PSEB 7th Class Maths Solutions Chapter 12 ਬੀਜਗਣਿਤਕ ਵਿਅੰਜਕ Ex 12.1

Punjab State Board PSEB 7th Class Maths Book Solutions Chapter 12 ਬੀਜਗਣਿਤਕ ਵਿਅੰਜਕ Ex 12.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Maths Chapter 12 ਬੀਜਗਣਿਤਕ ਵਿਅੰਜਕ Exercise 12.1

ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਲਈ ਬੀਜ ਗਣਿਤਕ ਵਿਅੰਜਕ ਲਿਖੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
(i) a ਅਤੇ b ਦਾ ਜੋੜਫਲ ।
(ii) ਸੰਖਿਆ 2 ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਾਲ ਗੁਣਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(iii) x ਅਤੇ y ਦੇ ਗੁਣਨਫਲ ਨੂੰ m ਅਤੇ n ਦੇ ਗੁਣਨਫਲ ਵਿੱਚ ਜੋੜੋ ।
(iv) ਸੰਖਿਆ ਨੂੰ 5 ਨਾਲ ਭਾਗ ਕਰਕੇ q ਨਾਲ ਗੁਣਾ ਕਰੋ ।
(v) ਸੰਖਿਆ z ਦੇ ਅੱਧੇ ਨੂੰ ਸੰਖਿਆ t ਦੇ ਦੁਗਣੇ ਵਿੱਚ ਜੋੜੋ ।
(vi) ਸੰਖਿਆਵਾਂ x ਅਤੇ z ਦੇ ਵਰਗਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜੋ ।
(vii) ਸੰਖਿਆਵਾਂ x ਅਤੇ z ਦਾ ਜੋੜਫਲ, ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਗੁਣਨਫਲ ਵਿੱਚ ਘਟਾਓ ।
ਹੱਲ:
(i) a + b
(ii) z²
(iii) xy + mn
(iv) \(\frac{p}{5}\)q
(v) 2t + \(\frac{z}{2}\)
(vi) x² + z²
(vii) xz – (x + z).

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅਚਲ ਪਦਾਂ ਅਤੇ ਚਲ ਪਦਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਰੋ ।
7, xy, \(\frac{3 x^{2}}{2}\), \(\frac{72z}{3}\), \(\frac{-8 z}{3 x^{2}}\)
ਹੱਲ:
ਅਚਲ ਪਦ : 7.
ਚਲ ਪਦ : xy, \(\frac{3 x^{2}}{2}\), \(\frac{72}{3}\)z, \(\frac{-8 z}{3 x^{2}}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਅੰਜਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪਦਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖੋ ।
(a) 2x² + 3yz
(b) 15x²y + 3xy²
(c) – 7xyz²
(d) 100pq + 10p²q²
(e) xy + 3x²y²
(f) -7x²yz + 3xy²z + 2xyz²
ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਵਿਅੰਜਕਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਪਦੀ, ਦੋ ਪਦੀ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਪਦੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੰਡੋ ।
(a) 7x + 3y
(b) 5 + 2x²y²z²
(c) ax + by² + cz²
(d) 3x²y²
(e) 1 + x
(f) 10
(g) \(\frac{3}{2}\)p + \(\frac{7}{6}\)q
ਹੱਲ:
(a) ਦੋ-ਪਦੀ
(b) ਦੋ-ਪਦੀ ,
(c) ਤਿੰਨ-ਪਦੀ
(d) ਇੱਕ ਪਦੀ
(e) ਦੋ-ਪਦੀ
(f) ਇੱਕ-ਪਦੀ
(g) ਦੋ ਪਦੀ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਵਿਅੰਜਕਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ ਵਿੱਚ ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਗੁਣਾਂਕ ਲਿਖੋ ।
(a) 2x
(b) \(\frac{-3}{2}\)xyz
(c) \(\frac{7}{2}\)x²p
(d) -p²q²
(e) -5mn²
ਹੱਲ:
(a) 2
(b) \(\frac{-3}{2}\)
(c) \(\frac{7}{2}\)
(d) – 1
(e) – 5.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਦੱਸੋ ਕਿ ਦਿੱਤੇ ਹੋਏ ਪਦਾਂ ਦੇ ਜੋੜੇ ਸਮਾਨ ਪਦਾਂ ਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਅਸਮਾਨ ਪਦਾਂ ਦੇ ਹਨ ।
(a) – 3y, \(\frac{7}{8}\) y
(b) – 32, – 32x
(c) 3x²y, 3xy
(d) 14mn², 14mn²q
(e) 8pq, 32pq²
(f) 10, 15
ਹੱਲ:
(a) ਸਮਾਨ ਪਦ
(b) ਅਸਮਾਨ ਪਦ
(c) ਅਸਮਾਨ ਪਦ
(d) ਅਸਮਾਨ ਪਦ
(e) ਅਸਮਾਨ ਪਦ
(f) ਸਮਾਨ ਪਦ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬੀਜਗਣਿਤਕ ਵਿਅੰਜਕਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਣਾਂ ਲਿਖੋ :
(a) x ਦਾ x²y ਵਿੱਚ
(b) xyz ਦਾ 15x²yz ਵਿੱਚ
(c) 3pq² ਦਾ 3p²q²r² ਵਿੱਚ
(d) m² ਦਾ m² + n² ਵਿੱਚ
(e) xy ਦਾ x²y² + 2x + 3 ਵਿੱਚ ।
ਹੱਲ:
(a) xy
(b) 15x
(c) pr²
(d) 1
(e) xy.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਵਿਅੰਜਕਾਂ ਦੇ ਪਦ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣੋ ਅਤੇ ਦਰੱਖਤ ਚਿੱਤਰ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਦਰਸਾਓ ।
(a) 12xy + 7x²
(b) p²q² + 3mn² – 2 pqr
(c) 2x²y² + xyz² + zy
(d) \(\frac{3}{2}\) x³ + 2x²y² – 7y³
ਹੱਲ:
(a) ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਵਿਅੰਜਕ 12xy + x² ਦਰੱਖਤ ਚਿੱਤਰ

(b) ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਵਿਅੰਜਕ : p²q² + 3mn² – 2pqr ਦਰੱਖਤ ਚਿੱਤਰ

(c) ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਵਿਅੰਜਕ 2x²y² + xyz² + zy ਦਰੱਖਤ ਚਿੱਤਰ

(d) ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਵਿਅੰਜਕ , \(\frac{3}{2}\)x³ + 2²y² – 7y³ ਦਰੱਖਤ ਚਿੱਤਰ

9. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
ਇੱਕ ਪਦ ਵਾਲੇ ਵਿਅੰਜਕ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ :
(a) ਇੱਕ ਪਦੀ
(b) ਦੋ ਪਦੀ
(c) ਤਿੰਨ ਪਦੀ
d) ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ:
(a) ਇੱਕ ਪਦੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
8 – x + y ਵਿੱਚ x ਦਾ ਗੁਣਾਂਕ ਦਿੱਤੇ ਵਿਅੰਜਕਾਂ :
(a) – 1
(b) 1
(c) 8
(d) 0
ਉੱਤਰ:
(a) – 1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜੇ ਸਮਾਨ ਪਦ ਹਨ ?
(a) 7x, 12y
(b) 15x, 12x
(c) 3xy, 3x
(d) 2y, – 2yx.
ਉੱਤਰ:
(b) 15x, 12x

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
ਪਦਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਬਣਦੇ ਹਨ :
(a) ਵਿਅੰਜਕ
(b) ਚਲ
(c) ਅਚਲ
(d) ਗੁਣਨਖੰਡ ।
ਉੱਤਰ:
(a) ਵਿਅੰਜਕ