Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Yojak ਯੋਜਕ Textbook Exercise Questions and Answers.
PSEB 8th Class Punjabi Grammar ਯੋਜਕ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਯੋਜਕ ਕਿਸ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ ? ਇਸ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਭੇਦ ਹਨ ? ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਸਹਿਤ ਉੱਤਰ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ :
ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਦੋ ਵਾਕਾਂ, ਦੋ ਵਾਕੰਸ਼ਾਂ ਜਾਂ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿਚ ਜੋੜਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਯੋਜਕ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-
(ਉ) ਭੈਣ ਤੇ ਭਰਾ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ।
(ਅ) ਉਹ ਕੋਠੇ ਦੇ ਉੱਪਰ, ਨਾਲੇ ਵਿਹੜੇ ਦੇ ਵਿਚ ਖੇਡਦੇ ਹਨ ।
(ੲ) ਹਰਜੀਤ ਨੇ ਆਖਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਅੱਜ ਬਿਮਾਰ ਹਾਂ ।
(ਸ) ਮੈਂ ਅੱਜ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਹੈ ।
(ਹ) ਉਹ ਕੇਵਲ ਕੰਜੂਸ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਕਮੀਨਾ ਵੀ ਹੈ ।
ਪਹਿਲੇ ਵਾਕ ਵਿਚ ‘ਤੇ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ, ਦੂਜੇ ਵਾਕ ਵਿਚ ਨਾਲੇ ਦੋ ਵਾਕੰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਤੇ ਬਾਕੀ ਵਾਂਕਾਂ ਵਿਚ ‘ਕਿ’, ‘ਕਿਉਂਕਿ’ ਦੋ-ਦੋ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦੇ ਹਨ ; ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਯੋਜਕ ਹਨ | ਯੋਜਕ ਦੇ ਦੋ ਮੁੱਖ ਭੇਦ ਹਨ-ਸਮਾਨ ਤੇ ਅਧੀਨ ।
1. ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ : ਜਿਹੜੇ ਯੋਜਕ ਦੋ ਸੁਤੰਤਰ ਅਤੇ ਸਮਾਨ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਸੰਯੁਕਤ ਵਾਕ ਬਣਾਉਣ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ‘ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ’ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ : ਜਿਵੇਂ-ਚਾਹ ਵੀ ਪੀਓ ਤੇ ਰੋਟੀ ਵੀ ਖਾਓ ।
2. ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ : ਮਿਸ਼ਰਤ ਵਾਕ ਵਿਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਉਪਵਾਕ ਤੇ ਅਧੀਨ ਉਪਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿਚ ਜੋੜਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ, “ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ’ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ-ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਤੂੰ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਈਮਾਨਦਾਰ ਹੈਂ !
ਇਸ ਵਾਕ ਵਿਚ ‘ਕਿ` ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਉਪਵਾਕ, ‘ਤੂੰ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਈਮਾਨਦਾਰ ਹੈਂ ਅਧੀਨ ਉਪਵਾਕ ਹੈ ਅਤੇ ‘ਕਿ” ਇਹਨਾਂ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋਤਾਂ ਜੋ, ਅਤੇ, ਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ, ਦੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਤਾਂ ਜੋ, ਕਿਉਂਕਿ ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਮਾਨ ਤੇ ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ ਚੁਣੋ –
(ਉ) ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਟੀ. ਵੀ. ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਅਦਭੁਤ ਕਾਢਾਂ ਹਨ । ——
(ਅ) ਮੋਹਨ ਗਰੀਬ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਬੇਈਮਾਨ ਨਹੀਂ । ——
(ੲ) ਦਵਿੰਦਰ ਤੇ ਰਵਿੰਦਰ ਸਕੇ ਭਰਾ ਹਨ । ——
(ਸ) ਰੀਨਾ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਆਈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਦੀ ਭੈਣ ਬਿਮਾਰ ਹੈ । ——
(ਹ) ਉਸਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਟਿਊਸ਼ਨ ਰਖਵਾਈ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਪਾਸ ਹੋ ਜਾਣ । ——
(ਕ) ਉਹ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਡਰਪੋਕ ਵੀ ਹੈ । ——
(ਖ) ਉਹ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ ਪਰੰਤੁ ਨਕਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ । ——
(ਗ) ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਘਰ ਪੁੱਜਣਾ । ——
(ਘ) ਰੋਜ਼ ਦੰਦ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਤੇ ਨਹਾਉਣਾ ਸਿਹਤ ਲਈ ਗੁਣਕਾਰੀ ਹੈ । ——
(ਛ) ਤੂੰ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਉਹ ਆਵੇਗਾ । ——
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਅਤੇ-ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ
(ਅ) ਪਰ-ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ
(ੲ) ਤੇ-ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ
(ਸ) ਕਿਉਂਕਿ-ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ
(ਹ) ਤਾਂਕਿ-ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ
(ਕ) ਬਲਕਿ-ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ
(ਖ) ਪਰੰਤੂ-ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ
(ਗ) ਕਿ-ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ
(ਘ) ਤੇ-ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ
(ਛ) ਤਾਂਅਧੀਨ ਯੋਜਕ ।