Punjab State Board PSEB 5th Class EVS Book Solutions Chapter 21 ਝਲਕ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ Textbook Exercise Questions and Answers.
PSEB Solutions for Class 5 EVS Chapter 21 ਝਲਕ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ
EVS Guide for Class 5 PSEB ਝਲਕ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ Textbook Questions and Answers
ਚਿੱਤਰ – ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਦਾ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਘੰਟਾ ਘਰ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
(ੳ) ਇਸ ਇਮਾਰਤ ਬਾਰੇ ਜੋ ਗੱਲਾਂ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ, ਆਓ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ।
(ੳ) ਇਮਾਰੂਤ ਦਾ ਨਾਮ ……………………………….
(ਅ) ਇਹ ਇਮਾਰਤ ਕਿੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ……………………………….
(ਇ) ਇਹ ਇਮਾਰਤ ਕਦੋਂ ਬਣੀ ……………………………….
(ਸ) ਇਹ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਉੱਚਾਈ ਕਿੰਨੀ ਹੈ ……………………………….
(ਹ) ਇਸਨੂੰ ਕਿਸ ਨੇ ਬਣਵਾਇਆ ……………………………….
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਘੰਟਾ ਘਰ।
(ਅ) ਫਰੀਦਕੋਟ, 1902, ਵਿਚ,
(ਸ) 115 ਫੁੱਟ,
(ਹ) ਰਾਜਾ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨੇ।
ਇਸ ਵਿੱਚ ਲਗੀਆਂ ਘੜੀਆਂ ਹਰ ਘੰਟੇ ਖੜਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਇਮਾਰਤ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਨਿਰਮਾਣ ਕਲਾ ਬਾਰੇ ਵੀ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ।
ਪੇਜ਼ – 44
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
(ਅ) ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ ਬਠਿੰਡਾ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਿਖੋ।
(ੳ) ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਨਾਮ ……………………………….
(ਅ) ਇਹ ਇਮਾਰਤ ਕਿੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ……………………………….
(ਇ) ਇਸ ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਿਸਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ……………………………….
(ਸ) ਰਾਜਾ ਜੈਪਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਕਿਸ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ ……………………………….
(ਹ) ਰਜ਼ੀਆ ਸੁਲਤਾਨ ਨੇ ਕਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ……………………………….
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ (ਕਿਲ੍ਹਾ ਗੋਬਿੰਦਗੜ੍ਹ
(ਅ) ਬਠਿੰਡਾ
(ਇ) ਬਿਨੈਪਾਲ ਦੇ ਵੰਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਾਜਾ ਦੇਵ ਨੇ,
(ਸ) ਮਹਿਮੂਦ ਗਜ਼ਨਵੀ,
(ਹ) ਲਗਭਗ 4 ਸਾਲ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
(ਈ) ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਜੋ ਕੁੱਝ ਜਾਣਦੇ ਹੋ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ ਬਠਿੰਡਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਬਿਨੈਪਾਲ ਦੇ ਵੰਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਾਜਾ ਦੇਵ ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਰਾਜਾ ਜੈਪਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਤੇ ਮਹਿਮੂਦ ਗਜ਼ਨਵੀ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਰਾਣੀ ਰਜ਼ੀਆ ਸੁਲਤਾਨ ਨੂੰ ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਕੈਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1754 ਵਿੱਚ ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਫੁਲਕੀਆ ਮੁਖੀ ਆਲਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜਿੱਤ ਲਿਆ। ਇਸ ਦੇ 32 ਛੋਟੇ ਅਤੇ 4 ਵੱਡੇ ਬੁਰਜ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜਾ ਉੱਤਰ ਵਲ ਹੈ।
ਚਿੱਤਰ 1. ਡਾਟਾਂ ਵਾਲੀ ਇਮਾਰਤ
ਚਿੱਤਰ 2. ਡਾਟ ਅੰਦਰ ਡਾਟਾਂ
ਕਿਰਿਆ 1.
ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉੱਪਰ ਦਿੱਤੇ ਡਾਟਾਂ ਦੇ ਨਮੂਨਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਮੂਨਾ ਵੇਖਿਆ ਹੈ ? ਜੇ ਵੇਖਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਯਾਦ ਕਰਕੇ ਲਿਖੋ ਕਿੱਥੇ ਵੇਖਿਆ ਹੈ ? ਉਸ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਕੋਈ ਹੋਰ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਯਾਦ ਹੋਵੇ ਉਹ ਵੀ ਲਿਖ ਸਕਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ :
ਖ਼ੁਦ ਲਿਖੋ।
ਪੇਜ – 147
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਅੱਜ – ਕੱਲ੍ਹ ਸੜਕੀ ਦੂਰੀ ਦੱਸਣ ਲਈ ਕਿਹੜਾ ਤਰੀਕਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸੜਕਾਂ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਤੇ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ( ਲੱਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਵੱਡੇ – ਵੱਡੇ ਬੋਰਡਾਂ ਤੇ ਦੂਰੀਆਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਿਖੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਪੇਜ – 148
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਜਾਂ ਘਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੱਡੇ ਮੈਂਬਰ ਤੋਂ ਪਤਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਲਿਖੋ ਕਿ ਸਰਾਵਾਂ ਬਣਵਾਉਣ ਦਾ ਕੀ ਉਦੇਸ਼ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਪਹਿਲੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਸਾਧਨ ਘੱਟ ਸਨ ਤੇ ਰਾਹਗੀਰਾਂ ਨੂੰ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਰਾਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਰਾਤ ਕੱਟਣ ਲਈ ਸਰਾਵਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਪੇਜ – 149
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਕਿੰਨੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਹਨ ? ਅਧਿਆਪਕ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਭਰੋ।
ਉੱਤਰ :
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੰਜ ਇਤਿਹਾਸਕ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ। ਇਹ ਇਮਾਰਤਾਂ ਜਿਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹਨ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰੰਗ ਭਰ ਕੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ। ਇਸ ਕਾਰਜ ਲਈ ਅਧਿਆਪਕ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਜਾਵੇ।
ਉੱਤਰ :
ਸਰਾਏ ਅਕਬਰ (ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ), ਤਖ਼ਤੇ ਅਕਬਰੀ (ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ), ਸਰਾਏ ਨੂਰ ਮਹਿਲ (ਜਲੰਧਰ), ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ (ਬਠਿੰਡਾ), ‘ਕੋਸ ਮਿਨਾਰ (ਲੁਧਿਆਣਾ)।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :
1. ਨੂਰ ਮਹਿਲ ਦੀ ਸਰਾਂ (ੳ) ਸੰਘੋਲ
2. ਤਖ਼ਤੇ ਅਕਬਰੀ। (ਅ) ਅਮਾਨਤ ਖਾਂ
3. ਆਮ ਖਾਸ ਬਾਗ਼ (ਬ) ਨੂਰ ਮਹਿਲ
4. ਬੋਧੀ ਸਤੂਪ (ਸ) ਕਲਾਨੌਰ
5. ਸਰਾਏ ਅਕਬਰ (ਹ) ਸਰਹੰਦ ॥
ਉੱਤਰ :
1. (ਇ),
2. (ਸ),
3. (ਹ),
4. (ਉ),
5. (ਅ)।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਦਿਮਾਗੀ ਕਸਰਤ :
ਉੱਤਰ :
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕਿਹੜਾ ਮਹਿਕਮਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਂਭ – ਸੰਭਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਭਾਗ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕਿਸੇ ਵਿਰਾਸਤੀ ਇਮਾਰਤ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਨਿਰਮਾਣ ਕਲਾ, ਇਮਾਰਤ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤਾ ਸਾਮਾਨ, ਇਸ ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿਸ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਆਦਿ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਰਜ਼ੀਆ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਕਿਸ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੀ ਧੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਲਤੁਤਮਿਸ਼।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਰਜ਼ੀਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਦਾ ਕਤਲ ਕਿੱਥੇ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਰਜ਼ੀਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਦਾ ਰਜ਼ੀਆ ਦੇ ਭਰਾ ਮੁਇਜ਼ਦੀਨ ਬਹਿਰਾਮ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਕੈਥਲ ਨੇੜੇ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅਜਿਹਾ ਰਾਜ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਹੋਇਆ।
PSEB 5th Class EVS Guide ਝਲਕ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ Important Questions and Answers
1. ਬਹੁ – ਵਿਕਲਪੀ ਚੋਣ (ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ (✓) ਲਗਾਓ)
(i) ਦੌਲਤੇ ਖ਼ਾਸ ਨੂੰ ਨੇ ਬਣਾਇਆ।
(ਉ) ਜਹਾਂਗੀਰ
(ਅ) ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ
(ਈ) ਅਲਤੂਨੀਆ
(ਸ) ਰਜੀਆ ਸੁਲਤਾਨ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ
(ii) ਨੂਰਮਹਿਲ .. ਦੇ ਨੇੜੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ।
(ਉ) ਲੁਧਿਆਣਾ
(ਅ) ਜਲੰਧਰ
(ਏ) ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
(ਸ) ਸੰਗਰੂਰ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਜਲੰਧਰ
2. ਇੱਕ ਵਾਕ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹਮਾਮ ਅਤੇ ਸਰੋਦਖਾਨਾ ਕਿਸਨੇ ਬਣਾਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਹਾਂਗੀਰ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੋਸ ਮਿਨਾਰ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੁਗ਼ਲ ਰਾਜਿਆਂ ਨੇ ਕੋਸ ਮਿਨਾਰ ਬਣਵਾਏ ਸਨ। ਇਹ ਰਸਤਿਆਂ ਤੇ ਹਰੇਕ ਮੀਲ ਬਾਅਦ ਬਣਵਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਦੂਰੀਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਨੂਰਮਹਿਲ ਦੀ ਸਰ੍ਹਾਂ ਕਿਸਨੇ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਸ ਨੂੰ ਮਲਕਾ ਨੂਰਜਹਾਂ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨਾਲ ਬਣਵਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਹ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੀ ਬੇਗਮ ਸੀ।
3. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ
(i) ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਇੱਟਾਂ ਨੂੰ ਇੱਟਾਂ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।
(ii) ਨੂੰ ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ ਵਿਚ ਕੈਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
(iii) ਨੇ ਆਮ ਖਾਸ ਬਾਗ ਬਣਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।
(iv) ਨੂਰਮਹਿਲ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਹੈ।
(v) ਮੁਗ਼ਲ ਰਾਜਿਆਂ ਨੇ ਤੇ ਕੋਸ ਮੀਨਾਰ ਬਣਵਾਏ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਲਾਹੌਰੀ,
(i) ਰਜ਼ੀਆ ਸੁਲਤਾਨ,
(iii) ਬਾਬਰ,
(iv) ਜਲੰਧਰ,
(v) ਹਰੇਕ ਮੀਲ।
4. ਸਹੀ/ਗਲਤ
(i) ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਹੈ।
(ii) ਨੂਰਮਹਿਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚ ਹੈ।
(iii) ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਭਾਗ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਗ਼ਲਤ,
(ii) ਗ਼ਲਤ,
(iii) ਸਹੀ
5. ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ
(i) ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ – (ਉ) ਲਾਹੌਰੀ ਇੱਟਾਂ
(ii) ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਇੱਟਾਂ – (ਅ) ਜਹਾਂਗੀਰ .
(iii) ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ – (ਬ) ਮਲਕਾ ਨੂਰਜਹਾਂ
(iv) ਨੂਰਮਹਿਲ ਦੀ ਸਰਾਂ – (ਸ) ਬਠਿੰਡਾ
ਉੱਤਰ :
(i) (ਸ),
(ii) (ੳ),
(iii) (ਆ),
(iv) (ਈ)
6. ਦਿਮਾਗੀ ਕਸਰਤ (ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ)
ਉੱਤਰ :
(* ਜੰਮੂ – ਕਸ਼ਮੀਰ ਹੁਣ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।)
7. ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੋਈ ਪੰਜ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿਚ ਹਨ, ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
- ਕੱਚਾ ਕਿਲ੍ਹਾ – ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ
- ਥੇਹ ਗੱਟੀ – ਜਲੰਧਰ
- ਬੋਧੀ ਸਤੂਪ – ਫ਼ਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ
- ਕੋਸ ਮੀਨਾਰ – ਲੁਧਿਆਣਾ
- ਸਰਾਏ ਅਕਬਰ – ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ
- ਕਿਲ੍ਹਾ ਮੁਬਾਰਕ – ਬਠਿੰਡਾ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਚਾਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਭਰੋ :
ਜਾਂ
ਇਤਹਾਸਿਕ ਇਮਾਰਤਾਂ ਬਾਰੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਚਾਰ ਜਿਲ੍ਹੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਭਰੋ।
(ੳ) ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ
(ਅ) ਬਠਿੰਡਾ
(ਈ) ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ
(ਸ) ਜਲੰਧਰ
ਉੱਤਰ :
