This PSEB 6th Class Social Science Notes Chapter 5 Realms of the Earth will help you in revision during exams.
Realms of the Earth PSEB 6th Class SST Notes
→ Realms of the Earth: Land, water, and air are the three realms of the earth.
→ Lithosphere: Lithosphere is the realm of the earth which consists of solid crust, i.e. rocks.
→ Hydrosphere: Hydrosphere means the realm of the earth containing the water of the earth collectively.
→ Atmosphere: The realm of the air surrounding the earth is known as the atmosphere.
→ Biosphere: The narrow contact zone of land, water, and air that contains all forms of life is called the biosphere.
→ Continent: A continent is a large area of contiguous land rising above sea level.
→ Ocean: An ocean is a vast body of water on the surface of the earth, which surrounds the land.
→ Mountain: A mountain is a landmass considerably higher than the surrounding area.
→ Plateau: A plateau is a broad and rather level stretch of land rising sharply above the neighbouring lowland.
→ Plain: A relatively flat and low-lying land surface is called a plain.
→ Gases of Air: Nitrogen, oxygen, and carbon- dioxide are the main gases of air.
→ The largest ocean in the world: The Pacific Ocean is the largest ocean in the world. It is also deeper than any other ocean.
→ It is bounded by Asia and Australia on the one hand and North America and South America on the other.
→ About 70% of the earth’s surface is covered by water.
→ About 29% of the earth’s surface is covered by land.
→ The lithosphere consists of mountains, plateaus, and plains.
→ There are seven continents namely Asia, Africa, North America, South America, Europe, Antarctica, and Australia.
→ There are four oceans namely the Pacific, Atlantic, Indian, and the Arctic.
→ The atmosphere is a mixture of gases.
→ Nitrogen (78%) is the biggest constituent of the Atmosphere.
→ The biosphere is the realm of living things.
→ The hydrosphere is the realm of water.
→ The lithosphere is the realm of solid crust.
→ Earth: A unique planet
→ Litho: Means store.
→ Mt Everest: 8848 meters high
→ Table Land: A Plateau
→ White Continent: Antarctica
→ Mariana Trench: The deepest trench
→ Life breath: Oxygen
→ Harmful Gases: Carbon dioxide, Carbon monoxide.
पृथ्वी के परिमण्डल PSEB 6th Class SST Notes
→ महाद्वीप – समुद्र तल से ऊपर उठा पृथ्वी का विशाल भूखण्ड।
→ महासागर – पृथ्वी के स्थल भाग को घेरे हुए विस्तृत जलीय भाग।
→ पृथ्वी-एक जलीय ग्रह – पृथ्वी को जल की अधिकता के कारण जलीय ग्रह कहा जाता है।
→ मैरियाना – महासागरों में सबसे गहरी खाई।
→ एशिया – संसार का सबसे बड़ा महाद्वीप।
→ पर्वत – पृथ्वी का वह क्षेत्र जो आस-पास के क्षेत्र से बहुत ऊँचा उठा हो।
→ पठार – आस-पास की भूमि से सीधा उठा हुआ विस्तृत और समतल भू-भाग।
→ प्रशान्त महासागर – सबसे बड़ा महासागर।
→ वायुमण्डल – पृथ्वी को चारों ओर से घेरे हुए वायु का आवरण।
→ जैवमण्डल – वह संकीर्ण पट्टी जहां पृथ्वी के तीनों परिमण्डल (थल, जल और वायु) एक-दूसरे के सम्पर्क में आते हैं।
ਧਰਤੀ ਦੇ ਪਰਿਮੰਡਲ PSEB 6th Class SST Notes
→ ਮਹਾਂਦੀਪ-ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠੇ ਧਰਤੀ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਭੂ-ਖੰਡ ਨੂੰ ਮਹਾਂਦੀਪ ਆਖਦੇ ਹਨ ।
→ ਮਹਾਂਸਾਗਰ-ਧਰਤੀ ਦੇ ਥਲੇ ਭਾਗ ਨੂੰ ਘੇਰੇ ਹੋਏ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪਾਣੀ ਦੇ ਭਾਗ ਨੂੰ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
→ ਧਰਤੀ-ਇੱਕ ਜਲ-ਹਿ-ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਹੁਤਾਤ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਜਲ-ਹਿ ਆਖਦੇ ਹਨ ।
→ ਮੈਰੀਨਾ ਖਾਈ-ਮੈਰੀਨਾ ਖਾਈ ਮਹਾਂਸਾਗਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਡੂੰਘੀ ਖਾਈ ਹੈ । ਇਹ ਸ਼ਾਂਤ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ 11022 ਮੀਟਰ ਹੈ ।
→ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਹਾਂਦੀਪ-ਏਸ਼ੀਆ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਹਾਂਦੀਪ ਹੈ ।
→ ਪਰਬਤ-ਧਰਤੀ ਦਾ ਜੋ ਖੇਤਰ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਉੱਚਾ ਉੱਠਿਆ ਹੋਵੇ ਉਸਨੂੰ ਪਰਬਤ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
→ ਪਠਾਰ-ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਤੋਂ ਸਿੱਧਾ ਉੱਠਿਆ ਹੋਇਆ ਵਿਸ਼ਾਲ ਅਤੇ ਪੱਧਰਾ ਭੂ-ਭਾਗ ਪਠਾਰ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
→ ਸ਼ਾਂਤ ਮਹਾਂਸਾਗਰ-ਸ਼ਾਂਤ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਹੈ ।
→ ਵਾਯੂਮੰਡਲ-ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਚੁਫੇਰਿਓਂ ਘੇਰੇ ਹੋਏ ਹਵਾ ਦੇ ਗਿਲਾਫ ਨੂੰ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਆਖਦੇ ਹਨ ।
→ ਜੀਵ ਮੰਡਲ-ਉਹ ਸੌੜੀ ਪੱਟੀ ਜਿੱਥੇ ਧਰਤੀ ਦੇ ਤਿੰਨੋਂ ਪਰਮੰਡਲ (ਬਲ, ਜਲ ਅਤੇ ਵਾਯੂ) ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ।