 = 14, 10 + 14 = 24, 16 + 24 = 40
(c) 15 + 20 = 35, 25 + 35 = 60, 40 + 60 = 100.

Question 7.
Multiply the given numbers in one line:

Solution:

2 × 3 = 6
∴ 25 × 25 = 625

5 × 6 = 30
∴ 55 × 55 = 3025

7 × 8 = 56
∴ 75 × 75 = 5625

12 × 13 = 156
∴ 125 × 125 = 15625

10 × 11 = 110
∴ 105 × 105 = 11025

40 × 41 = 1640
∴ 405 × 405 = 164025

Question 8.
Solve:
(a) (13 × 13) – (12 × 12)
(b) (18 × 18) – (17 × 17)
(c) (35 × 35) – (34 × 34)
(d) (120 × 120) – (119 × 119)
(e) (151 × 151) – (150 × 150)
solution:
(a) 13 + 12 = 25,
(b) 18 + 17 = 35,
(c) 35 + 34 = 69,
(d) 120 + 119 = 239,
(e) 151 + 150 = 301.

Question 9.
Complete the series according to pattern:
(a) 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 + 9 + 10 = 55
11 + 12 + 13 + 14 + …….. + 19 + 20 = 155
21 + 22 + 23 + 24 + …… + 29 + 30 = 255
31 + 32 + 33 + 34 + …… + 39 + 40 = ………..
41 + 42 + 43 + 44 + …….. + 49 + 50 = ………..
51 + 52 + 53 + 54 + …….. + 59 + 60 = ……….

(b) 1 × 1 = 1
11 × 11 = 121
111 × 111 = 12321
1111 × 1111 = 1234321
11111 × 11111 = ……….
111111 × 111111 = ……….
111111 × 111111 = ………..
Solution:
(a) 355, 455, 555,
(b) 123454321, 12345654321, 1234567654321.

Question 10.
Find an easy method to complete the series. Write next three numbers using this method:
(a) 7, 12, 17, ……, …….., ………..
(b) 2, 4, 8, ……., ………., ………..
(c) 100, 90, 80, ……., ………., ………..
(d) 66, 55, 44, ……., ………., ………..
(e) 108, 208, 308, ……., ………., ………..
(f) 40, 39, 38, ……., ………., ………..
Solution:
(a) 22, 27, 32,
(b) 16, 32, 64,
(c) 70, 60, 50,
(d) 33, 22, 11,
(e) 408, 508, 608
(f) 37, 36, 35

Question 11.
Draw symmetry lines in the following:


Solution:

Question 12.
Complete the given symmetrical patterns:

Solution:

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 21 ਪਤੰਗ ਚੜਾਈਏ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 21 ਪਤੰਗ ਚੜਾਈਏ

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

(ੳ) ਆਓ ਬੇਲੀਓ ……. ਖੂਬ ਲੜਾਈਏ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਆਓ ਮਿੱਤਰੋ, ਅਸੀਂ ਪਤੰਗ ਚੜ੍ਹਾਈਏ ਤੇ ਰਲ-ਮਿਲ ਕੇ ਬਸੰਤ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਮਨਾਈਏ । ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਰਲ-ਮਿਲ ਕੇ ਹੱਸਣਾ ਤੇ ਗਾਉਣਾ ਹੈ । ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਪਤੰਗ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ਹੈ । ਆਓ, ਪਤੰਗਾਂ ਦੀਆਂ ਕੱਚੀਆਂ-ਪੱਕੀਆਂ ਡੋਰਾਂ ਖਿੱਚ ਕੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਖੂਬ ਪੇਚੇ ਲੜਾਈਏ ।

(ਅ) ਆਓ ਬੇਲੀਓ ……… ਉੱਡ ਜਾਈਏ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਆਓ ਮਿੱਤਰੋ, ਅਸੀਂ ਰਲ ਕੇ ਪਤੰਗ ਚੜ੍ਹਾਈਏ । ਅਸੀਂ ਹਰੀਆਂ-ਪੀਲੀਆਂ ਤੇ ਲਾਲ ਪਤੰਗਾਂ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਾਈਏ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਰੰਗਾਂ ਨੇ ਅਸਮਾਨ ਵਿਚ ਸਤਰੰਗੀ ਪੀਂਘ ਬਣਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ | ਆਓ, ਅਸੀਂ ਵੀ ਪਤੰਗਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਅਕਾਂਸ਼ ਵਿਚ ਪੰਛੀਆਂ ਵਾਂਗ ਉੱਡ ਚੱਲੀਏ ।

(ਇ) ਆਓ ਬੇਲੀਓ …… ਹੱਸੀਏ ਗਾਈਏ । ਸਰਲ ਅਰਥ-ਆਓ ਮਿੱਥ੍ਰੋ, ਅਸੀਂ ਰਲ ਕੇ ਪਤੰਗ ਉਡਾਈਏ । ਬਸੰਤ, ਪਤੰਗਾਂ ਦਾ ਅਦਭੁਤ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ । ਇਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਨਾ ਬਹੁਤਾ ਪਾਲਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਗਰਮੀ ਲਗਦੀ ਹੈ | ਆਓ ਅਸੀਂ ਵੀ ਬਸੰਤ ਦੇ ਸੁੰਦਰ ਸੋਹਣੇ ਫੁੱਲਾਂ ਵਾਂਗੂ ਖਿੜ-ਖਿੜ ਕੇ ਹੱਸੀਏ ਤੇ ਗਾਈਏ ।

(ਸ) ਆਓ ਬੇਲੀਓ …….. ਬਸੰਤ ਮਨਾਈਏ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਆਓ ਮਿੱਤਰੋ, ਅਸੀਂ ਰਲ ਕੇ ਪਤੰਗ ਉਡਾਈਏ । ਦੇਖੋ ਥਾਂ-ਥਾਂ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਦੇ ਮੇਲੇ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਚੁਫ਼ੇਰੇ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਦਰਿਆ ਵਗਦੇ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ | ਆਓ, ਅਸੀਂ ਵੀ ਸਰੋਂ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਵਾਂਗ ਟਹਿਕੀਏ ਤੇ ਮਹਿਕਾਂ ਵੰਡਦੇ ਜਾਈਏ । ਇਸ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਸਭ ਰਲ ਕੇ ਪਤੰਗ ਉਡਾਈਏ ।

ਬਹੁਤ ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਆਓ ਬੇਲੀਓ ਪਤੰਗ ਚੜਾਈਏ
ਰਲ-ਮਿਲ ਕੇ ਬਸੰਤ ਮਨਾਈਏ ।
ਆਪਾਂ ਮਿਲ-ਜੁਲ ਕੇ ਹੱਸਣਾ ਗਾਉਣਾ
ਵਿਚ ਮੈਦਾਨ ਪਤੰਗ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ।
ਕੱਚੀਆਂ-ਪੱਕੀਆਂ ਡੋਰਾਂ ਖਿੱਚ-ਖਿੱਚ
ਪੇਚੇ ਖੂਬ ਲੜਾਈਏ ।
ਆਓ ਬੇਲੀਓ ਪਤੰਗ ਚੜ੍ਹਾਈਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਕੀ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
2. ਬਸੰਤ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
3. ਪਤੰਗ ਕਿੱਥੇ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ਹੈ ?
4. ਪੇਚੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
5. “ਪਤੰਗ ਚੜ੍ਹਾਈਏਂ ਗੀਤ ਦੀਆਂ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਸਤਰਾਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:

1. ਪਤੰਗ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ।
2. ਬਸੰਤ ਨੂੰ ਪਤੰਗ ਚੜ੍ਹਾ ਕੇ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ।
3. ਪਤੰਗ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ਹੈ ।
4. ਪਤੰਗਾਂ ਦੀਆਂ ਕੱਚੀਆਂ-ਪੱਕੀਆਂ ਡੋਰਾਂ ਨੂੰ ਖਿੱਚ-ਖਿੱਚ ਕੇ ।
5. ਨੋਟ-ਉੱਪਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਯਾਦ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ ।

2. ਹਰੀਆਂ-ਪੀਲੀਆਂ ਲਾਲ ਪਤੰਗਾਂ ।
ਸਤਰੰਗੀ ਪੀਂਘ ਬਣਾਈ ਰੰਗਾਂ ।
ਵਿਚ ਅਕਾਸ਼ੀ ਪੰਛੀਆਂ ਵਾਂਗੂੰ ਆਪਾਂ ਵੀ ਉੱਡ ਜਾਈਏ ।
ਆਓ ਬੇਲੀਓ ਪਤੰਗ ਚੜ੍ਹਾਈਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਪਤੰਗਾਂ ਦੇ ਰੰਗ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹਨ ?
2. ਰੰਗਾਂ ਨੇ ਕੀ ਕੀਤਾ ਹੈ ?
3. ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉੱਡਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ‘ਪਤੰਗਾਂ ਦੇ ਰੰਗ ਹਰੇ-ਪੀਲੇ ਹਨ ।
2. ਰੰਗਾਂ ਨੇ ਸਤਰੰਗੀ ਪੀਂਘ ਬਣਾਈ ਹੈ ।
3. ਪੰਛੀਆਂ ਵਾਂਗ ਅਕਾਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਉੱਡਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ।

3. ਪਤੰਗਾਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਨਿਰਾਲਾ
ਨਾ ਗਰਮੀ ਨਾ ਲੱਗੇ ਪਾਲਾ ।
ਸੁੰਦਰ-ਸੋਹਣੇ ਫੁੱਲਾਂ ਵਾਂਗੂੰ
ਖਿੜ-ਖਿੜ ਹੱਸੀਏ ਗਾਈਏ ।
ਆਓ ਬੇਲੀਓ ਪਤੰਗ ਚੜ੍ਹਾਈਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਨਿਰਾਲਾ ਤਿਉਹਾਰ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
2. ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਸਮੇਂ ਮੌਸਮ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈ ?
3. ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੱਸਣ-ਗਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਪਤੰਗਾਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਨਿਰਾਲਾ ਹੈ ।
2. ਇਸ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਨਾਂ ਬਹੁਤੀ ਗਰਮੀ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਬਹੁਤਾ ਪਾਲਾ ।
3. ਫੁੱਲਾਂ ਵਾਂਗੂੰ ਹੱਸਣ-ਗਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ।

4. ਬਸੰਤ-ਰੁੱਤ ਦੇ ਮੇਲੇ ਲੱਗਦੇ
ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਦਰਿਆ ਨੇ ਵਗਦੇ ।
ਟਹਿਕੀਏ ਸਰੋਂ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਵਾਂਗੂੰ
ਮਹਿਕਾਂ ਵੰਡਦੇ ਜਾਈਏ ।
ਆਓ ਬੇਲੀਓ ਪਤੰਗ ਚੜਾਈਏ
ਰਲ-ਮਿਲ ਕੇ ਬਸੰਤ ਮਨਾਈਏ ।
ਆਓ ਬੇਲੀਓ ਪਤੰਗ ਚੜਾਈਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਮੇਲੇ ਕਾਹਦੇ ਲਗਦੇ ਹਨ ?
2. ਦਰਿਆ ਕਾਹਦੇ ਵਗਦੇ ਹਨ ?
3. ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਟਹਿਕਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਮੇਲੇ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਦੇ ਲਗਦੇ ਹਨ ।
2. ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਦਰਿਆ ਵਗਦੇ ਹਨ ।
3. ਸਰੋਂ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਵਾਂਗੂੰ ਟਹਿਕਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ।

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਤੰਗ ਕਿਸ ਰੁੱਤ ਵਿਚ ਚੜਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਪਤੰਗ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਵਿਚ ਚੜਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਤਰੰਗੀ ਪੀਂਘ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਣਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਅਸਮਾਨਾਂ ਵਿਚ ਰੰਗ-ਬਰੰਗੇ ਪਤੰਗਾਂ ਦੇ ਉੱਡਣ ਨਾਲ ਸਤਰੰਗੀ ਪੀਂਘ ਬਣਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬੱਚੇ ਅਸਮਾਨ ਵਿਚ ਕਿਵੇਂ ਉੱਡਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਬੱਚੇ ਅਸਮਾਨ ਵਿਚ ਪੰਛੀਆਂ ਵਾਂਗ ਉੱਡਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਤੰਗਾਂ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਸਮੇਂ ਮੌਸਮ ਕਿਹੋ| ਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਪਤੰਗਾਂ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਸਮੇਂ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਨਾ ਬਹੁਤੀ ਗਰਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਬਹੁਤਾ ਪਾਲਾ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
………… ਪਤੰਗਾਂ,
………. ਰੰਗਾਂ ।
ਉੱਤਰ:
ਹਰੀਆਂ, ਪੀਲੀਆਂ, ਲਾਲ ਪਤੰਗਾਂ ।
ਸਤਰੰਗੀ ਪੀਂਘ ਬਣਾਈ ਰੰਗਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਦੱਸੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਓ-

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਰਚਨਾਤਮਕ ਕਿਰਿਆ ਕਰਦਿਆਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਖ਼ਾਲੀ ਖ਼ਾਨੇ ਭਰੋ-

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਲਾਊਡ ਸਪੀਕਰ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਪੰਚ ਨੂੰ ਇਕ ਬੇਨਤੀ-ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:

ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ

ਸਰਪੰਚ ਸਾਹਿਬ,
ਪਿੰਡ ਲੰਮੇ,
ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ।

ਸ੍ਰੀ ਮਾਨ ਜੀ,

ਸਨਿਮਰ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਇਮਤਿਹਾਨ ਚਲ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਵਿਚ ਸਵੇਰੇ-ਸ਼ਾਮ ਵੱਜਦੇ ਲਾਊਡ-ਸਪੀਕਰਾਂ ਤੋਂ ਆ ਰਹੀ ਉੱਚੀ ਅਵਾਜ਼ ਸਭ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਵਿਘਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਮਨ ਟਿਕਣ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ । ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ।

               ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ ।

ਆਪ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ-ਪਾਤਰ,
ਰਾਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ।
6 ਮਾਰਚ, 2018 ਸਪੁੱਤਰ ਮੰਗਤ ਰਾਮ ॥

Punjab State Board PSEB 4th Class Maths Book Solutions Chapter 9 Data Handling Ex 9.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Maths Chapter 9 Data Handling Ex 9.2

Question 1.
Given bar graph represents the number of students absent during the week :

Read the bar graph carefully and answer the following questions :

(a) Find the number of students class 4 who are absent oh Monday ?
(b) On which day of the week no student was absent ?
(c) On which day of the week the maximum number of students were absent ?
(d) Find the number of students of 4th class who are absent on Friday ?
(e) On which two days of the week the number of absentee students are equal and how many ?
Solution:
(a) 7,
(b) Friday,
(c) Monday,
(d) zero
(e) Tuesday and Wednesday, the number of students absent on these days = 4, 4

Question 2.
Number of students who play different games are given below :
Kabbadi = 15
Kho-Kho = 10
Football = 25
Cricket = 20
Badminton = 5
Draw bargraph representing above data.
(*Scale of 5 children should be taken)
Solution:

Question 3.
There is a T20 cricket match between Australia and India at I.S. Bindra stadium Mohali. India scored following runs in 6 overs of power play.
Over no. 1 = 6
Over no. 2 = 9
Over no. 3 = 3
Over no. 4 = 18
Over no. 5 = 6
Over no. 6 = 12
Solution:
Draw bargarph representing above data.
(Hint: Scale – 3 Runs = 1 unit)

Question 4.
Look at the pie chart and answer the following :

(a) How many students come to get drenched in rain ?
(b) How many students do not like to get drenched in rain ?
If there are 32 children in a class.
(c) How many students like to be drenched in rain.
(d) How many students do not like to be drenched in rain.
Solution:
(a) \(\frac{3}{4}\),
(b) \(\frac{1}{4}\)
(c) \(\frac{3}{4}\) × 32 = 8
(c) \(\frac{1}{4}\) × 32 = 8

Question 5.
When the Teacher asked the students of fourth class, what do they like most, Tea, Coffee, or milk, the following table was obtained.

Total number of children = ……….
Represent the above data by a pie chart.
Solution:
10 + 5 + 5 = 20.