Prasanna

Punjab State Board PSEB 7th Class Maths Book Solutions Chapter 9 ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆਵਾਂ MCQ Questions with Answers.

PSEB 7th Class Maths Chapter 9 ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆਵਾਂ MCQ Questions

1. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
ਹੇਠ ਦਿੱਤੀ ਸੰਖਿਆ ਰੇਖਾ ਨੂੰ ਦੇਖੋ ਅਤੇ ਦੱਸੋ ਕਿਹੜਾ ਮੁੱਲ ਵੱਡਾ ਹੈ :

(a) 3
(b) 0
(c) -3
(d) -2.
ਉੱਤਰ:
(a) 3

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਉਲਟਕ੍ਰਮ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ :
(a) – 1
(b) 0
(c) 1
(d) ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ।
ਉੱਤਰ:
(c) 1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
ਹੇਠ ਦਿੱਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜੀ ਸੰਖਿਆ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤਕ ਨਹੀਂ ਹੈ :
(a) 0
(b) 2
(c) 10
(d) 105.
ਉੱਤਰ:
(a) 0

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
\(\frac{-3}{5}\), \(\frac{-2}{5}\), \(\frac{-1}{5}\) ਦਾ ਵੱਧਦਾ ਕੂਮ ਹੈ ?
(a) \(\frac{-1}{5}\) < \(\frac{3}{5}\) < \(\frac{2}{5}\)
(b) \(\frac{-3}{5}\) < \(\frac{-2}{5}\) < \(\frac{-1}{5}\)
(c) \(\frac{-3}{5}\) < \(\frac{-1}{5}\) < \(\frac{-2}{5}\)
(d) \(\frac{-2}{5}\) < \(\frac{-3}{5}\) < \(\frac{-1}{5}\)
ਉੱਤਰ:
(b) \(\frac{-3}{5}\) < \(\frac{-2}{5}\) < \(\frac{-1}{5}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
\(\frac{1}{4}\) ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ ਜਿਸਦਾ ਹਰ 20 ਹੋਵੇ ।
(a) \(\frac{2}{20}\)
(b) \(\frac{3}{2}\)
(c) \(\frac{5}{20}\)
(d) \(\frac{4}{20}\)
ਉੱਤਰ:
(c) \(\frac{5}{20}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vi).
\(\frac{-13}{7}\) + \(\frac{6}{7}\) ਦਾ ਮੁੱਲ ਹੈ :
(a) \(\frac{19}{7}\)
(b) \(\frac{-7}{7}\)
(c) \(\frac{7}{7}\)
(d) ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ:
(b) \(\frac{-7}{7}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vii).
\(\frac{-9}{11}\) ਦਾ ਜੋੜਾਤਮਕ ਉਲਟ ਹੈ :
(a) \(\frac{9}{11}\)
(b) \(\frac{-9}{11}\)
(c) \(\frac{11}{9}\)
(d) \(\frac{-11}{9}\)
ਉੱਤਰ:
(a) \(\frac{9}{11}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (viii).
\(\frac{5}{7}\) ਦਾ ਜੋੜਾਤਮਕ ਉਲਟ ਹੈ :
(a) \(\frac{7}{5}\)
(b) \(\frac{-5}{7}\)
(c) \(\frac{-7}{5}\)
(d) \(\frac{5}{7}\)
ਉੱਤਰ:
(b) \(\frac{-5}{7}\)

2. ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤਿਕ ਸੰਖਿਆ …….. ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
ਸਿਫ਼ਰ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤਿਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ …………ਕਹਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ:
ਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
ਗਿਣਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ …………… ਕਹਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ:
ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
\(\frac{5}{3}\) ਦਾ ਉਲਟਕ੍ਰਮ ………. ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
\(\frac{3}{5}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
\(\frac{-3}{4}\) ਦਾ ਜੋੜਾਤਮਕ ਉਲਟਕੂਮ ……….. ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
\(\frac{3}{4}\)

3. ਸਹੀ ਜਾਂ ਗ਼ਲਤ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
ਸਿਫ਼ਰ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤਕ ਅੰਕ ਹੈ । (ਸਹੀ/ਗ਼ਲਤ)
ਉੱਤਰ:
ਗ਼ਲਤ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
0 ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਨਾ ਧਨਾਤਮਕ ਹੈ ਨਾ ਰਿਣਾਤਮਕ ॥ (ਸਹੀ/ਗਲਤ)
ਉੱਤਰ:
ਸਹੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ 1 ਹੈ । (ਸਹੀ/ਗ਼ਲਤ)
ਉੱਤਰ:
ਗ਼ਲਤ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
\(-\frac{2}{5}\) ਇੱਕ ਭਿੰਨ ਹੈ । (ਸਹੀ/ਗਲਤ)
ਉੱਤਰ:
ਗ਼ਲਤ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
\(\frac{1}{0}\) ਇੱਕ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ । (ਸਹੀ/ਗਲਤ)
ਉੱਤਰ:
ਸਹੀ

Punjab State Board PSEB 7th Class Maths Book Solutions Chapter 9 ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆਵਾਂ Ex 9.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Maths Chapter 9 ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆਵਾਂ Exercise 9.2

1. ਜੋੜ ਪਤਾ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
\(\frac{6}{9}+\frac{2}{9}\)
ਉੱਤਰ:
\(\frac{6}{9}+\frac{2}{9}\) = \(\frac{6+2}{9}\)
= \(\frac {8}{9}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
\(\frac{-15}{7}+\frac{9}{7}\)
ਉੱਤਰ:
\(\frac{-15}{7}+\frac{9}{7}\) = \(\frac{-15+9}{7}\)
= \(\frac{-6}{7}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
\(\frac{17}{11}+\left(\frac{-9}{11}\right)\)
ਉੱਤਰ:
\(\frac{17}{11}+\left(\frac{-9}{11}\right)\) = \(\frac{17-9}{11}\)
= \(\frac{8}{11}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
\(\frac{-5}{6}+\frac{3}{18}\)
ਉੱਤਰ:
\(\frac{-5}{6}+\frac{3}{18}\)

6 ਅਤੇ 18 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ.= 2 × 3 × 3 = 18
\(\frac{-5}{6}\) = \(\frac{-5}{6}\) × \(\frac{3}{3}\) = \(\frac{-15}{-18}\)
ਇਸ ਲਈ ਨੂੰ \(\frac{-5}{6}+\frac{3}{18}=\frac{-15}{18}+\frac{3}{18}\)
= \(\frac{-15+3}{18}\)
= \(\frac {-12}{18}\)
= \(\frac {-2}{3}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
\(\frac{-7}{19}+\frac{-3}{38}\)
ਉੱਤਰ:
\(\frac{-7}{19}+\frac{-3}{38}\)

2 ਅਤੇ 19 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ. = 2 × 19 = 38

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vi).
\(-3 \frac{4}{7}+2 \frac{3}{7}\)
ਉੱਤਰ:
\(-3 \frac{4}{7}+2 \frac{3}{7}\)
= \(-\frac{25}{7}+\frac{17}{7}\)
= \(\frac{-25+17}{7}\)
= \(\frac{-8}{7}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vii).
\(\frac{-5}{14}+\frac{8}{21}\)
ਉੱਤਰ:
\(\frac{-5}{14}+\frac{8}{21}\)

14, 21 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ.
= 2 × 3 × 7 = 42

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (viii).
\(-4 \frac{1}{15}+3 \frac{2}{20}\)
ਉੱਤਰ:
\(-4 \frac{1}{15}\) = \(-\frac{61}{15}\)
ਅਤੇ \(3 \frac{2}{20}\) = \(\frac{62}{20}\)

15 ਅਤੇ 20 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ. = 2 × 2 × 3 × 5 = 60

2. ਪਤਾ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
\(\frac{7}{12}-\frac{11}{36}\)
ਉੱਤਰ:
\(\frac{7}{12}-\frac{11}{36}\) = \(\frac{7}{12}\) + (\(\frac{11}{36}\) ਦਾ ਜੋੜਾਤਮਕ ਉਲਟ)

12 ਅਤੇ 36 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ.
= 2 × 2 × 3 × 3 = 36
= \(\frac{10}{36}\) = \(\frac{5}{18}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
\(\frac{-5}{9}-\frac{3}{5}\)
ਉੱਤਰ:
\(\frac{-5}{9}-\frac{3}{5}\) = \(\frac{-5}{9}\) + (\(\frac{3}{5}\) ਦਾ ਜੋੜਾਤਮਕ ਉਲਟ)

9 ਅਤੇ 5 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ. 45 ਹੈ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
\(\frac{-7}{13}-\left(\frac{-5}{91}\right)\)
ਉੱਤਰ:
\(\frac{-7}{13}-\left(\frac{-5}{91}\right)\) = \(\frac{-7}{13}\) + (\(\frac{-5}{1}\) ਦਾ ਜੋੜਾਤਮਕ ਉਲਟ)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
\(\frac{6}{11}-\frac{-3}{4}\)
ਉੱਤਰ:
\(\frac{6}{11}-\frac{-3}{4}\) = \(\frac{6}{11}\) + (\(\frac{-3}{4}\) ਦਾ ਜੋੜਾਤਮਕ ਉਲਟ)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
\(3 \frac{4}{9}-\frac{28}{63}\)
ਉੱਤਰ:
\(3 \frac{4}{9}-\frac{28}{63}\) = \(\frac{31}{9}\) – \(\frac{28}{63}\)
= \(\frac{31}{9}\) + (\(\frac{-28}{63}\) ਦਾ ਜੋੜਾਤਮਕ ਉਲਟ)
9 ਅਤੇ 63 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ.
= 3 × 3 × 7 = 63

3. ਗੁਣਨਫਲ ਪਤਾ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
\(\frac{5}{9}\) × \(\frac{-3}{8}\)
ਉੱਤਰ:
\(\frac{5}{9}\) × \(\frac{-3}{8}\) = \(\frac{5 \times-3}{9 \times 8}\) = \(\frac{-5}{24}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
\(\frac{-3}{7}\) × \(\frac{7}{-3}\)
ਉੱਤਰ:
\(\frac{-3}{7}\) × \(\frac{7}{-3}\) = \(\frac{-3 \times7}{7 \times -3}\) = 1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
\(\frac{3}{13}\) × \(\frac{5}{8}\)
ਉੱਤਰ:
\(\frac{3}{13}\) × \(\frac{5}{8}\) = \(\frac{3 \times5}{13 \times 8}\) = \(\frac{15}{104}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
\(\frac{3}{10}\) × (-18)
ਉੱਤਰ:
\(\frac{3}{10}\) × (-18) = \(\frac{3 \times-18}{10}\) = \(\frac{-27}{5}\)

4. ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੇ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
-9 ÷ \(\frac{3}{5}\)
ਉੱਤਰ:
-9 ÷ \(\frac{3}{5}\) = -9 × (\(\frac{3}{5}\) ਦਾ ਉਲਟਰੂਮ)
= -9 × \(\frac{5}{3}\) = -15

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
\(\frac{-4}{7}\) ÷ 4
ਉੱਤਰ:
\(\frac{-4}{7}\) ÷ 4 = \(\frac{-4}{7}\) × (4 ਦਾ ਉਲਟਰੂਮ)
= \(\frac{-4}{7}\) × \(\frac{1}{4}\) = \(\frac{-1}{7}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
\(\frac{7}{18}\) ÷ \(\frac{5}{6}\)
ਉੱਤਰ:
\(\frac{7}{18}\) ÷ \(\frac{5}{6}\) = \(\frac{7}{18}\) (\(\frac{5}{6}\) ਦਾ ਉਲਟਰੂਮ)
= \(\frac{7}{8}\) × \(\frac{6}{5}\) = \(\frac{7}{15}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
\(\frac{-8}{35}\) ÷ \(\left(\frac{-2}{7}\right)\)
ਉੱਤਰ:
\(\frac{-8}{35}\) ÷ \(\left(\frac{-2}{7}\right)\) = \(\frac{-8}{35}\) × (\(\frac{-2}{7}\) ਦਾ ਉਲਟਰੂਮ)
= \(\frac{-8}{35}\) × \(\frac{7}{-2}\) = \(\frac{4}{5}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
\(\frac{-9}{15}\) ÷ – 18
ਉੱਤਰ:
\(\frac{-9}{15}\) ÷ – 18 = \(\frac{-9}{15}\) × (-18 ਦਾ ਉਲਟਰੂਮ)
= \(\frac{-9}{15}\) × \(\frac{1}{-18}\) = \(\frac{1}{30}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
\(\frac{-5}{12}\) ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਜੋੜੀ ਜਾਵੇ ਕਿ \(\frac{-7}{8}\) ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਵੇ ?
ਹੱਲ :
ਮੰਨ ਲਓ ਜੋੜੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ x ਹੈ ।
ਹੁਣ \(\frac{-5}{12}\) + x = \(\frac{-7}{8}\)

8 ਅਤੇ 12 ਦਾ ਲ.ਸ.ਵ.
= 2 × 2 × 2 × 3
= 24
= \(\frac{-7 \times 3+5 \times 2}{24}\)
= \(\frac{-21+10}{24}\)
= \(\frac{-11}{24}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
\(\frac{-2}{3}\) ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜੀ ਸੰਖਿਆ ਘਟਾਈ ਜਾਵੇ ਕਿ \(\frac{-5}{6}\) ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਵੇ ?
ਹੱਲ :
ਮੰਨ ਲਓ ਘਟਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸੰਖਿਆ x ਹੈ ਫਿਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਦੋ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ \(\frac{-11}{2}\) ਹੈ । ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ \(\frac{33}{8}\) ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਦੂਸਰੀ ਸੰਖਿਆ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ :
ਮੰਨ ਲਓ ਲੋੜੀਂਦੀ ਸੰਖਿਆ x ਹੈ ਫਿਰ

8. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
\(\frac{5}{4}\) + \(\left(\frac{25}{-4}\right)\) ਦਾ ਜੋਡ =
(a) -5
(b) 5
(c) 4
(d) -4.
ਉੱਤਰ:
(a) -5

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
\(\frac{17}{11}\) = \(\frac{6}{11}\) =
(a) 1
(b) -1
(c) 6
(d) 3.
ਉੱਤਰ:
(a) 1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
(a) 1
(b) -1
(c) 2
(d) -5.
ਉੱਤਰ:
(a) 1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
\(\frac{7}{12}\) ÷ \(\left(\frac{-7}{12}\right)\)
(a) 1
(b) -1
(c) 7
(d) -7.
ਉੱਤਰ:
(b) -1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ (4) × [(5) + (-3)] ਦਾ ਕਿਹੜਾ ਮੁੱਲ ਹੈ ?
(a) -32
(b) 120
(c) 32
(d) -23.
ਉੱਤਰ:
(c) 32

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 20 ਛੱਲੀਆਂ ਦੇ ਰਾਖੇ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 20 ਛੱਲੀਆਂ ਦੇ ਰਾਖੇ (1st Language)

Punjabi Guide for Class 8 PSEB ਛੱਲੀਆਂ ਦੇ ਰਾਖੇ Textbook Questions and Answers

ਛੱਲੀਆਂ ਦੇ ਰਾਖੇ ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ

1. ਦੱਸੋ :

(ੳ) ਝੜੀ ਕਿਹੜੇ ਮਹੀਨੇ ਲੱਗੀ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਆਮ ਜਨ-ਜੀਵਨ ਤੇ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਝੜੀ ਭਾਦੋਂ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੱਖ ਵਿਚ ਲੱਗੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਜਲ – ਥਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਈ ਦਿਨ ਇਹੋ ਸਿਲਸਿਲਾ ਚਲਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਹਰਾ ਚਾਰਾ ਵੱਢਣ ਲਈ ਵੀ ਚਲਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਮੰਜੀਆਂ ਡਾਹੁਣੀਆਂ ਪੈ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਭੁੱਖੇ ਪੰਛੀ ਮੀਂਹ ਰੁੱਕਣ ਤੇ ਜਦੋਂ ਖੰਭ ਝਾੜ ਕੇ ਚੋਗਾ ਚੁਗਣ ਲਈ ਉੱਡਦੇ, ਤਾਂ ਬਾਰਸ਼ ਫਿਰ ਆ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।

(ਅ) ਮਣਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਣਾਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਸਲ, ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਛੱਲੀਆਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਵੀ ਖੇਤ ਵਿਚ ਚਾਰ ਬੱਲੀਆਂ ਗੱਡ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਦੋ ਬਾਹੀਆਂ ਰੱਸਿਆਂ ਨਾਲ ਬੰਨ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਅਤੇ ਉੱਪਰ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਮੰਜਾ ਟਿਕਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਖਾ ਇਸ ਮੰਜੇ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਰਾ ਖੇਤ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਖੇਤ ਦੇ ਕਿਸ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ ਕਿਸੇ ਪੰਛੀ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।

(ਈ) ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਚੋਗਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਲਗਾਤਾਰ ਇਕ ਦਿਨ ਬਰਸਾਤ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਚਲਣ ਕਾਰਨ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਜਲ ਥਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਪੰਛੀ ਮੀਂਹ ਵਰ੍ਹਦੇ ਵਿਚ ਛੱਲੀਆਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਫਰੋਲ ਕੇ ਦਾਣੇ ਖਾਣ ਲਈ ਉੱਡ ਨਹੀਂ ਸਨ ਸਕਦੇ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਮੀਂਹ ਰੁਕਣ ਉੱਤੇ ਖੰਭ ਝਾੜ ਕੇ ਚੋਗਾ ਚੁੱਗਣ ਲਈ ਉੱਡਦੇ, ਤਾਂ ਮੀਂਹ ਫੇਰ ਆ ਜਾਂਦਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰਾਖੇ ਵੀ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਛੱਲੀਆਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਬੈਠਣ ਨਹੀਂ ਸਨ ਦਿੰਦੇ।

(ਸ) ਕਾਂ ਛੱਲੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਠੰਗ ਸਕਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਾਂ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਚੋਗਾ ਨਾ ਮਿਲਣ ਕਰਕੇ ਭੁੱਖ ਹੱਥੋਂ ਲਾਚਾਰ ਹੋਇਆ ਛੱਲੀਆਂ ਦੇ ਟਾਂਡੇ ਉੱਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਿਨਾਂ ਖੰਭ ਹਿਲਾਏ ਡਿਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸ ਵਿਚ ਸਾਹ – ਸਤ ਹੀ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਭੁੱਖ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਕਾਰਨ ਉਹ ਛੱਲੀ ਨੂੰ ਠੰਗ ਨਾ ਸਕਿਆ।

(ਹ) ਰਾਖੇ ਨੇ ਕਾਂ ਨਾਲ ਕੀ ਵਿਹਾਰ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਰਾਖੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ) ਨੂੰ ਭੁੱਖੇ ਕਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਦੇਖ ਕੇ ਤਰਸ ਆ ਗਿਆ ਉਸ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਛੱਲੀ ਨਹੀਂ ਲੂੰਗੀ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਉਸ ਦਾ ਚੋਰ ਨਹੀਂ ! ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਸ ਨੂੰ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਸੱਪ ਨੇ ਡੰਗ ਮਾਰਿਆ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਕਦਾ। ਉਸ ਨੂੰ ਉਹ ਦਿਨ ਵੀ ਯਾਦ ਆਏ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪ ਭੁੱਖਾ ਤਿਹਾਇਆ ਡੰਗਰ ਚਾਰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਪਿਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹ ਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰੇਗਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਡਿਗ ਜਾਵੇਗਾ ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨੇ ਤਾਏ ਤੋਂ ਅੱਖ ਬਚਾ ਕੇ ਇਕ ਛੱਲੀ ਭੰਨੀ, ਉਸ ਦੇ ਦਾਣੇ ਭੋਰ ਕੇ ਆਪਣੀ ਤਲੀ ਉੱਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਕਾਂ ਨੂੰ ਖੁਆਏ ਤੇ ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ।

(ਕ) ਛੱਲੀਆਂ ਦੇ ਰਾਖੇ ਕੌਣ ਸਨ, ਉਹ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਹਾਣੀਕਾਰ (ਰਾਖਾ) ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਤਾਇਆ ਦੋਵੇਂ ਛੱਲੀਆਂ ਦੇ ਰਾਖੇ ਸਨ ਤੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਰੌਲਾ – ਗੌਲਾ ਪਾਉਣ ਨਾਲ ਛੱਲੀਆਂ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪੰਛੀ ਤਾਂ ਉੱਡ ਜਾਂਦੇ, ਪਰ ਉਹ ਫੇਰ ਅੱਖ ਦੇ ਫੋਰ ਵਿਚ ਛੱਲੀਆਂ ਉੱਤੇ ਆ ਬੈਠਦੇ।

ਤਾਇਆ ਖ਼ਾਲੀ ਪੀਪਾ ਖੜਕਾਈ ਜਾਂਦਾ। “ਹੜਾਤ – ਹੜਾਤ ਕਰਦਿਆਂ ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਸੰਘ ਪਾਟਣ ‘ਤੇ ਆ ਜਾਂਦੇ। ਇੰਨਾ ਕੁੱਝ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਵੀ ਜਦੋਂ ਪੰਛੀ ਵਾਰ – ਵਾਰ ਹਮਲਾ ਕਰਦੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੱਕੀ ਦੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਚਾਰ ਬੱਲੀਆਂ ਗੱਡ ਕੇ ਮਣਾ ਬਣਾ ਲਿਆ ਮਲ੍ਹੇ ਦੇ ਉੱਪਰੋਂ ਸਾਰਾ ਖੇਤ ਨਜ਼ਰੀ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਤਾਇਆ ਪੀਪਾ ਖੜਕਾਉਂਦਾ ਤੇ ਰਾਖਾ (ਕਹਾਣੀਕਾਰ) ਉਧਰ ਨੂੰ ਭੱਜਦਾ, ਜਿਧਰ ਤਾਇਆ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਬੈਠਣ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦਾ। ਤਾਇਆ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਉਡਾਉਣ ਲਈ ਗੋਪੀਏ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕਰਦਾ ਸੀ।

2. ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

• ਸਿਲਸਿਲਾ : ਲੜੀ, ਰੁਝਾਨ
• ਮਣਾ : ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਰਾਖੀ ਲਈ ਬਣਾਈ ਉੱਚੀ ਥਾਂ, ਮਚਾਨ
• ਲਾਚਾਰ : ਬੇਵੱਸ
• ਟਿਕਟਿਕੀ : ਗਹੁ ਨਾਲ ਦੇਖਣਾ, ਲਗਾਤਾਰ ਦੇਖਣਾ
• ਗੋਪੀਆ : ਪੰਛੀ ਉਡਾਉਣ ਲਈ ਬਣੀ ਹੋਈ ਜਾਲੀਦਾਰ ਰੱਸੀ
• ਝੜੀ ਲੱਗਣਾ : ਲਗਾਤਾਰ ਮੀਂਹ ਪੈਣਾ
• ਗੁਰੇਜ਼ ਕਰਨਾ : ਰੁਕਣਾ, ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ
• ਨਿਗਰਾਨੀ : ਰਾਖੀ ਜਾਂ ਚੌਕਸੀ
• ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਣਾ : ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣਾ
• ਸਾਹ-ਸਤ ਨਾ ਹੋਣਾ : ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਜਾਨ ਨਾ ਹੋਣਾ

3. ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :

ਜਲ-ਥਲ, ਰੌਲਾ-ਗੌਲਾ, ਹੋ-ਹੱਲਾ, ਗੁਲਗੁਲੇ, ਗੜੁਚ, ਫਿਰਨੀ, ਮਨੋ-ਮਨੀ, ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ, ਪ੍ਰਤੀਤ, ਭਿੰਘ ਭਰਨਾ, ਪੇਟ ਦੀ ਭੁੱਖ ਮਿਟਾਉਣੀ।
ਉੱਤਰ :

• ਜਲ – ਥਲ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਪਾਣੀ ਹੀ ਪਾਣੀ ਹੋਣਾ – ਤਿੰਨ – ਚਾਰ ਦਿਨ ਲਗਾਤਾਰ ਝੜੀ ਲੱਗਣ ਨਾਲ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਜਲ – ਥਲ ਹੋ ਗਿਆ।
• ਰੌਲਾ – ਗੌਲਾ (ਰੌਲਾ, ਅਵਾਜ਼ਾਂ) – ਜ਼ਰਾ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਕੇ ਦੇਖੋ, ਗਲੀ ਵਿਚ ਰੌਲਾ – ਗੌਲਾ ਕਾਹਦਾ ਹੈ।
• ਹੋ – ਹੱਲਾ ਰੌਲਾ) – ਅਸੀਂ ਗਲੀ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਹੋ – ਹੱਲਾ ਸੁਣ ਕੇ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲੇ
• ਗੁਲਗੁਲੇ ਕਣਕ ਦਾ ਆਟਾ ਤੇ ਗੁੜ ਮਿਲਾ ਕੇ ਤਲੇ ਹੋਏ ਗੋਲ – ਗੋਲ ਪਕਵਾਨ ਵਿਆਹ ਵਾਲੇ ਘਰ ਆਮ ਕਰਕੇ ਗੁਲਗੁਲੇ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
• ਗੜੂਚ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਣੀ ਆਦਿ ਵਿਚ ਭਿੱਜ ਜਾਣਾ) – ਮੀਂਹ ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਕੱਪੜੇ ਭਿੱਜ ਕੇ ਗੜੁਚ ਹੋ ਗਏ।
• ਫਿਰਨੀ (ਪਿੰਡ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਬਣਿਆ ਰਸਤਾ – ਉਹ ਪਿੰਡੋਂ ਫਿਰਨੀ ਉੱਤੇ ਖੜੇ ਸਾਡੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।
• ਮਨੋ – ਮਨੀ ਮਨ ਵਿਚ) – ਮੈਂ ਮਨੋ – ਮਨੀ ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢੀ ਨਾਲ ਨਰਾਜ਼ ਸਾਂ, ਪਰ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਗੁੱਸਾ ਜ਼ਾਹਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰਦਾ।
• ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ (ਧੰਨਵਾਦ) – ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਬੰਦਾ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਤੁਹਾਡੀ ਮੱਦਦ ਕਰੇ, ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰੋ।
• ਪ੍ਰਤੀਤ ਹਿਸੂਸ – ਮੈਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰਾ ਮਿੱਤਰ ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਕਾਰਨ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਗੁੱਸੇ ਹੈ।
• ਡਿੰਘ ਭਰਨਾ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣਾ) – ਮੈਂ ਚਿੱਕੜ ਵਿਚ ਸੰਭਲ – ਸੰਭਲ ਕੇ ਛਿੰਘ ਭਰਦਾ ਤੁਰ ਰਿਹਾ ਸਾਂ !
• ਪੇਟ ਦੀ ਭੁੱਖ ਮਿਟਾਉਣੀ ਕੁੱਝ ਖਾ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਪੇਟ ਭਰਨਾ) – ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੇਟ ਦੀ ਭੁੱਖ ਮਿਟਾਉਣ ਲਈ ਦੋ ਵੇਲੇ ਰੋਟੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ।

ਵਿਆਕਰਨ : ਯੋਜਕ :
ਰੂਪ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਪੱਖ ਤੋਂ ਯੋਜਕ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
(ਉ) ਇਕਹਿਰੇ ਯੋਜਕ
(ਅ) ਸੰਜੁਗਤ ਯੋਜਕ

(ੳ) ਇਕਹਿਰੇ ਯੋਜਕ : ਜਿਹੜਾ ਯੋਜਕ ਇੱਕ ਹੀ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਇਕਹਿਰਾ ਯੋਜਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ :- ਤੇ, ਅਤੇ, ਪਰ, ਕਿ, ਸਗੋਂ ਆਦਿ।
(ਅ) ਸੰਜੁਗਤ ਯੋਜਕ : ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲ ਕੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਯੋਜਕ ਨੂੰ ਸੰਜੁਗਤ ਯੋਜਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ : ਇਸ ਲਈ, ਤਾਂਕਿ, ਤਦੇ ਹੀ, ਫਿਰ ਵੀ ਆਦਿ।

4. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਰੂਪ, ਆਕਾਰ ਤੇ ਅਰਥਾਂ ਦੇ ਪੱਖ ਤੋਂ ਯੋਜਕ ਚੁਣੋ :

(ਉ) ਜੇ ਕੋਈ ਬੁਰਾ ਵੀ ਕਰੇ ਤਾਂ ਵੀ ਭਲਾਈ ਵਾਲਾ ਵਿਹਾਰ ਕਰ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਦਿਲ ਜਿੱਤਣ ਦਾ ਜਤਨ ਕਰਨਾ ਨੇਕੀ ਹੈ।
(ਅ) ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਭੁੱਖੇ ਤੇ ਬੇਵੱਸ ਹੋਏ ਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੇ ਛੱਲੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਚੁੰਗੀ ਤੇ ਉਹ ਮੇਰਾ ਚੋਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ।
(ੲ) ਤਾਇਆ ਚਾਹ ਤੇ ਗੁਲਗੁਲਿਆਂ ਦਾ ਅਨੰਦ ਲੈਣ ਲੱਗਾ।
(ਮ) ਮੈਂ ਸੱਪ ਨੂੰ ਨਾ ਮਾਰਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿਹਾ।
(ਹ) “ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਥਾਂ ਇੱਕ ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਸੂਈ ਲਿਆ ਕੇ ਦੇ ਤਾਂਕਿ ਮੈਂ ਪਾਟਿਆਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਸਕਾਂ।
(ਕ) ਮੈਂ ਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ ਤਾਏ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਚੰਗਾ ਬਣ ਸਕਦਾ ਸੀ ਪਰ ਆਪਣੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਰੂਪ (ਆਕਾਰ ਦੇ ਪੱਖ ਤੋਂ ਯੋਜਕ :
(ੳ) ਇਕਹਿਰੇ ਯੋਜਕ : – (2) ਤੇ, ਕਿਉਂਕਿ, (3) ਤੇ, (4) ਕਿਉਂਕਿ।
(ਅ) ਸੰਯੁਕਤ ਯੋਜਕ : – (1) ਜੇ, ….. ਤਾਂ, (5) ਤਾਂ… ਕਿ, (6) ਤਾਂ ….. ਪਰ।

(ii) ਅਰਥ ਦੇ ਪੱਖ ਤੋਂ ਯੋਜਕ (i) ਤੇ (3) ਤੇ, (6) ਤਾਂ।
(ੳ) ਸਮਾਜ ਯੋਜਕ
(ਅ) ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ – (2) ਤਾਂ ਵੀ, (1) ਕਿਉਂਕਿ, (4) ਕਿਉਂਕਿ (5) ਤਾਂ ਕਿ (6) ਤਾਂ !

ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ’ਚੋਂ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਓ।

ਕਿਸੇ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਰਾਖੇ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਕਰੋ ਕਿ ਉਹ ਪਸੂਆਂ ਤੇ ਪੰਛੀਆਂ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਬਚਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਉੱਤਰ :
ਨੋਟ – ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪ ਕਰਨ

PSEB 8th Class Punjabi Guide ਛੱਲੀਆਂ ਦੇ ਰਾਖੇ Important Questions and Answers

ਪ੍ਰਸ਼ਨ –
‘ਛੱਲੀਆਂ ਦੇ ਰਾਖੇ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਇਕ ਸਾਲ ਭਾਦੋਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੱਖ ਵਿਚ ਝੜੀ ਲੱਗ ਗਈ ਤੇ ਤਿੰਨ – ਚਾਰ ਦਿਨ ਰੁਕ – ਰੁਕ ਕੇ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਰਿਹਾ ! ਸਾਰੇ ਪਾਸੇ ਪਾਣੀ ਹੀ ਪਾਣੀ ਸੀ। ਮੀਂਹ ਰੁਕਣ ਉੱਤੇ ਪੰਛੀ ਚੋਗੇ ਲਈ ਖੰਭ ਝਾੜ ਕੇ ਉੱਠਦੇ ਪਰ ਮੀਂਹ ਫਿਰ ਪੈਣ ਲਗ ਪੈਂਦਾ ਚਲਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਚਾਰਾ ਵੱਢਣ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਮੰਜੀਆਂ ਡਾਹ ਕੇ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।

ਮੱਕੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਛੱਲੀਆਂ ਨੂੰ ਦਾਣਾ ਪੈ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿੰਨੀ ਦੇਰ ਤਕ ਮੀਂਹ ਰੁਕਿਆ ਰਹਿੰਦਾ, ਰੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਕਾਂ ਤੇ ਤੋੜੇ ਆਦਿ ਪੰਛੀ ਛੱਲੀਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲੇ ਕਰ – ਕਰ ਕੇ ਪੈਂਦੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਅਤੇ ਤਾਏ ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਛੱਲੀਆਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਬੈਠਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਰੌਲੇ – ਗੌਲੇ ਨਾਲ ਪੰਛੀ ਉੱਡ ਤਾਂ ਜਾਂਦੇ ਪਰ ਝੱਟ ਹੀ ਫੇਰ ਆ ਜਾਂਦੇ। ਡਾਇਆ ਖ਼ਾਲੀ ਪੀਪਾ ਖੜਕਾਈ ਜਾਂਦਾ। ਹੜਾਤ – ਹੜਾਤ ਕਰਦਿਆਂ ਸੰਘ ਪਾਟਣ ਨੂੰ ਆ ਗਏ ਸਨ।

ਤੰਗ ਆ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤ ਵਿਚ ਚਾਰ ਬੱਲੀਆਂ ਗੱਡ ਕੇ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਦੋ ਬਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਰੱਸਿਆਂ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਉੱਤੇ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਮੰਜਾ ਟਿਕਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਮੱਕੀ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਉੱਚਾ ਮਣਾ ਬਣਾ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਸਾਰਾ ਖੇਤ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਸੀ। ਤਾਇਆ ਮੀਂਹ ਵਿਚ ਬੋਰੀ ਦਾ ਝੁੰਬ ਮਾਰੀ ਪੀਪਾ ਖੜਕਾਈ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਜਿਧਰ ਪੰਛੀ ਬੈਠਦੇ ਉਧਰ ਭੱਜਦਾ ਰਹਿੰਦਾ।

ਇਕ ਦਿਨ ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਹੀ ਲਗਾਤਾਰ ਮੀਂਹ ਪੈ ਰਿਹਾ ਸੀ ਪੰਛੀ ਵੀ ਭੁੱਖ ਦੇ ਮਾਰੇ ਅੰਨੇ ਹੋ ਕੇ ਡਿਗ ਰਹੇ ਸਨ। ਦੁਪਹਿਰ ਵੇਲੇ ਮੀਂਹ ਵਿਚ ਗੜੁਚ ਹੋਏ ਤਾਏ ਨੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਨੂੰ ਘਰੋਂ ਚਾਹ ਬਣਵਾ ਕੇ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਗੁਲਗੁਲੇ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਤਾਇਆਂ ਮਣੇ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਗੋਪੀਆ ਵੀ ਘੁਮਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ‘ਹੜਾਤ ਹੜਾਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਤਾਏ ਦੇ ਕਹੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਉਨੀਂ ਪੈਰੀਂ ਹੀ ਘਰੋਂ ਚਾਹ ਅਤੇ ਗੁਲਗੁਲੇ ਲੈ ਕੇ ਖੇਤ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪਿਆ। ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗੰਡੋਏ ਗੰਘ ਰਹੇ ਸਨ ਤੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਪੈਰ ਬਚਾ ਕੇ ਤੁਰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਕ ਥਾਂ ਉਸ ਦਾ ਪੈਰ ਇਕ ਸੱਪ ਉੱਤੇ ਜਾ ਟਿਕਿਆ। ਉਹ ਡਰ ਗਿਆ। ਸੱਪ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਨਾ ਕਿਹਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਭੁੱਖ ਕਾਰਨ ਟਿਕਟਿਕੀ ਲਾ ਕੇ ਖੁੱਡ ਪੁੱਟ ਰਹੇ ਇਕ ਚੂਹੇ ਵਲ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਨੇ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਨਾ ਕਿਹਾ। ਉਸ ਨੂੰ ਚੂਹੇ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਵਿਚ ਰੁੱਝਿਆ ਸੱਪ ਆਪਣੀ ਮੱਦਦ ਕਰਦਾ ਦਿਸਿਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਚੂਹੇ ਵੀ ਛੱਲੀਆਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮਣੇ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਚਾਹ ਤੇ ਗੁਲਗੁਲੇ ਤਾਏ ਨੂੰ ਫੜਾ ਦਿੱਤੇ।

ਤਾਇਆ ਚਾਹ ਤੇ ਗੁਲਗੁਲਿਆਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਣ ਲੱਗਾ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਨੂੰ ਜਾਪਦਾ ਸੀ ਕਿ ਸਾਹਮਣੇ ਰੁੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਬੈਠੇ ਪੰਛੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਕੋਸ ਰਹੇ ਹੋਣਗੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਭੁੱਖੇ ਰੱਖ ਰਹੇ ਸਨ, ਪਰ ਆਪ ਖਾ – ਪੀ ਰਹੇ ਸਨ। ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਲਾਚਾਰ ਇਕ ਕਾਂ ਸਾਹਮਣੀ ਕਿੱਕਰ ਤੋਂ ਉੱਡ ਕੇ ਬਿਨਾਂ ਖੰਭ ਹਿਲਾਏ ਮੱਕੀ ਉੱਤੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਡਿਗਿਆ, ਜਿਵੇਂ ਉਸ ਵਿਚ ਸਾਹ – ਸਤ ਹੀ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਉਹ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣ ਤੇ ਵੀ ਨਾ ਉੱਡਿਆ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਉਹ ਛੱਲੀ ਦੇ ਇਕ ਟਾਂਡੇ ਵਿਚ ਪੌਹਚੇ ਅੜਾਈ ਬੈਠਾ ਸੀ।

ਭੁੱਖ ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵਿਚ ਛੱਲੀ ਨੂੰ ਛਿੱਲਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਦੇ ਕੋਲ ਜਾਣ ਤੇ ਵੀ ਉਹ ਨਾ ਉੱਡਿਆ। ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਨੇ ਉਸ ਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ ਠੀਕ ਨਾ ਸਮਝਿਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੇ ਛੱਲੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਠੰਗੀ ਅਤੇ ਉਹ ਉਸ ਦਾ ਚੋਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਂਝ ਤਾਇਆ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਤਾਕ ਵਿਚ ਸੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਕਾਂ ਨੂੰ ਮਰੇ ਉੱਤੇ ਟੰਗ ਕੇ ਬਾਕੀ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਡਰਾ ਸਕੇ। ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਬੇਸ਼ੱਕ ਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ ਤਾਏ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿਚ ਚੰਗਾ ਬਣ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਆਪਣੀਆਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ।

ਉਸ ਨੂੰ ਡੰਗਰ ਚਾਰਦਿਆਂ ਆਪਣੇ ਭੁੱਖ ਤੇ ਤਿਹਾਕੜੇ ਦੇ ਦਿਨ ਯਾਦ ਆਏ। ਉਸ ਨੇ ਤਾਏ ਤੋਂ ਅੱਖ ਬਚਾ ਕੇ ਇਕ ਛੱਲੀ ਭੰਨੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਦਾਣੇ ਭੋਰ ਕੇ ਤਲੀ ਉੱਤੇ ਰੱਖੇ ਤੇ ਉਸ ਕਾਂ ਨੂੰ ਖੁਆਏ। ਦਾਣੇ ਚੁਗਦਾ ਹੋਇਆ, ਉਹ ਉਸ ਵਲ ਦੇਖਦਾ ਤੇ ਸਿਰ ਨੀਵਾਂ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਨਿੱਕੇ ਹੁੰਦੇ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਖੁਆਉਂਦੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਭੁੱਖ ਮਿਟਾ ਕੇ ਕਾਂ ਉੱਡਣ ਜੋਗਾ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਕਿੱਕਰ ਵਲ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰ ਗਿਆ। ਉਧਰ ਬੱਦਲ ਗਰਜ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਤਾਇਆ ‘ਹੜਾਤ ਹੜਾਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।

1. ਵਾਰਤਕ – ਟੁਕੜੀ/ਪੈਰੇ ਦਾ ਬੋਧ

1. ਭਾਦੋਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੱਖ ਇੱਕ ਸਾਲ ਝੜੀ ਲੱਗ ਗਈ। ਤਿੰਨ – ਚਾਰ ਦਿਨ ਰੁਕ – ਰੁਕ ਕੇ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਰਿਹਾ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਜਲ – ਥਲ ਹੋ ਗਿਆ ਮੀਂਹ ਰੁਕੇ ‘ਤੇ ਪੰਛੀ ਆਪਣੇ ਖੰਭਾਂ ਨੂੰ ਝਾੜਦੇ ਤੇ ਚੋਗ ਲਈ ਉਡਾਣ ਭਰਦੇ, ਪਰ ਕਿੱਥੇ ? ਇੰਨੀ ਦੇਰ ਨੂੰ ਤਾਂ ਬਾਰਸ਼ ਫੇਰ ਆ ਜਾਂਦੀ। ਕਈ ਦਿਨ ਇਹ ਸਿਲਸਿਲਾ ਚਲਦਾ ਰਿਹਾ ਅਸੀਂ ਚਲਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਮੰਜੀਆਂ ਡਾਹ ਕੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਹਰਾ ਚਾਰਾ ਵੱਢਦੇ। ਜੋ ਪਸ਼ੁ ਚਰਨ ਲਈ ਬਾਹਰ ਛੱਡੇ ਜਾਂਦੇ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਚਰਨ ਵਾਲਾ ਨਿੱਕਾ – ਨਿੱਕਾ ਘਾਹ ਪਾਣੀ ‘ਚ ਨਜ਼ਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆਉਂਦਾ ਉੱਧਰ ਮੱਕੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਛੱਲੀਆਂ ਨੂੰ ਦਾਣਾ ਪੈ ਗਿਆ।

ਜਿੰਨੀ ਕੁ ਦੇਰ ਮੀਂਹ ਰੁਕਿਆ ਰਹਿੰਦਾ, ਨਾਲ ਦੇ ਰੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਕਾਂ, ਤੋਤੇ ਤੇ ਹੋਰ ਪੰਛੀ ਹੱਲੇ ਕਰ – ਕਰ ਆਉਂਦੇ ਤੇ ਛੱਲੀਆਂ ਦੀ ਫਰੋਲਾ – ਫਰਾਲੀ ਕਰਦੇ। ਮੈਨੂੰ ਤੇ ਤਾਏ ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਛੱਲੀਆਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਬੈਠਣਾ ਪੈਂਦਾ ਰੌਲਾ – ਗੌਲਾ ਕੀਤਿਆਂ ਪੰਛੀ ਖੇਤ ਵਿਚੋਂ ਉੱਡ ਤਾਂ ਜਾਂਦੇ, ਪਰ ਅੱਖ ਦੇ ਫੋਰ ਵਿਚ ਛੱਲੀਆਂ ਨੂੰ ਫੇਰ ਆ ਪੈਂਦੇ। ਤਾਇਆ ਖ਼ਾਲੀ ਪੀਪਾ ਖੜਕਾਈ ਜਾਂਦਾ। ਹੜਾਤ – ਹੜਾਤ ਕਰਦਿਆਂ ਸਾਡੇ ਸੰਘ ਪਾਟਣ ਨੂੰ ਹੋ ਗਏ। ਪੰਛੀ ਸਾਡੀ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾਣ ਦੇ ਰਹੇ ! ਤਾਇਆ ਬੋਲਿਆ, “ਆਪਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਕਰਨਾ ਪਊ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਛੱਲੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪੰਛੀ ਦੀ ਬੁੰਡ ਲੈਣਗੇ।”

ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰਾ ਕਿਹੜੇ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ੳ) ਛੱਲੀਆਂ ਦੇ ਰਾਖੇ
(ਆ) ਪੇਮੀ ਦੇ ਨਿਆਣੇ
(ਇ) ਭੂਆ
(ਸ) ਗੱਗੂ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਛੱਲੀਆਂ ਦੇ ਰਾਖੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰਾ ਜਿਹੜੇ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਸਦੇ ਲੇਖਕ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ।
(ਉ) ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ
(ਅ) ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ
(ਈ) ਡਾ: ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਬੈਦਵਾਣ
(ਸ) ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ।
ਉੱਤਰ :
(ੲ) ਡਾ: ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਬੈਦਵਾਣ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਇਕ ਸਾਲ ਝੜੀ ਕਦੋਂ ਲੱਗੀ ਸੀ ?
(ੳ) ਸਾਵਣ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੱਖ
(ਅ) ਭਾਦੋਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੱਖ
(ਈ) ਅੱਸੂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੱਖ
(ਸ) ਕੱਤਕ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੱਖ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸਾਵਣ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੱਖ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿੰਨੇ ਦਿਨ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਰਿਹਾ ?
(ੳ) ਇੱਕ – ਦੋ ਦਿਨ
(ਅ) ਦੋ – ਤਿੰਨ ਦਿਨ
(ਈ) ਤਿੰਨ – ਚਾਰ ਦਿਨ
(ਸ) ਚਾਰ – ਪੰਜ ਦਿਨ
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਤਿੰਨ – ਚਾਰ ਦਿਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਨਾਲ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ, ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ ?
(ਉ) ਹੜ੍ਹ ਆ ਗਿਆ
(ਅ) ਕੋਠੇ ਢਹਿ ਗਏ
(ਈ) ਜਲ – ਥਲ ਹੋ ਗਿਆ
(ਸ) ਛੱਤਾਂ ਚੋਣ ਲੱਗੀਆਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਜਲ – ਥਲ ਹੋ ਗਿਆ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਮੀਂਹ ਰੁਕਣ ਤੇ ਪੰਛੀ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਲਈ ਉਡਾਰੀ ਭਰਦੇ ?
(ਉ) ਪਾਣੀ ਲਈ
(ਅ) ਘਰੀਂ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ
(ਈ) ਚੋਗੇ ਲਈ
(ਸ) ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਲਈ।
ਉੱਤਰ :
(ੲ) ਚੋਗੇ ਲਈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹਰਾ ਚਾਰਾ ਵੱਢਣ ਲਈ ਮੰਜੀਆਂ ਕਿੱਥੇ ਡਾਹੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ ?
(ਉ) ਪਾਣੀ ਵਿਚ
(ਅ) ਸੁੱਕੇ ਥਾਂ
(ਈ) ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ
(ਸ) ਵੱਟਾਂ ਉੱਤੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਪਾਣੀ ਵਿਚ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਕੀ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆਉਂਦਾ ?
(ਉ) ਵੱਡਾ – ਵੱਡਾ ਘਾਹ
(ਆ) ਨਿੱਕਾ – ਨਿੱਕਾ ਘਾਹ
(ਈ) ਚਰੀ
(ਸ) ਬਾਜਰਾ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਨਿੱਕਾ – ਨਿੱਕਾ ਘਾਹ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕਾਂ, ਤੋਤੇ ਤੇ ਹੋਰ ਪੰਛੀ ਕਿੱਥੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ?
(ਉ) ਬਾਜਰੇ ਉੱਤੇ
(ਆ) ਚਰੀ ਉੱਤੇ
(ਈ) ਛੱਲੀਆਂ ਉੱਤੇ
(ਸ) ਦਾਣਿਆਂ ਉੱਤੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਛੱਲੀਆਂ ਉੱਤੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਤਾਏ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ ?
(ੳ) ਮਨਸਾ ਸਿੰਘ
(ਅ) ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ
(ਈ) ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ
(ਸ) ਸ਼ਾਮ ਸਿੰਘ
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਡਰਾਉਣ ਲਈ ਤਾਇਆ ਕੀ ਖੜਕਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਢੋਲ
(ਅ) ਪੀਪਾ
(ਈ) ਭਾਂਡੇ
(ਸ) ਲੈਣਾ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਪੀਪਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
‘ਹੜਾਤ – ਹੜਾਤ’ ਕੌਣ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ?
(ਉ) ਲੇਖਕ ਤੇ ਤਾਇਆ
(ਅ) ਪੰਛੀ
(ਇ) ਡੱਡੂ
(ਸ) ਚੂਹੇ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਲੇਖਕ ਤੇ ਤਾਇਆ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਆਮ ਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਣ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ
(ਅ) ਅਸੀਂ
(ਈ) ਚੰਡ
(ਸ) ਪੱਖ/ਚਾਲ/ਝੜੀ/ਦਿਨ/ਮੀਂਹ/ਪੰਛੀ/ਖੰਭ/ਉਡਾਣ/ਬਾਰਸ਼/ਮੰਜੀਆਂ/ਪਸ਼ੂ/ ਚਾਰਾ/ਮੱਕੀ/ਰੁੱਖਾਂ/ਕਾਂ/ਤੋਤੇ/ਅੱਖਾਂ/ਪੀਪਾ/ਤਾਇਆ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਪੱਖ/ਚਾਲ/ਝੜੀ/ਦਿਨ/ਮੀਂਹ/ਪੰਛੀ/ਖੰਭ/ਉਡਾਣ/ਬਾਰਸ਼/ਮੰਜੀਆਂ/ਪ/ ਚਾਰਾ/ਮੱਕੀ/ਰੁੱਖਾਂ/ਕਾਂ/ਤੋਤੇ/ਅੱਖਾਂ/ਪੀਪਾ/ਤਾਇਆ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਖ਼ਾਸ ਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਛੱਲੀਆਂ
(ਅ) ਭਾਦੋਂ/ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ
(ਈ) ਆਪਾ
(ਸ) ਪੀਪਾ ਨੂੰ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਭਾਦੋਂ/ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਪੜਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਅਸੀਂ/ਮੈਨੂੰ/ਸਾਡੇ/ਆਪਾਂ/ਕੁੱਝਇਹ
(ਅ) ਪੀਪਾ
(ਈ) ਪੇਸ਼
(ਸ) ਬੂੰਡ
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਅਸੀਂ/ਮੈਨੂੰ ਸਾਡੇ ਆਪਾਂ/ਕੁੱਝ/ਇਹ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਪੱਖ
(ਅ) ਪਹਿਲੇ/ਤਿੰਨ – ਚਾਰ/ਚਾਰੇ/ਕਈ/ਹਰਾ/ਨਿੱਕਾ – ਨਿੱਕਾ/ਸਾਰੀਆਂ।
(ਈ) ਖੜਕਾਈ
(ਸ) ਫੇਰ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਪਹਿਲੇ/ਤਿੰਨ – ਚਾਰ/ਚਾਰੇਕਈ/ਹਰਾ/ਨਿੱਕਾ – ਨਿੱਕਾ/ਸਾਰੀਆਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਤਾਇਆ
(ਅ) ਮੀਂਹ
(ਈ) ਆਪਾਂ
(ਸ) ਲਗ ਗਈ/ਪੈਂਦਾ ਰਿਹਾ/ਹੋ ਗਿਆ/ਭਰਦੇ/ਆ ਜਾਂਦੀ/ਰੁਕੇ/ਚਲਦਾ ਰਿਹਾ ਵੱਢਦੇ ਛੱਡੇ ਜਾਂਦੇ/ਆਉਂਦਾ/ਪੈ ਗਿਆ/ਰੁਕਿਆ ਰਹਿੰਦਾ/ਆਉਂਦੇਕਰਦੇ ਬੈਠਣਾ ਪੈਂਦਾ/ਉੱਡ ਜਾਂਦੇ/ਆ ਪੈਂਦੇਖੜਕਾਈ ਜਾਂਦਾ/ਹੋ ਗਏ/ਬੋਲਿਆ। ਪਊ ਊਂਡ ਲੈਣਗੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਲਗ ਗਈ/ਪੈਂਦਾ ਰਿਹਾਹੋ ਗਿਆ/ਭਰਦੇਆ ਜਾਂਦੀ/ਰੁਕੇ/ਚਲਦਾ ਰਿਹਾ। ਵੱਢਦੇ/ਛੱਡੇ ਜਾਂਦੇ/ਆਉਂਦਾ/ਪੈ ਗਿਆ/ਰੁਕਿਆ ਰਹਿੰਦਾ/ਆਉਂਦੇਕਰਦੇ/ਬੈਠਣਾ ਪੈਂਦਾ ਉੱਡ ਜਾਂਦੇ ਆ ਪੈਂਦੇ/ਖੜਕਾਈ ਜਾਂਦਾ/ਹੋ ਗਏ/ਬੋਲਿਆ/ਪਉ/ਊਂਡ ਲੈਣਗੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਮੰਜੀਆਂ ਦਾ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ
(ਉ) ਮੰਜੇ
(ਅ) ਚਾਰਪਾਈ
(ੲ) ਮੱਜੇ
(ਸ) ਮੱਝੀਆਂ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਮੰਜੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਕਿਰਿਆ ਹੈ ?
(ਉ ਬੋਲਿਆ
(ਅ) ਪੀਪਾ
(ਈ) ਆਪਾਂ
(ਸ) ਸਾਨੂੰ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਬੋਲਿਆ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
‘ਪੰਛੀ ਸ਼ਬਦ ਪੁਲਿੰਗ ਹੈ ਜਾਂ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੁਲਿੰਗ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਦੋ ਪੜਨਾਂਵ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਅਸੀਂ, ਆਪਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ
(ਉ) ਡੰਡੀ ()
(ਅ) ਕਾਮਾ, ()
(ਈ) ਦੋਹਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ ()
(ਸ) ਜੋੜਨੀ ()
(ਹ) ਛੁੱਟ – ਮਰੋੜੀ ()
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਡੰਡੀ ( । )
(ਅ) ਕਾਮਾ ( , )
(ਈ) ਦੋਹਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ ( ‘ ‘ )
(ਸ) ਜੋੜਨੀ ( , )
(ਹ) ਛੁੱਟ – ਮਰੋੜੀ ( ‘ )

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 23.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ

ਉੱਤਰ :

2. ਤਾਏ ਦੇ ਕਹੇ ਮੁਤਾਬਕ ਮੈਂ ਉਨੀਂ ਪੈਰੀਂ ਘਰੋਂ ਚਾਹ ਤੇ ਗੁਲਗੁਲੇ ਲੈ ਕੇ ਖੇਤ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪਿਆ ਕਣੀਆਂ ਦੇ ਬਰੀਕ – ਬਰੀਕ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਵੇਖਿਆ ਕਿ ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਗੰਡੋਏ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਗੈਂਗ ਰਹੇ ਸਨ। ਗੰਡੋਇਆਂ ‘ਤੇ ਪੈਰ ਧਰਨ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਮੈਂ ਕਦੀ ਲੰਮੀ ਤੇ ਕਦੇ ਛੋਟੀ ਭਿੰਘ ਭਰਦਾ ਖੇਤ ਵੱਲ ਨੂੰ ਤੁਰਦਾ ਗਿਆ ਫਿਰਨੀ ਤੋਂ ਖੇਤ ਵੱਲ ਮੁੜਦਿਆਂ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਮੱਕੀ ਦੇ ਖੇਤ ਦੀ ਵੱਟ ਤੋਂ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਅਣਦੇਖੀ ਕਾਰਨ ਮੇਰਾ ਪੈਰ ਵੱਟ ‘ਤੇ ਪਏ ਇੱਕ ਸੱਪ ’ਤੇ ਜਾ ਟਿਕਿਆ। ਮੈਂ ਡਰ ਗਿਆ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਕੁੱਝ ਨਾ ਕਿਹਾ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਤਾਂ ਟਿਕ – ਟਿਕੀ ਲਾ ਕੇ ਵੱਟ ’ਚ ਖੁੱਡ ਪੁੱਟ ਰਹੇ ਚੂਹੇ ਵੱਲ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸੱਪ ਵੀ ਭੁੱਖਾ ਲੱਗਦਾ ਸੀ।

ਮੈਂ ਸੱਪ ਨੂੰ ਨਾ ਮਾਰਿਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿਹਾ ਚੂਹੇ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝਿਆ ਸੱਪ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੋਇਆ। ਚੂਹੇ ਵੀ ਮੱਕੀ ਦੇ ਟਾਂਡਿਆਂ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਆਪਣੇ ਤਿੱਖੇ ਦੰਦਾਂ ਨਾਲ ਛੱਲੀਆਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮਨ ‘ਚ ਅਜਿਹੇ ਖ਼ਿਆਲਾਂ ਮੈਂ ਮਣੇ ਵੱਲ ਨੂੰ ਹੋ ਤੁਰਿਆ। ਮੈਂ ਚਾਹ ਦੀ ਕੇਤਲੀ ਤੇ ਗੁਲਗੁਲੇ ਮਲ੍ਹੇ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਤਾਏ ਨੂੰ ਫੜਾ ਦਿੱਤੇ। ਤਾਇਆ ਚਾਹ ਤੇ ਗੁਲਗੁਲਿਆਂ ਦਾ ਅਨੰਦ ਲੈਣ ਲੱਗਾ। ਸਾਹਮਣੇ ਰੁੱਖਾਂ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੀ।

ਮੈਨੂੰ ਜਾਪਿਆ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਮਨੋਂ – ਮਨੀਂ ਸਾਨੂੰ ਕੋਸ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਰਾਖੇ ਆਪ ਤਾਂ ਖਾ – ਪੀ ਰਹੇ ਨੇ ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਦਾਣਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਗਣ ਦਿੰਦੇ। ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਲਾਚਾਰ ਹੋਇਆ ਇੱਕ ਕਾਂ ਸਾਹਮਣੀ ਕਿੱਕਰ ਤੋਂ ਉੱਡਿਆ ਸਾਡੇ ਰੌਲੇ – ਰੱਪੇ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਖੰਭ ਹਿਲਾਏ ਮੱਕੀ ’ਤੇ ਏਦਾਂ ਡਿੱਗਿਆ, ਜਿਵੇਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਸਾਹ – ਸਤ ਹੀ ਨਾ ਹੋਵੇ।

ਰੌਲਾ ਪਾਏ ਤੋਂ ਵੀ ਉਹ ਨਾ ਉੱਡਿਆ। ਮੈਂ ਵੇਖਿਆ, ਉਹ ਛੱਲੀ ਤੇ ਟਾਂਡੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪੌਂਚੇ ਅੜਾਈ ਬੈਠਾ ਸੀ। ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਭੁੱਖ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵਿੱਚ ਛੱਲੀ ਨੂੰ ਛਿੱਲਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਮੈਂ ਉਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਗਿਆ, ਪਰ ਉਹ ਨਾ ਉੱਡਿਆ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਡਰਿਆ।

ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇਹ ਪੈਰਾ ਕਿਹੜੇ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਛੱਲੀਆਂ ਦੇ ਰਾਖੇ
(ਅ) ਹਰਿਆਵਲ ਦੇ ਬੀਜ
(ਈ) ਗੱਗੂ
(ਸ) ਦਲੇਰੀ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਛੱਲੀਆਂ ਦੇ ਰਾਖੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਹ ਪੈਰਾ ਜਿਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਸਦੇ ਲੇਖਕ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ।
(ਉ) ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ
(ਅ) ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ
(ਈ) ਡਾ: ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਬੈਦਵਾਣ
(ਸ) ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਆਸ਼ਟ
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਡਾ: ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਬੈਦਵਾਣ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਲੇਖਕ ਘਰੋਂ ਕੀ ਲੈ ਕੇ ਖੇਤ ਵਲ ਮੁੜਿਆ ?
(ਉ) ਰੋਟੀ ਤੇ ਲੱਸੀ
(ਅ) ਚਾਹ ਤੇ ਗੁਲਗੁਲੇ
(ਇ) ਦੁੱਧ ਤੇ ਲੱਡ ਸ ਮੀਰ !
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਚਾਹ ਤੇ ਗੁਲਗੁਲੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਕੀ ਗੈਂਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
(ੳ) ਗੰਡੋਏ
(ਅ) ਕਿਰਲੇ
(ਈ) ਕਿਰਲੀਆਂ
(ਸ) ਸੱਪ !
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਗੰਡੋਏ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਲੇਖਕ ਦਾ ਪੈਰ ਕਿਸ ਉੱਤੇ ਜਾ ਟਿਕਿਆ ?
(ਉ) ਗੰਡੋਏ ਉੱਪਰ
(ਅ) ਸੱਪ ਉੱਪਰ
(ਈ) ਕਿਰਲੇ ਉੱਪਰ
(ਸ) ਚੂਹੇ ਉੱਪਰ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਸੱਪ ਉੱਪਰ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸੱਪ ਟਿਕਟਿਕੀ ਲਾ ਕੇ ਕਿਸ ਵਲ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਚੂਹੇ ਵਲ
(ਅ) ਡੱਡੂ ਵਲ
(ਈ) ਗੰਡੋਏ ਵਲ
(ਸ) ਲੇਖਕ ਵਲ
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਚੂਹੇ ਵਲ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਚੂਹੇ ਟਾਂਡਿਆਂ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਕੀ ਕਰਦੇ ਸਨ ?
(ਉ) ਬੂਟੇ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ
(ਅ) ਛੱਲੀਆਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ
(ਇ) ਪੱਤੀਆਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ
(ਸ) ਤਣੇ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਛੱਲੀਆਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਲੇਖਕ ਨੇ ਚਾਹ ਤੇ ਗੁਲਗੁਲੇ ਕਿਸ ਨੂੰ ਫੜਾਏ ?
(ਉ) ਤਾਏ ਨੂੰ
(ਅ) ਚਾਚੇ ਨੂੰ
(ਈ) ਭਰਾ ਨੂੰ
(ਸ) ਭੈਣ ਨੂੰ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਤਾਏ ਨੂੰ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਲਾਚਾਰ ਇਕ ਕਾਂ ਕਿੱਥੋਂ ਉੱਡਿਆ ?
(ਉ) ਕਿੱਕਰ ਤੋਂ
(ਅ) ਬੋਹੜ ਤੋਂ
(ਈ) ਸ਼ਰੀਂਹ ਤੋਂ
(ਸ) ਫਲਾਹ ਤੋਂ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਕਿੱਕਰ ਤੋਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਕਾਂ ਲੇਖਕ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜਾਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਉੱਡ ਸਕਿਆ ?
(ੳ) ਭੁੱਖ ਕਰਕੇ
(ਅ) ਡਰ ਕਰਕੇ
(ਇ) ਬਿਮਾਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ
(ਸ) ਪਿਆਸ ਕਰਕੇ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਭੁੱਖ ਕਰਕੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਇਸ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਆਮ ਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ਉ) ਕਮਜ਼ੋਰੀ
(ਅ) ਖ਼ਿਆਲੀਂ
(ਇ) ਦਾਦਾ
(ਸ) ਤਾਏ ਪੈਰੀਂ/ਘਰੋਂ ਚਾਹ/ਗੁਲਗੁਲੇ/ਖੇਤੇ/ਰੀਡੋਏ ਗੰਡੋਇਆਂ/ਪੈਰ/ਛਿੰਘ ਫਿਰਨੀ/ਵੱਟਸੱਪ/ਚੂਹੇ/ਟਾਂਡਿਆਂ/ਦੰਦਾਂ/ਛੱਲੀਆਂ/ਮਣੇ / ਕੇਤਲੀ/ਰੁੱਖਾਂ ਪੰਛੀਆਂ/ਰਾਖੇਕਾਂ/ਕਿੱਕਰ/ਖੰਭਰੌਲਾਟਾਂਡੇ/ਪੌਂਚੇ/ਦਿਨਾਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਤਾਏਪੈਰੀਂ/ਘਰੋਂ/ਚਾਹ/ਗੁਲਗੁਲੇਖੇਤ/ਗੰਡੋਏ ਗੰਡੋਇਆਂ/ਪੈਰ/ਛਿੰਘ/ ਫਿਰਨੀ/ਵੱਟ/ਸੱਪ/ਚੂਹੇ/ਟਾਂਡਿਆਂ/ਦੰਦਾਂ ਛੱਲੀਆਂ/ਮਣੇ ਕੇਤਲੀ/ਰੁੱਖਾਂ/ਪੰਛੀਆਂ/ਰਾਖੇ/ਕਾਂ/ ਕਿੱਕਰ/ਖੰਭਰੌਲਾ/ਟਾਂਡੇ/ਪੌਂਚੇ/ਦਿਨਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਉੱਤਮ ਪੁਰਖ ਪੜਨਾਂਵ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਲੱਭੋ :
(ੳ) ਉਨੀਂ
(ਅ) ਉਸ
(ਇ) ਚਾਹ
(ਸ) ਮੈਂ/ਮੇਰਾ/ਮੈਨੂੰ/ਸਾਡੇ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਮੈਂ/ਮੇਰਾ/ਮੈਨੂੰਸਾਡੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ
(ੳ) ਉਸ
(ਅ) ਸੱਪ
(ਇ) ਕਾਰਨ
(ਸ) ਬਰੀਕ – ਬਰੀਕ/ਕਿੰਨੇ ਹੀ/ਲੰਮੀ/ਛੋਟੀ/ਇਕ/ਤਿੱਖੇ/ਸਾਹਮਣੀ।
ਉੱਤਰ :
ਬਰੀਕ – ਬਰੀਕ/ਕਿੰਨੇ ਹੀ/ਲੰਮੀ/ਛੋਟੀ/ਇਕ/ਤਿੱਖੇ/ਸਾਹਮਣੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਠੀਕ ਉਦਾਹਰਨ ਚੁਣੋ –
(ਉ) ਤਾਏ
(ਅ) ਕਿਉਂਕਿ
(ਇ) ਲਾਚਾਰ
(ਸ) ਮੁੜ ਪਿਆ/ਵੇਖਿਆ/ਗੈਂਗ ਰਹੇ ਸਨ/ਤੁਰਦਾ ਗਿਆ/ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਸੀ ਟਿਕਿਆ/ਡਰ ਗਿਆ/ਕਿਹਾ/ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ/ਲਗਦਾ ਸੀ/ਮਾਰਿਆ/ਸੀ ਕਿਹਾ/ ਹੋਇਆਕਰ ਜਾਂਦੇ ਸਨ/ਤੁਰਿਆ/ਫੜਾ ਦਿੱਤੇ ਲੈਣ ਲੱਗਾ/ਸੀ/ ਜਾਪਿਆ/ਕੋਸ ਰਹੇ ਸਨ/ਖਾ – ਪੀ ਰਹੇ ਸਨ/ਡੂੰਗਣ/ਦਿੰਦੇ/ਉੱਡਿਆ/ਹੋਵੇ ਡਿਗਿਆ/ਬੈਠਾ ਸੀ/ਗਿਆ/ਡਰਿਆ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਮੁੜ ਪਿਆ/ਵੇਖਿਆ/ਗੈਂਗ ਰਹੇ ਸਨ/ਤੁਰਦਾ ਗਿਆ/ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਸੀ ਟਿਕਿਆ/ਡਰ ਗਿਆ/ਕਿਹਾ/ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀਲਗਦਾ ਸੀ/ਮਾਰਿਆ/ਸੀ ਕਿਹਾ/ਹੋਇਆ/ਕਰ ਜਾਂਦੇ ਸਨ/ਤੁਰਿਆ/ਫੜਾ ਦਿੱਤੇ/ਲੈਣ ਲੱਗਾ/ਸੀ/ਜਾਪਿਆ/ਕੋਸ ਰਹੇ ਸਨ/ਖਾ – ਪੀ ਰਹੇ ਸਨ ਨੂੰਗਣ/ਦਿੰਦੇ/ਉੱਡਿਆ/ਹੋਵੇ/ਡਿਗਿਆ/ਬੈਠਾ ਸੀ/ਗਿਆ/ਡਰਿਆ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
‘ਸੱਪ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ
(ੳ) ਸਪੋਲੀਆ
(ਅ) ਸਪੋਲੀ
(ਇ) ਸੱਪਣੀ
(ਸ) ਸਾਂਪਣੀ।
ਉੱਤਰ :
(ੲ) ਸੱਪਣੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
‘ਕਾਂ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ
(ਉ ਕਾਂਵੀ
(ਅ) ਕਾਂਉਣੀ
(ਇ) ਕਾਂਉਨੀ।
(ਸ) ਕਾਂਵਣੀ।
ਉੱਤਰ :
(ਆ) ਕਾਂਉਣੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
‘ਗੰਡੋਏ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਇਕ – ਵਚਨ ਰੂਪ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ?
(ਉ) ਗੰਡ – ਗੰਡੋਆ
(ਅ) ਗੰਡੋਆ
(ਈ) ਗੰਡੋਇਆ
(ਸ) ਗੰਡਾ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਗੰਡੋਆ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਕਿਰਿਆ ਹੈ ?
(ੳ) ਉੱਡਿਆ
(ਅ) ਉਡਾਰੀ
(ਈ) ਉਡਾਰੁ
(ਸ) ਉਡਾਰ
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਉੱਡਿਆ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਦੋ ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੇ
ਉੱਤਰ :
ਮੈਂ, ਉਸ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 24.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਦੋ ਬਹੁਵਚਨ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਗੁਲਗੁਲੇ, ਪੰਛੀਆਂ ਤੋਂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
‘ਗੁਲਗੁਲਾ’ ਪੁਲਿੰਗ ਹੈ ਜਾਂ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੁਲਿੰਗ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
‘ਤੁਰਿਆਂ ਪੁਲਿੰਗ ਹੈ ਜਾਂ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੁਲਿੰਗ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 23.
‘ਚੂਹੇ ਦਾ ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ਲਿਖੋ !
ਉੱਤਰ :
ਚੂਹੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 24.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ
(ਉ) ਡੰਡੀ
(ਅ) ਕਾਮਾ
(ਇ) ਜੋੜਨੀ
(ਸ) ਛੁੱਟ – ਮਰੋੜੀ
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਡੰਡੀ ( । )
(ਅ) ਕਾਮਾ ( , )
(ਇ) ਜੋੜਨੀ ( – )
(ਸ) ਛੁੱਟ – ਮਰੋੜੀ ( ‘ )

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 25.
ਹੇਠ ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਵਿਚੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ –

ਉੱਤਰ :

2. ਵਿਆਕਰਨ ਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਯੋਜਕ ਕਿੰਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਰੂਪ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਪੱਖ ਤੋਂ ਯੋਜਕ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ :
1. ਇਕਹਿਰੇ ਯੋਜਕ
2 ਸੰਯੁਕਤ ਯੋਜਕ।

1. ਇਕਹਿਰੇ ਯੋਜਕ : ਜਿਹੜੇ ਯੋਜਕ ਇੱਕ ਹੀ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕਹਿਰੇ ਯੋਜਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ – ਤੇ, ਅਤੇ, ਪਰ, ਕਿ, ਕਿਉਂਕਿ ਆਦਿ।
2. ਸੰਯੁਕਤ ਯੋਜਕ : ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲ ਕੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਯੋਜਕਾਂ ਨੂੰ ਸੰਯੁਕਤ ਯੋਜਕ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ – ਇਸ ਲਈ, ਤਾਂ ਕਿ, ਤਦੇ ਹੀ, ਫਿਰ ਵੀ ਆਦਿ।

3. ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ।

• ਭਾਦੋਂ – ਇਕ ਦੇਸੀ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਨਾਂ; ਇਹ ਮਹੀਨਾ ਅੱਧ ਅਗਸਤ ਤੋਂ ਅੱਧ ਸਤੰਬਰ ਤਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
• ਝੜੀ ਲਗ ਗਈ – ਲਗਾਤਾਰ ਕਈ ਦਿਨ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਰਿਹਾਂ।
• ਸਿਲਸਿਲਾ – ਲੜੀ, ਰੁਝਾਨ, ਅਮਲ
• ਮਣਾ – ਖੇਤ ਵਿਚ ਰਾਖੀ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਈ ਉੱਚੀ ਥਾਂ।
• ਲਾਚਾਰ – ਬੇਵੱਸ। ਅੱਖ ਦੇ ਫੋਰ
• ਵਿਚ – ਇਕ ਦਮ, ਬਹੁਤ ਛੇਤੀ।
• ਹੜਾਤ – ਹੜਾਤ – ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਉਡਾਉਣ ਲਈ ਮੁੰਹੋਂ ਕੱਢੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕੁਰੱਖਤ ਜਿਹੀ ਅਵਾਜ਼।
• ਬੁੰਡ ਲੈਣਾ – ਦੰਦਾਂ ਜਾਂ ਚੁੰਝਾਂ ਨਾਲ
• ਤੋੜ – ਤੋੜ ਕੇ ਖਾ ਜਾਣਾ।
• ਨਿਗਰਾਨੀ – ਰਾਖੀ।
• ਹੋ – ਹੱਲਾ – ਰੌਲਾ ਗਰੁੱਚ
• ਹੋਇਆ – ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਿੱਜਾ ਹੋਇਆ।
• ਗੋਪੀਆਂ – ਗੁਲੇਲੇ ਜਾਂ ਵੱਟੇ ਨੂੰ ਦੂਰ ਵਗਾਹ ਕੇ ਮਾਰਨ ਵਾਲਾ ਦੇਸੀ ਯੰਤਰ !
• ਮੁਤਾਬਕ – ਅਨੁਸਾਰ
• ਬਾਰੇ – ਫੁਹਾਰ, ਭੂ !
• ਅਣਦੇਖੀ – ਬੇਧਿਆਨੀ।
• ਟਿਕਟਿਕੀ ਲਾ ਕੇ ਨਜ਼ਰ ਟਿਕਾ ਕੇ ਕੋਸ ਰਹੇ – ਬੁਰਾ – ਭਲਾ ਕਹਿ ਰਹੇ।
• ਲਾਚਾਰ – ਬੇਵੱਸ।
• ਪੌਹਚੇ – ਪੰਛੀ ਦੇ ਪੈਰ
• ਅਹਿਸਾਸ – ਮਹਿਸੂਸ ਤਾਕ
• ਵਿਚ – ਨੁਕਸਾਨ ਪੁਚਾਉਣ ਦੀ ਉਡੀਕ ਵਿੱਚ।
• ਸਾਹ – ਸਤ ਨਾ
• ਹੋਣਾ – ਬਿਲਕੁਲ ਜਾਨ ਨਾ ਹੋਣੀ !
• ਤਿਹਾੜੇ – ਪਿਆਸ ਸਮਰੱਥ – ਯੋਗ

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 19 ਅੰਮੜੀ ਦਾ ਵਿਹੜਾ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 19 ਅੰਮੜੀ ਦਾ ਵਿਹੜਾ (1st Language)

Punjabi Guide for Class 8 PSEB ਅੰਮੜੀ ਦਾ ਵਿਹੜਾ Textbook Questions and Answers

ਅੰਮੜੀ ਦਾ ਵਿਹੜਾ ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ

1. ਦੱਸੋ :
(ੳ) ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਬਚਪਨ ਦੀਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਮੌਜਾਂ ਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੈ ?
(ਅ) ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਪੀਂਘਾਂ ਝੂਟਣ ਅਤੇ ਚਰਖਾ ਕੱਤਣ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵਰਨਣ ਕਰੋ।

2. ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਦਾ ਭਾਵ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰੋ :

(ਉ) ਬੀਤ ਗਿਆ, ਦਿਨ ਬੀਤ ਗਿਆ,
ਜਿਉਂ ਕੱਤਿਆ, ਤੂੰਬਿਆ ਹੁੰਢ ਗਿਆ, ਇੱਕ ਰੂੰ ਦਾ ਗੋਹੜਾ।

(ਅ) ਇੱਕ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਅਸੀਂ ਮਾਣੀ ਸੀ।
ਜਿਦਾ ਬਾਬਲ ਰਾਜਾ ਸੀ ਤੇ ਅੰਮੀ ਰਾਣੀ ਸੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸਰਲ ਅਰਥ – ਕਵਿਤੀ ਆਖਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬਚਪਨ ਦਾ ਦਿਨ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੀਤ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁੰਬਣ – ਕੱਤਣ ਮਗਰੋਂ ਇਕ ਰੂੰ ਦਾ ਗੋਹੜਾ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਮਾਂ ਦੇ ਜਿਸ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਲਏ ਸਨ, ਅੱਜ ਉਹ ਵਿਹੜਾ ਸਾਡੇ ਲਈ ਆਪ ਹੀ ਸੁਪਨਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਅਸੀਂ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਾਡਾ ਬਾਪ ਰਾਜਾ ਸੀ ਅਤੇ ਮਾਂ ਰਾਣੀ ਸੀ।ਉੱਥੇ ਭਾਵੇਂ ਸਾਨੂੰ ਨਵਾਰੀ ਪਲੰਘ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਾਂ ਬਿਸਤਰੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅਲਾਣੀ ਮੰਜੀ ਮਿਲੀ ਸੀ, ਉੱਥੇ ਭਾਵੇਂ ਮੱਖਣ – ਪੇੜੇ ਰੁਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਜਾਂ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਹੀ ਰੁੱਖੀ – ਸੁੱਕੀ ਰੋਟੀ ਮਿਲਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਉੱਥੇ ਅਸੀਂ ਖੁੱਲਾਂ ਭਰੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਿਆ ਸੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ – ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਅੱਜ ਉਹ ਬਚਪਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਬੀਤ ਚੁੱਕਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਅੰਮੜੀ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਕਈ ਸੁਪਨੇ ਲੈਂਦੇ ਸਾਂ ਅੱਜ ਉਹ ਆਪ ਹੀ ਸੁਪਨਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਇਕ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਮਾਣੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਬਾਪ ਰਾਜਾ ਸੀ ਤੇ ਮਾਂ ਰਾਣੀ। ਉੱਥੇ ਭਾਵੇਂ ਨਵਾਰੀ ਪਲੰਘ ਲੱਭਦਾ ਸੀ ਜਾਂ ਅਲਾਣੀ ਮੰਜੀ : ਭਾਵੇਂ ਮੱਖਣ – ਪੇੜੇ ਰਲਦੇ ਸਨ, ਜਾਂ ਸੱਕਾ ਟੁੱਕਰ ਮਿਲਦਾ ਸੀ, ਪਰੰਤੂ ਉੱਥੇ ਅਸੀਂ ਖੁੱਲਾਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲਿਆ ਸੀ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਗੋਹੜਾ – ਪੂਣੀ, ਪਿੰਜੀ ਰੂੰ ਦਾ ਗੋੜਾ। ਅੰਮੜੀ – ਮਾਂ। ਅਲਾਣੀ ਬਿਨਾਂ ਬਿਸਤਰੇ ਤੋਂ।

(ਇ) ਕਦੇ ਮੈਂ ਉਸ ਵਿਹੜੇ ਵੱਸਦੀ ਸਾਂ,
ਅੱਜ ਮੇਰੇ ਸੀਨੇ ਵੱਸਦਾ ਨੀ, ਅੰਮੜੀ ਦਾ ਵਿਹੜਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸਰਲ ਅਰਥ – ਕਵਿਤੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਖੁੱਦੋ ਅਤੇ ਗੀਟੇ ਖੇਡ – ਖੇਡ ਕੇ ਬੇਫ਼ਿਕਰੀ ਦੀ ਚਾਦਰ ਤਾਣੀ ਹੋਈ ਸੀ ਭਾਵ ਸਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਫ਼ਿਕਰ ਨਹੀ ਸੀ ਉੱਥੇ ਅਸੀਂ ਪਿੱਪਲ ਨਾਲ ਪਾਈ ਹੋਈ ਪੀਂਘ ਝੂਟ ਝੂਟ ਕੇ ਜਵਾਨ ਹੋਈਆਂ ਸਾਂ।ਉਸ ਥਾਂ ਸਹੇਲੀਆਂ ਨੇ ਰਲ – ਮਿਲ ਕੇ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਗਾਉਂਦਿਆਂ ਹੀ ਲੰਘਾਈ ਸੀ। ਉੱਥੇ ਇਕ ਪਾਸੇ ਚਰਖੇ ਦੀ ਬੜੀ ਜ਼ੋਰ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਆਉਂਦੀ ਸੀ, ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਾਨੂੰ ਕਹਿਰ ਦੀ ਜਵਾਨੀ ਚੜ੍ਹ ਰਹੀ ਸੀ।

ਅਸੀਂ ਸਾਉਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਮਸਤੀ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਮੋਰਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਰਤਾਂ ਲਾਉਂਦੀਆਂ ਸਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਪੀਂਘ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰੇ ਚਾੜ੍ਹ ਕੇ ਅਸਮਾਨਾਂ ਤਕ ਪੁਚਾ ਦਿੰਦੀਆਂ ਸਾਂ।ਉੱਥੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਖੇੜਾ ਚੰਨਾਂ ਵਾਂਗ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੱਸਦਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਕਦੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਉਸ ਖੁੱਲਾਂ ਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀ ਸਾਂ। ਉਹ ਵਿਹੜਾ ਅਜੇ ਵੀ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਵਸਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ – ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਅਸੀਂ ਅੰਮੜੀ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਬਚਪਨ ਗੁਜ਼ਾਰਦਿਆਂ ਬੇਹੱਦ ਖੁੱਲ੍ਹ ਮਾਣੀ ਸੀ। ਉਹ ਇਕ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਜੀਵਨ ਸੀ।ਉੱਥੇ ਬੇਫ਼ਿਕਰੀ ਨਾਲ ਖੇਹਨੂੰ – ਗੀਟੇ ਖੇਡੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।ਉੱਥੇ ਪੀਂਘਾਂ ਝੂਟਦਿਆਂ ਜਵਾਨੀ ਚੜ੍ਹ ਗਈ ਸੀ ਉੱਥੇ ਸਹੇਲੀਆਂ ਨਾਲ ਇਕੱਠੀਆਂ ਬੈਠ ਕੇ ਰਾਤ ਭਰ ਗੱਲਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਤੇ ਪ੍ਰਿੰਵਣ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਸਾਉਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਅਸਮਾਨੀ ਪੀਘਾਂ ਚੜ੍ਹਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਮਸਤੀ ਵਿਚ ਮੋਰਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਰਤਾਂ ਲਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਉੱਥੇ ਹਰ ਸਮੇਂ ਖੇੜਾ ਹੀ ਖੇੜਾ ਦਿਸਦਾ ਸੀ ਤੇ ਅੱਜ ਉਸ ਵਿਹੜੇ ਦੀ ਯਾਦ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਵਸਦੀ ਹੈ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਸਈਆਂ – ਸਹੇਲੀਆਂ ਭੋਰੇ ਬੈਠਣਾ – ਰਲ ਕੇ ਬੈਠਣਾ। ਲੋਹੜੇ ਦੀ – ਕਹਿਰ ਦੀ ਖੇੜਾ – ਖੁਸ਼ੀ

(ਸ) ਕਦੇ ਸਾਨੂੰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪਾਂਦਾ ਸੀ,
ਅੱਜ ਆਪ ਕਹਾਣੀ ਹੋਇਆ ਨੀ, ਅੰਮੜੀ ਦਾ ਵਿਹੜਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸਰਲ ਅਰਥ – ਕਵਿਤੀ ਲਿਖਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਾਮ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਅਸੀਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ ਦੇ ਮੰਜੇ ਦੇ ਆਸ – ਪਾਸ ਚੱਕਰ ਕੱਟਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਸਾਂ।ਉਸ ਨੂੰ ਨੀਂਦ ਆਉਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਪਰ ਅਸੀਂ ਫੇਰ ਵੀ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਤ ਸੁਣਨ ਲਈ “ਹਾਂ – ਹਾਂ` ਆਖਦੀਆਂ ਸਾਂ ਸਾਡੀ ਦਾਦੀ ਸਾਨੂੰ ਚੁੱਪ ਕਰਾਉਂਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਫੇਰ ਵੀ ਰੌਲਾ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਸਾਂ।

ਉਹ ਬਾਤ ਸੁਣਾਉਣ ਤੋਂ ਵਾਰ – ਵਾਰ ਨਾਂਹ ਕਰਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਸੁਣਨ ਲਈ ਅੱਤ ਚੁੱਕ ਲੈਂਦੀਆਂ ਸਾਂ ਅੰਤ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ ਤੋਂ ਹਾਰ ਮਨਾ ਲੈਂਦੇ ਸਾਂ। ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਗੁੱਸੇ ਹੋ ਕੇ, ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਹੱਸ ਕੇ ਸਾਡੀ ਦਾਦੀ ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਬਾਤ ਜਾਂ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾਉਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੀ ਸੀ। ਅੱਜ ਉਹ ਸਵਰਗ ਕਿੱਥੇ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਉਸ ਨੂੰ ਗੁਆ ਲਿਆ ਹੈ। ਜਿਹੜਾ ਵਿਹੜਾ ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾਉਂਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਅੱਜ ਉਹ ਆਪ ਕਹਾਣੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਸੰਝ – ਸ਼ਾਮ। ਚੌਗਿਰਦੇ – ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ। ਭੌਣਾ – ਘੁੰਮਣਾ ਖੋਇਆ ਗੁਆਚਿਆ ‘

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰੇ ਦੇ ਭਾਵ – ਅਰਥ ਲਿਖੋ !
ਉੱਤਰ :
ਅੰਮੜੀ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਸ਼ਾਮ ਪੈਂਦਿਆਂ ਹੀ ਦਾਦੀ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਣ ਲਗਦੀਆਂ ਸਾਂ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਬਾਤ ਸੁਣਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ “ਹਾਂ – ਹਾਂ ਕਹਿੰਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਾਂ। ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਨੂੰ ਚੁੱਪ ਕਰਾਉਂਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਫ਼ਿਰ ਵੀ ਰੌਲਾ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਾਂ ! ਉਹ ਬਾਤ ਸੁਣਾਉਣ ਤੋਂ ਵਾਰ – ਵਾਰ ਨਾਂਹ ਕਰਦੀ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਬਾਤ ਸੁਣ ਕੇ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਾਂ ਅੱਜ ਉਹ ਸਵਰਗ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਨਹੀਂ, ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਉਹ ਗੁਆ ਲਿਆ ਹੈ।

3. ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

• ਗੋਹੜਾ : ਪਿੰਜੀ ਹੋਈ ਰੂੰ ਦਾ ਗੋਲਾ ਜਿਸ ਤੋਂ ਪੁਣੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
• ਪਲੰਘ ਨਵਾਰੀ : ਨਵਾਰ ਦਾ ਬਣਿਆ ਵੱਡਾ ਮੰਜਾ
• ਅਲਾਣੀ : ਬਿਨਾਂ ਬਿਸਤਰੇ ਤੋਂ
• ਸਈਆਂ : ਸਖੀਆਂ-ਸਹੇਲੀਆਂ
• ਲੋਹੜੇ ਦੀ : ਕਹਿਰ ਦੀ, ਗਜ਼ਬ ਦੀ
• ਖੇੜਾ : ਅਨੰਦ, ਖ਼ੁਸ਼ੀ, ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ
• ਚੌਗਿਰਦੇ : ਚੁਗਿਰਦੇ, ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ
• ਭੌਣਾ : ਘੁੰਮਣਾ, ਚੱਕਰ ਕੱਟਣਾ
• ਸੰਝ : ਤਕਾਲਾਂ, ਆਥਣ, ਸ਼ਾਮ
• ਖੋਇਆ : ਗੁਆਚਿਆ

4. ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :
ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ, ਅਣਮੁੱਲੀ, ਬਾਬਲ, ਚਰਖਾ, ਵਿਹੜਾ, ਪੀਘ, ਯੂਕਰ, ਕਹਾਣੀ।
ਉੱਤਰ :

• ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਹਕੂਮਤ) – ਭਾਰਤ ਵਿਚ 350 ਸਾਲ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਦੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਕਾਇਮ ਰਹੀ।
• ਅਣਮੁੱਲੀ (ਬਹੁਮੁੱਲੀ) – ਉੱਚਾ ਚਰਿੱਤਰ ਅਣਮੁੱਲੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ।
• ਬਾਬਲ (ਬਾਪ – ਧੀ ਆਪਣੇ ਬਾਬਲ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਖੇਡ – ਖੇਡ ਕੇ ਜਵਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
• ਚਰਖਾ ਨੂੰ ਨੂੰ ਧਾਗੇ ਵਿਚ ਬਦਲਣ ਵਾਲਾ ਯੰਤਰ) – ਕੁੜੀਆਂ ਮਿਲ ਕੇ ਚਰਖਾ ਕੱਤ ਰਹੀਆਂ ਹਨ
• ਵਿਹੜਾ ਘਰ ਵਿਚ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਥਾਂ) – ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਖੇਡਦੇ ਹਾਂ।
• ਪੀਂਘ (ਰੁੱਖ ਦੇ ਟਾਹਣ ਨੂੰ ਰੱਸਾ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਝੂਟਣ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਪੰਘੂੜਾ) – ਕੁੜੀਆਂ ਪਿੱਪਲਾਂ ਹੇਠ ਪੀਂਘਾਂ ਝੂਟ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
• ਘੂਕਰ ਘੂਕਣ ਦੀ ਅਵਾਜ਼) – ਤਿੰਝਣ ਵਿਚ ਚਰਖੇ ਦੀ ਘੂਕਰ ਸੁਣਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ।
• ਕਹਾਣੀ ਕਥਾ, ਬਾਤ) – ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਬੜੀ ਦਿਲਚਸਪ ਹੈ।

ਵਿਆਕਰਨ : ਸਮਾਸ :
ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਬਣੇ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਸਮਾਸ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਆਏ ਸਮਾਸ ਦੇਖੋ :
ਮੱਖਣ-ਪੇੜੇ, ਖੇਡ-ਖੇਡ, ਝੂਟ-ਬੂਟ, ਬੈਠੇ-ਬੈਠੇ, ਝੂਮ-ਝੂਮ, ਚਾੜ੍ਹ-ਚਾੜ੍ਹ , ਹਾਂ-ਹਾਂ।
– ਪਿਛਲੇ ਪਾਠਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅਜਿਹੇ ਵੀਹ ਸਮਾਸ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ ।

ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਵਿਤਰੀ ਦੀ ਕੋਈ ਹੋਰ ਕਵਿਤਾ ਪੜੋ ਤੇ ਆਪਣੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਸੁਣਾਓ।

ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਦੀ ਕਿਸੇ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲਿਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ ਨੂੰ ਦਿਖਾਓ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਗਾ ਕੇ ਸੁਣਾਓ।

PSEB 8th Class Punjabi Guide ਅੰਮੜੀ ਦਾ ਵਿਹੜਾ Important Questions and Answers

ਅੰਮੜੀ ਦਾ ਵਿਹੜਾ :

1. ਉਹ ਸੰਝ ਦਾ ਪੈਣਾ ਨੀ, ਅਸੀਂ ਕੱਠੇ ਹੋਣਾ ਨੀ।
ਦਾਦੀ ਦੇ ਮੰਜੇ ਦੇ, ਚੌਗਿਰਦੇ ਭੌਣਾ ਨੀ।
ਉਹਨੂੰ ਨੀਂਦਰ ਆਣੀ ਨੀ, ਅਸਾਂ ‘ਹਾਂ ਹਾਂ ਕਹਿਣੀ ਨੀ।
ਉਸ ਚੁੱਪ ਕਰਾਣਾ ਨੀ, ਅਸਾਂ ਰੌਲਾ ਪਾਣਾ ਨੀ।
ਉਹਦੀ ਨਾਂਹ ਨਾ ਮੁੱਕਣੀ ਨੀ, ਅਸਾਂ ਆਖ਼ਰ ਚੁੱਕਣੀ ਨੀ !
ਤੇ ਆਖ਼ਰ ਦਾਦੀ ਤੋਂ ਅਸਾਂ ਹਾਰ ਮਨਾਣੀ ਨੀ
ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਰੁੱਸ ਕੇ ਤੇ, ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਹੱਸ ਕੇ ਤੇ।
ਉਸ ਬਾਤ ਸੁਣਾਉਣੀ ਨੀ, ਕੋਈ ਕਹਾਣੀ ਪਾਉਣੀ ਨੀ।
ਅੱਜ ਕਿੱਥੇ ਵੇ ਉਹ ਸਵਰਗ ?
ਜੋ ਲੱਭਿਆ ਵੀ ਤੇ ਖੋਇਆ ਵੀ, ਹੁਣ ਦੱਸੋ ਕਿਹੜਾ ?
ਕਦੇ ਸਾਨੂੰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪਾਂਦਾ ਸੀ,
ਅੱਜ ਆਪ ਕਹਾਣੀ ਹੋਇਆ ਨੀ, ਅੰਮੜੀ ਦਾ ਵਿਹੜਾ

1. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ –
“ਅੰਮੜੀ ਦਾ ਵਿਹੜਾ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਬਚਪਨ ਦੀਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ – ਕਿਹੜੀਆਂ ਮੌਜਾਂ ਤੇ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਬਚਪਨ ਦੇ ਖੁੱਲ੍ਹ – ਡੁੱਲ੍ਹ ਤੇ ਬੇਪਰਵਾਹੀ ਭਰੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਜੀਵਨ, ਹਰ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਖਿੜੇ ਰਹਿਣ, ਬੇਫ਼ਿਕਰੀ ਨਾਲ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਰਹਿਣ, ਪੀਂਘਾਂ ਝਟਣ, ਰਾਤ ਭਰ ਗਾਉਂਦਿਆਂ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਦਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਤਾਂ ਸੁਣਨ ਦੀਆਂ ਮੌਜਾਂ ਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਹੈ।

2. ਬਹੁਤ ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ –
“ਅੰਮੜੀ ਦਾ ਵਿਹੜਾ’ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਪੀਂਘਾਂ ਝੂਟਣ ਅਤੇ ਚਰਖਾ ਕੱਤਣ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵਰਣਨ ਕਰੋ।
ਉੱਤਰ :
ਕੁੜੀਆਂ ਪਿੱਪਲਾਂ ਉੱਤੇ ਪੀਂਘਾਂ ਪਾ – ਪਾ ਅਸਮਾਨਾਂ ਤਕ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੀਆਂ ਤੇ ਸਾਰੀ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਚਰਖਾ ਕੱਤਦੀਆਂ ਤੇ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ।

3. ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ

• ਗੋਹੜਾ – ਪਿੰਜੀ ਹੋਈ ਰੂ ਦਾ ਗੋੜਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਪੂਣੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
• ਪਲੰਘ ਨਵਾਰੀ – ਨਵਾਰ ਦਾ ਬਣਿਆ ਵੱਡਾ ਮੰਜਾ।
• ਅਲਾਣੀ – ਬਿਨਾਂ ਬਿਸਤਰੇ ਤੋਂ।
• ਸਾਈਆਂ – ਸਹੇਲੀਆਂ।
• ਪਾਠ – ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਗ਼ਲਤ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਸਲ ਸ਼ਬਦ ‘ਸਾਈਆਂ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਸਈਆਂ ਹੈ, ਜੋ ਸਹੇਲੀਆਂ ਦਾ ਵਿਗੜਿਆ ਰੂਪ ਹੈ।
• ਲੋਹੜੇ ਦੀ – ਕਹਿਰ ਦੀ, ਗ਼ਜ਼ਬ ਦੀ।
• ਖੇੜਾ – ਅਨੰਦ, ਖ਼ੁਸ਼ੀ, ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ।
• ਚੌਗਿਰਦੇ – ਚੁਗਿਰਦੇ, ਆਲੇ – ਦੁਆਲੇ।
• ਭੌਣਾ ਘੁੰਮਣਾ, ਚੱਕਰ ਕੱਟਣਾ,
• ਸੰਝ – ਤਿਰਕਾਲਾਂ, ਆਥਣ, ਸ਼ਾਮ
• ਖੋਇਆ – ਗੁਆਚਿਆ !

Punjab State Board PSEB 7th Class Maths Book Solutions Chapter 2 ਭਿੰਨਾਂ ਅਤੇ ਦਸ਼ਮਲਵ MCQ Questions with Answers.

PSEB 7th Class Maths Chapter 2 ਭਿੰਨਾਂ ਅਤੇ ਦਸ਼ਮਲਵ MCQ Questions

1. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਛਾਇਆ ਅੰਕਿਤ ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਭਿੰਨ ਦਰਸ਼ਾਉਂਦਾ ਹੈ :
(a) \(\frac{1}{4}\)
(b) \(\frac{2}{3}\)
(c) \(\frac{3}{4}\)
(d) \(\frac{1}{2}\)
ਉੱਤਰ:
(c) \(\frac{3}{4}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
2 – \(\frac{3}{5}\) = ……………….
(a) 7
(b) -7
(c) \(\frac{7}{5}\)
(d) \(-\frac{7}{5}\)
ਉੱਤਰ:
(c) \(\frac{7}{5}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
17.56 ਵਿੱਚ 5 ਦਾ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਲ ਹੈ :
(a) 5
(b) \(\frac{5}{10}\)
(c) \(\frac{5}{100}\)
(d) 50.
ਉੱਤਰ:
(b) \(\frac{5}{10}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
1.31 × 10 = ?
(a) 0.131
(b) 131
(c) 13.1
(d) 1.3 1.
ਉੱਤਰ:
(c) 13.1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
2.7 ÷ 10 is :
(a) 27
(b) 0.27
(c) 0.027
(d) ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ:
(b) 0.27

2. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
\(\frac{2}{5}\) ਦੀ ਕੁੱਲ ਭਿੰਨ ਹੈ ………. |
ਉੱਤਰ:
\(\frac{4}{10}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
18 ਦਾ \(\frac{2}{3}\) …………… ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
12

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
40.38 ਦਾ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਰੂਪ ………….. ਹੈ
ਉੱਤਰ:
40 + 3 × \(\frac{1}{10}\) + 8 × \(\frac{1}{100}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
ਭਿੰਨ ਅਤੇ ਜ਼ੀਰੋ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ………… ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
0

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
1.1, 2.1 ਅਤੇ 3.1 ਦਾ ਔਸਤ ……….. ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
5.2.1

3. ਸਹੀ ਜਾਂ ਗ਼ਲਤ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
2.56 ਵਿਚ 2 ਦਾ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਲ 20 ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
ਗ਼ਲਤ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
15.37 × 100 ਦਾ ਮੁੱਲ 1537 ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
ਸਹੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਦਸ਼ਮਲਵ ਨੂੰ 100 ਨਾਲ ਗੁਣਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਗੁਣਨਫਲ ਦਾ ਦਸ਼ਮਲਵ ਬਿੰਦੂ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਦੇ ਦੋ ਜਗਾਂ ਅੱਗੇ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
ਸਹੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
1.5 × 8 ਦਾ ਮੁੱਲ 12 ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
ਸਹੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
ਦਸ਼ਮਲਵ ਸੰਖਿਆ ਨੂੰ 100 ਨਾਲ ਭਾਗ ਕਰਨ ਤੇ ਦਸ਼ਮਲਵ ਬਿੰਦੁ 3 ਜਗਾਂ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਅੱਗੇ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
ਸਹੀ

Punjab State Board PSEB 7th Class Maths Book Solutions Chapter 2 ਭਿੰਨਾਂ ਅਤੇ ਦਸ਼ਮਲਵ Ex 2.7 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Maths Chapter 2 ਭਿੰਨਾਂ ਅਤੇ ਦਸ਼ਮਲਵ Exercise 2.7

1. ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚ ਦਸ਼ਮਲਵ ਸੰਖਿਆ ਨੂੰ 10, 100 ਜਾਂ 100 ਨਾਲ ਭਾਗ ਕਰਕੇ ਹੱਲ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
2.7 ÷ 10
ਉੱਤਰ:
2.7 ÷ 10 = \(\frac{27}{10} \times \frac{1}{10}\)
= \(\frac{27}{100}\)
= 0.27

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
3.35 ÷ 10
ਉੱਤਰ:
3.35 ÷ 10 = \(\frac{335}{100} \times \frac{1}{10}\)
= \(\frac {335}{1000}\)
= 0.335

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
0.15 ÷ 10
ਉੱਤਰ:
0.15 ÷ 10 = \(\frac{15}{100} \times \frac{1}{10}\)
= \(\frac {15}{1000}\)
= 0.015

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
32.7 ÷ 10
ਉੱਤਰ:
32.7 ÷ 10 = \(\frac{327}{10} \times \frac{1}{10}\)
= \(\frac {327}{100}\)
= 3.27

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
5.72 ÷ 100
ਉੱਤਰ:
5.72 ÷ 100 = \(\frac{572}{100} \times \frac{1}{100}\)
= \(\frac {572}{10000}\)
= 0.0572

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vi).
23.75 ÷ 100
ਉੱਤਰ:
23.75 ÷ 100 = \(\frac{2375}{100} \times \frac{1}{100}\)
= \(\frac {2375}{10000}\)
= 0.2375

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vii).
532.73 ÷ 100
ਉੱਤਰ:
532.73 ÷ 100 = \(\frac{53273}{100} \times \frac{1}{100}\)
= \(\frac {53273}{10000}\)
= 5.3273

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (viii).
1.321 ÷ 100
ਉੱਤਰ:
1.321 ÷ 100 = \(\frac{1321}{1000} \times \frac{1}{100}\)
= \(\frac {1321}{10000}\)
= 0.01321

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ix).
2.5 ÷ 1000
ਉੱਤਰ:
2.5 ÷ 1000 = \(\frac{25}{10} \times \frac{1}{1000}\)
= \(\frac {25}{10000}\)
= 0.0025

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (x).
53.83 ÷ 1000
ਉੱਤਰ:
53.83 ÷ 1000 = \(\frac{5383}{100} \times \frac{1}{1000}\)
= \(\frac {5383}{100000}\)
= 0.05383

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (xi).
217.35 ÷ 1000
ਉੱਤਰ:
217.35 ÷ 1000 = \(\frac{21735}{100} \times \frac{1}{1000}\)
= \(\frac {21735}{100000}\)
= 0.21735

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (xii).
0.2 ÷ 1000
ਉੱਤਰ:
0.2 ÷ 1000 = \(\frac{2}{10} \times \frac{1}{1000}\)
= \(\frac {2}{10000}\)
= 0.0002

2. ਦਸ਼ਮਲਵ ਸੰਖਿਆ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਨਾਲ ਭਾਗ ਕਰਕੇ ਹੱਲ ਕਰੋ-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
7.5 ÷ 5
ਉੱਤਰ:
7.5 ÷ 5 = \(\frac{75}{10} \times \frac{1}{5}\)
= \(\frac {15}{10}\)
= 1.5

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
16.9 ÷ 13
ਉੱਤਰ:
16.9 ÷ 13 = \(\frac{169}{10} \times \frac{1}{13}\)
= \(\frac {13}{10}\)
= 1.3

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
65.4 ÷ 6
ਉੱਤਰ:
65.4 ÷ 6 = \(\frac{654}{10} \times \frac{1}{6}\)
= \(\frac {109}{10}\)
= 10.9

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
0.121 ÷ 11
ਉੱਤਰ:
0.121 ÷ 11 = \(\frac{121}{1000} \times \frac{1}{11}\)
= \(\frac {11}{1000}\)
= 0.011

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
11.84 ÷ 4
ਉੱਤਰ:
11.84 ÷ 4 = \(\frac{1184}{100} \times \frac{1}{4}\)
= \(\frac {296}{100}\)
= 2.96

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vi).
47.6 ÷ 7
ਉੱਤਰ:
47.6 ÷ 7 = \(\frac{476}{10} \times \frac{1}{7}\)
= \(\frac {68}{10}\)
= 6.8

3. ਦਸ਼ਮਲਵ ਸੰਖਿਆ ਨੂੰ ਦਸ਼ਮਲਵ ਸੰਖਿਆ ਨਾਲ ਭਾਗ ਕਰਕੇ ਹੱਲ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
3.25 ÷ 0.5
ਉੱਤਰ:
3.25 ÷ 0.5 = \(\frac{325}{100} \div \frac{5}{10}\)
= \(\frac{325}{100} \times \frac{10}{5}\)
= \(\frac {65}{10}\)
= 6.5

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
5.4 ÷ 1.2
ਉੱਤਰ:
5.4 ÷ 1.2 = \(\frac{54}{10} \div \frac{12}{10}\)
= \(\frac{54}{10} \times \frac{10}{12}\)
= \(\frac {9}{2}\)
= 4.5

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
26.32 ÷ 3.5
ਉੱਤਰ:
26.32 ÷ 3.5 = \(\frac{2632}{100} \div \frac{35}{10}\)
= \(\frac{2632}{100} \times \frac{10}{35}\)
= \(\frac {752}{100}\)
= 7.52

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
2.73 ÷ 13
ਉੱਤਰ:
2.73 ÷ 13 = \(\frac{273}{100} \times \frac{10}{13}\)
= \(\frac {21}{10}\)
= 2.1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
12.321 ÷ 11.1
ਉੱਤਰ:
12.321 ÷ 11.1 = \(\frac{12321}{1000} \div \frac{111}{10}\)
= \(\frac{12321}{1000} \times \frac{10}{111}\)
= \(\frac {111}{100}\)
= 1.11

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vi).
0.0018 ÷ 0.15
ਉੱਤਰ:
0.0018 ÷ 0.15 = \(\frac{18}{10000} \div \frac{15}{100}\)
= \(\frac{18}{10000} \times \frac{100}{15}\)
= \(\frac {12}{1000}\)
= 0.012

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਇਕ ਸਕੂਲ ਨੇ 25 ਸਟੀਲ ਦੀਆਂ ਕੁਰਸੀਆਂ ਦੇ 11,883.75 ਵਿਚ ਖਰੀਦੀਆਂ । ਸਟੀਲ ਦੀ ਇੱਕ ਕੁਰਸੀ ਦਾ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ :
25 ਸਟੀਲ ਦੀਆਂ ਕੁਰਸੀਆਂ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹
1,883.75
1 ਸਟੀਲ ਦੀ ਕੁਰਸੀ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 1,883.75 ÷ 15
= ₹ \(\frac{11,88375}{100} \times \frac{1}{15}\) = ₹ \(\frac{47535}{100}\)
= ₹ 475.35

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਇੱਕ ਕਾਰ 4.5 ਘੰਟਿਆਂ ਵਿਚ 276.75 km ਦੂਰੀ ਤੈਅ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਕਾਰ ਦੀ ਔਸਤ ਗਤੀ ਕੀ ਹੈ ?
ਹੱਲ :
ਕੁੱਲ ਤੈਅ ਕੀਤੀ ਗਈ ਦੁਰੀ = 276.75 km
ਲੱਗਿਆ ਸਮਾਂ = 4.5 ਘੰਟੇ ,
ਕਾਰ ਦੀ ਔਸਤ ਗਤੀ = \(\frac{ਦੁਰੀ}{ਸਮਾਂ}\) = \(\frac{276.75}{4.5}\)
= \(\frac{27675}{100} \times \frac{10}{45}\) = \(\frac{615}{10}\) km/hr = 61.5 km/hr.

6. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
27.5 ÷ 10 = ?
(a) 275
(b) 0.275
(c) 2.75
(d) ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ !
ਉੱਤਰ:
(c) 2.75

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
1.5 ÷ 3 ਦਾ ਮੁੱਲ ………. ਹੈ ।
(a) 5
(b) 0.05
(c) 0.5
(d) 4.5.
ਉੱਤਰ:
(c) 0.5

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
ਸੰਖਿਆਵਾਂ 1.1, 2.1 ਅਤੇ 31 ਦੀ ਔਸਤ ………. ਹੈ ।
(a) 2.5
(b) 1.1
(c) 2.1
(d) 6.3.
ਉੱਤਰ:
(c) 2.1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਇੱਕ ਦਸ਼ਮਲਵ ਸੰਖਿਆ ਨੂੰ 100 ਨਾਲ ਭਾਗ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਦਸ਼ਮਲਵ ਬਿੰਦੁ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਵੱਲ ਇੱਕ ਸਥਾਨ ਖਿਸਕਦਾ ਹੈ । ਸਹੀ/ਗਲਤ)
ਉੱਤਰ:
ਗ਼ਲਤ

Punjab State Board PSEB 7th Class Maths Book Solutions Chapter 2 ਭਿੰਨਾਂ ਅਤੇ ਦਸ਼ਮਲਵ Ex 2.6 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Maths Chapter 2 ਭਿੰਨਾਂ ਅਤੇ ਦਸ਼ਮਲਵ Exercise 2.6

1. ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ ਪਤਾ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
1.31 × 10
ਉੱਤਰ:
1.31 × 10
= \(\frac {131}{100}\) × 10
= \(\frac {13}{10}\)
= 13.1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
25.7 × 10
ਉੱਤਰ:
25.7 × 10
= \(\frac {257}{10}\) × 10
= 257

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
1.01 × 100
ਉੱਤਰ:
1.01 × 100
= \(\frac {101}{100}\) × 100
= 101

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
0.45 × 100
ਉੱਤਰ:
0.45 × 100
= \(\frac {45}{100}\) × 100
= 45

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
9.7 × 100
ਉੱਤਰ:
9.7 × 100
= \(\frac {97}{10}\) × 100
= 970

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vi).
3.87 × 10
ਉੱਤਰ:
3.87 × 10
= \(\frac {387}{100}\) × 100
= \(\frac {387}{10}\)
= 38.7

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vii).
0.07 × 10
ਉੱਤਰ:
0.07 × 10
= \(\frac {7}{100}\) × 10
= \(\frac {70}{100}\)
= 0.70

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (viii).
0.3 × 100
ਉੱਤਰ:
0.3 × 100
= \(\frac {3}{10}\) × 100
= 30

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ix).
5.37 × 1000
ਉੱਤਰ:
5.37 × 1000
= \(\frac {537}{10}\) × 1000
= 53700

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (x).
0.02 × 1000
ਉੱਤਰ:
0.02 × 1000
= \(\frac {2}{100}\) × 1000
= 20

2. ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ ਪਤਾ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
1.5 × 3
ਉੱਤਰ:
1.5 × 3 = \(\frac {15}{10}\) × 3
= \(\frac {45}{10}\)
= 4.5

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
2.71 × 12
ਉੱਤਰ:
2.71 × 12 = \(\frac {271}{100}\) × 12
= \(\frac {3252}{100}\)
= 32.52

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
7.05 × 4
ਉੱਤਰ:
7.05 × 4 = \(\frac {705}{100}\) × 4
= \(\frac {2820}{100}\)
= 28.2

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
0.05 × 12
ਉੱਤਰ:
0.05 × 12 = \(\frac {5}{100}\) × 12
= \(\frac {60}{100}\)
= 0.6

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
112.03 × 8
ਉੱਤਰ:
112.03 × 8 = \(\frac {89624}{100}\)
= 896.24

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vi).
3 × 7.53
ਉੱਤਰ:
3 × 7.53 = 3 × \(\frac {753}{100}\)
= \(\frac {2259}{100}\)
= 22.59

3. ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਦਾ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
3.7 × 0.4
ਉੱਤਰ:
3.7 × 0.4 = \(\frac{37}{10} \times \frac{4}{10}\)
= \(\frac {148}{100}\)
= 1.48

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
2.75 × 1.1
ਉੱਤਰ:
2.75 × 1.1 = \(\frac{275}{100} \times \frac{11}{10}\)
= \(\frac {3025}{1000}\)
= 3.025

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
0.07 × 1.9
ਉੱਤਰ:
0.07 × 1.9 = \(\frac{7}{100} \times \frac{19}{10}\)
= \(\frac {133}{1000}\)
= 0.133

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
0.5 × 31.83
ਉੱਤਰ:
0.5 × 31.83 = \(\frac{5}{10} \times \frac{3183}{100}\)
= \(\frac {15915}{1000}\)
= 15.915

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
7.5 × 5.7
ਉੱਤਰ:
7.5 × 5.7 = \(\frac{75}{10} \times \frac{57}{10}\)
= \(\frac {4275}{100}\)
= 42.75

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vi).
10.02 × 1.02
ਉੱਤਰ:
10.02 × 1.02 = \(\frac{1002}{100} \times \frac{102}{100}\)
= \(\frac {1020}{10000}\)
= 10.2204

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vii).
0.08 × 0.53
ਉੱਤਰ:
0.08 × 0.53 = \(\frac{8}{10} \times \frac{53}{100}\)
= \(\frac {424}{10000}\)
= 0.0424

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (viii).
21.12 × 1.21
ਉੱਤਰ:
21.12 × 1.21 = \(\frac{2112}{100} \times \frac{121}{100}\)
= \(\frac {255552}{10000}\)
= 25.5552

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ix).
1.06 × 0.04
ਉੱਤਰ:
1.06 × 0.04 = \(\frac{106}{100} \times \frac{4}{100}\)
= \(\frac {424}{1000}\)
= 0.0424

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਤਾਰ ਦੇ ਇਕ ਟੁਕੜੇ ਨੂੰ 15 ਬਰਾਬਰ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਇਕ ਭਾਗ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 2.03 m ਹੈ ਤਾਂ ਤਾਰ ਦੀ ਕੁੱਲ ਲੰਬਾਈ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ :
ਇੱਕ ਭਾਗ ਦੀ ਲੰਬਾਈ = 2.03 m
15 ਭਾਗਾਂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ = 15 × 2.03 m
= 30.45 m

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਇਕ ਮੀਟਰ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਮੁੱਲ ਤੇ 75.80 ਹੈ | 4.75 ਮੀਟਰ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ :
ਇੱਕ ਮੀਟਰ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 75.80
4.75 ਮੀਟਰ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 75.80 × 4.75
= ₹ 360.05

6. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
1.25 × 10 = ?
(a) 0.125
(b) 125
(c) 12.5
(d) 1.25
ਉੱਤਰ:
(c) 12.5

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
ਜੇ x × 100 = 135.72 ਹੋਵੇ ਤਾਂ x ਦਾ ਮੁੱਲ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ?
(a) 13.572
(b) 1.3572
(c) 135.72
(d) 13572.
ਉੱਤਰ:
(b) 1.3572

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
1.5 × 8 ਦਾ ਮੁੱਲ ……….. ਹੈ |
(a) 1.2
(b) 120
(c) 12
(d) 0.12.
ਉੱਤਰ:
(c) 12

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
(i) ਇਕ ਦਸ਼ਮਲਵ ਸੰਖਿਆ ਅਤੇ ਸਿਫ਼ਰ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਿਫ਼ਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । (ਸਹੀ/ਗਲਤ)
(ii) ਇੱਕ ਦਸ਼ਮਲਵ ਸੰਖਿਆ ਨੂੰ 10 ਸਾਲ ਗੁਣਾ ਕਰਨ ’ਤੇ, ਦਸ਼ਮਲਵ ਬਿੰਦੁ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਇਕ ਸਥਾਨ ਖਿਸਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । (ਸਹੀ/ਗਲਤ
ਉੱਤਰ :
(i) ਸਹੀ,
(ii) ਗ਼ਲਤ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Maths Book Solutions Chapter 2 ਭਿੰਨਾਂ ਅਤੇ ਦਸ਼ਮਲਵ Ex 2.5 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Maths Chapter 2 ਭਿੰਨਾਂ ਅਤੇ ਦਸ਼ਮਲਵ Exercise 2.5

1. ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਹੜੀ ਦਸ਼ਮਲਵ ਸੰਖਿਆ ਵੱਡੀ ਹੈ ?

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
0.9 ਜਾਂ 0.4
ਉੱਤਰ:
0.9 ਜਾਂ 0.4
0.9 ਵਿਚ ਦਸਵਾਂ ਸਥਾਨ 0.4 ਦੇ ਦਸਵੇਂ ਸਥਾਨ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ ਹੈ ।
9 > 4
∴ 0.9 > 0.4

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
1.35 ਜਾਂ 1.37
ਉੱਤਰ:
1.35 ਜਾਂ 1.37
ਦੋਵਾਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਭਾਗ ਸਮਾਨ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਦਸ਼ਮਲਵ ਭਾਗ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰਾਂਗੇ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਦੱਸਵੇਂ ਸਥਾਨ ਦੇ ਅੰਕ ਵੀ ਸਮਾਨ ਹਨ ।
1.37 ਦਾ ਸੌਵੇਂ ਸਥਾਨ ਦਾ ਅੰਕ 1.35 ਦੇ ਸੌਵੇਂ ਸਥਾਨ ਦੇ ਅੰਕ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ ਹੈ ।
∴ 1.37 > 1.35

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
10.10 ਜਾਂ 10.01
ਉੱਤਰ:
10.10 ਜਾਂ 10.01 .
ਦੋਵਾਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਪੂਰਨ ਭਾਗ ਬਰਾਬਰ ਹਨ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਦਸ਼ਮਲਵ ਭਾਗ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰਾਂਗੇ ।
10.10 ਦਾ ਦਸਵਾਂ ਭਾਗ 10.01 ਦੇ ਦਸਵੇਂ ਭਾਗ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ ਹੈ ।
∴ 10.10 > 10.01

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
1735.101 ਜਾਂ 1734.101
ਉੱਤਰ:
1735.101 ਜਾਂ 1734.101
1735.101 ਦਾ ਪੂਰਨ ਭਾਗ 1734.101 ਦੇ ਪੂਰਨ ਭਾਗ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ ਹੈ ।
∴ 1735.101 > 1734.101

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
0.8 ਜਾਂ 0.88.
ਉੱਤਰ:
0.8 ਜਾਂ 0.88
ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਸਵੇਂ ਸਥਾਨ ਬਰਾਬਰ ਹਨ ਅਤੇ 0.88 ਦਾ ਸੌਵੇਂ ਸਥਾਨ ਦਾ ਅੰਕ 0.8 ਦੇ ਸੌਵੇਂ ਸਥਾਨ ਦੇ ਅੰਕ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ ਹੈ ।
∴ 0.88 > 0.8

2. ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਦਸ਼ਮਲਵ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਵਿਸਤਿਤ ਰੂਪ ਲਿਖੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
40.38
ਉੱਤਰ:
40.38 = 40 + 0 + 0.3 + .08
= 4 × 10 + 0 + 3 × \(\frac {1}{10}\) + 8 × \(\frac {1}{100}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
4.038
ਉੱਤਰ:
4.038 = 4 + 0.0 + 0.03 + 0.008
= 4 + 0 × \(\frac {1}{10}\) + 3 × \(\frac {1}{100}\) + 8 × \(\frac {1}{1000}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
0.4038
ਉੱਤਰ:
0.4038 = 0 + 0.4 + 0.00 + 0.003 + 0.0008
= 0 + 4 × \(\frac {1}{10}\) + 0 × \(\frac {1}{100}\) + 3 × \(\frac {1}{1000}\) + 8 × \(\frac {1}{10000}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
4.38.
ਉੱਤਰ:
4.38 = 4 + 0.3 + 0.08
= 4 + 3 × \(\frac {1}{10}\) + 8 × \(\frac {1}{100}\)

3. ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਦਸ਼ਮਲਵ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਵਿਚ 5 ਦਾ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਲ ਲਿਖੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
17.56
ਉੱਤਰ:
17.56 ਵਿਚ 5 ਦਾ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਲ ਹੈ = 0.5
= \(\frac {5}{10}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
1.253
ਉੱਤਰ:
1.253 ਵਿਚ 5 ਦਾ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਲ = 0.05
= \(\frac {5}{100}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
10.25
ਉੱਤਰ:
10.25 ਵਿਚ 5 ਦਾ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਲ = 0.05
= \(\frac {5}{100}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
5.62.
ਉੱਤਰ:
5.62 ਵਿਚ 5 ਦਾ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਲ = 5

4. ਦਸ਼ਮਲਵ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਰੁਪਇਆਂ (%) ਵਿਚ ਲਿਖੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
55 ਪੈਸੇ
ਉੱਤਰ:
55 ਪੈਸੇ = ₹ \(\frac {55}{100}\) = ₹ 0.55

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
55 ਰੁਪਏ 5 ਪੈਸੇ
ਉੱਤਰ:
55 ਰੁਪਏ 5 ਪੈਸੇ = 55 ਰੁਪਏ +5 ਪੈਸੇ
= ₹ 55 + ₹ \(\frac {5}{100}\) = ₹ 55 + ₹ 0.5 = ₹ 5505

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
347 ਪੈਸੇ
ਉੱਤਰ:
347 ਪੈਸੇ = ₹ \(\frac {347}{100}\) = ₹ 3.47

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
2 ਪੈਸੇ
ਉੱਤਰ:
2 ਪੈਸੇ = ₹ \(\frac {2}{100}\) = ₹ 0.02.

5. ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਲੋਮੀਟਰ (km) ਵਿਚ ਲਿਖੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
350 m
ਉੱਤਰ:
350 m = \(\frac {350}{1000}\) km = 0.350 km
[ਕਿਉਂਕਿ 1000 m = 1 km, ∴ 1 m = \(\frac {1}{1000}\) km]

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
4035 m
ਉੱਤਰ:
4035 m = \(\frac {4035}{1000}\) km = 4.035 km

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
2 km 5 m
ਉੱਤਰ:
2 km 5 m = 2 km + 5 m = 2 km + \(\frac {5}{1000}\) km
= 2.05 km

6. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
3.02 ਵਿਚ 2 ਦਾ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਲ ………… ਹੈ ।
(a) 2
(b) 20
(c) \(\frac {2}{10}\)
(d) \(\frac {2}{100}\)
ਉੱਤਰ:
(d) \(\frac {2}{100}\)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
0.7, 0.07, 7 ਦਾ ਸਹੀ ਵੱਧਦਾਂ ਕੂਮ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ?
(a) 7 < 0.07 < 0.7
(b) 0.07 < 0.7 < 7
(c) 0.7 < 0.07 < 7
(d) 0.07 < 7 < 0.7.
ਉੱਤਰ:
(b) 0.07 < 0.7 < 7

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
5 ਕਿਲੋ 20 ਗ੍ਰਾਮ ਦਾ ਦਸ਼ਮਲਵ ਰੂਪ ……….. ਹੈ ।
(a) 5.2 kg
(b) 5.20 kg
(c) 5.02 kg
(d) ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ:
(c) 5.02 kg

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
2.38 ਦਾ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਰੂਪ ………. ਹੈ ।
(a) 2 + \(\frac {38}{10}\)
(b) 2 + 3 + \(\frac {8}{10}\)
(c) \(\frac {238}{100}\)
(d) 2 + \(\frac {3}{10}\) + \(\frac {80}{100}\)
ਉੱਤਰ:
(d) 2 + \(\frac {3}{10}\) + \(\frac {80}{100}\)

Punjab State Board PSEB 7th Class Maths Book Solutions Chapter 6 ਤ੍ਰਿਭੁਜਾਂ Ex 6.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Maths Chapter 6 ਤ੍ਰਿਭੁਜਾਂ Exercise 6.1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇੱਕ ਤ੍ਰਿਭੁਜ ABC ਵਿੱਚ, ਬਿੰਦੂ P ਭੁਜਾ BC ਦਾ ਮੱਧ ਬਿੰਦੁ ਹੈ ਤਾਂ :
(i) BP = ……
(ii) ∠ADC = ………….
(iii) BD = BC (ਸਹੀ/ਗਲਤ
(iv) AD, △ABC ਦਾ ………… ਹੈ ।
(v) AP, △ABC ਦਾ ………….. ਹੈ ।
ਹੱਲ :

(i) PC
(ii) 90°
(iii) ਗ਼ਲਤ
(iv) ਸਿਖ਼ਰਲੰਬ
(v) ਮੱਧਿਆ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(a) ਇੱਕ △ABC ਬਣਾਓ ਅਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਮੱਧਿਕਾਵਾਂ AD, BE ਅਤੇ CF ਖਿੱਚੋ ।
(b) ਇੱਕ ਸਮਭੁਜੀ ਤਿਭੁਜ ਅਤੇ ਇਸਦੀਆਂ ਮੱਧਿਕਾਵਾਂ ਖਿੱਚੋ | ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੱਧਿਕਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਲੰਬਾਈਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ ।
(c) ਇੱਕ ਸਮਦੋਭੁਜੀ ਤ੍ਰਿਭੁਜ ABC ਖਿੱਚੋ ਜਿਸ ਵਿੱਚ AB = BC ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਸਿਖਰ ਲੰਬ ਵੀ ਖਿੱਚੋ ।
ਹੱਲ :
(a) ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ △ABC ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ D, E ਅਤੇ F ਮੱਧ ਬਿੰਦੂ ਹਨ ਭੁਜਾਵਾਂ BC, CA ਅਤੇ AB ਹੈ । AD, BE ਅਤੇ CF ਨੂੰ ਮਿਲਾਉ ॥
AD, BE ਅਤੇ CF ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਮਧਿਕਾਵਾਂ ਹਨ |

(b) ਸਮਭੁਜੀ ਤ੍ਰਿਭੁਜ ABC ਬਣਾਉ ਜਿਸ ਵਿੱਚ D, E ਅਤੇ F ਭੁਜਾਵਾਂ BC, CA ਅਤੇ AB ਦੇ ਮੱਧ ਬਿੰਦੂ ਹਨ | AD, BE ਅਤੇ CF ਨੂੰ ਮਿਲਾਉਣ ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਮੱਧਿਕਾ AD, BE ਅਤੇ CF ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । AD, BE ਅਤੇ CF ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਮਾਪਣ ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੱਧਿਕਾਵਾਂ AD, BE ਅਤੇ CF ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ।
∴AD = BE = CF.
ਸਾਰੀਆਂ ਮੱਧਿਕਾਵਾਂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਸਮਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

(c) ਸਮਦੋਭੁ ਤ੍ਰਿਭੁਜ △ABC ਬਣਾਉ ਜਿਸ ਵਿੱਚ AB = AC ਹੈ ਸਿਖਰਲੰਬ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ ।
A ਅਤੇ D ਤੋਂ ਸਿਖਰਲੰਬ AD ਖਿੱਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

3. ਦਿੱਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ x ਦਾ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i)

ਉੱਤਰ:
ਦਿੱਤੀ ਹੋਈ ਤ੍ਰਿਭੁਜ ਵਿੱਚ,
ਤ੍ਰਿਭੁਜ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਕੋਣ ਦੇ ਗੁਣ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਹਰਲਾ ਕੋਣ = ਅੰਦਰਲੇ ਸਨਮੁੱਖ ਕੋਣਾਂ
ਦਾ ਜੋੜ x = 100° + 40°
∴ x = 140°

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii)

ਉੱਤਰ:
ਭੁਜ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਕੋਣ ਦੇ ਗੁਣ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਹਰਲਾ ਕੋਣ = ਅੰਦਰਲੇ ਸਨਮੁੱਖ ਕੋਣਾਂ
ਦਾ ਜੋੜ x = 20° + 30°
∴ x = 50°

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii)

ਉੱਤਰ:
ਭੁਜ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਕੋਣ ਦੇ ਗੁਣ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਹਰਲਾ ਕੋਣ = ਅੰਦਰਲੇ ‘ਸਨਮੁੱਖ ਕੋਣਾਂ
ਦਾ ਜੋੜ x = 60° + 60°
∴ x = 120°

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv)

ਉੱਤਰ:
ਤ੍ਰਿਭੁਜ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਕੋਣ ਦੇ ਗੁਣ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਹਰਲਾ ਕੋਣ = ਅੰਦਰਲੇ ਸਨਮੁੱਖ ਕੋਣਾਂ
ਦਾ ਜੋੜ x = 90° + 30°
∴ x = 120°

4. ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ x ਦਾ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i)

ਉੱਤਰ:
ਭੁਜ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਕੋਣ ਦੇ ਗੁਣ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਹਰਲਾ ਕੋਣ = ਅੰਦਰਲੇ ਸਨਮੁੱਖ ਕੋਣਾਂ ਦਾ ਜੋੜ
120° = 40° + x
x = 120° – 40°
x = 80°

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii)

ਉੱਤਰ:
ਤਿਭੁਜ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਕੋਣ ਦੇ ਗੁਣ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਹਰਲਾ ਕੋਣ = ਅੰਦਰਲੇ ਸਨਮੁੱਖ ਕੋਣਾਂ ਦਾ ਜੋੜ
135° = x + 90
x = 135° – 90°
x = 45°

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii)

ਉੱਤਰ:
ਤ੍ਰਿਭੁਜ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਕੋਣ ਦੇ ਗੁਣ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਹਰਲਾ ਕੋਣ = ਅੰਦਰਲੇ ਸਨਮੁੱਖ ਕੋਣਾਂ ਦਾ ਜੋੜ
130° = x + 80°
x = 130° – 80°
x = 50°

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv)

ਉੱਤਰ:
ਤ੍ਰਿਭੁਜਾਂ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਕੋਣ ਗੁਣ
ਬਾਹਰਲੇ ਕੋਣ = ਅੰਦਰਲੇ ਕੋਣਾਂ ਦਾ ਜੋੜ
x + 25° = 155°
x = 155° – 25°
x = 130°

5. ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ y ਦਾ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).

ਉੱਤਰ:
ਤਿਭੁਜ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਕੋਣ ਦੇ ਗੁਣ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਹਰਲਾ ਕੋ = ਅੰਦਰਲੇ ਸਨਮੁੱਖ ਕੋਣਾਂ ਦਾ ਜੋੜ
140° = x +y
2y = 140°
y = \(\frac{140^{\circ}}{2}\)
y = 70°

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).

ਉੱਤਰ:
ਤ੍ਰਿਭੁਜ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਕੋਣ ਦੇ ਗੁਣ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਹਰਲਾ ਕੋਣ = ਅੰਦਰਲੇ ਸਨਮੁੱਖ ਕੋਣਾਂ ਦਾ ਜੋੜ
160° = y + 90°
y = 160° – 90°
y = 70°

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).

ਉੱਤਰ:
ਤਿਭੁਜ ਦੇ ਬਾਹਰਲੇ ਕੋਣ ਦੇ ਗੁਣ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਹਰਲਾ ਕੋਣ = ਅੰਦਰਲੇ ਸਨਮੁੱਖ ਕੋਣਾਂ ਦਾ ਜੋੜ
5y = y + 80°
5y – y = 80°
4y = 80°
y = \(\frac{80^{\circ}}{4}\)
y = 20°

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 13 ਧਰਤੀ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 13 ਧਰਤੀ (1st Language)

Punjabi Guide for Class 8 PSEB ਧਰਤੀ Textbook Questions and Answers

ਧਰਤੀ ਪਾਠ-ਅਭਿਆਸ

1. ਦੱਸੋ :

(ੳ) ਮੈਂ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਹੋਈ ਪੈਦਾ-ਇਸ ਸਤਰ ਦਾ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਧਰਤੀ ਸੂਰਜ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟਿਆ ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।

(ਅ) ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਰੁੱਤਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਗਰਮੀ, ਸਿਆਲ, ਬਸੰਤ ਤੇ ਬਰਸਾਤ।

(ੲ) ਪਹਿਲਾਂ ਧਰਤੀ ਕਿਹੋ-ਜਿਹੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਧਰਤੀ ਪਹਿਲਾਂ ਭਖਦੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਦਾ ਗੋਲਾ ਸੀ

(ਸ) ਧਰਤੀ ਦੇ ਸੂਰਜ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਣ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸੂਰਜ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਣ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਰੁੱਤਾਂ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ।

(ਹ) ਧਰਤੀ ਦਾ ਆਕਾਰ ਤੇ ਵਾਤਾਵਤਨ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਥਲ ਤੇ ਤਿੰਨ ਹਿੱਸੇ ਪਾਣੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਦੁਆਲੇ ਹਵਾ ਦਾ ਗਿਲਾਫ਼ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਹਨ।

2. ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਦਾ ਭਾਵ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰੋ :

(ਉ) ਲਾਟੂ ਵਾਂਗੂੰ ਧੁਰੀ ਦੁਆਲੇ,
ਰਹਾਂ ਘੁੰਮਦੀ ਆਪਣੀ ਚਾਲੇ।
ਘੁੰਮਣ ਕਾਰਨ ਦਿਨ ਤੇ ਰਾਤ,
ਵਾਰੋ-ਵਾਰੀ ਮਾਰਨ ਝਾਤ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸਰਲ ਅਰਥ – ਧਰਤੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਲਾਟੂ ਵਾਂਗ ਆਪਣੀ ਧੁਰੀ ਦੁਆਲੇ ਆਪਣੀ ਬੱਝੀ ਚਾਲ ਵਿਚ ਘੁੰਮਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹਾਂ ! ਮੇਰੇ ਘੁੰਮਣ ਨਾਲ ਹੀ ਵਾਰੋ – ਵਾਰੀ ਦਿਨ ਤੇ ਰਾਤ ਬਣਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ – ਅਰਥ ਲਿਖੋ। :
ਉੱਤਰ :
ਧਰਤੀ ਆਪਣੀ ਬੱਝੀ ਚਾਲ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਧੁਰੀ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਘੁੰਮਣ ਨਾਲ ਹੀ ਦਿਨ ਤੇ ਰਾਤ ਬਣਦੇ ਹਨ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਧੁਰੀ – ਕਿੱਲੀ, ਕਿੱਲੀ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਝਾਤ – ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਾ।

(ਅ) ਇਹ ਹੈ ਮੇਰੀ ਕਥਾ-ਕਹਾਣੀ,
ਮੈ ਸੂਰਜ ਦੀ ਬੇਟੀ-ਰਾਣੀ।
ਆਖਣ ਲੋਕੀਂ ਧਰਤੀ-ਮਾਂ,
ਮੈਂ ਤਾਂ ਰੈਣ-ਬਸੇਰਾ ਹਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸਰਲ ਅਰਥ – ਧਰਤੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੀ ਸੰਪੂਰਨ ਕਹਾਣੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਸੂਰਜ ਦੀ ਪਿਆਰੀ ਧੀ ਹਾਂ। ਲੋਕ ਮੈਨੂੰ ਧਰਤੀ ਮਾਂ ਆਖਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਥੋੜ੍ਹੇ ਚਿਰ ਲਈ ਰਹਿਣ ਦੀ ਥਾਂ ਹਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ – ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਧਰਤੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸੂਰਜ ਦੀ ਪਿਆਰੀ ਧੀ ਹੈ। ਲੋਕ ਇਸਨੂੰ ਧਰਤੀ ਮਾਂ ਆਖਦੇ ਹਨ, ਪਰੰਤੂ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਥੋੜ੍ਹੇ ਚਿਰ ਲਈ ਰਹਿਣ ਦੀ ਥਾਂ ਹੈ।

3. ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

• ਰੈਣ-ਬਸੇਰਾ : ਉਹ ਥਾਂ ਜਿੱਥੇ ਮੁਸਾਫ਼ਰ ਰਾਤ ਕੱਟਦੇ ਹਨ
• ਅਜਬ : ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ, ਅਨੋਖਾ
• ਵਾਯੂ : ਹਵਾ
• ਧੂਰੀ : ਅਰੰਭ, ਮੁੱਢ ………… ਕੇਂਦਰ, ਬਿੰਦੂ
• ਕਾਇਦਾ : ਢੰਗ, ਨੇਮ, ਅਸੂਲ, ਰੀਤ, ਦਸਤੂਰ

4. ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :

ਬੇਟੀ, ਥਲ, ਰੈਣ-ਬਸੇਰਾ, ਹੋਂਦ, ਅਜਬ, ਢੇਰੀ, ਸ਼ਕਲ, ਗੈਸ, ਆਖ਼ਰਕਾਰ, ਲਾਟੂ, ਵਾਯੂ।
ਉੱਤਰ :

• ਬੇਟੀ (ਧੀ) – ਧਰਤੀ ਸੂਰਜ ਦੀ ਬੇਟੀ ਹੈ।
• ਥਲ (ਜ਼ਮੀਨ – ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਜਲ – ਥਲ ਇੱਕ ਹੋ ਗਏ।
• ਰੈਣ – ਬਸੇਰਾ ਰਾਤ ਰਹਿਣ ਦੀ ਥਾਂ, ਮੁਸਾਫ਼ਰਖ਼ਾਨਾ) – ਅਸੀਂ ਅਣਜਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਕੋਈ ਰੈਣ – ਬਸੇਰਾ ਲੱਭ ਰਹੇ ਸਾਂ।
• ਹੋਂਦ ਹੋਣਾ, ਬਣਨਾ) – ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਮਨੁੱਖ ਕਰੋੜਾਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆਇਆ।
• ਅਜਬ (ਅ)ਜੀਬ, ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ) – ਧਰਤੀ ਦੇ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਅਜਬ ਹੈ।
• ਢੇਰੀ ਤੋਲੀਆਂ ਜਾਂ ਮਿਣੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਦਾ ਇਕੱਠ, ਜੋ ਤਰਲ ਨਾ ਹੋਣ – ਮੈਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਮਿੱਟੀ ਪੁੱਟ ਕੇ ਢੇਰੀ ਲਾ ਦਿੱਤੀ।
• ਸ਼ਕਲ ਸੂਰਤ – ਦੋਹਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਆਪਸ ਵਿਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
• ਗੈਸ (ਹਵਾ ਦੇ ਅੰਸ਼ ਆਕਸੀਜਨ ਇਕ ਗੈਸ ਹੈ।
• ਆਖ਼ਰਕਾਰ (ਅ)ਤ) – ਸੂਰਜ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟੀ ਧਰਤੀ ਆਖ਼ਰਕਾਰ ਠੰਢੀ ਹੋ ਗਈ।
• ਲਾਟੂ (ਘੁੰਮਣ ਵਾਲਾ ਖਿਡਾਉਣਾ) – ਮੈਂ ਡੋਰ ਲਪੇਟ ਕੇ ਲਾਟੂ ਸੁੱਟਿਆ ਤੇ ਉਹ ਘੁੰਮਣ ਲੱਗਾ
• ਵਾਯੂ (ਹਵਾ) – ਧਰਤੀ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਵਾਯੂ ਦਾ ਗਿਲਾਫ਼ ਚੜ੍ਹਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਅਧਿਆਪਕ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਬਾਰੇ ਸਮਝਾਵੇ।

PSEB 8th Class Punjabi Guide ਧਰਤੀ Important Questions and Answers

1. ਨਿਬੰਧਾਤਮਕ ਤੇ ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

(ਉ) ਮੈਂ ਸੂਰਜ ਦੀ ਬੇਟੀ ਰਾਣੀ,
ਥਲ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਹੈ ਪਾਣੀ।
ਆਖਣ ਲੋਕੀਂ ਧਰਤੀ ਮਾਂ,
ਮੈਂ ਤਾਂ ਰੈਣ – ਬਸੇਰਾ ਹਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸਰਲ ਅਰਥ – ਧਰਤੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਸੂਰਜ ਦੀ ਪਿਆਰੀ ਬੇਟੀ ਹਾਂ। ਮੇਰੀ ਬਣਤਰ ਵਿਚ ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾਂ ਪਾਣੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। ਲੋਕ ਮੈਨੂੰ ‘ਧਰਤੀ – ਮਾਂ` ਆਖਦੇ ਹਨ, ਪਰੰਤੁ ਮੈਂ ਸਭ ਦੇ ਲਈ ਕੁੱਝ ਚਿਰ ਲਈ ਰਹਿਣ ਦੀ ਥਾਂ ਹਾਂ। ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਕੋਈ ਸਦਾ ਲਈ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ – ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਧਰਤੀ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਕੇ ਬਣੀ ਹੈ। ਇਸ ਉੱਪਰ ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਹਿੱਸੇ ਪਾਣੀ ਹੈ। ਲੋਕ ਇਸਨੂੰ ਧਰਤੀ – ਮਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰੰਤੂ ਇਹ ਸਭ ਦੇ ਲਈ ਕੁੱਝ ਸਮਾਂ ਰਹਿਣ ਦੀ ਥਾਂ ਹੈ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਥਲ – ਜ਼ਮੀਨ, ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਬਣੀ ਥਾਂ ਰੈਣ – ਬਸੇਰਾ – ਰਾਤ ਰਹਿਣ ਦੀ ਥਾਂ, ਮੁਸਾਫ਼ਰਖ਼ਾਨਾ।

(ਅ) ਹੋਂਦ ਮੇਰੀ ਹੈ ਬੜੀ ਪੁਰਾਣੀ,
ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਇਕ ਅਜਬ ਕਹਾਣੀ !
ਦਿਸਦੀ ਹਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਢੇਰੀ,
ਸ਼ਕਲ ਹੋਰ ਸੀ ਪਹਿਲਾਂ ਮੇਰੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸਰਲ ਅਰਥ – ਧਰਤੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਬਣੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਬਣਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਬੜੀ ਅਦਭੁਤ ਹੈ। ਉਹ ਇਸ ਵੇਲੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਢੇਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦਿਸਦੀ ਹੈ। ਪਰੰਤੂ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਹੋਰ ਹੀ ਸੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ – ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਧਰਤੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਬਣੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਬਣਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਬੜੀ ਅਜੀਬ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਢੇਰੀ ਦਿਸਦੀ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਹੋਂਦ – ਹੋਣਾ, ਬਣਨਾ ਅਜਬ – ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ।

(ਇ) ਭਖਦੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਦਾ ਸੀ ਗੋਲਾ,
ਦਗਦਾ ਜਿਉਂ ਭੱਠੀ ਵਿਚ ਕੋਲਾ।
ਬੀਤੇ ਵਰੇ ਕਈ ਲੱਖ ਹਜ਼ਾਰ,
ਠੰਢੀ ਹੋ ਗਈ ਆਖ਼ਰਕਾਰ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸਰਲ ਅਰਥ – ਧਰਤੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪੁਰਾਤਨ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਸੂਰਜ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟਣ ਪਿੱਛੋਂ ਮੈਂ ਬਲਦੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਦਾ ਗੋਲਾ ਸਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਖ ਰਹੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭੱਠੀ ਵਿਚ ਕੋਲਾ ਭਖਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਮੈਨੂੰ ਕਰੋੜਾਂ ਵਰ੍ਹੇ ਬੀਤ ਗਏ। ਅੰਤ ਮੈਂ ਠੰਢੀ ਹੋ ਗਈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ – ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਕਰੋੜਾਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣ ਮਗਰੋਂ ਧਰਤੀ ਭਖਦੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਦਾ ਗੋਲਾ ਸੀ, ਜੋ ਹੌਲੀ – ਹੌਲੀ ਠੰਢਾ ਹੋ ਕੇ ਧਰਤੀ ਦਾ ਇਹ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਗਿਆ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਭਖਦੀਆਂ – ਬਲਦੀਆਂ। ਦਗਦਾ – ਭੁੱਖਦਾ, ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਲਾਲ।

(ਸ) ਮੈਂ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਹੋਈ ਪੈਦਾ,
ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਣਾ ਪੱਕਾ ਕਾਇਦਾ।
ਗਰਮੀ, ਮੀਂਹ, ਬਸੰਤ, ਸਿਆਲ,
ਆ ਕੇ ਪੁੱਛਣ ਮੇਰਾ ਹਾਲ ਨੂੰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸਰਲ ਅਰਥ – ਧਰਤੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਹਾਂ ਅਤੇ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪੱਕੇ ਨੇਮ ਅਨੁਸਾਰ ਸੂਰਜ ਦੁਆਲੇ ਹੀ ਘੁੰਮਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹਾਂ ਗਰਮੀ, ਬਰਸਾਤ, ਬਸੰਤ ਤੇ ਸਿਆਲ ਆਦਿ ਰੁੱਤਾਂ ਸਭ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਮੇਰਾ ਹਾਲ ਪੁੱਛਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ – ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਧਰਤੀ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਨੇਮ ਅਨੁਸਾਰ ਸੂਰਜ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਘੁੰਮਣ ਨਾਲ ਹੀ ਗਰਮੀ, ਬਰਸਾਤ, ਬਸੰਤ ਤੇ ਸਿਆਲ ਆਦਿ ਰੁੱਤਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਕਾਇਦਾ – ਨੇਮ, ਨਿਯਮ।

(ਹ) ਮੈਂ ਹਾਂ ਅੰਡੇ ਵਾਕੁਰ ਗੋਲ,
ਪਾਇਆ ਮੈਂ ਵਾਧੂ ਦਾ ਖੋਲ।
ਗੈਸਾਂ ਕਈ ਵਾਯੂ ਦੇ ਵਿਚ,
ਰੱਖਾਂ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਵਲ ਖਿੱਚ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸਰਲ ਅਰਥ – ਧਰਤੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਆਂਡੇ ਵਾਂਗ ਗੋਲ ਹਾਂ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਉੱਪਰ ਹਵਾ ਦਾ ਗਿਲਾਫ਼ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਹਵਾ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਲ ਖਿੱਚ ਕੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ – ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ – ਅਰਥ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਧਰਤੀ ਆਂਡੇ ਵਰਗੀ ਗੋਲ ਹੈ।ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਦੁਆਲੇ ਹਵਾ ਦਾ ਗਿਲਾਫ਼ ਚੜ੍ਹਾ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਹਨ। ਧਰਤੀ ਇਸ ਹਵਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਲ ਖਿੱਚ ਕੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ – ਵਾਕੁਰ – ਵਾਂਗ। ਵਾਯੂ – ਹਵਾ ਖੋਲ – ਗਿਲਾਫ਼।