This PSEB 6th Class Social Science Notes Chapter 4 How Maps Help Us will help you in revision during exams.
How Maps Help Us PSEB 6th Class SST Notes
→ Map: A map is a representation of the earth’s surface or a part of it according to a scale.
→ Sketch: Sketch is a drawing usually made from one’s imagination without measuring the actual distance on the ground.
→ Plan: Plan is a large-scale drawing showing greater details.
→ Compass: A compass is an instrument used to find directions.
→ Outline Map: An outline map is a map that shows boundary lines between the countries, states, or any one of them.
→ Cardinal Directions: There are four cardinal directions. They are North, South, East, and West.
→ Conventional Symbols: Conventional symbols are used to represent various features in maps.
→ There has been a common agreement the world over regarding the use of these symbols.
→ Atlas: A book of maps is called Atlas.
→ Maps are tools of geography.
→ A globe shows a part of the earth’s surface.
→ Three pillars of the map are scale, direction, and conventional symbols.
→ North, South, East, and West are cardinal points.
→ Two main types of maps are physical and thematic maps.
→ A book of bound maps is called an Atlas.
→ A plan is a drawing of a small area on a large scale.
→ Globe is the true model of the earth.
→ A sketch is a drawing mainly based on memory and not on the scale.
→ Thematic maps represent a particular theme
→ Guide maps: Maps of big cities.
→ Globe: A true model of the earth.
→ Atlas maps: Thematic maps.
→ Physical maps: Show relief features.
→ Survey maps: Topographical maps.
→ Arrows: Direction to show north.
→ Key: List of symbols.
मानचित्र – हमारे सहायक PSEB 6th Class SST Notes
→ ग्लोब – पृथ्वी के प्रतिरूप (मॉडल) को ग्लोब कहते हैं।
→ मानचित्र – पृथ्वी के धरातल या उसके किसी भाग का किसी चपटी सतह पर एक पैमाने के अनुसार प्रदर्शन, मानचित्र कहलाता है।
→ कम्पास – यह दिशाएं ज्ञात करने का एक साधारण यंत्र है।
→ पैमाना – मानचित्र एक निश्चित पैमाने के अनुसार बनाया जाता है।
→ मानचित्र में दिए गए पैमाने के अनुसार पृथ्वी के किन्हीं दो स्थानों की दूरी ज्ञात की जाती है।
→ रेखाचित्र – पृथ्वी पर वास्तविक दुरियों को मापे बिना कल्पना से बनाया गया चित्र रेखाचित्र कहलाता है।
→ मापचित्र – मापचित्र बड़े पैमाने पर बनाया गया वह रेखाचित्र है जिसमें विस्तृत विवरण दिया गया हो।
ਨਕਸ਼ੇ-ਸਾਡੇ ਕਿਵੇਂ ਮਦਦਗਾਰ PSEB 6th Class SST Notes
→ ਗਲੋਬ-ਧਰਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਰੂਪ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਗਲੋਬ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
→ ਨਕਸ਼ਾ-ਧਰਤੀ ਦੇ ਧਰਾਤਲ ਜਾਂ ਉਸਦੇ ਕਿਸੇ ਭਾਗ ਦਾ ਕਿਸੇ ਪੱਧਰੀ ਸੜਾ ਤੇ ਇਕ ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ, ਨਕਸ਼ਾ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
→ ਕੰਪਾਸ-ਇਹ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਪਤਾ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਨ ਯੰਤਰ ਹੈ ।
→ ਪੈਮਾਨਾ-ਨਕਸ਼ਾ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
→ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਕਿਸੇ ਦੋ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਦੁਰੀ ਪਤਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
→ ਰੇਖਾ ਚਿੱਤਰ-ਧਰਤੀ ਤੇ ਵਾਸਤਵਿਕ ਦੂਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਪੇ ਬਿਨਾਂ ਕਲਪਨਾ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਚਿੱਤਰ ਰੇਖਾ ਚਿੱਤਰ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
→ ਮਾਪ ਚਿੱਤਰ-ਮਾਪ ਚਿੱਤਰ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ‘ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਉਹ ਰੇਖਾ ਚਿੱਤਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਵੇਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੋਵੇ ।