PSEB 9th Class Maths MCQ Chapter 1 संख्या पद्धति

Punjab State Board PSEB 9th Class Maths Book Solutions Chapter 1 संख्या पद्धति MCQ Questions with Answers

PSEB 9th Class Maths Chapter 1 संख्या पद्धति MCQ Questions

बहुविकल्पीय प्रश्न:

नीचे प्रत्येक प्रश्न के चार उत्तर दिए गए हैं। सही उत्तर का चयन कीजिए।

प्रश्न 1.
परिमेय संख्या के बराबर है।
(A) 0.75
(B) 0.12
(C) 0.012
(D) 0.075.
उत्तर:
(D) 0.075.

प्रश्न 2.
3 और 4 के बीच एक परिमेय संख्या है
(A) \(\frac{3}{2}\)
(B) \(\frac{4}{3}\)
(C) \(\frac{7}{2}\)
(D)\(\frac{7}{4}\)
उत्तर:
(C) \(\frac{7}{2}\)

प्रश्न 3.
\(\frac{3}{5}\) और \(\frac{4}{5}\) के बीच एक परिमेय संख्या है
(A) \(\frac{7}{5}\)
(B) \(\frac{7}{10}\)
(C) \(\frac{3}{10}\)
(D) \(\frac{4}{10}\)
उत्तर-
(B) \(\frac{7}{10}\)

PSEB 9th Class Maths MCQ Chapter 1 संख्या पद्धति

प्रश्न 4.
\(\frac{1}{2}\) और \(\frac{3}{4}\) के बीच एक परिमेय संख्या है
(A) \(\frac{2}{5}\)
(B) \(\frac{5}{8}\)
(C) \(\frac{4}{3}\)
(D) \(\frac{1}{4}\)
उत्तर-
(B) \(\frac{5}{8}\)

प्रश्न 5.
निम्न में से कौन-सी परिमेय संख्या नहीं हैं ?
(A) √2
(B) 0
(C) √4
(D) √- 16.
उत्तर-
(A) √2

प्रश्न 6.
निम्न में कौन-सी अपरिमेय संख्या है ?
(A) √4
(B) 3√18
(C) √100
(D) – √0.64
उत्तर-
(B) 3√18

PSEB 9th Class Maths MCQ Chapter 1 संख्या पद्धति

प्रश्न 7.
\(\frac{1}{5}\) का दशमलव रूप है
(A) .2
(B) .5
(C) .02
(D) .02.
उत्तर-
(A) .2

प्रश्न 8.
3\(\frac{3}{8}\) का दशमलव रूप है
(A) 3.35
(B) 3.375
(C) 33.75
(D) 337.5.
उत्तर-
(B) 3.375

प्रश्न 9.
का दशमलव रूप है-
(A) \(.8 \overline{3}\)
(B) \(.8 \overline{33}\)
(C) \(.6 \overline{3}\)
(D) \(.6 \overline{33}\)
उत्तर-
(A) \(.8 \overline{3}\)

PSEB 9th Class Maths MCQ Chapter 1 संख्या पद्धति

प्रश्न 10.
परिमेय संख्या का दशमलव निरूपण है
(A) \(0 . \overline{296}\)
(B) \(0.29 \overline{6}\)
(C) \(0.2 \overline{96}\)
(D) 0.296
उत्तर-
(A) \(0 . \overline{296}\)

प्रश्न 11.
निम्न में कौन-सी परिमेय संख्या है ?
(A) √3
(B) √2
(C) 0
(D) √5
उत्तर-
(C) 0

प्रश्न 12.
0.6666 का \(\frac{p}{q}\) रूप है
(A) \(\frac{6}{99}\)
(B) \(\frac{2}{3}\)
(C) \(\frac{3}{55}\)
(D) \(\frac{1}{66}\)
उत्तर-
(B) \(\frac{2}{3}\)

PSEB 9th Class Maths MCQ Chapter 1 संख्या पद्धति

प्रश्न 13.
4 \(\frac{1}{8}\) का दशमलव रूप है
(A) 4.15
(B) \(4 . \overline{15}\)
(C) \(4 .1 \overline{5}\)
(D) \(0 . \overline{415}\)
उत्तर-
(A) 4.15

प्रश्न 14.
\(\frac{1}{11}\) का दशमलव रूप है
(A) \(0.0 \overline{99}\)
(B) \(0. \overline{909}\)
(C) \(0. \overline{09}\)
(D) \(0.00 \overline{9}\)
उत्तर-
(C) \(0. \overline{09}\)

प्रश्न 15.
\(\frac{2}{11}\) का दशमलव रूप है
(A) \(0 . \overline{18}\)
(B) \(0 .11 \overline{8}\)
(C) \(0 .1 \overline{18}\)
(D) \(0 . \overline{018}\)
उत्तर-
(A) \(0 . \overline{18}\)

PSEB 9th Class Maths MCQ Chapter 1 संख्या पद्धति

प्रश्न 16.
\(0 . \overline{47}\) का रूप है
(A) \(\frac{47}{90}\)
(B) \(\frac{43}{99}\)
(C) \(\frac{43}{90}\)
(D) \(\frac{43}{99}\)
उत्तर-
(C) \(\frac{43}{90}\)

प्रश्न 17.
\(0 . \overline{001}\) का \(\frac{p}{q}\) रूप है
(A) \(\frac{1}{99}\)
(B) \(\frac{01}{9}\)
(C) \(\frac{1}{999}\)
(D) \(\frac{11}{9}\)
उत्तर-
(C) \(\frac{1}{999}\)

प्रश्न 18.
किसी भी परिमेय संख्या का सांत दशमलव
निरूपण तभी होगा, यदि उसके हर में
(A) 2 या 5 हो
(B) 3 या 5 हो
(C) 9 या 11 हो
(D) 3 या 7 हो
उत्तर-
(A) 2 या 5 हो

PSEB 9th Class Maths MCQ Chapter 1 संख्या पद्धति

प्रश्न 19.
निम्न में कौन-सी एक अपरिमेय संख्या है ?
(A) 2 – √5
(B) \(\frac{1}{\sqrt{2}}\)
(C) 2π
(D) \(\frac{2 \sqrt{7}}{7 \sqrt{7}}\)
उत्तर-
(C) 2π

प्रश्न 20.
(3 + √3) (2 + √2) का मान है
(A) 6 + 3√2 + 2√3 + √6
(B) 3 +3√2 + 3√3 + 6
(C) 6 – 3√2 – 2√3 – √6
(D) 6 – 3√2 + 2√3 – √6.
उत्तर-
(A) 6 + 3√2 + 2√3 + √6

प्रश्न 21.
(3 + √3) (3 – √3) का मान है
(A) 0
(B) 6
(C) 9
(D) 3
उत्तर-
(B) 6

PSEB 9th Class Maths MCQ Chapter 1 संख्या पद्धति

प्रश्न 22.
(√5 + √2)2 का मान है
(A) 7 + 2√5
(B) 1 + 5√2
(C) 7 + 2√10
(D) 7 – 2√10 .
उत्तर-
(C) 7 + 2√10

प्रश्न 23.
(√5 – √2) (√5 + √2) का मान है
(A) 10
(B) 7
(C) 3
(D) √3 .
उत्तर-
(C) 3

प्रश्न 24.
(√11 – √7) (√11 + √7) का मान है
(A) 4
(B) – 4
(C) 18
(D) – 18.
उत्तर-
(A) 4

PSEB 9th Class Maths MCQ Chapter 1 संख्या पद्धति

प्रश्न 25.
(√5 + √5) (√5 – √5) का मान है
(A) 0
(B) 25
(C) 20
(D) – 20.
उत्तर-
(C) 20

प्रश्न 26.
\(\frac{1}{\sqrt{7}}\) के हर का परिमेयकरण करने पर प्राप्त होगा
(A) 7
(B) \(\frac{\sqrt{7}}{7}\)
(C) √7
(D) \(\frac{-\sqrt{7}}{7}\).
उत्तर-
(B) \(\frac{\sqrt{7}}{7}\)4

प्रश्न 27.
\(\) के हर का परिमेयकरण करने पर
प्राप्त होगा
(A) √7 + √6
(B) √7 – √6
(C) \(\frac{\sqrt{7}+\sqrt{6}}{\sqrt{7}-\sqrt{6}}\)
(D) \(\frac{\sqrt{7}-\sqrt{6}}{\sqrt{7}+\sqrt{6}}\)
उत्तर-
(A) √7 + √6

PSEB 9th Class Maths MCQ Chapter 1 संख्या पद्धति

प्रश्न 28.
F के हर का परिमेयकरण करने पर प्राप्त होगा
(A) √5 – √2
(B) √2 – √5
(C) \(\frac{\sqrt{5}-\sqrt{2}}{3}\)
(D) \(\frac{\sqrt{2}-\sqrt{5}}{3}\)
उत्तर-
(C) \(\frac{\sqrt{5}-\sqrt{2}}{3}\)

प्रश्न 29.
नि, के हर का परिमेयकरण करने पर प्राप्त होगा
(A) √7 + 2
(B) √7 – 2
(c) \(\frac{\sqrt{7}-2}{3}\)
(D) \(\frac{\sqrt{7}+2}{3}\)
उत्तर-
(D) \(\frac{\sqrt{7}+2}{3}\)

प्रश्न 30.
(2 – √2) (2 + √2) का मान है
(A) 0
(B) 2
(C) √2
(D) – √2.
उत्तर-
(B) 2

PSEB 9th Class Maths MCQ Chapter 1 संख्या पद्धति

प्रश्न 31.
(√13 + √7) (√13 – √7) का मान है
(A) 20
(B) – 6
(C) 6
(D) – 20.
उत्तर-
(C) 6

प्रश्न 32.
\(\frac{1}{\sqrt{2}}\) के हर का परिमेयकरण करने पर प्राप्त
(A) √2
(B) 2
(C) \(\frac{2}{\sqrt{2}}\)
(D) \(\frac{\sqrt{2}}{2}\)
उत्तर-
(D) \(\frac{\sqrt{2}}{2}\)

प्रश्न 33.
\(\frac{1}{2+\sqrt{3}}\) के हर का परिमेयकरण करने पर प्राप्त होगा
(A) 2 – √3
(B) √3 – 2
(C) 2 + √3
(D) – √3 – 2.
उत्तर-
(A) 2 – √3

PSEB 9th Class Maths MCQ Chapter 1 संख्या पद्धति

प्रश्न 34.
\(\frac{1}{\sqrt{3}-\sqrt{2}}\) के हर का परिमेयकरण करने पर प्राप्त होगा
(A) \(\frac{1}{\sqrt{3+\sqrt{2}}\)
(B) √3 + √2
(C) √2 – √3
(D) – √3 – √2
उत्तर-
(B) √3 + √2

प्रश्न 35.
\(\sqrt[3]{7}\) का घातांकी रूप है
(A) 73
(B) 37
(C) 7\(\frac{1}{3}\)
(D) 3\(\frac{1}{7}\)
उत्तर-
(C) 7\(\frac{1}{3}\)

प्रश्न 36.
\(\sqrt[8]{\frac{61}{1123}}\) का घातांकी रूप है
(A) \(\left(\frac{61}{1123}\right)^{\frac{1}{8}}\)
(B) \(\left(\frac{1123}{61}\right)^{\frac{1}{8}}\)
(C) \(\left(\frac{61}{1123}\right)^{8}\)
(D) \(\left(\frac{1123}{61}\right)^{8}\)
उत्तर-
(A) \(\left(\frac{61}{1123}\right)^{\frac{1}{8}}\)

PSEB 9th Class Maths MCQ Chapter 1 संख्या पद्धति

प्रश्न 37.
\(4^{\frac{1}{2}}\) का मान है
(A) 8
(B) 4
(C) 16
(D) 32.
उत्तर-
(A) 8

प्रश्न 38.
\(32^{\frac{1}{5}}\) का मान है
(A) 16
(B) 160
(C) 2
(D) 18.
उत्तर-
(C) 2

प्रश्न 39.
\((125)^{1 / 3}\) का मान है
(A) 5
(B) 25
(C) 45
(D) 35.
उत्तर-
(A) 5

PSEB 9th Class Maths MCQ Chapter 1 संख्या पद्धति

प्रश्न 40.
\(9^{3 / 2}\) का मान है
(A) 18
(B) 27
(C) – 18
(D) 7.
उत्तर-
(B) 27

प्रश्न 41.
\(32^{2 / 5}\) का मान है
(A) 2
(B) 4
(C) 16
(D) 14.
उत्तर-
(B) 4

प्रश्न 42.
\(16^{3 / 4}\) का मान है
(A) 4
(B) 12
(C) 8
(D) 48
उत्तर-
(C) 8

PSEB 9th Class Maths MCQ Chapter 1 संख्या पद्धति

प्रश्न 43.
\(125^{-\frac{1}{3}}\) का मान है-
(A) \(\frac{1}{5}\)
(B) \(\frac{1}{25}\)
(C) \(\frac{1}{15}\)
(D) \(\frac{1}{125}\)
उत्तर-
(A) \(\frac{1}{5}\)

प्रश्न 44.
\(2^{\frac{2}{3}}, 2^{\frac{1}{5}}\) बराबर है
(A) \(2^{\frac{2}{3}+\frac{1}{5}}\)
(B) \(2^{\frac{2}{3}-\frac{1}{5}}\)
(C) \(2^{\frac{2}{3} \times \frac{1}{5}}\)
(D) \(2^{\frac{2}{3} \div \frac{1}{5}}\)
उत्तर-
(A) \(2^{\frac{2}{3}+\frac{1}{5}}\)

प्रश्न 45.
\(\frac{11^{\frac{1}{2}}}{11^{\frac{1}{4}}}\) बराबर है
(A) \(11^{1 / 4}\)
(B) \(11^{3 / 4}\)
(C) \(11^{1 / 8}\)
(D) 112
उत्तर-
(A) \(11^{1 / 4}\)

PSEB 9th Class Maths MCQ Chapter 1 संख्या पद्धति

प्रश्न 46.
सबसे छोटी प्राकृतिक संख्या है
(A) 0
(B) 1
(C) – 1
(D) 2.
उत्तर-
(B) 1

प्रश्न 47.
1617 ÷ 1615 बराबर है
(A) 2
(B) 225
(C) 256
(D) 22
उत्तर-
(C) 226

प्रश्न 48.
25\(-\frac{1}{2}\) का मान है
(A) 5
(B) \(\frac{1}{5}\)
(C) 121/2
(D) – 1/5.
उत्तर-
(B) \(\frac{1}{5}\)

PSEB 9th Class Maths MCQ Chapter 1 संख्या पद्धति

प्रश्न 49.
\(64^{-3 / 2}\) का मान है
(A) \(\frac{1}{96}\)
(B) \(\frac{1}{64}\)
(C) 512
(D) \(\frac{1}{512}\)
उत्तर-
(D) \(\frac{1}{512}\)

प्रश्न 50.
\(125^{\frac{2}{3}}\) का मान है
(A) 5
(B) 25
(C) 125\({\frac{2}{3}}\)
(D) \(\frac{15625}{3}\)
उत्तर-
(B) 25

प्रश्न 51.
(25)0 का मान है
(A) 0
(B) 25
(C) 1
(D) 5.
उत्तर-
(C) 1

PSEB 9th Class Maths MCQ Chapter 1 संख्या पद्धति

प्रश्न 52.
\(16^{\frac{1}{2}} \times 16^{\frac{1}{2}}\) का मान है
(A) 321/2
(B) 161/4
(C) 16
(D) 2561/2
उत्तर-
(C) 16

प्रश्न 53.
\(13^{1 / 5} \cdot 17^{1 / 5}\) को सरल करने पर प्राप्त होता
(A) (14)1/35
(B) (221)1/5
(C) 2211/5
(D) 171/5
उत्तर-
(B) (221)1/5

PSEB 4th Class English Conversation

Punjab State Board PSEB 4th Class English Book Solutions Conversation Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB 4th Class English Conversation

Question 1.
What is your father? ਤੁਹਾਡੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
Answer:
Sir, my father is a teacher.
ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ, ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਅਧਿਆਪਕ ਹਨ ।

Question 2.
What is the name of your father ? ਤੁਹਾਡੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਹੈ ?
Answer:
Sir, my father’s name is Sh. ……….
ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ, ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਸ੍ਰੀ ………. ਹੈ ।

Question 3.
What is your name? ਤੁਹਾਡਾ ਕੀ ਨਾਂ ਹੈ ?
Answer:
My name is ……………………………. .
ਮੇਰਾ ਨਾਂ ……………………………………… ਹੈ ।

Question 4.
What is the time? ਕਿੰਨੇ ਵਜੇ ਹਨ?
Answer:
It is ten.
ਦਸ ਵਜੇ ਹਨ ।

Question 5.
What do you want? ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੀ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
Answer:
I want a gel pen.
ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਸੈੱਲ ਪੈਂਨ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

Question 6.
Who are you? ਤੁਸੀਂ ਕੌਣ ਹੋ ?
Answer:
I am Gurmit.
ਮੈਂ ਗੁਰਮੀਤ ਹਾਂ ।

PSEB 4th Class English Conversation

Question 7.
Who stole your book ? ਤੁਹਾਡੀ ਪੁਸਤਕ ਕਿਸ ਨੇ ਚੋਰੀ ਕੀਤੀ ?
Answer:
I don’t know, Mam.
ਮੈਮ, ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ।

Question 8.
In which class do you read ? ਤੁਸੀਂ ਕਿਹੜੀ ਕਲਾਸ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹੋ?
Answer:
I read in the IVth class.
ਮੈਂ ਚੌਥੀ ਕਲਾਸ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦਾ/ਪਦੀ, ਹਾਂ ।

Question 9.
In which school do you read ? ਤੁਸੀਂ ਕਿਹੜੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹੋ ?
Answer:
I read in Hero School.
ਮੈਂ ਹੀਰੋ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦਾ/ਪਦੀ ਹਾਂ ।

Question 10.
Where is Sri Harmandar Sahib ? ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਕਿੱਥੇ ਹੈ ?
Answer:
Sri Harmandar Sahib is in Amritsar.
ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚ ਹੈ ।

Question 11.
Where are you going ? ਤੁਸੀਂ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹੋ ?
Answer:
I am going to school.
ਮੈਂ ਸਕੂਲ ਜਾ ਰਿਹਾ/ਰਹੀ ਹਾਂ ।

Question 12.
Where is your school? ਤੁਹਾਡਾ ਸਕੂਲ ਕਿੱਥੇ ਹੈ?
Answer:
My school is near the post office.
ਮੇਰਾ ਸਕੂਲ ਡਾਕ-ਘਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ ।

PSEB 4th Class English Conversation

Question 13.
Where are your books ? ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਕਿੱਥੇ ਹਨ ?
Answer:
They are in my bag.
ਉਹ ਮੇਰੇ ਬਸਤੇ ਵਿਚ ਹਨ |

Question 14.
When do you get up? ਤੁਸੀਂ ਕਦੋਂ ਉਠਦੇ ਹੋ?
Answer:
I get up at six.
ਮੈਂ ਛੇ ਵਜੇ ਉੱਠਦਾ/ਉੱਠਦੀ ਹਾਂ ।

Question 15.
When do you go to school? ਤੁਸੀਂ ਸਕੂਲ ਕਦੋਂ ਜਾਂਦੇ ਹੋ ?
Answer:
I go to school at 8.30 a.m.
ਮੈਂ ਸਵੇਰੇ 8.30 ਵਜੇ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦਾ/ਜਾਂਦੀ ਹਾਂ।

Question 16.
How do you do? ਤੁਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ?
Answer:
I am quite well, thank you.
ਮੈਂ ਬਿਲਕੁਲ ਠੀਕ ਹਾਂ, ਤੁਹਾਡਾ ਧੰਨਵਾਦ।

Question 17.
How old are you?ਤੁਹਾਡੀ ਉਮਰ ਕਿੰਨੀ ਹੈ ?
Answer:
I am ten years old.
ਮੇਰੀ ਉਮਰ ਦਸ ਸਾਲ ਹੈ ।

Question 18.
How many hands have you? ਤੁਹਾਡੇ ਕਿੰਨੇ ਹੱਥ ਹਨ?
Answer:
I have two hands.
ਮੇਰੇ ਦੋ ਹੱਥ ਹਨ ।

Question 19.
Do you take exercise daily? ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕਸਰਤ ਕਰਦੇ/ਕਰਦੀ ਹੋ ?
Answer:
Yes, I do.
ਹਾਂ, ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕਸਰਤ ਕਰਦਾ/ਕਰਦੀ ਹਾਂ ।

PSEB 4th Class English Conversation

Question 20.
Do you like your school ? ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਕੂਲ ਪਸੰਦ ਹੈ ?
Answer:
Yes, it is a very good school. or Yes, I do.
ਹਾਂ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਚੰਗਾ ਸਕੂਲ ਹੈ । ਜਾਂ ਹਾਂ, ਮੈਨੂੰ ਪਸੰਦ ਹੈ ।

Question 21.
Do you tell a lie ? ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਝੂਠ ਬੋਲਦੇ ਹੋ ?
Answer:
No, never.
ਨਹੀਂ, ਕਦੇ ਨਹੀਂ ।

Question 22.
Have you got a car? ਕੀ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਕਾਰ ਹੈ ?
Answer:
No, we don’t have any.
ਨਹੀਂ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

Question 23.
Do you serve your parents ? ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਹੋ ?
Answer:
Yes, it is my duty.
ਹਾਂ, ਇਹ ਮੇਰਾ ਕਰਤੱਵ ਹੈ ।

Question 24.
Does your sister help you ? ਕੀ ਤੁਹਾਡੀ ਭੈਣ ਤੁਹਾਡੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ?
Answer:
Yes, she does.
ਹਾਂ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਚੰਗਾ ਸਕੂਲ ਹੈ ।

Question 25.
Did you go to Shimla during the summer vacation? ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਸ਼ਿਮਲਾ ਗਏ ਹੋ ?
Answer:
Yes, I did./Yes, I went.
ਹਾਂ, ਮੈਂ ਗਿਆਂ ਸੀ ।

Question 26.
Do you work hard ? ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਮਿਹਨਤ ਕਰਦੇ ਹੋ ?
Answer:
Of course.
ਨਿਰਸੰਦੇਹ ॥

PSEB 4th Class English General Vocabulary

Punjab State Board PSEB 4th Class English Book Solutions General Vocabulary Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB 4th Class English General Vocabulary

1. Classroom Objects (ਕਲਸ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ)

PSEB 4th Class English Solutions General Vocabulary 1

PSEB 4th Class English Solutions General Vocabulary 2

2. Dresses (ਪਰਿਗਵੇ)

PSEB 4th Class English Solutions General Vocabulary 3

PSEB 4th Class English Solutions General Vocabulary 4

PSEB 4th Class English Solutions General Vocabulary

3. Relations (ਸੰਬੰਧੀ)

PSEB 4th Class English Solutions General Vocabulary 5

PSEB 4th Class English Solutions General Vocabulary 6

4. Animals and Birds (ਪਸ ਪੱਛੀ)

PSEB 4th Class English Solutions General Vocabulary 7

PSEB 4th Class English Solutions General Vocabulary 8

PSEB 4th Class English Solutions General Vocabulary 9

PSEB 4th Class English Solutions General Vocabulary 10

PSEB 4th Class English Solutions General Vocabulary

5. One and Many (एक और अनेक)

ਇਕਵਚਨ ਅਰਥ ਬਹੁਵਚਨ
Ant ਕੀੜੀ Ants
Apple मेव Apples
Arm ਬਾਂਹ Arms
Ball ਗੇਂਦ Balls
Bat प्ला Bats
Bus ਬਸ Buses
Book ਕਿਤਾਬ Books
Boy ਲੜਕਾ Boys
Brother ਭਰਾ Brothers
Cap ਟੋਪੀ Caps

PSEB 4th Class English Solutions General Vocabulary

Car ਕਾਰ Cars
Cat विप्ली Cats
Chair ਕਰਸੀ Chairs
Coat ਕੋਟ Coats
Cow ਗਾਂ Cows
Cup ਕਪ Cups
Day ਦਿਨ Days
Dog ਕੁੱਤਾ Dogs
Girl ਲੜਕੀ Girls
Hen ਮੁਰਗੀ Hens
Horse ਘੋੜਾ Horses
Monkey ਬਾਂਦਰ Monkeys
Picture ਚਿੱਤਰ Pictures
Sister ਭੈਣ Sisters

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.3

Punjab State Board PSEB 9th Class Maths Book Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.3 Textbook Exercise Questions and Answers

PSEB Solutions for Class 9 Maths Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.3

प्रश्न 1.
किस चतुर्थांश में या किस अक्ष पर बिंदु (- 2, 4), (3, – 1), (- 1, 0), (1, 2) और (- 3, – 5) स्थित हैं। कार्तीय तल पर इन का स्थान निर्धारण करके अपने उत्तर को सत्यापित कीजिए।
हल :
हम दिए गए बिंदुओं के संगत चतुर्थांश का निर्धारण निम्न की सहायता से करते हैं।

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.3 1

बिंदु (- 2, 4) में ; x-निर्देशांक ऋणात्मक है और y-निर्देशांक धनात्मक है।
अतः बिंदु (- 2, 4) चतुर्थांश II में स्थित है।
बिंदु (3, – 1) में ; x-निर्देशांक धनात्मक है और y-निर्देशांक ऋणात्मक है।
अतः बिंदु (3, – 1) चतुर्थांश IV में स्थित है।
बिंदु (- 1, 0) में, x-निर्देशांक ऋणात्मक है और y-निर्देशांक शून्य है।
अतः बिंदु (- 1, 0) x-अक्ष पर स्थित है।
बिंदु (1, 2) में ; x-निर्देशांक धनात्मक है और y-निर्देशांक धनात्मक है।
अतः बिंदु (1, 2) चतुर्थांश I में स्थित है।
बिंदु (- 3, – 5) में ; x-अक्ष निर्देशांक ऋणात्मक है और y-निर्देशांक ऋणात्मक है।
अतः बिंदु (- 3, – 5) में चतुर्थांश III में स्थित है।

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.3

प्रश्न 2.
अक्षों पर दूरी का उपयुक्त एकक लेकर नीचे सारणी में दिए गए बिंदुओं को तल पर आलेखित कीजिए :

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.3 2

हल :
सारणी में दिए गए बिंदु नीचे दिखाए अनुसार आलेख में आलेखित किए गए हैं।

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.3 3

Scale chosen :
x-अक्ष पर 1 बड़ा भाग = 1 सेमी०
y-अक्ष पर 1 बड़ा भाग = 1 सेमी०

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.2

Punjab State Board PSEB 9th Class Maths Book Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.2 Textbook Exercise Questions and Answers

PSEB Solutions for Class 9 Maths Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.2

प्रश्न 1.
निम्नलिखित प्रश्नों में से प्रत्येक प्रश्न का उत्तर दीजिए :
(i) कार्तीय तल में किसी बिंदु की स्थिति निर्धारित करने वाली क्षैतिज और ऊर्ध्वाधर रेखाओं के क्या नाम हैं?
(ii) इन दो रेखाओं से बने तल के प्रत्येक भाग के नाम बताइए।
(iii) उस बिंदु का नाम बताइए जहाँ ये दो रेखाएँ प्रतिच्छेदित होती हैं।
हल :
(i) कार्तीय तल में किसी बिंदु की स्थिति निर्धारित करने वाली क्षैतिज और उर्ध्वाकर रेखाओं को अक्ष (axis) कहते हैं।

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.2 1

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.2 2

(ii) इन दो रेखाओं द्वारा बनाए गए प्रत्येक भाग को चतुर्थांश कहा जाता है।

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.2 3

(iii) वह बिंदु जहाँ ये दो रेखाएँ प्रतिच्छेदित होती हैं, मूल बिन्दु कहलाता है।

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.2 4

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.2

प्रश्न 2.
आकृति में देखकर निम्नलिखित को लिखिए :
(i) B के निर्देशांक
(ii) C के निर्देशांक
(iii) निर्देशांक (- 3, – 5) द्वारा पहचाना गया बिंदु
(iv) निर्देशांक (2, – 4) द्वारा पहचाना गया बिंदु
(v) बिंदु D का भुज
(vi) बिंदु H के निर्देशांक
(vii) बिंदु L के निर्देशांक
(viii) बिंदु M के निर्देशांक

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.2 5

हल :
(i) बिंदु B तक पहुँचने के लिए हम मूल बिंदु से 5 एकक बायीं ओर तथा 2 एकक ऊपर की ओर चलते हैं।
दूसरे शब्दों में B का x-निर्देशांक – 5 और yनिर्देशांक 2 है। अत: B के निर्देशांक (- 5, 2) हैं।
(i) बिंदु C का निर्धारण करने के लिए हम मूल बिंदु के दायीं ओर 5 एकक और 5 एकक नीचे की ओर चलते हैं। दूसरे शब्दों में बिंदु का x-निर्देशांक 5 और y निर्देशांक – 5 है। अत: C के निर्देशांक (5, -5) हैं।
(iii) निर्देशांक (-3, -5) का पहचाना गया बिंदु E है।
(iv) निर्देशांक (2, -4) का पहचाना गया बिंदु G
(v) बिंदु D का भुज अर्थात् x-निर्देशांक 6 है।
(vi) बिंदु H का y-निर्देशांक – 3 है।
(vii) बिंदु L पर पहुँचने के लिए, हम उर्ध्वाधर अक्ष पर मूल बिंदु से 5 एकक ऊपर की ओर चलते हैं। दूसरे शब्दों में L का x-निर्देशांक 0 और y-निर्देशांक 5 है। अतः L का निर्देशांक (0, 5) है।
(viii) बिंदु M का निर्धारण करने के लिए हम क्षैतिज अक्ष पर मूल बिंदु से 3 एकक बायीं ओर चलते हैं ! दूसरे शब्दों में M का x-निर्देशांक – 3 है और y-निर्देशांक 0 अत: M के निर्देशांक (- 3, 0) हैं।

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.1

Punjab State Board PSEB 9th Class Maths Book Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.1 Textbook Exercise Questions and Answers

PSEB Solutions for Class 9 Maths Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.1

प्रश्न 1.
एक अन्य व्यक्ति को आप अपने अध्ययन मेज़ पर रखे टेबल लैंप की स्थिति किस तरह बताएँगे ?
उत्तर :
लैंप को एक बिंदु मान लीजिए और मेज़ को एक समतल। मेज़ का कोई भी दो लंब कोर लीजिए। बड़े कोर से लैंप की दूरी माप लीजिए। मान लीजिए यह दूरी 25 सेमी हैं। अब, छोटे कोर से लैंप की दूरी मापिए और मान लीजिए यह दूरी 40 सेमी है। जिस क्रम में आपने लैंप रखा है उसके अनुसार उसकी स्थिति को (40, 25) या (25, 40) लिख सकते हैं।

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.1 1

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.1

प्रश्न 2.
(सड़क योजना) : एक नगर में दो मुख्य सड़कें हैं, जो नगर के केंद्र पर मिलती हैं। ये दो सड़कें उत्तर-दक्षिण दिशा और पूर्व-पश्चिम की दिशा में हैं। नगर की अन्य सभी सड़कें इन मुख्य सड़कों के समांतर परस्पर 200 मीटर की दूरी पर हैं। प्रत्येक दिशा में लगभग पाँच सड़कें हैं। सेंटीमीटर = 200 मीटर का पैमाना लेकर अपनी नोट बुक में नगर का एक मॉडल बनाइए। सड़कों को एकल रेखाओं से निरूपित कीजिए।

आपके मॉडल में एक-दूसरे को काटती हई अनेक क्रॉस-स्ट्रीट (चौराहे ) हो सकती हैं। एक विशेष क्रॉसस्ट्रीट दो सड़कों से बनी हैं, जिनमें से एक उत्तरदक्षिण दिशा में जाती है और दसरी पर्व-पश्चिम की दिशा में। प्रत्येक क्रॉस-स्ट्रीट का निर्देशन इस प्रकार किया जाता है : यदि दूसरी सड़क उत्तर-दक्षिण दिशा में जाती है और पाँचवों सड़क पूर्व-पश्चिम दिशा में जाती है और ये क्रॉसिंग पर मिलती है, तब इसे हम क्रॉस स्ट्रीट (2, 5) कहेंगे। इसी परंपरा से यह ज्ञात कीजिए कि
(i) कितनी क्रॉस-स्ट्रीटों को (4, 3) माना जा सकता है।
(ii) कितनी क्रॉस-स्ट्रीटों को (3, 4) माना जा सकता है।
उत्तर :
सड़क योजना नीचे दी गई आकृति में दिखाई गई है।

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.1 2

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.1

क्रास-स्ट्रीट (4, 3) पर पहुँचने के लिए हम उत्तरदक्षिण दिशा में जाने वाली चौथी और पूर्व-पश्चिम की दिशा में जाने वाली तीसरी सड़क को चुनते हैं।
तब (4, 3) से निर्देशित क्रॉस-स्ट्रीट बिंदु से PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.1 3 चिन्हित किया जाता है जैसा कि उपरोक्त आकृति में दिखाया गया है।
इसी प्रकार (3, 4) से निर्देशित बिंदु PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.1 3 से चिन्हित किया जाता है।
हम देखते हैं कि दोनों क्रॉस-स्ट्रीट अद्वितीयतः प्राप्त करते हैं। क्योंकि दो संदर्भ रेखाओं में

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 3 निर्देशांक ज्यामिति Ex 3.1 4

को हमने स्थान निर्धारण के लिए प्रयोग किया है।

PSEB 4th Class English Solutions Chapter 9 Adventures with Books

Punjab State Board PSEB 4th Class English Book Solutions Chapter 9 Adventures with Books Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 4 English Chapter 9 Adventures with Books

Pre-Reading

Question 1.
Do you like reading books?
Answer:
Yes, I am very fond of reading books.

Question 2.
Which book have you read recently?
Answer:
Recently, I have read a storybook of Munshi Prem Chand.

Question 3.
What did you like in the book?
Answer:
I liked it for its simple language.

PSEB 4th Class English Solutions Chapter 9 Adventures with Books

I. Let’s Answer

A. Answer the following questions :
Question 1.
What are books referred to in the poem ? (ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਪੁਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਦੇ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?)
Answer:
Books are referred to ships, trains, zoos, gardens, fairies, elves, cowboys, and people like ourselves.

Question 2.
Who is the engineer and the keeper of the zoo?
ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਅਤੇ ਚਿੜਿਆਘਰ ਦਾ ਕੀਪਰ ਕੌਣ ਹੈ ?).
Answer:
The reader of books is the engineer and the keeper of the zoo.

Question 3.
Give rhyming words from the poem, (ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਦਿੱਤੇ ਗਏ Rhyming ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ )
Answer:
seas-trees, tree-sea, lands-sands, guides-rides, home-roam, zoo-you, elves- ourselves, look-book.

B. Fill in the blanks using the words from the poem :

1. Books are ………………………….. in many lands.
Answer:
trains

2. Crossing …………………………… or desert sands.
Answer:
the hills

3. And I’m the engineer ………………………… .
Answer:
who guides the train on its exciting rides

4. I choose the things to ………………………… you.
Answer:
show to

5. Come, let us ………………………… a zoo.
Answer:
visit.

II. Vocabulary

A. Label the following picture :
PSEB 4th Class English Solutions Chapter 9 Adventures with Books 1
Hints:
1. sparrow
2. zebra
3. giraffe
4. elephant
5. hippopotamus
6. monkey
7. squirrel
8. lion etc.

B. Mind mapping :
PSEB 4th Class English Solutions Chapter 9 Adventures with Books 2
Answer:
PSEB 4th Class English Solutions Chapter 9 Adventures with Books 4

PSEB 4th Class English Solutions Chapter 9 Adventures with Books 5

 

PSEB 4th Class English Solutions Chapter 9 Adventures with Books

C. Write the names of stationery items :
PSEB 4th Class English Solutions Chapter 9 Adventures with Books 6
Answer:

PSEB 4th Class English Solutions Chapter 9 Adventures with Books 7

III. Language Corner

Time of a day Greeting
dawn Good morning!
morning Good morning!
afternoon Good afternoon
evening Good evening!
night Good night!

A. Pick out nouns and pronouns and write in the space given below :

Ravneet is eight years old. She has many toys. She plays with them at home. She has a lot of friends. She plays with them in the playground. Mahi is her best friend. She shares her secrets with her.
Answer:
Nouns
1. Ravneet
2. years
3. toys
4. home
5. friends
6. playground
7. Mahi
8. secrets

Pronouns:
1. she
2. them
3. her

B. Tick the correct answer and fill in the blanks :

1. Look at that …………………… dress.
(a) sharp
(b) young
(c) pretty (✓)
Answer:
(c) pretty (✓)

2. These candies are very ……………………….. .
(a) difficult
(b) smart
(c) sweet.
Answer:
(c) sweet (✓)

3. He is a very …………………………. farmer.
(a) beautiful
(b) hard-working
(c) large.
Answer:
(b) hard-working (✓)

4. She saw a ………………………. ant.
(a) strong
(b) tiny
(c) shy.
Answer:
(b) tiny (✓)

5. The shark has …………………………. teeth.
(a) loud
(b) simple
(c) sharp.
Answer:
(c) sharp (✓)

C. Fill in the blanks with suitable form of the verb :

1. I ……………………………… (watch) a very interesting movie yesterday.
Answer:
watched

2. We always …………………………………. (play) football at school.
Answer:
play

3. We ………………………………. (take) the test yesterday.
Answer:
took

4. My little sister and I …………………………………….. (drink) milk every morning.
Answer:
drink

PSEB 4th Class English Solutions Chapter 9 Adventures with Books

5. Harman ……………………………. (answer) the question correctly.
Answer:
Answered.

6. She …………………………….. (laugh) at the joke.
Answer:
laughed.
IV. Listen, Speak and Enjoy
A. Conversation :

PSEB 4th Class English Solutions Chapter 9 Adventures with Books 8

Answer:
PSEB 4th Class English Solutions Chapter 9 Adventures with Books 10

V. Reading Practice

PSEB 4th Class English Solutions Chapter 9 Adventures with Books 12

 

1. Books are the most important things in a student’s life.
ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਪੁਸਤਕਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ ।

2. There are books on all subjects.
ਪੁਸਤਕਾਂ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ‘ਤੇ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ ।

3. I like my English book the most.
ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਇੰਗਲਿਸ਼ ਬੁੱਕ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੰਦ ਹੈ ।

4. It contains stories, poems and essays.
ਇਸ ਵਿਚ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਨਿਬੰਧ ਹਨ ।

5. It has many colourful pictures.
ਇਸ ਵਿਚ ਕਈ ਰੰਗ-ਬਿਰੰਗੇ ਚਿੱਤਰ ਹਨ ।

6. I love to read my book again and again.
ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਕ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਪੜ੍ਹਨਾ ਵਧੀਆ ਲੱਗਦਾ ਹੈ । ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਇਨ੍ਹਾਂ sentences ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ।

PSEB 4th Class English Solutions Chapter 9 Adventures with Books

B. Read aloud

PSEB 4th Class English Solutions Chapter 9 Adventures with Books 13

VI. Writing Desk

Write about a book you read last week:
1. ……………………………. (title)
Answer:
Short Stories

2. ……………………………. (writer)
Answer:
Prem Chand

3. ……………………………. (story about)
Answer:
An untouchable

4. ……………………………. (any character)
Answer:
Ganga.

VII. Value I learnt (ਮੱਲ ਬੇਧ) :

Write benefits of reading books :
PSEB 4th Class English Solutions Chapter 9 Adventures with Books 14
Answer:
1. knowledge
2. entertainment
3. fun
4. moral values
5. food for mind
6. time passed in the best way
7. sharp memory
8. new skills
9. fact reading
ਨੋਟ-ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਬਦਲੋ ।

PSEB 4th Class English Solutions Chapter 9 Adventures with Books

VIII. Activity Time

Make a list of books you have read from your reading cell and write the characters’ names from it.
ਨੋਟ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਕਰਨ ।

PSEB 4th Class English Solutions Chapter 9 Adventures with Books 15

Adventures with Books Summary & Translation in Punjabi

ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਸਾਰ
ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਤੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੁਸਤਕਾਂ ਸਾਡਾ ਗਿਆਨ ਵਧਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅਨੰਦ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਹ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜ਼ਹਾਜਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਸਾਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਬਰਫ਼ੀਲੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਤੱਕ ਜਾਂ ਵਨ-ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਤੱਕ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਹ ਪੁਸਤਕਾਂ ‘ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਹੀ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰਨਾ ਪੈਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ | ਕਿਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੇਖਨੇ ਹਨ । ਪੁਸਤਕਾਂ ਰੇਲ-ਗੱਡੀਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਮਾਰੂਥਲਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਪੁਸਤਕਾਂ ਘਰ ਵਿਚ ਵਿਭਿੰਨ ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਚਿੜਿਆਘਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ । ਇਹ ਬਾਗ਼-ਬਗੀਚਿਆਂ, ਪਰੀਆਂ, ਗਵਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਵਰਗੇ, ਜਿਵੇਂ-ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਡੀ ਪਹਿਚਾਣ ਕਰਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ | ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਸੀਮਿਤ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਵਿਚ ਮਨਚਾਹਾ ਗਿਆਨ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਕਵੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਪਾਠਕ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਸਾਹਸੀ ਕਪਤਾਨ, ਰੇਲਗੱਡੀ ਦੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਅਤੇ ਚਿੜਿਆਘਰ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੇ ਸਵਾਮੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ । ਉਹ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਨਚਾਹੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

Adventures with Books Word-Meanings

PSEB 4th Class English Solutions Chapter 9 Adventures with Books 16

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

Punjab State Board PSEB 9th Class Maths Book Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5 Textbook Exercise Questions and Answers

PSEB Solutions for Class 9 Maths Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

प्रश्न 1.
उपयुक्त सर्वसमिकाओं को प्रयोग करके निम्नलिखित गुणनफल ज्ञात कीजिए :
(i) (x + 4) (x + 10)
(ii) (x + 8) (x – 10)
(iii) (3x + 4) (3x – 5)
(iv) (y2 + \(\frac{3}{2}\)) (y2 – \(\frac{3}{2}\)).
हल :
(i) (x + 4) (x + 10) = x2 + (4 + 10)x + 4 × 10
[सर्वसमिका (x + a) (x + b) = x2 + (a + b)x + ab का प्रयोग करने पर, जहाँ a = 4, b = 10]
= x2 + 14x + 40

(ii) (x + 8) (x – 10) = x2 + {8 + ( – 10)} x + 8 × ( – 10)
= x2 – 2x – 80
[सर्वसमिका (x + a) (x + b) = x2 + (a + b) x + ab का प्रयोग करने पर, जहाँ a = 8, b = – 10]

(iii) (3x + 4) (3x – 5)
3x = y प्रतिस्थापित करने पर हमें प्राप्त | होता है :
(y + 4) (y – 5) = y + {4 + (- 5)} y + 4 (- 5)
= y2 – y – 20
= (3x)2 – 3x – 20 [∵ 3x = y]
[सर्वसमिका (x + a) (x + b) = x2 + (a + b)x + ab का प्रयोग करने पर, जहाँ a = 4, b = – 5]
= 9x2 – 3x – 20

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

(iv) (y2 + \(\frac{3}{2}\)) (y2 – \(\frac{3}{2}\))
y2 = x प्रतिस्थापित करने पर हमें प्राप्त होता है :
(x + \(\frac{3}{2}\)) (x – \(\frac{3}{2}\))
= x2 + (\(\frac{3}{2}\) – \(\frac{3}{2}\)) x + \(\frac{3}{2}\) (- \(\frac{3}{2}\))
[सर्वसमिका (x + a) (x + b) = x2 + (a + b) x + ab का प्रयोग करने पर, जहाँ a = \(\frac{3}{2}\), b = – \(\frac{3}{2}\)]
= x2 + 0x – \(\frac{9}{4}\).
= y4 – \(\frac{9}{4}\)
[∵ y2 = x]

(v) (3 – 2x) (3 + 2x)
= – (2x – 3) (2x + 3)
= – (2x + 3) (2x – 3)
2x = y प्रतिस्थापित करने पर हमें प्राप्त होता है :
– (y + 3) (y — 3) = – [y2 + (3 – 3)y + 3 ( – 3)]
[सर्वसमिका (x + a) (x + b) = x2 + (a + b)x + ab का प्रयोग करने पर, जहाँ a = 3, b = – 3]
= – (y2 + 0y – 9)
= – (y2 – 9) .
= – [(2x)2 – 9]
[जहाँ 2x = y को प्रतिस्थापित करने पर हम पाते हैं]
= – (4x2 – 9)
= 9 – 4x2

प्रश्न 2.
सीधे गुणा किए बिना निम्नलिखित गुणनफलों के मान ज्ञात कीजिए :
(i) 103 × 107
(ii) 95 × 96
(iii) 104 × 96.
हल :
(a) 103 × 107
= (100 + 3) (100 + 7)
[103 को 100 + 3 और 107 को 100 + 7 लिखने पर]
= (100)2 + (3 +7) 100 + 3 × 7।
= 10000 + 10 x 100 + 21
= 10000 + 1000 + 21 = 11021
[सर्वसमिका (x + a) (x + b) = x2 + (a + b)x + ab का प्रयोग करने पर, जहाँ x = 100, a = 3, b = 7]
= 10000 + 10 × 100 + 21
= 10000 + 1000 + 21 = 11021

(ii) 95 × 96
= (100 – 5) (100 – 4)
[95 को 100 – 5 और 96 को 100 – 4 लिखने पर]
= (100)2 + [( – 5) + ( – 4)] 100 + ( – 5) ( – 4)
[सर्वसमिका (x + a) (x + b) = x2 + (a + b) x + ab का प्रयोग करने पर, जहाँ
x = 100, a = – 5, b = – 4]
= 10000 + (- 9) 100 + 20
= 10000 – 900 + 20
= 9120

(iii) 104 × 96
= (100 + 4) (100 – 4)
[104 को 100 + 4 और 96 को 100 – 4]
(100)2 – (4)2
[सर्वसमिका a2 – b2 = (a + b) (a – b) का प्रयोग करने पर, जहाँ a = 100 और b = 4]
= 10000 – 16
= 9984

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

प्रश्न 3.
उपयुक्त सर्वसमिकाएँ प्रयोग करके निम्नलिखित का गुणनखंडन कीजिए :
(i) 9x2 + 6xy + y2
(ii) 4y2 – 4y + 1
(iii) x2 – \(\frac{y^{2}}{100}\)
हल :
(i) 9x2 + 6yx + y2
= (3x)2 + 2(3x)y + y2
= (3x + y)2
[सर्वसमिका (a + b)2 = a2 + 2ab + b22 का प्रयोग करने पर, जहाँ a = 3x और b = y]

(ii) 4y2 – 4y +1
= (2y)2 – 2(2y) 1 + 12
= (2y – 1)2
[सर्वसमिका (a – b)2 = a2 – 2ab + b2 का प्रयोग करने पर, जहाँ a = 2y और b = 1]

(iii) x2 – \(\frac{y^{2}}{100}\)
= x2 – \(\left(\frac{y}{10}\right)^{2}\)
= \(\left(x+\frac{y}{10}\right)\left(x-\frac{y}{10}\right)\)
[सर्वसमिका a2 – b2 = (a + b) (a – b) का प्रयोग करने पर, जहाँ a = x, b = \(\frac{y}{10}\)]

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

प्रश्न 4.
उपयुक्त सर्वसमिकाओं का प्रयोग करके निम्नलिखित में से प्रत्येक का प्रसार कीजिए :
(i) (x + 2y + 4z)2
(ii) (2x – y + z)2
(ii) ( – 2x + 3y + 2z)2
(iv) (3a – 7b – c)2
(v) ( – 2x + 5y – 3z)2
हल :
(i) (x + 2y + 4z)2
दिए गए व्यंजक की तुलना (a + b + c)2 से करने पर हम पाते हैं कि a = x, b = 2y और c = 4z.
इसलिए सर्वसमिका का प्रयोग करने पर
(a + b + c)2 = a2 + b2 + c2 + 2ab + 2bc + 2ca
हम लिखते हैं (x + 2y + 4z)2 = x2 + (2y)2 + (4z)2 + 2x(2y) + 2(2y) (47) + 2(4zx
= x2 + 4y2 + 16z2 + 4xy + 16yz + 8xz.

(ii) (2x – y + z)2
= [2x + (-y) + z]2
दिए गए व्यंजक की तुलना
(a + b + c)2 से करने पर हम पाते हैं कि a = 2x, b = – y और c = z.
इसलिए सर्वसमिका
(a + b + c)2 = a2 + b2 + c2 + 2ab + 2bc + 2ca का प्रयोग करने पर हम प्राप्त करते हैं :
(2x + ( – y) + z)2
= (2x)2 + ( – y)2 + z2 + 2(2x) (- y) + 2(- y) z + 2z (2x)
= 4x2 + y2 + z2 – 4xy – 2yz + 4z2

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

(iii) ( – 2x + 3y + 22)2
दिए गए व्यंजक की तुलना (a + b + c)2 से करने पर हम पाते हैं कि a = – 2x, b = 3y और c = 2z
इसलिए सर्वसमिका
(a + b + c)2 = a2 + b2 + c2 + 2ab + 2bc + 2ca का प्रयोग करने पर हम प्राप्त करते हैं :
(- 2x + 3y + 22)2 = (- 2x)2 + (3y)2 + (2z)2 + 2(- 2x) (3y) + 2 (3y) (2z) + 2(2z) ( – 2x)
= 4x2 + 9y2 + 4z2 – 12xy + 12yz – 8zx.

(iv) (3a – 7b – c)2 = [(3a + (- 7b) + (- c)]2
इसलिए सर्वसमिका
(a + b + c)2 = a2 + b2 + c2 + 2ab + 2bc + 2ca का प्रयोग करने पर हम प्राप्त करते हैं :
[3a + (- 7b) + (- c)]2 = (3a)2 + (- 7b)2 + (- c)2 + 2 (3a) (- 7b) + 2 (- 7b) (- c) + 2(- c) (3a)
= 9a2 + 49b2 + c2 – 42ab + 14bc – 6ca

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

(v) (- 2x + 5y – 32)2
= [- 2x + 5y + (- 32)]2
दिए गए व्यंजक की तुलना (a + b + c) से करने पर हम पाते हैं कि a = – 2x, b = 5y और = -3z
इसलिए सर्वसमिका
(a + b + c)2 = a2 + b2 + c2 + 2ab + 2bc + 2ca का प्रयोग करने पर हम प्राप्त करते हैं :
[- 2x + 5y + (- 32)]2 = (- 2x)2 + (5y)2 + (- 32)2 + 2(- 2x) (5y) + 2(5y) (- 3z) + 2 (- 3z) (- 2x)
= 4x2 + 25y2 + 9z2 – 20xy – 30yz + 12zx

(vi) \(\left[\frac{1}{4} a-\frac{1}{2} b+1\right]^{2}=\left[\frac{1}{4} a+\left(\frac{-1}{2} b\right)+1\right]^{2}\)
दिए गए व्यंजक की तुलना
(a + b + c)2 = a2 + b2 + c2 + 2ab + 2bc + 2ca
से करने पर हम पाते हैं :

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5 1

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

प्रश्न 5.
गुणनखंडन कीजिए :
(i) 4x2 + 9y2 + 16x2 + 12xy – 24yz – 16xz.
(ii) 2x2 + y2 + 8z2 – 2√2 xy + 4√2yz – 8xz.
हल :
(i) जहाँ 4x2 + 9y2 + 16x2 + 12xy – 24yz – 16xz.
= (2x)2 + (3y)2 + (- 4z)2 + 2 × (2x) × (3y) + 2x (3y) (- 4z) + 2 (2x) (- 4z)
= [2x + 3y + (- 4z)]2
[सर्वसमिका a2 + b2 + c2 + 2ab + 2bc + 2ca
= (a + b + c)2 का प्रयोग करने पर]
= (2x + 3y – 4z)2
= (2x + 3y – 4z) (2x + 3y – 4z)

(ii) जहाँ 2x2 + y2 + 8z2 – 2√2 xy + 4√2 yz – 8xz.
=(- √2x)2 + (y)2 + (2√2 z)2 + 2 (- √2x) (y) + 2 (y) (2 √2 ) + 2 (- √2x) (2√2 z)
= [(- √2 x) + y + (2√2 z)]2
[सर्वसमिका a2 + b2 + c2 + 2ab + 2b c + 2ca + (a + b + c)2 का प्रयोग करने पर]
= (- √2 x + y + 2√2z)2
= (- √2x + y + 2√2 z) (- √2x + y + 2√2z)

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

प्रश्न 6.
निम्नलिखित घनों को प्रसारित रूप मे लिखिए :
(i) (2x + 1)3
(ii) (2a – 3b)3
(iii) [(\(\frac{3}{2}\)x + 1]3
(iv) [x – \(\frac{2}{3}\) y]3
हल :
(i) (2x + 1)3
दिए गए व्यंजक की तुलना (2x + 1)3 की तुलना (a + b)3, से करने पर हम पाते हैं कि a = 2x, b = 1
इसलिए सर्वसमिया
(a + b)3 = a3 + b3 + 3ab (a + b) का प्रयोग करने पर हम प्राप्त करते हैं
(2x + 1)3 = (2x)3 + (1)3 + 3(2x) 1 (2x + 1)
= 8x3 + 1 + 12x2 + 6x
= 8x3 + 12x2 + 6x + 1 x की घटती हुई घातांक में व्यवस्थित करते हुए।

(i) (2a – 3b)3 दिए गए व्यंजक (2a – 3b)3 की तुलना
(x – y)3 के साथ रने पर हम प्राप्त करते हैं x = 24, y = 3b
इसलिए सर्वसमिका
(x – y)3 = x3 – y3 – 3xy (x – y) का प्रयोग करने | पर हम प्राप्त करते है :
(2a – 3b)3 = (2a)3 – 3 (3b)3 – 3 (2a) (3b) (2a – 3b)
= 8a3 – 27b3 – 36a2b + 54ab2

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

(iii) [\(\frac{3}{2}\)x + 1]3
दिए गए व्यंजक [\(\frac{3}{2}\)x + 1] की तुलना (a +b)3 से करने पर हम पाते हैं कि a = \(\frac{3}{2}\)x, b = 1
इसलिए सर्वसमिका
(a + b)3 = a3 + b3 + 3ab (a + b) प्रयोग करने पर हम प्राप्त करते हैं
\(\left(\frac{3}{2} x+1\right)^{3}=\left(\frac{3}{2} x\right)^{3}+1^{3}+3\left(\frac{3}{2} x\right) 1\left(\frac{3}{2} x+1\right)\)

= \(\frac{27}{8} x^{3}+1+\frac{27}{4} x^{2}+\frac{9}{2} x\)

= \(\frac{27}{8} x^{3}+\frac{27}{4} x^{2}+\frac{9}{2} x+1\)
[x की घटती हुई घातांक के रूप में व्यवस्थित करने पर]

(iv) दिए गए व्यंजक [x – \(\frac{2}{3}\) y]3 की तुलना (a – b)3 से करने पर हम पाते हैं कि
a = x, b = \(\frac{2}{3}\) y
इसलिए सर्वसमिका
(a – b)3 = a3 – b3 – 3ab (a – b) का प्रयोग करने पर हमें प्राप्त होता है :
\(\left(x-\frac{2}{3} y\right)^{3}=x^{3}-\left(\frac{2}{3} y\right)^{3}-3 x\left(\frac{2}{3} y\right)\left[x-\frac{2}{3} y\right]\)

= \(x^{3}-\frac{8}{27} y^{3}-2 x^{2} y+\frac{4}{3} x y^{2}\)

= \(x^{3}-2 x^{2} y+\frac{4}{3} x y^{2}-\frac{8}{27} y^{3}\)

[x के घातांकों के घटते क्रम में रखने पर]

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

प्रश्न 7.
उपयुक्त सर्वसमिकाएँ प्रयोग करके निम्नलिखित के मान ज्ञात कीजिए : ..
(i) (99)3
(ii) (102)3
(iii) (998)3
हल :
(i) (99)3 = (100 – 1)3
= (100)3 – 13 – 3 (100) 1 (100 – 1)
[सर्वसमिका (a – b)3 = a3 – b3 – 3ab (a – b) का प्रयोग करने पर
= 1000000 – 1 – 30000 + 300
= 970299

(ii) (102)3
= (100 + 2)3
= (100)3 + 23 + 3(100) (2) [100 + 2]
[सर्वसमिका (a + b)3 = a3 + b3 + 3ab (a + b) का प्रयोग करने पर]
= 1000000 + 8 + 60000 + 1200
= 106208

(iii) (998)3
= (1000 – 2)3
= (1000)3 – 23 – 3 (1000) (2) (1000 – 2)
[सर्वसमिका (a – b)3 = a3 – b3 – 3ab (a – b) का प्रयोग करने पर]
= 1000000000 – 8 – 6000000 + 12000
= 10000 12000 – 6000008
= 99401992

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

प्रश्न 8.
निम्नलिखित में से प्रत्येक का गुणनखंडन कीजिए :
(i) 8a3 + b3 + 12a2b + 6ab2
(ii) 8a3 – b3 – 12a2b + 6ab2
(ii) 27 – 125a3 – 135a + 225a2
(iv) 64a3 – 27b3 – 144a2b + 108ab2
(v) 27p3 – \(\frac{1}{216}-\frac{9}{2} p^{2}+\frac{1}{4} p\)
हल :
(i) 8a3 + b3 + 12a2b + 6ab2
= (2a)3 + b3 + 3 (2a) b (2a + b)
= (2a + b)3
[सर्वसमिका (x + y)3 = x + y + 3xy (x + y) का प्रयोग करने पर,]
जहाँ x = 2a और y = b

(ii) 8a3 – b3 – 12a2b + 6ab2
= (2a)3 – b3 – 3 (2a) b (2a + b)
= (2a – b)3
[सर्वसमिका (x – y)3 = x3 – y3 – 3xy (x – y) का प्रयोग करने पर]
जहाँ x = 2a और y = b

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

(iii) 27 – 125a3 – 135a + 225a3
= (3)3 – (5a)3 – 3 (3) (5a) [3 – 5a]
= (3 – 5a)3
[सर्वसमिका (x – y)3 = x3 – y3 – 3xy (x – y)]
जहाँ x = 3, y = 5a

(iv) 64a2 – 27b3 – 144a2b + 108ab2
= (4a)3 – (3b)3 – 3 (4a) (3b) [4a – 3b]
= (4a – 3b)3
[सर्वसमिका (x – y)3 = x3 – y3 – 3xy (x – y) का प्रयोग करने पर, जहाँ x = 4a, y = 3b]

(v) 27p3 \(\frac{1}{216}-\frac{9}{2} p^{2}+\frac{1}{4} p\)
= \((3 p)^{3}-\left(\frac{1}{6}\right)^{3}-3(3 p) \frac{1}{6}\left[3 p-\frac{1}{6}\right]\)
= \(\left[3 p-\frac{1}{6}\right]^{3}\)
[सर्वसमिका (x – y)3 = x3 – y3 – 3xy (x – y) का प्रयोग करने पर, जहाँ x = 3p, y = \(\frac{1}{6}\)]

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

प्रश्न 9.
सत्यापित कीजिए :
(i) x3 + y3 = (x + y) (x2 – xy + y2)
(ii) x3 – y3 = (x – y) (x2 + xy + y2).
हल :
(i) x3 + y3 = (x + y) (x2 – xy + y2)
R.H.S. लीजिए
(x + y) (x2 – xy + y2) = x (x2 – xy + y2) + y (x2 – xy + y2)
= x3 – x2y + xy2 + x2y – xy2 + y3
= x3 + x2y – x2y + xy2 – xy2 + y3
= x3 + y3
= L.H.S.

(ii) x3 – y3 = (x – y) (x2 + xy + y2)
R.H.S. लीजिए
(x – y) (x2 + xy + y2)
= x (x2 + xy + y2) – y (x2 + xy + y2)
= x3 + x2y + xy2 – yx2 – xy2 – y3
= x2 + x2y – x2y + xy2 – xy2 – y32
= x3 – y3
= L.H.S.

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

प्रश्न 10.
निम्नलिखित में से प्रत्येक का गुणनखंडन कीजिए :
(i) 27y3 + 125x3
(ii) 64m3 – 343n3
हल :
(a) 27y3 + 125z3
= (3y)3 + (5z)3
= (3y + 5z) [(3y)2 – (3y) (5z) + (5z)2]
[सर्वसमिका a3 + b3 = (a + b) (a2 – ab + b2) का प्रयोग करने पर],
यहाँ. a = 3y, b = 5z]
= (3y + 5z) (9y2 – 15yz + 25z2)

(ii) 64m3 – 343n3
= (4m)2 + (7n)2
= (4m – 7n) [(4m)2+ (4m) (7n) + (7n)2]
[सर्वसमिका a3 – b3 = (a – b) (a + ab + b2)
यहाँ a = 4m, b = 7n का प्रयोग करने पर]
= (4m – 7n) [16m2 + 28mn + 49n2)

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

प्रश्न 11.
गुणनखंडन कीजिए: 27x3 + y3 + z3 – 9xyz.
हल :
हम लिख सकते हैं :
27x3 + y3 + z3 – 9xyz
= (3x)3 + y3 + z3 – 3 (3x) yz
= (3x + y + z) [(3x)2 + y2 + z2 – (3x) y – yz – (3x) z]
[सर्वसमिका a3 + b3 + c3 – 3abc = – (a + b + c) (a2 + b2 + c2 – ab – bc – ca) का प्रयोग करने पर],
जहाँ a = 3x, b = y, c = z]
= (3x + y + z) (9x2 + y2 + z2 – 3xy – yz – 3xz)

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

प्रश्न 12.
सत्यापित कीजिए x3 + y3 + z3 – 3xy. = (x + y + 2) [(x – y)2 + (y – z)2 + (z – x)2.]
हल :
R.H.S. लीजिए \(\frac{1}{2}\) (x + y + z) [(x – y)2 + (y – z)2 + (z – x)2]
= (x + y + 2) [x2 + y2 – 2xy + y2 + z2 – 2yz + z2 + x2 – 2zx]
= \(\frac{1}{2}\) (x + y + z) [2x2 + 2y2 + 2x2 – 2xy – 2yz – 2zx]
= \(\frac{1}{2}\) (x + y + 2) 2 [x2 + y2 + z2 – xy – yz – zx]
= (x + y + z) (x2 + y2 + z2 – xy – yz – zx)
= x (x2 + y2 + z2 – xy – yz – zx) + y (x2 + y2 + z2 – xy – yz – zx) + z (x2 + y2 + z2 – xy – yz – zx)
= x3 + xy2 + xz2 – x2y – xyz – zx2 + yx2 + y3 + yz2 – xy2 – y2z – xyz + x2z + zy2 + z3 – xyz – yz2 – z2x
= x3 + (xy2 – xy2) + (xz2 – xz2) + (- x2y + yx2) + (zx2 – x2z) + (y2z – (zy2 – y2z) + y3 + z3 – 3xyz.
= x3 + y3 + z3 – 3xyz
= L.H.S.

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

प्रश्न 13.
यदि x + y + 2 = 0 हो, तो दिखाइए कि x3 +ys + z3 = 3xyz
हल :
x + y + z = 0
x + y = – z
दोनों ओर घन करने पर हम प्राप्त करते हैं :
(x + y)3 = (- z)3
⇒ x3 + y3 + 3xy (x + y) = – z3
⇒ x3 + y3 + 3xy (- z) = – z3
[∵ (i) x + y = – z से]
⇒ x3 + y3 – 3xyz = – z3
⇒ x3 + y3 + z3 = 3xyz प्रमाणित हुआ।

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

प्रश्न 14.
वास्तव में घनों का परिकलन किए बिना निम्नलिखित में से प्रत्येक का मान ज्ञात कीजिए :
(i) (-12) + (7)3 + (5)3
(ii) (28) + (- 15)3 + (- 13)3.
हल :
(i) मान लीजिए a = – 12, b = 7 और c = 5
जब a + b + c = 0
तब a3 + b3 + c3 = 3abc
जहाँ a + b + c = – 12 + 7 +5 = 0
∴(- 12)3 + (7)3 + (5)3
= 3 (- 12) (7) (5)
= – 1260

(ii) मान लीजिए a = 28, b = – 15 और c = – 13
अब a + b + c = 28 + (- 15) + (- 13)
= 28 – 15 – 13
= 28 – 28
⇒ a + b + c = 0
∴ a3 + b3 + c3 = 3abc
⇒(28)3 + (- 15)3 + (- 13)3
= 3(28) (- 15) (- 13)
= 16380

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

प्रश्न 15.
नीचे दिए गए आयतों, जिनमें उनके क्षेत्रफल दिए गए हैं, में से प्रत्येक की लंबाई और चौड़ाई के लिए संभव व्यंजक दीजिए।
(i) क्षेत्रफल : 25a2 – 35a + 12
(ii) क्षेत्रफल : 35y2 + 13y – 12
हल :
(i) आयत का क्षेत्रफल = 25a2 – 35a + 12 (दिया है)
⇒ लंबाई × चौड़ाई = 25a2 – 15a – 20a + 12
= 5a (5a – 3) – 4 (5a – 3)
= (5a – 4) (5a – 3)
यदि लंबाई = (5a – 4)
तब चौड़ाई = 5a – 3
यदि लंबाई = 5a – 3
तब चौड़ाई = 5a – 4

(ii) आयत का क्षेत्रफल = 35y2 + 13y – 12
⇒ लंबाई × चौड़ाई = 35y2 + 28y – 15y – 12
= 7y (5y + 4) – 3 (5y + 4)
⇒ लंबाई × चौड़ाई = (5y + 4) (7y – 3)
यदि लंबाई = 5y + 4
तब चौड़ाई = 7y – 3
यदि लंबाई = 7y – 3
तब चौड़ाई = 5y + 4

PSEB 9th Class Maths Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.5

प्रश्न 16.
घनाभों (cuboids), जिनके आयतन नीचे दिए गए हैं, विमाओं के लिए संभव व्यंनक क्या हैं ?
आयतन : 3x2 – 12x
(i) आयतन : 12ky2 + 8ky – 20k
हल :
(i) घनाभ का आयतन = 3x2 – 12x (दिया है)
-लंबाई × चौड़ाई × ऊँचाई = 3x (x – 4)
∴ धनाभ की एक संभव विमाएँ हैं: 3, x और x – 4

(ii) धनाभ का आयतन हैं = 12ky2 + 8ky – 20k
लंबाई × चौड़ाई × ऊँचाई = 4k (3y2 + 2y – 5)
= 4k [3y2 + 5y – 3y – 5]
= 4k [y(3y + 5) – 1 (3y + 5)]
= 4k [(3y + 5) (y – 1)]
लंबाई x चौड़ाई x ऊँचाई = 4k (3y + 5) (y – 1)
घनाभ की एक संभव विमाएँ हैं 4k, (3y + 5) और y – 1.

PSEB 3rd Class EVS Solutions Chapter 19 ਡਿਜੀਟਲ ਉਪਕਰਨ

Punjab State Board PSEB 3rd Class EVS Book Solutions Chapter 19 ਡਿਜੀਟਲ ਉਪਕਰਨ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 3 EVS Chapter 19 ਡਿਜੀਟਲ ਉਪਕਰਨ

EVS Guide for Class 3 PSEB ਡਿਜੀਟਲ ਉਪਕਰਨ Textbook Questions and Answers

ਪੇਜ 126

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਖ਼ਾਲੀ. ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : (ਕੰਪਿਊਟਰ, ਡਿਜੀਟਲ, ਫਰਿੱਜ, ਸੁਖਾਲਾ, ਮਨੋਰੰਜਨ)

(ਉ) ਰੇਡੀਓ · ਸਾਡਾ ………………………………. ਕਰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਨੋਰੰਜਨ

(ਅ) ………………………………. ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਠੰਡਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਫਰਿੱਜ

(ਇ) ……………………………… ਕੈਮਰੇ ਵਿੱਚ ਰੋਲ ਵੀ ਪਵਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ ।
ਉੱਤਰ-
ਡਿਜੀਟਲ

(ਸ) ……………………………. ਸਮਾਰਟ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ……………………………………… ਕਰਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੰਪਿਊਟਰ, ਸੁਖਾਲਾਂ ।

PSEB 3rd Class EVS Solutions Chapter 19 ਡਿਜੀਟਲ ਉਪਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(ਉ) ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਖੇਤਰ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

  • ਗੇਮ ਖੇਡਣਾਂ
  • ਗਾਣੇ ਸੁਣਨਾ
  • ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨਾ ।

(ਅ) ਗਰਮ ਪ੍ਰੈਸ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਨਾਲ ਹੱਥ ਜਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਅੰਗ ਸੜ ਜਾਣ ਦਾ ਡਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।

EVS Guide for Class 3 PSEB ਡਿਜੀਟਲ ਉਪਕਰਨ Important Questions and Answers

(i) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਚੋਣ :

1. ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਡਿਜੀਟਲ ਉਪਕਰਨ ਹਨ|
(ਉ) ਫਰਿੱਜ ‘
(ਅ) ਵਾਸ਼ਿੰਗ ਮਸ਼ੀਨ
(ਈ) ਕੰਪਿਊਟਰ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ !
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ !

2. ਵਾਸ਼ਿੰਗ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸ ਕੰਮ ਲਈ , ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
(ੳ) ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਲਈ
(ਅ) ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ
(ਈ) ਗਾਣੇ ਸੁਣਨ ਲਈ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।
ਉੱਤਰ-
(ੳ) ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਲਈ

(ii) ਇੱਕ ਵਾਕ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਫਰਿੱਜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸ ਕੰਮ ਲਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪੈਂਸ ਦਾ ਕੀ ਕੰਮ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੈਂਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੱਪੜੇ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

PSEB 3rd Class EVS Solutions Chapter 19 ਡਿਜੀਟਲ ਉਪਕਰਨ

(ii) ਗ਼ਲਤ/ਸਹੀ :

1. ਫਰਿੱਜ ਗਰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਆਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-

2. ਕੰਪਿਊਟਰ ਇੱਕ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਉਪਕਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-

(iv) ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ :

1. ਫਰਿੱਜ (ਉ) ਗਾਣੇ
2. ਐੱਸ. (ਅ) ਠੰਡਾ
3. ਕੈਮਰਾ (ਇ) ਫੋਟੋ
4. ਰੇਡਿਓ (ਸ) ਗੁਰਮ

ਉੱਤਰ-

1. ਫਰਿੱਜ (ਅ) ਠੰਡਾ
2. ਐੱਸ. (ਸ) ਗੁਰਮ
3. ਕੈਮਰਾ (ਇ) ਫੋਟੋ
4. ਰੇਡਿਓ (ਉ) ਗਾਣੇ

(v) ਦਿਮਾਗੀ ਕਸਰਤ :

PSEB 3rd Class EVS Solutions Chapter 19 ਡਿਜੀਟਲ ਉਪਕਰਨ 1
ਉੱਤਰ-
PSEB 3rd Class EVS Solutions Chapter 19 ਡਿਜੀਟਲ ਉਪਕਰਨ 2

PSEB 3rd Class EVS Solutions Chapter 19 ਡਿਜੀਟਲ ਉਪਕਰਨ

(vi) ਵੱਡੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਉਪਕਰਨਾਂ ਦੇ ਕੀ ਲਾਭ ਹਨ ? ਕੁਝ ਉਪਕਰਨਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਅਜਿਹੇ ਉਪਕਰਨਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਸਮੇਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਬਚਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸ਼ਕਤੀ ਵੀ ਬਚਦੀ ਹੈ । ਫਰਿਜ਼, ਵਾਸ਼ਿੰਗ ਮਸ਼ੀਨ, ਮੋਬਾਈਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਆਦਿ ਅਜਿਹੇ ਉਪਕਰਨ ਹਨ ।

PSEB 3rd Class EVS Solutions Chapter 18 ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਖਿਡੌਣੇ

Punjab State Board PSEB 3rd Class EVS Book Solutions Chapter 18 ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਖਿਡੌਣੇ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 3 EVS Chapter 18 ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਖਿਡੌਣੇ

EVS Guide for Class 3 PSEB ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਖਿਡੌਣੇ Textbook Questions and Answers

ਪੇਜ 119

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਹੀ ਉੱਤਰ `ਤੇ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਟੀ.ਵੀ. ਦੇਖਣ ਨਾਲ ਖਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ :
ਕੰਨ
ਨੱਕ ‘
ਅੱਖਾਂ ,
ਦਿਮਾਗ
ਉੱਤਰ-
ਅੱਖਾਂ ।

(ਅ) ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ :
ਡਰੰਮ
ਸੰਦੂਕ
ਭੜੋਲੀਆਂ
ਉੱਤਰ-
ਭੜੋਲੀਆਂ ।

(ੲ) ਖਿਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਲਾਲ
ਰੇਤਲੀ
ਚੀਕਣੀ
ਉੱਤਰ-
ਚੀਕਣੀ ।

PSEB 3rd Class EVS Solutions Chapter 18 ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਖਿਡੌਣੇ

(ਸ) ਦੀਵਾਲੀ ਦੀ ਰਾਤ ਕਿਸ ਪਦਾਰਥ ਦੇ ਬਣੇ ਦੀਵੇ ਬਾਲਦੇ ਹਾਂ ?
ਸਟੀਲ
ਕੱਚ
ਮਿੱਟੀ
ਉੱਤਰ-
ਮਿੱਟੀ ।

ਕਿਰਿਆ 1.

ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਖਿਡੌਣੇ ਘਰੋਂ ਬਣਾ ਕੇ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇ ।
ਉੱਤਰ-
ਆਪ ਕਰੋ ।

ਪੇਜ 120

ਕਿਰਿਆ 2.

ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕਾਰੀਗਰ ਨੂੰ ਘੁਮਿਆਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਜਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵੱਡੇ ਮੈਂਬਰ ਨਾਲ ਘੁਮਿਆਰ ਦੇ ਘਰ ਜਾਉ ਅਤੇ ਵੇਖੋ ਕਿ ਉਹ ਕਿਵੇਂ ਭਾਂਡੇ ਬਣਾਉਂਦਾ ਅਤੇ ਪਕਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਆਪ ਕਰੋ ।

ਪੇਜ 121

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕਾਰੀਗਰ ਨੂੰ ਕੀ ਆਖਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਘੁਮਿਆਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਖੋਜ ਨਾਲ ਆਦਿ ਮਾਨਵ ਕੱਚਾ ਮਾਸ ਭੁੰਨ ਕੇ ਖਾਣ ਲੱਗਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਅੱਗ ਦੀ ਖੋਜ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੁਰਾਤਨ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬਰਤਨ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਭੜੋਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਘੁਮਿਆਰ ਵੱਲੋਂ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਹੀਏ ਨੂੰ ਕੀ ਆਖਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੱਕ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : (ਮਿੱਟੀ, ਪਹੀਏ, ਕੱਚੀ-ਮਿੱਟੀ, ਅੱਗ, ਅਜਾਇਬ ਘਰ)

(ਉ) ਦੀਵਾਲੀ ਵਾਲੀ ਰਾਤ ਅਸੀਂ ਬਨੇਰਿਆਂ ‘ਤੇ ………………………… ਦੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਦੀਵੇ ਬਾਲਦੇ ਹਾਂ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਿੱਟੀ

(ਅ) …………………………. ਅਤੇ …………………………. ਦੀ ਖੋਜ ਨਾਲ ਆਦਿ ਮਾਨਵ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸੁਖਾਲਾ ਹੋ ਗਿਆ ।
ਉੱਤਰ-
ਪਹੀਏ, ਅੱਗ

(ਇ) ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਦੁਰਲੱਭ ਵਸਤਾਂ ਨੂੰ ……………………………. ਵਿੱਚ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਅਜਾਇਬ ਘਰ

(ਸ) ਘੁਮਿਆਰ ……………………………. ਦੇ ਬਰਤਨ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਪਕਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੱਚੀ ਮਿੱਟੀ ।

PSEB 3rd Class EVS Solutions Chapter 18 ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਖਿਡੌਣੇ

EVS Guide for Class 3 PSEB ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਖਿਡੌਣੇ Important Questions and Answers

(i) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਚੋਣ :

1. ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਚੱਕ ਦੀ ‘
(ਅ) ਪੈਨ ਦੀ
(ਈ ਕਾਗਜ ਦੀ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਚੱਕ ਦੀ

2. ਦੀਵਾਲੀ ਵੇਲੇ ਘਰ ਸਜਾਉਣ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਚੀਜ਼ ਖਰੀਦੋਗੇ ?
(ੳ) ਲੜੀਆਂ
(ਅ) ਤੇ ਪਟਾਖੇ
(ਈ) ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਦੀਵੇ
(ਸ) ਮਠਿਆਈ ।
ਉੱਤਰ-
(ੳ) ਲੜੀਆਂ

(ii) ਇੱਕ ਵਾਕ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪ੍ਰਵੀਨ ਨੇ ਕਿਹੜੇ ਖਿਡੌਣੇ ਬਣਾਏ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਖਿਡੌਣੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਘੁਮਿਆਰ ਕੌਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ।

(iii) ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

1. ਘੁਮਿਆਰ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ………… ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਚੱਕ,

2. ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ……. ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਵਰਤੇ | ਜਾਂਦੇ ਸਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਿੱਟੀ ।

PSEB 3rd Class EVS Solutions Chapter 18 ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਖਿਡੌਣੇ

(iv) ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ :

1. ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਬਰਤਨ (ਉ) ਅਜਾਇਬ ਘਰ
2. ਖੁਦਾਈ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲੀਆਂ ਵਸਤਾ (ਅ) ਘੜਾ

ਉੱਤਰ-

1. ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਬਰਤਨ  (ਅ) ਘੜਾ
2. ਖੁਦਾਈ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲੀਆਂ ਵਸਤਾ (ਉ) ਅਜਾਇਬ ਘਰ

(v) ਦਿਮਾਗੀ ਕਸਰਤ :

PSEB 3rd Class EVS Solutions Chapter 18 ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਖਿਡੌਣੇ 1
ਉੱਤਰ-
PSEB 3rd Class EVS Solutions Chapter 18 ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਖਿਡੌਣੇ 2

(vi) ਵੱਡੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਗੁੰਨ ਕੇ ਚੱਕ ਤੇ ਘੁਮਾਇਆ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਹੱਥ ਨਾਲ ਬਰਤਨ ਦਾ ਆਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਬਰਤਨ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਵੀ ਨੂੰ ਅੱਗ ਵਿਚ ਪਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।