This PSEB 6th Class Social Science Notes Chapter 14 India: From 200 B.C. – 300 A.D. will help you in revision during exams.
India: From 200 B.C. – 300 A.D. PSEB 6th Class SST Notes
→ Dakshinapatha: The area south of the Vindhya mountain and the river Narmada was known in ancient times as Dakshinapatha. Now it is called the Deccan.
→ Satavahanas: The Satavahanas were also known as the Andhras. They arose in the Deccan after the fall of the Mauryas.
→ Chaityas: Chaityas were prayer or meeting halls where the Buddhists worshipped.
→ Stupas: Stupas were large semi-circle mounds in which were placed the relics of either the Buddha or the Buddhist monks.
→ Viharas: Viharas means monasteries where the Buddhist monks lived. They consisted of a hall with a doorway opening onto a verandah.
→ Megalith: Megalith means a huge stone.
→ Cholas, Pandyas, and Cheras: The Cholas, Pandyas, and Cheras were three kingdoms that arose south of the Deccan Plateau and south of the Satavahana kingdom.
→ Christianity: Christianity arose in Western Asia and was preached by Jesus Christ.
→ It was based on the earlier Jewish religion which taught the worship of a single God.
→ It was brought to India in the 1st century A.D.
→ Scythians, Parthians, and Kushanas: The Scythians, Parthians, and Kushanas were the invaders who came to India from Central Asia and settled down here. Among these, the Kushanas were the most important.
→ The Jataka: The Jataka is a collection of stories about the Bodhisattvas.
→ The Bodhisattvas were holy persons who had lived on earth before the Buddha.
भारत 200 ई. पू. से 300 ई. तक PSEB 6th Class SST Notes
→ दक्कन अथवा दक्षिणापथ – विंध्याचल पर्वत तथा नर्मदा नदी के दक्षिणी प्रदेश को ‘दक्कन’ कहा जाता था। प्राचीन काल में दक्कन को दक्षिणापथ के नाम से पुकारा जाता था।
→ सातवाहन – दक्कन में मौर्य साम्राज्य के प्रसिद्ध उत्तराधिकारी सातवाहन थे।
→ गौतमीपुत्र शातकर्णी तथा यज्ञश्री शातकर्णी – गौतमीपुत्र शातकर्णी सातवाहनों का प्रथम शासक तथा यज्ञश्री शातकर्णी अन्तिम शासक था।
→ महापाषाण – विशाल पत्थर को महापाषाण कहते हैं।
→ दक्षिणी भारत में महापाषाण संस्कृति का आरम्भ – दक्षिणी भारत में महापाषाण संस्कृति का आरम्भ लगभग 1000 ई० पू० में हुआ।
→ चोल, पांड्य तथा चेर – चोल, पांड्य तथा चेर दक्षिणी भारत के प्रसिद्ध राज्य थे।
→ दक्षिणी भारत के राज्यों के विदेशों के साथ व्यापारिक सम्बन्ध – दक्षिणी भारत के राज्यों के मिस्र, अरब, रोमन साम्राज्य, मलाया तथा चीन के साथ व्यापारिक सम्बन्ध थे।
→ भारत में ईसाई धर्म के प्रसार के प्रारम्भिक केन्द्र – भारत में ईसाई धर्म के प्रसार के प्रारम्भिक केन्द्र मालाबार तट तथा चेन्नई थे।
→ इण्डो-ग्रीक – भारत तथा सीमावर्ती प्रदेशों में सिकन्दर के गर्वनरों को इण्डो-ग्रीक नाम से जाना जाता था।
→ शक, पल्लव तथा कुषाण – शक, पल्लव तथा कुषाण भारत में मध्य एशिया से आने वाले कबीले थे।
→ कनिष्क – कनिष्क कषाण वंश का सबसे प्रसिद्ध राजा था।
→ वसिष्क, हुविष्क तथा वासुदेव आदि – कनिष्क के पश्चात् शासन करने वाले राजा वसिष्क, हुविष्क तथा वासुदेव आदि थे।
→ कुषाण राज्य का अन्त – कुषाण राज्य का अन्त 300 ई० में हुआ।
ਭਾਰਤ 200 ਈ: ਪੂ: ਤੋਂ 300 ਈ: ਤੱਕ PSEB 6th Class SST Notes
→ ਦੱਕਨ ਜਾਂ ਕਿਸ਼ਣਾ ਪੱਥ-ਵਿਧਿਆਂਚਲ ਪਰਬਤ ਅਤੇ ਨਰਮਦਾ ਨਦੀ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਦੱਕਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਦੱਕਨ ਨੂੰ ਦਕਸ਼ਣਾ ਪੱਥ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਸੱਦਿਆ (ਬੁਲਾਇਆ) ਜਾਂਦਾ ਸੀ ।
→ ਸਾਤਵਾਹਨ-ਦੱਕਨ ਵਿੱਚ ਮੌਰੀਆ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਸਾਤਵਾਹਨ ਸਨ ।
→ ਗੌਤਮੀਪੁੱਤਰ ਸ਼ਾਕਰਣੀ ਅਤੇ ਯੁੱਗਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਾਕਰਣੀ-ਗੌਤਮੀਪੁੱਤਰ ਸ਼ਾਤਕਰਣੀ ਸਾਤਵਾਹਨਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸ਼ਾਸਕ ਅਤੇ ਯੱਗ ਸ਼ਾਤਕਰਣੀ ਆਖ਼ਰੀ ਸ਼ਾਸਕ ਸੀ ।
→ ਮਹਾਂਪਾਸ਼ਾਣ-ਵਿਸ਼ਾਲ ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਮਹਾਂਪਾਸ਼ਾਣ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
→ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਹਾਂ-ਪਾਸ਼ਾਣ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਆਰੰਭ-ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਹਾਂਪਾਸ਼ਾਣ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਆਰੰਭ ਲਗਪਗ 1000 ਈ: ਪੂ: ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ।
→ ਚੋਲ, ਪਾਂਡਯ ਅਤੇ ਚੇਰ-ਵੇਰਵਾ ਚੋਲ, ਡਯ ਅਤੇ ਚੇਰ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਸਨ ।
→ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਵਪਾਰਕ ਸੰਬੰਧ-ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਮਿਸਰ, ਅਰਬ, ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ, ਮਲਾਇਆ ਅਤੇ ਚੀਨ ਆਦਿ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਵਪਾਰਕ ਸੰਬੰਧ ਸਨ ।
→ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਰ ਦੇ ਆਰੰਭਿਕ ਕੇਂਦਰ-ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਦੇ ਆਰੰਭਿਕ ਕੇਂਦਰ ਮਾਲਾਬਾਰ ਤੱਟ ਅਤੇ ਚੇਨੱਈ ਸਨ ।
→ ਇੰਡੋ-ਟ੍ਰਿਕ-ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਸਰਹੱਦੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਗਵਰਨਰਾਂ ਨੂੰ ਇੰਡੋ-ਬ੍ਰਿਕ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ।
→ ਸ਼ਕ, ਪੱਲਵ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਾਨ-ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਕਬੀਲੇ ਸਨ ।
→ ਕਨਿਸ਼ਕ-ਕਨਿਸ਼ਕ ਕੁਸ਼ਾਨ ਵੰਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਾਜਾ ਸੀ ।
→ ਵਸ਼ਿਸ਼ਕ, ਹੁਵਿਸ਼ਕ ਅਤੇ ਵਾਸੂਦੇਵ ਆਦਿ ।-ਕਨਿਸ਼ਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਾਸਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰਾਜੇ ਵਸ਼ਿਸ਼ਕ, ਵਿਸ਼ਕ ਅਤੇ ਵਾਸੁਦੇਵ ਆਦਿ ਸਨ ।
→ ਕੁਸ਼ਾਨ ਰਾਜ ਦਾ ਅੰਤ-ਕੁਸ਼ਾਨ ਰਾਜ ਦਾ ਅੰਤ 300 ਈ: ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।