Class 4

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 11 ਮੇਰੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 11 ਮੇਰੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ

‘ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

(ੳ) ਮੈਂ ਭਾਰਤ ਦੀ …….. ਸ਼ਾਨ ਬਣਾਂਗਾ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਬੱਚਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਬਣਾਂਗਾ ਅਜੇ ਭਾਵੇਂ ਮੈਂ ਛੋਟਾ ਬੱਚਾ ਹਾਂ, ਪਰ ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਮੈਂ ਮਹਾਨ ਮਨੁੱਖ ਬਣਾਂਗਾ। ਮੈਂ ਮਨ ਲਾ ਕੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਾਂਗਾ ਤੇ ਉੱਚੀ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਾਂਗਾ । ਮੈਂ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰ ਕੇ, ਆਪਣੀ ਸੂਝ ਤੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ ਇਕ ਚੰਗਾ ਵਿਦਵਾਨ ਬਣਾਂਗਾ ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੈਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਬਣਾਂਗਾ ।

(ਅ) ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ……… ਸ਼ਾਨ ਬਣਾਂਗਾ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਬੱਚਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੱਦਾਂ-ਬੰਨਿਆਂ ਉੱਤੇ ਟਿਕੀਆਂ ਰਹਿਣਗੀਆਂ । ਕੋਈ ਦੁਸ਼ਮਣ ਮੇਰੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਭਾਰਤ ਵਲ ਤਕ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਕੇਗਾ । ਮੈਂ ਫ਼ੌਜੀ ਕਪਤਾਨ ਬਣ ਕੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਾਂਗਾ ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੈਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਬਣਾਂਗਾ ।

(ਈ) ਹਿੰਦੂ, ਮੁਸਲਿਮ ……. ਦਾ ਜਾਇਆ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਬੱਚਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੇ ਲਈ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤ-ਵਾਸੀ ਇਕ ਸਮਾਨ ਹੋਣਗੇ । ਮੇਰੇ ਲਈ ਹਿੰਦੂ, ਮੁਸਲਿਮ, ਸਿੱਖ, ਈਸਾਈ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਪਰਾਇਆ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ । ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦਾ ਹਰ ਇਕ ਪੁੱਤਰ ਆਪਣਿਆਂ ਵਰਗਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ । ਮੈਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਜਿੰਦ-ਜਾਨ ਬਣਾਂਗਾ ਤੇ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵਧਾਵਾਂਗਾ ।

(ਸ) ਸੌਂਪ ਦਏਗੀ ………………. ਸ਼ਾਨ ਬਣਾਂਗਾ । ਸਰਲ ਅਰਥ-ਬੱਚਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ ਮੈਨੂੰ ਯੋਗ ਬਣਾ ਕੇ ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਕੰਮ ਸੌਂਪੇਗੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਨਿਭਾਉਣਾ ਮੇਰਾ ਧਰਮ ਹੋਵੇਗਾ । ਮੈਂ ਉਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਤਨ-ਮਨ ਲਾ ਕੇ ਸਿਰੇ ਚੜ੍ਹਾਵਾਂਗਾ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੈਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਚੰਗੀ ਸੰਤਾਨ ਬਣਾਂਗਾ ਤੇ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵਧਾਵਾਂਗਾ ।

(ਹ) ਇੱਕੋ ਨੂਰ ਹੈ ………. ਸ਼ਾਨ ਬਣਾਂਗਾ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਬੱਚਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿਚ ਇੱਕੋ ਰੱਬ ਦਾ ਨੂਰ ਹੈ । ਜਾਤਾਂ-ਪਾਤਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਫ਼ਰਕ ਝੂਠੇ ਹਨ । ਮੈਂ ਅਜਿਹਾ ਤੂਫ਼ਾਨ ਬਣਾਂਗਾ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਇੱਥੋਂ ਊਚ-ਨੀਚ ਤੇ ਛੂਤ-ਛਾਤ ਦੇ ਵਿਤਕਰੇ ਉੱਡ ਜਾਣਗੇ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੈਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਬਣਾਂਗਾ ।

ਬਹੁਤ ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਮੈਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਬਣਾਂਗਾ,
ਭਾਵੇਂ ਅੱਜ ਹਾਂ ਛੋਟਾ ਬੱਚਾ
ਪਰ ਮੈਂ ਕਦੇ ਮਹਾਨ ਬਣਾਂਗਾ ।
ਮੈਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਬਣਾਂਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਕੌਣ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
2. ਬੱਚਾ ਕਿਸ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
3. “ਮੇਰੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਸਤਰਾਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:

1. ਛੋਟਾ ਬੱਚਾ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
2. ਬੱਚਾ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
3. ਨੋਟ-ਉਪਰੋਕਤ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਾਨੀ ਯਾਦ ਕਰੋ ਤੇ ਲਿਖੋ ।

2. ਕਰਕੇ ਮਨ ਦੇ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਾਈ,
ਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪਾ ਕੇ ।
ਪੂਰੀ ਭਰਵੀਂ ਮਿਹਨਤ ਕਰ ਕੇ
ਸੂਝ ਵਧਾ ਕੇ, ਗਿਆਨ ਵਧਾ ਕੇ ।
ਮੈਂ ਚੰਗਾ ਵਿਦਵਾਨ ਬਣਾਂਗਾ,
ਮੈਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਬਣਾਂਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਛੋਟਾ ਬੱਚਾ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
2. ਬੱਚਾ ਕੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਛੋਟਾ ਬੱਚਾ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰ ਕੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
2. ਬੱਚਾ ਵਿਦਵਾਨ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

3. ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਰਹਿਣ,
ਦੇਸ਼ ਮੇਰੇ ਦੇ ਹੱਦਾਂ-ਬੰਨੇ ।
ਤੱਕੇਗਾ ਨਾ ਮੇਰੇ ਹੁੰਦਿਆਂ,
ਕੋਈ ਮੇਰੇ ਭਾਰਤ ਵੰਨੇ ।
ਮੈਂ ਫ਼ੌਜੀ ਕਪਤਾਨ ਬਣਾਂਗਾ,
ਮੈਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਬਣਾਂਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਬੱਚਾ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਅੱਗੇ ਕੀ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
2. ਬੱਚਾ ਫ਼ੌਜ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਅਹੁਦਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਬੱਚਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੱਦਾਂ-ਬੰਨਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਖਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
2. ਬੱਚਾ ਫ਼ੌਜ ਵਿਚ ਕਪਤਾਨ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

4. ਹਿੰਦੂ, ਮੁਸਲਿਮ, ਸਿੱਖ, ਈਸਾਈ,
ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਪਰਾਇਆ ।
ਲੱਗਦਾ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣਿਆਂ ਵਾਂਗਰ,
ਹਰ ਇਕ ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦਾ ਜਾਇਆ ।
ਮੈਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਜਿੰਦ-ਜਾਨ ਬਣਾਂਗਾ,
ਮੈਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਬਣਾਂਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਕ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ?
2. ਕਿਹੜਾ ਆਪਣਿਆਂ ਵਰਗਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਰ ਇਕ ਵਾਸੀ ਹਿੰਦੂ, ਮੁਸਲਿਮ, ਸਿੱਖ, ਈਸਾਈ ਦੇ ਇਕ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ।
2. ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦਾ ਹਰ ਇਕ ਜਾਇਆ ਆਪਣਿਆਂ ਵਰਗਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ।

5. ਸੌਂਪ ਦਏਗੀ ਜੋ ਕੰਮ ਮੈਨੂੰ,
ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ ਯੋਗ ਬਣਾ ਕੇ ।
ਉਹੀ ਮੇਰਾ ਧਰਮ ਬਣੇਗਾ,
ਤੋੜ ਚੜ੍ਹਾਸਾ ਤਨ-ਮਨ ਲਾ ਕੇ ।
ਮੈਂ ਚੰਗੀ ਸੰਤਾਨ ਬਣਾਂਗਾ,
ਮੈਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਬਣਾਂਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਬੱਚੇ ਦਾ ਧਰਮ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ?
2. ਕੌਣ ਚੰਗੀ ਸੰਤਾਨ ਬਣੇਗਾ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਜਿਹੜਾ ਕੰਮ ਵੀ ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ ਉਸਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦੇਵੇਗੀ, ਉਹ ਹੀ ਉਸ ਦਾ ਧਰਮ ਹੋਵੇਗਾ ।
2. ਛੋਟਾ ਬੱਚਾ ।

6. ਇੱਕੋ – ਨੂਰ ਹੈ ਸਭਨਾਂ ਅੰਦਰ,
ਝੂਠੀਆਂ ਨੇ ਸਭ ਜਾਤਾਂ-ਪਾਤਾਂ ।
ਉੱਡ ਜਾਣੇ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਤੱਕ ਕੇ,
ਊਚ-ਨੀਚਤਾ, ਛੂਤਾਂ-ਛਾਤਾਂ ।
ਮੈਂ ਐਸਾ ਤੂਫ਼ਾਨ ਬਣਾਂਗਾ,
ਮੈਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਬਣਾਂਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਸਭਨਾਂ ਅੰਦਰ ਕੀ ਹੈ ?
2. ਕੀ ਉੱਡ ਜਾਵੇਗਾ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਇੱਕੋ ਨੂਰ ।
2. ਊਚ-ਨੀਚ ਤੇ ਛੂਤ-ਛਾਤ ।

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ-

(ੳ) ਭਾਵੇਂ ਅੱਜ ਹਾਂ ਛੋਟਾ ਬੱਚਾ,
…………………………
(ਅ) ਤੱਕੇਗਾ ਨਾ ਮੇਰੇ ਹੁੰਦਿਆਂ,
…………………………
(ਈ) ਲੱਗਦਾ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣਿਆਂ ਵਾਂਗਰ,
…………………………
(ਸ) ਇੱਕੋ ਨੂਰ ਹੈ ਸਭਨਾਂ ਅੰਦਰ,
…………………………
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਭਾਵੇਂ ਅੱਜ ਹਾਂ ਛੋਟਾ ਬੱਚਾ,
ਪਰ ਮੈਂ ਕਦੇ ਮਹਾਨ ਬਣਾਂਗਾ ।
(ਅ) ਤੱਕੇਗਾ ਨਾ ਮੇਰੇ ਹੁੰਦਿਆਂ,
ਕੋਈ ਮੇਰੇ ਭਾਰਤ ਵੰਨੇ ।
(ਇ) ਲੱਗਦਾ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣਿਆਂ ਵਾਂਗਰ,
ਹਰ ਇਕ ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦਾ ਜਾਇਆ ।
(ਸ) ਇੱਕੋ ਨੂਰ ਹੈ ਸਭਨਾਂ ਅੰਦਰ,
ਝੂਠੀਆਂ ਨੇ ਸਭ ਜਾਤਾਂ-ਪਾਤਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚਲਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਢੰਗਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵਧਾਉਣੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਵਿਦਵਾਨ ਬਣ ਕੇ, ਫ਼ੌਜੀ ਕਪਤਾਨ ਬਣ ਕੇ, ਧਰਮਾਂ ਤੇ ਜਾਤਾਂ-ਪਾਤਾਂ ਦੇ ਵਿਤਕਰੇ ਮਿਟਾ ਕੇ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ ਦੁਆਰਾ ਸੌਂਪੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਤਨ, ਮਨ, ਧਨ ਨਾਲ ਨਿਭਾ ਕੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵਧਾਉਣੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ
ਸ਼ਾਨ, ਮਹਾਨ, ਗਿਆਨ, ਮਿਹਨਤ, ਪਰਾਇਆ, ਸੰਤਾਨ, ਜਾਤ-ਪਾਤ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਸ਼ਾਨ (ਵਡਿਆਈ)-ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਸ਼ਾਨ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਇਕ ਵੀ ਲਫ਼ਜ਼ ਨਹੀਂ ਬੋਲਿਆ ।
2. ਮਹਾਨ (ਵਿੱਡਾ)-ਭਾਰਤ ਇਕ ਮਹਾਨ ਦੇਸ਼ ਹੈ ।
3. ਗਿਆਨ (ਜਾਣਕਾਰੀ)-ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਆਪਣਾ ਗਿਆਨ ਵਧਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
4. ਮਿਹਨਤ (ਸਖ਼ਤ ਕੰਮ ਕਰਨਾ)-ਉਸਨੇ ਮਿਹਨਤ ਕੀਤੀ ਤੇ ਉਹ ਪਾਸ ਹੋ ਗਿਆ ।
5. ਪਰਾਇਆ (ਬੇਗਾਨਾ)-ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਪਰਾਏ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਨਹੀਂ ਪਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ।
6. ਸੰਤਾਨ (ਔਲਾਦ-ਉਸਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਦੀ ਕੋਈ ਸੰਤਾਨ ਨਹੀਂ ।
7. ਜਾਤ-ਪਾਤ (ਸਮਾਜ ਦੇ ਉੱਚੀਆਂ-ਨੀਵੀਆਂ ਜਾਤਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡੇ ਹੋਣ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਮੰਨਣਾ)-ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਸਨ ਕਰਦੇ, ਸਗੋਂ ਸਾਰੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਸਮਝਦੇ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਦੱਸੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਓ-

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਾਓ-
ਹਿੰਦੂ ਮੁਸਲਿਮ ਸਿੱਖ ਈਸਾਈ
ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਪਰਾਇਆ
ਲਗਦਾ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣਿਆਂ ਵਾਂਗਰ
ਹਰ ਇਕ ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦਾ ਜਾਇਆ
ਉੱਤਰ:
ਹਿੰਦੂ, ਮੁਸਲਿਮ, ਸਿੱਖ, ਈਸਾਈ,
ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਪਰਾਇਆ ।
ਲਗਦਾ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣਿਆਂ ਵਾਂਗਰ,
ਹਰ ਇਕ ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦਾ ਜਾਇਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਕੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ;
‘ਵਿਸਰਾਮ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ “ਅਰਾਮ ਜਾਂ “ਠਹਿਰਾਓ’ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਕ ਵਾਕ ਬੋਲਦੇ ਜਾਂ ਲਿਖਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ਜ਼ਰਾ ਰੁਕ ਕੇ ਅਗਲਾ ਵਾਕ ਬੋਲਦੇ ਜਾਂ ਲਿਖਦੇ ਹਾਂ । ਲਿਖਤ ਵਿਚ ਵਾਕ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਜਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਆਈ ਰੁਕਾਵਟ ਨੂੰ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਰ ਸਧਾਰਨ ਵਾਕ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਡੰਡੀ (।) ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਈ ਵਾਰੀ ਵਾਕ ਵਿਚ ਸਧਾਰਨ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਹੀ ਹੁੰਦੀ, ਸਗੋਂ ਕੋਈ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਹੈਰਾਨੀ, ਖ਼ੁਸ਼ੀ, ਗ਼ਮੀ ਆਦਿ 1 ਦੇ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਜਿਸ ਵਾਕ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛਿਆ ਜਾਵੇ, ਉਸਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (?) ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਹੈਰਾਂਨੀ, ਖੁਸ਼ੀ ਜਾਂ ਗ਼ਮੀ ਆਦਿ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਾਕ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਵਿਸਮਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (!) ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ:

(ਉ) ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਸ: ਹਰਨੇਕ ਸਿੰਘ ਹੈ ।
(ਅ) ਤੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ?
(ਇ) ਵਾਹਵਾ ! ਸੋਹਣੀ ਖੇਡ ਹੈ ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੱਟ ਠਹਿਰਾਓ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਮੇ (,) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ :
ਮੈਂ ਬਜ਼ਾਰੋਂ ਆਲੂ, ਗੰਢੇ, ਗਾਜਰਾਂ, ਮਟਰ ਤੇ ਟਮਾਟਰ ਲਿਆਂਦੇ ।

ਕਿਸੇ ਦੀ ਕਹੀ ਹੋਈ ਗੱਲ ਨੂੰ ਇੰਨ-ਬਿੰਨ ਲਿਖਣ ਲਈ ਦੋਹਰੇ ਪੁੱਠੇ. ਕਾਮਿਆਂ (” ”) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ :-
ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਧਰਤੀ ਸੂਰਜ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਿਖਤ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਕੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੈਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਇਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ।

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 10 ਈਦ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 10 ਈਦ

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਈਦ ਕਦੋਂ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਈਦ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਰੋਜ਼ੇ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਅਖ਼ੀਰਲੇ ਰੋਜ਼ੇ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਈਦ-ਉਲ-ਫ਼ਿਤਰ ਆਖਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਈਦਗਾਹ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਸਭ ਨੇ ਕੀ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਈਦਗਾਹ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਸਭ ਨੇ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿਚ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਨਮਾਜ਼ ਪੜੀ । ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੱਥ ਉਠਾ ਕੇ ਖ਼ੁਦਾ ਤੋਂ ਦੁਆ ਮੰਗੀ । ਇਸ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਸਾਰੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਗਲ ਨਾਲ ਲੱਗ ਕੇ ਮਿਲੇ । ਸਭ ਨੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਈਦ ਦੀ ਮੁਬਾਰਕਬਾਦ ਦਿੱਤੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਕੀ ਕੁੱਝ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਮਠਿਆਈਆਂ ਤੇ ਖਿਡੌਣਿਆਂ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਸਜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ । ਮੇਲੇ ਵਿਚ . ਝੂਲੇ ਵੀ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ । ਬੱਚੇ ਝੂਟੇ ਲੈ ਰਹੇ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸੁਹੇਲ ਨੇ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੀ ਖ਼ਰੀਦਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੁਹੇਲ ਨੇ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚੋਂ ਖਿਡੌਣਾ ਜਹਾਜ਼ ਖ਼ਰੀਦਿਆ । ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਲਈ ਨੱਚਣ ਵਾਲਾ ਇਕ ਰਿੱਛ ਖ਼ਰੀਦਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਅੰਮੀ ਨੇ ਸੁਹੇਲ ਦੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਖੁਆਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਅੰਮੀ ਨੇ ਸੁਹੇਲ ਦੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਸੇਵੀਆਂ ਤੇ ਮਠਿਆਈ ਖਵਾਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਬੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਠੀਕ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ-
(ਈਦਗਾਹ, ਈਦ, ਰਮਜ਼ਾਨ, ਸੇਵੀਆਂ, ਖੁਦਾ ।)
(ਉ) ……. ਵਿਚ ਤੀਹ ਰੋਜ਼ੇ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
(ਅ) ਘਰ-ਘਰ …….. ਪਕਾਈਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ।
(ਇ) ਸਭ ਲੋਕ …….. ਪਹੁੰਚ ਗਏ ।
(ਸ) ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹ ਕੇ, ਹੱਥ ਉਠਾ ਕੇ …… ਤੋਂ ਦੁਆ ਮੰਗੀ ।
(ਹ) ਸਭ ਨੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ …… ਦੀ ਮੁਬਾਰਕਬਾਦ ਦਿੱਤੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਰਮਜ਼ਾਨ ਵਿਚ ਤੀਹ ਰੋਜ਼ੇ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
(ਅ) ਘਰ-ਘਰ ਸੇਵੀਆਂ ਪਕਾਈਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ।
(ਇ) ਸਭ ਲੋਕ ਈਦਗਾਹ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ।
(ਸ) ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹ ਕੇ, ਹੱਥ ਉਠਾ ਕੇ ਖ਼ੁਦਾ ਤੋਂ ਦੁਆ ਮੰਗੀ ।
(ਹ) ਸਭ ਨੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਈਦ ਦੀ ਮੁਬਾਰਕਬਾਦ ਦਿੱਤੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ :
ਈਦ, ਰਮਜ਼ਾਨ, ਰੋਜ਼ਾ …
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਈਦ-ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦਾ ਇਕ ਤਿਉਹਾਰ, ਜੋ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਰੋਜ਼ਿਆਂ ਪਿੱਛੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਈਦੁਲ ਫ਼ਿਤਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਦੂਜੀ ਈਦ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਂ ਈਦੁਲ ਅਜ਼ਹਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਸੰਬੰਧ ਮੱਕੇ ਦਾ ਹੱਜ ਕਰਨ ਤੇ ਪਸ਼ੂ ਦੀ ਬਲੀ ਦੇਣ ਨਾਲ ਹੈ ।
(ਅ) ਰਮਜ਼ਾਨ-ਹਿਜਰੀ ਸਾਲ ਦੇ ਨੌਵੇਂ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਨਾਂ ਰਮਜ਼ਾਨ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਮੁਸਲਮਾਨ ਰੋਜ਼ੇ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ।
(ਈ) ਰੋਜ਼ਾ-ਵਰਤ, ਜੋ ਮੁਸਲਮਾਨ ਧਾਰਮਿਕ ਫ਼ਰਜ਼ ਸਮਝ ਕੇ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪੜੋ, ਸਮਝੋ ਅਤੇ ਲਿਖੋ
(ੳ) ਬੱਚਾ – ਬੱਚੇ
(ਅ) ਝੂਲਾ – ………
(ਇ) ਰੋਜ਼ਾ – ………..
(ਸ) ਕੱਪੜਾ – …….
(ਹ) ਖਿਡੌਣਾ – …….
(ਕ) ਕੁੜਤਾ – ………..
(ਖ) ਮਹੀਨਾ – ……..
(ਗ) ਮੇਲਾ – ……….
(ਘ) ਝੂਟਾ – …….
(ਝ) ਪਜਾਮਾ – ……
(ਚ) ਟੱਪਦਾ – ……..
(ਛ) ਨੱਚਦਾ – …….
ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ-
ਤਿਉਹਾਰ, ਖੁਦਾ, ਦੁਆ, ਮੁਬਾਰਕਬਾਦ, ਮਠਿਆਈ, ਮਹੀਨਾ, ਬਜ਼ਾਰ, ਚੂੜੀਆਂ, ਨਮਾਜ਼, ਦੁਕਾਨ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਤਿਉਹਾਰ (ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਦਿਨ)-ਅੱਜ ਈਦ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ।
2. ਖ਼ੁਦਾ (ਬ)-ਖੁਦਾ ਸਭ ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਹੈ ।
3. ਦੁਆ-ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਰੱਬ ਕੋਲੋਂ ਦੁਆ ਮੰਗੀ । ..
4.  ਮੁਬਾਰਕਬਾਦ-ਸਭ ਨੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਈਦ ਦੀ ਮੁਬਾਰਕਬਾਦ ਦਿੱਤੀ ।
5. ਮਠਿਆਈ-ਸੁਹੇਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਮਠਿਆਈ ਦਿੱਤੀ ।
6.  ਮਹੀਨਾ ਸਾਲ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਬਾਰਵੇਂ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਨਾਂ, ਜੋ ਆਮ ਕਰਕੇ ਤੀਹ ਜਾਂ ਇਕੱਤੀ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ)-ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਠੰਢ ਬਹੁਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
7. ਬਜ਼ਾਰ ਖ਼ਰੀਦਣ-ਵੇਚਣ ਲਈ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਤੇ ਆਹਮੋ-ਸਾਹਮਣੇ ਬਣੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ)-ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਇਕ ਦੁਕਾਨ ਉੱਤੇ ਘੜੀਆਂ ਵਿਕ ਰਹੀਆਂ ਹਨ.
8. ਚੂੜੀਆਂ ਵੰਗਾਂ)-ਚੂੜੀਆਂ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਉੱਤੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦੀ ਭੀੜ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ ।
9. ਨਮਾਜ਼ (ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰੱਬ ਦਾ ਨਾਂ ਲੈਣ ਤੇ ਉਸ ਵਲ ਧਿਆਨ ਲਾਉਣ ਦੀ ਵਿਧੀ)-ਮੁਸਲਮਾਨ ਪੰਜ ਵੇਲੇ ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ ।
10. ਦੁਕਾਨ (ਹੱਟੀ)-ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਦੁਕਾਨਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਨਾਲ ਭੌਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਇਸ ਪਾਠ ਵਿਚ ਆਏ ਜੋੜੇ-ਜੋੜੇ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ-
ਜਿਵੇਂ ਉਦਾਹਰਨ ਵਿਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ :
ਉਦਾਹਰਨ-ਕੁੜਤਾ-ਪਜਾਮਾ ।
ਉੱਤਰ:
ਕੁੜਤਾ-ਪਜਾਮਾ
ਧੂਮ-ਧਾਮ,
ਖਾਂਦੇ-ਪੀਂਦੇ,
ਨਹਾ-ਧੋ,
ਸਲਵਾਰ-ਕਮੀਜ਼,
ਨੱਚਦੇ-ਟੱਪਦੇ,
ਇਕ-ਦੂਜੇ,
ਖ਼ੁਸ਼ੀ-ਖੁਸ਼ੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਈਦਗਾਹ ਦੇ ਬਾਹਰ ਮੇਲਾ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਮਠਿਆਈਆਂ ਤੇ ਖਿਡੌਣਿਆਂ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਸਜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਝੂਲੇ ਵੀ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਬੱਚੇ ਝੂਟੇ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ । ਸੁਹੇਲ ਦੇ ਅੱਬਾ ਨੇ ਮਠਿਆਈ ਖ਼ਰੀਦੀ । ਖਿਡੌਣਿਆਂ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਤੋਂ ਸੁਹੇਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਲਈ ਇਕ ਖਿਡੌਣਾ ਜਹਾਜ਼ ਖ਼ਰੀਦਿਆਂ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਲਈ ਨੱਚਣ ਵਾਲਾ ਇਕ ਰਿੱਛ ਖ਼ਰੀਦਿਆ ।
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :-

1. ਕਿੱਥੇ ਮੇਲਾ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ?
2. ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਸਜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ?
3. ਬੱਚੇ ਕਿੱਥੇ ਝੂਟੇ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ ?
4. ਮਠਿਆਈ ਕਿਸ ਨੇ ਖ਼ਰੀਦੀ ?
5. ਸੁਹੇਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਲਈ ਕੀ ਖ਼ਰੀਦਿਆ ?
6. ਸੁਹੇਲ ਨੇ ਭੈਣ ਲਈ ਕੀ ਖ਼ਰੀਦਿਆ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਈਦਗਾਹ ਦੇ ਬਾਹਰ ।
2. ਮਠਿਆਈਆਂ ਤੇ ਖਿਡੌਣਿਆਂ ਦੀਆਂ ।
3. ਝੂਲਿਆਂ ਉੱਤੇ ।
4. ਸੁਹੇਲ ਦੇ ਅੱਬਾ ਨੇ ।
5. ਇਕ ਖਿਡੌਣਾ ਜਹਾਜ਼ ।
6. ਨੱਚਣ ਵਾਲਾ ਇਕ ਰਿੱਛ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :
(ਉ) ਰਮਜ਼ਾਨ ਵਿਚ ਤੀਹ ਰੋਜ਼ੇ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
(ਅ) ਸੁਹੇਲ ਦੇ ਅੱਬਾ ਨੇ ਮਠਿਆਈ ਖ਼ਰੀਦੀ ।
(ਇ) ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਚ ਬੜੀ ਰੌਣਕ ਹੈ ।
(ਸ) ਘਰ-ਘਰ ਸੇਵੀਆਂ ਪਕਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
(ਹ) ਉਹ ਗੋਟੇ ਵਾਲੀ ਚੁੰਨੀ ਲੈ ਕੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪ ਹੀ ਲਿਖਣ ) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੱਦਦ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿਚ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਉ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਲੋਹੜੀ
2. ਬਸੰਤ
3. ਹੋਲੀ
4. ਰੱਖੜੀ
5. ਸਰਾਧ
6. ਨਰਾਤੇ (ਦੁਰਗਾ ਅਸ਼ਟਮੀ)
7. ਸਾਂਝੀ ਮਾਈ
8. ਅਹੋਈ ।
9. ਕਰਵਾ ਚੌਥ
10. ਦੀਵਾਲੀ
11. ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਈਦ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਗੱਲਾਂ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 9 ਕਬੱਡੀ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 9 ਕਬੱਡੀ

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਤੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਰੂਪ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਦੋ ਰੂਪ ਹਨ-ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਅਤੇ ਸਰਕਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਬੱਡੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਰਾਜ-ਖੇਡ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਬੱਡੀ ਪੰਜਾਬ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਹਰਿਆਣਾ, ਬਿਹਾਰ, ਕੰਰਨਾਟਕ, ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ ਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੀ ਰਾਜ-ਖੇਡਾਂ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਏਸ਼ੀਅਨ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਕਿੰਨੇ ਸੋਨ ਤਗਮੇ ਜਿੱਤੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੱਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੜ੍ਹੋ ਤੇ ਸਮਝੋ-
(ਉ) ਪ੍ਰਫੁਲਤ – ਵਧਣਾ-ਫੁੱਲਣਾ, ਵਧਾਉਣਾ, ਫੈਲਾਉਣਾ ।
(ਅ) ਅਤਿਅੰਤ – ……………………………………………….
(ਈ) ਆਚਾਰ – ……………………………………………….
(ਸ) ਪੋਲਾ – ……………………………………………….
(ਹ) ਸੁਮੇਲ – ……………………………………………….
(ਕ) ਚੋਖੀ – ……………………………………………….
(ਖਿ) ਧਾਵਾ – ……………………………………………….
ਉੱਤਰ
(ਉ) ਪ੍ਰਫੁਲਿਤ – ਵਧਣਾ-ਫੁੱਲਣਾ, ਵਧਾਉਣਾ, ਫੈਲਾਉਣਾ ।
(ਅ) ਅਤਿਅੰਤ – ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ।
(ਈ) ਆਚਾਰ – ਚੱਜ, ਵਰਤੋਂ-ਵਿਹਾਰ ।
(ਸ) ਪੋਲਾ – ਨਰਮ !
(ਹ) ਸੁਮੇਲ – ਵੱਖ-ਵੱਖ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਾਂ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਵਧੀਆ ਮੇਲ ।
(ਕ) ਚੋਖੀ – ਕਾਫ਼ੀ ।
(ਖਿ) ਧਾਵਾ -ਹਮਲਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿਚ ਢੁੱਕਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਭਰੋ-
(ਪ੍ਰਫੁਲਿਤ, ਮੱਧ, ਟੀਮ, ਜੇਤੂ, ਸੱਤ ।)
(ੳ) ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਵਿਚਕਾਰ ……….. ਰੇਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਟੋਲੀਆਂ ਲਈ ਅੱਜ-ਕੱਲ ……… ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ ।
(ਈ) ਅੰਤ `ਤੇ ਵੱਧ ਅੰਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ………. ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਏਸ਼ੀਆ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਕਬੱਡੀ ਵਿਚ ਲਗਾਤਾਰ ………… ਸੋਨ ਤਗਮੇ ਜਿੱਤੇ ਹਨ ।
(ਹ) ਪੰਜਾਬੀ ਕਬੱਡੀ ਨੂੰ ……….. ਕਰਨ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਵਿਚਕਾਰ ਮੱਧ ਰੇਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਟੋਲੀਆਂ ਲਈ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਟੀਮ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ । ਅੰਤ `ਤੇ ਵੱਧ ਅੰਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਜੇਤੂ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਏਸ਼ੀਅਨ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਕਬੱਡੀ ਵਿਚ ਲਗਾਤਾਰ ਸੱਤ ਸੋਨ ਤਗਮੇ ਜਿੱਤੇ ਹਨ ।
(ਹ) ਪੰਜਾਬੀ ਕਬੱਡੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁਲਿਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਦੋ ਰੂਪ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਅਤੇ ਸਰਕਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦਾ ਆਕਾਰ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਭਾਗ ਲੈਂਦੇ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਆਇਤਾਕਾਰ ਤੇ ਪੋਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇਕ ਮੱਧ-ਰੇਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਖੇਡ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਨੂੰ ਦੋ ਬਰਾਬਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦੀ ਹੈ । ਯੂਨੀਅਰ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਤੇ ਇਸਤਰੀਆਂ ਲਈ ਮੈਦਾਨ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਖਿਡਾਰੀ ਭਾਗ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ;
ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਦੀਆਂ ਦੋਹਾਂ ਟੀਮਾਂ ਵਿਚ ਬਾਰਾਂ-ਬਾਰਾਂ ਖਿਡਾਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸੱਤ-ਸੱਤ ਖਿਡਾਰੀ ਖੇਡ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਪਰੰਤੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੰਜ-ਪੰਜ ਖਿਡਾਰੀ ਵਾਧੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋੜ ਪੈਣ ‘ਤੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਬਦਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕਬੱਡੀ ਖੇਡਣ ਲਈ ਖਿਡਾਰੀ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਗੁਣ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਬੱਡੀ ਖੇਡਣ ਲਈ ਖਿਡਾਰੀ ਵਿਚ ਚੋਖੀ ਸਰੀਰਕ ਸ਼ਕਤੀ, ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰੀ, ਲੰਮਾ ਸਾਹ, ਚੁਸਤੀ ਤੇ ਫੁਰਤੀ ਆਦਿ ਗੁਣ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਕਬੱਡੀ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਵਿਚ ਕੀ ਸਾਂਝ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਬੱਡੀ ਖੇਡਣ ਤੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਦੋਹਾਂ ਲਈ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਵਿਚ ਚੋਖੀ ਸਰੀਰਕ ਸ਼ਕਤੀ ਤੇ ਚੁਸਤੀਫੁਰਤੀ ਆਦਿ ਦਾ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਬੱਡੀ ਵਿੱਚ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਹਿੱਲਣ ਨਾ ਦੇਣਾ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਿੰਨੀ ਕੁਸ਼ਤੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕਬੱਡੀ ਤੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਦੋਹਾਂ ਵਿਚ ਕਾਫ਼ੀ ਸਾਂਝ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਪੜੋ, ਸਮਝੋ ਤੇ ਲਿਖੋ-
(ਉ) ਜਿੱਤ – ਹਾਰ
(ਅ) ਨਫ਼ਰਤ – …..
(ਬ) ਹੌਲੀ – ……..
(ਸ) ਸੁਸਤੀ – ……
(ਹ) ਔਗੁਣ – ……..
(ਕ) ਸਖ਼ਤ – ………..
(ਖ) ਆਖਰੀ – ……..
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਜਿੱਤ – ਹਾਰ
(ਅ) ਨਫ਼ਰਤ – ਮੋਹ, ਪਿਆਰ
(ੲ) ਹੌਲੀ -ਤੇਜ਼
(ਸ) ਸੁਸਤੀ – ਚੁਸਤੀ
(ਹ) ਔਗੁਣ – ਗੁਣ
(ਕ) ਸਖ਼ਤ – ਨਰਮ
(ਖ) ਆਖਰੀ – ਪਹਿਲਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਦੱਸ ਕੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ
ਮਨਪਸੰਦ, ਖਿਡਾਰੀ, ਅਰਾਮ, ਮੈਦਾਨ, ਚੁਸਤ, ਪਹਿਲਵਾਨ, ਕਬੱਡੀ, ਜਾਫੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਮਨਪਸੰਦ ਮਨ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲੱਗਣ ਵਾਲਾ)-ਕਬੱਡੀ ਮੇਰੀ ਮਨਪਸੰਦ ਖੇਡ ਹੈ ।
(ਅ) ਖਿਡਾਰੀ ਖੇਡਣ ਵਾਲਾ)-ਕਬੱਡੀ ਖੇਡਦਿਆਂ ਖਿਡਾਰੀ ਨੇ ਧਾਵੀ ਦਾ ਗੁੱਟ ਫੜ ਕੇ ਮੁੜ ਨਾ ਛੱਡਿਆ ।
(ਇ) ਅਰਾਮ (ਚੈਨ, ਠੀਕ ਹੋਣਾ, ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ)-ਦਵਾਈ ਖਾ ਕੇ ਮੇਰੀ ਸਿਰਦਰਦ ਨੂੰ ਅਰਾਮ ਆ ਗਿਆ ।
(ਸ) ਮੈਦਾਨ ਪੱਧਰੀ ਥਾਂ, ਖੇਡਣ ਜਾਂ ਜੰਗ ਕਰਨ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਥਾਂ)-ਖਿਡਾਰੀ ਖੇਡਣ ਲਈ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਆ ਗਏ ।
(ਹ) ਚੁਸਤ ਸਰੀਰਕ ਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤੇਜ਼ਕਬੱਡੀ ਖੇਡਣ ਲਈ ਖਿਡਾਰੀ ਦਾ ਚੁਸਤ-ਫੁਰਤ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।
(ਕ) ਪਹਿਲਵਾਨ ਮੱਲ, ਭਲਵਾਨ)-ਪਹਿਲਵਾਨ ਕੁਸ਼ਤੀਆਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ ।
(ਖ) ਜਾਫੀ (ਕਬੱਡੀ ਵਿਚ ਧਾਵੀ ਨੂੰ ਫੜਨ ਵਾਲਾਜੇਕਰ ਜਾਫੀ ਨੇ ਧਾਵੀ ਨੂੰ ਜੱਫਾ ਮਾਰ ਕੇ ਮੁੜ ਆਪਣੇ ਪਾਸੇ ਵਲ ਜਾਣ ਨਾ ਦਿੱਤਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਮਰਿਆ, ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਢੁੱਕਵੇਂ ਮਿਲਾਨੇ ਕਰੋ-


ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚੋਂ ਰਾਜਾਂ ਤੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ- ‘
ਬੰਗਾਲ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਬਰਮਾ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ, ਪੰਜਾਬ, ਨੇਪਾਲ, ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ, ਕਰਨਾਟਕ, ਹਰਿਆਣਾ, ਭਾਰਤ, ਲੰਕਾ, ਬਿਹਾਰ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
ਉੱਤਰ:

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 8 ਬੁੱਝ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਬਾਤ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 8 ਬੁੱਝ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਬਾਤ

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

(ਉ) ਦੀਪੀ ਕਹਿੰਦਾ ……….. ਲਈ ਦਾਤ
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਇਕ ਬੁਝਾਰਤ ਬੁੱਝ । ਤੂੰ ਦੱਸ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬੰਦੇ ਲਈ ਇਕ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

(ਅ) ਉਹ ਕੇਵਲ ………… ਵਿਚ ਕਰਦੀ । ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਨਾ ਕੇਵਲ ਗਿਣਨਾ ਹੀ ਜਾਣਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ · ਲਿਖ ਵੀ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਉਹ ਹਿਸਾਬ ਲਈ ਜੋੜ, ਘਟਾਓ, ਗੁਣਾ ਤੇ ਵੰਡ ਦੇ ਕੰਮ ਤਾਂ ਮਿੰਟਾਂ-ਸਕਿੰਟਾਂ ਵਿਚ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ।

(ਇ) ਇਸ ਨੇ ਹੋਰ ………… ਮੇਰੀ ਬਾਤ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਇਕ ਬੁਝਾਰਤ ਬੁੱਝ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਹੋਰ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ।

(ਸ) ਬਟਨ ਦਬਾ ਕੇ ………… ਭਰ ਲਓ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਬਟਨ ਦਬਾ ਕੇ ਟਾਈਪ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਵਿਚ ਰਿਕਾਰਡ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਚਾਹੋ, ਤਾਂ ਉਸ ਨਾਲ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵੀ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਮਨ-ਮਰਜ਼ੀ ਦੇ ਰੰਗ ਵੀ ਭਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ।

(ਹ) ਵਾਇਰਸ ਹੋ ……….. ਮੇਰੀ ਬਾਤ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਬੁਝਾਰਤ ਬੁੱਝ ਤੇ ਦੱਸ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਸ ਵਿਚ ਵਾਇਰਸ ਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਮਿੱਟੀ-ਘੱਟਾ ਤੇ ਬਰਸਾਤ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

(ਕ) “ਕੀਅ ਬੋਰਡ ……. ਕੀ ਦਫ਼ਤਰ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਮੌਨੀਟਰ ਉਸਦੇ ਕੀ ਬੋਰਡ ਵਾਂਗ ਹੀ ਉਸਦਾ ਮੁੱਖ ਅੰਗ ਹੈ । ਇਹ ਮਸ਼ੀਨ ਘਰ ਤੇ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿਚ ਬੰਦੇ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ।

(ਖ) ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ …….. ਮੇਰੀ ਬਾਤ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਇਕ ਬੁਝਾਰਤ ਸੁਣ ਕੇ ਬੁੱਝ ਤੇ ਦੱਸ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਰਾਤ-ਦਿਨ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਰਤਾ ਵੀ ਥੱਕਦੀ ਨਹੀਂ ।

(ਗ) ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਤਾਂ …….. ਰਹੇ ਅਧੂਰੀ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣਾ ਸਿੱਖਣਾ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਇਸਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਨਾ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਬੰਦੇ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ-ਲਿਖਾਈ ਅਧੂਰੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

(ਘ) ਦਿਓ ਕਮਾਂਡ ……….. ਮੇਰੀ ਬਾਤ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਇਕ ਬੁਝਾਰਤ ਸੁਣ ਕੇ ਬੁੱਝ ਤੇ ਦੱਸ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਮਾਂਡ ਦੇ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਸੰਗੀਤ ਸੁਣ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਜੋ ਕਿ ਇਕ ਅਦਭੁੱਤ ਕਰਾਮਾਤ ਜਾਪਦੀ ਹੈ ।

ਬਹੁਤ ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਦੀਪੀ ਕਹਿੰਦਾ ਸੁਣ ਓਏ ਜੀਤੀ,
ਬੁੱਝ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਬਾਤ
ਐਸੀ ਇਕ ਮਸ਼ੀਨ ਉਹ ਕਿਹੜੀ,
ਜੋ ਬੰਦੇ ਲਈ ਦਾਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕੀ ਬੁੱਝਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ?
2. ਮਸ਼ੀਨ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹੈ ?
3. ‘ਬੁੱਝ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਬਾਤ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਸਤਰਾਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:

1. ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਇਕ ਬੁਝਾਰਤ ਬੁੱਝਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
2. ਮਸ਼ੀਨ ਬੰਦੇ ਲਈ ਦਾਤ ਹੈ ।
3. (ਨੋਟ-ਉਪਰੋਕਤ ਸਤਰਾਂ ਹੀ ਲਿਖੋ ।)

2. ਉਹ ਕੇਵਲ ਨਾ ਗਿਣਨਾ ਜਾਣੇ,
ਅੱਖਰ ਜੋੜ ਵੀ ਸਕਦੀ ।
ਜੋੜ, ਘਟਾਓ, ਗੁਣਾ, ਵੰਡ ਤਾਂ,
ਪਲਾਂ, ਛਿਣਾਂ ਵਿਚ ਕਰਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਮਸ਼ੀਨ ਕੀ-ਕੀ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ?
2. ਮਸ਼ੀਨ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਕਿੰਨੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਕਰਦੀ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਮਸ਼ੀਨ ਗਿਣਤੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਅੱਖਰ ਜੋੜਨ ਅਰਥਾਤ ਲਿਖਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਜੋੜ, ਘਟਾਓ, ਗੁਣਾ ਤੇ ਵੰਡ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ।
2. ਪਲਾਂ-ਛਿਣਾਂ ਵਿਚ ।

3. ਇਸ ਨੇ ਹੋਰ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਤਾਈਂ,
ਪਾ ਦਿੱਤੀ ਏ ਮਾਤ ।
ਦੀਪੀ ਕਹਿੰਦਾ ਸੁਣ ਓਏ ਜੀਤੀ,
ਬੁੱਝ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਬਾਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਨੇ ਕੀ ਕੀਤਾ ਹੈ ?
2. ਦੀਪੀ ਕਿਸ ਅੱਗੇ ਬਾਤ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
3. ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਨੇ ਹੋਰ ਸਾਰੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਤ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ।
2. ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਅੱਗੇ ਬਾਤ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
3. ਕੰਪਿਊਟਰ ।

4. ਬਟਨ ਦਬਾ ਕੇ ਟਾਈਪ ਕਰੋ,
ਤੇ ਫੀਡ, ਰਿਕਾਰਡ ਵੀ ਕਰ ਲਓ ।
ਚਿਤਰ ਬਣਾ ਲਓ, ਭਾਵੇਂ ਰੰਗ ਵੀ,
ਮਨਮਰਜ਼ੀ ਦੇ ਭਰ ਲਓ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਮਸ਼ੀਨ ਟਾਈਪ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਦੀ ਹੈ ?
2. ਰੰਗ ਕਿਸ ਵਿਚ ਭਰੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਮਸ਼ੀਨ ਬਟਨ ਦਬਾਉਣ ਨਾਲ ਟਾਈਪ ਕਰਦੀ ਹੈ ।
2. ਰੰਗ ਚਿਤਰਾਂ ਵਿਚ ਭਰੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

5. ਵਾਇਰਸ ਹੋ ਜਾਏ, ਸਹਿ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ,
ਘੱਟਾ ਤੇ ਬਰਸਾਤ ।
ਦੀਪੀ ਕਹਿੰਦਾ ਸੁਣ ਓਏ ਜੀਤੀ,
ਬੁੱਝ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਬਾਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਮਸ਼ੀਨ ਕਦੋਂ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ?
2. ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਵਾਇਰਸ ਆ ਜਾਣ ਜਾਂ ਘੱਟੇ ਤੇ ਬਰਸਾਤ ਦਾ ਅਸਰ ਹੋਣ ਨਾਲ ਮਸ਼ੀਨ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ।
2. ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਦੀ ਇਕ ਬਾਤ ਬੁੱਝੇ ।

6. ਕੀਅ-ਬੋਰਡ’ ਦੇ ਵਾਂਗੂੰ ਇਸ ਦਾ,
ਹੈ ਮੁੱਖ ਅੰਗ ਮੌਨੀਟਰ ।
ਬੰਦੇ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰੇ ਅਨੇਕਾਂ,
ਕੀ ਘਰ ਤੇ ਕੀ ਦਫ਼ਤਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅੰਗ ਕਿਹੜੇਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
2. ਇਹ ਮਸ਼ੀਨ ਬੰਦੇ ਦੇ ਕਿੱਥੇ-ਕਿੱਥੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਕੀ ਬੋਰਡ ਤੇ ਮੌਨੀਟਰ ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅੰਗ ਹਨ ।
2. ਇਹ ਮਸ਼ੀਨ ਬੰਦੇ ਦੇ ਘਰਾਂ ਤੇ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿਚ ਕੰਮ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ।

7. ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਜ਼ਰਾ ਨਾ ਥੱਕੇ,
ਵੇਖੇ ਨਾ ਦਿਨ-ਰਾਤ ।
ਦੀਪੀ ਕਹਿੰਦਾ ਸੁਣ ਓਏ ਜੀਤੀ,
ਬੁੱਝ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਬਾਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਇਹ ਮਸ਼ੀਨ ਕਿੰਨਾ ਚਿਰ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
2. ਬਾਤ ਕਿਸ ਨੂੰ ਬੁੱਝਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਇਹ ਮਸ਼ੀਨ ਬਿਨਾਂ ਥਕੇਵੇਂ ਤੋਂ ਰਾਤ- : ਦਿਨ ਕੰਮ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
2. ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਬਾਤ, ਬੁੱਝਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ

8. ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਤਾਂ ਏ ਸਿੱਖਣਾ ਇਸ ਨੂੰ,
ਹੋਇਆ ਬੜਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ।
ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਸਿੱਖਿਆ ਇਸ ਦੇ,
ਬਾਥੋਂ ਰਹੇ ਅਧੂਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਕਿਸ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਗੱਲ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ?
2. ਵਿੱਦਿਆ ਕਿਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅਧੂਰੀ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ।
2. ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਵਿੱਦਿਆ ਅਧੂਰੀ ਹੈ ।

9. ਦਿਓ ਕਮਾਂਡ ਤੇ ਸੁਣੋ ਮਿਊਜ਼ਕ,
‘ਅਜਬ ਹੈ ਇਹ ਕਰਾਮਾਤ ।
ਦੀਪੀ ਕਹਿੰਦਾ ਸੁਣ ਓਏ ਜੀਤੀ
ਬੁੱਝ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਬਾਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਮਿਊਜ਼ਕ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
2. ਕੌਣ ਬਾਤ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਕਮਾਂਡ ਦੇ ਕੇ ।
2. ਦੀਪੀ ।

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਦੀਪੀ ਨੇ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਬਾਤ ਪਾਈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਹ ਮਸ਼ੀਨ ਪਲਾਂ-ਛਿਣਾਂ ਵਿਚ ਕੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਹ ਮਸ਼ੀਨ ਹਿਸਾਬ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਅਰਥਾਤ ਜੋੜ, ਘਟਾਓ, ਗੁਣਾਂ ਤੇ ਵੰਡ ਪਲਾਂ-ਛਿਣਾਂ ਵਿਚ ਕਰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਘੱਟਾ ਤੇ ਬਰਸਾਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਮਸ਼ੀਨ ਨੂੰ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਘੱਟਾ ਤੇ ਬਰਸਾਤ ਹੋਣ ਨਾਲ ਮਸ਼ੀਨ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿੱਥੇ-ਕਿੱਥੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਤੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਸਭ ਥਾਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣਾ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣਾ ਇਸ ਕਰਕੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਘਰਾਂ ਤੇ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਚਲਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪੜੋ, ਸਮਝੋ ਤੇ ਲਿਖੋ ।
ਮਸ਼ੀਨ : ਪੁਰਜ਼ਿਆਂ ਤੇ ਪੇਚਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਉਹ ਜੰਤਰ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਕੰਮ ਜਲਦੀ ਤੇ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਦਾਤ :
ਮਾਤ :
ਅਧੂਰੀ :
ਅਜਬ :
ਕਰਾਮਾਤ :
ਉੱਤਰ-ਮਸ਼ੀਨ : ਪੁਰਜ਼ਿਆਂ ਤੇ ਪੇਚਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਉਹ ਜੰਤਰ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਕੰਮ ਜਲਦੀ ਤੇ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਦਾਤ : ਦਾਨ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਵਸਤੂ, ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ।
ਮਾਤ : ਸਭ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦੇਣਾ ।
ਅਧੂਰੀ : ਜੋ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ, ਅਪੂਰਨ
ਅਜਬ : ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ, ਅਨੋਖਾ
ਕਰਾਮਾਤ : ਅਜੀਬ ਸ਼ਕਤੀ, ਅਣਹੋਣੀ ਬਾਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਕੁੱਝ ਸ਼ਬਦ ਆਏ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੋਹਣਾ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਬਟਨ : BUTTON
ਟਾਈਪ : TYPE
ਫੀਡ : FEED
ਵਾਇਰਸ : VIROUS
ਕੀਅ-ਬੋਰਡ : KEY-BOARD
ਮੋਨੀਟਰ : MONITOR
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪ ਹੀ ਲਿਖਣ ।)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ-
ਦਾਤ, ਰਿਕਾਰਡ, ਅਨੇਕਾਂ, ਬਾਥੂ, ਅਜਬ, ਕਰਾਮਾਤ, ਮਸ਼ੀਨ, ਚਿਤਰ, ਬਰਸਾਤ, ਦਫ਼ਤਰ, ਸਿੱਖਿਆ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਦਾਤ (ਦੇਣ, ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼)-ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਬੇਅੰਤ ਦਾਤਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ ।
2. ਰਿਕਾਰਡ (ਹਿਸਾਬ-ਕਿਤਾਬ, ਵੇਰਵਾ)ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਚ ਇਸ ਦਫ਼ਤਰ ਦਾ ਸਾਰਾ ਰਿਕਾਰਡ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ।
3. ਅਨੇਕਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ)-ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਅਨੇਕਾਂ ਸੂਰਬੀਰਾਂ ਨੇ ਜਾਨ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਲਾਈ ।
4. ਬਾਥੋਂ (ਬਿਨਾਂ)-ਭਰਾਵਾ, ਤੇਰੇ ਬਾਝੋ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਜੋਗੇ ਨਹੀਂ ।
5. ਅਜਬ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ)-ਕੰਪਿਊਟਰ ਅਜਬ ਕੰਮ ਕਰ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
6. ਕਰਾਮਾਤ (ਅਣਹੋਣੀ ਗੱਲ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਮਾ-ਗੁਰੂਆਂਪੀਰਾਂ ਦੀਆਂ ਜੀਵਨੀਆਂ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
7. ਮਸ਼ੀਨ (ਯੰਤਰ)-ਇਸੁ ਮਸ਼ੀਨ ਨਾਲ ਖ਼ਰਾਦ . ਦਾ ਕੰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
8. ਚਿਤਰ (ਤਸਵੀਰ)-ਇਹ ਇਕ ਸੁੰਦਰ ਕੁਦਰਤੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦਾ ਚਿਤਰ ਹੈ ।
9. ਬਰਸਾਤ (ਮੀਂਹ ਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਪੈਣਾ-ਜੁਲਾਈਅਗਸਤ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਹਨ ।
10. ਦਫ਼ਤਰ (ਬੈਠ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਥਾਂ)-ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਦਫ਼ਤਰ ਹੈ ।
11. ਸਿੱਖਿਆ ਪੜ੍ਹਾਈ)-ਪੰਜਾਬ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ ਦਾ ਦਫ਼ਤਰ ਮੁਹਾਲੀ ਵਿਚ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਹਿੱਸਿਆਂ (ਭਾਗਾਂ) ਦੀ ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ ਤਿਆਰ ਕਰੋ ।
ਜਾਂ
ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਭਾਗ ਖ਼ਾਲੀ ਗੋਲਿਆਂ ਵਿਚ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਕੰਪਿਊਟਰ ਮਸ਼ੀਨ ਕੋਲ ਜਾ ਕੇ ਅਧਿਆਪਕ ਤੋਂ ਇਸ ਦੇ ਭਾਗਾਂ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਕੰਮ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਕਰਨ ।)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
‘ਮੇਰੀ ਕਿਤਾਬ (ਪੁਸਤਕ) ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਲੇਖ ਰਚਨਾ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ-ਇ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਲਈ ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਲੇਖ-ਰਚਨਾ ਵਾਲਾ ਭਾਗ ।)

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 7 ਨਾਨੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆTextbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 7 ਨਾਨੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਬੁੱਧ ਰਾਮ ਦਾ ਇਹ ਨਾਂ ਕਿਸ ਨੇ ਤੇ ਕਿਉਂ ਰੱਖਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਬੁੱਧ ਰਾਮ ਦਾ ਇਹ ਨਾਂ ਉਸਦੀ ਨਾਨੀ ਨੇ ਇਸ ਕਰਕੇ ਰੱਖਿਆ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬੁੱਧਵਾਰ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਜੰਮਿਆ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਨਾਨਕੇ ਜਾਣ ਸਮੇਂ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਬੁੱਧੂ ਨੂੰ ਕੌਣ-ਕੌਣ ਮਿਲਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਨਾਨਕੇ ਜਾਣ ਸਮੇਂ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਬੁੱਧੂ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਰੀ, ਚੋਰ, ਅਰਥੀ ਚੁੱਕੀ ਜਾਂਦੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ, ਕੁੜੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰ ਰਹੇ ਲੋਕ, ਕਣਕ ਨੂੰ ਲੱਗੀ ਅੱਗ ਬੁਝਾ ਰਹੇ ਲੋਕ ਤੇ ਕਿਰਸਾਨ ਮਿਲੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਨਾਨਕੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਬੁੱਧੂ ਨੇ ਕੀ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਨਾਨਕੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਬੁੱਧੂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਨਾਨੀ ਨੂੰ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਵਾਪਰੀ ਸਾਰੀ ਹੱਡ-ਬੀਤੀ ਸੁਣਾਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਨਾਨੀ ਨੇ ਬੁੱਧੂ ਨੂੰ ਕੀ ਸਮਝਾਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਨਾਨੀ ਨੇ ਬੁੱਧੂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਉਹ ਅਨਪੜ੍ਹ ਰਹਿਣ ਕਰਕੇ ਬੁੱਧੂ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ । ਉਹ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਬਣ ਸਕਦਾ ਸੀ । ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬੋਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ । ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀਆਂ ਬਹੁਤਾ ਨਹੀਂ ਬੋਲਦੇ । ਜੇ ਬੋਲਣ ਦੀ ਲੋੜ ਪਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਸੋਚ-ਸਮਝ ਕੇ ਬੋਲਦੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਆਪਣੇ ਘਰ ਪਰਤ ਕੇ ਬੁੱਧੂ ਨੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਆਪਣੇ ਘਰ ਪਰਤ ਕੇ ਬੁੱਧੂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਕਲ੍ਹ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਨ ਸਕੂਲ ਜਾਇਆ ਕਰੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਬੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਠੀਕ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ
(ਚੋਰ, ਫ਼ਸਲ, ਲੜਕੀ, ਨੌਜਵਾਨ, ਜਾਲ )

(ਉ) ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਨੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ………… ਵਿਛਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ।
(ਅ) ਕੁੱਝ ………… ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਸੋਚ ਰਹੇ ਸਨ ।
(ਇ) ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਇਕ ………… ਦੀ ਅਰਥੀ ਚੁੱਕੀ ਮੜੀਆਂ ਵਲ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ।
(ਸ) ਅਗਲੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਇਕ ………… ਦਾ ਵਿਆਹ ਸੀ ।
(ਹ) ਕਿਰਸਾਣ ਦੀ ਪੱਕੀ ………… ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਨੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਜਾਲ ਵਿਛਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ।
(ਅ) ਕੁੱਝ ਚੋਰ ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਸੋਚ ਰਹੇ ਸਨ ।
(ਇ) ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਇਕ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਅਰਥੀ ਚੁੱਕੀ ਮੜ੍ਹੀਆਂ ਵਲ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ।
(ਸ) ਅਗਲੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਇਕ ਲੜਕੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਸੀ ।
(ਹ) ਕਿਰਸਾਣ ਦੀ ਪੱਕੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਬੁੱਧੂ ਆਪਣੇ ਨਾਨਕੇ ਪਹੁੰਚਿਆ । ਰਾਤ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਨਾਨੀ ਨੂੰ ਆਪ ਬੀਤੀ ਸੁਣਾਈ । ਤਦ ਨਾਨੀ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ, “ਜੇਕਰ ਤੂੰ ਅਨਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾ, ਤਾਂ ਹੀ ਬੁੱਧੂ ਬਣ ਗਿਆ । ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਕੇ ਤੂੰ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਹੋ ਜਾਣਾ ਸੀ । ਫਿਰ ਤੂੰ ਬਿਨਾਂ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬੋਲਣਾ । ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀਆਂ ਫ਼ਜ਼ੂਲ ਨਹੀਂ ਬੋਲਦੇ । ਜੇ ਬੋਲਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਸੋਚਸਮਝ ਕੇ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ’
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਲਿਖੋ-

1. ਬੁੱਧੂ ਕਿੱਥੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ?
2. ਬੁੱਧੂ ਨੇ ਕਿਸ ਨੂੰ ਆਪ ਬੀਤੀ ਸੁਣਾਈ ?
3. ਬੁੱਧੂ ਕਿਉਂ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬਣਿਆ ?
4. ਕੌਣ ਫ਼ਜ਼ਲ ਨਹੀਂ ਬੋਲਦੇ ?
5. ਪੜੇ-ਲਿਖੇ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀਆਂ ਲੋੜ ਪੈਣ ਤੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਨਾਨਕਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ।
2. ਆਪਣੀ ਨਾਨੀ ਨੂੰ ।
3. ਅਨਪੜ ਰਹਿਣ ਕਰਕੇ
4. ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀਆਂ ।
5. ਸੋਚ-ਸਮਝ ਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ
ਨਿਕੰਮਾ, ਸ਼ਿਕਾਰੀ, ਆਪ-ਬੀਤੀ, ਹੁਸ਼ਿਆਰ, ਫ਼ਜੂਲ, ਬਜ਼ੁਰਗ, ਬੀੜ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਨਿਕੰਮਾ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰ ਸਕਣ ਵਾਲਾ)–ਇਹ ਆਦਮੀ ਬਿਲਕੁਲ ਨਿਕੰਮਾ ਹੈ । ਇਸਨੂੰ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ।
2. ਸ਼ਿਕਾਰੀ (ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ)-ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਖੇਡ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
3. ਆਪ-ਬੀਤੀ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਬੀਤੀ ਗੱਲ-ਬੁੱਧੂ ਨੇ ਸਾਰੀ ਆਪ-ਬੀਤੀ ਆਪਣੀ ਨਾਨੀ ਨੂੰ ਸੁਣਾਈ ।
4. ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਤੇਜ਼ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਾਲਾ, ਚੁਕੰਨਾ)-ਤੂੰ ਜ਼ਰਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਹੋ ਕੇ ਘਰ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰੋ ।
5. ਫ਼ਜੂਲ (ਵਿਅਰਥ)-ਫ਼ਜੂਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਕੇ ਸਮਾਂ ਬਰਬਾਦ ਨਾ ਕਰੋ ।…
6. ਬਜ਼ੁਰਗ ਵਡੇਰੀ ਉਮਰ ਦਾ ਆਦਮੀ-ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦਾ ਆਦਰ-ਸਤਿਕਾਰ ਕਰੋ ।
7. ਬੀੜ (ਜੰਗਲ)-ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਛਤ ਬੀੜ ਵਿਖੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ
ਨਾਨਕੇ, ਦੋਹਤਾ, ਬੀੜ, ਮੜੀਆਂ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਨਾਨਕੇ ਮਾਂ ਦੇ ਪੇਕੇ-ਘਰ ਨੂੰ ਨਾਨਕੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ)-ਮੈਂ ਅੱਜ ਆਪਣੇ ਨਾਨਕੇ-ਘਰ ਜਾਣਾ ਹੈ ।
2. ਦੋਹਤਾ (ਧੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਦੋਹਤਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ-ਨਾਨਕਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਦੋਹਤੇ ਨੂੰ ਆਮ ਕਰਕੇ ਖੂਬ ਪਿਆਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ।
3. ਬੀੜ (ਜੰਗਲ)-ਅਸੀਂ ਛੱਤ ਬੀੜ ਵਿਚ ਬਣੇ ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਗਏ ।
4. ਮੜੀਆਂ ਮੁਰਦੇ ਦਾ ਦਾਹ-ਸਸਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਈ ਥਾਂ)-ਮੁਰਦੇ ਦਾ ਮੜ੍ਹੀਆਂ ਵਿਚ ਲਿਜਾ ਕੇ ਅੰਤਮ-ਸਸਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਬੁੱਧੂ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਦੌਰਾਨ ਉਸਨੂੰ ਕੌਣ-ਕੌਣ ਮਿਲਿਆ ? ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗੋਲ-ਚੱਕਰਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿਚ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਨਾਨਕੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਵਿਚ ਗਏ ਹੋ, ਤਾਂ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਜਾਂ ਉੱਥੇ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਜੋ ਕੁੱਝ ਤੁਸੀਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂ ਕੀਤਾ, ਉਸ ਸੰਬੰਧੀ ਪੰਜ-ਛੇ ਸਤਰਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਬੀਤੀਆਂ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿਚ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੇ ਸਕੂਟਰ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਬੈਠ ਕੇ ਆਪਣੇ ਨਾਨਕਿਆਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਗਿਆ । ਮੇਰੇ ਨਾਨਕਿਆਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਸੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਕਣਕ ਦੀ ਵਾਢੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ । ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਕਿਧਰੇ-ਕਿਧਰੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਹਰੇ ਚਾਰੇ ਦੇ ਖੇਤ ਖੜ੍ਹੇ ਸਨ ਤੇ ਕਿਧਰੇ-ਕਿਧਰੇ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਕਮਾਦ ਦੇ ਖੇਤ ਸਨ । ਗਰਮੀ · ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇਣ ਲਈ ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਚਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ । ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇਣ ਦਾ ਕੰਮ ਯੂ.ਪੀ. ਦਾ ਭਈਆ ਕਰਦਾ ਸੀ । ਮੇਰੇ ਮਾਮੇ ਦਾ ਵੱਡਾ ਮੁੰਡਾ ਟਰੈਕਟਰ ਨਾਲ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਵਾਹੁੰਦਾ ਤੇ ਅਗਲੀ ਫ਼ਸਲ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਉਹ ਦੱਸਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕੁੱਝ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਝੋਨਾ, ਕੁੱਝ ਵਿਚ ਮੱਕੀ, ਕੁੱਝ ਵਿਚ ਦਾਲਾਂ, ਕੁੱਝ ਵਿੱਚ ਚੜ੍ਹੀ ਤੇ ਬਾਜਰਾ ਬੀਜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ । ਨਾਨਕਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਦੋ ਮੱਝਾਂ ਸਨ, ਜੋ ਦੁੱਧ ਦਿੰਦੀਆਂ ਸਨ । ਮੈਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਤਾਜ਼ਾ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਲਈ ਮਿਲਦਾ । ਨਾਨਕਿਆਂ ਦੇ ਇਕ ਖੇਤ ਵਿਚ ਖ਼ਰਬੂਜ਼ੇ ਪੱਕੇ ਹੋਏ ਸਨ । ਮੈਂ ਤੇ ਮੇਰੇ ਮਾਮੇ ਦਾ ਛੋਟਾ ਮੁੰਡਾ ਤੇ ਕੁੜੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਰੱਜ-ਰੱਜ ਕੇ ਖ਼ਰਬੂਜੇ ਖਾਂਦੇ ਸਾਂ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਸ ਦਿਨ ਉੱਥੇ ਗੁਜ਼ਾਰ ਕੇ ਮੈਂ ਘਰ ਪਰਤ ਆਇਆ ।

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 2 ਨਿੱਕੀ ਜਿੰਦ-ਡੀ ਸੋਚ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 2 ਨਿੱਕੀ ਜਿੰਦ-ਡੀ ਸੋਚ

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਜਸ਼ਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਸ਼ਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ, ਉਹ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜਸ਼ਨ ਨੇ ਸੈਰ ਦਾ ਆਨੰਦ ਕਿਵੇਂ ਮਾਣਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਸ਼ਨ ਨੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਲਹਿਰਾਉਂਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ, ਸਰੋਂ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਉੱਤੇ ਮੰਡਲਾਉਂਦੀਆਂ ਤਿੱਤਲੀਆਂ, ਤਾਰਾਂ ਉੱਤੇ ਬੈਠੇ ਪੰਛੀਆਂ ਅਤੇ ਨਹਿਰ ਉੱਤੇ ਆਏ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਸੈਰ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਏ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ “ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਆਖਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜ਼ਮੀਨ ਕਿਉਂ ਘਟਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬਣ ਰਹੇ ਫ਼ਲੈਟਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜ਼ਮੀਨ ਘਟਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਬੈਕਟਾਂ ਵਿਚੋਂ ਠੀਕ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ-
(ਰੁੱਤ, ਪਾਣੀ, ਤਸਵੀਰਾਂ, ਕਾਂਵਾਂ, ਤੇਜ਼-ਤੇਜ਼)
(ੳ) ਸਿਮਰਨ ਵੀ ਪਾਪਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬੈਠੀ ਡਰਾਇੰਗ ਬੁੱਕ ਤੇ ………. ਵਾਹ ਰਹੀ ਸੀ ।
(ਅ) ਗੁਰਮੇਲ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਧੁਨ ਵਿਚ ………. ਤੁਰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਈ) ਜਸ਼ਨ ਨਹਿਰ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਕੇ ……….. ਵਿਚੋਂ ਕੁੱਝ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਸ) ………. ਬਦਲਦਿਆਂ ਹੀ ਪੰਛੀ ਵਾਪਸ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
(ਹ) ਉਹ ………… ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਇਆ |
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਸਿਮਰਨ ਵੀ ਪਾਪਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬੈਠੀ ਡਰਾਇੰਗ ਬੁੱਕ ਤੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵਾਹ ਰਹੀ ਸੀ ।
(ਅ) ਗੁਰਮੇਲ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਧੁਨ ਵਿਚ ਤੇਜ਼-ਤੇਜ਼ ਤੁਰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਏ) ਜਸ਼ਨ ਨਹਿਰ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਕੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਕੁੱਝ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਸ) ਰੁੱਤ ਬਦਲਦਿਆਂ ਹੀ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਵਾਪਸ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
(ਹ) ਉਹ ਕਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਇਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਮਝੋ ਤੇ ਲਿਖੋ-

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :-
ਤਿਤਲਿਆਂ, ਸਰੋਂ, ਖੁਸ਼ ।
ਉੱਤਰ:
ਤਿਤਲਿਆਂ – ਤਿਤਲੀਆਂ
ਸਰੋਂ – ਸਰੋਂ
ਖੁਸ਼ – ਖੁਸ਼ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ
ਅਖ਼ਬਾਰ, ਤਸਵੀਰਾਂ, ਪਰਵਾਸੀ, ਧੜਾ-ਧੜ, ਲਾਭ, ਮਗਨ
ਉੱਤਰ:

1. ਅਖ਼ਬਾਰ (ਸਮਾਚਾਰ-ਪੱਤਰ)-ਸਾਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਅਖ਼ਬਾਰ ਪੜ੍ਹਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
2. ਤਸਵੀਰਾਂ ਮੂਰਤਾਂ, ਚਿਤਰ)-ਇਹ ਸਾਡੀ ਦੋਹਾਂ ਤੇ ਭੈਣਾਂ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਹੈ ।
3. ਪਰਵਾਸੀ (ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਜਾਂ ਪੰਛੀ)-ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਪਰਵਾਸੀ ਲੋਕ ਵੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ।
4. ਧੜਾ-ਧੜ (ਫਟਾ-ਫਟ, ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ)-ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਮਠਿਆਈਆਂ, ਧੜਾ-ਧੜ ਵਿਕ ਰਹੀਆਂ ਸਨ |
5. ਲਾਭ, ਫ਼ਾਇਦਾ)-ਵਪਾਰੀ ਲਾਭ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਹੀ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
6. ਮਗਨ (ਮਸਤ, ਲੀਨ)-ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਗਨ ਸਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਬਸੰਤ ਪੰਚਮੀ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਅੱਜ ਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਘਰ ਹੀ ਸੀ । ਗੁਰਮੇਲ ਸਿੰਘ ਧੁੱਪੇ , ਕੁਰਸੀ ‘ਤੇ ਬੈਠਾ ਅਖ਼ਬਾਰ ਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਕੋਲ ਹੀ ‘ – ਕੁੱਝ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਪਈਆਂ ਸਨ । ਸਿਮਰਨ ਵੀ ਪਾਪਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬੈਠੀ ਡਾਇੰਗ ਬੁੱਕ ਤੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵਾਹ ਰਹੀ ਸੀ । ਜਸ਼ਨ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਮੂਹਰੇ ਬੈਠਾ ਕਾਰਟੂਨ ਚੈਨਲ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :’

1. ਕਾਹਦੀ ਛੁੱਟੀ ਸੀ ?
2. ਗੁਰਮੇਲ ਕਿੱਥੇ ਬੈਠਾ ਸੀ ?
3. ਗੁਰਮੇਲ ਕੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
4. ਸਿਮਰਨ ਕੀ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ ?
5. ਜਸ਼ਨ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਉੱਡੇ ਕੀ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਬਸੰਤ ਪੰਚਮੀ ਦੀ ।
2. ਧੁੱਪੇ ਕੁਰਸੀ ਉੱਤੇ ।
3. ਅਖ਼ਬਾਰ ਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
4. ਡਾਇੰਗ ਬੁੱਕ ਉੱਤੇ ਸੈਵੀਰਾਂ ਵਾਹ ਰਹੀ ਸੀ ।
5. ਕਾਰਟੂਨ ਚੈਨਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
‘ਸਵੇਰ ਦੀ ਸੈਰ ਬਾਰੇ ਪੰਜ ਵਾਕ ਸੁੰਦਰ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਉੱਤਰ:

1. ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਵੇਰੇ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਸੈਰ ਕਰਨ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
2. ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਮੈਂ ਇਕ ਘੰਟਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਤੁਰਦਾ ਹਾਂ ।
3. ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਰੁੱਖ, ਖਿੜੇ ਫੁੱਲ ਤੇ ਚਹਿਕ ਰਹੇ ਪੰਛੀ ਮੇਰੇ ਮਨ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਆਨੰਦ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।
4. ਇੱਥੇ ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਮੈਂ ਹਲਕੀ ਕਸਰਤ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ।’
5. ਸੈਰ ਕਰਕੇ ਮੇਰੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਚੁਸਤੀ ਤੇ ਫੁਰਤੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਬਾਰੇ ਪੰਜ ਵਾਕ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਆਰੰਭ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜਲਗਾਹਵਾਂ ਉੱਤੇ ਮੰਗੋਲੀਆ ਤੇ ਸਾਏਬੇਰੀਆ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ।
2. ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮੀ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਸਿਰਪੁਰ, ਯਸ਼ਵੰਤ ਨਗਰ, ਬਿਲਾਵਲੀ ਛੰਭ, ਮਨਾਲ, ਮਾਨਪੁਰ, ਹਰੀਕੇ ਪੱਤਣ ਤੇ ਪੌਂਗ ਡੈਮ ਆਦਿ ਜਲਗਾਹਵਾਂ ਉੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
3. ਇਹ ਪੰਛੀ ਸੁੰਦਰ ਖੰਭਾਂ, ਲੰਮੀਆਂ ਧੌਣਾਂ ਤੇ ਰੰਗ-ਬਰੰਗੀਆਂ ਚੁੰਝਾਂ ਨਾਲ ਅਦਭੁਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ |
4. ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕਿੰਗਫਿਸ਼ਰ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਕੁੰਜਾਂ, ਅਬਾਬੀਲ, ਹੰਸ, ਨੀਲਧਰ, ਲੰਮੀਆਂ ਚੁੰਝਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਬਤਖਾਂ, ਮੁਰਗੀਆਂ, ਮੁਰਗਾਬੀਆਂ ਤੇ ਸਾਰਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ |
5. ਇਹ ਪੰਛੀ ਝੰਡਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਮੌਸਮ ਬਦਲਣ ਨਾਲ ਉਡ ਜਾਂਦੇ ਹਨ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਪੰਜ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਗੋਲਿਆਂ ਵਿਚ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 1 ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 1 ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਬਰਲ ਅਰਥ

(ਉ) ਸਿਰਜਣਹਾਰੇ, ਸਭ …… ਕੰਮ ਮਹਾਨ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹੈ। ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਹੇ ਸਭ ਦੇ ਪਿਆਰੇ ਪ੍ਰਭੂ, ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਦਾਨ ਦੇਹ ਕਿ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਪੜ੍ਹੀਏ ਲਿਖੀਏ । ਪੜ੍ਹ-ਲਿਖ ਕੇ ਤਰੱਕੀ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਕੰਮ ਕਰੀਏ ।

(ਅ)ਤੇ ਮਾਨਵਤਾ ਦੀ …… ਅਰਾਮ ਹਰਾਮ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹੇ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਸਾਡੇ ਉੱਤੇ ਇਹ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰੀਏ । ਸੇਵਾ ਵੀ ਅਜਿਹੀ ਕਰੀਏ, ਜਿਸ ਦੇ ਬਦਲੇ ਅਸੀਂ ਕੁੱਝ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਨਾ ਚਾਹੀਏ ਅਸੀਂ ਹਰ ਸਮੇਂ ਤੁਰਦੇ ਰਹੀਏ ਤੇ ਆਪਣੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਈਏ । ਆਪਣੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਅਰਾਮ ਕਰਨ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਨਾ ਸਮਝੀਏ ।

(ਬ) ਤੂੰ ਦਾਤਾ ਹੈ …….. ਨਾ ਰੋਸਾ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹੇ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਤੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਹੈਂ । ਤੂੰ ਸਭ ਦਾ ਮਾਲਿਕ ਹੈਂ । ਤੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਇਹ ਗੱਲ ਪੈਦਾ ਕਰ ਕਿ ਉਹ ਸਾਰੇ ਤੇਰੇ ਵਿਚ ਭਰੋਸਾ ਰੱਖਣ ਸਾਰੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਤੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਦੂਸਰੇ ਲਈ ਗੁੱਸਾਗਿਲਾ ਨਾ ਰਹੇ ।

(ਸ) ਅੰਨ, ਧਨ ……. ਕੋਈ ਭੁੱਖਾ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹੇ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਤੂੰ ਅਜਿਹੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਕਿ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਦੂਣਾ ਸਵਾਇਆ ਅੰਨ ਤੇ ਧਨ ਹੋਵੇ । ਸਭ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਮਿਲੇ ਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਭੁੱਖਾ ਨਾ ਰਹੇ । ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲ ਕੇ ਕਰੇ । ਕਦੇ ਵੀ ਕੋਈ ਆਦਮੀ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਰੁੱਖਾ ਨਾ ਬੋਲੇ ।

(ਹ) ਮੇਰ ਤੇਰ ਦੀਆਂ ……… ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੋਈ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹੇ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਤੂੰ ਅਜਿਹੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਕਿ ਬੰਦਿਆਂ ਵਿਚ ਮੇਰੇ ਤੇਰੇ ਦਾ ਫ਼ਰਕ ਮਿਟ ਜਾਵੇ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕੋਈ ਹੰਕਾਰ ਨਾ ਰਹੇ ।ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਭ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿਚ ਅਜਿਹਾ ਪਿਆਰ ਬਣੇ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੱਗੇ, ਜਿਵੇਂ ਚਹੁੰਆਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੋ ਆ ਰਹੀ ਹੋਵੇ ।

(ਕ) ਜਦ ਵੀ ‘ਵਾਜ ਦੇਵੇ ਕੋਈ ਸਾਨੂੰ ……. ਸਮੇਂ ਦੀ ਪਾਈਏ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹੇ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਤੂੰ ਸਾਡੇ ਉੱਤੇ ਅਜਿਹੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਕਿ ਜਦੋਂ ਵੀ ਕੋਈ ਬੰਦਾ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਜਾਂ ਮੱਦਦ ਲਈ ਅਵਾਜ਼ ਮਾਰੇ, ਅਸੀਂ ਉਸਦੇ ਕੰਮ ਆ ਸਕੀਏ । ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਹਰ ਪਲ ਨੂੰ ਚੰਗੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਖ਼ਰਚ ਕਰੀਏ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਕਦਰ ਪਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਉਸਨੂੰ ਕਦੇ ਵਿਅਰਥ ਨਾ ਗੁਆਈਏ ।

ਬਹੁਤ ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਸਿਰਜਣਹਾਰੇ, ਸਭ ਦੇ ਪਿਆਰੇ,
ਦੇ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਦਾਨ ।
ਪੜ੍ਹੀਏ, ਲਿਖੀਏ, ਅੱਗੇ ਵਧੀਏ,
ਕਰੀਏ ਕੰਮ ਮਹਾਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
2. ਦਾਨ ਕਿਸ ਤੋਂ ਮੰਗਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
3. ਕਿਹੜਾ ਦਾਨ ਮੰਗਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
4. ਕਿਹੜੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ?
5. ਉੱਪਰ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:

1. ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ।
2. ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੋਂ !
3. ਪੜ੍ਹਾਈ-ਲਿਖਾਈ, ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਤੇ ਮਹਾਨ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਦਾਨ ।
4. ਮਹਾਨ ।
5. ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪ ਹੀ ਲਿਖਣ ।

2. ਮਾਨਵਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰੀਏ,
ਸੇਵਾ ਜੋ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ।
ਤੁਰਦੇ ਜਾਈਏ, ਮੰਜ਼ਿਲ ਪਾਈਏ,
ਹੋਏ ਅਰਾਮ ਹਰਾਮ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਕਿਸ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ?
2. ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਸੇਵਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ?
3. ‘ਰਾਮ’ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਮਾਨਵਤਾ ਦੀ ।
2. ਨਿਸ਼ਕਾਮ ।
3. ਅਰਾਮ ਨੂੰ ।

3. ਤੂੰ ਦਾਤਾ ਹੈਂ, ਸਭ ਦਾ ਮਾਲਿਕ
ਸਭ ਨੂੰ ਦੇਈਂ ਭਰੋਸਾ ।
ਸਭ ਹੀ ਪਿਆਰਨ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ,
ਮਨ ਵਿਚ ਰਹੇ ਨਾ ਰੋਸਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਦਾਤਾ ਕੌਣ ਹੈ ?
   ਜਾਂ
   ਸਭ ਦਾ ਮਾਲਕ ਕੌਣ ਹੈ ?
2. ਸਭ ਲਈ ਕੀ ਮੰਗਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
3. ਸਾਰੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਕੀ ਕਰਨ ?
4. ਮਨ ਵਿਚ ਕੀ ਨਾ ਰਹੇ ?
5. ਉੱਪਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਾਨੀ ਯਾਦ ਕਰੋ ।

ਉੱਤਰ:

1. ਪਰਮਾਤਮਾ ।
2. ਇਕ ਦੂਜੇ ਵਿਚ ਭਰੋਸਾ ਤੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਲਈ ਪਿਆਰ ।
3. ਪਿਆਰ ।
4. ਰੋਸਾ ।
5. ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਕਰਨ ।

4. ਅੰਨ, ਧਨ ਦੂਣ ਸਵਾਇਆ ਹੋਵੇ,
ਰਹੇ ਨਾ ਕੋਈ ਭੁੱਖਾ ।
ਬੋਲੇ ਬੋਲ ਤਾਂ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲੇ
ਬੋਲੇ ਨਾ ਕੋਈ ਰੁੱਖਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਕੀ ਦੂਣ-ਸਵਾਇਆ ਹੋਵੇ ?
2. ਭੁੱਖਾ ਕੌਣ ਨਾ ਰਹੇ ?
3. ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਬੋਲ ਬੋਲੇ ਜਾਣ ?
4. ਕੋਈ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਬੋਲ ਨਾ ਬੋਲੇ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਅੰਨ ਤੇ ਧਨ ।
2. ਕੋਈ ਵੀ ਨਾ ।
3. ਮਿੱਠੇ ।
4. ਰੁੱਖਾ ।

5. ਮੇਰ ਤੇਰ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਮੁੱਕਣ,
ਹਉਮੈਂ ਰਹੇ ਨਾ ਕੋਈ ।
ਚਾਰ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਆਵੇ,
ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੋਈ ।”

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਮੁੱਕ ਜਾਣ ?
2. ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਨਾ ਰਹੇ ?
3. ਚਾਰ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੀ ਆਵੇ ?
4. ਚਾਰ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਹਨ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਮੇਰ-ਤੇਰ ਦੀਆਂ ।
2. ਹਉਮੈਂ।
3. ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੋਈ ।
4. ਪੁਰਬ, ਪੱਛਮ, ਉੱਤਰ ਤੇ ਦੱਖਣ ।

6. ਜਦ ਵੀ ’ਵਾਜ ਦੇਵੇ ਕੋਈ ਸਾਨੂੰ,
ਕੰਮ ਉਸ ਦੇ ਆਈਏ !
ਹਰ ਪਲ ਆਪਣਾ ਲੇਖੇ ਲਾਈਏ,
ਕਦਰ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪਾਈਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਕਿਸ ਦੇ ਕੰਮ ਆਈਏ ?
2. ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਲੇਖੇ ਲਾਈਏ ?
3. ਕਾਹਦੀ ਕਦਰ ਪਾਈਏ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਅਵਾਜ਼ ਦੇਵੇ
2. ਹਰ ਪਲ
3. ਸਮੇਂ ਦੀ ।

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰੋ :-

(ੳ) ਸਿਰਜਣਹਾਰੇ ਸਭ ਦੇ ਪਿਆਰੇ,
ਦੇ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਦਾਨ ।
…………….
…………….

(ਅ) : ਤੂੰ ਦਾਤਾ ਹੈ, ਸਭ ਦਾ ਮਾਲਕ, ਤੇ ਸਭ ਨੂੰ ਦੇਈਂ ਭਰੋਸਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਸਿਰਜਣਹਾਰੇ, ਸਭ ਦੇ ਪਿਆਰੇ,
ਦੇਹ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਦਾਨ ।
ਪੜ੍ਹੀਏ, ਲਿਖੀਏ, ਅੱਗੇ ਵਧੀਏ,
ਕਰੀਏ ਕੰਮ ਮਹਾਨ ।

(ਅ) ਤੂੰ ਦਾਤਾ ਹੈਂ ਸਭ ਦਾ ਮਾਲਕ,
ਸਭ ਨੂੰ ਦੇਈਂ ਭਰੋਸਾ ।
ਸਭ ਹੀ ਪਿਆਰਨ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ,
ਮਨ ਵਿਚ ਰਹੇ ਨਾ ਰੋਸਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਤੁਕਾਂਤ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :

1. ਦਾਨ ….. …….. ……….
2. ਨਿਸ਼ਕਾਮ ……. ……… ……….
3. ਆਈਏ। ……. ….. …….
4. ਕੋਈ …. ….. …..

ਉੱਤਰ:

1. ਦਾਨ ‘  ਮਹਾਨ   ਮਕਾਨ   ਸ਼ਾਨ
2. ਨਿਸ਼ਕਾਮ   ਹਰਾਮ   ਲਗਾਮ   ਸ਼ਾਮ
3. ਆਈਏ   ਜਾਈਏ    ਖਾਈਏ   ਖਾਈਏ
4. ਕੋਈ   ਖ਼ੁਸ਼ਬੋਈ   ਰੋਈ ,   ਰਸੋਈ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ-..
ਦਾਨ, ਪਿਆਰੇ, ਮਹਾਨ, ਸੇਵਾ, ਅਰਾਮ, ਅੰਨ, ਮਾਨਵਤਾ, ਨਿਸ਼ਕਾਮ, ਰੁੱਖਾ, ਪਲ, ਕਦਰ, ਮਿੱਠਾ, ਮੰਜ਼ਿਲ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਦਾਨ ਦੇਣ ਦਾ ਕੰਮ-ਮੈਂ ਪਿੰਗਲਵਾੜੇ ਨੂੰ 500 ਰੁ: ਦਾਨ ਦਿੱਤੇ ।
2. ਪਿਆਰੇ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੋਵੇ)-ਬੱਚੇ ਸਭ ਨੂੰ ਪਿਆਰੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ।
3. ਮਹਾਨ (ਵੱਡਾ)-ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਹਾਨ ਨੇਤਾ ਸਨ ।
4. ਸੇਵਾ (ਦੇਖ-ਭਾਲ)-ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰੋ ।
5. ਅਰਾਮ (ਸੁਖ-ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੇ ਅਰਾਮ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
6. ਅੰਨ ਖਾਣ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼)-ਪੰਜਾਬ ਭਾਰਤ ਦਾ ਅੰਨ-ਦਾਤਾ ਹੈ ।
7. ਮਾਨਵਤਾ (ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ)-ਸਾਨੂੰ ਸਾਰੀ ਮਾਨਵਤਾ ਦਾ ਭਲਾ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
8. ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਲਾਲਚ ਤੋਂ-ਦੇਸ਼ਭਗਤਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ।
9. ਰੁੱਖਾ (ਕੌੜਾ, ਛਿੱਕਾ)-ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਰੁੱਖਾ ਨਾ ਬੋਲੋ ।
10. ਪਲ ਸਮੇਂ ਦਾ ਇਕ ਹਿੱਸਾ, ਚੌਵੀ ਸੈਕਿੰਡ ਦਾ ਸਮਾਂ-ਇਕ ਘੜੀ ਵਿਚ ਸੱਠ ਪਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
11. ਕਦਰ (ਕੀਮਤ)-ਸੱਸ ਨੂੰਹ ਦੇ ਕੀਤੇ ਕੰਮ ਦੀ ਕਦਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ।
12. ਮਿੱਠਾ ਕੌੜੇ ਦੇ ਉਲਟ, ਚੰਗਾ ਲੱਗਣ ਵਾਲਾ)-ਸਭ ਨਾਲ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲੋ ।
13. ਮੰਜ਼ਿਲ (ਨਿਸ਼ਾਨਾ, ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਥਾਂ)-ਤੁਰਦੇ ਜਾਓ, ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਓਗੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੜ੍ਹੋ ਤੇ ਲਿਖੋ-
ਸਿਰਜਣਹਾਰੇ, ਪਿਆਰੇ, ਪੜੀਏ, ਲਿਖੀਏ, ਮਹਾਨ, ਮਾਨਵਤਾ, ਨਿਸ਼ਕਾਮ, ਖੁਸ਼ਬੋਈ, ਹਉਮੈ, ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ, ਸਵਾਇਆ, ਮੁੱਕਣਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਪੜ੍ਹਨ ਤੇ ਲਿਖਣ ॥ .

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਜ਼ਬਾਨੀ ਯਾਦ ਕਰਕੇ ਗਾਉਣ ।
ਉੱਤਰ:
ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਕਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ ।
ਜਾਂ
‘ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਸਤਰਾਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਦੂ ਲਿਖੋ ।
ਤੂੰ ਦਾਤਾ ਹੈਂ, ਸਭ ਦਾ ਮਾਲਕ,
ਸਭ ਨੂੰ ਦੇਈਂ ਭਰੋਸਾ ।
ਸਭ ਹੀ ਪਿਆਰਨ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ,
ਮਨ ਵਿਚ ਰਹੇ ਨਾ ਰੋਸਾ ।
ਅੰਨਦਾਨ ਦੂਣ-ਸਵਾਇਆ ਹੋਵੇ,
ਰਹੇ ਨਾ ਕੋਈ ਭੁੱਖਾ ।
ਬੋਲੇ ਬੋਲ ਤਾਂ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲੇ,
ਬੋਲੇ ਨਾ ਕੋਈ ਰੁੱਖਾਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਲਿਖਣ ਤੇ ਯਾਦ ਕਰਨ |)

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 5 ਵੀਰੂ ਤੇ ਮੰਗੂ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 5 ਵੀਰੂ ਤੇ ਮੰਗੂ

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮੇਮਣਿਆਂ ਨੂੰ ਘਾਹ-ਪੱਤਾ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੇਮਣਿਆਂ ਨੂੰ ਘਾਹ-ਪੱਤਾ ਕੁਸੈਲਾ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਭਾਗ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹੀ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਲਗਰਾਂ ਵੱਢ ਕੇ ਮੇਮਣਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਪਾਉਂਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਭਾਗ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹੀ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਲਗਰਾਂ ਵੱਢ ਕੇ ਮੇਮਣਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਉਂਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਲਗਰਾਂ ਖਾ ਕੇ ਢਿੱਡ ਭਰ ਲੈਣ ਤੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਦੀ ਝਾਕ ਨਾ ਰੱਖਣ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵੀਰੂ ਨੇ ਰੋਣ-ਹਾਕਾ ਮੂੰਹ ਬਣਾ ਕੇ ਮੰਗੂ : ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਵੀਰੂ ਨੇ ਰੋਣ-ਹਾਕਾ ਮੂੰਹ ਬਣਾ ਕੇ ਮੰਗੂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਜੜੀ ਭਰਾ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੁੱਖ ਛਾਂਗਦਾ ਤੇ ਵੱਢਦਾ ਰਿਹਾ, ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਰੁੱਖ ਮੁੱਕ ਜਾਣਗੇ । ਫਿਰ ਮੀਂਹ ਪੈਣੋਂ ਹਟ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਧਰਤੀ ਬੰਜਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਆਏ ਬੰਦੇ ਨੇ ਕੀ ਆਖਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਆਏ ਬੰਦੇ ਨੇ ਆਖਿਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਰੁੱਖ ਵੱਢੇ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ, ਤਾਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਤੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਹਵਾ ਵੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਬੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਠੀਕ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ-
(ਦਾਤ, ਘਾਹ-ਪੱਤਾ, ਖੇਤ, ਘਾਹ, ਮਾਂ ।)
(ਉ) ਵੀਰੂ ਤੇ ਮੰਗੂ …………. ਦਾ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਲਈ ਮੌਕਾ ਲੱਭਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ।
(ਅ) ਹੁਣ ਤਾਂ …………. ਦੀ ਤਿੜ੍ਹ ਵੀ ਭਾਲੀ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦੀ ।
(ਈ) ਆਪਾਂ ਤਾਂ …………. ਖਾ ਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰ ਲਵਾਂਗੇ ।
(ਸ) ਭਾਗ ਨੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਮੇਮਣਿਆਂ ਲਈ …….. ਨਾਲ ਕਿੱਕਰ ਛਾਂਗੀ ਸੀ ।
(ਹ) ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਇਕ ਬੰਦਾ …………. ਦੇਖਣ ਆਇਆ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਵੀਰੂ ਤੇ ਮੰਗੂ ਮਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਲਈ ਮੌਕਾ ਲੱਭਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ।
(ਅ) ਹੁਣ ਤਾਂ ਘਾਹ ਦੀ ਤਿੜ੍ਹ ਵੀ ਭਾਲੀ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦੀ ।.
(ਈ ਆਪਾਂ ਤਾਂ ਘਾਹ-ਪੱਤਾ ਖਾ ਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰ ਲਵਾਂਗੇ ।
(ਸ) ਭਾਗ ਨੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਮੇਮਣਿਆਂ ਲਈ ਦਾਤ ਨਾਲ ਕਿੱਕਰ ਝਾਂਗੀ ਸੀ ।
(ਹ) ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਇਕ ਬੰਦਾ ਖੇਤ ਦੇਖਣ ਆਇਆ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ” ਕੁਸੈਲਾ, ਹਿੰਮਤ, ਗੁਜ਼ਾਰਾ, ਬੰਜਰ, ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ, ਝਾਕ, ਆਜੜੀ, ਮੇਮਣਾ |’
ਉੱਤਰ:

1. ਕੁਸੈਲਾ (ਕੌੜਾ)-ਛੋਟੇ ਮੇਮਣਿਆਂ ਨੂੰ ਘਾਹ-ਪੱਤਾ ਕੁਸੈਲਾ ਲਗਦਾ ।
2. ਹਿੰਮਤ (ਦਲੇਰੀ)-ਤੇਰੇ ਵਿਚ ਹਿੰਮਤ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰ ।
3. ਗੁਜ਼ਾਰਾ (ਨਿਰਬਾਹ, ਖ਼ਰਚ ਪੂਰਾ ਹੋਣਾ)-ਇੰਨੇ ਥੋੜੇ ਪੈਸਿਆਂ ਨਾਲ ਘਰ ਦਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।
4. ਬੰਜਰ (ਜਿਸ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚ ਫ਼ਸਲ ਪੈਦਾ ਨਾ ਹੋਵੇ)-ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਬਹੁਤੀ ਧਰਤੀ ਰੇਗਿਸਤਾਨੀ ਤੇ ਬੰਜਰ ਹੈ ।
5. ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ (ਚੁਫ਼ੇਰੇ)-ਸਾਡੇ ਮਕਾਨ ਦੇ ਆਲੇਦੁਆਲੇ ਪੰਜ-ਪੰਜ ਫੁੱਟ ਉੱਚੀ ਕੰਧ ਹੈ ।
6. ਝਾਕ (ਧਿਆਨ, ਉਮੀਦ)-ਬਿੱਲੀ ਦੁੱਧ ਦੇ ਪਤੀਲੇ . ਵਲ ਝਾਕ ਲਾਈ ਬੈਠੀ ਸੀ ।
7. ਆਜੜੀ (ਭੇਡਾਂ-ਬੱਕਰੀਆਂ ਚਾਰਨ ਵਾਲਾ)ਆਜੜੀ ਭੇਡਾਂ ਚਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
8. ਮੇਮਣਾ ਬੱਕਰੀ ਦਾ ਬੱਚਾ)-ਮੇਮਣਾ ਜੰਮਦਾ ਹੀ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰਨ ਲੱਗਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਪੜੋ, ਸਮਝੋ ਤੇ ਲਿਖੋ-

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ, ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹੇ
(ਉ) ‘‘ਪੁੱਤਰ, ਤੂੰ ਵੱਡਾ ਹੋ ਗਿਆ, ਹੁਣ ਘਾਹਪੱਤਾ ਚੁਗਿਆ ਕਰ ।
(ਅ) “ਤੂੰ ਵੀ ਹਿੰਮਤ ਕਰ ਲੈ।”
(ਇ) ‘‘ਭਲਾ ਇਹ ‘ਵਾਜਾਂ ਕੌਣ ਮਾਰਦੈ ।’
(ਸ) ‘‘ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਖਾਣੀ ਚੁੰਗ, ਭਾਗ ਆਜੜੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਰੁੱਖ ਵੱਢ ਦਿੰਦੈ ।”
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਮਾਂ ਨੇ ਵੀਰੂ ਨੂੰ ਕਹੇ ।
(ਅ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਵੀਰੂ ਨੇ ਮੰਗੂ ਨੂੰ ਕਹੇ ।
(ਈ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਮੰਗੂ ਨੇ ਵੀਰ ਨੂੰ ਕਹੇ ।
(ਸ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਵੀਰੂ ਨੇ ਮੰਗੂ ਨੂੰ ਕਹੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਬੋਲ ਕੇ ਦੂਜੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਲਿਖਾਓ-

1. ਮੇਰੀ ਜੀਭ ਕੌੜੀ ਹੋ ਗਈ ।
2. ਆਜੜੀ ਬੱਕਰੀਆਂ ਚਾਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
3. ਚਲ ਆਪਾਂ ਘਾਹ ਚੁਗੀਏ ।
4. ਇਹ ਜਗੀਰਾ ਕਿਰਸਾਣ ਹੈ ।
5. ਵੀਰੂ ਨੇ ਖੇਤਾਂ ਵਲ ਨਜ਼ਰ ਘੁਮਾਈ,
6. ਮੀਂਹ ਘੱਟ ਪੈਣ ਲਗ ਪਏ ਸਨ ।
7. ਵੀਰੂ ਨੇ ਰੋਣਹਾਕਾ ਮੂੰਹ ਬਣਾਇਆ ।

ਉੱਤਰ:
ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਕਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
“ਮੇਰਾ ਪਿੰਡ ਮੇਰਾ ਸ਼ਹਿਰ’ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਇਕ ਲੇਖ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ-ਇਹ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਲਈ ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ “ਲੇਖ-ਰਚਨਾ’ ਵਾਲਾ ਭਾਗ ।)

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 4 ਹਾਥੀ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 4 ਹਾਥੀ

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

(ਉ) ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ……. ਬੰਦ ਕਿਵਾੜ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਹਾਥੀ ਆ ਗਿਆ ਉਹ ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਸੀ ਕਿ ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਪਹਾੜ ਤੁਰਿਆ ਆ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ । ਉਸਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਕੁੱਤੇ ਭੌਕਣ ਲੱਗ ਪਏ ਤੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਬੰਦ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਬਾਹਰ ਆ ਗਏ ।

(ਅ) ਛੱਜਾਂ ਵਰਗੇ ……… ਖੇਤ ਦੀ ਵਾੜ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹਾਥੀ ਦੇ ਕੰਨ ਛੱਜਾਂ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇਵੱਡੇ ਸਨ । ਉਸਦੇ ਪੈਰ ਚੱਕੀ ਦੇ ਪੁੜਾਂ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇਵੱਡੇ ਸਨ । ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਉਸਦੇ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਸਹੀ-ਸਲਾਮਤ ਬਚ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਕਦੀ । ਉਹ ਆਪਣੀ ਭੁੱਖ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਖੇਤ ਦੀ ਵਾੜ ਟੱਪ ਕੇ ਵਿਚ ਜਾ ਵੜਿਆ ।

(ੲ) ਮੂੰਹ ‘ ਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ……. ਬੋਝ ਉਤਾਰ !
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹਾਥੀ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ਵੱਡੇਵੱਡੇ ਚਿੱਟੇ ਦੰਦ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਪ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਿਵੇਂ ਚਮਕਦੀਆਂ ਤਲਵਾਰਾਂ ਹੋਣ । ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਲ ਝਾਤੀ ਮਾਰਦਾ ਸਾਂ, ਤਾਂ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਬੜਾ ਸ਼ਰਮੀਲਾ ਜਾਪਦਾ ਸੀ । ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਉਸਦੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਭਾਰ ਨਹੀਂ ਤੇ ਉਹ ਪੂਰੀ ਬੇਪਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਤੁਰਦਾ ਸੀ । ਉਸਦੀ ਸੁੰਡ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੰਮੀ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਸੰਗਲ ਹੋਵੇ ।ਉਹ ਸੁੰਡ ਦੇ ਆਪਣੇ ਇੱਕੋ ਵਾਰ ਨਾਲ ਥੱਬਾ ਸਾਰਾ ਚਾਰਾ ਪੁੱਟ ਲੈਂਦਾ ਸੀ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਉਹ ਕੁੱਝ ਚਾਰੇ ਨੂੰ ਤਾਂ ਨਿਗਲ ਗਿਆ ਸੀ ਤੇ ਕੁੱਝ ਨੂੰ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਲਿਤਾੜ ਕੇ ਸੁੱਟ ਗਿਆ ਸੀ ।

(ਸ) ਭਰ ਭਰ ਸੁੰਡ …….. ਬੰਦ ਕਿਵਾੜ । ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹਾਥੀ ਜਦੋਂ ਨਹਿਰ ਵਿਚ ਨਹਾਉਂਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਹ ਸੁੰਡ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਭਰ ਕੇ ਛੁਹਾਰੇ ਛੱਡਦਾ ਸੀ । ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਉਸਨੂੰ ਨਹਾ ਕੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਜ਼ਾ ਆਉਂਦਾ ਹੋਵੇ । ਠੰਢੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਹਾਉਂਦਿਆਂ ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਉਸਨੂੰ ਤਪਦਾ ਹਾੜ੍ਹ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਹੋਵੇ । ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਹਾਥੀ ਆਇਆ ਸੀ । ਉਹ ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਪਹਾੜ ਤੁਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੋਵੇ । ਉਸ ਅਦਭੁਤ ਪਸ਼ੂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਕੁੱਤੇ ਭੌਕਣ ਲਗ ਪਏ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਵੇਖਣ ਲਈ ਲੋਕੀਂ ਆਪਣੇ ਬੰਦ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਆਂਏ ।

ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ
ਹਾਥੀ ਆਇਆ
ਤੁਰਦਾ ਲੱਗੇ ਪਹਾੜ,
ਵੇਖ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕੁੱਤੇ ਭੌਕੇ
ਖੁੱਲ੍ਹੇ, ਬੰਦ ਕਿਵਾੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਹਾਥੀ ਕਿੱਥੇ ਆਇਆ ?
2. ਹਾਥੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਲਗਦਾ ਸੀ ?
3. ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਕੁੱਤੇ ਕੀ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ?
4. ਬੰਦ ਕਿਵਾੜ ਕਿਉਂ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਏ ?
5. ‘ਹਾਥੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਸਤਰਾਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:

1. ਹਾਥੀ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਆਇਆ ।
2. ਹਾਥੀ ਪਹਾੜ ਵਰਗਾ ਲਗਦਾ ਸੀ ।
3. ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਕੁੱਤੇ ਭੌਕਣ ਲੱਗੇ ।
4. ਬੰਦ ਕਿਵਾੜ ਇਸ ਕਰਕੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਏ, ਕਿਉਂਕਿਲੋਕ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਕੇ ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ।
5. ਨੋਟ-ਉਪਰੋਕਤ ਸਤਰਾਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਯਾਦ ਕਰੋ ।

2. ਛੱਜਾਂ ਵਰਗੇ
ਕੰਨ ਸੀ ਉਹਦੇ
ਚੱਕੀ-ਪੁੜ ਜਿਹੇ ਪੈਰ ।
ਜੋ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ।
ਹੇਠ ਆ ਗਿਆ
ਨਹੀਂ ਰਤਾ ਵੀ ਖੈਰ
ਪੇਟ ਭਰਨ ਲਈ
ਟੱਪ ਗਿਆ ਉਹ.
ਹਰੇ ਖੇਤ ਦੀ ਵਾੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਹਾਥੀ ਦੇ ਕੰਨ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਸਨ ?
2. ਹਾਥੀ ਦੇ ਪੈਰ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਸਨ ?
3. ਕਿਸ ਦੀ ਖੈਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ?
4. ਹਾਥੀ ਨੇ ਪੇਟ ਭਰਨ ਲਈ ਕੀ ਕੀਤਾ ?
5. ਕੌਣ ਵਾੜ ਟੱਪ ਗਿਆ

ਉੱਤਰ:

1. ਹਾਥੀ ਦੇ ਕੰਨ ਛੱਜਾਂ ਵਰਗੇ ਸਨ ।
2. ਹਾਥੀ ਦੇ ਪੈਰ ਚੱਕੀ ਦੇ ਪੁੜਾਂ ਵਰਗੇ ਸਨ ।
3. ਜਿਹੜਾ ਹਾਥੀ ਦੇ ਪੈਰ ਹੇਠ ਆ ਜਾਵੇ, ਉਸਦੀ ਖ਼ੈਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ।
4. ਹਾਥੀ ਪੇਟ ਭਰਨ ਲਈ ਵਾੜ ਟੱਪ ਕੇ ਹਰੇਭਰੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਜਾ ਵੜਿਆ ।
5. ਹਾਥੀ ।

3. ਮੂੰਹ ‘ਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ਦੰਦ
ਜਿਵੇਂ ਦੋ ਲਿਸ਼ਕਦੀਆਂ , ਤਲਵਾਰਾਂ ।
ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਰਮਾਕਲ
ਜਾਪੇ
ਜਦ ਮੈਂ ਝਾਤੀ ਮਾਰਾਂ ।
ਤੁਰਦਾ ਬੇਪਰਵਾਹਾਂ ਵਾਂਗੂੰ
ਸਿਰ ਤੋਂ ਬੋਝ ਉਤਾਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਹਾਥੀ ਦੇ ਦੰਦ ਕਿੰਨੇ ਸਨ ?
2. ਹਾਥੀ ਦੇ ਦੰਦ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਸਨ ?
3. ਹਾਥੀ ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਜਾਪਦਾ ਸੀ ?
4. ਹਾਥੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਹਾਥੀ ਦੇ ਦੋ ਦੰਦ ਸਨ ।
2. ਹਾਥੀ ਦੇ ਦੰਦ ਲਿਸ਼ਕਦੀਆਂ ਤਲਵਾਰਾਂ ਵਰਗੇ ਸਨ ।
3. ਹਾਥੀ ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਰਮਾਕਲ ਜਾਪਦਾ ਸੀ ।
4. ਹਾਥੀ ਬੇਪਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਤੁਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ।

4. ਲੰਮ-ਸਲੰਮੀ
ਸੁੰਡ ਸੀ ਉਹਦੀ
ਹੋਵੇ ਜਿਵੇਂ ਸਰਾਲ
ਇਕੋ ਵਾਰ ‘ਚ
ਥੱਬਾ ਚਾਰਾ
ਪੁੱਟ ਲਵੇ ਉਸ ਨਾਲ ।
ਕੁੱਝ ਨੂੰ ਤਾਂ ਉਹ
ਨਿਗਲ ਗਿਆ ਸੀ ।
ਕੁੱਝ ਨੂੰ ਗਿਆ ਲਿਤਾੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਹਾਥੀ ਦੀ ਸੁੰਡ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਸੀ ?
2. ਸਰਾਲ ਵਰਗਾ ਕੀ ਸੀ ?
3. ਹਾਥੀ ਸੁੰਡ ਨਾਲ ਕੀ ਕਰਦਾ ਸੀ ?
4. ਹਾਥੀ ਨੇ ਚਾਰੇ ਦਾ ਕੀ ਕੀਤਾ ?

ਉੱਤਰ:

1. ‘ਹਾਥੀ ਦੀ ਸੁੰਡ ਲੰਮ-ਸਲੰਮੀ ਸਰਾਲ ਵਰਗੀ ਸੀ ।
2. ਸਰਾਲ ਵਰਗੀ ਹਾਥੀ ਦੀ ਸੁੰਡ ਸੀ ।
3. ਹਾਥੀ ਸੰਡ ਨਾਲ ਚਾਰਾ ਪੁੱਟਦਾ ਸੀ
4. ਹਾਥੀ ਨੇ ਕੁੱਝ ਚਾਰਾ ਨਿਗਲ ਲਿਆ ਤੇ ਕੁੱਝ . ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਲਿਤਾੜ ਦਿੱਤਾ ।

5. ਭਰ-ਭਰ ਸੁੰਡ
ਫੁਹਾਰੇ ਛੱਡੇ
ਜਦੋਂ ਨਹਿਰ ਵਿਚ ਨਾਵੇ ।
ਇਉਂ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ।
ਨਾ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ,
ਮਜ਼ਾ ਬੜਾ ਹੀ ਆਵੇ ।
ਪਲ ਵਿਚ ਉਸ ਨੂੰ
ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਸੀ
ਤਪਦਾ ਭਖਦਾ ਹਾਤੁ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਫੁਹਾਰੇ ਕੌਣ ਛੱਡ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
2. ਹਾਥੀ ਕਿੱਥੇ ਨਹਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
3. ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਤਪਦਾ ਭਖਦਾ ਹਾੜ੍ਹ ਕਿਉਂ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਸੀ ?
4. ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਕੀ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਸੀ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਛੁਹਾਰੇ ਹਾਥੀ ਛੱਡ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
2. ਹਾਥੀ ਨਹਿਰ ਵਿਚ ਨਹਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
3. ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਨਹਿਰ ਵਿਚ ਨਹਾ ਕੇ ਤਪਦਾਭਖਦਾ ਹਾੜ੍ਹ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਸੀ ।
4. ਹਾੜ੍ਹ ਦਾ ਤਪਦਾ ਮਹੀਨਾ |

ਧਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹਾਥੀ ਤੁਰਦਾ ਹੋਇਆ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਤੁਰਦਾ ਹੋਇਆ ਹਾਥੀ ਪਹਾੜ ਵਰਗਾ। ਲਗਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹਾਥੀ ਦੇ ਕੰਨ ਕਿਹੋ-ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਹਾਥੀ ਦੇ ਕੰਨ ਛੱਜਾਂ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ , ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹਾਥੀ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ਦੰਦ ਕਿਵੇਂ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਹਾਥੀ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ਦੰਦ ਲਿਸ਼ਕਦੀਆਂ ਤਲਵਾਰਾਂ ਵਰਗੇ ਲੱਗਦੇ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹਾਥੀ ਦੀ ਸੁੰਡ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਹਾਥੀ ਦੀ ਸੁੰਡ ਸਰਾਲ ਵਰਗੀ ਲੰਮਸਲੰਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਨਹਿਰ ਵਿਚ ਨਹਾਉਂਦਾ ਹਾਥੀ ਕੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਨਹਿਰ ਵਿਚ ਨਹਾਉਂਦਾ ਹਾਥੀ ਸੁੰਡ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਭਰ ਕੇ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਫੁਹਾਰੇ ਛੱਡ ਰਿਹਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਢੁੱਕਵੇਂ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ-

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਤੁਕਾਂਤ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹਾਥੀ ਬਾਰੇ ਦਸ ਵਾਕ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਹਾਥੀ ਦਾ ਸਰੀਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਜਦੋਂ ਉਹ ਤੁਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਪਹਾੜ ਤੁਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ।
ਉਸਦੇ ਕੰਨ ਛੱਜਾਂ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਉਸਦੀ ਸੁੰਡ ਮੋਟੀ ਤੇ ਲੰਮ-ਸਲੰਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਉਸਦੇ ਦੋ ਦੰਦ ਮੂੰਹ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਤਲਵਾਰਾਂ ਵਾਂਗ ਲਿਸ਼ਕਦੇ ਜਾਪਦੇ ਹਨ ।
ਉਸਦੇ ਪੈਰ ਚੱਕੀ ਦੇ ਪੁੜਾਂ ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਕੋਈ ਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਬਚ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ।
ਉਹ ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਰਮਾਕਲ ਲੱਗਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਬੜੀ ਬੇਪਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਤੁਰਦਾ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਚਾਰਾ ਖਾਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਵਾੜ ਟੱਪ ਕੇ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਵੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉਹ ਇੱਕੋ ਵਾਰੀ ਚਾਰੇ ਦਾ ਥੱਬਾ ਪੁੱਟ ਕੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਪਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ-
ਪਹਾੜ, ਕਿਵਾੜ, ਤਲਵਾਰਾਂ, ਝਾਤੀ, ਬੇਪਰਵਾਹ, ਬੋਝ, ਫੁਹਾਰਾ, ਮਜ਼ਾ, ਤਪਦਾ, ਨਹਿਰ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਪਹਾੜ ਪਰਬਤ)-ਹਿਮਾਲਾ ਪਹਾੜ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿਚ ਹੈ ।
2. ਕਿਵਾੜ (ਦਰਵਾਜ਼ਾ)-ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਦਿਵਾਲੀ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਕਿਵਾੜ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ।
3. ਤਲਵਾਰਾਂ (ਕਿਰਪਾਨਾਂ-ਗਤਕਾ ਖੇਡਣ ਵਾਲੇ ਤਲਵਾਰਾਂ ਚਲਾਉਣ ਦੇ ਕਰਤੱਬ ਦਿਖਾ ਰਹੇ ਸਨ ।
4. ਝਾਤੀ ਨਜ਼ਰ)-ਮੈਂ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਬੂਹੇ ਵਿੱਚੋਂ ਝਾਤੀ ਮਾਰੀ, ਤਾਂ ਉਹ ਅੰਦਰ ਬੈਠਾ ਦਿਸਿਆ ।
5. ਬੇਪਰਵਾਹ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਚਿੰਤਾ-ਫ਼ਿਕਰ ਤੋਂਤੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਲੋਂ ਬੇਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
6. ਬੋਝ (ਭਾਰ)-ਇਮਤਿਹਾਨਾਂ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ \ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਬਹੁਤ ਬੋਝ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
7. ਫੁਹਾਰਾ (ਪਾਣੀ ਦਾ ਇਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪਤਲੀਆਂ ਤੇ ਇਕੱਠੀਆਂ ਧਾਰਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਉੱਪਰ ਵਲ ਵਹਿਣਾ)-ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਦੇ ਫੁਹਾਰੇ ਚਲ ਰਹੇ ਸਨ ।
8. ਮਜ਼ਾ (ਸੁਆਦ)-ਮੱਝਾਂ ਛੱਪੜ ਵਿਚ ਨਹਾਉਣ ਦਾ ਮਜ਼ਾ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
9. ਤਪਦਾ (ਗਰਮ ਹੋਇਆ)-ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਜੇਠ . ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਖੂਬ ਤਪਦਾ ਹੈ ।
10. ਨਹਿਰ (ਦਰਿਆ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਧਾਰਾਇਹ ਨਹਿਰ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੋਈ ਹੈ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਬਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿਚ ਮਿਲਾਓ ਤੇ ਰੰਗ ਭਰੋ :-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਅਰਜ਼ੀ (ਬੇਨਤੀ-ਪੱਤਰ ਲਿਖਣ ਦਾ ਢੰਗ ।
ਉੱਤਰ:
ਅਰਜ਼ੀ ਲਿਖਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਉੱਤੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਵਲ ਦੇ ਪਾਸੇ ‘ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ’ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ਹੇਠਲੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਵਿਚ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ, ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਵਲ ਅਰਜ਼ੀ ਲਿਖਣੀ ਹੋਵੇ, ਉਸਦਾ ਅਹੁਦਾ ਤੇ ਪਤਾ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਫਿਰ ਹੇਠਲੀ ਲਾਈਨ ਵਿਚ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ‘ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ’ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਫਿਰ ਅਗਲੀ ਸਤਰ ਤੋਂ ਅਰਜ਼ੀ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਸਮੱਸਿਆ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ‘ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ’ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖ ਕੇ ਉਸੇ ਸਤਰ ਵਿਚ ‘ਆਪਦਾ ਆਗਿਆਕਾਰੀ’ ਜਾਂ ‘ਆਪਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ-ਪਾਤਰ’ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖ ਕੇ ਹੇਠਾਂ ਆਪਣਾ ਨਾਂ ਤੇ ਪਤਾ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ‘ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ’ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇਕ ਲਾਈਨ ਛੱਡ ਕੇ ‘ਮਿਤੀ’ /‘ਤਾਰੀਖ’ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਅਰਜ਼ੀ ਦਾ ਖਾਕਾ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਘਰ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸਕੂਲ ਵਿਚੋਂ ਛੁੱਟੀ ਲੈਣ ਲਈ ਇਕ ਅਰਜ਼ੀ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਨੋਟ-ਇਹ ਅਰਜ਼ੀ ਲਿਖਣ ਲਈ ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਦਿੱਤਾ ਚਿੱਠੀ-ਪੱਤਰ ।

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 3 ਬਾਲ ਸੁਖਦੇਵ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 3 ਬਾਲ ਸੁਖਦੇਵ

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ਼ਹੀਦ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਹੀਦ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਮਈ, 1907 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸ਼ਹੀਦ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ਦਾ ਕੀ ਨਾਮ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਸੁਖਦੇਵ ਨਾਲ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਰਤਾਅ ਕਰਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ਦਾ ਨਾਂ ਗੌਰਾਂ ਸੀ ।ਉਹ ਸੁਖਦੇਵ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਪੱਖ ਪੂਰਦੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜਦੋਂ ਬੱਚਾ ਖੂਹ ਵਿਚ ਡਿਗ ਪਿਆ, ਤਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕੀ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਦੋਂ ਬੱਚਾ ਖੂਹ ਵਿਚ ਡਿਗ ਪਿਆ, ਤਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਆਪਣੇ ਘਰੋਂ ਨੌਕਰ ਸ਼ਿਵ ਰਾਮ ਨੂੰ ਰੱਸੇ ਸਮੇਤ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਜਲਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਸਾਕਾ ਕਦੋਂ ਵਾਪਰਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
13 ਅਪਰੈਲ, 1919 ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਜਲ੍ਹਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਸਾਕੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕੀ ਹੁਕਮ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਲ੍ਹਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਸਾਕੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ · ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਫ਼ੌਜ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਤਾਇਨਾਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ । ਸਰਕਾਰੀ ਦਫ਼ਤਰਾਂ, ਵਿੱਦਿਅਕ ਅਦਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਿਪਾਹੀ ਤਾਇਨਾਤ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸੁਖਦੇਵ ਦੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਕਿਵੇਂ ਬਣੇ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੁਖਦੇਵ ਦੇ ਤਾਇਆ ਜੀ ਲਾਲਾ ਚਿੰਤ ਰਾਮ ਅਤੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸ: ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਘਰ ਆਉਣ-ਜਾਣ ਸੀ । ਜਦ ਕਦੇ ਸ: ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਲਾਲਾ ਚਿੰਤ ਰਾਮ ਦੇ ਘਰ ਆਉਂਦੇ, ਤਾਂ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਉਂਦਾ । ਜਦ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਜਣੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਗੱਲਾਂ ਵਿਚ ਰੁੱਝ ਜਾਂਦੇ, ਤਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਅਤੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਆਪਸ ਵਿਚ ਹਾਣੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਕੱਠੇ ਖੇਡਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਤੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਸੰਬੰਧ ਬਣ ਗਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਰਾਜਗੁਰੂ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ 23 ਮਾਰਚ, 1931 ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਬੈਕਟਾਂ ਵਿਚੋਂ ਠੀਕ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ
(ਅੱਗ ਬਗੋਲਾਂ, ਪਹਿਲੀ, ਲਾਇਲਪੁਰ, ਰਲੀ ਦੇਈ, ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ॥
(ੳ) ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ …….. ਸੀ ।
(ਅ) ਸੁਖਦੇਵ ਲਾਇਲਪੁਰ ਦੇ ……….. ਸਕੂਲ ‘ਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ ।
(ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅਫ਼ਸਰ………… ਹੋ ਗਿਆ
(ਸ) ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ ਨਾਲ ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਇਹ ……. ਟੱਕਰ ਸੀ ।
(ਹ) ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ …….. ਵਿਖੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਰਲੀ ਦੇਈ ਸੀ ।
(ਅ) ਸੁਖਦੇਵ ਲਾਇਲਪੁਰ ਦੇ ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ਸਕੂਲ ‘ਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ ।
(ਈ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅਫ਼ਸਰ ਅੱਗ ਬਗੋਲਾ ਹੋ ਗਿਆ ।
(ਸ), ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ ਨਾਲ ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਟੱਕਰ ਸੀ ।
(ਹ) ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਲਾਇਲਪੁਰ ਵਿਖੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕੌਣ ਸਨ ?
(ੳ) ਸੁਖਦੇਵ
(ਅ) ਗੌਰਾਂ
(ਈ) ਰਹੀਮਣ
(ਸ) ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ॥
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਸੁਖਦੇਵ-ਸੁਖਦੇਵ ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ੩ ਦਾ ਸਾਥੀ ਸੀ । ਉਸਦਾ ਜਨਮ 15 ਮਈ, 1907 ਨੂੰ ! ਪਿਤਾ ਰਾਮ ਲਾਲ ਥਾਪਰ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਰਲੀ ਦੇਈ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਿਚ ਹੋਇਆ । ਸੁਖਦੇਵ ਨੇ ਸ:
ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਵਿਚ ਸਰਗਰਮੀ ਤਾਂ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਪਾਇਆ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਵੀ ਤੇ ਰਾਜਗੁਰੂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ।
(ਅ) ਗੌਰਾਂ-ਗੌਰਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ਸੀ । ਹੈ ਉਹ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਸੀ । ਉਹ ਸੁਖਦੇਵ ਤੋਂ ਉਮਰ ਵਿਚ ਸੱਤ ਸਾਲ ਵੱਡੀ ਸੀ । ਜਦ ਜੋ ਸੁਖਦੇਵ ਘਰ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸ਼ਰਾਰਤ ਜਾਂ ਗ਼ਲਤੀ ਕਰਦਾ, ਤਾਂ ਗੌਰਾਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਸ ਦਾ ਪੱਖ ਕਰਦੀ ਸੀ ।
(ਈ) ਰਹੀਮਣ-ਰਹੀਮਣ ਸੁਖਦੇਵ ਦੇ ਘਰ ਕੰਮ ਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਔਰਤ ਸੀ। ਉਹ ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਮਾਤਾ ਰਲੀ ਦੇਈ ਨਾਲ ਰਸੋਈ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਾਉਂਦੀ ਅਤੇ । ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਵੀ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਸੁਖਦੇਵ ਸ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰ ਕੇ ਸਕੂਲ ਵੀ ਭੇਜਦੀ । ਸੁਖਦੇਵ ਰਹੀਮਣ ਨੂੰ “ਰਹੀਮਣ ਚਾਹੀਂ ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਲਾਉਂਦਾ ਸੀ ।
(ਸ) ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ-ਸ: ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਸ: ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਸਨ ।ਉਧਰ ਸ: ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਤਾਇਆ ਚਿੰਤ ਰਾਮ ਆਪਸ ਵਿਚ ਮਿੱਤਰ ਸਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਘਰ ਆਉਣਾ ਜਾਣਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ’ਚਚੇਰੀ, ਝੁਰਮੁਟ, ਸੋਗ, ਸੰਸਥਾ, ਹਿਦਾਇਤ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਚਚੇਰੀ (ਚਾਚੇ ਦੀ ਧੀ)-ਗੁਰਜੀਤ ਮੇਰੀ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ਹੈ ।
2. ਝੁਰਮੁਟ (ਇਕੱਠ-ਚਿੜੀਆਂ ਦਾ ਝੁਰਮੁਟ ਕੋਠੇ ਉੱਤੇ ਚੋਗਾ ਚੁਗ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
3. ਸੋਗ ਦੁੱਖ, ਅਫ਼ਸੋਸ)-ਸਾਬਕ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਦਾ ਸੋਗ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ।
4. ਸੰਸਥਾ (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸਭਾ)ਭਗਤ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪਿੰਗਲਵਾੜੇ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀ ।
5. ਹਿਦਾਇਤ ਚੇਤਾਵਨੀ)-ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਸਭ ਨੂੰ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿਚ ਨਕਲ ਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਹਦਾਇਤ ਦਿੱਤੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਪੜੋ ਤੇ ਸਮਝੋ :
(ਉ) ਅਜ਼ਾਦੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ, ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਦਾ ਭਾਵ
(ਅ) ਝੁਰਮਟ ………..
(ਆ) ਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ……………………..
(ਈ) ਚਿੜਚਿੜਾ ……………
(ਸ) ਹੁਸ਼ਿਆਰੀ ………..
(ਹ) ਤਾਇਨਾਤ …………
(ਕ) ਛਿੱਥਾ …………
(ਖ) ਪੈੜਾਂ ……………
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਅਜ਼ਾਦੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ, ਅਜ਼ਾਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਦਾ ਭਾਵਿ ।
(ਆ) ਝੁਰਮਟ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਇਕੱਠ ।
(ਇ) ਚਿੜਚਿੜਾ ਗੁੱਸੇਖੋਰ ਸੁਭਾਅ ।
(ਸ) ਹੁਸ਼ਿਆਰੀ ਚੁਸਤੀ, ਚਲਾਕੀ ।
(ਹ) ਤਾਇਨਾਤ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨਾ ।
(ਕ) ਛਿੱਥਾ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਹੋਣਾ ।
(ਖ) ਪੈੜਾਂ ਨੂੰ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ਗੌਰਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਸੀ । ਉਹ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ ਗੋਦੀ ਚੁੱਕ ਕੇ ਖਿਡਾਉਂਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ । ਗੌਰਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਤੋਂ ਸੱਤ ਸਾਲ ਵੱਡੀ ਸੀ । ਜਦ ਕਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਕੋਈ ਜੀਅ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ ਡਾਂਟਦਾ, ਤਾਂ ਗੌਰਾਂ ਉਸ ਨਾਲ ਰੁੱਸ ਜਾਂਦੀ ਸੀ । ਜਦ ਘਰ ਵਿਚ ਸੁਖਦੇਵ ਕੋਈ ਸ਼ਰਾਰਤ ਕਰਦਾ ਜਾਂ ਗ਼ਲਤੀ ਕਰਦਾ, ਤਾਂ ਗੌਰਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਹੀ ਪੱਖ ਪੂਰਦੀ ਸੀ ।

ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ

1. ਗੌਰਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਕੀ ਲਗਦੀ ਸੀ ?
2. ਗੌਰਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਿਡਾਉਂਦੀ ਸੀ ?
3. ਗੌਰਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਤੋਂ ਕਿੰਨੀ ਵੱਡੀ ਸੀ ?
4. ਗੌਰਾਂ ਕਿਸ ਨਾਲ ਰੁੱਸ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ?
5. ਜਦੋਂ ਸੁਖਦੇਵ ਕੋਈ ਸ਼ਰਾਰਤ ਕਰਦਾ ਤਾਂ ਗੌਰਾਂ ‘ ਕੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ।
2. ਗੋਦੀ ਚੁੱਕ ਕੇ ।
3. ਸੱਤ ਸਾਲ ।
4. ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ ਡਾਂਟਦਾ ।
5. ਉਹ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਹੀ ਪੱਖ ਪੂਰਦੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਅਧਿਆਪਕ ਆਪ ਬੋਲ ਕੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਲਈ ਕਹੇ ।

1. ਉਹ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨੇੜੇ ਦਾ ਸਾਥੀ ਸੀ ।
2. ਗੌਰਾਂ ਸੁਖਦੇਵ ਤੋਂ ਸੱਤ ਸਾਲ ਵੱਡੀ ਸੀ ।
3. ਉਸ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਚਿੜਚਿੜਾ ਸੀ ।
4. ਸੁਖਦੇਵ ਅਤੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਖੇਡਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ।
5. ਇਹ ਘਟਨਾ ਨਿੱਕੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ।

ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਲਿਖਣ ।)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਪਾਠ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਹੇਠਾਂ ਗੋਲ ਚੱਕਰਾਂ ਵਿਚ ਬਾਲ ਸੁਖਦੇਵ ਦੇ ਸੁਭਾ/ਬਚਪਨ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪੰਜ ਹੋਰ ਸ਼ਹੀਦ ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਹੀਦ ਮਦਨ ਲਾਲ ਢੀਂਗਰਾ, ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਗਣੇਸ਼ ਪਿੰਗਲੇ, ਸ਼ਹੀਦ ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖ਼ਰ ਆਜ਼ਾਦ, ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ।