This PSEB 7th Class Computer Notes Chapter 8 ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ Notes will help you in revision during exams.
PSEB 7th Class Computer Notes Chapter 8 ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼
ਜਾਣ-ਪਛਾਣ
ਮੈਮੋਰੀ ਮਨੁੱਖੀ ਦਿਮਾਗ ਵਰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਮੈਮੋਰੀ ਕੋਈ ਭੌਤਿਕ ਉਪਕਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ । ਇਹ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅਸਥਾਈ (RAM) ਜਾਂ ਸਥਾਈ (ROM) ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਮੁੜ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
ਮੈਮੋਰੀ ਕੀ ਹੈ (What is Memory) –
ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮੈਮੋਰੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਲਈ ਇਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਹੋਲਡਿੰਗ ਜਗਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਉਹ ਥਾਂ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਮੈਮੋਰੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ । ਮੈਮੋਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ, ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਅਤੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਮੈਮੋਰੀ ਜਾਂ ਤਾਂ ਅਸਥਿਰ (Volatile) ਜਾਂ ਗੈਰ-ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ (Non-volatile) ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
- ਅਸਥਿਰ ਮੈਮੋਰੀ (Volatile memory)-ਇਹ ਉਹ ਮੈਮੋਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕੰਪਿਊਟਰ ਜਾਂ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਡਿਵਾਈਸ ਦੀ ਬਿਜਲੀ ਬੰਦ ਹੋਣ ’ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕੰਮ ਜਾਂ ਸਮੱਗਰੀ ਗੁਆ ਦਿੰਦੀ ਹੈ । ਕੰਪਿਊਟਰ RAM ਅਸਥਿਰ ਮੈਮੋਰੀ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ ।
- ਗੈਰ-ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਮੈਮੋਰੀ (Non-volatile memory)-ਇਸ ਮੈਮੋਰੀ ਨੂੰ NVRAM ਵੀ | ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਉਹ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਬਿਜਲੀ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । EPROM ਅਸਥਿਰ ਮੈਮੋਰੀ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ ।
ਕੰਪਿਊਟਰ ਮੈਮੋਰੀ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ (Types of Computer Memory)
ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਮੈਮੋਰੀ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਸਭ ਤੋਂ ਮੁੱਢਲੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਸਿਸਟਮ ਮੈਮੋਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੇਮੋਰੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਟੋਰੇਜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਮੈਮੋਰੀਜ਼ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ (Primary Memory) –
ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ । ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਐਕਸੈੱਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ । ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਵਿੱਚ ਰੋਮ ਅਤੇ ਰੈਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਕੰਪਿਉਟਰ ਮਦਰਬੋਰਡ ਦੇ ਸੀ. ਪੀ. ਯੂ. (CPU) ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੀ. ਪੀ. ਯੂ. ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਬਹੁਤ ਅਸਥਿਰ (Volatile) ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਮਤਲਬ ਬਿਜਲੀ ਬੰਦ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕੰਮ ਜਾਂ ਸਮੱਗਰੀ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਇੱਕ ਅਰਧ-ਕੰਡਕਟਰ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਰਧ-ਕੰਡਕਟਰ ਉਪਕਰਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਨਿਰਮਿਤ ਹੈ । ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀਮਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿਚ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਹ ਮਹਿੰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ –
(i) ਰੈਮ (RAM)-ਰੈਮ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਰੈਂਡਮ ਐਕਸੈੱਸ ਮੈਮੋਰੀ । ਇਹ ਇਕ ਅਸਥਿਰ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ ! ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਡਾਟਾ ਜਾਂ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਸਟੋਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ । ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਚਾਲੂ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਰੈਮ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਸੀ.ਪੀ.ਯੂ. ਇਸ ਡਾਟਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲੋੜੀਂਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਤੁਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਬੰਦ ਕਰਦੇ ਹੋ ਰੈਮ ਸਾਰਾ ਡਾਟਾ ਗੁਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਰੈਮ ਬਾਰੇ ਸਮਝਣ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਚੀਜ਼ਾਂ ਇਹ ਹਨ ਕਿ ਰੈਮ ਮੈਮੋਰੀ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਪ੍ਰਤੀ ਗੀਗਾਬਾਈਟ ਦੀ ਕੀਮਤ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗਾ ਹੈ । ਰੈਮ ਦੀ ਉੱਚ ਕੀਮਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ।ਰੈਮ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ- SRAM (ਸਟੈਟਿਕ ਰੈਂਡਮ ਐਕਸੈੱਸ ਮੈਮੋਰੀ) ਅਤੇ DRAM (ਡਾਇਨੈਮਿਕ ਰੈਂਡਮ ਐਕਸੈੱਸ ਮੈਮੋਰੀ) ।
(ii) ਰੋਮ (ROM-ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ । ਇਹ ਇਕ ਸਥਿਰ (Non-volatile) ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਥਾਈ ਹੈ । ਇਹ ਪੀ.ਸੀ. ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਈ.ਸੀ. (IC-Integrated Circuit) ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਰੋਮ ਨੂੰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਰੋਮ ਇਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਸਟੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ‘ਬੂਟਸਟਰੈਪ ਲੋਡਰ’ (Bootstrap Loader) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾ ਪਾਵਰ ਸਵਿੱਚ ਚਾਲੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪੀ. ਸੀ. ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਉਪਕਰਣ ਦੀ ਜਾਂਚ ਆਰੰਭ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਰੋਮ ਸਿਰਫ਼ ਸੀ.ਪੀ.ਯੂ. ਦੁਆਰਾ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ।
ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮੋਰੀ (ROM) ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ –
- PROM (Programmable Read Only Memory)-ਇਹ ਉਪਭੋਗਤਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਕ ਵਾਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਵਿਚਲੇ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ।
- EPROM (Erasable Programmable Read Only Memory)-ਇਸ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਅਲਟਰਾ ਵਾਇਲਟ ਲਾਈਟ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਓ। ਇਸ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਪਿਛਲੇ ਸਾਰੇ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਮਿਟਾਓ ।
- EEPROM (Electrically Erasable Programmable Read Only Memory) ਇਲੈਕਟਿਕ ਫੀਲਡ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਡਾਟਾ ਮਿਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ | ਅਲਟਰਾ ਵਾਇਲਟ ਲਾਈਟ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ । ਅਸੀਂ ਚਿੱਪ ਦੇ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਮਿਟਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ (Secondary Memory)
ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਸਥਾਈ (Permanent) ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ ਜੋ ਮੁੱਖ ਮੈਮੋਰੀ ਦੁਆਰਾ ਅਸਿੱਧੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੀ. ਪੀ. ਯੂ. ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਉਦੋਂ ਵੀ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਪਾਵਰ ਬੰਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੱਡੇ ਡਾਟਾ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਚੁੰਬਕੀ ਮੈਮੋਗੇ ਨਾਲ ਹੈ । ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਸਟੋਰੇਜ਼ ਮੀਡੀਆ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕਸ, ਚੁੰਬਕੀ ਡਿਸਕਾਂ, ਚੁੰਬਕੀ ਟੇਪਾਂ ’ਤੇ ਸਟੋਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਮੈਮੋਰੀ ਆਪਟੀਕਲ ਡਿਸਕਸ – ਸੀ. ਡੀ. ਰੋਮ ਤੇ ਆਪਟੀਕਲ ’ਤੇ ਵੀ ਸਟੋਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ|
ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਟੋਰੇਜ ਉਪਕਰਣਾਂ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਸਮਝਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ –
1. ਚੁੰਬਕੀ ਡਿਸਕ (Megnatic Tapes)-ਚੁੰਬਕੀ ਡਿਸਕ ਕਠੋਰ ਧਾਤ ਜਾਂ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਪਲਾਸਟਿਕ ਸਮੱਗਰੀ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।ਡਿਸਕ ਪਲੇਟਰ ਦੀਆਂ ਦੋਵਾਂ ਸਤਹਾਂ ’ਤੇ ਚੁੰਬਕੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਪਰਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਸਤਹਾਂ ਸਟੋਰੇਜ ਲਈ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ । ਚੁੰਬਕੀ ਡਿਸਕ ਸਿੱਧੀ ਪਹੁੰਚ (Direct Access) ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਤੇ ਵੱਡੇ ਦੋਵੇਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਲਈ ਹੈ । ਚੁੰਬਕੀ ਆਡੀਓ ਟੇਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਵਾਜ਼ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਕੈਪਚਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਚੁੰਬਕੀ ਵੀਡੀਓ ਟੇਪ ਐਨਾਲਾਗ ਵਾਇਸ (Analog Voice) ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਸਿਗਨਲਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਅਤੇ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਵਾਲਾ ਮਾਧਿਅਮ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਅਤੇ ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕ ਚੁੰਬਕੀ ਟੇਪਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ ।
2. ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕ (Floppy Disk)-ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕੇਟ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਇਕ ਹਟਾਉਣ ਯੋਗ (Removeable), ਪੋਰਟੇਬਲ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸ ਹੈ, ਜੋ 1964 ਵਿਚ ਆਈਬੀਐੱਮ (IBM) ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ । ਇਹ ਇਕ ਛੋਟੇ ਆਕਾਰ ਦੀ ਪਲਾਸਟਿਕ ਡਿਸਕ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਕਾਰ ਲਗਭਗ 3.5 ਇੰਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਡਿਸਕਾਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸਟੋਰੇਜ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਲਗਭਗ 1.4 MB ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕ ਡਾਈਵ ਦੁਆਰਾ ਪੜਿਆ (Read) ਜਾਂ ਲਿਖਿਆ (Write) ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
3. ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ( Hard Disk)-ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸ ਸਿੱਧੇ ਮਦਰਬੋਰਡ ਦੇ ਡਿਸਕ ਕੰਟਰੋਲਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਇਹ ਫਲੈਟ, ਗੋਲਾਕਾਰ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਦੀ ਬਣੀ ਪਲੇਟ ਅਤੇ ਚੁੰਬਕੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨਾਲ ਕੋਟ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ | ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਪਲੇਟਰ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ 5400 ਤੋਂ 7200 ਚੱਕਰ/ਪ੍ਰਤੀ ਮਿੰਟ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਅਟੁੱਟ ਸਟੋਰੇਜ ਸਪੇਸ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ 20 ਜੀਬੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 500 ਜੀਬੀ ਤੱਕ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਡਿਵਾਈਸ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਜਾਂ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ, ਚਿੱਤਰ, ਵੀਡੀਓ ਆਦਿ । ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਵਿਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ –
- ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ (Internal hard drive)-ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਇਕ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਹੈ ਜੋ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਇਕੋ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਦੇ ਨਾਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਸਥਾਪਤ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
- ਬਾਹਰੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ (External hard drive)-ਇੱਕ ਬਾਹਰੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ, ਜਿਸਨੂੰ ਪੋਰਟੇਬਲ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਉਪਕਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ USB ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾ ਬੈਕਅਪ ਲੈਣ ਜਾਂ ਪੋਰਟੇਬਲ ਸਟੋਰੇਜ ਹੱਲ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
4. ਆਪਟੀਕਲ ਡਾਈਵਜ਼ (Optical Drives)-ਆਪਟੀਕਲ ਡਾਈਵਜ਼ ਇਕ ਸਟੋਰੇਜ ਮਾਧਿਅਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੋਂ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸਨੂੰ ਲੇਜ਼ਰ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਆਪਟੀਕਲ ਡਿਸਕ 6GB ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਆਪਟੀਕਲ ਸਟੋਰ ਉਪਕਰਣ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਸਟੋਰੇਜ ਉਪਕਰਣ ਹਨ | ਆਪਟੀਕਲ ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ –
- ਸੀਡੀ – ਰੋਮ (CD – ROM)
- ਡੀਵੀਡੀ – ਰੋਮ (DVD – ROM)
- ਸੀਡੀ – ਰਿਕਾਰਡਯੋਗ (CD – RECORDABLE)
- ਸੀਡੀ – ਲਿਖਣਯੋਗ (CD – REWRITABLE)
- ਫੋਟੋ – ਸੀਡੀ (PHOTO – CD)
5. ਕੰਪੈਕਟ ਡਿਸਕ (CDs)-ਕੰਪੈਕਟ ਡਿਸਕ ਇਕ ਫਲੈਟ, ਗੋਲ, ਆਪਟੀਕਲ ਸਟੋਰੇਜ ਮਾਧਿਅਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਕਾਢ ਜੇਮਜ਼ ਰਸਲ ਦੁਆਰਾ ਕੱਢੀ ਗਈ ਸੀ । ਇਹ ਇੱਕ ਪੋਰਟੇਬਲ ਸਟੋਰੇਜ ਮਾਧਿਅਮ ਹੈ, ਜੋ ਡਿਜੀਟਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਡੀਓ, ਵੀਡੀਓ ਅਤੇ ਹੋਰ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਾਪਸ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕੰਪੈਕਟ ਡਿਸਕ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ । ਇਹ ਡਿਸਕਾਂ 650-700 MB ਦੇ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਹ ਇਕ ਬਹੁਤ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਸਟੋਰੇਜ ਮੀਡੀਆ ਹੈ ।
ਸੀਡੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ –
- ਸੀਡੀ-ਆਰ (CD-R) : ਸੀਡੀ-ਆਰ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕੰਪੈਕਟ ਡਿਸਕ-ਰਿਕਾਰਡਯੋਗ । ਇਹ ROM ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਡਿਜੀਟਲ ਆਪਟੀਕਲ ਡਿਸਕ ਸਟੋਰੇਜ ਫਾਰਮੈਟ ਹੈ । ਸੀਡੀ-ਆਰ ਡਿਸਕ ਇਕ ਸੰਖੇਪ (Compact) ਡਿਸਕ ਹੈ ਜੋ ਇਕ ਵਾਰ ਲਿਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨਮਾਨੀ ਨਾਲ ਕਈ ਵਾਰ ਪੜੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
- ਸੀਡੀ-ਆਰਡਬਲਯੂ (CD-RW)-ਸੀਡੀ-ਆਰਡਬਲਯੂ (ਕੰਪੈਕਟ ਡਿਸਕ-ਰੀਰਾਈਟੇਬਲ) ਇੱਕ ਡਿਜੀਟਲ ਆਪਟੀਕਲ ਡਿਸਕ ਸਟੋਰੇਜ ਫਾਰਮੈਟ ਹੈ ਜੋ 1997 ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ । ਇੱਕ ਸੀਡੀ-ਆਰਡਬਲਯੂ ਕੰਪੈਕਟ ਡਿਸਕ (ਸੀਡੀ-ਆਰਡਬਲਯੂ) ਲਿਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪੜ੍ਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਮਿਟਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
6. ਡੀਵੀਡੀ (DVD) ਡੀਵੀਡੀ (ਡਿਜੀਟਲ ਵੀਡੀਓ ਡਿਸਕ ਜਾਂ ਡਿਜੀਟਲ ਵਰਸੇਟਾਈਲ ਡਿਸਕ ਲਈ ਆਮ ਸੰਖੇਪ) ਇੱਕ ਡਿਜੀਟਲ ਆਪਟੀਕਲ ਡਿਸਕ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰੇਜ ਫਾਰਮੈਟ ਹੈ, ਜੋ 1995 ਵਿੱਚ ਖੋਜਿਆ ਅਤੇ ਵਿਕਸਤ ਹੋਇਆ ਅਤੇ 1996 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ । ਡੀਵੀਡੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਆਪਟੀਕਲ ਮੀਡੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਡਿਜੀਟਲ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਇਕ ਸੀਡੀ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਵਿਚ ਵੱਡੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ । ਕੁਝ ਡੀਵੀਡੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਵੀਡੀਓ ਪਲੇਅਬੈਕ ਲਈ ਫਾਰਮੈਟ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਡਾਟਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ 8 ਕੰਪਿਊਟਰ ਫਾਈਲਾਂ | ਸੀਡੀ ਅਤੇ ਡੀਵੀਡੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ –
- CD/DVD ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਕਵਰ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
- CD/DVD ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਚਮਕਦਾਰ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਛੂਹਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ।
- CD/DVD ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਚਮਕਦਾਰ ਹਿੱਸੇ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਲਿਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ॥
- CD/DVD ਨੂੰ ਮੋੜਨਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ।
- CD/DVD ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਨਰਮ ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਤੋਂ ਮਿੱਟੀ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ।
7. ਪੈੱਨ ਡਰਾਈਵ (Pen Drive)-ਇੱਕ ਪੈੱਨ ਡਰਾਈਵ ਇੱਕ ਪੋਰਟੇਬਲ ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਸੀਰੀਅਲ ਬੱਸ (ਯੂ ਐੱਸ ਬੀ) ਫਲੈਸ਼ ਮੈਮੋਰੀ ਉਪਕਰਣ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੋਂ ਆਡੀਓ, ਵੀਡੀਓ ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਫਾਈਲਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਫਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਦੂਸਰੇ ਪੋਰਟੇਬਲ ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕਸ ਜਾਂ ਡੀਵੀਡੀ/ਸੀਡੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ USB ਪੈਂਨ ਡਰਾਈਵ ਦੇ ਵੱਡੇ ਫ਼ਾਇਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਖੇਪ ਸ਼ਕਲ ਅਤੇ ਆਕਾਰ ਹਨ, ਉਹ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
8. ਮੈਮੋਰੀ ਕਾਰਡ (Memory Card)-ਇੱਕ ਮੈਮੋਰੀ ਕਾਰਡ ਫਲੈਸ਼ ਮੈਮੋਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹੈ, ਜੋ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸੀਮਾ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡਿਜੀਟਲ ਕੈਮਰਾ ਜਾਂ ਵੀਡੀਓ ਗੇਮ ਕੰਸੋਲ, ਮੈਮੋਰੀ ਕਾਰਡ ਡਾਟਾ, ਚਿੱਤਰ, ਸੰਗੀਤ, ਸੇਵ ਕੀਤੀਆਂ ਗੇਮਾਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੰਪਿਊਟਰ(Computer) ਫ਼ਾਈਲਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਰਗੇ ਫਲੈਸ਼ ਮੈਮੋਰੀ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਚਲਦੇ ਹਿੱਸੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਦਾ । ਉਹ ਸੀਡੀ ਜਾਂ ਡੀਵੀਡੀ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸੰਖੇਪ ਅਤੇ ਪੋਰਟੇਬਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਸੀਡੀ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ | ਮੈਮੋਰੀ ਕਾਰਡ ਵਿਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਡਾਟਾ ਕਾਰਡ ਰੀਡਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਵਿਚ ਅੰਤਰ (Difference between Primary Memory and Secondary Memory) –
ਇਸ ਪਾਠ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਦੋਵੇਂ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ । ਦੋਵੇਂ ਆਪਣੀ-ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹਨ । ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਵਿਚ ਅੰਤਰ ਵੇਖਾਂਗੇ :
| ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ (Primary Memory) | ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ (Secondary Memory) |
| (i) ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਨੂੰ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮੈਮੋਰੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । | (i) ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਨੂੰ ਬੈਕਅਪ ਮੈਮੋਰੀ ਜਾਂ ਸਹਾਇਕ ਮੈਮੋਰੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । |
| (ii) ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਨੂੰ ਡਾਟਾ ਬੱਸ ਦੁਆਰਾ ਦੁਆਰਾ ਐਕਸੈੱਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । | (ii) ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਨੂੰ I/O ਚੈਨਲਾਂ ਐਕਸੈਂਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । |
| (iii) ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਡਾਟਾ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ `ਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਯੂਨਿਟ ਦੁਆਰਾ ਐਕਸੈਂਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । | (iii) ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਡਾਟਾ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਦੁਆਰਾ ਸਿੱਧੇ ਐਕਸੈਂਸ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ । |
| (iv) ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਨਾਲੋਂ ਮਹਿੰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । | (iv) ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸਸਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । |
| (v) ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਗੇ ਦੋਵੇਂ ਅਸਥਿਰ ਅਤੇ ਸਥਿਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । | (v) ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਗੈਰ-ਪਰਿਵਰਤਨ ਸ਼ੀਲ ਮੈਮੋਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । |
ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ ਬਾਤ
- ਮੈਮੋਰੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਲਈ ਇਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਹੋਲਡਿੰਗ ਜਗ੍ਹਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
- ਮੈਮੋਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
- ਮੈਮੋਰੀ ਜਾਂ ਤਾਂ ਅਸਥਿਰ (Volatile) ਜਾਂ ਗੈਰ-ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ (Non-volatile) ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
- ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ ਬੰਦ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕੰਮ ਜਾਂ ਸਮੱਗਰੀ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
- ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਵਿੱਚ ਰੋਮ (ROM) ਅਤੇ ਰੈਮ (RAM) ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
- ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮੋਰੀ ਸਥਾਈ (Permanent) ਮੈਮੋਰੀ ਹੈ, ਜੋ ਮੁੱਖ ਮੈਮੋਰੀ ਦੁਆਰਾ ਅਸਿੱਧੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੀਪੀਯੂ ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
- ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਅਤੇ ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕ ਚੁੰਬਕੀ ਟੇਪਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ ।
- ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਇੱਕ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ ਹੈ, ਜੋ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।
- ਇੱਕ ਬਾਹਰੀ ਹਾਰਡ ਡਰਾਈਵ USB ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
- ਹੈੱਨ ਡਰਾਈਵ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੋਂ ਆਡੀਓ, ਵੀਡੀਓ ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਫਾਈਲਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਫਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
- ਮੈਮੋਰੀ ਕਾਰਡ ਵਿਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਡਾਟਾ ਕਾਰਡ ਰੀਡਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।