PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

Punjab State Board PSEB 8th Class Home Science Book Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Home Science Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

Home Science Guide for Class 8 PSEB ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਬਰ ਨੂੰ
ਵਸਨਿਸ਼ਠ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮੱਖੀ ਨਾਲ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਰੋਗ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੱਖੀ ਨਾਲ ਹੈਜ਼ਾ ਰੋਗ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਚੂਹੇ ਦੇ ਪਿੱਸੂ ਨਾਲ ਕਿਹੜੀ ਬਿਮਾਰੀ ਫੈਲਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੂਹੇ ਦੇ ਪਿੱਸੂ ਨਾਲ ਪਲੇਗ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਫੈਲਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮਲੇਰੀਆ ਕਿਸ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਾਦਾ ਐਨਾਫਲੀਜ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮੱਛਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਨਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੱਛਰਾਂ ਨੂੰ ਡੀ. ਡੀ. ਟੀ. ਨਾਲ ਨਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਕਿੰਨੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਤਿੰਨ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ –

  • ਖੂਨ ਚੂਸਣ ਵਾਲੇ-ਮੱਛਰ, ਖਟਮਲ ਆਦਿ ।
  • ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ-ਮੱਖੀ, ਕੀੜੀ ਆਦਿ ।
  • ਘਰ ਦੇ ਸਾਮਾਨ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੇ-ਕਾਕਰੋਚ, ਸਿਉਂਕ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6
ਮੱਖੀ, ਮੱਛਰ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੀ ਕਰੋਗੇ ? ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ ?
ਮੱਖੀਆਂ ਨਾਲ ਕਿਹੜਾ ਰੋਗ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ? ਇਸ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਢੰਗ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ
ਮੱਖੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਉਪਾਅ –

  • ਘਰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਮੱਖੀਆਂ ਦੇ ਆਂਡੇ ਦੇਣ ਅਤੇ ਮੱਖੀ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਦੇ ਸਥਾਨ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
  • ਗੰਦਗੀ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਡੀ.ਡੀ.ਟੀ. ਦੇ ਘੋਲ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਕੂੜੇਦਾਨ ਢੱਕੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਕੂੜੇ ਦਾ ਨਿਯਮਿਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਖਾਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤਾਰ ਦੀ ਜਾਲੀ ਜਾਂ ਮਲਮਲ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤੇ ਖਿੜਕੀਆਂ ਉੱਤੇ ਜਾਲੀ ਲਗਵਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  • ਜਦੋਂ ਮੱਖੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਹੋਣ ਤਾਂ ਮੱਖੀਮਾਰ ਕਾਗਜ਼ ਅਤੇ ਮੱਖੀਮਾਰ ਦਵਾਈ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਮੱਖੀਆਂ ਦੇ ਆਂਡੇ, ਲਾਰਵਾ ਅਤੇ ਪਿਊਪਾ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕ੍ਰਿਸਰੋਲ ਤੂਤੀਆ ਜਾਂ ਸੁਹਾਗੇ ਦੇ ਘੋਲ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗੰਦੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਨਾਲੀਆਂ ਵਿਚ ਫਿਨਾਇਲ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਮੱਖੀਆਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ-ਮੱਖੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹੈ ।

ਇਹ ਅਨੇਕਾਂ ਰੋਗਾਂ ਜਿਵੇਂ ਹੈਜ਼ਾ, ਪੇਚਿਸ, ਤਪਦਿਕ, ਅਤਿਸਾਰ ਆਦਿ ਰੋਗਾਂ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਮੱਖੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗੰਦੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਕੀਟਾਣੂ ਜਾਂ ਰੋਗਾਣੂ ਮੌਜੂਦ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਇਹ ਗੰਦਗੀ ‘ਤੇ ਬੈਠਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਏਦਾਰ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਚਿਪ-ਚਿਪੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਗੰਦਗੀ ਤੇ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਜੀਵਾਣੁ ਲਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ | ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਫਲਾਂ ਆਦਿ ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਇਹ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਜੀਵਾਣੁਆਂ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਛੱਡ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਇਹਨਾਂ ਰੋਗਾਣੂਆਂ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਿਹਤਮੰਦ
PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 1
ਵਿਅਕਤੀ ਵੀ ਰੋਗ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਉਪਾਅ –

  1. ਘਰ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਜਾਂ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਪਾਣੀ ਖੜ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਨਾਲੀਆਂ ਵਿਚ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ ਛਿੜਕ ਕੇ ਮੱਛਰ ਦਾ ਲਾਰਵਾ ਮਾਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  2. ਮੱਛਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਚੁਸਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਸੋ ਸ਼ਾਮ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖਿੜਕੀਆਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
  3. ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਣ ਦੇ ਲਈ ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  4. ਮੱਛਰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਫਿਲਿਟ ਆਦਿ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਮੋਟੇ ਪਰਦੇ, ਅਲਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਤੇ ਹਨੇਰੇ ਕੋਨਿਆਂ ਆਦਿ ਵਿਚ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  5. ਰਾਤ ਨੂੰ ਤੰਮਾਕੂ ਜਾਂ ਨਿੰਮ ਦੇ ਪੱਤੇ ਜਾਂ ਮੱਛਰ ਮਾਰ ਅਗਰਬੱਤੀ ਤੇ ਗੰਧਕ ਦਾ ਧੂੰਆਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  6. ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਤੇ ਖੁਸ਼ਬੂ ਵਾਲਾ ਤੇਲ ਛਿੜਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਓਡੋਮਾਸ ਵਗੈਰਾ ਲਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  7. ਘਰ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਘਰ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਆਲਾਦੁਆਲਾ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਹਾਨੀਆਂ-
1. ਮਲੇਰੀਆ-ਮਾਦਾ ਐਨਾਫਲੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਦੇ । ਕੱਟਣ ਨਾਲ
2. ਡੇਂਗੂ ਬੁਖਾਰ-ਏਡਿਸ ਏਜੀਪਟੀ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ।
PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 2
ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ
3. ਫਾਈਲੇਰੀਆ-ਮਾਦਾ ਕਿਊਲੈਕਸ ਦੀ ਜਾਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ।
4. ਪਤੀ ਬੁਖ਼ਾਰ-ਏਡਿਸ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ।
5. ਦਿਮਾਗੀ ਬੁਖ਼ਾਰਕਿਊਲੈਕਸ ਦੀ ਜਾਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕਾਕਰੋਚ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਖ਼ਤਮ ਕਰੋਗੇ ? ਇਹ ਕੀ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਾਕਰੋਚ ਇਕ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਘਰੇਲੂ ਕੀਟ ਹੈ ।ਇਹ ਨਮੀ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਫਲੱਸ਼, ਰਸੋਈ ਘਰ, ਭੰਡਾਰ ਘਰ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਮਾਨ ਨੂੰ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਲਗਪਗ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਕੂੜਾ, ਪੁਰਾਣੇ ਕਾਗ਼ਜ਼, ਕਿਤਾਬਾਂ, ਚਮੜਾ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਫਲਾਂ ਦੇ ਛਿਲਕੇ ਅਤੇ ਖਾਣ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਵਸਤੂਆਂ ।

ਰੋਕਥਾਮ ਤੇ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦੇ ਉਪਾਅ –
1. ਸਿਲ੍ਹ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਜਲਦੀ-ਜਲਦੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
2. ਰਸੋਈ ਦਾ ਫਰਸ਼ ਬਿਲਕੁਲ ਸਾਫ਼
PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 3
3. ਰਸੋਈ ਘਰ ਦੀ ਅਤੇ ਮਕਾਨ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਨਾਲੀਆਂ ਵਿਚ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿਚ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਇਕ ਵਾਰ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈ ਪਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਬਲਦਾ ਹੋਇਆ ਪਾਣੀ ਨਾਲੀਆਂ ਵਿਚ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਆਂਡੇ ਦੇਣ ਦੇ ਸਥਾਨ ਵੀ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
4. ਤਿਲਚੱਟਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿਚ 10% ਡੀ. ਡੀ. ਟੀ. ਅਤੇ 40% ਗਮੈਕਸੀਨ ਜਾਂ ਪਾਈਰੇਥਰਮ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
5. ਪਾਈਰੇਥਰਮ ਪਾਉਡਰ ਜਲਾਉਣ ਨਾਲ ਇਹ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਝਾਤੂ ਨਾਲ ਮਾਰ ਕੇ ਸੁੱਟ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੇ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਕੀੜੇ ਦੇ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀੜੇ ਤੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ

  • ਇਹ ਕਿਤਾਬਾਂ, ਤਸਵੀਰਾਂ ਅਤੇ ਗਲੀਚੇ ਜੋ ਕਾਫ਼ੀ ਦਿਨਾਂ ਤਕ ਬਕਸੇ ਵਿਚ ਬੰਦ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਇਹ ਕੀੜੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਇਹ ਕੀੜੇ ਜੋ ਉਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਆਂਡੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਲਾਰਵਾ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਂਦੇ ਹਨ । ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਛੇਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕੁੱਝ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਤਿਕਾਰਕ ਦੱਸੋ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਕੀੜਿਆਂ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੁੱਝ ਮਿਲੇ-ਜੁਲੇ ਪ੍ਰਤਿਕਾਰਕ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ

  1. ਨਿੰਬੂ, ਤੰਮਾਕੂ ਤੇ ਤੁਲਸੀ ਦੇ ਪੌਦੇ ।
  2. ਨਿੰਮ, ਤੰਮਾਕੂ ਆਦਿ ਦੇ ਪੱਤੇ ।
  3. ਚੀਲ, ਕਾਫੂਰ ਆਦਿ ਦੀ ਲੱਕੜੀ ।
  4. ਸਫੈਦੇ ਦੀ ਲੱਕੜੀ, ਪੱਤੀਆਂ ਅਤੇ ਤੇਲ ।
  5. ਨੈਫਥਲੀਨ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ।
  6. ਗੰਧਕ, ਪਾਈਰੇਥਰਮ, ਬੋਰਿਕ ਐਸਿਡ ।
  7. ਸਾਬਣ ਦਾ ਚੂਰਾ, ਫਟਕੜੀ ਜਾਂ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਦਾ ਪਾਊਡਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਖੂਨ ਚੂਸਣ ਵਾਲੇ ਚਾਰ ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਜਾਂ ਜੀਵ ਜੰਤੂਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮੱਛਰ, ਖਟਮਲ, ਪਿੱਸੂ, ਸੈਂਡ ਫਲਾਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਪੁਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕੀੜੇ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੁਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਹਾਨੀ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕੀੜੇ ਕਾਕਰੋਚ, ਦੀਮਕ (ਸਿਉਂਕ) ਅਤੇ ਝੀਗੁਰ ਹਨ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਭੋਜਨ ਵਾਲੀ ਡੋਲੀ ਦੇ ਪਾਏ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਕਿਉਂ ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੀੜੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਭੋਜਨ ਵਾਲੀ ਜਾਲੀ ਦੇ ਪੈਰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਸੈਂਡ ਫਲਾਈ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਕੀੜਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਬਹੁਤ ਛੋਟਾ ਕੀੜਾ ਹੈ ਜੋ ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਵਿਚ ਵੀ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਗਿੱਟੇ ਅਤੇ ਗੁੱਟ ਤੇ ਕੱਟਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਬੁਖ਼ਾਰ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਖਟਮਲ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ? ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਢੰਗ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਖਟਮਲ ਗੰਦੇ ਫਰਸ਼, ਦਰੀ ਜਾਂ ਟੁੱਟੇ ਫਰਸ਼ ਦੀਆਂ ਦਰਾੜਾਂ ਅਤੇ ਚਾਰਪਾਈ ਦੇ ਸਿਰਿਆਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਢੰਗ-

  • ਖਟਮਲ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਤਾਰਪੀਨ ਦਾ ਤੇਲ ਛਿੜਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਫਰਸ਼ ਉੱਤੇ ਉਬਲਦਾ ਪਾਣੀ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਖਟਮਲ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਖਿੜਕੀ ਦੀ ਚੁਗਾਠ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤੇਲ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਜਿੱਥੇ ਖਟਮਲ ਹੋਣ ਉੱਥੇ ਗੰਧਕ ਦੀ ਧੂਣੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਮੱਖੀਰ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਕਿਵੇਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੱਖੀਮਾਰ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਪੰਜ ਭਾਗ ਅਰੰਡੀ ਦਾ ਤੇਲ ਅਤੇ ਅੱਠ ਭਾਗ ਰੇਜਿਨ ਪਾਉਡਰ ਲੈ ਕੇ ਗਰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸੁੱਕਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਗ਼ਜ਼ ‘ਤੇ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤਰਾਂ ਮੱਖੀ ਮਾਰ ਕਾਗਜ਼ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਸਿਉਂਕ ਅਤੇ ਝੀਗਰ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਿਉਂਕ ਅਤੇ ਝੱਗਰ ਕਾਗ਼ਜ਼, ਲੱਕੜੀ ਅਤੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ।

ਨਿਬੰਧਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਨਿੰਮ, ਤੰਮਾਕੂ ਜਾਂ ਤੁਲਸੀ ਦਾ ਬੂਟਾ ਘਰ ਕਿਉਂ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ? ਸੱਪ ਅਤੇ ਨੂੰਹਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੀ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-

  • ਨਿੰਮ, ਤੰਮਾਕੂ ਤੇ ਤੁਲਸੀ ਦੇ ਪੌਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਬਦਬੂ ਨਾਸ਼ਕ, ਕੀਟ ਨਾਸ਼ਕ, ਕੀਟ ਤਿਕਾਰਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
  • ਨਿੰਮ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਨੂੰ ਅਨਾਜਾਂ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਅਨਾਜਾਂ ਨੂੰ ਕੀਟਾਂ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  • ਨਿੰਮ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ ।
  • ਤੰਮਾਕੂ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਦਾ ਧੂੰਆਂ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਤੰਮਾਕੂ ਦੀ ਧੂੜ ਤੋਂ ਖਮੀਰਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  • ਜਿਸ ਦੇ ਧੂੰਏਂ ਨਾਲ ਕੀਟ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਨਾਲ ਇਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈ ਨਿਕੋਟਿਨ ਸਲਫੇਟ ਵੀ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
  • ਤੁਲਸੀ ਦਾ ਪੌਦਾ ਸੱਪ ਦੇ ਕੱਟੇ ਵਿਚ ਜ਼ਹਿਰ ਮਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕੰਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।

ਸੱਪ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਉਪਾਅ –

  1. ਘਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੀਆਂ ਝਾੜੀਆਂ ਕੱਟ ਦੇਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ।
  2. ਘਰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ, ਘਰ ਦੀਆਂ ਦਰਾੜਾਂ ਅਤੇ ਛੇਕਾਂ ਵਿਚ ਫਿਨਾਇਲ ਪਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  3. ਤੰਮਾਕੂ ਦੇ ਪੱਤੇ ਉਬਾਲ ਕੇ ਛਿੜਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  4. ਨਿਊਲਾ ਤੇ ਬਿੱਲੀ ਪਾਲਣ ਨਾਲ ਵੀ ਸੱਪ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਬਿੱਛੂ ਨੂੰਹਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਉਪਾਅ –

  • ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਕੇ ਸਾਰੇ ਕੀਟਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਘਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਹਨੇਰੇ ਥਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਸੈਂਡ ਫਲਾਈ, ਪਿੱਸੂ, ਖਟਮਲ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਕੀ ਵਰਤੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
1. ਸੈਂਡ ਫਲਾਈ-ਇਹ ਬਹੁਤ ਛੋਟਾ ਕੀੜਾ ਹੈ । ਇਹ ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਵਿਚ ਵੀ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰ, ਰਾਤ ਨੂੰ ਗੁੱਟ ਤੇ ਅਤੇ ਮੂੰਹ ਤੇ ਲੜਦਾ ਹੈ ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਅੱਗੇ ਲਿਖੇ ਉਪਾਅ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ –

  • ਕੁਰਸੀਆਂ, ਡੈਕਸ, ਮੇਜ਼ ਤੇ ਮੰਜਿਆਂ ਦੇ ਥੱਲੇ ਮੱਛਰਮਾਰ ਤੇਲ ਛਿੜਕਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਰਾਤ ਨੂੰ ਮੱਛਰਮਾਰ ਧੂਫ ਜਗਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  • ਬਹੁਤ ਹੀ ਬਰੀਕ ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਵਰਤਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  • ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਤੇ ਨੇੜੇ ਸਿੱਲ੍ਹੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਫਾਰਮਲੀਨ ਛਿੜਕਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 4

2. ਪਿੱਸੂ-ਚੂਹੇ ਦਾ ਪਿੱਸੂ ਪਲੇਗ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਪਿੱਸੂ ਛੋਟਾ ਤੇ ਲਾਲ ਭੂਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਉਪਾਅ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ –

  • ਘਰ ਵਿਚ ਰੱਖੇ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਕਾਰਬੋਲਿਕ ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਨਹਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਹਾਉਣ ਵੇਲੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਕਾਰਬੋਲਿਕ ਐਸਿਡ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਪਿੱਸੂ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੋਵੇ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ ਜਾਂ ਤਾਰਪੀਨ ਦਾ ਤੇਲ ਛਿੜਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਚੂਹਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਪਿੱਸੂ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਪਿੱਸੂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚੂਹਿਆਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
    PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 5
  • ਦੀਵਾਰ ਜਾਂ ਫਰਸ਼ ਦੀਆਂ ਦਰਾੜਾਂ ਨੂੰ ਸੀਮਿੰਟ ਨਾਲ ਭਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਭੂਮੀ ਤੇ ਨਮਕ ਜਾਂ ਚੁਨਾ ਛਿੜਕ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਤੇਜ਼ ਕਿਰਨਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਪਿੱਸੂਆਂ ਦੇ ਲਾਰਵੇ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਜੀਵਾਣੂ ਨਾਸ਼ਕ ਪਾਊਡਰ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਿੱਸੂਆਂ ਰਾਹੀਂ ਪਲੇਗ ਨਾ ਫੈਲੇ ।

3. ਖਟਮਲ-ਖਟਮਲ ਗੰਦੇ ਫਰਸ਼, ਦਰੀ ਜਾਂ ਟੁੱਟੇ ਫਰਸ਼ ਦੀਆਂ ਦਰਾੜਾਂ ਅਤੇ ਮੰਜਿਆਂ ਦੇ ਸਿਰਿਆਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਖਟਮਲ ਲਾਲ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦਾ ਕੀੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ 1/6 ਇੰਚ ਤੋਂ 1/7 ਇੰਚ ਤਕ ਲੰਮਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਖਟਮਲ ਮਾਰਨ ਦੇ ਕਾਰਨ –

  • ਖਟਮਲ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਤਾਰਪੀਨ ਦਾ ਤੇਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਛਿੜਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਫਰਸ਼ ਤੇ ਉਬਲਦਾ ਪਾਣੀ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਵੀ ਖਟਮਲ ਮਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
  • ਜਿੱਥੇ ਖਟਮਲ ਹੋਣ ਉੱਥੇ ਗੰਧਕ ਦੀ ਧੂਣੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਖਟਮਲ ਮਰ ਜਾਂਦਾ

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 6

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਚੂਹੇ ਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਹੋਣ ਨਾਲ ਕੀ ਹਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ? ਬਚਾਓ ਦੇ ਉਪਾਅ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਚੂਹੇ ਘਰ ਦੀ ਖਾਧ-ਸਮੱਗਰੀ ਤੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਭੰਡਾਰ ਘਰ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਲਦੇ ਹਨ । ਚੁਹਿਆਂ ਤੇ ਪਲੇਗ ਦੇ ਕੀਟ ਪਿੱਸੂ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਚੂਹਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਹੀ ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਤਕ ਪੁੱਜਦੇ ਹਨ | ਅਜਿਹੇ ਚੂਹੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਹਨ ਉਹ ਪਲੇਗ ਦੇ ਰੋਗੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਚੁਹੇ ਪਿੱਸੂਆਂ ਨੂੰ ਆਸਰਾ ਦੇ ਕੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਚੂਹਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਦੇ ਉਪਾਅ –

  • ਚੂਹਿਆਂ ਦੀਆਂ ਖੁੱਡਾਂ ਨੂੰ ਕੱਚ ਨਾਲ ਜਾਂ ਸੀਮਿੰਟ ਨਾਲ ਭਰ ਕੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਚੂਹੇ ਮਾਰਨ ਦੀ ਦਵਾਈ ਆਟੇ ਵਿਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਖੁੱਡਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਪਾ ਦੇਣ ਨਾਲ ਚੂਹੇ ਉਸ ਨੂੰ ਖਾ ਕੇ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਭੰਡਾਰ ਘਰ ਤੇ ਰਸੋਈ ਘਰ ਵਿਚ ਸਾਰੀਆਂ ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਪੀਪਿਆਂ ਜਾਂ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਭੰਡਾਰ ਘਰ ਵਿਚੋਂ ਕੁੱਝ ਵੀ ਸਾਮਾਨ ਕੱਢਣ ਸਮੇਂ ਇਹ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁੱਝ ਵੀ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਨਾ ਖਿਲਰੇ ।
  • ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਫਲਾਂ ਨੂੰ ਤਾਰਾਂ ਵਾਲੀ ਟੋਕਰੀ ਵਿਚ ਉੱਚੀ ਥਾਂ ਤੇ ਟੰਗਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਘਰ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਕੋਈ ਵੀ ਖਾਣ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਇੱਧਰ ਉੱਧਰ ਨਹੀਂ ਖਿਲਾਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  • ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਪਿੰਜਰੇ (ਚਹੇਦਾਨੀ) ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਚੂਹਿਆਂ ਨੂੰ ਫੜਨ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਛੱਡ ਕੇ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
ਕਿਰਲੀ ਤੇ ਮੱਕੜੀ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਦੇ ਢੰਗ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-ਕਿਰਲੀ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਦੇ ਢੰਗ

  • ਘਰ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਅਤੇ ਛੇਕਾਂ ਵਿਚ ਤੇ ਫ਼ਰਨੀਚਰ ਵਿਚ ਫਲਿੱਟ ਜਾਂ ਡੀ. ਡੀ. ਟੀ. ਛਿੜਕਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਇਹ ਆਪਣੀ ਖੁੱਡ ਬਣਾ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ।
  • ਘਰ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਘਰ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਤੇ ਕੀਟ ਰਹਿਤ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੀਟ ਹੀ ਕਿਰਲੀ ਦਾ ਭੋਜਨ ਹੈ ।

ਮੱਕੜੀ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਦੇ ਢੰਗ –

  1. ਘਰ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  2. ਫਲਿਟ ਅਤੇ ਡੀ. ਡੀ. ਟੀ. ਪਾਊਡਰ ਘਰ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਤੇ ਛਿੜਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  3. ਮੱਕੜੀ ਦੇ ਜਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਮਾਰਨ ਲਈ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਕੀਟਾਣੂ-ਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੀੜੇ ਅਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਮਾਰਨ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ

  • ਚੂਨਾ-ਕੱਚਾ ਅਤੇ ਬੁਝਿਆ ਹੋਇਆ
  • ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਪਰਮੈਂਗਨੇਟ (ਲਾਲ ਦਵਾਈ
  • ਸਾਬਣ
  • ਡੀ. ਡੀ. ਟੀ.
  • ਨੀਲਾ ਤੂਤੀਆ (ਕਾਪਰ ਸਲਫੇਟ)
  • ਕਾਰਬੋਲਿਕ ਐਸਿਡ-ਕਾਰਬੋਲਿਕ ਸਾਬਣ ਅੜੇ ਘੋਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ
  • ਡੀਟੋਲ
  • ਫਾਰਮੇਲਿਨ
  • ਲਾਈਸੋਲ
  • ਫਿਨਾਈਲ
  • ਉਸੋਲ
  • ਕਲੋਰੀਨ ਗੈਸ
  • ਗੰਧਕ ਦਾ ਧੂੰਆਂ
  • ਫਾਰਮੈਲਡੀਹਾਈਡ ਗੈਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
ਜੂੰਆਂ ਕਿੱਥੇ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ਪੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ? ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਢੰਗ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਚੂੰਆਂ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸਿਰ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਤੇ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਸਿਰ ਦੀਆਂ ਜੂੰਆਂ ਸਿਰ ਦੇ ਵਾਲਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਹ ਇੱਥੇ ਆਂਡੇ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਦੂਜੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਜੂੰਆਂ ਗੰਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਚਮੜੀ ਤੇ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਜੂਆਂ ਬੜੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਜੌਆਂ ਗੰਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਟਾਈਫਸ ਬੁਖ਼ਾਰ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਜੂੰਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਉਪਾਅ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ –
1. ਜੂ ਦੇ ਮਿਲਦੇ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
2. ਸਿਰ ਵਿਚ ਜੂੰਆਂ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਉਪਲੱਬਧ ਨੂੰ ਮਾਰ ਰਸਾਇਣ ਨੂੰ ਲਾ ਕੇ ਕੁੱਝ ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸਿਰ ਧੋ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 7
3. ਸਿਰ ਵਿਚ ਜੇਕਰ ਜੂੰਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਣ ਤਾਂ ਵਾਲ ਕਟਵਾ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
4. ਨਾਰੀਅਲ ਦੇ ਤੇਲ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕ ਕਪੂਰ ਪਾ ਕੇ ਸਿਰ ਵਿਚ ਮਲਣ ਨਾਲ ਵੀ ਜੂੰਆਂ ਮਰ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
5. ਸਰੀਰ ਤੇ ਜੂੰਆਂ ਹੋਣ ਤੇ ਪਾਏ ਹੋਏ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਫ਼ਰਸ਼ ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਉੱਤੇ ਖ਼ੂਬ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਤੇ ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਮਲ ਮਲ ਕੇ ਨਹਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
6. ਮੈਲੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਉਬਲਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
7. ਬਿਸਤਰੇ ਦੀਆਂ ਚਾਦਰਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣੀ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।

Home Science Guide for Class 8 PSEB ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ Important Questions and Answers

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਖੂਨ ਚੂਸਣ ਵਾਲਾ ਕੀੜਾ ਹੈ –
(ੳ) ਮੱਛਰ
(ਅ) ਮੱਖੀ
(ਇ) ਕਾਕਰੋਚ
(ਸ) ਸਿਉਂਕ !
ਉੱਤਰ-
(ੳ) ਮੱਛਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਲੇਗ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਫੈਲਦੀ ਹੈ –
(ੳ) ਮੱਛਰ
(ਅ) ਚੂਹਾ
(ਇ) ਕੀੜੀ
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਚੂਹਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਘਰ ਦੇ ਸਮਾਨ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲਾ ਕੀੜਾ ਹੈ –
(ਉ) ਕੀੜੀ
(ਅ) ਖਟਮ
(ਲ) ਸਿਉਂਕ
(ਸ) ਮੱਛਰ ।
ਉੱਤਰ-
(ਲ) ਸਿਉਂਕ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
……… ਕੱਪੜਿਆਂ ਅਤੇ ਪੁਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਝੀਗੁਰ
(ਅ) ਮੱਛਰ
(ਇ) ਖਟਮਲ
(ਸ) ਕਾਕਰੋਚ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਝੀਗੁਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮੱਖੀ ਤੋਂ ਰੋਗ ਫੈਲਦੇ ਹਨ –
(ਉ) ਹੈਜ਼ਾ ।
(ਅ) ਪੇਚਿਸ
(ਇ) ਤਪਦਿਕ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਮਲੇਰੀਆ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਦਵਾਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਦਾਲ ਚੀਨੀ
(ਅ) ਕੁਨੀਨ
(ੲ) ਸੌਂਫ
(ਸ) ਅਜਵੈਣ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਕੁਨੀਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਠੀਕ ਤੱਥ ਹੈ
(ਉ) ਐਨਾਵਲੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਕਾਰਨ ਮਲੇਰੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਅ) ਮਾਦਾ ਕਿਊਲੈਕਸ ਦੀ ਜਾਤੀ ਕਾਰਨ ਫਾਈਲੇਰੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਇ) ਚੂਹੇ ਦੇ ਪਿੱਸੂ ਨਾਲ ਪਲੇਗ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।

ਸਹੀ/ਗਲਤ ਦੱਸੋ

1. ਮੱਛਰ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-

2. ਸੈਂਡ ਫਲਾਈ ਛੋਟਾ ਕੀੜਾ ਹੈ ਜੋ ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਵਿਚ ਹੀ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-

3. ਨਿਉਲਾ ਅਤੇ ਬਿੱਲੀ ਪਾਲਣ ਨਾਲ ਸੱਪ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-

4. ਸਿਉਂਕ ਲਾਭਦਾਇਕ ਕੀੜਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-

5. ਮਾਦਾ ਐਨਾਫਲੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਮਲੇਰੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-

6. ਡੇਂਗੂ ਬੁਖਾਰ ਏਡਿਸ ਏਜੇਪਟੀ. ਮੱਛਰ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-

ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰੋ

1. ਐਫਲੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਨਾਲ ………….. ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਲੇਰੀਆ,

2. ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਨੂੰ …………. ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਤਿੰਨ,

3. ………… ਕੱਪੜਿਆਂ ਅਤੇ ਪੁਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਝੀਗੁਰ,

4. ਚੂਹੇ ……… ਦੇ ਪਿੱਸੂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਪਲੇਗ,

5. ਖਟਮਲ ਤੋਂ …………. ਬੁਖਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਾਲਾ ।

ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੋਲੀਓ ਰੋਗ ਕਿਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚ 5-7 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮਲੇਰੀਆ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਕਿਸ ਦਵਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੁਨੀਨ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਕਿਹੜਾ ਬੁਖ਼ਾਰ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਲੇਰੀਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਲੇਗ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਕਿਸ ਤੋਂ ਫੈਲਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੁਹੇ ਦੇ ਪਿੱਸੂਆਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮੱਖੀ ਤੋਂ ਕਿਹੜੇ ਰੋਗ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਹੈਜ਼ਾ, ਪੇਚਿਸ, ਤਪਦਿਕ, ਅਤਿਸਾਰ ।

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਚੂਹੇ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹਨ, ਕਿਵੇਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਰੋਗ ਦੇ ਕੀਟਾਣੂ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਖਟਮਲ ਨਾਲ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਰੋਗ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਖਟਮਲ ਨਾਲ ਕਾਲਾ ਬੁਖ਼ਾਰ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕੀੜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਫੈਲਣ ਵਾਲੇ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਉਦਾਹਰਨ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਲੇਰੀਆ, ਡੇਂਗੂ ਬੁਖ਼ਾਰ, ਪਲੇਗ, ਰਿਪਲੇਸਿੰਗ ਬੁਖ਼ਾਰ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮਲੇਰੀਆ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਜੀਅ ਘਬਰਾਉਣਾ, ਸਿਰ ਦਰਦ, ਠੰਢ ਤੇ ਕੰਬਣੀ ਨਾਲ ਬੁਖ਼ਾਰ ਚੜ੍ਹਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪਲੇਗ ਰੋਗ ਕਿਹੜੇ ਕੀਟਾਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਿੱਸੂਆਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪਲੇਗ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
105-107°F ਤਕ ਬੁਖ਼ਾਰ, ਕਦੀ-ਕਦੀ ਉਲਟੀਆਂ ਅਤੇ ਦਸਤ ਲੱਗਣਾ, ਬਗਲ (ਕੱਢ) ਅਤੇ ਜਾਂਘ ਵਿਚ ਗਿਲ੍ਹਟੀਆਂ ਨਿਕਲਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਡੇਂਗੂ ਬੁਖ਼ਾਰ ਕਿਸ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਏਡਿਸ ਏਜੀਪਟੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8. ਡੇਂਗੂ ਬੁਖ਼ਾਰ ਦੇ ਕੀ ਲੱਛਣ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੁਖ਼ਾਰ, ਪਿੱਠ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅੰਗਾਂ ਵਿਚ ਪੀੜ, ਭੁੱਖ ਤੇ ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣਾ, ਕਮਜ਼ੋਰੀ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਰਿਪਲੇਸਿੰਗ ਬੁਖ਼ਾਰ ਕਿਹੜੇ ਕੀਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨੂੰ ਅਤੇ ਖਟਮਲ ਦੁਆਰਾ ਖੂਨ ਚੂਸਣ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਰਿਪਲੇਸਿੰਗ ਬੁਖ਼ਾਰ ਦੇ ਕੀ ਲੱਛਣ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੁਖ਼ਾਰ 104°F ਤਕ, ਸਰੀਰ ਤੇ ਗੁਲਾਬੀ ਰੰਗ ਦੇ ਦਾਣੇ, ਕਦੇ-ਕਦੇ ਉਲਟੀ ਤੇ ਚੱਕਰ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਤਪਦਿਕ ਦੇ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਾਲ ਵਿਆਹ, ਅਪੂਰਨ ਖ਼ੁਰਾਕ, ਕਮਜ਼ੋਰੀ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੀੜੀਆਂ ਤੋਂ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਦੇ ਉਪਾਅ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੀੜੀਆਂ ਮਰੇ ਹੋਏ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਅਤੇ ਗੰਦਗੀ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ | ਪਰ ਇਹ ਕੱਟ ਕੇ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਕੀੜੀਆਂ ਜੇਕਰ ਖਾਣੇ ਵਿਚ ਪੈ ਜਾਣ ਤਾਂ ਖਾਣਾ ਦੁਸ਼ਿਤ ਅਤੇ ਥੋੜਾ ਕੌੜਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਕੀੜੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਦੇ ਉਪਾਅ –

  • ਇਹ ਮਿੱਠੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਤੇ ਛੇਤੀ ਚਦੀਆਂ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਸ਼ਹਿਦ ਤੇ ਮੁਰੱਬੇ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਸ਼ੀਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਭੋਜਨ ਵਾਲੀ ਡੋਲੀ (ਅਲਮਾਰੀ) ਦੇ ਪਾਵੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
  • ਕੀੜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਖੁੱਡਾਂ ਵਿਚ ਬੋਰੈਕਸ ਜਾਂ ਹਲਦੀ

PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 8

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮੱਕੜੀ ਤੋਂ ਕੀ ਹਾਨੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੱਕੜੀ ਗੰਦੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਮਿਲਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਘਰੇਲੁ ਕੀੜਿਆਂ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਂਦੀ ਹੈ । ਜੇ ਇਸ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲਾ ਲਸਲਸਾ ਪਦਾਰਥ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਥਾਂ ਤੇ ਪੈ ਜਾਏ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਫਫੋਲੇ (ਧਫੜ) ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 9

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਝੀਗੁਰ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਦੇ ਉਪਾਅ ਲਿਖੋ !
ਉੱਤਰ-
ਤ੍ਰੀਗੁਰ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਅਤੇ ਸੂਤੀ ਕੱਪੜੇ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਇਹ ਦਿਨ ਵਿਚ ਹਨੇਰੇ ਕੋਨਿਆਂ ਵਿਚ ਛਿਪੇ ਰਹਿ ਕੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ।
ਝੀਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਦੇ ਉਪਾਅ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ

  • ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਨੈਪਥਲੀਨ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਰੱਖਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ।
  • ਇਨ੍ਹਾਂ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਸੁਹਾਗੇ, ਪਾਈਰੇਥਰਮ ਜਾਂ ਗੰਧਕ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
  • ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਇਸ ਕੀਟ ਨੂੰ ਨਾਸ਼ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਹਾਇਕ ਹੁੰਦਾ ।
  • ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਵੱਧ ਜਾਣ ਤੇ ਬੰਦ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਪਾਈਰੇਥਰਮ ਪਾਊਡਰ ਨੂੰ ਸਾੜ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਧੂੰਏਂ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
  • ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਉਪਾਅ ਘਰਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਕੀੜੇ (ਪਤੰਗੇ) ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਉਪਾਅ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਪਤੰਗਿਆਂ ਦੇ ਲਾਰਵਾ ਗਰਮ ਕੱਪੜਿਆਂ ਅਤੇ ਬੁਣੀਆਂ ਪੁਸ਼ਾਕਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ ! ਆਂਡੇ ਜੋ ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਲਾਰਵਾ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਛੇਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ | ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਉਪਾਅ ਅੱਗੇ ਲਿਖੇ ਹਨ
PSEB 8th Class Home Science Solutions Chapter 7 ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 10
ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

  • ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਛੇਤੀ-ਛੇਤੀ ਧੁੱਪ ਵਿਖਾਉਂਦੇ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਾਰਵਾ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਅਖ਼ਬਾਰ ਵਿਚ ਲਪੇਟ ਕੇ ਟੀਨ ਦੇ ਹਵਾ ਬੰਦ ਬਕਸੇ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਦੀ ਛਪਾਈ ਦੀ ਸਿਆਹੀ ਨਾਲ ਇਹ ਪਤੰਗੇ ਦੂਰ ਭੱਜਦੇ ਹਨ ।
  • ਕਪੂਰ ਅਤੇ ਨੈਪਥਲੀਨ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਵੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਬਚਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਦੀਮਕ (ਸਿਉਂਕ) ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਅਤੇ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦੇ ਉਪਾਅ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਿਉਂਕ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ । ਪਰ ਘਰ ਵਿਚ ਫ਼ਰਨੀਚਰਾਂ, ਛੱਤਾਂ, ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਹੋਰ ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਸਾਮਾਨ, ਕਿਤਾਬਾਂ, ਕੱਪੜਿਆਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ । ਲੱਕੜੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਭੋਜਨ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਉਪਾਅ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ –

  • ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਸਾਮਾਨ, ਕਿਤਾਬਾਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸਿਲ੍ਹ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਲੱਕੜੀ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਵਿਚ ਜੋ ਦਰਾੜਾਂ ਹੋਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਾਂ ਤਾਂ ਭਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤੇਲ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਸਤੂਆਂ ਵਿਚ ਸਿਉਂਕ ਜਲਦੀ ਲਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਫਤੇ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰ ਧੁੱਪ ਵਿਚ img ਦੀਮਕ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਸਿਉਂਕ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਾਲੇ ਸਮਾਨ ਤੇ ਡੀ. ਟੀ. ਟੀ. ਛਿੜਕਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਿਲਵਰ ਫਿਸ਼ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ ? ਇਸ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਉਪਾਅ ਦੱਸੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੇ ਫ਼ਰੇਮ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੇ ਗੱਤੇ, ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਬਨਾਉਟੀ ਰੇਸ਼ਮ, ਮਾਂਡੀ ਲੱਗੇ ਕੱਪੜੇ, ਕਾਗ਼ਜ਼ ਅਤੇ ਲੁਗਦੀ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ।
ਇਸ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਉਪਾਅ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ –

  • ਅਲਮਾਰੀਆਂ, ਦਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਬਕਸਿਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਰਗੇ ਅਣਲੋੜੀਂਦੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਵਿਚ ਇਕੱਠਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
  • ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਤੇ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
  • ਪਾਈਰੇਥਰਮ ਦਾ ਪਾਊਡਰ ਛਿੜਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਪਾਈਰੇਥਰਮ ਅਤੇ ਗੰਧਕ ਦਾ ਧੂੰਆਂ ਵੀ ਸਿਲਵਰ ਫਿਸ਼ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਮੱਛਰ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਉਪਾਅ ਦੱਸੋ !
ਉੱਤਰ-
ਖੁਦ ਉੱਤਰ ਦਿਓ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਨੂੰ ਅਸੀ ਕਿੰਨੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਹਰੇਕ ਦਾ ਉਦਾਹਰਨ ਦਿਉ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਤਿੰਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

  • ਖੂਨ ਚੂਸਣ ਵਾਲੇ-ਮੱਛਰ
  • ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ-ਕੀੜੀ
  • ਘਰ ਦੇ ਸਾਮਾਨ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੇ-ਦੀਮਕ (ਸਿਉਂਕ) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਪਿੱਸੂ ਅਤੇ ਖਟਮਲ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਕੀ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਖੋ ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ ? ਇਸਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਤੁਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਖੋ ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਮੱਖੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕਰੋਗੇ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਖੋ ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਪਿੱਸੂ ਅਤੇ ਖਟਮਲ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਕੀ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਖੋ ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਘਰੇਲੂ ਜੀਵ ਜੰਤੂ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਹਨ ? ਇਹ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਆਪ ਉੱਤਰ ਦਿਉ ।

ਘਰੇਲੂ ਕੀੜੇ ਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ PSEB 8th Class Home Science Notes

ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ

  • ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਤਿੰਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡ ਸਕਦੇ ਹਾਂ –
    • ਖੂਨ ਚੂਸਣ ਵਾਲੇ,
    • ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ,
    • ਘਰ ਦੇ ਸਾਮਾਨ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ।
  • ਐਨਾਫਲੀਜ ਜਾਤੀ ਦੇ ਮੱਛਰ ਦੀ ਮਾਦਾ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਮਲੇਰੀਆ ਰੋਗ ਫੈਲਦਾ ਹੈ । ਕਿਊਲੈਕਸ ਜਾਤੀ ਦੇ ਮੱਛਰਾਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਵੀ ਰੋਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
  • ਮੱਛਰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਫਲਿਟ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਜੇਕਰ ਮੱਛਰ ਕੱਟ ਲਵੇ ਅਤੇ ਦਰਦ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਥੋੜਾ ਅਮੋਨੀਆ ਲਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
  • ਖਟਮਲ ਗੰਦੇ ਫਰਸ਼, ਦਰੀ ਜਾਂ ਟੁੱਟੇ ਫਰਸ਼ ਦੀਆਂ ਦਰਾੜਾਂ ਅਤੇ ਮੰਜੇ ਦੇ ਸਿਰਿਆਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
  • ਖਟਮਲ ਲਾਲ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦਾ ਕੀੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਚੂਹੇ ਦੇ ਪਿੱਸੂ ਪਲੇਗ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਕਾਕਰੋਚ ਅਤੇ ਤਿਲਚੱਟਾ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਸਾਮਾਨ ਦੋਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
  • ਦੀਮਕ (ਸਿਉਂਕ ਕਾਗਜ਼, ਲੱਕੜੀ ਆਦਿ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਲੱਕੜੀ ਨੂੰ
  • ਅੰਦਰੋਂ ਖਾ ਕੇ ਖੋਖਲਾ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ।
  • ਝੀਗਰ ਕੱਪੜਿਆਂ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ।
  • ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਕੀੜੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਊਨੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ।
  • ਚੂਹੇ ਪਲੇਗ ਦੇ ਪਿੱਸੂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
  • ਕੋਹੜ ਕਿਰਲੀ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਖਾ ਕੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ ।

Leave a Comment