Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 3 ਮਹੱਤਮ ਸਮਾਪਵਰਤਕ ਅਤੇ ਲਘੂਤਮ ਸਮਾਪਵਰਤਯ Ex 3.2 Textbook Exercise Questions and Answers.
PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 3 ਮਹੱਤਮ ਸਮਾਪਵਰਤਕ ਅਤੇ ਲਘੂਤਮ ਸਮਾਪਵਰਤਯ Ex 3.2
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅਭਾਜ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਚੁਣੋ ਅਤੇ ਲਿਖੋ :
ਹੱਲ:
(a) 5, 7, 3
(b) 2, 11, 13
(c) 5
(d) 41, 23, 17, 19
(e) 29, 37, 47.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ | ਭਾਜ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਚੁਣੋ ਅਤੇ ਲਿਖੋ :
ਹੱਲ:
(a) 14, 9, 6
(b) 21, 12, 18
(c) 32, 15
(d) 10, 25, 9
(e) 24, 49, 50.
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮ. ਸ.ਵ. ਗੁਣਨਖੰਡ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(a) 18, 27
(b) 21, 63
(c) 80, 100
(d) 42, 98.
ਹੱਲ:
(a)
18 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 3 × 3
27 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 3 × 3 × 3
ਸਾਂਝੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ 3 ਅਤੇ 3 ਹਨ ।
∴ 18 ਅਤੇ 27 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. = 3 × 3 = 9
(b)
21 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 3 × 7
63 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 3 × 3 × 7
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ 3 ਅਤੇ 7 ਹਨ ।
∴ 21 ਅਤੇ 63 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. = 3 × 7 = 21
(c)
80 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 2 × 2 × 5
100 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 5 × 5
ਸਾਂਝੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ 2, 2 ਅਤੇ 5 ਹਨ ।
∴ 80 ਅਤੇ 100 ਦਾ ਮ… = 2 × 2 × 5 = 20
(d)
42 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 3 × 7
98 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 7 × 7
ਸਾਂਝੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ 2 ਅਤੇ 7 ਹਨ ।
∴ 42 ਅਤੇ 98 ਦਾ ਮ. ਮ. ਮ . = 2 × 7 = 14
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. ਗੁਣਨਖੰਡ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(a) 30, 50, 70
(b) 24, 32, 40
(c) 36, 60, 72
(d) 25, 30, 35.
ਹੱਲ:
(a)
30 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 3 × 5
50 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 5 × 5
70 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 5 × 7
ਸਾਂਝੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ 2 ਅਤੇ 5 ਹਨ
∴ 30, 50 ਅਤੇ 70 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. = 2 × 5 = 10
(b)
24 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 2 × 3
32 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 2 × 2 × 2
40 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 2 × 5
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ 2, 2 ਅਤੇ 2 ਹਨ ।
∴ 24, 32 ਅਤੇ 40 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. = 2 × 2 × 2 .
(c)
36 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 3 × 3
60 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 3 × 5
72 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 2 × 3 × 3
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ 2, 2 ਅਤੇ 3 ਹਨ ।
∴ 36, 60 ਅਤੇ 72 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. = 2 × 2 × 3
= 12
(d)
25 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 5 × 5
30 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 3 × 5
35 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 5 × 7
ਸਾਂਝਾ ਗੁਣਨਖੰਡ 5 ਹੈ !
∴ 25, 30, 35 ਦਾ ਮ.ਸਵ. = 5
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(a) 42, 84
(b) 45, 90
(c) 16, 64, 80
(d) 45, 90, 105.
ਹੱਲ:
(a)
42 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 3 × 7.
84 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 3 × 7
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ 2, 3 ਅਤੇ 7 ਹਨ ।
∴ 42, 84 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. = 2 × 3 × 7 = 42
(b)
45 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 3 × 3 × 5
90 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 3 × 3 × 5
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ 3, 3 ਅਤੇ 5 ਹਨ ।
∴ 45, 90 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. = 3 × 3 × 5 = 45
(c)
16 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 2 × 2
64 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2
80 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 2 × 2 × 2 × 5
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ 2, 2, 2 ਅਤੇ 2 ਹਨ ।
∴ 16, 64, 80 ਦਾ ਮ.ਸਵ. = 2 × 2 × 2 × 2 = 16
(d)
45 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 3 × 3 × 5
90 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2 × 3 × 3 × 5
105 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 3 × 5 × 7
ਸਾਂਝੇ ਗੁਣਨਖੰਡ 3 ਅਤੇ 5 ਹਨ ।
∴ 45, 90 ਅਤੇ 105 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. = 3 × 5 = 15
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮ. ਸ.ਵ. ਭਾਗ · ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(a) 48, 60
(b) 120, 140
(c) 12, 18, 64
(d) 60, 96, 128
ਹੱਲ:
(a)
48 ਅਤੇ 60 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. 12 ਹੈ ।
(b)
120 ਅਤੇ 140 ਦਾ ਮ. ਸ.ਵ. 20 ਹੈ ।
(c) ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੋ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
12 ਅਤੇ 18 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. 6 ਹੈ ।
ਹੁਣ 6 ਅਤੇ ਤੀਸਰੀ ਸੰਖਿਆ 64 ਦਾ ਮ.ਸਵ. ਪਤਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
ਇਸ ਲਈ 12, 18 ਅਤੇ 64 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. 2 ਹੈ ।
(d) ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੋ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ‘ਮ.ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
60 ਅਤੇ 96 ਦਾ ਮ.ਸਵ. 12 ਹੈ ।
ਹੁਣ 12 ਅਤੇ ਤੀਸਰੀ ਸੰਖਿਆ 128 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
ਇਸ ਲਈ 60, 96, 128 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. 4 ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਉਹ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੰਖਿਆ ਪਤਾ ਕਰੋ ਜਿਹੜੀ 60, 75 ਅਤੇ 90 ਨੂੰ ਪੂਰਾ-ਪੂਰਾ ਵੰਡੇ ।
ਹੱਲ:
ਉਹ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੰਖਿਆ ਜਿਹੜੀ 60, 75 ਅਤੇ 90 ਨੂੰ ਪੂਰਾ-ਪੂਰਾ ਵੰਡੇ, 60, 75 ਅਤੇ 90 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. ਹੋਵੇਗੀ ।
ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੋ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰਾਂਗੇ ।
60 ਅਤੇ 75 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. 15 ਹੈ ।
ਹੁਣ 15 ਅਤੇ ਤੀਸਰੀ ਸਿਖਿਆ 90 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
ਇਸ ਲਈ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੰਖਿਆ ਜਿਹੜੀ 60, 75 ਅਤੇ 90 ਨੂੰ ਪੂਰਾ-ਪੁਰਾ ਵੰਡੇ 15 ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਤਿੰਨ ਡਰੰਮਾਂ ਵਿੱਚ 36 ਲਿਟਰ, 45 ਲਿਟਰ ਅਤੇ 72 ਲਿਟਰ ਦੁੱਧ ਹੈ । ਉਹ ਵੱਡੇ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਬਰਤਨ ਦੱਸੋ, ਜਿਹੜਾ ਤਿੰਨਾਂ ਡਰੰਮਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਪ ਸਕੇ ।[From Board M.Q.P. 2020]
ਹੱਲ:
ਇੱਥੇ ਅਜਿਹੇ ਮਾਪਕ ਬਰਤਨ ਦਾ ਪਤਾ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਰੇ ਡਰੰਮਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਮਾਪ ਸਕੇ ।
ਇਸ ਲਈ, ਅਸੀਂ ਮੰ.ਸ.ਵ. ਪਤਾ ਕਰਾਂਗੇ ।
ਇਸ ਲਈ 9 ਲਿਟਰਦਾ ਮਾਪਕ ਬਰਤਨ ਤਿੰਨਾਂ ਡਰੰਮਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਪ ਸਕੇਗਾ ।
ਲਤਮ ਸਮਾਪਤ ਯਾਦ ਰੱਖੋ:-
- ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਛੋਟੇ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਸਾਂਝਾ ਗੁਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਲਘੁਮ ਸਮਾਪਵਰਤਯ (ਲ..ਵ.) ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
- ਜੇਕਰ ਦੋ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੰਖਿਆ, ਦੂਸਰੀ ਸੰਖਿਆ ਦਾ ਗੁਣ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਵੱਡੀ ਸੰਖਿਆ ਦੋਵਾਂ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਲ,ਸ.ਵ. ਹੋਵੇਗੀ ।