Bhagya

Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 13 ਮੈਂ ਸੋਹਣਾ-ਸੋਹਣਾ ਲਿਖਾਂਗੀ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Punjabi Chapter 13 ਮੈਂ ਸੋਹਣਾ-ਸੋਹਣਾ ਲਿਖਾਂਗੀ

1. ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ

(ਉ) ਜਿਹੜੀ ਲਿਖਾਈ ਸੁਖਾਲੀ ਪੜ੍ਹੀ ਜਾ ਸਕੇ, ਉਹ ………… ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਅ) ……….. ਦੇ ਕਈ ਲਾਭ ਹਨ ।
(ਇ) ਹਰ ਅੱਖਰ ਦੀ ………… ਵਲ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ।
(ਸ) ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ………… ਅੱਖਰਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਹ) ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚਕਾਰਲੀ ………… ਵੀ ਇੱਕੋ-ਜਿੰਨੀ ਹੋਵੇ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਜਿਹੜੀ ਲਿਖਾਈ ਸੁਖਾਈ ਪੜ੍ਹੀ ਜਾ ਸਕੇ, ਉਹ ਸੋਹਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਸੋਹਣੀ ਲਿਖਾਈ ਦੇ ਕਈ ਲਾਭ ਹਨ ।
(ਇ) ਹਰ ਅੱਖਰ ਦੀ ਬਣਾਵਟ ਵਲ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ।
(ਸ) ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਗੁਰਮੁਖੀ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਹ) ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚਕਾਰਲੀ ਵਿੱਥ ਵੀ ਇੱਕੋ-ਜਿੰਨੀ ਹੋਵੇ ।

2. ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਨਿੰਮੀ ਨੂੰ ਗੀਟੇ ਖੇਡਣ ਲਈ ਕਿਸ ਨੇ ਬੁਲਾਇਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਨਿੰਮੀ ਦੀ ਸਹੇਲੀ ਪੰਮੀ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਨਿੰਮੀ ਕਾਹਲੀ-ਕਾਹਲੀ ਕਿਉਂ ਲਿਖ ਰਹੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸਕੂਲ ਦਾ ਕੰਮ ਛੇਤੀ-ਛੇਤੀ ਮੁਕਾ ਕੇ ਖੇਡਣ ਲਈ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਈ ਵਾਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਚਿੱਠੀਆਂ ਆਪਣੇ ਟਿਕਾਣੇ ‘ਤੇ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਦੀਆਂ ? .
ਉੱਤਰ:
ਚਿੱਠੀਆਂ ਉੱਤੇ ਪਤਾ ਭੈੜੀ ਲਿਖਾਈ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਨਿੰਮੀ ਨੂੰ ਸੋਹਣਾ ਲਿਖਣ ਦੇ ਗੁਰ ਕਿਸ ਨੇ ਦੱਸੋ ?
ਉੱਤਰ:
ਉਸਦੀ ਮੰਮੀ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿਹੋ-ਜਿਹੀ ਲਿਖਾਈ ਲਿਖਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਵੱਧ ਅੰਕ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੋਹਣੀ ਲਿਖਾਈ ਲਿਖਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ !

3. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਅਤੇ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਸਮਝੋ ਅਤੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰੋ-

ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖੋ
ਚਿੱਠੀ, ਉੱਤਰ, ਸੋਹਣਾ, ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਤੇਰੀ, ਫੇਰ, ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ, ਦੋਵੇਂ ।
ਉੱਤਰ:

4. ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਵਾਕ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ

ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਵਾਕ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ ।
जब पत्र पर पता ही ठीक तरह नहीं लिखा होता तो पत्र पहुंचे कैसे ?
ਉੱਤਰ:
ਜਦੋਂ ਚਿੱਠੀ ਉੱਤੇ ਪਤਾ ਹੀ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਲਿਖਿਆ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਚਿੱਠੀ ਪਹੁੰਚੇ ਕਿੱਦਾਂ ?

5. ਇਸ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਲਕੀਰੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖੋ-

(ਇ)ਸ ਪਾਠ ਵਿਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਲਕੀਰੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖੋ
(ਉ) ਨਿੰਮੀ ਤੇਜ਼-ਤੇਜ਼ ਲਿਖਣ ਲੱਗ ਪਈ ।
(ਅ) ਏਨੀ ਕਾਹਲੀ-ਕਾਹਲੀ ਨਾ ਲਿਖ ।
(ਈ) ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਮਿਲਿਆ ਕੰਮ ਛੇਤੀ-ਛੇਤੀ ਕਰਨਾ ਹੈ ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਸਮਾਸੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ । ਹੁਣ ਤਕ ਪੜ੍ਹੇ ਪਾਠਾਂ ਵਿਚੋਂ ਅਜਿਹੇ ਹੋਰ ਸਮਾਸੀ ਸ਼ਬਦ ਲੱਭੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਸੋਹਣਾ-ਸੋਹਣਾ, ਇਕੋ-ਜਿੱਡੇ, ਜੋਤੀ-ਜੋਤ, ਲਗ ਪੱਗ, ਘੋੜ-ਸਵਾਰੀ, ਹੁੰਮ-ਹੁੰਮਾ, ਚੀਰ-ਫਾੜ, ਆਪਣੇ-ਆਪ, ਰਸਦ-ਪਾਣੀ, ਜੋੜ-ਮੇਲਾ, ਨੀਮ-ਪਹਾੜੀ, ਸਾਹੋ-ਸਾਹ, ਮਿੱਠਾ-ਮਿੱਠਾ, ਇਕ-ਦੂਜੀ, ਹਾਸਿਆਂ ਤਮਾਸ਼ਿਆਂ, ਮੰਮੀ-ਪਾਪਾ, ਲੰਮਾ-ਚੌੜਾ, ਘੱਟੋ-ਘੱਟ, ਗਤੂੰਗਤੂੰ, ਆਲੂ-ਗਾਜਰਾਂ, ਕੋਈ-ਕੋਈ, ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ, ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ, ਦੇਖਦੇ-ਦੇਖਦੇ, ਇਧਰ-ਉਧਰ, ਹਰੇ-ਭਰੇ ਆਦਿ ।

6. ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓਇਹ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸੁਖਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ।ਇਕ ਤਾਂ ਅਰਾਮ ਨਾਲ ਬੈਠ ਕੇ ਲਿਖੋ । ਦੁਜ਼ਾ, ਕਲਮ ਜਾਂ ਪੈਂਨ ਅਜਿਹਾ ਵਰਤੋ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ । ਤੀਜਾ, ਹਰ ਅੱਖਰ ਦੀ ਬਣਾਵਟ ਵਲ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ । ਜੋ ਸਾਰੇ ਅੱਖਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਪਛਾਣੇ ਜਾ ਸਕਣ । ਸਿਹਾਰੀ, ਬਿਹਾਰੀ, ਕੰਨਾ ਆਦਿ ਲਗਾਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਠੀਕ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ । ਹੋਰ ਦੱਸੋ,, ਮੰਮੀ ਜੀ ! ਨਿੰਮੀ ਬੋਲੀ ।

ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਗੁਰਮੁਖੀ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਸਾਰੇ ਅੱਖਰ ਇੱਕੋ-ਜਿੰਨੀ ਥਾਂ ਘੇਰਦੇ ਹਨ, ਬਸ ਊੜੇ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ । ਸੋ ਸਾਰੇ ਅੱਖਰ ਇੱਕੋ-ਜਿੱਡੇ ਪਾਏ ਜਾਣ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੀ ਵਿੱਥ ਬਰਾਬਰ ਹੋਵੇ । ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੀ ਵਿੱਥ ਵੀ ਇੱਕੋ-ਜਿੰਨੀ ਹੋਵੇ ।
ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਪੈਰੇ ਬਣਾਏ ਜਾਣ । ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਹਾਸ਼ੀਆ ਛੱਡਿਆ ਜਾਵੇ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਖਾਈ ਸੋਹਣੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਲਿਖਣ ਲਈ ਕਲਮ ਜਾਂ ਪੈਂਨ ਕਿਹੋ-ਜਿਹੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਅੱਖਰ ਕਿਹੋ-ਜਿਹੇ ਲਿਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਅੱਖਰ ਲਿਖਦੇ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਣਾਵਟ ਵਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਅੱਖਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਪਛਾਣੇ ਜਾ ਸਕਣ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਕਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚਲੀ ਵਿੱਥ ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਲਗਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਕੀ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਹਰ ਇਕ ਲਗ ਨੂੰ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਠੀਕ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਲਿਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਅੱਖਰ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਗੁਰਮੁਖੀ ਦੇ ਅੱਖਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਗੁਰਮੁਖੀ ਦੇ ਅੱਖਰ ਬਣਤਰ ਵਿਚ ਕਿਹੋਜਿਹੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਣਤਰ ਵਿਚ ਗੁਰਮੁਖੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅੱਖਰ ਇਕ ਊੜੇ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਇਕੋ ਜਿੰਨੀ ਥਾਂ ਘੇਰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪੈਰੇ ਬਣਾਉਣ ਤੇ ਹਾਸ਼ੀਆ ਛੱਡਣ ਦਾ, ਲਿਖਾਈ ਉੱਤੇ ਕੀ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖਾਈ ਸੋਹਣੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਗੀਟੇ-ਟਾਹਣੀਆਂ, ਸਾਫ਼ ਕੀਤੇ ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਰੋੜੇ ਜਾਂ ਪੱਥਰ । ਨਿਚੱਲੀ-ਟਿਕ ਕੇ ਬੈਠਣਾ ਸੁਖਾਲੀ-ਸੌਖੀ ਆਸਾਨੀ-ਸੌਖ ਬਣਾਵਟ

ਬਣਤਰ, ਸਾਫ਼ ਲਿਖਾਈ । ਸਪੱਸ਼ਟ-ਸਾਫ਼ । ਗੁਰਮੁਖੀਪੈਂਤੀ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ “ਗੁਰਮੁਖੀ ‘ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਵਿੱਥ-ਫ਼ਰਕ । ਸੰਨ-ਖ਼ੁਸ਼ |

7. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਮੈਂ ਸੋਹਣਾ-ਸੋਹਣਾ ਲਿਖਾਂਗੀ ਕਹਾਣੀ ਕਿਸ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਡਾ: ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਸੋਮਲ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਨਿੰਮੀ/ਪੰਮੀ/ਮਾਤਾ ਜੀ ਕਿਸ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਪਾਤਰ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੈਂ ਸੋਹਣਾ-ਸੋਹਣਾ ਲਿਖਾਂਗੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਨਿੰਮੀ ਨੇ ਇਕ ਚਿੱਠੀ ’ਤੇ ਲੇਖ ਕਿਸ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਲਿਖਣੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਨਿੰਮੀ ਨੂੰ ਕੌਣ ਗੀਟੇ ਖੇਡਣ ਲਈ ਕਹਿ ਰਹੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੰਮੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿਹੜੀ ਲਿਖਾਈ ਸੋਹਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਜੋ ਸੁਖਾਲੀ ਪੜ੍ਹੀ ਜਾ ਸਕੇ ਜੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸੋਹਣੀ ਲਿਖਾਈ ਤੋਂ ਕਿਸ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-ਲਿਖਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਵੀ ਤੇ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਵੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਚਿੱਠੀ ਉੱਤੇ ਪਤਾ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ;
ਸੋਹਣੀ ਲਿਖਾਈ ਵਿਚ ਨਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕਿਸੇ ਦੀ ਭੈੜੀ ਲਿਖਾਈ ਦੇਖ ਕੇ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਖਿਝ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਕਿਹੜੇ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਗੁਰਮੁਖੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਅੱਖਰ ਆਕਾਰ ਵਿਚ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਇੱਕੋ-ਜਿਹੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਲਿਖਾਈ ਸੋਹਣੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਣਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਅੱਖਰ ਸੋਹਣੇ ਲਿਖ ਕੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਸੋਹਣੀ ਲਿਖਾਈ ਦਾ ਮਨ ਉੱਤੇ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
‘ਹਰ ਅੱਖ਼ਰ ਦੀ ………… ਵਲ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ । ਇਸ ਵਾਕ ਵਿਚਲੀ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰਨ ਲਈ ਢੁੱਕਵਾਂ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਣਤਰ ਜੀ ।

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 9 ਕਬੱਡੀ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 9 ਕਬੱਡੀ

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਤੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਰੂਪ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਦੋ ਰੂਪ ਹਨ-ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਅਤੇ ਸਰਕਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਬੱਡੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਰਾਜ-ਖੇਡ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਬੱਡੀ ਪੰਜਾਬ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਹਰਿਆਣਾ, ਬਿਹਾਰ, ਕੰਰਨਾਟਕ, ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ ਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੀ ਰਾਜ-ਖੇਡਾਂ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਏਸ਼ੀਅਨ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਕਿੰਨੇ ਸੋਨ ਤਗਮੇ ਜਿੱਤੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੱਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੜ੍ਹੋ ਤੇ ਸਮਝੋ-
(ਉ) ਪ੍ਰਫੁਲਤ – ਵਧਣਾ-ਫੁੱਲਣਾ, ਵਧਾਉਣਾ, ਫੈਲਾਉਣਾ ।
(ਅ) ਅਤਿਅੰਤ – ……………………………………………….
(ਈ) ਆਚਾਰ – ……………………………………………….
(ਸ) ਪੋਲਾ – ……………………………………………….
(ਹ) ਸੁਮੇਲ – ……………………………………………….
(ਕ) ਚੋਖੀ – ……………………………………………….
(ਖਿ) ਧਾਵਾ – ……………………………………………….
ਉੱਤਰ
(ਉ) ਪ੍ਰਫੁਲਿਤ – ਵਧਣਾ-ਫੁੱਲਣਾ, ਵਧਾਉਣਾ, ਫੈਲਾਉਣਾ ।
(ਅ) ਅਤਿਅੰਤ – ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ।
(ਈ) ਆਚਾਰ – ਚੱਜ, ਵਰਤੋਂ-ਵਿਹਾਰ ।
(ਸ) ਪੋਲਾ – ਨਰਮ !
(ਹ) ਸੁਮੇਲ – ਵੱਖ-ਵੱਖ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਾਂ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਵਧੀਆ ਮੇਲ ।
(ਕ) ਚੋਖੀ – ਕਾਫ਼ੀ ।
(ਖਿ) ਧਾਵਾ -ਹਮਲਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿਚ ਢੁੱਕਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਭਰੋ-
(ਪ੍ਰਫੁਲਿਤ, ਮੱਧ, ਟੀਮ, ਜੇਤੂ, ਸੱਤ ।)
(ੳ) ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਵਿਚਕਾਰ ……….. ਰੇਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਟੋਲੀਆਂ ਲਈ ਅੱਜ-ਕੱਲ ……… ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ ।
(ਈ) ਅੰਤ `ਤੇ ਵੱਧ ਅੰਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ………. ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਏਸ਼ੀਆ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਕਬੱਡੀ ਵਿਚ ਲਗਾਤਾਰ ………… ਸੋਨ ਤਗਮੇ ਜਿੱਤੇ ਹਨ ।
(ਹ) ਪੰਜਾਬੀ ਕਬੱਡੀ ਨੂੰ ……….. ਕਰਨ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਵਿਚਕਾਰ ਮੱਧ ਰੇਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਟੋਲੀਆਂ ਲਈ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਟੀਮ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ । ਅੰਤ `ਤੇ ਵੱਧ ਅੰਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਜੇਤੂ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਏਸ਼ੀਅਨ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਕਬੱਡੀ ਵਿਚ ਲਗਾਤਾਰ ਸੱਤ ਸੋਨ ਤਗਮੇ ਜਿੱਤੇ ਹਨ ।
(ਹ) ਪੰਜਾਬੀ ਕਬੱਡੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁਲਿਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਦੋ ਰੂਪ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਅਤੇ ਸਰਕਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦਾ ਆਕਾਰ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਭਾਗ ਲੈਂਦੇ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਆਇਤਾਕਾਰ ਤੇ ਪੋਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇਕ ਮੱਧ-ਰੇਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਖੇਡ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਨੂੰ ਦੋ ਬਰਾਬਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦੀ ਹੈ । ਯੂਨੀਅਰ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਤੇ ਇਸਤਰੀਆਂ ਲਈ ਮੈਦਾਨ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਖਿਡਾਰੀ ਭਾਗ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ;
ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਦੀਆਂ ਦੋਹਾਂ ਟੀਮਾਂ ਵਿਚ ਬਾਰਾਂ-ਬਾਰਾਂ ਖਿਡਾਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸੱਤ-ਸੱਤ ਖਿਡਾਰੀ ਖੇਡ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਪਰੰਤੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੰਜ-ਪੰਜ ਖਿਡਾਰੀ ਵਾਧੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋੜ ਪੈਣ ‘ਤੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਬਦਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕਬੱਡੀ ਖੇਡਣ ਲਈ ਖਿਡਾਰੀ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਗੁਣ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਬੱਡੀ ਖੇਡਣ ਲਈ ਖਿਡਾਰੀ ਵਿਚ ਚੋਖੀ ਸਰੀਰਕ ਸ਼ਕਤੀ, ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰੀ, ਲੰਮਾ ਸਾਹ, ਚੁਸਤੀ ਤੇ ਫੁਰਤੀ ਆਦਿ ਗੁਣ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਕਬੱਡੀ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਵਿਚ ਕੀ ਸਾਂਝ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਬੱਡੀ ਖੇਡਣ ਤੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਦੋਹਾਂ ਲਈ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਵਿਚ ਚੋਖੀ ਸਰੀਰਕ ਸ਼ਕਤੀ ਤੇ ਚੁਸਤੀਫੁਰਤੀ ਆਦਿ ਦਾ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਬੱਡੀ ਵਿੱਚ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਹਿੱਲਣ ਨਾ ਦੇਣਾ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਿੰਨੀ ਕੁਸ਼ਤੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕਬੱਡੀ ਤੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਦੋਹਾਂ ਵਿਚ ਕਾਫ਼ੀ ਸਾਂਝ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਪੜੋ, ਸਮਝੋ ਤੇ ਲਿਖੋ-
(ਉ) ਜਿੱਤ – ਹਾਰ
(ਅ) ਨਫ਼ਰਤ – …..
(ਬ) ਹੌਲੀ – ……..
(ਸ) ਸੁਸਤੀ – ……
(ਹ) ਔਗੁਣ – ……..
(ਕ) ਸਖ਼ਤ – ………..
(ਖ) ਆਖਰੀ – ……..
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਜਿੱਤ – ਹਾਰ
(ਅ) ਨਫ਼ਰਤ – ਮੋਹ, ਪਿਆਰ
(ੲ) ਹੌਲੀ -ਤੇਜ਼
(ਸ) ਸੁਸਤੀ – ਚੁਸਤੀ
(ਹ) ਔਗੁਣ – ਗੁਣ
(ਕ) ਸਖ਼ਤ – ਨਰਮ
(ਖ) ਆਖਰੀ – ਪਹਿਲਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਦੱਸ ਕੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ
ਮਨਪਸੰਦ, ਖਿਡਾਰੀ, ਅਰਾਮ, ਮੈਦਾਨ, ਚੁਸਤ, ਪਹਿਲਵਾਨ, ਕਬੱਡੀ, ਜਾਫੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਮਨਪਸੰਦ ਮਨ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲੱਗਣ ਵਾਲਾ)-ਕਬੱਡੀ ਮੇਰੀ ਮਨਪਸੰਦ ਖੇਡ ਹੈ ।
(ਅ) ਖਿਡਾਰੀ ਖੇਡਣ ਵਾਲਾ)-ਕਬੱਡੀ ਖੇਡਦਿਆਂ ਖਿਡਾਰੀ ਨੇ ਧਾਵੀ ਦਾ ਗੁੱਟ ਫੜ ਕੇ ਮੁੜ ਨਾ ਛੱਡਿਆ ।
(ਇ) ਅਰਾਮ (ਚੈਨ, ਠੀਕ ਹੋਣਾ, ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ)-ਦਵਾਈ ਖਾ ਕੇ ਮੇਰੀ ਸਿਰਦਰਦ ਨੂੰ ਅਰਾਮ ਆ ਗਿਆ ।
(ਸ) ਮੈਦਾਨ ਪੱਧਰੀ ਥਾਂ, ਖੇਡਣ ਜਾਂ ਜੰਗ ਕਰਨ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਥਾਂ)-ਖਿਡਾਰੀ ਖੇਡਣ ਲਈ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਆ ਗਏ ।
(ਹ) ਚੁਸਤ ਸਰੀਰਕ ਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤੇਜ਼ਕਬੱਡੀ ਖੇਡਣ ਲਈ ਖਿਡਾਰੀ ਦਾ ਚੁਸਤ-ਫੁਰਤ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।
(ਕ) ਪਹਿਲਵਾਨ ਮੱਲ, ਭਲਵਾਨ)-ਪਹਿਲਵਾਨ ਕੁਸ਼ਤੀਆਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ ।
(ਖ) ਜਾਫੀ (ਕਬੱਡੀ ਵਿਚ ਧਾਵੀ ਨੂੰ ਫੜਨ ਵਾਲਾਜੇਕਰ ਜਾਫੀ ਨੇ ਧਾਵੀ ਨੂੰ ਜੱਫਾ ਮਾਰ ਕੇ ਮੁੜ ਆਪਣੇ ਪਾਸੇ ਵਲ ਜਾਣ ਨਾ ਦਿੱਤਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਮਰਿਆ, ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਢੁੱਕਵੇਂ ਮਿਲਾਨੇ ਕਰੋ-


ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚੋਂ ਰਾਜਾਂ ਤੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ- ‘
ਬੰਗਾਲ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਬਰਮਾ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ, ਪੰਜਾਬ, ਨੇਪਾਲ, ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ, ਕਰਨਾਟਕ, ਹਰਿਆਣਾ, ਭਾਰਤ, ਲੰਕਾ, ਬਿਹਾਰ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
ਉੱਤਰ:

Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 12 ਗੁਲਾਬ ਦਾ ਆੜੀ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Punjabi Chapter 12 ਗੁਲਾਬ ਦਾ ਆੜੀ

1. ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ :-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ-
(ਉ) ਸੁਹੇਲ ਬੱਸ ’ਚ ਬੈਠਾ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ …. ਨੂੰ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਆ) ਉੱਥੇ ਕੋਈ ……… ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ।
(ਬ) ਇੱਕ ……………. ਕੰਧ ਤੋਂ ਦੀ ਲੰਘੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ।
(ਸ) ਤਿਤਲੀ ਗੁਲਾਬ ’ਤੇ ………… ਤਾੜੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ।
(ਹ) ਤੂੰ ਮੇਰਾ ਸੱਚਾ ………….. ਹੈਂ ।
(ਕ) ……….. ਗੁਲਾਬ ਖਿੜ ਗਿਆ ।’’
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਸੁਹੇਲ ਬੱਸ ‘ਚ ਬੈਠਾ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਅ) ਉੱਥੇ ਕੋਈ ਤਾਂਗਾ ਰਿਕਸ਼ਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾਂਦਾ ।
(ਈ ਇੱਕ ਬਿੱਲੀ ਕੰਧ ਤੋਂ ਦੀ ਲੰਘੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ |
(ਸ) ਤਿਤਲੀ ਗੁਲਾਬ ’ਤੇ ਮੰਡਲਾਉਂਦੀ ਤਾੜੀਆਂ ਵਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ।
(ਹ) ਤੂੰ ਮੇਰਾ ਸੱਚਾ ਆੜੀ ਹੈਂ ।
(ਕ) “ਆਹਾ ! ਗੁਲਾਬ ਖਿੜ ਗਿਆ ।

2. ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ:-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹਵਾ ਚੱਲਣ ਨਾਲ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਪੱਤੇ ਕਿਵੇਂ ਛਣਕ ਰਹੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਛੈਣਿਆਂ ਵਾਂਗ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੁਹੇਲ ਨੇ ਮੂੰਗਫਲੀ, ਦੀਆਂ ਗਿਰੀਆਂ ਕਿਸ-ਕਿਸ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਦਿੱਤੀਆਂ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਾਟੋ ਤੇ ਗੁਟਾਰਾਂ ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਗੁਲਾਬ ਦਾ ਪੌਦਾ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਬਿਮਾਰ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਦੋ-ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸੁਹੇਲ ਨੇ ਗੁਲਾਬ ਦੇ ਪੌਦੇ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਪਾਣੀ ਤੇ ਖ਼ਾਦ ਪਾ ਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘‘ਇਹ ਤੂੰ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ ।” ਸੁਹੇਲ ਨੂੰ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ ਆਖੇ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਾਟੋ ਨੇ ।

3. ਇਸ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਮਾਸੀ ਸ਼ਬਦ ਆਏ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ:-

ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਸਮਾਸੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ ।
ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ, ਪਾਲੋ-ਪਾਲ, ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ, ਤਾਂਗਾਰਿਕਸ਼ਾ, ਕੋਈ-ਕੋਈ, ਮੂਹਰੇ-ਮੂਹਰੇ, ਇਧਰ-ਉਧਰ, ਦੋ-ਚਾਰ, ਦੋ-ਤਿੰਨ, ਦੇਖਦੇ-ਦੇਖਦੇ, ਕਰਦੇ-ਕਰਦੇ, ਭੁੱਖਪਿਆਸ, ਬਿਰਖਾਂ-ਬੂਟਿਆਂ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ-ਸਾਡੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਪਾਣੀ ਹੀ ਪਾਣੀ ਸੀ ।
2. ਪਾਲੋ-ਪਾਲ-ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤਕ ਰੁੱਖ ਪਾਲੋ-ਪਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਸਨ
3. ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ-ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਿਡੌਣੇ ਵਿਕ ਰਹੇ ਸਨ ।
4. ਤਾਂਗਾ-ਰਿਕਸ਼ਾਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਤਾਂ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਜਾਣ ਲਈ ਕੋਈ ਤਾਂਗਾ-ਰਿਕਸ਼ਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ।
5.  ਕੋਈ-ਕੋਈ-ਅਸਮਾਨ ਵਿਚ ਅਜੇ ਕੋਈ-ਕੋਈ ਤਾਰਾ ਹੀ ਚਮਕਣ ਲੱਗਾ ਹੈ ।
6. ਮੂਹਰੇ ਮੂਹਰੇ-ਮੈਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੇ ਮੂਹਰੇ-ਮੂਹਰੇ ਤੁਰ ਪਿਆ ।
7. ਇਧਰ-ਉਧਰ-ਮੈਂ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਦੇਖਦਾ ਹੋਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸਾਂ ।
8. ਦੋ-ਚਾਰ-ਸਾਰੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਹੁਣ ਦੋ ਚਾਰ/ਦੋ ਤਿੰਨ ਦਰਖ਼ਤ ਹੀ ਬਚੇ ਹਨ ।
9. ਦੇਖਦੇ-ਦੇਖਦੇ-ਦੇਖਦੇ-ਦੇਖਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਅੱਖੋਂ ‘ ਓਹਲੇ ਹੋ ਗਿਆ ।
10. ਕਰਦੇ-ਕਰਦੇ-ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਕੰਮ ਕਰਦੇ-ਕਰਦੇ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਥੱਕ ਗਏ ।
11. ਭੁੱਖ-ਪਿਆਸ-ਇੱਥੇ ਚੱਲਦੇ ਲੰਗਰ ਵਿਚ ਹਰ ਗਰੀਬ-ਗੁਰਬੇ ਦੀ ਭੁੱਖ-ਪਿਆਸ ਮਿਟਦੀ ਹੈ ।
12. ਬਿਰਖਾਂ-ਬੂਟਿਆਂ-ਜੰਗਲ ਬਿਰਖਾਂ-ਬੂਟਿਆਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ।

4. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦਲਿਖੇ ਗਏ ਹਨ। ਦੋਹਾਂ ਵਿਚਲੇ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਸਮਝੋ:

ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਹਿੰਦੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ-
ਦਰੱਖ਼ਤ, ਗੁਲਾਬ, ਖ਼ੁਸ਼ਬੋ, ਮੱਛੀਆਂ, ਕਾਟੋ, ਬਿੱਲੀ ।
ਉੱਤਰ:

5. ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ ਹੀ ਅਰਥ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ਼ ਪੜੋ ਅਤੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰੋ:

ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਸ਼ਬਦ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ
ਹੌਲੀ, ਕਰੀਬ, ਕੋਲ, ਕਾਟੋ, ਆੜੀ ।
ਉੱਤਰ:

6. ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜੋ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ’-
ਸੁਹੇਲ ਅੱਜ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਨਾ ਜਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪਾਪਾ ਨਾਲ ਜਾਣ ਦੀ ਜ਼ਿਦ ਕਰਨ ਲੱਗਿਆ ਅੱਗੋਂ ਪਾਪਾ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸਕੂਲ ਲਿਜਾਣੋਂ ਮਨ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਮੰਮੀ ਦੇ ਕਹਿਣ ਤੇ ਰਾਜ਼ੀ ਹੋ ਗਏ ।
ਸੁਹੇਲ ਬੱਸ ’ਚ ਬੈਠਾ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ਸੜਕਾਂ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਪਾਲੋ-ਪਾਲ ਖੜੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਉਸ ਨੂੰ ਬੜੇ ਸੋਹਣੇ ਲੱਗ ਰਹੇ ਸਨ । ਸੁਹੇਲ ਦੇ ਪਾਪਾ ਦਾ ਸਕੂਲ ਪਿੰਡ ਦੇ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਕਰੀਬ ਡੇਢ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸੀ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਕੋਈ ਤਾਂਗਾ-ਰਿਕਸ਼ਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਪਰ ਸੁਹੇਲ ਸਕੂਲ ਦੇਖਣ ਦੇ ਚਾਅ ’ਚ ਮੁਹਰੇ-ਮੁਹਰੇ ਭੱਜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ।

ਸੁਹੇਲ ! ਹੌਲੀ ਚੱਲ ਬੇਟਾ ! ਅੜਕ ਕੇ ਡਿਗ ਜਾਵੇਂਗਾ ਸੁਹੇਲ ਦੇ ਪਾਪਾ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹੌਲੀ ਤੁਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ |
ਨਹੀਂ, ਪਾਪਾ ! ਮੈਂ ਡਿਗਦਾ ਨਹੀਂ । ਆਹਾ ! ਪਾਪਾ ! ਕਿੰਨੀਆਂ ਸੋਹਣੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਸੁਹੇਲ ਨੇ ਟੋਭੇ ਵਿਚਲੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਦੇਖ ਕੇ ਕਿਹਾ । ਹਾਂ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਨੇ । ਇਹ ਟੋਭੇ ‘ਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਨੇ । ਸੁਹੇਲ ਦੇ ਪਾਪਾ ਨੇ ਮੱਛੀਆਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਵਲ ਝਾਕਦਿਆਂ ਦੇਖ ਕੇ ਕਿਹਾ |
ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਠੰਢ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ । ਸੁਹੇਲ ਨੇ ਭੋਲਾ ਜਿਹਾ ਮੂੰਹ ਬਣਾ ਕੇ ਕਿਹਾ,
ਨਹੀਂ, ਪਾਣੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ । ਪਾਪਾ ਨੇ ਸੁਹੇਲ ਦੀ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਾਪਾ ਨੇ ਸੁਹੇਲ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਲਿਜਾਣ ਤੋਂ ਕਿਉਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਾਪਾ ਕਿਸ ਦੇ ਕਹਿਣ ‘ ਤੇ ਸੁਹੇਲ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਨਾਲ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਰਾਜ਼ੀ ਹੋ ਗਏ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੁਹੇਲ ਦੀ ਮੰਮੀ ਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੁਹੇਲ ਬੱਸ ਵਿਚ ਬੈਠਾ ਕੀ ਕੁੱਝ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਉਸਦਾ ਉਸ ਉੱਪਰ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੁਹੇਲ ਬੱਸ ਵਿਚ ਬੈਠਾ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ਸੜਕਾਂ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣੇ ਲਗਦੇ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਾਪਾ ਦਾ ਸਕੂਲ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਕਿੰਨੀ ਦੂਰ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਪਾਪਾ ਦਾ ਸਕੂਲ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਡੇਢ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸੁਹੇਲ ਕਿਸ ਚਾਅ ਨਾਲ ਮੂਹਰੇ-ਮੂਹਰੇ ਭੱਜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਕੂਲ ਦੇਖਣ ਦੇ ਚਾਅ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸੁਹੇਲ ਨੇ ਮੱਛੀਆਂ ਬਾਰੇ ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਕੀ ਪੁੱਛਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੁਹੇਲ ਨੇ ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕੀ ਮੱਛੀਆਂ ਟੋਭੇ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਪਾਪਾ ਨੇ ਸੁਹੇਲ ਨੂੰ ਮੱਛੀਆਂ ਦੇ ਘਰ ਬਾਰੇ ਕੀ ਦੱਸਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਪਾਪਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਾਣੀ ਮੱਛੀਆਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਪਾਲੋ-ਪਾਲ-ਕਤਾਰ ਵਿਚ । ਰਾਜ਼ੀ ਹੋ ਗਏ-ਮੰਨ ਗਏ ਅੜਕ ਕੇ-ਠੋਕਰ ਖਾ ਕੇ । ਟੋਭਾ-ਡੂੰਘਾ ਛੱਪੜ । ਝਾਕਣਾ-ਛਿਪ ਕੇ ਦੇਖਣਾ । ਝੂਲੇ-ਪੰਘੂੜੇ । ਬਿਰਖ-ਰੁੱਖ ਬਾਅਦ-ਪਿੱਛੋਂ । ਕੁਮਲਾਏ-ਮੁਰਝਾਏ, ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਏ । ਸੌਂ-ਲਹਿਰ, ਵਲਵਲਾ, ਵਿਚਾਰ-ਵੇਗ । ਖੁਸ਼ਬੋਆਂ-ਸੁਗੰਧੀਆਂ ਮਨ ਭਰ ਆਉਣਾ-ਮਨ ਦੁੱਖ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਣਾ । ਚਿੰਤਾ-ਫ਼ਿਕਰ ਰੇਹ-ਉਹ ਖ਼ਾਦ ਜੋ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਮਲਮੂਤਰ ਤੋਂ ਬਣਦੀ ਹੈ, ਰੂੜੀ ਦੀ ਖ਼ਾਦ । ਰੁੱਝ ਗਿਆਖੁੱਭ ਗਿਆ । ਮੰਡਲਾਉਣਾ-ਅਸਮਾਨ ਵੀ ਘੁੰਮਣਾ, ਚੱਕਰ ਕੱਟਣਾ ਹਾਮੀ ਭਰੀ-ਪੱਖ ਲੈਣਾ, ਹਮਾਇਤ ਕਰਨੀ । ਆੜੀ-ਸਾਥੀ, ਮਿੱਤਰ, ਦੋਸਤ ।

7. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਗੁਲਾਬ ਦਾ ਆੜੀ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਲੇਖਕ ਕੌਣ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਤਰਸੇਮ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਾਪਾ ਸੁਹੇਲ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲਿਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੁਹੇਲ ਦੇ ਪਾਪਾ ਦਾ ਸਕੂਲ ਪਿੰਡਾਂ ਕਿੰਨੀ ਦੂਰ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਡੇਢ ਕਿਲੋਮੀਟਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸੁਹੇਲ ਪਾਪਾ ਦੇ ਮੋਹਰੇ-ਮੋਹਰੇ ਕੀ ਦੇਖਣ ਦੇ ਚਾਅ ਵਿਚ ਭੱਜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ;
ਪਾਪਾ ਦਾ ਸਕੂਲ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸੁਹੇਲ ਨੇ ਪਾਪਾ ਦੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਰਾਹ ਦੇ ਟੋਭੇ ਵਿਚ ਕੀ ਦੇਖਿਆ ?
ਉੱਤਰ-ਮੱਛੀਆਂ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪਾਪਾ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਸੁਹੇਲ ਕੀ ਦੇਖਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਿਰਖ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹਵਾ ਦੇ ਚਲਣ ਨਾਲ ਦਰੱਖ਼ਤਾਂ ਦੇ ਪੱਤੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਛਣਕਦੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਛੈਣਿਆਂ ਵਾਂਗ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਥੱਕਿਆ ਸੁਹੇਲ ਇਕ ਪਾਸੇ ਬੈਠ ਕੇ ਕੀ ਖਾਣ ਲੱਗਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੂੰਗਫਲੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਸੁਹੇਲ ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੀਆਂ ਗਿਰੀਆਂ ਕਿਸ ਵੱਲ ਸੁੱਟਣ ਲੱਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਾਟੋ ਵਲ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਕਿਸ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਸਾਰੇ ਪੰਛੀ ਇਕ ਦਮ ਉੱਡ ਗਏ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਕ ਬਿੱਲੀ ਨੂੰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਕਿਸਨੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਜਿਹੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਸੁਹੇਲ ਨੂੰ ਉਦਾਸ ਨਾ ਹੋਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਗੁਲਾਬ ਨੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਗੁਲਾਬ ਨੇ ਸੁਹੇਲ ਤੋਂ ਕੀ ਮੰਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਪਾਣੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਗੁਲਾਬ ਨੂੰ ਪਿਆਸ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰ ਹੋਏ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨ ਹੋ ਗਏ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਦੋ-ਤਿੰਨ ਦਿਨ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਸੁਹੇਲ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਕੀ ਪਾਉਣ ਚੱਲਿਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਰੇਹ (ਖ਼ਾਦ) (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਕਿਸ ਨੇ ਸੁਹੇਲ ਨੂੰ ਗੁਲਾਬ ਦੀਆਂ ਜੜਾਂ ਵਿਚ ਰੇਹ ਪਾਉਂਦਿਆਂ ਦੇਖ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਉਸਨੇ ਚੰਗਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਾਟੋ ਨੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਸੁਹੇਲ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਖੇਡਣ ਲੱਗਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੰਛੀਆਂ ਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਗੁਲਾਬ ਦੇ ਖਿੜਨ ਨਾਲ ਕੌਣ ਉਸ ਉੱਤੇ ਮੰਡਲਾਉਂਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਤਾੜੀਆਂ ਵਜਾਉਣ ਲੱਗੀਆਂ ?
ਉੱਤਰ:
ਤਿਤਲੀਆਂ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਗੁਲਾਬ ਨੇ ਸੁਹੇਲ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਕੀ ਮੰਨਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਆੜੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਣ ਦਾ ਸਾਰੇ ਬਿਰਖਾਂ ਬੂਟਿਆਂ ‘ਤੇ ਕੀ ਅਸਰ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋ ਗਏ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
‘ਸੁਹੇਲ ਬੱਸ ਵਿਚ ਬੈਠਾ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ …………. ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀਂ । ਇਸ ਵਾਕ ਵਿਚਲੀ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਵਿਚ ਭਰਨ ਲਈ ਢੁੱਕਵਾਂ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ ?
ਉੱਤਰ:
ਹਰੇ-ਭਰੇ (✓) ।

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 8 ਬੁੱਝ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਬਾਤ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 8 ਬੁੱਝ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਬਾਤ

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

(ਉ) ਦੀਪੀ ਕਹਿੰਦਾ ……….. ਲਈ ਦਾਤ
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਇਕ ਬੁਝਾਰਤ ਬੁੱਝ । ਤੂੰ ਦੱਸ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬੰਦੇ ਲਈ ਇਕ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

(ਅ) ਉਹ ਕੇਵਲ ………… ਵਿਚ ਕਰਦੀ । ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਨਾ ਕੇਵਲ ਗਿਣਨਾ ਹੀ ਜਾਣਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ · ਲਿਖ ਵੀ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਉਹ ਹਿਸਾਬ ਲਈ ਜੋੜ, ਘਟਾਓ, ਗੁਣਾ ਤੇ ਵੰਡ ਦੇ ਕੰਮ ਤਾਂ ਮਿੰਟਾਂ-ਸਕਿੰਟਾਂ ਵਿਚ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ।

(ਇ) ਇਸ ਨੇ ਹੋਰ ………… ਮੇਰੀ ਬਾਤ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਇਕ ਬੁਝਾਰਤ ਬੁੱਝ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਹੋਰ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ।

(ਸ) ਬਟਨ ਦਬਾ ਕੇ ………… ਭਰ ਲਓ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਬਟਨ ਦਬਾ ਕੇ ਟਾਈਪ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਵਿਚ ਰਿਕਾਰਡ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਚਾਹੋ, ਤਾਂ ਉਸ ਨਾਲ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵੀ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਮਨ-ਮਰਜ਼ੀ ਦੇ ਰੰਗ ਵੀ ਭਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ।

(ਹ) ਵਾਇਰਸ ਹੋ ……….. ਮੇਰੀ ਬਾਤ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਬੁਝਾਰਤ ਬੁੱਝ ਤੇ ਦੱਸ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਸ ਵਿਚ ਵਾਇਰਸ ਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਮਿੱਟੀ-ਘੱਟਾ ਤੇ ਬਰਸਾਤ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

(ਕ) “ਕੀਅ ਬੋਰਡ ……. ਕੀ ਦਫ਼ਤਰ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਮੌਨੀਟਰ ਉਸਦੇ ਕੀ ਬੋਰਡ ਵਾਂਗ ਹੀ ਉਸਦਾ ਮੁੱਖ ਅੰਗ ਹੈ । ਇਹ ਮਸ਼ੀਨ ਘਰ ਤੇ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿਚ ਬੰਦੇ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ।

(ਖ) ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ …….. ਮੇਰੀ ਬਾਤ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਇਕ ਬੁਝਾਰਤ ਸੁਣ ਕੇ ਬੁੱਝ ਤੇ ਦੱਸ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਰਾਤ-ਦਿਨ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਰਤਾ ਵੀ ਥੱਕਦੀ ਨਹੀਂ ।

(ਗ) ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਤਾਂ …….. ਰਹੇ ਅਧੂਰੀ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣਾ ਸਿੱਖਣਾ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਇਸਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਨਾ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਬੰਦੇ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ-ਲਿਖਾਈ ਅਧੂਰੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

(ਘ) ਦਿਓ ਕਮਾਂਡ ……….. ਮੇਰੀ ਬਾਤ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਇਕ ਬੁਝਾਰਤ ਸੁਣ ਕੇ ਬੁੱਝ ਤੇ ਦੱਸ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਮਾਂਡ ਦੇ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਸੰਗੀਤ ਸੁਣ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਜੋ ਕਿ ਇਕ ਅਦਭੁੱਤ ਕਰਾਮਾਤ ਜਾਪਦੀ ਹੈ ।

ਬਹੁਤ ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਦੀਪੀ ਕਹਿੰਦਾ ਸੁਣ ਓਏ ਜੀਤੀ,
ਬੁੱਝ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਬਾਤ
ਐਸੀ ਇਕ ਮਸ਼ੀਨ ਉਹ ਕਿਹੜੀ,
ਜੋ ਬੰਦੇ ਲਈ ਦਾਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕੀ ਬੁੱਝਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ?
2. ਮਸ਼ੀਨ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹੈ ?
3. ‘ਬੁੱਝ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਬਾਤ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਸਤਰਾਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:

1. ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਇਕ ਬੁਝਾਰਤ ਬੁੱਝਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
2. ਮਸ਼ੀਨ ਬੰਦੇ ਲਈ ਦਾਤ ਹੈ ।
3. (ਨੋਟ-ਉਪਰੋਕਤ ਸਤਰਾਂ ਹੀ ਲਿਖੋ ।)

2. ਉਹ ਕੇਵਲ ਨਾ ਗਿਣਨਾ ਜਾਣੇ,
ਅੱਖਰ ਜੋੜ ਵੀ ਸਕਦੀ ।
ਜੋੜ, ਘਟਾਓ, ਗੁਣਾ, ਵੰਡ ਤਾਂ,
ਪਲਾਂ, ਛਿਣਾਂ ਵਿਚ ਕਰਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਮਸ਼ੀਨ ਕੀ-ਕੀ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ?
2. ਮਸ਼ੀਨ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਕਿੰਨੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਕਰਦੀ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਮਸ਼ੀਨ ਗਿਣਤੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਅੱਖਰ ਜੋੜਨ ਅਰਥਾਤ ਲਿਖਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਜੋੜ, ਘਟਾਓ, ਗੁਣਾ ਤੇ ਵੰਡ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ।
2. ਪਲਾਂ-ਛਿਣਾਂ ਵਿਚ ।

3. ਇਸ ਨੇ ਹੋਰ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਤਾਈਂ,
ਪਾ ਦਿੱਤੀ ਏ ਮਾਤ ।
ਦੀਪੀ ਕਹਿੰਦਾ ਸੁਣ ਓਏ ਜੀਤੀ,
ਬੁੱਝ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਬਾਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਨੇ ਕੀ ਕੀਤਾ ਹੈ ?
2. ਦੀਪੀ ਕਿਸ ਅੱਗੇ ਬਾਤ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
3. ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਨੇ ਹੋਰ ਸਾਰੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਤ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ।
2. ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਅੱਗੇ ਬਾਤ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
3. ਕੰਪਿਊਟਰ ।

4. ਬਟਨ ਦਬਾ ਕੇ ਟਾਈਪ ਕਰੋ,
ਤੇ ਫੀਡ, ਰਿਕਾਰਡ ਵੀ ਕਰ ਲਓ ।
ਚਿਤਰ ਬਣਾ ਲਓ, ਭਾਵੇਂ ਰੰਗ ਵੀ,
ਮਨਮਰਜ਼ੀ ਦੇ ਭਰ ਲਓ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਮਸ਼ੀਨ ਟਾਈਪ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਦੀ ਹੈ ?
2. ਰੰਗ ਕਿਸ ਵਿਚ ਭਰੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਮਸ਼ੀਨ ਬਟਨ ਦਬਾਉਣ ਨਾਲ ਟਾਈਪ ਕਰਦੀ ਹੈ ।
2. ਰੰਗ ਚਿਤਰਾਂ ਵਿਚ ਭਰੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

5. ਵਾਇਰਸ ਹੋ ਜਾਏ, ਸਹਿ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ,
ਘੱਟਾ ਤੇ ਬਰਸਾਤ ।
ਦੀਪੀ ਕਹਿੰਦਾ ਸੁਣ ਓਏ ਜੀਤੀ,
ਬੁੱਝ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਬਾਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਮਸ਼ੀਨ ਕਦੋਂ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ?
2. ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਵਾਇਰਸ ਆ ਜਾਣ ਜਾਂ ਘੱਟੇ ਤੇ ਬਰਸਾਤ ਦਾ ਅਸਰ ਹੋਣ ਨਾਲ ਮਸ਼ੀਨ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ।
2. ਦੀਪੀ ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਦੀ ਇਕ ਬਾਤ ਬੁੱਝੇ ।

6. ਕੀਅ-ਬੋਰਡ’ ਦੇ ਵਾਂਗੂੰ ਇਸ ਦਾ,
ਹੈ ਮੁੱਖ ਅੰਗ ਮੌਨੀਟਰ ।
ਬੰਦੇ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰੇ ਅਨੇਕਾਂ,
ਕੀ ਘਰ ਤੇ ਕੀ ਦਫ਼ਤਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅੰਗ ਕਿਹੜੇਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
2. ਇਹ ਮਸ਼ੀਨ ਬੰਦੇ ਦੇ ਕਿੱਥੇ-ਕਿੱਥੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਕੀ ਬੋਰਡ ਤੇ ਮੌਨੀਟਰ ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅੰਗ ਹਨ ।
2. ਇਹ ਮਸ਼ੀਨ ਬੰਦੇ ਦੇ ਘਰਾਂ ਤੇ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿਚ ਕੰਮ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ।

7. ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਜ਼ਰਾ ਨਾ ਥੱਕੇ,
ਵੇਖੇ ਨਾ ਦਿਨ-ਰਾਤ ।
ਦੀਪੀ ਕਹਿੰਦਾ ਸੁਣ ਓਏ ਜੀਤੀ,
ਬੁੱਝ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਬਾਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਇਹ ਮਸ਼ੀਨ ਕਿੰਨਾ ਚਿਰ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
2. ਬਾਤ ਕਿਸ ਨੂੰ ਬੁੱਝਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਇਹ ਮਸ਼ੀਨ ਬਿਨਾਂ ਥਕੇਵੇਂ ਤੋਂ ਰਾਤ- : ਦਿਨ ਕੰਮ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
2. ਜੀਤੀ ਨੂੰ ਬਾਤ, ਬੁੱਝਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ

8. ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਤਾਂ ਏ ਸਿੱਖਣਾ ਇਸ ਨੂੰ,
ਹੋਇਆ ਬੜਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ।
ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਸਿੱਖਿਆ ਇਸ ਦੇ,
ਬਾਥੋਂ ਰਹੇ ਅਧੂਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਕਿਸ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਗੱਲ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ?
2. ਵਿੱਦਿਆ ਕਿਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅਧੂਰੀ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ।
2. ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਵਿੱਦਿਆ ਅਧੂਰੀ ਹੈ ।

9. ਦਿਓ ਕਮਾਂਡ ਤੇ ਸੁਣੋ ਮਿਊਜ਼ਕ,
‘ਅਜਬ ਹੈ ਇਹ ਕਰਾਮਾਤ ।
ਦੀਪੀ ਕਹਿੰਦਾ ਸੁਣ ਓਏ ਜੀਤੀ
ਬੁੱਝ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਬਾਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਮਿਊਜ਼ਕ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
2. ਕੌਣ ਬਾਤ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਕਮਾਂਡ ਦੇ ਕੇ ।
2. ਦੀਪੀ ।

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਦੀਪੀ ਨੇ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਬਾਤ ਪਾਈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਹ ਮਸ਼ੀਨ ਪਲਾਂ-ਛਿਣਾਂ ਵਿਚ ਕੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਹ ਮਸ਼ੀਨ ਹਿਸਾਬ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਅਰਥਾਤ ਜੋੜ, ਘਟਾਓ, ਗੁਣਾਂ ਤੇ ਵੰਡ ਪਲਾਂ-ਛਿਣਾਂ ਵਿਚ ਕਰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਘੱਟਾ ਤੇ ਬਰਸਾਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਮਸ਼ੀਨ ਨੂੰ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਘੱਟਾ ਤੇ ਬਰਸਾਤ ਹੋਣ ਨਾਲ ਮਸ਼ੀਨ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿੱਥੇ-ਕਿੱਥੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਤੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਸਭ ਥਾਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣਾ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣਾ ਇਸ ਕਰਕੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਘਰਾਂ ਤੇ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਚਲਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪੜੋ, ਸਮਝੋ ਤੇ ਲਿਖੋ ।
ਮਸ਼ੀਨ : ਪੁਰਜ਼ਿਆਂ ਤੇ ਪੇਚਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਉਹ ਜੰਤਰ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਕੰਮ ਜਲਦੀ ਤੇ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਦਾਤ :
ਮਾਤ :
ਅਧੂਰੀ :
ਅਜਬ :
ਕਰਾਮਾਤ :
ਉੱਤਰ-ਮਸ਼ੀਨ : ਪੁਰਜ਼ਿਆਂ ਤੇ ਪੇਚਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਉਹ ਜੰਤਰ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਕੰਮ ਜਲਦੀ ਤੇ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਦਾਤ : ਦਾਨ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਵਸਤੂ, ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ।
ਮਾਤ : ਸਭ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦੇਣਾ ।
ਅਧੂਰੀ : ਜੋ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ, ਅਪੂਰਨ
ਅਜਬ : ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ, ਅਨੋਖਾ
ਕਰਾਮਾਤ : ਅਜੀਬ ਸ਼ਕਤੀ, ਅਣਹੋਣੀ ਬਾਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਕੁੱਝ ਸ਼ਬਦ ਆਏ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੋਹਣਾ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਬਟਨ : BUTTON
ਟਾਈਪ : TYPE
ਫੀਡ : FEED
ਵਾਇਰਸ : VIROUS
ਕੀਅ-ਬੋਰਡ : KEY-BOARD
ਮੋਨੀਟਰ : MONITOR
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪ ਹੀ ਲਿਖਣ ।)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ-
ਦਾਤ, ਰਿਕਾਰਡ, ਅਨੇਕਾਂ, ਬਾਥੂ, ਅਜਬ, ਕਰਾਮਾਤ, ਮਸ਼ੀਨ, ਚਿਤਰ, ਬਰਸਾਤ, ਦਫ਼ਤਰ, ਸਿੱਖਿਆ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਦਾਤ (ਦੇਣ, ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼)-ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਬੇਅੰਤ ਦਾਤਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ ।
2. ਰਿਕਾਰਡ (ਹਿਸਾਬ-ਕਿਤਾਬ, ਵੇਰਵਾ)ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਚ ਇਸ ਦਫ਼ਤਰ ਦਾ ਸਾਰਾ ਰਿਕਾਰਡ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ।
3. ਅਨੇਕਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ)-ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਅਨੇਕਾਂ ਸੂਰਬੀਰਾਂ ਨੇ ਜਾਨ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਲਾਈ ।
4. ਬਾਥੋਂ (ਬਿਨਾਂ)-ਭਰਾਵਾ, ਤੇਰੇ ਬਾਝੋ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਜੋਗੇ ਨਹੀਂ ।
5. ਅਜਬ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ)-ਕੰਪਿਊਟਰ ਅਜਬ ਕੰਮ ਕਰ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
6. ਕਰਾਮਾਤ (ਅਣਹੋਣੀ ਗੱਲ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਮਾ-ਗੁਰੂਆਂਪੀਰਾਂ ਦੀਆਂ ਜੀਵਨੀਆਂ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
7. ਮਸ਼ੀਨ (ਯੰਤਰ)-ਇਸੁ ਮਸ਼ੀਨ ਨਾਲ ਖ਼ਰਾਦ . ਦਾ ਕੰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
8. ਚਿਤਰ (ਤਸਵੀਰ)-ਇਹ ਇਕ ਸੁੰਦਰ ਕੁਦਰਤੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦਾ ਚਿਤਰ ਹੈ ।
9. ਬਰਸਾਤ (ਮੀਂਹ ਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਪੈਣਾ-ਜੁਲਾਈਅਗਸਤ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਹਨ ।
10. ਦਫ਼ਤਰ (ਬੈਠ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਥਾਂ)-ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਦਫ਼ਤਰ ਹੈ ।
11. ਸਿੱਖਿਆ ਪੜ੍ਹਾਈ)-ਪੰਜਾਬ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ ਦਾ ਦਫ਼ਤਰ ਮੁਹਾਲੀ ਵਿਚ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਹਿੱਸਿਆਂ (ਭਾਗਾਂ) ਦੀ ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ ਤਿਆਰ ਕਰੋ ।
ਜਾਂ
ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਭਾਗ ਖ਼ਾਲੀ ਗੋਲਿਆਂ ਵਿਚ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਕੰਪਿਊਟਰ ਮਸ਼ੀਨ ਕੋਲ ਜਾ ਕੇ ਅਧਿਆਪਕ ਤੋਂ ਇਸ ਦੇ ਭਾਗਾਂ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਕੰਮ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਕਰਨ ।)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
‘ਮੇਰੀ ਕਿਤਾਬ (ਪੁਸਤਕ) ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਲੇਖ ਰਚਨਾ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ-ਇ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਲਈ ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਲੇਖ-ਰਚਨਾ ਵਾਲਾ ਭਾਗ ।)

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 7 ਨਾਨੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆTextbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 7 ਨਾਨੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਬੁੱਧ ਰਾਮ ਦਾ ਇਹ ਨਾਂ ਕਿਸ ਨੇ ਤੇ ਕਿਉਂ ਰੱਖਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਬੁੱਧ ਰਾਮ ਦਾ ਇਹ ਨਾਂ ਉਸਦੀ ਨਾਨੀ ਨੇ ਇਸ ਕਰਕੇ ਰੱਖਿਆ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬੁੱਧਵਾਰ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਜੰਮਿਆ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਨਾਨਕੇ ਜਾਣ ਸਮੇਂ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਬੁੱਧੂ ਨੂੰ ਕੌਣ-ਕੌਣ ਮਿਲਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਨਾਨਕੇ ਜਾਣ ਸਮੇਂ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਬੁੱਧੂ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਰੀ, ਚੋਰ, ਅਰਥੀ ਚੁੱਕੀ ਜਾਂਦੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ, ਕੁੜੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰ ਰਹੇ ਲੋਕ, ਕਣਕ ਨੂੰ ਲੱਗੀ ਅੱਗ ਬੁਝਾ ਰਹੇ ਲੋਕ ਤੇ ਕਿਰਸਾਨ ਮਿਲੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਨਾਨਕੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਬੁੱਧੂ ਨੇ ਕੀ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਨਾਨਕੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਬੁੱਧੂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਨਾਨੀ ਨੂੰ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਵਾਪਰੀ ਸਾਰੀ ਹੱਡ-ਬੀਤੀ ਸੁਣਾਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਨਾਨੀ ਨੇ ਬੁੱਧੂ ਨੂੰ ਕੀ ਸਮਝਾਇਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਨਾਨੀ ਨੇ ਬੁੱਧੂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਉਹ ਅਨਪੜ੍ਹ ਰਹਿਣ ਕਰਕੇ ਬੁੱਧੂ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ । ਉਹ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਬਣ ਸਕਦਾ ਸੀ । ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬੋਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ । ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀਆਂ ਬਹੁਤਾ ਨਹੀਂ ਬੋਲਦੇ । ਜੇ ਬੋਲਣ ਦੀ ਲੋੜ ਪਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਸੋਚ-ਸਮਝ ਕੇ ਬੋਲਦੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਆਪਣੇ ਘਰ ਪਰਤ ਕੇ ਬੁੱਧੂ ਨੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਆਪਣੇ ਘਰ ਪਰਤ ਕੇ ਬੁੱਧੂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਕਲ੍ਹ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਨ ਸਕੂਲ ਜਾਇਆ ਕਰੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਬੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਠੀਕ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ
(ਚੋਰ, ਫ਼ਸਲ, ਲੜਕੀ, ਨੌਜਵਾਨ, ਜਾਲ )

(ਉ) ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਨੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ………… ਵਿਛਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ।
(ਅ) ਕੁੱਝ ………… ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਸੋਚ ਰਹੇ ਸਨ ।
(ਇ) ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਇਕ ………… ਦੀ ਅਰਥੀ ਚੁੱਕੀ ਮੜੀਆਂ ਵਲ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ।
(ਸ) ਅਗਲੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਇਕ ………… ਦਾ ਵਿਆਹ ਸੀ ।
(ਹ) ਕਿਰਸਾਣ ਦੀ ਪੱਕੀ ………… ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਨੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਜਾਲ ਵਿਛਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ।
(ਅ) ਕੁੱਝ ਚੋਰ ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਸੋਚ ਰਹੇ ਸਨ ।
(ਇ) ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਇਕ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਅਰਥੀ ਚੁੱਕੀ ਮੜ੍ਹੀਆਂ ਵਲ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ।
(ਸ) ਅਗਲੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਇਕ ਲੜਕੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਸੀ ।
(ਹ) ਕਿਰਸਾਣ ਦੀ ਪੱਕੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਬੁੱਧੂ ਆਪਣੇ ਨਾਨਕੇ ਪਹੁੰਚਿਆ । ਰਾਤ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਨਾਨੀ ਨੂੰ ਆਪ ਬੀਤੀ ਸੁਣਾਈ । ਤਦ ਨਾਨੀ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ, “ਜੇਕਰ ਤੂੰ ਅਨਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾ, ਤਾਂ ਹੀ ਬੁੱਧੂ ਬਣ ਗਿਆ । ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਕੇ ਤੂੰ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਹੋ ਜਾਣਾ ਸੀ । ਫਿਰ ਤੂੰ ਬਿਨਾਂ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬੋਲਣਾ । ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀਆਂ ਫ਼ਜ਼ੂਲ ਨਹੀਂ ਬੋਲਦੇ । ਜੇ ਬੋਲਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਸੋਚਸਮਝ ਕੇ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ’
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਲਿਖੋ-

1. ਬੁੱਧੂ ਕਿੱਥੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ?
2. ਬੁੱਧੂ ਨੇ ਕਿਸ ਨੂੰ ਆਪ ਬੀਤੀ ਸੁਣਾਈ ?
3. ਬੁੱਧੂ ਕਿਉਂ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬਣਿਆ ?
4. ਕੌਣ ਫ਼ਜ਼ਲ ਨਹੀਂ ਬੋਲਦੇ ?
5. ਪੜੇ-ਲਿਖੇ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀਆਂ ਲੋੜ ਪੈਣ ਤੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਨਾਨਕਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ।
2. ਆਪਣੀ ਨਾਨੀ ਨੂੰ ।
3. ਅਨਪੜ ਰਹਿਣ ਕਰਕੇ
4. ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀਆਂ ।
5. ਸੋਚ-ਸਮਝ ਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ
ਨਿਕੰਮਾ, ਸ਼ਿਕਾਰੀ, ਆਪ-ਬੀਤੀ, ਹੁਸ਼ਿਆਰ, ਫ਼ਜੂਲ, ਬਜ਼ੁਰਗ, ਬੀੜ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਨਿਕੰਮਾ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰ ਸਕਣ ਵਾਲਾ)–ਇਹ ਆਦਮੀ ਬਿਲਕੁਲ ਨਿਕੰਮਾ ਹੈ । ਇਸਨੂੰ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ।
2. ਸ਼ਿਕਾਰੀ (ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ)-ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਖੇਡ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
3. ਆਪ-ਬੀਤੀ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਬੀਤੀ ਗੱਲ-ਬੁੱਧੂ ਨੇ ਸਾਰੀ ਆਪ-ਬੀਤੀ ਆਪਣੀ ਨਾਨੀ ਨੂੰ ਸੁਣਾਈ ।
4. ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਤੇਜ਼ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਾਲਾ, ਚੁਕੰਨਾ)-ਤੂੰ ਜ਼ਰਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਹੋ ਕੇ ਘਰ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰੋ ।
5. ਫ਼ਜੂਲ (ਵਿਅਰਥ)-ਫ਼ਜੂਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਕੇ ਸਮਾਂ ਬਰਬਾਦ ਨਾ ਕਰੋ ।…
6. ਬਜ਼ੁਰਗ ਵਡੇਰੀ ਉਮਰ ਦਾ ਆਦਮੀ-ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦਾ ਆਦਰ-ਸਤਿਕਾਰ ਕਰੋ ।
7. ਬੀੜ (ਜੰਗਲ)-ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਛਤ ਬੀੜ ਵਿਖੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ
ਨਾਨਕੇ, ਦੋਹਤਾ, ਬੀੜ, ਮੜੀਆਂ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਨਾਨਕੇ ਮਾਂ ਦੇ ਪੇਕੇ-ਘਰ ਨੂੰ ਨਾਨਕੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ)-ਮੈਂ ਅੱਜ ਆਪਣੇ ਨਾਨਕੇ-ਘਰ ਜਾਣਾ ਹੈ ।
2. ਦੋਹਤਾ (ਧੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਦੋਹਤਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ-ਨਾਨਕਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਦੋਹਤੇ ਨੂੰ ਆਮ ਕਰਕੇ ਖੂਬ ਪਿਆਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ।
3. ਬੀੜ (ਜੰਗਲ)-ਅਸੀਂ ਛੱਤ ਬੀੜ ਵਿਚ ਬਣੇ ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਗਏ ।
4. ਮੜੀਆਂ ਮੁਰਦੇ ਦਾ ਦਾਹ-ਸਸਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਈ ਥਾਂ)-ਮੁਰਦੇ ਦਾ ਮੜ੍ਹੀਆਂ ਵਿਚ ਲਿਜਾ ਕੇ ਅੰਤਮ-ਸਸਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਬੁੱਧੂ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਦੌਰਾਨ ਉਸਨੂੰ ਕੌਣ-ਕੌਣ ਮਿਲਿਆ ? ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗੋਲ-ਚੱਕਰਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿਚ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਨਾਨਕੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਵਿਚ ਗਏ ਹੋ, ਤਾਂ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਜਾਂ ਉੱਥੇ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਜੋ ਕੁੱਝ ਤੁਸੀਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂ ਕੀਤਾ, ਉਸ ਸੰਬੰਧੀ ਪੰਜ-ਛੇ ਸਤਰਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
ਬੀਤੀਆਂ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿਚ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੇ ਸਕੂਟਰ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਬੈਠ ਕੇ ਆਪਣੇ ਨਾਨਕਿਆਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਗਿਆ । ਮੇਰੇ ਨਾਨਕਿਆਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਸੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਕਣਕ ਦੀ ਵਾਢੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ । ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਕਿਧਰੇ-ਕਿਧਰੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਹਰੇ ਚਾਰੇ ਦੇ ਖੇਤ ਖੜ੍ਹੇ ਸਨ ਤੇ ਕਿਧਰੇ-ਕਿਧਰੇ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਕਮਾਦ ਦੇ ਖੇਤ ਸਨ । ਗਰਮੀ · ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇਣ ਲਈ ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਚਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ । ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇਣ ਦਾ ਕੰਮ ਯੂ.ਪੀ. ਦਾ ਭਈਆ ਕਰਦਾ ਸੀ । ਮੇਰੇ ਮਾਮੇ ਦਾ ਵੱਡਾ ਮੁੰਡਾ ਟਰੈਕਟਰ ਨਾਲ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਵਾਹੁੰਦਾ ਤੇ ਅਗਲੀ ਫ਼ਸਲ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਉਹ ਦੱਸਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕੁੱਝ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਝੋਨਾ, ਕੁੱਝ ਵਿਚ ਮੱਕੀ, ਕੁੱਝ ਵਿਚ ਦਾਲਾਂ, ਕੁੱਝ ਵਿੱਚ ਚੜ੍ਹੀ ਤੇ ਬਾਜਰਾ ਬੀਜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ । ਨਾਨਕਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਦੋ ਮੱਝਾਂ ਸਨ, ਜੋ ਦੁੱਧ ਦਿੰਦੀਆਂ ਸਨ । ਮੈਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਤਾਜ਼ਾ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਲਈ ਮਿਲਦਾ । ਨਾਨਕਿਆਂ ਦੇ ਇਕ ਖੇਤ ਵਿਚ ਖ਼ਰਬੂਜ਼ੇ ਪੱਕੇ ਹੋਏ ਸਨ । ਮੈਂ ਤੇ ਮੇਰੇ ਮਾਮੇ ਦਾ ਛੋਟਾ ਮੁੰਡਾ ਤੇ ਕੁੜੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਰੱਜ-ਰੱਜ ਕੇ ਖ਼ਰਬੂਜੇ ਖਾਂਦੇ ਸਾਂ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਸ ਦਿਨ ਉੱਥੇ ਗੁਜ਼ਾਰ ਕੇ ਮੈਂ ਘਰ ਪਰਤ ਆਇਆ ।

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 2 ਨਿੱਕੀ ਜਿੰਦ-ਡੀ ਸੋਚ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 2 ਨਿੱਕੀ ਜਿੰਦ-ਡੀ ਸੋਚ

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਜਸ਼ਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਸ਼ਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ, ਉਹ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜਸ਼ਨ ਨੇ ਸੈਰ ਦਾ ਆਨੰਦ ਕਿਵੇਂ ਮਾਣਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਜਸ਼ਨ ਨੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਲਹਿਰਾਉਂਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ, ਸਰੋਂ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਉੱਤੇ ਮੰਡਲਾਉਂਦੀਆਂ ਤਿੱਤਲੀਆਂ, ਤਾਰਾਂ ਉੱਤੇ ਬੈਠੇ ਪੰਛੀਆਂ ਅਤੇ ਨਹਿਰ ਉੱਤੇ ਆਏ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਸੈਰ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਏ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ “ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਆਖਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜ਼ਮੀਨ ਕਿਉਂ ਘਟਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬਣ ਰਹੇ ਫ਼ਲੈਟਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜ਼ਮੀਨ ਘਟਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਬੈਕਟਾਂ ਵਿਚੋਂ ਠੀਕ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ-
(ਰੁੱਤ, ਪਾਣੀ, ਤਸਵੀਰਾਂ, ਕਾਂਵਾਂ, ਤੇਜ਼-ਤੇਜ਼)
(ੳ) ਸਿਮਰਨ ਵੀ ਪਾਪਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬੈਠੀ ਡਰਾਇੰਗ ਬੁੱਕ ਤੇ ………. ਵਾਹ ਰਹੀ ਸੀ ।
(ਅ) ਗੁਰਮੇਲ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਧੁਨ ਵਿਚ ………. ਤੁਰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਈ) ਜਸ਼ਨ ਨਹਿਰ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਕੇ ……….. ਵਿਚੋਂ ਕੁੱਝ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਸ) ………. ਬਦਲਦਿਆਂ ਹੀ ਪੰਛੀ ਵਾਪਸ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
(ਹ) ਉਹ ………… ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਇਆ |
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਸਿਮਰਨ ਵੀ ਪਾਪਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬੈਠੀ ਡਰਾਇੰਗ ਬੁੱਕ ਤੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵਾਹ ਰਹੀ ਸੀ ।
(ਅ) ਗੁਰਮੇਲ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਧੁਨ ਵਿਚ ਤੇਜ਼-ਤੇਜ਼ ਤੁਰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਏ) ਜਸ਼ਨ ਨਹਿਰ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਕੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਕੁੱਝ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਸ) ਰੁੱਤ ਬਦਲਦਿਆਂ ਹੀ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਵਾਪਸ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
(ਹ) ਉਹ ਕਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਇਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਮਝੋ ਤੇ ਲਿਖੋ-

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :-
ਤਿਤਲਿਆਂ, ਸਰੋਂ, ਖੁਸ਼ ।
ਉੱਤਰ:
ਤਿਤਲਿਆਂ – ਤਿਤਲੀਆਂ
ਸਰੋਂ – ਸਰੋਂ
ਖੁਸ਼ – ਖੁਸ਼ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ
ਅਖ਼ਬਾਰ, ਤਸਵੀਰਾਂ, ਪਰਵਾਸੀ, ਧੜਾ-ਧੜ, ਲਾਭ, ਮਗਨ
ਉੱਤਰ:

1. ਅਖ਼ਬਾਰ (ਸਮਾਚਾਰ-ਪੱਤਰ)-ਸਾਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਅਖ਼ਬਾਰ ਪੜ੍ਹਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
2. ਤਸਵੀਰਾਂ ਮੂਰਤਾਂ, ਚਿਤਰ)-ਇਹ ਸਾਡੀ ਦੋਹਾਂ ਤੇ ਭੈਣਾਂ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਹੈ ।
3. ਪਰਵਾਸੀ (ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਜਾਂ ਪੰਛੀ)-ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਪਰਵਾਸੀ ਲੋਕ ਵੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ।
4. ਧੜਾ-ਧੜ (ਫਟਾ-ਫਟ, ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ)-ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਮਠਿਆਈਆਂ, ਧੜਾ-ਧੜ ਵਿਕ ਰਹੀਆਂ ਸਨ |
5. ਲਾਭ, ਫ਼ਾਇਦਾ)-ਵਪਾਰੀ ਲਾਭ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਹੀ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
6. ਮਗਨ (ਮਸਤ, ਲੀਨ)-ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਗਨ ਸਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਬਸੰਤ ਪੰਚਮੀ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਅੱਜ ਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਘਰ ਹੀ ਸੀ । ਗੁਰਮੇਲ ਸਿੰਘ ਧੁੱਪੇ , ਕੁਰਸੀ ‘ਤੇ ਬੈਠਾ ਅਖ਼ਬਾਰ ਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਕੋਲ ਹੀ ‘ – ਕੁੱਝ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਪਈਆਂ ਸਨ । ਸਿਮਰਨ ਵੀ ਪਾਪਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬੈਠੀ ਡਾਇੰਗ ਬੁੱਕ ਤੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵਾਹ ਰਹੀ ਸੀ । ਜਸ਼ਨ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਮੂਹਰੇ ਬੈਠਾ ਕਾਰਟੂਨ ਚੈਨਲ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :’

1. ਕਾਹਦੀ ਛੁੱਟੀ ਸੀ ?
2. ਗੁਰਮੇਲ ਕਿੱਥੇ ਬੈਠਾ ਸੀ ?
3. ਗੁਰਮੇਲ ਕੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
4. ਸਿਮਰਨ ਕੀ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ ?
5. ਜਸ਼ਨ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਉੱਡੇ ਕੀ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਬਸੰਤ ਪੰਚਮੀ ਦੀ ।
2. ਧੁੱਪੇ ਕੁਰਸੀ ਉੱਤੇ ।
3. ਅਖ਼ਬਾਰ ਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
4. ਡਾਇੰਗ ਬੁੱਕ ਉੱਤੇ ਸੈਵੀਰਾਂ ਵਾਹ ਰਹੀ ਸੀ ।
5. ਕਾਰਟੂਨ ਚੈਨਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
‘ਸਵੇਰ ਦੀ ਸੈਰ ਬਾਰੇ ਪੰਜ ਵਾਕ ਸੁੰਦਰ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਉੱਤਰ:

1. ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਵੇਰੇ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਸੈਰ ਕਰਨ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
2. ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਮੈਂ ਇਕ ਘੰਟਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਤੁਰਦਾ ਹਾਂ ।
3. ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਰੁੱਖ, ਖਿੜੇ ਫੁੱਲ ਤੇ ਚਹਿਕ ਰਹੇ ਪੰਛੀ ਮੇਰੇ ਮਨ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਆਨੰਦ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।
4. ਇੱਥੇ ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਮੈਂ ਹਲਕੀ ਕਸਰਤ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ।’
5. ਸੈਰ ਕਰਕੇ ਮੇਰੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਚੁਸਤੀ ਤੇ ਫੁਰਤੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਬਾਰੇ ਪੰਜ ਵਾਕ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਆਰੰਭ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜਲਗਾਹਵਾਂ ਉੱਤੇ ਮੰਗੋਲੀਆ ਤੇ ਸਾਏਬੇਰੀਆ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ।
2. ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮੀ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਸਿਰਪੁਰ, ਯਸ਼ਵੰਤ ਨਗਰ, ਬਿਲਾਵਲੀ ਛੰਭ, ਮਨਾਲ, ਮਾਨਪੁਰ, ਹਰੀਕੇ ਪੱਤਣ ਤੇ ਪੌਂਗ ਡੈਮ ਆਦਿ ਜਲਗਾਹਵਾਂ ਉੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
3. ਇਹ ਪੰਛੀ ਸੁੰਦਰ ਖੰਭਾਂ, ਲੰਮੀਆਂ ਧੌਣਾਂ ਤੇ ਰੰਗ-ਬਰੰਗੀਆਂ ਚੁੰਝਾਂ ਨਾਲ ਅਦਭੁਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ |
4. ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕਿੰਗਫਿਸ਼ਰ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਕੁੰਜਾਂ, ਅਬਾਬੀਲ, ਹੰਸ, ਨੀਲਧਰ, ਲੰਮੀਆਂ ਚੁੰਝਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਬਤਖਾਂ, ਮੁਰਗੀਆਂ, ਮੁਰਗਾਬੀਆਂ ਤੇ ਸਾਰਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ |
5. ਇਹ ਪੰਛੀ ਝੰਡਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਮੌਸਮ ਬਦਲਣ ਨਾਲ ਉਡ ਜਾਂਦੇ ਹਨ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਪੰਜ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਗੋਲਿਆਂ ਵਿਚ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:

Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 11 ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਗੀਤ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Punjabi Chapter 11 ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਗੀਤ

1. ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ:-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ-
(ਉ) ਕਿਤੇ ……….. ਖੜਾ, ਇੱਕ ਲੱਤ ਭਾਰ ।
(ਅ) ਮੱਲੇ ਕਾਂਵਾਂ ਨੇ ……….
(ਇ) ਕਿਤੇ ਚਿੜੀਆਂ ਦਾ ਝੰਡ, ਚੱਕੀ ਰਾਹਾ ਖਾਵੇ ………..।
(ਸ) ਕਿਤੇ ………….. ਦਾ ਗੀਤ, ਮਿੱਠਾਮਿੱਠਾ ਸੰਗੀਤ ।
(ਹ) ਦੇਖੋ ਕਿੰਨਾ ਸੋਹਣਾ ਲੱਗਦਾ, ਇਹ ……।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਕਿਤੇ ਬਗਲਾ ਭਗਤ ਖੜਾ, ਇੱਕ ਲੱਤ ਭਾਰ ।
(ਅ)· ਮੱਲੇ ਕਾਂਵਾਂ ਨੇ ਬਨੇਰੇ ॥
(ਇ) ਕਿਤੇ ਚਿੜੀਆਂ ਦਾ ਝੁੰਡ, ਚੱਕੀ ਰਾਹਾ ਖਾਵੇ, ਸੁੰਡ ।
(ਸ) ਕਿਤੇ ਬੁਲਬੁਲਾਂ ਦਾ ਗੀਤ, ਮਿੱਠਾ-ਮਿੱਠਾ ਸੰਗੀਤ ।
(ਹ) ਦੇਖੋ ਕਿੰਨਾ ਸੋਹਣਾ ਲਗਦਾ, ਇਹ ਪੰਛੀ ਸੰਸਾਰ ॥

2. ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ-

ਢੁੱਕਵੇਂ ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ-

ਉੱਤਰ:

3. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ-

ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ‘ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ-
ਗੁਟਕਦੇ, ਉੱਲੂ, ਇੰਤਜ਼ਾਰ, ਬਕ, ਬੇਮਿਸਾਲ, ਕੋਇਲ ।

4. ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ-
ਡਾਰ, ਸ਼ਿੰਗਾਰ, ਝੰਡ, ਬਹਾਰ, ਬੇਮਿਸਾਲ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਡਾਰ (ਕਤਾਰ)-ਪੰਛੀ ਡਾਰ ਵਿਚ ਉੱਡਦੇ ਹਨ |
2. ਸ਼ਿੰਗਾਰ (ਸਜਾਵਟ)-ਬਿਜੜਾਂ ਆਪਣੇ ਆਲ੍ਹਣੇ 1 ਨੂੰ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
3. ਝੰਡ (ਇਕੱਠ)-ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਝੁੰਡ ਹੇਠ ਸੰਘਣੀ ਛਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
4. ਬਹਾਰ (ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ)-ਆਈਆ ਬਸੰਤ, ਪਾਲਾ ਉਡੰਤ।
5. ਬੇਮਿਸਾਲ (ਜਿਸ ਵਰਗਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਨਾ ਹੋਵੇ)ਫ਼ਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜੋੜ-ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਬੇਮਿਸਾਲ ਰੌਣਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੋਹਣਾ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ-
ਪੰਛੀ ਹੁੰਦੇ ਬੇਮਿਸਾਲ, ਰੱਖੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ-
ਉੱਤਰ:
ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਲਿਖਣ ।

5. ਰਚਨਾਤਮਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਆਪਣੇ ਮਨ-ਪਸੰਦ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਚਿਤਰ ਆਪਣੀ ਕਾਪੀ ਵਿਚ ਚਿਪਕਾਓ ।

6. ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

(ਉ) ਤੋਤਿਆਂ ਦੀ ਡਾਰ…………. ਰਿਹਾ ਹੈ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਔਹ ਤੋਤਿਆਂ ਦੀ ਡਾਰ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ । ਤੋਤਿਆਂ ਦੀ ਇਸ ਡਾਰ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਦੇਖੋ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਦੇਖੋ, ਕਿਤੇ ਘੁੱਗੀ ਬੋਲ ਰਹੀ ਹੈ ਤੇ ਕਿਤੇ ਗੁਟਾਰ ਨੱਚ ਰਹੀ ਹੈ । ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਜੰਗਲੀ ਗੋਲੇ ਕਬੂਤਰ ਗੁਟਕੂੰ-ਗੁਟਕੂੰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ਕਿਤੇ ਮਮੋਲੇ ਬੋਲ ਰਹੇ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਬਿਜੜਾਂ ਆਪਣੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਨੂੰ ਸ਼ਿੰਗਾਰਦਾ ਦਿਸ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਡਾਰ-ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਬਰਾਬਰ-ਬਰਾਬਰ ਕਤਾਰ ਵਿਚ ਜਾਂ ਅੱਗੇ ਪਿੱਛੇ ਜਾਣਾ । ਗੁਟਾਰ-ਛਾਰਕ । ਗੋਲੇ-ਜੰਗਲੀ ਕਬੂਤਰ ਮਮੋਲਾਖੰਜਨ, ਚਿੜੀ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਇਕ ਪੰਛੀ, ਜੋ ਬਹੁਤ ਚੰਚਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

(ਅ) ਕਿਤੇ ਬਤਕਾਂ ……………. ਖੰਭਾਂ ਨੂੰ ਖਿਲਾਰ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੇਖੋ, ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਬਤਖਾਂ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਤਾਰੀਆਂ ਲਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਕੂੰਜਾਂ ਉਡਾਰੀਆਂ ਮਾਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ । ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਬਗਲਾ ਪਾਣੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਇਕ ਲੱਤ ਭਾਰ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੇ ਭਗਤ ਹੋਣ ਦਾ ਭੁਲੇਖਾ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਚਿੜੀਆਂ ਦੇ ਝੁਰਮੁਟ ਉੱਡ ਰਹੇ ਹਨ, ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਚੱਕੀਰਾਹਾ ਸੁੰਡ (ਸੁੰਡੀਆਂ, ਕੀੜੇ) ਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਮੋਰ ਆਪਣੇ ਖੰਭ-ਖਿਲਾਰ ਕੇ ਪੈਲਾਂ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਬਤਕਾਂ-ਬੱਤਖਾਂ । ਪੂੰਜਇਕ ਪੰਛੀ ਦਾ ਨਾਂ ਬਗਲਾ-ਇਕ, ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦਾ ਪੰਛੀ, ਜੋ ਛੱਪੜਾਂ ਤੇ ਤਲਾਵਾਂ ਦੇ ਕੰਢੇ ਇਕ ਲੱਤ ਭਾਰ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੇ ਤਪੱਸਵੀ ਭਗਤ ਹੋਣ ਦਾ ਭੁਲੇਖਾ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਜਦੋਂ ਪਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਜਾਨਵਰ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਇਕ-ਦਮ ਉਸਨੂੰ ਦਬੋਚ ਲੈਂਦਾ ਹੈ । ਝੰਡ-ਇਕੱਠ, ਝੁਰਮੁਟ ਸੁੰਡ-ਸੁੰਡੀਆਂ, ਕੀੜੇ ।

(ਈ ਕਿਤੇ ਬੁਲਬੁਲਾਂ ……………………. ਕਰੇ ਇੰਤਜ਼ਾਰ
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੇਖੋ, ਕਿਸੇ ਪਾਸਿਓਂ ਬੁਲਬੁਲਾਂ ਵਲੋਂ ਗਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਮਿੱਠਾ-ਮਿੱਠਾ ਸੰਗੀਤ ਸੁਣਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਕੋਇਲ ਆਪਣੇ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੀ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ । ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਤਿੱਤਰ ਤੇ ਬਟੇਰੇ ਉਡਾਰੀਆਂ ਮਾਰਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਕਾਂ, ਬਨੇਰਿਆਂ ਉੱਤੇ ਬੈਠੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ । ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਬੈਠਾ ਉੱਲੂ ਰਾਤ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਿਹਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਬਹਾਰ-ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ । ਮੱਲੇ-ਸਾਂਭੇ । ਇੰਤਜ਼ਾਰ-ਉਡੀਕ ।

(ਸ) ਕਿਤੇ ਉਡਦੇ ਨੇ………………….. ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਦੇਖੋ, ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਬਾਜ਼ ਉੱਡ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਅਣਗਿਣਤ ਗਿਰਝਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ । ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਕਿੰਨਾ ਸੋਹਣਾ ਪਰਤੀਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਪੰਛੀ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਬੇਮਿਸਾਲ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਕਦੇ ਭੁੱਲ ਕੇ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਰਾਜ-ਹਕੂਮਤ, ਸਰਕਾਰ ॥ ਪੰਛੀ-ਸੰਸਾਰ-ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਬੇਮਿਸਾਲਲਾਸਾਨੀ, ਜਿਸ ਵਰਗਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਨਾ ਹੋਵੇ ।

7. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਗੀਤ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਬਨੂੜ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਡਾਰ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਤੋਤਿਆਂ ਦੀ (✓)।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਗੀਤ’ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਪੰਛੀ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਘੁੱਗੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
‘ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਗੀਤ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਪੰਛੀ ਨੱਚ ਰਿਹਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਗੁਟਾਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਗੁਟਕਦੇ ਗੋਲੇ ਕਿਹੜੇ ਪੰਛੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਕਬੂਤਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕਿਹੜਾ ਪੰਛੀ ਆਪਣੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਨੂੰ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਿੱਜੜਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕਿਹੜੇ ਪੰਛੀ ਉਡਾਰੀ ਲਾ ਰਹੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੂੰਜਾਂ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕਿਹੜਾ ਪੰਛੀ ਇਕ ਲੱਤ ਭਾਰ ਖੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਬਗਲਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕਿਹੜੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਝੁੰਡ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਚਿੜੀਆਂ ਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਚੱਕੀਰਾਹਾ ਕੀ ਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸੁੰਡ , (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਕਿਹੜਾ ਪੰਛੀ ਖੰਭ ਖਿਲਾਰ ਕੇ ਪੈਲਾਂ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੋਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਬੁਲਬੁਲਾਂ ਦੇ ਗੀਤ ਵਿੱਚੋਂ ਕੀ ਸੁਣਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਮਿੱਠਾ-ਮਿੱਠਾ ਸੰਗੀਤ ਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਬਹਾਰ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਪੰਛੀ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੋਇਲ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਵਰਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਕਿਤੇ …………….. ਦਾ ਗੀਤ, ਮਿੱਠਾ-ਮਿੱਠਾ ਸੰਗੀਤ । ਇਸ ਵਾਕ ਵਿਚਲੀ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਲਈ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਢੁੱਕਵਾਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਬੁਲਬੁਲਾਂ (✓) ।

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 1 ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 1 ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਬਰਲ ਅਰਥ

(ਉ) ਸਿਰਜਣਹਾਰੇ, ਸਭ …… ਕੰਮ ਮਹਾਨ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹੈ। ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਹੇ ਸਭ ਦੇ ਪਿਆਰੇ ਪ੍ਰਭੂ, ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਦਾਨ ਦੇਹ ਕਿ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਪੜ੍ਹੀਏ ਲਿਖੀਏ । ਪੜ੍ਹ-ਲਿਖ ਕੇ ਤਰੱਕੀ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਕੰਮ ਕਰੀਏ ।

(ਅ)ਤੇ ਮਾਨਵਤਾ ਦੀ …… ਅਰਾਮ ਹਰਾਮ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹੇ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਸਾਡੇ ਉੱਤੇ ਇਹ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰੀਏ । ਸੇਵਾ ਵੀ ਅਜਿਹੀ ਕਰੀਏ, ਜਿਸ ਦੇ ਬਦਲੇ ਅਸੀਂ ਕੁੱਝ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਨਾ ਚਾਹੀਏ ਅਸੀਂ ਹਰ ਸਮੇਂ ਤੁਰਦੇ ਰਹੀਏ ਤੇ ਆਪਣੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਈਏ । ਆਪਣੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਅਰਾਮ ਕਰਨ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਨਾ ਸਮਝੀਏ ।

(ਬ) ਤੂੰ ਦਾਤਾ ਹੈ …….. ਨਾ ਰੋਸਾ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹੇ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਤੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਹੈਂ । ਤੂੰ ਸਭ ਦਾ ਮਾਲਿਕ ਹੈਂ । ਤੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਇਹ ਗੱਲ ਪੈਦਾ ਕਰ ਕਿ ਉਹ ਸਾਰੇ ਤੇਰੇ ਵਿਚ ਭਰੋਸਾ ਰੱਖਣ ਸਾਰੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਤੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਦੂਸਰੇ ਲਈ ਗੁੱਸਾਗਿਲਾ ਨਾ ਰਹੇ ।

(ਸ) ਅੰਨ, ਧਨ ……. ਕੋਈ ਭੁੱਖਾ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹੇ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਤੂੰ ਅਜਿਹੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਕਿ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਦੂਣਾ ਸਵਾਇਆ ਅੰਨ ਤੇ ਧਨ ਹੋਵੇ । ਸਭ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਮਿਲੇ ਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਭੁੱਖਾ ਨਾ ਰਹੇ । ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲ ਕੇ ਕਰੇ । ਕਦੇ ਵੀ ਕੋਈ ਆਦਮੀ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਰੁੱਖਾ ਨਾ ਬੋਲੇ ।

(ਹ) ਮੇਰ ਤੇਰ ਦੀਆਂ ……… ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੋਈ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹੇ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਤੂੰ ਅਜਿਹੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਕਿ ਬੰਦਿਆਂ ਵਿਚ ਮੇਰੇ ਤੇਰੇ ਦਾ ਫ਼ਰਕ ਮਿਟ ਜਾਵੇ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕੋਈ ਹੰਕਾਰ ਨਾ ਰਹੇ ।ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਭ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿਚ ਅਜਿਹਾ ਪਿਆਰ ਬਣੇ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੱਗੇ, ਜਿਵੇਂ ਚਹੁੰਆਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੋ ਆ ਰਹੀ ਹੋਵੇ ।

(ਕ) ਜਦ ਵੀ ‘ਵਾਜ ਦੇਵੇ ਕੋਈ ਸਾਨੂੰ ……. ਸਮੇਂ ਦੀ ਪਾਈਏ ।
ਸਰਲ ਅਰਥ-ਹੇ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਤੂੰ ਸਾਡੇ ਉੱਤੇ ਅਜਿਹੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਕਿ ਜਦੋਂ ਵੀ ਕੋਈ ਬੰਦਾ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਜਾਂ ਮੱਦਦ ਲਈ ਅਵਾਜ਼ ਮਾਰੇ, ਅਸੀਂ ਉਸਦੇ ਕੰਮ ਆ ਸਕੀਏ । ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਹਰ ਪਲ ਨੂੰ ਚੰਗੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਖ਼ਰਚ ਕਰੀਏ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਕਦਰ ਪਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਉਸਨੂੰ ਕਦੇ ਵਿਅਰਥ ਨਾ ਗੁਆਈਏ ।

ਬਹੁਤ ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਸਿਰਜਣਹਾਰੇ, ਸਭ ਦੇ ਪਿਆਰੇ,
ਦੇ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਦਾਨ ।
ਪੜ੍ਹੀਏ, ਲਿਖੀਏ, ਅੱਗੇ ਵਧੀਏ,
ਕਰੀਏ ਕੰਮ ਮਹਾਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
2. ਦਾਨ ਕਿਸ ਤੋਂ ਮੰਗਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
3. ਕਿਹੜਾ ਦਾਨ ਮੰਗਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
4. ਕਿਹੜੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ?
5. ਉੱਪਰ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ:

1. ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ।
2. ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੋਂ !
3. ਪੜ੍ਹਾਈ-ਲਿਖਾਈ, ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਤੇ ਮਹਾਨ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਦਾਨ ।
4. ਮਹਾਨ ।
5. ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪ ਹੀ ਲਿਖਣ ।

2. ਮਾਨਵਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰੀਏ,
ਸੇਵਾ ਜੋ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ।
ਤੁਰਦੇ ਜਾਈਏ, ਮੰਜ਼ਿਲ ਪਾਈਏ,
ਹੋਏ ਅਰਾਮ ਹਰਾਮ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਕਿਸ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ?
2. ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਸੇਵਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ?
3. ‘ਰਾਮ’ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਮਾਨਵਤਾ ਦੀ ।
2. ਨਿਸ਼ਕਾਮ ।
3. ਅਰਾਮ ਨੂੰ ।

3. ਤੂੰ ਦਾਤਾ ਹੈਂ, ਸਭ ਦਾ ਮਾਲਿਕ
ਸਭ ਨੂੰ ਦੇਈਂ ਭਰੋਸਾ ।
ਸਭ ਹੀ ਪਿਆਰਨ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ,
ਮਨ ਵਿਚ ਰਹੇ ਨਾ ਰੋਸਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਦਾਤਾ ਕੌਣ ਹੈ ?
   ਜਾਂ
   ਸਭ ਦਾ ਮਾਲਕ ਕੌਣ ਹੈ ?
2. ਸਭ ਲਈ ਕੀ ਮੰਗਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
3. ਸਾਰੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਕੀ ਕਰਨ ?
4. ਮਨ ਵਿਚ ਕੀ ਨਾ ਰਹੇ ?
5. ਉੱਪਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਾਨੀ ਯਾਦ ਕਰੋ ।

ਉੱਤਰ:

1. ਪਰਮਾਤਮਾ ।
2. ਇਕ ਦੂਜੇ ਵਿਚ ਭਰੋਸਾ ਤੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਲਈ ਪਿਆਰ ।
3. ਪਿਆਰ ।
4. ਰੋਸਾ ।
5. ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਕਰਨ ।

4. ਅੰਨ, ਧਨ ਦੂਣ ਸਵਾਇਆ ਹੋਵੇ,
ਰਹੇ ਨਾ ਕੋਈ ਭੁੱਖਾ ।
ਬੋਲੇ ਬੋਲ ਤਾਂ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲੇ
ਬੋਲੇ ਨਾ ਕੋਈ ਰੁੱਖਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਕੀ ਦੂਣ-ਸਵਾਇਆ ਹੋਵੇ ?
2. ਭੁੱਖਾ ਕੌਣ ਨਾ ਰਹੇ ?
3. ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਬੋਲ ਬੋਲੇ ਜਾਣ ?
4. ਕੋਈ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਬੋਲ ਨਾ ਬੋਲੇ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਅੰਨ ਤੇ ਧਨ ।
2. ਕੋਈ ਵੀ ਨਾ ।
3. ਮਿੱਠੇ ।
4. ਰੁੱਖਾ ।

5. ਮੇਰ ਤੇਰ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਮੁੱਕਣ,
ਹਉਮੈਂ ਰਹੇ ਨਾ ਕੋਈ ।
ਚਾਰ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਆਵੇ,
ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੋਈ ।”

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਮੁੱਕ ਜਾਣ ?
2. ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਨਾ ਰਹੇ ?
3. ਚਾਰ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੀ ਆਵੇ ?
4. ਚਾਰ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਹਨ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਮੇਰ-ਤੇਰ ਦੀਆਂ ।
2. ਹਉਮੈਂ।
3. ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੋਈ ।
4. ਪੁਰਬ, ਪੱਛਮ, ਉੱਤਰ ਤੇ ਦੱਖਣ ।

6. ਜਦ ਵੀ ’ਵਾਜ ਦੇਵੇ ਕੋਈ ਸਾਨੂੰ,
ਕੰਮ ਉਸ ਦੇ ਆਈਏ !
ਹਰ ਪਲ ਆਪਣਾ ਲੇਖੇ ਲਾਈਏ,
ਕਦਰ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪਾਈਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਕਿਸ ਦੇ ਕੰਮ ਆਈਏ ?
2. ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਲੇਖੇ ਲਾਈਏ ?
3. ਕਾਹਦੀ ਕਦਰ ਪਾਈਏ ?

ਉੱਤਰ:

1. ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਅਵਾਜ਼ ਦੇਵੇ
2. ਹਰ ਪਲ
3. ਸਮੇਂ ਦੀ ।

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰੋ :-

(ੳ) ਸਿਰਜਣਹਾਰੇ ਸਭ ਦੇ ਪਿਆਰੇ,
ਦੇ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਦਾਨ ।
…………….
…………….

(ਅ) : ਤੂੰ ਦਾਤਾ ਹੈ, ਸਭ ਦਾ ਮਾਲਕ, ਤੇ ਸਭ ਨੂੰ ਦੇਈਂ ਭਰੋਸਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਸਿਰਜਣਹਾਰੇ, ਸਭ ਦੇ ਪਿਆਰੇ,
ਦੇਹ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਦਾਨ ।
ਪੜ੍ਹੀਏ, ਲਿਖੀਏ, ਅੱਗੇ ਵਧੀਏ,
ਕਰੀਏ ਕੰਮ ਮਹਾਨ ।

(ਅ) ਤੂੰ ਦਾਤਾ ਹੈਂ ਸਭ ਦਾ ਮਾਲਕ,
ਸਭ ਨੂੰ ਦੇਈਂ ਭਰੋਸਾ ।
ਸਭ ਹੀ ਪਿਆਰਨ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ,
ਮਨ ਵਿਚ ਰਹੇ ਨਾ ਰੋਸਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਤੁਕਾਂਤ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :

1. ਦਾਨ ….. …….. ……….
2. ਨਿਸ਼ਕਾਮ ……. ……… ……….
3. ਆਈਏ। ……. ….. …….
4. ਕੋਈ …. ….. …..

ਉੱਤਰ:

1. ਦਾਨ ‘  ਮਹਾਨ   ਮਕਾਨ   ਸ਼ਾਨ
2. ਨਿਸ਼ਕਾਮ   ਹਰਾਮ   ਲਗਾਮ   ਸ਼ਾਮ
3. ਆਈਏ   ਜਾਈਏ    ਖਾਈਏ   ਖਾਈਏ
4. ਕੋਈ   ਖ਼ੁਸ਼ਬੋਈ   ਰੋਈ ,   ਰਸੋਈ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ-..
ਦਾਨ, ਪਿਆਰੇ, ਮਹਾਨ, ਸੇਵਾ, ਅਰਾਮ, ਅੰਨ, ਮਾਨਵਤਾ, ਨਿਸ਼ਕਾਮ, ਰੁੱਖਾ, ਪਲ, ਕਦਰ, ਮਿੱਠਾ, ਮੰਜ਼ਿਲ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਦਾਨ ਦੇਣ ਦਾ ਕੰਮ-ਮੈਂ ਪਿੰਗਲਵਾੜੇ ਨੂੰ 500 ਰੁ: ਦਾਨ ਦਿੱਤੇ ।
2. ਪਿਆਰੇ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੋਵੇ)-ਬੱਚੇ ਸਭ ਨੂੰ ਪਿਆਰੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ।
3. ਮਹਾਨ (ਵੱਡਾ)-ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਹਾਨ ਨੇਤਾ ਸਨ ।
4. ਸੇਵਾ (ਦੇਖ-ਭਾਲ)-ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰੋ ।
5. ਅਰਾਮ (ਸੁਖ-ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੇ ਅਰਾਮ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
6. ਅੰਨ ਖਾਣ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼)-ਪੰਜਾਬ ਭਾਰਤ ਦਾ ਅੰਨ-ਦਾਤਾ ਹੈ ।
7. ਮਾਨਵਤਾ (ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ)-ਸਾਨੂੰ ਸਾਰੀ ਮਾਨਵਤਾ ਦਾ ਭਲਾ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
8. ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਲਾਲਚ ਤੋਂ-ਦੇਸ਼ਭਗਤਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ।
9. ਰੁੱਖਾ (ਕੌੜਾ, ਛਿੱਕਾ)-ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਰੁੱਖਾ ਨਾ ਬੋਲੋ ।
10. ਪਲ ਸਮੇਂ ਦਾ ਇਕ ਹਿੱਸਾ, ਚੌਵੀ ਸੈਕਿੰਡ ਦਾ ਸਮਾਂ-ਇਕ ਘੜੀ ਵਿਚ ਸੱਠ ਪਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
11. ਕਦਰ (ਕੀਮਤ)-ਸੱਸ ਨੂੰਹ ਦੇ ਕੀਤੇ ਕੰਮ ਦੀ ਕਦਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ।
12. ਮਿੱਠਾ ਕੌੜੇ ਦੇ ਉਲਟ, ਚੰਗਾ ਲੱਗਣ ਵਾਲਾ)-ਸਭ ਨਾਲ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲੋ ।
13. ਮੰਜ਼ਿਲ (ਨਿਸ਼ਾਨਾ, ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਥਾਂ)-ਤੁਰਦੇ ਜਾਓ, ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਓਗੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੜ੍ਹੋ ਤੇ ਲਿਖੋ-
ਸਿਰਜਣਹਾਰੇ, ਪਿਆਰੇ, ਪੜੀਏ, ਲਿਖੀਏ, ਮਹਾਨ, ਮਾਨਵਤਾ, ਨਿਸ਼ਕਾਮ, ਖੁਸ਼ਬੋਈ, ਹਉਮੈ, ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ, ਸਵਾਇਆ, ਮੁੱਕਣਾ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਪੜ੍ਹਨ ਤੇ ਲਿਖਣ ॥ .

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਜ਼ਬਾਨੀ ਯਾਦ ਕਰਕੇ ਗਾਉਣ ।
ਉੱਤਰ:
ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਕਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ ।
ਜਾਂ
‘ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਸਤਰਾਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਦੂ ਲਿਖੋ ।
ਤੂੰ ਦਾਤਾ ਹੈਂ, ਸਭ ਦਾ ਮਾਲਕ,
ਸਭ ਨੂੰ ਦੇਈਂ ਭਰੋਸਾ ।
ਸਭ ਹੀ ਪਿਆਰਨ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ,
ਮਨ ਵਿਚ ਰਹੇ ਨਾ ਰੋਸਾ ।
ਅੰਨਦਾਨ ਦੂਣ-ਸਵਾਇਆ ਹੋਵੇ,
ਰਹੇ ਨਾ ਕੋਈ ਭੁੱਖਾ ।
ਬੋਲੇ ਬੋਲ ਤਾਂ ਮਿੱਠਾ ਬੋਲੇ,
ਬੋਲੇ ਨਾ ਕੋਈ ਰੁੱਖਾਂ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਲਿਖਣ ਤੇ ਯਾਦ ਕਰਨ |)

Punjab State Board PSEB 5th Class Punjabi Book Solutions Chapter 10 ਸਾਡੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Punjabi Chapter 10 ਸਾਡੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ

1. ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ-

(ਉ) ……. ਤਾਂ ਕੱਚੇ ਹੀ ਸੁਆਦ ਲਗਦੇ ਹਨ ।
(ਅ) ਪੁਦੀਨੇ ਦੀ ………….. ਬੜੀ ਵਧੀਆਂ ਬਣਦੀ ਏ ।
(ਇ) ……. ਮਸਾਲੇ ਨਾਲ ਭਰ ਕੇ ਖਾਈਦੇ ਹਨ ।
(ਸ) ਲੰਬੜਦਾਰ ਤਾਂ ……… ਵੀ ਬੀਜਦਾ ਹੈ |
(ਹ) ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਸਾਡੇ ਮੂਲੀਆਂ ਤੇ ………… ਬਹੁਤ ਹੋਏ ਸਨ ।
ਉੱਤਰ:
(ਉ) ਟਮਾਟਰ ਤਾਂ ਕੱਚੇ ਹੀ ਸੁਆਦ ਲਗਦੇ ਹਨ ।
(ਅ) ਪੁਦੀਨੇ ਦੀ ਚਟਣੀ ਬੜੀ ਵਧੀਆ ਬਣਦੀ ਏ ।
(ਇ) ਕਰੇਲੇ ਮਸਾਲੇ ਨਾਲ ਭਰ ਕੇ ਖਾਈਦੇ ਹਨ ।
(ਸ) ਲੰਬੜਦਾਰ ਤਾਂ ਅਰਬੀ ਵੀ ਬੀਜਦਾ ਹੈ |
(ਹ) ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਸਾਡੇ ਮੂਲੀਆਂ ਤੇ ਸ਼ਲਗਮ ਬਹੁਤ ਹੋਏ ਸਨ ।

2. ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ, ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹੇ ਹਨ:-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹੇ ਹਨ ?
(ੳ) ‘‘ਮੈਨੂੰ ਗੋਭੀ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ।”
(ਅ) ‘‘ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ, ਰੋਜ਼ ਈ, ਸਾਗ ।.
(ਬ) ‘‘ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਸ਼ਹਿਰੋਂ ਈ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਾਂ ।”
(ਸ) “ਲੋਬੀਏ ਦੀਆਂ ਫ਼ਲੀਆਂ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂ ਭਲਕੇ ।”
(ਹ) ‘‘ਆਪਾਂ ਤਾਂ ਸਰੋਂ ਦਾ ਸਾਗ ਲਿਆਵਾਂਗੇ ।”
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਦੀਪੂ ਨੇ ਹੰਸੂ ਤੇ ਰਮੀ ਨੂੰ ਕਹੇ ।
(ਅ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਹੰਸੂ ਨੇ ਰਮੀ ਤੇ ਦੀਪੂ ਨੂੰ ਕਹੇ ।
(ਬ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਰਮੀ ਨੇ ਦੀਪੂ ਤੇ ਹੰਸੂ ਨੂੰ ਕਹੇ ।
(ਸ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਰਮੀ ਨੇ ਹੰਸੂ ਤੇ ਦੀਪੂ ਨੂੰ ਕਹੇ ।
(ਹ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਹੰਸੂ ਨੇ ਰੰਮੀ ਨੂੰ ਕਹੇ ।

3. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ:-

ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ-ਡੱਬਾ, ਟਾਹਲੀ, ਸੁਆਦ, ਸਬਰ, ਸਬਜ਼ੀ ।
ਉੱਤਰ:

1. ਡੱਬਾ ਰੋਟੀ ਲਿਜਾਣ ਵਾਲਾ ਬਰਤਨ | ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਡੱਬੇ ਵਿਚ ਰੋਟੀ ਪਾ ਕੇ ਸਕੂਲ ਲਿਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
2. ਟਾਹਲੀ (ਇਕ ਰੁੱਖ-ਟਾਹਲੀ ਦੀ ਕਾਲੀ ਲੱਕੜੀ ਨੂੰ ਘੁਣ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ।
3. ਸੁਆਦ ਜ਼ਾਇਕਾ, ਮਜ਼ਾ)-ਅੱਜ ਰੋਟੀ ਖਾਣ ਦਾ ਸੁਆਦ ਆ ਗਿਆ ।
4. ਸਬਰ (ਧੀਰਜ)-ਜ਼ਰਾ ਸਬਰ ਰੱਖੋ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਖਾਣ | ਲਈ ਸਭ ਕੁੱਝ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗਾ ।
5. ਸਬਜ਼ੀ (ਰਿੰਨ੍ਹ ਕੇ ਖਾਧਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਫੁੱਲ)| ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਮਟਰਾਂ ਦੀ ਸਬਜ਼ੀ ਬਣਾਈ ਹੈ ।

4. ਹੇਠਾਂ ਗੁਰਮੁਖੀ ਅਤੇ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਸਮਝੋ ਅਤੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰੋ:-

ਹੇਠਾਂ ਗੁਰਮੁਖੀ ਵਿਚ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ
ਸੋਚਿਆ, ਲਸਣ, ਅਚਾਰ, ਸਬਜ਼ੀ, ਸੁਆਦ, ਸਰੋਂ।
ਉੱਤਰ:

5. ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ ਹੀ ਅਰਥ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਸ਼ਬਦ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਪੜੋ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰੋ:

ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਬਰਾਬਰ) ਅਰਥ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ-
ਟਾਹਲੀ, ਰੁੱਖ, ਸਿਆਣਦੇ, ਆਪਾ, ਗੰਢਾ, ਕਦੇ ।
ਉੱਤਰ:

6. ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਵਾਰਤਾਲਾਪ) ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਓ-
ਦੀਪੂ : ਟਮਾਟਰ ਤਾਂ ਕੱਚੇ ਹੀ ਸੁਆਦ ਲੱਗਦੇ ਨੇ ।
ਰਮੀ : ਤੈਨੂੰ ਤਾਂ ਪਤਾ ਈ ਨਹੀਂ, ਟਮਾਟਰ ਕੱਚੇ ਵੀ ਖਾਈਦੇ ਹਨ ਤੇ ਸਬਜ਼ੀ ਵਿਚ ਵੀ ਪੈਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ: ਮੂਲੀ ਕੱਚੀ ਵੀ ਖਾਈਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦੀ ਸਬਜ਼ੀ ਵੀ ਬਣਦੀ ਹੈ ।
ਹੰਸੂ : ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਸਾਡੇ ਮੂਲੀਆਂ ਤੇ ਸ਼ਲਗਮ ਬਹੁਤ ਹੋਏ ਸਨ ।
ਰਮੀ : ਅੱਛਾ ! ਤੁਸੀਂ ਹੋਰ ਕੀ ਬੀਜਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹੋ ?
ਹੰਸੂ : ਬਾਪੂ ਜੀ ਕਿੰਨਾ ਕੁੱਝ ਬੀਜ ਛੱਡਦੇ ਹਨ, ਆਲੂ, ਕੱਦੂ, ਟਿੰਡੇ, ਟਮਾਟਰ, ਭਿੰਡੀ ਤੋਰੀ, ਘੀਆ ਤੋਰੀ, ਹਰੀਆਂ ਮਿਰਚਾਂ ਆਦਿ । ਲੰਬੜਦਾਰ ਤਾਂ ਅਰਬੀ ਵੀ ਬੀਜਦਾ ਹੈ ।
ਰਮੀ. : ਕਿਉਂ ਦੀਪੂ, ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਬੀਜਦੇ ਹੋ ?
ਦੀਪੂ : ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਬੈਂਗਣ, ਗਾਜਰਾਂ, ਮੂਲੀਆਂ, ਕਰੇਲੇ ਤੇ ਖੀਰੇ ਬੀਜੇ ਸਨ | ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਲਾਏ ਨੇ ਗੰਢੇ, ਲਸਣ ਤੇ ਮਟਰ ।
ਰਮੀ : ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਸ਼ਹਿਰੋਂ ਈ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਾਂ । ਕਿੰਨੀਆਂ ਹੀ | ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ, ਉੱਥੇ ।
ਹੰਸੂ : ਤੂੰ ਹੁਣ ਤਕ ਕਿਹੜੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਖਾ ਕੇ ਦੇਖੀਆਂ ਨੇ ?
ਰਮੀ : ਬੈਂਗਣ, ਗੋਭੀ, ਗਾਜਰਾਂ, ਸਾਗ, ਜ਼ਿਮੀਕੰਦ ….

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਟਮਾਟਰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਾਧੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਟਮਾਟਰ ਕੱਚੇ ਵੀ ਖਾਧੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਸਬਜ਼ੀ ਵਿਚ ਵੀ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੰਸੂ ਦੇ ਬਾਪੂ ਜੀ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਕੀ ਕੁੱਝ (ਕਿਹੜੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ) ਬੀਜਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੂਲੀਆਂ, ਸ਼ਲਗਮ, ਆਲੂ, ਕੱਦੂ, ਟਿੰਡੇ, ਟਮਾਟਰ, ਭਿੰਡੀ ਤੋਰੀ, ਘੀਆ-ਤੋਰੀ ਤੇ ਹਰੀਆਂ ਮਿਰਚਾਂ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਦੀਪੂ ਹੋਰੀਂ ਕੀ ਬੀਜਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਬੈਂਗਣ, ਗਾਜਰਾਂ, ਮੂਲੀਆਂ, ਕਰੇਲੇ, ਖੀਰੇ, ਗੰਢੇ, ਲਸਣ ਤੇ ਮਟਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਦੀਪੂ ਹੋਰੀਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਕਿੱਥੋਂ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਹਿਰੋਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਰਮੀ ਨੇ ਹੁਣ ਤਕ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਖਾਧੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਬੈਂਗਣ, ਗੋਭੀ, ਗਾਜਰਾਂ, ਸਾਗ, ਜ਼ਿਮੀਕੰਦ, ਕੱਦੂ, ਚੱਪਣ-ਕੱਦੂ, ਟਾਂਡੇ, ਭਿੰਡੀ-ਤੋਰੀ, ਕਾਲੀ ਤੋਰੀ, ਸ਼ਿਮਲਾ ਮਿਰਚ ਤੇ ਪਾਲਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਇਹ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਕਿਨ੍ਹਾਂ-ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਹੰਸੂ, ਦੀਪੂ ਤੇ ਰਮੀ ਵਿਚਕਾਰ ।

7. ਰਚਨਾਤਮਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਆਪਣੀਆਂ ਮਨ-ਪਸੰਦ ਪੰਜ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾ ਕੇ ਰੰਗ ਭਰੋ ।
ਉੱਤਰ:

8. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ | ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਸਾਡੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਲੇਖ ਕਿਸ ਲੇਖਕ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਵਿਰਕ , ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਰਮੀ/ਹੰਸੂ/ਦੀਪੂ ਕਿਸ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਪਾਤਰ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਾਡੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਕੂਲ ਦਾ ਕਿਹੜਾ ਸਮਾਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਅੱਧੀ ਛੁੱਟੀ ਦਾ ਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਰੋਟੀ ਖਾਣ ਲੱਗਿਆਂ ਕਿਸ ਨੇ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਸਨ ਧੋਤੇ ?
ਉੱਤਰ:
ਹੰਸੂ ਨੇ (✓)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਦੀਪੂ ਨੂੰ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਹੀ ਰੋਟੀ ਖਾਣ ‘ਤੇ ਕਿੰਨੀਆਂ ਚਪੇੜਾਂ ਪਈਆਂ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਦੋ ਜੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਦੀਪੂ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਸਬਜ਼ੀ ਚੰਗੀ ਲਗਦੀ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਦੀਪੂ ਰੋਟੀ ਨਾਲ ਕਿਹੜੀ ਸਬਜ਼ੀ ਲਿਆਇਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਗੋਭੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਰਮੀ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਸਬਜ਼ੀ ਚੰਗੀ ਲਗਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਆਲੂ-ਗਾਜਰਾਂ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੰਸੂ ਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕੀ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ ?’
ਉੱਤਰ:
ਸਾਗ ਨਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੰਸੂ ਰੋਟੀ ਨਾਲ ਕੀ ਲਿਆਇਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਅਚਾਰ ਤੇ ਗੰਢਾ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਦੀਪੂ ਕੋਲ ਕਿਹੜੀ ਸਬਜ਼ੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਗੋਭੀ-ਮਟਰ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਸ਼ਿਮਲਾ ਮਿਰਚ ਦੀ ਸਬਜ਼ੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕੌਣ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਰਮੀ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਦੀਪੂ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਸਬਜ਼ੀ ਕੱਚੀ ਹੀ ਸੁਆਦ ਲਗਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਟਮਾਟਰ (✓)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਰਮੀ ਹੋਰੀ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਕਿੱਥੋਂ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਨ ?
‘ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਹਿਰੋਂ (✓)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਕਿਸ ਦੇ ਬਾਪੂ ਜੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਬੀਜਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ:
ਹੰਸੂ ਦੇ (✓) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਕਿਹੜੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨਹੀਂ ?
ਉੱਤਰ:
ਪੁਦੀਨਾ/ਧਨੀਆ (✓)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਹੰਸੂ ਕੀ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਸਰੋਂ ਦਾ ਸਾਗ (✓)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
‘ਲੰਬੜਦਾਰ ਤਾਂ ……… ਵੀ ਬੀਜਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਾਕ ਵਿਚਲੀ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਲਈ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਢੁੱਕਵਾਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ:
ਅਰਬੀ (✓) ।

Punjab State Board PSEB 4th Class Punjabi Book Solutions Chapter 5 ਵੀਰੂ ਤੇ ਮੰਗੂ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 Punjabi Chapter 5 ਵੀਰੂ ਤੇ ਮੰਗੂ

ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮੇਮਣਿਆਂ ਨੂੰ ਘਾਹ-ਪੱਤਾ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਮੇਮਣਿਆਂ ਨੂੰ ਘਾਹ-ਪੱਤਾ ਕੁਸੈਲਾ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਭਾਗ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹੀ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਲਗਰਾਂ ਵੱਢ ਕੇ ਮੇਮਣਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਪਾਉਂਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ:
ਭਾਗ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹੀ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਲਗਰਾਂ ਵੱਢ ਕੇ ਮੇਮਣਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਉਂਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਲਗਰਾਂ ਖਾ ਕੇ ਢਿੱਡ ਭਰ ਲੈਣ ਤੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਦੀ ਝਾਕ ਨਾ ਰੱਖਣ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵੀਰੂ ਨੇ ਰੋਣ-ਹਾਕਾ ਮੂੰਹ ਬਣਾ ਕੇ ਮੰਗੂ : ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ:
ਵੀਰੂ ਨੇ ਰੋਣ-ਹਾਕਾ ਮੂੰਹ ਬਣਾ ਕੇ ਮੰਗੂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਜੜੀ ਭਰਾ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੁੱਖ ਛਾਂਗਦਾ ਤੇ ਵੱਢਦਾ ਰਿਹਾ, ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਰੁੱਖ ਮੁੱਕ ਜਾਣਗੇ । ਫਿਰ ਮੀਂਹ ਪੈਣੋਂ ਹਟ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਧਰਤੀ ਬੰਜਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਆਏ ਬੰਦੇ ਨੇ ਕੀ ਆਖਿਆ ?
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਆਏ ਬੰਦੇ ਨੇ ਆਖਿਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਰੁੱਖ ਵੱਢੇ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ, ਤਾਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਤੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਹਵਾ ਵੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਬੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਠੀਕ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ-
(ਦਾਤ, ਘਾਹ-ਪੱਤਾ, ਖੇਤ, ਘਾਹ, ਮਾਂ ।)
(ਉ) ਵੀਰੂ ਤੇ ਮੰਗੂ …………. ਦਾ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਲਈ ਮੌਕਾ ਲੱਭਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ।
(ਅ) ਹੁਣ ਤਾਂ …………. ਦੀ ਤਿੜ੍ਹ ਵੀ ਭਾਲੀ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦੀ ।
(ਈ) ਆਪਾਂ ਤਾਂ …………. ਖਾ ਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰ ਲਵਾਂਗੇ ।
(ਸ) ਭਾਗ ਨੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਮੇਮਣਿਆਂ ਲਈ …….. ਨਾਲ ਕਿੱਕਰ ਛਾਂਗੀ ਸੀ ।
(ਹ) ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਇਕ ਬੰਦਾ …………. ਦੇਖਣ ਆਇਆ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਵੀਰੂ ਤੇ ਮੰਗੂ ਮਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਲਈ ਮੌਕਾ ਲੱਭਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ।
(ਅ) ਹੁਣ ਤਾਂ ਘਾਹ ਦੀ ਤਿੜ੍ਹ ਵੀ ਭਾਲੀ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦੀ ।.
(ਈ ਆਪਾਂ ਤਾਂ ਘਾਹ-ਪੱਤਾ ਖਾ ਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰ ਲਵਾਂਗੇ ।
(ਸ) ਭਾਗ ਨੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਮੇਮਣਿਆਂ ਲਈ ਦਾਤ ਨਾਲ ਕਿੱਕਰ ਝਾਂਗੀ ਸੀ ।
(ਹ) ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਇਕ ਬੰਦਾ ਖੇਤ ਦੇਖਣ ਆਇਆ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ” ਕੁਸੈਲਾ, ਹਿੰਮਤ, ਗੁਜ਼ਾਰਾ, ਬੰਜਰ, ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ, ਝਾਕ, ਆਜੜੀ, ਮੇਮਣਾ |’
ਉੱਤਰ:

1. ਕੁਸੈਲਾ (ਕੌੜਾ)-ਛੋਟੇ ਮੇਮਣਿਆਂ ਨੂੰ ਘਾਹ-ਪੱਤਾ ਕੁਸੈਲਾ ਲਗਦਾ ।
2. ਹਿੰਮਤ (ਦਲੇਰੀ)-ਤੇਰੇ ਵਿਚ ਹਿੰਮਤ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰ ।
3. ਗੁਜ਼ਾਰਾ (ਨਿਰਬਾਹ, ਖ਼ਰਚ ਪੂਰਾ ਹੋਣਾ)-ਇੰਨੇ ਥੋੜੇ ਪੈਸਿਆਂ ਨਾਲ ਘਰ ਦਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।
4. ਬੰਜਰ (ਜਿਸ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚ ਫ਼ਸਲ ਪੈਦਾ ਨਾ ਹੋਵੇ)-ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਬਹੁਤੀ ਧਰਤੀ ਰੇਗਿਸਤਾਨੀ ਤੇ ਬੰਜਰ ਹੈ ।
5. ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ (ਚੁਫ਼ੇਰੇ)-ਸਾਡੇ ਮਕਾਨ ਦੇ ਆਲੇਦੁਆਲੇ ਪੰਜ-ਪੰਜ ਫੁੱਟ ਉੱਚੀ ਕੰਧ ਹੈ ।
6. ਝਾਕ (ਧਿਆਨ, ਉਮੀਦ)-ਬਿੱਲੀ ਦੁੱਧ ਦੇ ਪਤੀਲੇ . ਵਲ ਝਾਕ ਲਾਈ ਬੈਠੀ ਸੀ ।
7. ਆਜੜੀ (ਭੇਡਾਂ-ਬੱਕਰੀਆਂ ਚਾਰਨ ਵਾਲਾ)ਆਜੜੀ ਭੇਡਾਂ ਚਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
8. ਮੇਮਣਾ ਬੱਕਰੀ ਦਾ ਬੱਚਾ)-ਮੇਮਣਾ ਜੰਮਦਾ ਹੀ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰਨ ਲੱਗਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਪੜੋ, ਸਮਝੋ ਤੇ ਲਿਖੋ-

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ, ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹੇ
(ਉ) ‘‘ਪੁੱਤਰ, ਤੂੰ ਵੱਡਾ ਹੋ ਗਿਆ, ਹੁਣ ਘਾਹਪੱਤਾ ਚੁਗਿਆ ਕਰ ।
(ਅ) “ਤੂੰ ਵੀ ਹਿੰਮਤ ਕਰ ਲੈ।”
(ਇ) ‘‘ਭਲਾ ਇਹ ‘ਵਾਜਾਂ ਕੌਣ ਮਾਰਦੈ ।’
(ਸ) ‘‘ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਖਾਣੀ ਚੁੰਗ, ਭਾਗ ਆਜੜੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਰੁੱਖ ਵੱਢ ਦਿੰਦੈ ।”
ਉੱਤਰ:
(ੳ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਮਾਂ ਨੇ ਵੀਰੂ ਨੂੰ ਕਹੇ ।
(ਅ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਵੀਰੂ ਨੇ ਮੰਗੂ ਨੂੰ ਕਹੇ ।
(ਈ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਮੰਗੂ ਨੇ ਵੀਰ ਨੂੰ ਕਹੇ ।
(ਸ) ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਵੀਰੂ ਨੇ ਮੰਗੂ ਨੂੰ ਕਹੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਬੋਲ ਕੇ ਦੂਜੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਲਿਖਾਓ-

1. ਮੇਰੀ ਜੀਭ ਕੌੜੀ ਹੋ ਗਈ ।
2. ਆਜੜੀ ਬੱਕਰੀਆਂ ਚਾਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
3. ਚਲ ਆਪਾਂ ਘਾਹ ਚੁਗੀਏ ।
4. ਇਹ ਜਗੀਰਾ ਕਿਰਸਾਣ ਹੈ ।
5. ਵੀਰੂ ਨੇ ਖੇਤਾਂ ਵਲ ਨਜ਼ਰ ਘੁਮਾਈ,
6. ਮੀਂਹ ਘੱਟ ਪੈਣ ਲਗ ਪਏ ਸਨ ।
7. ਵੀਰੂ ਨੇ ਰੋਣਹਾਕਾ ਮੂੰਹ ਬਣਾਇਆ ।

ਉੱਤਰ:
ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਹੀ ਕਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
“ਮੇਰਾ ਪਿੰਡ ਮੇਰਾ ਸ਼ਹਿਰ’ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਇਕ ਲੇਖ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ:
(ਨੋਟ-ਇਹ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਲਈ ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ “ਲੇਖ-ਰਚਨਾ’ ਵਾਲਾ ਭਾਗ ।)