Prasanna

Punjab State Board PSEB 6th Class English Book Solutions Chapter 4 The Peacock and the Crow Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 English Chapter 4 The Peacock and the Crow

Activity 1.

Look up the following words in a dictionary. You should seek the following information about the words and put them in your WORDS notebook.

1. Meaning of the word as used in the lesson (Adjective / Noun / Verb etc.).
2. Pronunciation (The teacher may refer to the dictionary or the mobile phone for correct pronunciation).
3. Spellings

feathers	perching	collected
reflection	ignoring	humiliated
accepted	realized	apologized

Vocabulary Expansion

Activity 2.

Look at the following pairs of words. They have the same meaning but different forms. Column 1 has the second form and column 2 has the first form. Fill up blank spaces in Column 2 with the first form of the given words. A few have been done for you.


Answer:

S.No.	Column 1 second form words	Column 2 first form words
1.	lived	live
2.	liked	like
3.	wanted	want
4.	looked	look
5.	said	say
6.	wished	wish
7.	saw	see
8.	got	get
9.	collected	collect
10.	stuck	stick
11.	flew	fly
12.	felt	feel
13.	started	start
14.	accepted	accept
15.	thought	think

Learning to Read and Comprehend

Activity 3.

Read and write answers.

Question 1.
What did the crow not like about himself ?
कौए को अपनी क्या चीज़ पसंद नहीं थी ?
Answer:
The crow did not like his black feathers.

Question 2.
Who did he want to be like? Why ?
वह किस जैसा बनना चाहता था और क्यों ?
Answer:
He wanted to be like a peacock because a peacock is a beautiful bird.

Question 3.
What did he say to the other crows ?
उसने अन्य कौओं से क्या कहा?
Answer:
He told the other crows that he did not belong to them. He asked them to stay away from him.

Question 4.
What did the crow see on the ground ?.
कौए ने धरती पर क्या देखा?
Answer:
The crow saw many peacock feathers on the ground.

Question 5.
What did he do with the peacock feathers ?
उसने मोर के पंखों का क्या किया?
Answer:
He stuck them into his wings, his tail and on this head.

Activity 4.

1 Who said to whom ?

1. “You look so dull and plain. Look how beautiful the peacocks are.”
2. “Look at my beautiful feathers. I don’t belong to you anymore. So, stay away from me”.
3. “Peacock feathers will not make you a peacock.”
4. “We should accept ourselves the way we are.”
5. “You will not be able to fly properly with these stuck on your body”.
Answer:
1. The crow to his fellow crows.
2. The crow to his fellow crows.
3. The peacocks to the crow.
4. The old wise crow to the crow.
5. The old wise crow to the crow.

Activity 5.

Complete the sentences in the following blanks.

1. One day perching on his tree,
Hints : …………….. the crow saw many peacock feathers on the ground.

2. The crow flew to the river to
Hints : …………….. see his reflection.

3. The peacocks knew that
Hints : …………..he was not one among them. He was a crow.

4. He tore off the entire peacock feathers
Hints : ………………. that were stuck to his feathers.

5. Then, he went to his friends
Hints : …………… and apologized for insulting them.
नोट : विद्यार्थी पूरा वाक्य लिखें।

Learning Language

Preposition

A preposition is a word placed before a Noun or Pronoun to indicate place, direction.
किसी Noun या Pronoun से पहले प्रयोग होने वाला शब्द, जो स्थान दिशा आदि दर्शाता है को Preposition कहते है|
on in, into, upon, between, among, under, in front of, beside, behind, आदि शब्द Prepositions है।

Punctuation
In this lesson, we will continue with punctuation and concentrate on Full stop, Comma, Question Mark and Exclamation mark.
1. The full ( . ) stop is used in the following cases (स्थितियों) :
(a) to mark the end of an assertive or imperative sentence such as :
(i) The baby is sleeping. (assertive or positive)
(ii) Don’t make a noise here. (imperative-order or request)
(b) to mark the abbreviations such as M.A., P.M.
(c) to mark the initials such as Mr. J.D. Kohli, Mrs. B. Sharma

2. The comma (,) is used in the following cases :
(a) to separate words from each other :
1. She is a tall, pretty and gentle girl.
2. Meera has pens, pencils papers and books.
3. We do our work neatly, quickly and correctly.
4. My brother was born on Friday, March 26, 1984.
A comma is generally not used before ‘and’.
प्रायः ‘and’ से पहले comma तही लगया जात |

3. Question Mark (?) is used at the end of a question.

1. What is your name?
2. Do you have an umbrella ?
3. She is beautiful, isn’t She ?
4. Did Saawan go to Mumbai ?

4. Exclamation mark (!) is used to show shock, surprise or happiness, sadness, etc.
1. What a lovely place !
2. She is beautiful !
3. Wow!
4. Oh!
4. Hurray!

Activity 6.

Put comma, fullstops, capitals, question marks in the sentences given below wherever required.
1. my name is ali and i come form malerkotla
2. my favourite color is blue what is yours
3. i have a dog its name is caesar
4. my sisters name is manju she is sixty four.
5. my phone number is 260086 ·
6. her uncle hemant is from gurdaspur in punjab
7. i am not from chandigarh, i am from ludhiana in punjab
8. kumar is from australia he lives in melbourne
9. do you like tea or coffee
10. please get biscuits vegetables fruits and some nuts from the market
Answer:
1. My name is Ali and I come from Malerkotla.
2. My favourite color is blue. What is yours?
3. I have a dog. Its name is Caesar.
4. My sister’s name is Manju. She is sixty four.
5. My phone number is 260086.
6. Her uncle, Hemant is from Gurdaspur in Punjab.
7. I am not from Chandigarh; I am from Ludhiana in Punjab.
8. Kumar is from Australia. He lives in Melbourne.
9. Do you like tea or coffee ?
10. Please get biscuits, vegetables, fruits and some nuts from the market.

Reading a short Passage

Activity 7.

Read the following story.
Self Realisation A lioness died soon after giving birth to a cub. A mother sheep saw the cub and felt pity for it. She raised the cub among her lambs. However, the naughty lambs made fun of him for his different looks. The cub felt sad about this.

One day, a lion attacked the herd. He was surprised to see the cub running away with the herd. He caught the cub and roared angrily. “Why are you running with the sheep ?” he asked the cub. The cub was scared. He said, “Please don’t kill me. I am a very young lamb.”‘

The lion dragged the cub to a river. “Look at your reflection,”he roared. The cub was surprised. He realized that he was not a sheep but a mighty lion. He became so happy that he started roaring like a lion. One should keep trying to realize one’s worth and hidden skills. Success lies in knowing yourself like the young cub.

1. Answer the following

1. Who raised the cub ?
2. Why was the cub not happy ?
3. What did the cub do on seeing the lion ?
4. What did the lion do?
5. What did the cub see in the river ?

Answer:
1. A mother sheep raised the cub.
2. The cub was not happy because the naughty lambs made fun of him.
3. He started running with the herd of sheep.
4. The lion caught the cub and asked him why he was running.
5. The cub saw his reflection in the river.

2. Fill in the blanks using a word from the passage.
1. The cub realized that it was not a …………….. but a ……………
2. We should try to realize our …………….. and ……………… skills.
3. One should keep ……………. to realize one’s …………….. and hidden ……………
Answer:
1. sheep, mighty lion,
2. worth, hidden,
3. trying, skills.

3. Choose the correct option :

Question 1.
The cub saw his reflection and realized that it was a ………
(a) lion
(b) tiger
(c) sheep
(d) wolf
Answer:
(a) lion

Question 2.
The lion caught the cub. What did he say to the cub ?
(a) Why are you running with the sheep ?
(b) Please don’t kill me.
(c) I am a very young lamb.
(d) You are a lion.
Answer:
(a) Why are you running with the sheep ?

Learning to Listen

Activity 8.

Dictation of words
The teacher will give students dictation of 10 words from the text. Students will write them in their notebooks.
Note : Do it yourself.

Learning to Speak

Activity 9 (Pairwork)

Speak the words used for dictation aloud with proper pronunciation.
Note : Do it yourself. Learning to Write

Activity 10.

Look at the picture given below and describe it in your words.
For the description, you may use the following words / phrases.
1. forest
2. trees
3. crow
4. fox
5. a piece of
6. cheese
Answer:
This is a lovely forest. There are many tall trees in it. A crow is sitting in a tree. He has a piece of cheese in its beak. There is a fox under the tree. It wants to get that piece. It will flatter the crow to sing. When the crow opens its beak, the piece of cheese will fall down. The fox will take it away to eat.

Comprehension Of Passages

Read the given passages and answer the Questions that follow each :

(1) Once there lived a crow who did not like his black feathers. He wanted to be like a peacock because the colourful feathers of the peacock looked very beautiful. “You look so dull and plain. Look how beautiful the peacocks are. I wish I were a peacock.” he would say to other crows.

One day, perching on his tree, the crow saw many peacock feathers on the ground. The feathers looked very beautiful. Seeing those peacock feathers, he got an idea. He collected all the feathers and stuck them into his wings and the tail. He also put a few on his head to look like a peacock. He flew to a river to see his reflection.

(i) Why did the crow want to be like a peacock ?
कौआ मोर जैसा क्यों बनना चाहता था ?

(ii) What did he do with the peacock feathers ?
उसने मोर के पंखों का क्या किया ?

(iii) Choose true or false statements and write them in your answer book :
(a) The crow had beautiful feathers.
(b) The feathers of a peacock are colourful.

(iv) Complete the following sentences according to the meaning of the passage :
(a) The crow saw many peacock feathers ——-
(b) He collected all the feathers and ——- wings.
Or
Match the words with their meanings :

(a) perch	sleep
(b) reflection	sit
	shadow

Answer:
(i) The crow wanted to be like a peacock because the colourful feathers of the peacock looked very beautiful.
(ii) He stuck the peacock feathers to his body.
(iii)
(a) False
(b) True.
(iv)
(a) The crow saw many peacock feathers on the ground.
(b) He collected all the feathers and stuck them into his wings.
Or.
(a) perch — sit
(b) reflection — shadow

(2) “Now I am also as beautiful as a peacock,” he said to himself. He thought that now he should live among the peacocks. So, he went to join the pride of peacocks but peacocks laughed at him. They did not accept him. The peacocks knew that he was not one among them.

He was a crow. “Peacock feathers will not make you a peacock,” they said to him.Sad and feeling insulted, he thought that his crow friends would be happy to see his new feathers. He returned to his fellow crows. None of his fellow crows accepted him.

They did not want him back because he had insulted them earlier. They also knew that he had been insulted by the peacocks. They also started laughing at him. They looked at his feathers and laughed at his face.

(i) Why did the crow think of living among the peacocks ?
कौए ने मोरों के बीच रहने की क्यों सोची ?

(ii) Why did his fellow crows not want him back ?
उसके साथी कौए उसकी वापिसी क्यों नहीं चाहते थे ?

(iii) Choose true or false statements and write them in your answer book :
(a) Peacock feathers will make a crow peacock.
(b) The fellow crows laughed at the crow when he came back.

(iv) Complete the following sentences according to the meaning of the passage :
(a) None of his fellow crows ………
(b) They looked at his feathers and …………
Or
Match the words with their meanings :

(a) Accept	make fun
(b) Laugh at	to be happy
	own

Answer:
(i) The crow thought so because he thought that he was as beautiful as a peacock.
(ii) His fellow crows did not want him back because he had insulted them earlier.
(iii)
(a) False
(b) True
(iv)
(a) None of his fellow crows accepted him.
(b) They looked at his feathers and laughed at his face.
Or
(a) Accept — own
(b) Laugh at — make fun

(3) Then, an old and wise crow came and told him, “We should accept ourselves the way we are. Don’t try to copy others, blindly. Peacock feathers are good for peacocks only. For crows the peacock feathers are heavy. You will not be able to fly properly with these stuck on your body. I hope you have learnt your lesson.”

The crow realized his mistake. Though he thought that he was looking handsome, he found it difficult to fly properly. He tore off the entire peacock feathers that were stuck to his feathers. He accepted his plain self. Then, he went to his friends and apologized for insulting them. They accepted him and became friends again. The crow was finally happy.

(i) What was the advise of the wise crow ? Write two sentences.
बुद्धिमान कौए की क्या शिक्षा थी ? दो वाक्य लिखें।

(ii) Why did the crow tear off his peacock feathers ?
कौए ने अपने मोर पंख क्यों उखाड़ फेंके ?

(iii) Choose true or false statements and write them in your answer book :
(a) The crow thought that he was looking handsome.
(b) The crow found it easy to fly properly.

(iv) Complete the following sentences according to the meaning of the passage.
(a) He accepted his ……………..
(b) They accepted him and ………..
Or
Match the words with their meanings :

(a) realized	insulted
(b) tore off	removed
	accepted

Answer:
(i) His advise was : We should accept ourselves as we are. Don’t try to copy others.
(ii) He tore off his peacock feathers because he realized his mistake. He could not fly properly with peacock feathers.
(iii)
(a) True
(b) False
(iv)
(a) He accepted his plain self.
(b) They accepted him and became friends again.
Or
(a) realized – accepted
(b) tore off – removed.

Use Of Words/Phrases In Sentences

1. Apologise (say sorry) —
He apologised for his mistake.
उसने अपनी गलती पर खेद व्यक्त किया।

2. Laugh at (make fun) —
Don’t laugh at the poor.
गरीबों का मज़ाक मत उड़ाओ।

3. Accept (own/acknowledge) —
He accepted his mistake.
उसने अपनी गलती स्वीकार कर.ली।

4. Feathers (wings) —
The peacock has beautiful feathers.
मोर के पंख सुंदर होते हैं।

5. Ignore (neglect) —
Don’t ignore your studies.
अपनी पढ़ाई की उपेक्षा मत करो।

6. Perch (sit) —
Many sparrows are perching on the ground.
धरती पर बहुत सी चिड़ियां बैठी हैं।

7. Feel proud (take pride in) —
Don’t feel proud of your riches.
अपनी अमीरी पर अहंकार मत करो।

8. Entire (whole ) —
The entire hall was full.
पूरा हाल भरा हुआ था।

9. Realize (feel) —
She soon realized her mistake.
उसे जल्दी ही अपनी गल्ती का अहसास हो गया।

10. Handsome (pretty) —
My elder brother is very handsome.
मेरा बड़ा भाई बहुत सुंदर है।

Word Meanings:

The Peacock and the Crow Summary in Hindi

Once there lived …………………. was a crow.

एक बार एक कौआ था जिसे अपने काले पंख अच्छे नहीं लगते थे। वह मोर जैसा बनना चाहता था क्योंकि उसे मोर के रंग-बिरंगे पंख बहुत ही सुंदर लगते थे। वह दूसरे कौओं से कहता, “तुम बहुत ही नीरस और साधारण दिखते हो। देखो मोर कितने सुंदर हैं। काश मैं मोर होता।” एक दिन कौआ अपने पेड़ की शाखा पर बैठा था तभी उसने बहुत से मोर पंख ज़मीन पर पड़े देखे। पंख बहुत ही सुंदर लग रहे थे।

मोर के पंखों को देखकर उसे एक विचार सूझा। उसने सारे पंखों को इकट्ठा किया और उसे अपने पंखों तथा पूंछ पर लगा लिया। उसने कुछ पंख अपने सिर पर भी लगा लिए ताकि वह मोर जैसा दिखाई दे। वह अपनी परछाई देखने के लिए नदी की ओर उड़ चला। उसने खुशी से कहा, “वाह! अब मैं मोर जैसा सुंदर दिखता हूँ।”उसने अपने आप से कहा, “अब मैं मोर जितना सुंदर हूँ।”

उसने सोचा कि अब उसे मोरों के साथ रहना चाहिए। इसलिए वह मोरों के झुंड में शामिल होने के लिए चला गया परन्तु मोर उस पर हंसने लगे। उन्होंने उसे अपनाया नहीं। मोर जानते थे कि वह उनके जैसा नहीं है। वह एक कौआ है।

Peacock feathers ………………. was finally happy.

उन्होंने उससे कहा, “मोर पंख तुम्हें मोर नहीं बना देंगे।” उदासी और अपमान (शर्मिंदगी) से भर कर उसने सोचा कि उसके कौए दोस्त उसके नए पंखों को देखकर खुश होंगे। वह अपने साथी कौओं के पास वापिस आ गया। उसके साथी कौओं में से किसी ने भी उसे अपना स्वीकार नहीं किया। वह नहीं चाहते थे कि वह वापिस आए क्योंकि वह पहले उनकी बेइज्जती कर चुका था। वे यह भी जानते थे कि मोरों ने उसकी बेइज्जती की हैं।

उन्होंने भी उस पर हंसना शुरु कर दिया। उन्होंने उसके पंखों को देखा और उसके सामने उसका मजाक उड़ाने लगे। तभी एक बुद्धिमान बूढ़ा कौआ आ गया और उसे कहां, “हम जैसे हैं हमें अपने आप को वैसा ही स्वीकार करना चाहिए। आँख मूंद कर दूसरों की नकल मत करो। मौरो के पंख केवल मोरों के लिए ही अच्छे हैं। कौओं के लिए मोर पंख भारी हैं।

उन्हें अपने शरीर पर लगा कर तुम ठीक ढंग से नहीं उड़ सकते। मुझे आशा है कि तुम्हें अपना सबक मिल चुका है।” कौए ने अपनी गलती स्वीकार कर ली। यद्यपि वह सोचता था कि वह सुन्दर दिख रहा है फिर भी उसके लिए उड़ पाना कठिन था। उसने अपने पंखों पर लगे सभी मोर पंख उखाड़ फेंके।

उसने अपने आपको साधारण (सादा) रूप में स्वीकर कर लिया। तब वह अपने मित्रों के पास गया और उनसे अपने द्वारा की गई बेइज्जती के लिए माफी मांगी। उन्होंने उसे अपना लिया और वे मित्र बन गए। अंततः कौआ खुश हो गया ।

Retranslation Of Isolated Sentences

1. He wanted to be like a peacock. — वह मोर जैसे दिखाई देना चाहता था।
2. You look so dull and plain. — तुम बहुत ही नीरस और साधारण दिखते हों।
3. The crow saw many peacock feathers on the ground. — कौए ने बहुत सारे मोर पंख ज़मीन पर पड़े देखे।
4. I look as beautiful as a peacock. — मैं मोर की तरह सुंदर लगता हूँ।
5. I don’t belong to you any more. — अब मेरा तुमसे कोई (संबंध) नाता नहीं है।
6. Peacock feathers will not make you a peacock. — मोर पंख तुम्हें मोर नहीं बना देंगे।
7. He returned to his fellow crows. — वह अपने साथी कौओं के पास वापिस आ गया।
8. We should accept ourselves the way we are. — हम जैसे हैं हमें अपने आपको वैसा ही स्वीकार कर लेना चाहिए।
9. I hope you have learnt your lesson. — मुझे आशा है कि तुम्हें अपना सबक मिल चुका है।
10. The crow realized his mistake. — कौए ने अपनी गलती मान ली।
11. The crow was finally happy.– अंतत: कौआ खुश हो गया।

Punjab State Board PSEB 7th Class English Book Solutions Poem 2 The Hunter and the Deer Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 English Poem 2 The Hunter and the Deer

Activity 1.

1. Meaning of the word as used in the poem (adjective/noun/verb, etc.)
2. Pronunciation (The teacher may refer to the dictionary or the mobile phone for correct pronunciation.)
3. Spellings :

Journey	plea	buck
doe	fawn	beast

Vocabulary Expansion

Activity 2.

Pick up words from the poem that match the rhyme of the following words.

Activity 3.

Read the words in the following table and do as directed.

Answer:

Activity 4

Read the poem and select the appropriate option to fill in the given blanks.

Question 1.
The hunter went on a journey to find some …………………..
(a) deer meat
(b) dog meat
(c) horse meat
Answer:
(a) deer meat

Question 2.
The hunter found …………………
(a) a dog
(b) a buck
(c) a bear
Answer:
(b) a buck

Question 3.
The other word for a male deer is ………..
(a) doe
(b) fawn
(c) buck
Answer:
(c) buck

Question 4.
The poet thought that the buck was begging for ………
(a) the fawn’s life
(b) his own life
(c) the doe’s life
Answer:
(b) his own life

Question 5.
A female deer is called a ………
(a) doe
(b) fawn
(c) buck
Answer:
(a) doe

Question 6.
A young deer is called a …………
(a) doe
(b) fawn
(c) buck
Answer:
(b) fawn

Question 7.
The hunter remembered what he came for and raised his ……….
(a) hand
(b) gun
(c) head
Answer:
(b) gun

Question 8.
A …….. came out of nowhere.
(a) doe
(b) fawn
(c) buck
Answer:
(b) fawn

Question 9.
The hunter felt that he could not the buck.
(a) kill
(b) raise
(c) look at
Answer:
(a) kill

Question 10.
The hunter gathered__for feeding the deer.
(a) fruits
(b) leaves
(c) nuts.
Answer:
(c) nuts.

Activity 5.

Write answers to the following questions.

Question 1.
What did the hunter want to eat ?
शिकारी क्या खाना चाहता था ?
Answer:
The hunter wanted to eat some deer meat.

Question 2.
What did the hunter see ?
शिकारी ने क्या देखा ?
Answer:
The hunter saw a buck.

Question 3.
Why did the hunter not kill the buck ?
शिकारी ने हिरण को क्यों नहीं मारा ?
Answer:
The hunter did not kill the buck because he saw a plea of mercy in his eyes. He begged for his life.

Question 4.
What did the hunter do ?
शिकारी ने क्या किया ?
Answer:
The hunter gathered some nuts and fed the buck.

Question 5.
How did the buck feel after eating nuts ?
नट्स खा कर हिरण ने कैसा महसूस किया ?
Answer:
After eating nuts, the buck felt himself out of fear.

Activity 6.

Explain the following statements in your own words.

1. And if he killed the buck he’d feel like a beast.
2. And something grew in him.
3. And he felt the deer’s lack of fear.
Answer:
1. Killing is a beastly act.
2. A feeling of mercy arose in him.
3. He felt that the deer had lost his fear.

Learning Language

Determiners

Let us look at the following sentences :

1. The rabbit found its hole.
2. I ate the vanilla cake in the evening.
3. The metal cans are recyclable.

The italicized words above are determiners.
Determiners are words like ‘the’, ‘an’, ‘this’ or ‘some that always come before a noun or before any other adjectives used for the noun.

There are four different types of determiners in English :
(1) Articles
(2) Demonstratives
(3) Quantifiers and
(4) Possessives.

1. Articles बहुत ही महत्त्वपूर्ण Determiners हैं। ये तीन हैं-a, an, तथा the. इनका प्रयोग Singular nouns gent Adjectives on the IT Articles are among the most common of the determiners. There are three singular articles: ‘a’, ‘an’, and ‘the’. Articles specify (or determine) which noun the speaker is referring to. ‘A’ and ‘an’ are indefinite articles. They are used when you are talking about a general version of the noun.
For example:
1. A cat is a cute animal.
2. An eagle can see the ground from the sky.

‘A’ is used before words that begin with the sound of a consonant such as ‘p’, ‘l’, ‘d’, ‘s’, and ‘an’ is used before words beginning with the sound of a vowel such
as ‘a’, ‘e’, ‘i’, o’, ‘u’.
Examples : Consonant sound
1. a cat
2. a pan.
3. a European :
4. a cow
5. a hen

Examples : Vowel sound
1. an apple
2. an honest man
3. an umbrella
4. an hour
5. an egg

“The’ is a definite article. It is used before a specific noun, as-
1. He went to the best restaurant in the city.
2. The kitten is meowing too loudly.
Here the speaker is talking about a particular (विशेष) kitten and a particular restaurant.

Activity 7.

In the following sentences, choose one of the three options and put a tick on the right one.
1. I have a/an/the/good idea.
2. That is a/an/the/interesting toy!
3. I have kept the bag in alan/the/cupboard.
4. Do the Sharmas have a/an/the/blue car ?
5. The water in a/an/the/river is dirty.
6. He had a/an/the/piece of chocolate.
7. I like to eat a/an/the/egg everyday.
8. She has a/an/the/good habit of brushing her teeth twice a day.

9. Raghav likes to walk in a/an/the/rain.
10. Radha plays a/an/the game of chess everyday.
Answer:
1. a
2. an
3. the
4. a
5. the
6. a
7. an
8. the
9. the
10. the.

2. Demonstrative adjectives : are also used as determiners in English. They are – “this”, “that, “these’ and ‘those’. Demonstratives are used in a situation in which the speaker can point to an item.

For example:
1. Do you want this piece of cake ?
2. I don’t want to watch that movie.
3. These black grapes are sour.
4. He wanted to hire those boys for the job.
“This’ and ‘these’ point to the items close to us; “that and those’ refer to items far away. Note also “this’ and ‘that are singular while these’ and ‘those’ are plural.

Activity 8.

Let us help Richard describe his office.

Write ‘this’ or ‘these for things that are near him, and that’ or ‘those’ for things that are not near him. One has been done for you.
1. This laptop is new.
2. ………….. wooden cabinet is for his papers.
3. ………….. books are about business.
4. ………….. computer is also new.
5. ………….. dustbin is very good
6. ……….. curtains are very old.
7. ………… plant is beautiful.
8. …………… wooden horses are nice.
9. …………. cage does not have a real bird.
10. ……….. drawers need repair.
Answer:
2. This
3. These
4. This
5. That
6. These
7. That
8. These
9. This
10. These.

3. Quantifiers: Quantifiers are determiners that indicate how much or how little of the noun is being talked about. They include words such as ‘all’, “a few’, and many’.
For example :
1. She read all the books.
2. She liked all the sweets equally.
3. A few children like beans, so the school canteen stopped serving beans to them.
4. Many kittens are taught to hunt by their mothers.

Activity 9.

In the following sentences choose one of the options and put a tick on the right one.

1. There are only ……………… bananas left in the box.
(a) a few
(b) a little

2. We need ……………. butter for this cake.
(a) a few
(b) a little

3. There are only ……….. days left to give the reports.
(a) a few
(b) a little

4. I bought …………. apples from this shop.
(a) a few
(b) a little

5. …………….. people live in your city ?
(a) How much
(b) How many

6. …………… water is there in the sea ?
(a) How much .
(b) How many

7. We need …………… bananas.
(a) some
(b) any

8. You can’t buy …………….. oranges in this shop.
(a) some
(b) any

9. There is a bus ……………… 2 hours.
(a) each
(b) every

10. We enjoyed …………….. minute of our holidays.
(a) each
(b) every
Answer:
1. (a) a few
2. (b) a little
3. (a) a few
4. (a) a few
5. (b) How many
6. (a) How much
7. (a) some
8. (b) any
9. (b) every
10. (a) each.

4. Possessive Adjectives: When talking about a noun that belongs to someone or something, we use possessive adjectives to show ownership. Possessive adjectives include ‘my’, ‘your’, ‘his’, ‘her’, ‘its’, ‘our’ and their’. For example :
1. Where is your mother ?
2. The dog growled and showed its teeth.
3. My best friend loves cats.
4. Which one is his car ?
5. Speaking the truth is her best quality.
6. In the autumn season, trees shed their leaves.
7. It’s our house.
The possessive adjective (determiner) comes before the noun.

Activity 10

Complete the following letter written by Ashok to Deepak. Fill in the correct possessive adjectives.

Hello Deepak
…….1. ….. name is Ashok. This is ……. 2……….. friend Satish. He is thirteen years old …….. 3. ……. sister is nine. They have got a pet. ……. 4. ……. pet is a dog. …… 5. ……. name is Caesar. Satish and I go to the same school. There are 600 boys and girls in ……. 6. ……. school. Satish’s class teacher’s name is Mrs. Sharma. She has got a pet, too. ……. 7. ……. pet is a cat. Our class teacher is Mr. Gupta. I like ……. 8……… lessons. He has three dogs. The dogs love to play in …….. 9. ……. garden. Now I have a question for you. What is ……. 10. ……. pet ?
Yours
Ashok

Answer:
1. My
2. my
3. His
4. Their
5. His/Its
6. our
7. Her
8. his
9. his/their
10. your.

Learning to Listen

Activity 11.

Your teacher will speak five words. You will listen to him/her carefully and write the words in the space provided. Thereafter, you will write three rhyming words for each in the space given under each word. An example is given :

Example Word Light

fight

kite

white

नोट – कृपया अपने अध्यापक से अन्य शब्द लेकर rhyming words लिखने का अभ्यास करें। हमने यहां अपनी ओर से ये शब्द दिए हैं।

S.No.	Word 1 hit	Word 2 book	Word 3 sing	Word 4 peep	Word 5 behind
1.	hit	shook	ring	deep	find
2.	sit	took	bring	sleep	kind
3.	fit	hook	king	keep	bind

Learning to Speak (Pairwork)

Kindness to other people and animals is very important for human beings. We must be kind to others. In our life, many people have been kind to us. Do you remember any kind act done to you by your neighbour, friend, mother, uncle or a stranger ?

Activity 12.

Tell your partner about how someone was kind to you/how you were kind to someone (a human being/an animal).
Some useful words/phrases

1. my neighbour/friend
2. kindness
3. sympathy
4. virtue
5. made me smile
6. generosity
7. greatest gift
8. won my heart
9. I can’t forget
Answer:
Yesterday it was very cold. I saw an old and weak beggar by the roadside. He was poorly clothed and was shivering badly. But I was in full winter dress, i.e., all woollen. I had a blanket too. I took it off and put it on the beggar. His body stopped shaking soon. Had I not given him the blanket, he would have surely died. He blessed and blessed me. It made me smile. I felt great within me. Really the acts of kindness fetch true happiness. Sympathy is divine.

Learning to Write

Application

Study the following format of writing an application for fee concession.

Addressed to The Principal [Name of the school] [Address] [Date] Subject Subject : Application for Fee Concession Salutation Sir/Madam Body of Application I beg to say that I am a student of class 7 in this school. I am a good student. I always stand 1st in the class. My parents are poor. They are unable to pay full fees. Therefore, I request you to kindly grant me a concession in my fee. I shall be very thankful to you. Closing Thanking you Yours obediently [Your Name] [Class and section] [Roll No.]

Activity 13

Write an application to your Principal requesting him/her to grant you sick leave for three days.

The Headmaster
SD High School
Sangrur
Sir
I beg to say that I am a student of VIIth class. I am ill. My whole body is aching. So I cannot come to school. Kindly grant me leave for three days.
I shall be thankful to you for this kind act.
Yours obediently
XYZ
February 19, 20……

Learning to Use Language

Read the following example of a four line poem.

My Home My home is a brick house Where it’s warm and safe to be ; I wish all the world’s children Could be lucky, like me. — Trevor Harvey

Activity 14.

Use some of the following words/phrases or any other you like to write your own four line poem.

I, see, blue, violet, red, rainbow, colours, flowers, evening, breeze, trees, swaying, dance

Look ! A colourful garland in the sky,
A beautiful rainbow, necklace of a bride.
After the rain all fresh and gay,
Among dancing flowers, she wears it with pride.

Stanzas For Comprehension

Read the following stanzas carefully and answer the questions that follow each :

(1) The Hunter and the Deer
The Hunter went on a journey
To find some deer meat
He saw a buck and looked into his eyes
He saw a plea, the buck begging for his life
A doe and a fawn came from behind
Needing the buck in their lives.

1. What did the hunter see in the buck’s eye ?
शिकारी ने हिरण की आंखों में क्या देखा ?

2. Who needed the buck in their lives?
जीवन में हिरण की ज़रूरत किसे थी ?

3. Name the poem and the poet ?
कविता और कवि का नाम बताएं।
Answer:
1. The hunter saw an appeal of mercy for life in the buck’s eyes.
2. His family members, the doe and the fawn, needed the buck in their lives.
3. The name of the poem is ‘The hunter and the Deer’. Its poet is anonymous

(2) The hunter knew what he came for and raised his gun
But out of nowhere, he saw the buck’s son
It was cute, to say the least
And if he killed the buck he’d feel like a beast
The hunter looked at the deer again
And something grew in him.

1. How did the buck’s son look ?
हिरण का पुत्र कैसा लगता था ?

2. What feeling arrested the hunter ?
शिकारी के मन में क्या भावना आई ?

3. What is the central idea of the poem ?
कविता का केंद्रीय भाव क्या है ?
Answer:
1. The buck’s son looked very cute.
2. He felt that if he killed the buck, he would be no better than an animal.
3. Mercy and pity for animals is the central idea of the poem. Having pity on the weak and innocent is a great virtue. The art of kindness gives real happiness.

(3) He gathered some nuts and fed the deer
And he felt the deer’s lack of fear
He smiled a great big smile
He stayed with the deer for a while
And he went home feeling great

1. How did he feed the deer ?
उसने हिरण को भोजन कैसे कराया ?

2. Why did he smile a big smile ?
वह खुल कर क्यों मुस्कराया ?

3. Write the rhyming words in the Stanza. Two or three pairs.
पद्य में से लय वाले शब्द लिखें। दो या तीन जोड़े।
Answer:
1. He collected some nuts and fed the deer.
2. He smiled a big smile to see the buck without fear.
3. deer – fear; smile – while.

Word Meanings

The Hunter and the Deer Summary in Hindi

यह कविता पशुओं के प्रति दया और प्रेम का व्यवहार करने का पाठ पढ़ाती है। एक शिकारी हिरण का मांस प्राप्त करने के लिए वन में शिकार करने गया। उसने एक हिरण को देखा और उसे मारना चाहा। परंतु उसने उसकी आँखों में अपनी याचना के भाव देखे जो जिंदगी की भीख मांग रहे थे। इतने में एक हिरणी और उसका बच्चा भी आ गए। वे चाहते थे कि शिकारी हिरण को उनकी खातिर छोड़ दे। शिकारी तो शिकार के लिए आया था।

इसलिए उसने अपनी बंदूक उठाई। तभी हिरण का बच्चा (पुत्र) आगे आ गया जो बहुत ही प्यारा था। उसे देखकर शिकारी के विचार बदल गए। उसने सोचा कि किसी की जान लेना तो जानवरों का काम है। अत: उसने कुछ नट्स इकट्ठे करके हिरण को खिलाए। हिरण खुश हो गया और उसका डर जाता रहा। परंतु दयावान शिकारी उससे भी अधिक प्रसन्न था क्योंकि उसने नेकी का एक महान् कार्य किया था।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 9 ਯਾਤਰਾ: ਸ੍ਰੀ ਅਮਰਨਾਥ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 9 ਯਾਤਰਾ: ਸ੍ਰੀ ਅਮਰਨਾਥ

I. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :

(i) ਸ੍ਰੀ ਅਮਰਨਾਥ ਅਸਥਾਨ ਕਿਸ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿੱਚ ਹੈ ?
(ਉ) ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
(ਆ) ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ
(ਇ) ਉੱਤਰਾਂਚਲ ।.
ਉੱਤਰ :
(ਆ) ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ✓

(ii) ਪਹਿਲਗਾਮ ਤੋਂ ਚੰਦਨਵਾੜੀ ਕਿੰਨੀ ਦੂਰ ਹੈ ?
(ਉ) 16 ਕਿਲੋਮੀਟਰ
(ਆ) 26 ਕਿਲੋਮੀਟਰ
(ਈ) 14 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) 14 ਕਿਲੋਮੀਟਰ । ✓

(iii) ਤੁਰਨ ਤੋਂ ਅਸਮਰਥ ਯਾਤਰੀ ਕਾਹਦੀ ਸਵਾਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਘੋੜਾ
(ਅ) ਉਠ
(ਈ) ਹਾਥੀ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਘੋੜਾ ✓

(iv) ਸ੍ਰੀ ਅਮਰਨਾਥ ਗੁਫਾ ਦੀ ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ ਉਚਾਈ ਕਿੰਨੀ ਹੈ ?
(ਉ) 14539 ਫੁੱਟ
(ਅ) 12729 ਫੁੱਟ
(ਈ) 11790 ਫੁੱਟ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 12729 ਫੁੱਟ ✓

(v) ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਕਿਹੋ-ਜਿਹੇ ਪਹਾੜ ਹਨ ?
(ਉ) ਚਟਾਨਾਂ ਖਿਸਕਣ ਵਾਲੇ
(ਅ) ਸੰਘਣੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਾਲੇ
(ਇ) ਹਰੇ-ਭਰੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਚਟਾਨਾਂ ਖਿਸਕਣ ਵਾਲੇ ✓

II. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅਮਰਨਾਥ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਸਾਰੇ ਸਾਥੀ ਕਿਉਂ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਏ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਿਉਂਕਿ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਸਥਾਨ ਦੇਖਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਲਖਨਪੁਰ ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਯਾਤਰੀ ਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪਕਵਾਨ ਲੱਡੂਆਂ ਦਾ ਸਵਾਦ ਚੱਖ ਰਹੇ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪਤਨੀਟਾਪ ਦਾ ਮੌਸਮ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਥੇ ਠੰਢੀ ਹਵਾ ਰੁਮਕ ਰਹੀ ਸੀ ਤੇ ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਗਰਮੀ ਘਟ ਗਈ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸ੍ਰੀ ਅਮਰਨਾਥ ਸ਼ਾਈਨ ਬੋਰਡ ਵਲੋਂ ਕਿਹੜੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਸ੍ਰੀ ਅਮਰਨਾਥ ਸ਼ਾਈਨ ਬੋਰਡ ਵਲੋਂ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਪੁਖ਼ਤਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ । ਮੈਡੀਕਲ ਕੈਂਪ ਲਾਏ ਗਏ ਸਨ ਤੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਲਈ ਆਰਜ਼ੀ ਪਖ਼ਾਨੇ ਤੇ ਇਸ਼ਨਾਨ-ਘਰ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪਿੱਸੂ ਘਾਟੀ ਤਕ ਚੜ੍ਹਾਈ ਕਿਹੋ-ਜਿਹੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਤਿੱਖੀ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਾਥੀ ਲਖਨਪੁਰ ਸਰਹੱਦ ਤਕ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚੇ ?
ਉੱਤਰ :
ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀ ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਤੋਂ ਬੱਸ ਵਿਚ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ-ਜੰਮੂ ਮਾਰਗ ਰਾਹੀਂ ਲਖਨਪੁਰ ਪਹੁੰਚੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਲੰਗਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਪਕਵਾਨ ਪਰੋਸੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਲੰਗਰਾਂ ਵਿਚ ਖੀਰ, ਜਲੇਬੀ, ਕੇਸਰ-ਦੁੱਧ, ਮੁਰੱਬਾ ਤੇ ਦੱਖਣੀ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁਆਦੀ ਪਕਵਾਨ ਪਰੋਸੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਸੁਵਖਤੇ ‘ਅਨਾਊਂਸਮੈਂਟ ਰਾਹੀਂ ਕੀ ਸੂਚਨਾ ਮਿਲੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਤੀਜੇ ਵਿਚ ਸੁਵਖਤੇ ਅਨਾਉਂਸਮੈਂਟ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਸੂਚਨਾ ਮਿਲੀ ਕਿ ਯਾਤਰਾ ਸਵੇਰੇ ਸੁਵਖਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸ੍ਰੀ ਅਮਰਨਾਥ ਗੁਫਾ ਤਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਰਸਤੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਸ੍ਰੀ ਅਮਰਨਾਥ ਦੀ ਗੁਫਾ ਤਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਦੋ ਰਸਤੇ ਹਨ । ਇਕ ਰਸਤਾ ਪਹਿਲਗਾਮ ਤੋਂ ਚੰਦਨਵਾੜੀ, ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਤੇ ਪੰਚਤਰਨੀ ਹੋ ਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਦੂਜਾ ਬਾਲਟਾਲ ਰਾਹੀਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੈਦਲ ਯਾਤਰਾ ਵਿਚਲੇ ਰਸਤੇ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੈਦਲ ਤੁਰਨ ਵਾਲੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਡੰਡੇ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਤਿੱਖੀ ਚੜ੍ਹਾਈ ਚੜ੍ਹਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ । ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ ਦੇ ਲੰਗਰ ਲੱਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਕ ਪਾਸੇ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਡੂੰਘੀਆਂ ਖਾਈਆਂ । ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੇ ਦਿਸ਼ ਅਜਬ ਹਨ । ਇਕ ਪਾਸੇ ਪਹਾੜ ਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਗੁੰਡ-ਮੁੰਡ ਪਹਾੜੀਆਂ । ਮੌਸਮ ਦੇ ਮਿਜ਼ਾਜ ਦਾ ਕੁੱਝ ਪਤਾ ਨਹੀਂ । ਲਗਦਾ । ਕਦੇ ਗਰਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਕਦੇ ਸੀਤ ਹਵਾਵਾਂ ਚੱਲਦੀਆਂ ਹਨ । ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਝੱਟ ਹੀ ਕੋਈ ਬਦਲੀ ਮੀਂਹ ਵਰ੍ਹਾਉਣ ਲਗਦੀ ਹੈ । ਗੜੇ ਵੀ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂਚਰਚਾ, ਵਿਰਲੇ-ਵਿਰਲੇ, ਪ੍ਰਬੰਧ, ਕਤਾਰ, ਬਿੰਦ-ਝੱਟ, ਗੜੇ, ਅਦੁੱਤੀ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਚਰਚਾ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ)-ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਗੁਣਾਂ-ਔਗੁਣਾਂ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰੋ ।
2. ਵਿਰਲੇ-ਵਿਰਲੇ ਟਾਵੇਂ-ਟਾਵੇਂ, ਦੂਰ-ਦੂਰ)-ਇਸ ਪਹਾੜੀ ਉੱਤੇ ਰੁੱਖ ਵਿਰਲੇ-ਵਿਰਲੇ ਹੀ ਹਨ ।
3. ਪ੍ਰਬੰਧ (ਇੰਤਜ਼ਾਮ-ਮੇਲੇ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਪੁਲਿਸ ਕਰਦੀ ਹੈ ।
4. ਕਤਾਰ ਲਾਈਨ, ਅੱਗੇ-ਪਿਛੇ ਖੜੇ ਹੋਣਾ)-ਬੱਸ ਜਾਂ ਰੇਲ ਦੀ ਟਿਕਟ ਲੈਣ ਸਮੇਂ ਸਾਨੂੰ ਖਿੜਕੀ ਸਾਹਮਣੇ ਕਤਾਰ ਵਿਚ ਖੜੇ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
5. ਬਿੰਦ-ਝੱਟ ਥੋੜ੍ਹਾ ਸਮਾਂ-ਬੱਦਲੀ ਆਈ ਤੇ ਬਿੰਦ-ਝੱਟ ਵਰੁ ਕੇ ਚਲੀ ਗਈ ।
6. ਗੜੇ ਅਹਿਣ, ਓਲੇ)-ਕਲ੍ਹ ਖੂਬ ਗੜੇ ਪਏ ਤੇ ਅੱਜ ਠੰਢ ਵਧ ਗਈ ।
7. ਅਦੁੱਤੀ ਲਾਸਾਨੀ)-ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਸੂਲਾਂ ਉੱਤੇ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਅਦੁੱਤੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਿੱਤੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ
(i) ਜਦੋਂ ਮੂੰਹ-ਹਨੇਰੇ, ‘ਚਨੈਨੀ’ ਪਹੁੰਚੇ, ਤਾਂ ……… ਨਜ਼ਾਰੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ ।
(ii) ਰਾਮਬਾਣ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਢਾਈ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਮੀ ………. ਸੁਰੰਗ ਲੰਘਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ।
(iii) ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੇਖਣ ਵਾਲੀ ਸੰਸਥਾ ……… ਵਲੋਂ ਉਚੇਚੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਸਨ ।
(iv) ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਉੱਚੇ …….. ਹਨ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਡੂੰਘੀਆਂ ………… ।
(v) ਤਿਲਕਣ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ……… ਸਾਥ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਜਦੋਂ ਮੂੰਹ-ਹਨੇਰੇ ‘ਚਨੈਨੀ ਪਹੁੰਚੇ, ਤਾਂ ਮਨਮੋਹਕ ਨਜ਼ਾਰੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ ।
(ii) ਰਾਮਬਣ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਢਾਈ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਮੀ ਜਵਾਹਰ ਸੁਰੰਗ ਲੰਘਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ।
(iii) ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੇਖਣ ਵਾਲੀ ਸੰਸਥਾ ਅਮਰਨਾਥ ਸ਼ਾਈਨ ਬੋਰਡ ਵਲੋਂ ਉਚੇਚੇ । ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਸਨ ।
(iv) ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜ ਹਨ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਡੂੰਘੀਆਂ ਖਾਈਆਂ ।
(v) ਤਿਲਕਣ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਡੰਡਾ ਸਾਥ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ-
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਛੁੱਟੀਆਂ – …….. – …………
ਸਮਾਂ – …….. – …………
ਯਾਤਰਾ – …….. – …………
ਫਟਾਫਟ – …….. – …………
ਸੁੰਦਰ – …….. – …………
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਛੁੱਟੀਆਂ – छुट्टियां – Holidays
ਸਮਾਂ – समय – Time
ਯਾਤਰਾ – यात्रा – Visit
ਫਟਾਫਟ – फटाफट – Hastily
ਸੁੰਦਰ – सुन्दर – Beautiful

IV. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ –
ਪਰਬੰਧ, ਸੰਗਣੇ, ਰਸਤਿਉਂ, ਡੂੰਗੀਆਂ, ਬਨਾਸਪਤੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਅਸ਼ੁੱਧ – ਸ਼ੁੱਧ
ਪਰਬੰਧ – ਪ੍ਰਬੰਧ
ਸੰਗਣੇ – ਸੰਘਣੇ
ਰਸਤਿਉਂ – ਰਸਤਿਓਂ
ਡੂੰਗੀਆਂ – ਡੂੰਘੀਆਂ
ਬਨਾਸਪਤੀ – ਬਨਸਪਤੀ ।

V. ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਤੁਸੀਂ ਕੋਈ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਹੈ । ਉਸਦਾ ਹਾਲ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਸਕੂਲ ਵਲੋਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਇਕ ਗਰੁੱਪ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ ਗਿਆ । ਇਸ ਗਰੁੱਪ ਵਿਚ ਮੈਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਾਂ । ਇਸ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਸਾਡੇ ਕਲਾਸ ਇੰਚਾਰਜ ਅਧਿਆਪਕ ਸਾਹਿਬ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ । ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਜੰਮ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਬੱਸ ਵਿਚ ਬੈਠ ਗਏ । ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਅਸੀਂ ਜੰਮ ਪੁੱਜੇ । ਰਾਤ ਇਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਕੱਟੀ ਤੇ ਸਵੇਰੇ ਬੱਸ ਵਿਚ ਸਵਾਰ ਹੋ ਕੇ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਵਲ ਚਲ ਪਏ ।

ਅਗਲਾ ਰਸਤਾ ਵਿੰਗ-ਵਲੇਵੇਂ ਖਾਂਦਾ ਪਹਾੜੀ ਸੀ । ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਪਹਾੜ, ਝਾੜੀਆਂ ਤੇ ਜੰਗਲੀ ਪੌਦਿਆਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ਸਨ । ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਅਸੀਂ ਅੱਗੇ ਵਧਦੇ ਗਏ, ਪਹਾੜ ਉੱਚੇ ਹੁੰਦੇ ਗਏ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪੱਥਰਾਂ ਦੀ ਮਿਕਦਾਰ ਤੇ ਆਕਾਰ ਵਧਦੇ ਗਏ । ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਚੀਲਾਂ ਤੇ ਦਿਉਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਲੱਦੇ ਪਹਾੜ ਆਏ । ਕਈ ਥਾਂਵਾਂ ‘ਤੇ ਪਹਾੜੀ ਆਬਸ਼ਾਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਡਿਗ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਬੱਸ ਉੱਚੀਆਂ-ਨੀਵੀਆਂ ਅਤੇ ਵਲ ਖਾਂਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਤੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੋਈ ਅੱਗੇ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ । ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਬਾਰੀ ਵਿਚੋਂ ਝਾਕਦਾ ਹੋਇਆ ਦਿਲ-ਖਿੱਚਵੇਂ ਕੁਦਰਤੀ ਨਜ਼ਾਰਿਆਂ ਤੇ ਪਹਾੜੀ ਰਸਤੇ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣ ਰਿਹਾ ਸਾਂ । ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਅਸੀਂ ਅੱਗੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਾਂ, ਤਿਉਂ-ਤਿਉਂ ਅਸੀਂ ਮੌਸਮ ਦੇ ਕਈ ਰੰਗ ਦੇਖ ਰਹੇ ਸਾਂ ਠੰਢ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ । ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਸਵਾ ਸੱਤ ਵਜੇ ਬੱਸ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਪਹੁੰਚੀ । ਰਾਤ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਇਕ ਹੋਟਲ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰ ਲਿਆ ।

ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਸਾਥੀ ਬੱਸ ਵਿਚ ਸਵਾਰ ਹੋ ਕੇ ਟਾਂਗਮਰਗ ਪਹੁੰਚੇ । ਟਾਂਗਮਰਗ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਹੈ । ਇੱਥੋਂ ਗੁਲਮਰਗ ਅੱਠ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਗੁਲਮਰਗ ਤਕ ਪੈਦਲ ਤੁਰ ਕੇ ਜਾਣ ਤੇ ਪਹਾੜ ਦੀ ਸੈਰ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਨ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ । ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀ-ਖ਼ੁਸ਼ੀ, ਹੱਸਦੇ, ਨੱਚਦੇ, ਗਾਉਂਦੇ ਤੇ ਹੁਸੀਨ ਕੁਦਰਤੀ ਨਜ਼ਾਰਿਆਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣਾ ਪੰਧ ਮੁਕਾ ਰਹੇ ਸਾਂ । ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਕਈ ਲੋਕ ਘੋੜਿਆਂ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਵੀ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ । ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਦਿਓ-ਕੱਦ ਪਹਾੜਾਂ ਉੱਤੇ ਉੱਚੇ-ਉੱਚੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਅਸਮਾਨ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਸਨ । ਪਹਾੜ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਡੂੰਘੀਆਂ ਪਤਾਲਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚਦੀਆਂ ਖੱਡਾਂ ਹਨ ।

ਥੋੜੀ ਦੇਰ ਮਗਰੋਂ ਅਸੀਂ ਗੁਲਮਰਗ ਪੁੱਜੇ । ਇੱਥੇ ਇਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਫੁੱਲਾਂ ਲੱਦਿਆ ਮੈਦਾਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਚਸ਼ਮੇ ਵਗਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉੱਚੀਆਂ ਚੀਲਾਂ ਦੀਆਂ ਸੰਘਣੀਆਂ ਤੇ ਲੰਮੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ਨੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਹੁਸੀਨ ਤੇ ਦਿਲ-ਖਿੱਚਵਾਂ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਇਕ ਘੰਟਾ ਇੱਥੇ ਠਹਿਰੇ । ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਹੋਟਲਾਂ, ਘੁੰਮਣ ਲਈ ਸੜਕਾਂ, ਮੋਟਰ-ਕਾਰਾਂ ਲਈ ਪਾਰਕਾਂ ਬਣਾ ਕੇ ਇੱਥੋਂ ਖਿਲਮਰਗ ਤਕ ਟਿੰਬਰ ਟੇਲਰ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਪਰ ਹੋਟਲਾਂ ਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਦਖ਼ਲ-ਅੰਦਾਜ਼ੀ ਨੇ ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਗਾੜ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ।

ਗੁਲਮਰਗ ਤੋਂ ਖਿਲਮਰਗ ਤਕ ਦਾ ਰਸਤਾ ਕੱਚਾ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਪੱਧਰੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚੋਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਗੁਲਮਰਗ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਘੋੜਿਆਂ ‘ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਜਾਉਂਦੇ ਖਿਲਨਮਰਗ ਪੁੱਜੇ । ਇਹ ਥਾਂ ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ 11,000 ਫੁੱਟ ਉੱਚੀ ਹੈ ਤੇ ਇੱਥੇ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਬਰਫ਼ ਜੰਮੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਅਸੀਂ ਬਰਫ਼ ਵਿਚ ਕੁਦਾੜੀਆਂ ਮਾਰਨ ਲੱਗੇ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਚੁੱਕ-ਚੁੱਕ ਕੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਉੱਤੇ ਸੁੱਟਣ ਲੱਗੇ । ਕੁੱਝ ਸਮਾਂ ਅਸੀਂ ਇੱਥੇ ਠਹਿਰੇ ਤੇ ਫਿਰ ਵਾਪਸ ਗੁਲਮਰਗ ਵਿਚੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਟਾਂਗਮਰਗ ਪਹੁੰਚੇ । ਰਾਤ ਅਸੀਂ ਮੁੜ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਆ ਠਹਿਰੇ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਸਹਿਮਤ :

ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਇਕ ਗੱਲ ਨੂੰ ਮੰਨ ਲੈਣਾ । ਹਾਸਲ ਪ੍ਰਾਪਤ । ਅਦਾ ਕਰਨ-ਬਣਦੀ ਰਕਮ ਦੇਣੀ । ਪਕਵਾਨ-ਪਕਾਇਆ ਹੋਇਆ ਖਾਣਾ ! ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ-ਬਹੁਤੇ, ਬਹੁਤਾ ਕਰਕੇ । ਘੂਕੀ-ਗੂੜ੍ਹੀ ਨੀਂਦ । ਰਮਣੀਕ-ਮਨ ਨੂੰ ਮੋਹਣ ਵਾਲੀ । ਰੁਮਕਦੀ-ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਚਲਦੀ । ਪੁਖ਼ਤਾ-ਮਜ਼ਬੂਤ । ਇੰਤਜ਼ਾਮ-ਪ੍ਰਬੰਧ । ਮੈਡੀਕਲ ਕੈਂਪਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ । ਆਰਜ਼ੀ-ਕੰਮ-ਚਲਾਉ, ਕੱਚੇ । ਬੱਦਲਵਾਈ-ਬੱਦਲਾਂ ਦਾ ਛਾਏ ਹੋਣਾ । ਅਨਾਉਂਸਮੈਂਟ-ਉੱਚੀ ਬੋਲ ਕੇ ਦੱਸਣਾ ਸੂਚਨਾ-ਖ਼ਬਰ ! ਸੁਵੱਖਤੇ-ਸਵੇਰੇ, ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ।ਵਾਹਨਾਂ-ਗੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਪਿੱਠ-ਬੈਗ-ਪਿੱਠ ਉੱਤੇ ਚੁੱਕਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਬੈਗ । ਬਰਸਾਤੀ-ਮੀਂਹ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਵਾਲਾ ਲੰਮਾ ਪਤਲਾ ਕੋਟ । ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਸਤੇ-ਰਖਵਾਲੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਫ਼ੌਜੀ । ਸੂਬਿਆਂ-ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ ਮਿਜ਼ਾਜ-ਸੁਭਾ, ਤਬਦੀਲੀ ਤੋਂ ਭਾਵ । ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ-ਕੁਦਰਤ। ਸ਼ੀਤ-ਠੰਢੀਆਂ । ਬਿੰਦ ਲੱਟ-ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਲਈ । ਫ਼ਸਟ ਏਡ-ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਜਾਂ ਰੋਗੀ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ । ਸ਼ਰਧਾਲੂ-ਸ਼ਰਧਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ । ਵੇਸ਼-ਦਾਖ਼ਲ -ਨਾਚ । ਢਿੱਗਾਂ-ਤੋਦੇ, ਬਰਫ਼ ਦਾ ਇਕੱਠਾ ਹੋਇਆ ਸਮੂਹ । ਪਾਵਨ-ਪਵਿੱਤਰ । ਗੁਫ਼ਾ-ਪਹਾੜ ਵਿਚ ਬਣੀ ਡੂੰਘੀ ਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਥਾਂ । ਬਨਸਪਤੀ-ਰੁੱਖ-ਬੂਟੇ । ਅਦੁਤੀ-ਲਾਸਾਨੀ, ਅਦਭੁਤ ।

ਯਾਤਰਾ ਸੀ ਅਮਰਨਾਥ Summary

ਯਾਤਰਾ ਸੀ ਅਮਰਨਾਥ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਉੱਤਰ-ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਸੀ। ਅਮਰਨਾਥ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਬਣਾ ਲਈ । ਉਹ ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਤੋਂ ਬੱਸ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਲਖਨਪੁਰ ਸਰਹੱਦ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚੇ । ਇੱਥੋਂ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਪ੍ਰਾਂਤ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਚੈਕਿੰਗ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਟੈਕਸ ਅਦਾ ਕਰਨਾ ਸੀ ਬਹੁਤੇ ਯਾਤਰੀ ਇਥੋਂ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਲੱਡੂਆਂ ਦਾ ਸਵਾਦ ਚੱਖ ਰਹੇ ਸਨ । ਰਾਤ ਨੂੰ ਦੋ ਵਜੇ ਚੱਲੀ ਬੱਸ ਸਵੇਰੇ ‘ਚਨੈਨੀ ਨਾਂ ਦੇ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਪੁੱਜੀ । ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਕਿਤੇ-ਕਿਤੇ ਲੰਗਰ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ । ਪਤਨੀਟਾਪ ਪਹੁੰਚੇ, ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਗਰਮੀ ਘਟ ਗਈ ਸੀ ਤੇ ਦਿਓਦਾਰ ਦੇ ਰੁੱਖ ਸੁੰਦਰ ਨਜ਼ਾਰਾ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ । ਰਾਮਬਾਣ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਉਹ ਜਵਾਹਰ ਸੁਰੰਗ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਕੇ ਕਾਜੀਕੁੰਡ ਤੋਂ ਅਨੰਤਨਾਗ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਪੰਜ ਕੁ ਵਜੇ ਪਹਿਲਗਾਮ ਪਹੁੰਚ ਗਏ । ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਨਜ਼ਾਰੇ ਅਦਭੁਤ ਸਨ । ਸੁਰੱਖਿਆ ਛਤਰੀ ਵਿਚ ਘਿਰੇ ਬੇਸ ਕੈਂਪ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਕ ਟੈਂਟ ਕਿਰਾਏ ਉੱਤੇ ਲੈ ਲਿਆ । ਇੱਥੇ ਮੈਡੀਕਲ ਕੈਂਪ ਵੀ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਤੇ ਹੋਰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵੀ ਸਨ । ਲੰਗਰ ਵਿਚ ਖੀਰ, ਜਲੇਬੀ, ਕੇਸਰ-ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਪਕਵਾਨ ਪਰੋਸੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ।

ਸਵੇਰੇ ਜਾਗਣ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਬਰ ਮਿਲੀ ਕਿ ਭਾਰੀ ਵਰਖਾ ਕਾਰਨ ਅੱਜ ਯਾਤਰਾ ਰੁਕੀ ਰਹੇਗੀ । ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਯਾਤਰਾ ਆਰੰਭ ਹੋਣੀ ਸੀ । ਭਾਰੀ ਸਮਾਨ ਬੱਸਾਂ ਤੇ ਹੋਰ ਵਾਹਨਾਂ ਵਿਚ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਪਰੰਤੁ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਾਨ ਪਿੱਠੂ ਬੈਗ ਵਿਚ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਇਸ ਸਮਾਨ ਵਿਚ ਗਰਮ ਕੱਪੜੇ, ਬਰਸਾਤੀ, ਦਵਾਈ, ਬੈਟਰੀ ਤੇ ਪਾਣੀ ਆਦਿ ਸਨ । ਪਵਿੱਤਰ ਗੁਫਾ ਤਕ ਜਾਣ ਦੇ ਦੋ ਰਸਤੇ ਹਨ-ਇਕ ਪਹਿਲਗਾਮ ਤੋਂ ਚੰਦਨਵਾੜੀ, ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਤੇ ਪੰਚਤਰਨੀ ਵਲੋਂ ਤੇ ਦੂਸਰਾ ਬਾਲਟਾਲ ਵਲੋਂ ।

ਸਵੇਰੇ ਪੰਜ ਵਜੇ ਲੇਖਕ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀ ਕਤਾਰ ਵਿਚ ਲੱਗ ਗਏ । ਅੱਗੇ ਜਦੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਸਤਿਆਂ ਨੇ ਤੁਰਨ ਲਈ ਹਰੀ ਝੰਡੀ ਦਿੱਤੀ, ਤਾਂ ਯਾਤਰੀ ਚੰਦਨਵਾੜੀ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਟੈਕਸੀਆਂ ਵਲ ਦੌੜ ਪਏ । ਇਥੋਂ ਚੰਦਨਵਾੜੀ 16 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਥਾਂ ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ 8500 ਫੁੱਟ ਉੱਚੀ ਹੈ । ਤਿੱਖੀ ਚੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਹੱਥ ਵਿਚ ਡੰਡਾ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਇਥੋਂ 8 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ । ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਇਕ ਪਾਸੇ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜ ਹਨ ਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਡੂੰਘੀਆਂ ਖੱਡਾਂ । ਤੁਰਨ ਤੋਂ ਅਸਮਰਥ ਯਾਤਰੀ ਘੋੜਿਆਂ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਪਿੱਸੂ ਘਾਟੀ ਤਕ ਚੜਾਈ ਤਿੱਖੀ ਹੈ ।

ਸਤੇ ਵਿਚ ਇਕ ਪਾਸੇ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਪਹਾੜ ਹਨ ਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਗੁੰਡ-ਮੁੰਡ ਪਹਾੜੀਆਂ । ਮੌਸਮ ਦੇ ਬਦਲਣ ਦਾ ਕੁੱਝ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ । ਕਦੇ ਗਰਮੀ ਲਗਦੀ ਹੈ ਤੇ ਕਦੇ ਸੀਤ ਹਵਾ ਕਦੇ ਇਕ ਦਮ ਕੋਈ ਬੱਦਲੀ ਵਰੁਨ ਲੱਗ ਪੈਂਦੀ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਲਦਿਆਂ ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਤੋਂ ਦੋ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪਿੱਛੇ ਵਰਖਾ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਤੇ ਗੜੇ ਪੈਣ ਲੱਗੇ । ਠੰਢ ਵਧ ਗਈ ਅੰਤ ਉਹ ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਪਹੁੰਚੇ, ਜਿਸ ਦੀ ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਉਚਾਈ 11330 ਫੁੱਟ ਹੈ ।

ਸਵੇਰੇ ਲੰਗਰ ਛਕ ਕੇ ਉਹ ਪੰਚਤਰਨੀ ਵਲ ਚਲ ਪਏ । ਦੋ ਘੰਟਿਆਂ ਮਗਰੋਂ ਉਹ ਗਣੇਸ਼ਟਾਪ ਪਹੁੰਚੇ ਤੇ ਦੁਪਹਿਰੇ ਪੰਚਤਰਨੀ । ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਸੀ ਅਮਰਨਾਥ ਗੁਫਾ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਂ ਤੱਤਾਂ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰ ਕੇ ਤਾਂਡਵ ਨਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ । ਤਿੱਖੀ ਚੜਾਈ ਦੇ ਰਸਤੇ ਉੱਤੇ ਉਹ ਬਰਫ਼ ਦੀਆਂ ਢਿੱਗਾਂ ਤੇ ਪੁਲਾਂ ਉੱਤੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹੋਏ ਗੁਫਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ । ਨਹਾ ਧੋ ਕੇ ਉਹ ਸਵੇਰੇ ਤਿੰਨ ਵਜੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਕਤਾਰ ਵਿਚ ਲੱਗ ਗਏ । ਦਸ ਵਜੇ ਉਹ ਗੁਫਾ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਗਏ । ਇਸ ਜਗਾ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਪਾਰਵਤੀ ਨੂੰ ਅਮਰ ਕਥਾ ਸੁਣਾਈ ਸੀ । ਇਹ ਪਾਵਨ ਸਥਾਨ ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ 12729 ਫੁੱਟ ਦੀ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਹੈ ।

ਵਾਪਸੀ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਲਟਾਲ ਦੇ ਰਸਤੇ ਆਉਣਾ ਸੀ । ਤਿੱਖੀ ਚੜ੍ਹਾਈ ਉਤਰਾਈ ਬਰਾਬਰ ਹੀ ਹੈ । ਰਾਹ ਵਿਚ ਖਿਸਕਣ ਵਾਲੇ ਪਹਾੜ ਹਨ । ਗੁਫਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹਾੜਾਂ ਉੱਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ । ਚੌਥੇ ਦਿਨ ਉਹ ਵਾਪਸ ਚਲ ਪਏ । ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਡਲ ਝੀਲ ਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀਆਂ ਸੁੰਦਰ ਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਨੇੜਿਓਂ ਤੱਕਣਾ ਸੀ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 8 ਚਿੜੀ ਦਾ ਬੋਟ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 8 ਚਿੜੀ ਦਾ ਬੋਟ

I. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ :

(i) ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਕੀ ਟੰਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ?
(ਉ) ਡੱਬੇ
(ਅ) ਫੋਟੋਆਂ
(ਇ) ਕਲੰਡਰ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਫੋਟੋਆਂ

(ii) ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਗੱਲ ਕਿਸੇ ਨੇ ਨਹੀਂ ਦੱਸੀ ?
(ਉ) ਪ੍ਰਕਾਸ਼
(ਅ) ਮਣੀਆ
(ਈ) ਮਨੀਟਰ
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਮਨੀਟਰ

(iii) ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਵਿੱਚ ਕੀ ਰੱਖਿਆ ?
(ਉ) ਰੋਟੀ
(ਅ) ਬੋਟ
(ਈ) ਪਾਣੀ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਬੋਟ

II. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅੱਧੀ ਛੁੱਟੀ ਵੇਲੇ ਖਾਣਾ ਕੌਣ ਖਾ ਰਹੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਲੇਖਕ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਤੇ ਮਣੀਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਟੁੱਟ ਗਈ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਿਆਹੀ ਦੀ ਦਵਾਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਬੋਟ ਨੂੰ ਕੀ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਆਣੇ ਵਿਚ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁੱਸਾ ਕਿਉਂ ਆਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਿਉਂਕਿ ਮਨੀਟਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦੱਸੀ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਹੀ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : ਸੌਰੀ, ਬੋਟ, ਸ਼ਾਬਾਸ਼, ਚੰਗਾ, ਕੰਮ, ਚਿੜੀਆਂ, ਲਫ਼ਜ਼ ।
(i) ਸਭ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋਈ ਕਿ ਅਸੀਂ ……………… ਕੀਤਾ ਹੈ ।
(ii) ……………… ਦੀ ਚੀਂ-ਚੀਂ ਦੇ ਸ਼ੋਰ ਨੇ ਸਾਡਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚ ਲਿਆ ।
(iii) ਅਸੀਂ ……………. ਨੂੰ ਆਲ੍ਹਣੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਦੀ ਤਰਕੀਬ ਸੋਚਣ ਲੱਗੇ ।
(iv) ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ……………… ਦਿੱਤੀ ।
(v) ਉਦੋਂ ਸਾਨੂੰ ………… ਲਫ਼ਜ਼ ਦਾ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਤਾ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਸਭ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋਈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਚੰਗਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ।
(ii) ਚਿੜੀਆਂ ਦੀ ਚੀਂ-ਚੀਂ ਦੇ ਸ਼ੋਰ ਨੇ ਸਾਡਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚ ਲਿਆ ।
(iii) ਅਸੀਂ ਬੋਟ ਨੂੰ ਆਲਣੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਦੀ ਤਰਕੀਬ ਸੋਚਣ ਲੱਗੇ ।
(iv) ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਦਿੱਤੀ ।
(v) ਉਦੋਂ ਸਾਨੂੰ ‘ਸੌਰੀ ਲਫ਼ਜ਼ ਦਾ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਤਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਾਕ ਬਣਾਓ :
ਹਿੰਮਤ, ਖ਼ੁਸ਼ੀ, ਬੋਟ, ਆਲੂਣੇ, ਚਿੜੀਆਂ, ਦਵਾਤ, ਲਫ਼ਜ਼
ਉੱਤਰ :
1. ਹਿੰਮਤ ਹੌਸਲਾ-ਹਿੰਮਤ ਨਾ ਹਾਰੋ ਤੇ ਕਦਮ ਅੱਗੇ ਚੱਕੋ ।
2. ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਅਨੰਦ-ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਕੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ।
3. ਬੋਟ (ਪੰਛੀ ਦਾ ਬੱਚਾ, ਜਿਸਦੇ ਅਜੇ ਖੰਭ ਨਾ ਉੱਗੇ ਹੋਣ-ਚਿੜੀ ਦਾ ਬੋਟ ਆਲ੍ਹਣੇ ਵਿਚੋਂ ਫ਼ਰਸ਼ ਉੱਤੇ ਡਿਗ ਪਿਆ
4. ਆਲ੍ਹਣੇ ਪੰਛੀ ਦਾ ਘਰ-ਚਿੜੀਆਂ ਘਰ ਦੀ ਛੱਤ ਵਿਚ ਬਣਾਏ ਆਲ੍ਹਣੇ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ ।
5. ਚਿੜੀਆਂ (ਇਕ ਨਿੱਕਾ ਪੰਛੀ)-ਚਿੜੀਆਂ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਬਾਲਿਆਂ ਵਾਲੀਆਂ ਛੱਤਾਂ ਵਿਚ ਘਰ ਬਣਾ ਕੇ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ।
6. ਦਵਾਤ (ਸਿਆਹੀ ਪਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸ਼ੀਸ਼ੀ, ਜੋ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ)-ਸਿਆਹੀ ਦਵਾਤ ਵਿਚ ਸੰਭਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
7. ਲਫ਼ਜ਼ (ਸ਼ਬਦ-ਤੁਹਾਡਾ ਉਰਦੂ ਦੇ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ।

IV. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ :
ਚਿੜੀ, ਬੱਚਾ, ਘੋੜੀ, ਮੁਰਗਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਚਿੜੀ – ਚਿੜਾ
ਬੱਚਾ – ਬੱਚੀ
ਘੋੜੀ – ਘੋੜਾ
ਮੁਰਗਾ – ਮੁਰਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :
ਉੱਪਰ, ਭਾਰੀ, ਤਕੜਾ, ਬੈਠਾ, ਉੱਤਰਨਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਉੱਪਰ – ਹੇਠਾਂ
ਤਾਰੀ – ਹਲਕੀ
ਤਕੜਾ – ਮਾੜਾ
ਬੈਠਾ – ਖੜ੍ਹਾ
ਉੱਤਰਨਾ – ਚੜ੍ਹਨਾ ।

V. ਰਚਨਾਤਮਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਰਹਿੰਦੇ 10 ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਚਿੜੀ, ਕਾਂ, ਛਾਰਕ, ਘੁੱਗੀ, ਤੋਤਾ, ਮੋਰ, ਕਬੂਤਰ, ਇੱਲ, ਚੱਕੀਰਾਹਾ, ਬੁਲਬੁਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪੰਛੀਆਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕੋਈ ਯਾਦ ਸੁਣਾਓ ।
ਉੱਤਰ :
ਮੈਂ ਉਦੋਂ ਬਹੁਤ ਛੋਟਾ ਸਾਂ । ਸਾਡੇ ਘਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਪਿੱਪਲ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬਗ਼ਲੇ ਆ ਬੈਠਦੇ ਸਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਕੋਈ ਟਹਿਣੀ ਉੱਤੇ ਟਿਕਣ ਲਈ, ਖੰਭ ਖਿਲਾਰ ਕੇ ਬੇਚੈਨ ਜਿਹਾ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਵਿਚ ਇਕ ਅਜੀਬ ਜਿਹਾ ਸੰਗੀਤ ਛੇੜ ਦਿੰਦੀਆਂ ਬਗਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਇੰਨੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਸਾਰਾ ਪਿੱਪਲੇ ਉੱਪਰੋਂ ਚਿੱਟਾ ਹੋਇਆ ਦਿਸਦਾ ਸਵੇਰੇ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਹ ਉੱਡ ਜਾਂਦੇ । ਸਵੇਰੇ ਪਿੱਪਲ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ, ਟਹਿਣੀਆਂ, ਟਾਹਣਾਂ ਤੇ ਜੜਾਂ ਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿੱਠਾਂ ਪਈਆਂ ਦਿਸਦੀਆਂ । ਫਿਰ ਸ਼ਾਮ ਪੈਣ ਨਾਲ ਹਨੇਰਾ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਉਹ ਮੁੜ ਡਾਰਾਂ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਉੱਤਰਦੇ ਤੇ ਉੱਥੇ ਆ ਕੇ ਬੈਠਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ । ਪੰਜ-ਛੇ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਤਕ ਤਾਂ ਮੈਂ ਇਹ ਨਜ਼ਾਰਾ ਦੇਖਦਾ ਰਿਹਾ । ਫਿਰ ਉਹ ਪਿੱਪਲ ਉੱਪਰੋਂ ਛਾਂਗ ਕੇ ਛੋਟਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬਗਲਿਆਂ ਨੇ ਉਸ ਉੱਤੇ ਬੈਠਣਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੈਨੂੰ ਸ਼ਾਮਾਂ ਬੇਰਸੀਆਂ ਜਿਹੀਆਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗੀਆਂ । ਪਰ ਮੈਂ ਕਰ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਸਾਂ ਸਕਦਾ । ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਸਾਂ ਕਿ ਉਹ ਬਗਲਿਆਂ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਕਿ ਉਹ ਸਾਡੀ ਹਵੇਲੀ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਅੰਬਾਂ ਉੱਤੇ ਆ ਕੇ ਬਹਿ ਜਾਇਆ ਕਰਨ ਮੇਰੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਮੇਰੀ ਮਾਸੂਮੀਅਤ ਦੇਖ ਕੇ ਹੱਸ ਛੱਡਦੇ । ਹੁਣ ਵੀ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਉਹ ਮੇਰੇ ਬਚਪਨ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਮੇਰੀ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਅਕਸਰ = ਆਮ ਕਰਕੇ । ਸ਼ੋਰ = ਰੌਲਾ । ਤਰਕੀਬ = ਤਰੀਕਾ । ਜਾਨ ਵਿਚ ਜਾਨ ਆਈ = ਧੀਰਜ ਹੋਇਆ, ਹੌਸਲਾ ਹੋਇਆ, ਮਨ ਟਿਕ ਗਿਆ । ਸਾਹ ਸੁੱਕ ਗਏ = ਘਬਰਾ ਗਏ, ਡਰ ਗਏ । ਦੋਸ਼ ਦੇਣਾ = ਕਸੁਰ ਕੱਢਣਾ । ਡੁਸਕਦੇ-ਡੁਸਕਦੇ – ਹੌਲੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਰੋਂਦਿਆਂ । ਜੜ ਦਿੱਤੇ = ਮਾਰ ਦਿੱਤੇ, ਠੋਕ ਦਿੱਤੇ । ਸੌਰੀ ਕਿਹਾ = ਮਾਫ਼ੀ ਮੰਗੀ, ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ । ਲਫ਼ਜ਼ = ਸ਼ਬਦ । ਮਤਲਬ = ਅਰਥ ।

ਚਿੜੀ ਦਾ ਬੋਟ Summary

ਚਿੜੀ ਦਾ ਬੋਟ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਲੇਖਕ ਉਦੋਂ ਦੂਸਰੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਮਾਤ ਦੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਤਸਵੀਰਾਂ ਫਰੇਮ ਕਰ ਕੇ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਆਮ ਕਰਕੇ ਚਿੜੀਆਂ ਆਪਣੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ । | ਇਕ ਦਿਨ ਅੱਧੀ ਛੁੱਟੀ ਵੇਲੇ ਲੇਖਕ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਤੇ ਮਣੀਆ ਖਾਣਾ ਖਾ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਚਿੜੀਆਂ ਦੇ ਚੀਂ-ਚੀਂ ਦੇ ਰੌਲੇ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚ ਲਿਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਆਣੇ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਬੋਟ ਹੇਠਾਂ ਡਿਗ ਪਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਚਿੜੀਆਂ ਬੇਚੈਨ ਸਨ । ਲੇਖਕ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਬੋਟ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਵਿਚ ਰੱਖਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਤੇ ਇਸ ਮਕਸਦ ਲਈ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਦਾ ਭਾਰਾ ਮੇਜ਼ ਚੁੱਕ ਕੇ ਆਣੇ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਮੇਜ਼ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਉੱਥੇ ਤਕ ਨਾ ਪਹੁੰਚ ਸਕਿਆ । ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਤਕੜਾ ਮੁੰਡਾ ਮਣੀਆ ਮੇਜ਼ ਉੱਤੇ ਘੋੜੀ ਬਣ ਗਿਆ ਤੇ ਲੇਖਕ ਨੇ ਉਸ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਬੋਟ ਨੂੰ ਆਲ੍ਹਣੇ ਵਿਚ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਚਿੜੀਆਂ ਬਹੁਤ ਬੇਚੈਨ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਪਰ ਬੋਟ ਦੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਵਿਚ ਪੁੱਜਣ ‘ਤੇ ਉਹ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਗਈਆਂ ।

ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰੋਟੀ ਖਾਧੀ ਤੇ ਮੇਜ਼ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਥਾਂ ਰੱਖਣ ਲੱਗੇ, ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਦਿਆਂ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਦੀ ਮੇਜ਼ ਉੱਤੇ ਪਈ ਸਿਆਹੀ ਦੀ ਦਵਾਤ ਡੁੱਲ੍ਹ ਗਈ । ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਉਹ ਬਹੁਤ ਡਰ ਗਏ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਈ ।

ਅੱਧੀ ਛੁੱਟੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋਈ ਤੇ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਦੇ ਆਉਂਦਿਆਂ ਹੀ ਮਨੀਟਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਾਇਤ ਲਾਈ ਕਿ ਅੱਜ ਅੱਧੀ ਛੁੱਟੀ ਵੇਲੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਾਰੀ ਸੀ। ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦਵਾਤ ਤੋੜੀ ਹੈ । ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੜੇ ਕਰ ਕੇ, ਬਿਨਾਂ ਕੁੱਝ ਪੁੱਛਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋ-ਦੋ ਥੱਪੜ ਟਿਕਾ ਦਿੱਤੇ ਤੇ ਪੁੱਛਿਆ ਦਵਾਤ ਕਿਵੇਂ ਟੁੱਟੀ ਹੈ ? ਲੇਖਕ ਨੇ ਡੁਸਕਦਿਆਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚਿੜੀ ਦੇ ਬੋਟ ਨੂੰ ਆਲ੍ਹਣੇ ਵਿਚ ਰੱਖਣ ਲਈ ਮੇਜ਼ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ । ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਮਨੀਟਰ ਦੇ ਦੋ ਥੱਪੜ ਜੜੇ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸਨੂੰ ਮੁਰਗਾ ਬਣਨ ਲਈ ਕਿਹਾ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੇਖਕ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ “ਸ਼ਾਬਾਸ਼’ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ‘ਸੌਰੀ ਕਿਹਾ । ਉਦੋਂ ਲੇਖਕ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ‘ਸੌਰੀ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਮਤਲਬ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 7 ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 7 ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ

I. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ :

(i) ਕਈ ਬੰਦੇ ਉੱਚੀ ਕੁਲ ਹੋਣ ਦਾ ਕੀ ਕਰਦੇ ਸਨ ?
(ਉ) ਸਤਿਕਾਰ
(ਅ) ਹੰਕਾਰ ।
(ਇ) ਅਧਿਕਾਰ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਹੰਕਾਰ । ✓

(ii) ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਲੀਨ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ :
(ੳ) ਭਜਨ-ਬੰਦਗੀ ਵਿੱਚ
(ਅ) ਘਰੇਲੂ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ .
(ਈ) ਬੰਧਨਾਂ ਵਿੱਚ !
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਭਜਨ-ਬੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ✓

(iii) ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਹਨ :
(ਉ) ਅਮੀਰ-ਗਰੀਬ
(ਆ) ਵੱਡੇ-ਛੋਟੇ
(ਈ) ਬਰਾਬਰ !
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਬਰਾਬਰ ! ✓

II. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਗੁਰੁ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਬਨਾਰਸ ਗੋਵਰਧਨ ਵਿਖੇ 1433 ਬਿਕਰਮੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਮਾਘ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਦੇ ਦਿਨ ਹੋਇਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪੁਰਾਤਨ ਸਮਾਜ ਕਿਸ ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੇ ਭੇਦਾਂ ਤੇ ਪਾਖੰਡ ਦੇ ਹਨੇਰੇ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਪਦੇ ਦਰਜ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
40 ਪਦੇ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਇਆ, ਮੋਹ ਤੋਂ ਬਚਣ, ਜਾਤ-ਪਾਤ ਤੇ ਦਾਨੀ ਹੋਣ ਦੇ ਹੰਕਾਰ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰ ਕੇ ਸਾਰੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਪਾਸੋਂ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਦੀਖਿਆ ਲਈ ?
ਉੱਤਰ :
ਰਾਣੀ ਝਾਂਸੀ, ਮੀਰਾਂ ਬਾਈ, ਰਾਜਾ ਪੀਪਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਉੱਚ-ਕੂਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਪਾਸੋਂ ਦੀਖਿਆ ਲਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਕੀ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ‘ ਮਾਇਆ ਮੋਹ, ਹੰਕਾਰ, ਈਰਖਾ ਆਦਿ ਵਿਕਾਰਾਂ ਨੇ ਬੰਦੇ ਦੇ ਆਤਮਿਕ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟ ਲਿਆ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਚੀ ਜਾਤ ਦੇ ਹੋਣ, ਜਾਂ ਗਿਆਨੀ ਜਾਂ ਦਾਤੇ ਹੋਣ ਦੇ ਹੰਕਾਰ ਦਾ ਖੰਡਨ ਕਰਦਿਆਂ . ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਵਿਚ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਬਰਾਬਰ ਹਨ ; ਕੋਈ ਉੱਚਾ-ਨੀਵਾਂ ਨਹੀਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਹੀ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
ਕਰਮਾਦੇਵੀ, ਮਹਾਨ, ਪ੍ਰਭੂ-ਪਿਆਰਾ, ਬਾਣੀ, ਬਰਾਬਰ ।
(i) ਗੁਰੁ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਭਾਰਤ ਦੇ …………. ….. ਸੰਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹੋਏ ਹਨ ।
(ii) ਸਾਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ……………… ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
(iii) ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ………… …… ਸੀ ।
(iv) ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ……………… ਹਨ ।
(v) ਆਪ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ……………… ਕਹਿ ਕੇ ਭੇਖੀਆਂ ਨੂੰ ਚੁੱਪ ਕਰਵਾ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਗੁਰੁ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਹਾਨ ਸੰਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹੋਏ ਹਨ ।
(ii) ਸਾਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
(iii) ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਕਰਮਾ ਦੇਵੀ ਸੀ ।
(iv) ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਬਰਾਬਰ ਹਨ ।
(v) ਆਪ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭੂ-ਪਿਆਰਾ ਕਹਿ ਕੇ ਭੇਖੀਆਂ ਨੂੰ ਚੁੱਪ ਕਰਵਾ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਵਾਕ ਬਣਾਓ :
ਮਾਨਵਤਾ, ਭੇਖੀ, ਬਾਣੀ, ਨਿਰਲੇਪ, ਪਰਮਾਤਮਾ, ਸਮਾਜ-ਸੁਧਾਰਕ, ਕਰਮ-ਕਾਂਡ ।

ਉੱਤਰ :
1. ਮਾਨਵਤਾ (ਮਨੁੱਖਤਾ)-ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਂ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਸਾਰੀ ਮਾਨਵਤਾ ਲਈ ਸਾਂਝਾ ਹੈ
2. ਭੇਖੀ ਭੇਖ ਧਾਰਨ ਵਾਲਾ, ਪਖੰਡੀ)-ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਂ ਨੇ ਭੇਖੀਆਂਪਾਖੰਡੀਆਂ ਦਾ ਡਟ ਕੇ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਹੈ ।
3. ਬਾਣੀ (ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਂ ਦੀ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾ)-ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਤਾਂ-ਭਗਤਾਂ ਤੇ ਭੱਟਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦਰਜ ਹੈ ।
4. ਨਿਰਲੇਪ “ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਮੁਕਤ)-ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਾਇਆ ਤੋਂ ਨਿਰਲੇਪ ਰਹਿਣ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ।
5. ਪਰਮਾਤਮਾ ‘ (ਬ-ਪਰਮਾਤਮਾ ਸਰਬ-ਵਿਆਪਕ ਹੈ ।
6. ਸਮਾਜ-ਸੁਧਾਰਕ ਸਮਾਜ ਦਾ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ)-ਈਸ਼ਵਰ ਚੰਦਰ ਨੰਦਾ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਸਮਾਜ-ਸੁਧਾਰਕ ਨਾਟਕ ਲਿਖੇ ।
7. ਕਰਮ-ਕਾਂਡ (ਦਿਖਾਵੇ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਕਰਮ-ਵਰਤ ਰੱਖਣੇ, ਧੂਫਾਂ ਧੁਖਾਉਣਾ ਆਦਿ ਕਰਮ-ਕਾਂਡ ਹਨ ।

IV. ਰਚਨਾਤਮਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ‘ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸਮਾਗਮਾਂ ਬਾਰੇ ਦਸ ਸਤਰਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਹਰ ਸਾਲ ਮਾਘ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਸਾਲ ਇਹ ਦਿਨ 31 ਜਨਵਰੀ, 2018 ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਖੂਬ ਚਹਿਲ-ਪਹਿਲ ਸੀ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਇਕ ਪਾਲਕੀ ਵਿਚ ਸਜਾਈ ਗੁਰੁ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿਚ ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸੰਗਤਾਂ ਗੁਰੁ, ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦੀਆਂ ਤੇ ਕੀਰਤਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਈਆਂ । ਲੋਕ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਮੱਥੇ ਟੇਕ ਕੇ ਤੇ ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀਆਂ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ | ਥਾਂ-ਥਾਂ ਲੰਗਰ ਵਰਤਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ । ਜਨਮ-ਦਿਨ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਅਖੰਡ-ਪਾਠ ਦਾ ਭੋਗ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਤੇ ਫਿਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਗੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦਾ ਕੀਰਤਨ ਕਰ ਕੇ ਤੇ ਸੰਤਾਂ-ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਖਿਆਨ ਕਰ ਕੇ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਦੇ ਕੇ ਨਿਹਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅੰਤ ਅਰਦਾਸ ਪਿੱਛੋਂ ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਹੋਈ ਤੇ ਸੰਗਤਾਂ ਵਿਚ ਅਤੁੱਟ ਲੰਗਰ ਵਰਤਾਇਆ ਗਿਆ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਗੌਰਵਮਈ = ਮਾਣ ਕਰਨ ਯੋਗ ਵਿਲੱਖਣ = ਵੱਖਰੀ ਕਿਸਮ ਦਾ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ । ਮਾਨਵਤਾ = ਮਨੁੱਖਤਾ । ਬਾਣੀਕਾਰ = ਬਾਣੀ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ । ਚੋਟੀ ਦੇ = ਉੱਚੇ, ਵੱਡੇ । ਨਿਰਮਲ = ਸਾਫ਼, ਸ਼ੁੱਧ, ਪਵਿੱਤਰ ! ਜਨਸਮੂਹ = ਆਮ ਲੋਕ । ਵਿਕਾਰ = ਬੁਰੇ ਵਿਚਾਰ । ਲੀਨ = ਮਗਨ । ਚਿੱਤ ਬਿਰਤੀਆਂ = ਮੂਲ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਆਂ, ਮਨ ਦੀਆਂ ਰੁਚੀਆਂ । ਕਰਮਕਾਂਡ = ਦਿਖਾਵੇ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਕੰਮ ਦੀਖਿਆ = ਧਰਮ ਸਿਖਾਉਣਾ । ਪਰਲੋਕ ਸਿਧਾਰ ਗਏ = ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ ।

ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ Summary

ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਕ ਮਹਾਨ ਅਤੇ ਸਿਰਕੱਢ ਸੰਤ ਹੋਏ ਹਨ । ਆਪ ਦਾ ਜੀਵਨ ਬੜਾ ਗੌਰਵਮਈ ਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਸੀ । ਆਪ ਦੀ ਬਾਣੀ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਉੱਚਾ ਤੇ ਸੁੱਚਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਰੂਹਾਨੀ ਚਾਨਣ-ਮੁਨਾਰੇ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਉਹ ਮਹਾਨ ਬਾਣੀਕਾਰ ਅਤੋਂ ਚੋਟੀ ਦੇ ਸਮਾਜ-ਸੁਧਾਰਕ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਸੰਮਤ 1433 ਬਿ: (1376 ਈ:) ਵਿਚ ਮਾਘ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਦਿਨ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਹੋਇਆ । ਆਪ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਰਘੂ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਕਰਮਾਦੇਵੀ ਸੀ । ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਅਤੇ ਪਖੰਡਾਂ ਦੇ ਹਨੇਰੇ ਵਿਚ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਆਪ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਅਤੇ ਨੇਕ ਕਰਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਹਿਮਾਂਭਰਮਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ । ਆਪ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚ ਬੋਲਣ, ਨੇਕੀ ਕਰਨ, ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਸਿਮਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੱਥੀਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵੀ ਦਿੱਤੀ । ਆਪ ਨੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮਾਇਆ, ਮੋਹ, ਹੰਕਾਰ ਅਤੇ ਈਰਖਾ ਆਦਿ ਵਿਕਾਰਾਂ ਨੇ ਬੰਦੇ ਦੇ ਆਤਮਿਕ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟ ਲਿਆ ਹੈ । ਆਪ ਨੇ ਉੱਚੀ ਕੁਲ ਦੇ ਹੋਣ, ਗਿਆਨੀ ਜਾਂ ਦਾਤੇ ਹੋਣ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਖੰਡਨ ਕਰ ਕੇ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿਚ ਸਭ ਬਰਾਬਰ ਹਨ । ਆਪ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭੂ-ਪਿਆਰਾ ਕਹਿ ਕੇ ਭੇਖੀਆਂ ਨੂੰ ਚੁੱਪ ਕਰਾਇਆ । ਆਪ ਨੇ ਕਿਹਾ-
‘ਕਹਿ ਰਵਿਦਾਸ ਜੋ ਜਪੈ ਨਾਮੁ,
ਤਿਸ ਜਾਤਿ ਨ ਜਨਮੁ ਨ ਜੋਨਿ ਕਾਮੁ ॥
ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਹਿਸਥ ਵਿਚ ਰਹਿ ਕੇ ਸਾਰੇ ਘਰੇਲੂ ਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਭਜਨ-ਬੰਦਗੀ ਵਿਚ ਲੀਨ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ । ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਆਪ ਦਾ ਇੱਕੋ-ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਵਿਜਯਦਾਸ ਸੀ । ਕਿੱਤੇ ਵਜੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਜੁੱਤੀਆਂ ਗੰਢਣ, ਚਮੜਾ ਰੰਗਣ ਅਤੇ ਚਮੜਾ ਵੇਚਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ । ਪਰ ਆਪ ਦਾ ਅਸਲ ਕਿੱਤਾ ਸਤਿਸੰਗ ਵਿਚ ਰਹਿਣਾ ਤੇ ਪ੍ਰਭੂ-ਭਗਤੀ ਵਿਚ ਲੀਨ ਰਹਿਣਾ ਹੀ ਸੀ ।

ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਭਗਤੀ-ਭਾਵਨਾ ਸ਼ੁੱਧ ਪੇਮ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸੀ ।ਉਹ ਆਪਾ ਭਲਾ ਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਬਿਰਤੀਆਂ ਪ੍ਰਭੁ ਚਰਨਾਂ ਵਿਚ ਇਕਾਗਰ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਸਨ । ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਤੇ ਉਚ-ਨੀਚ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਨੇਮ ਕਿਹਾ ਸੀ, ਪਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਤਾਂ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਮੰਨਦੇ ਸਨ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਇਸ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤਕੜੇ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਦਲੀਲਾਂ ਅੱਗੇ ਪਖੰਡੀਆਂ ਦੀ ਕੋਈ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾਂਦੀ । ਪ੍ਰਭੁ ਚਰਨਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਆਪ ਬਾਹਰੀ ਕਰਮ-ਕਾਂਡਾਂ ਤੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਿਰਲੇਪ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ।

ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਨੂੰ “ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਦਿੱਤਾ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ-ਆਦਰਸ਼ ‘ਮਾਨਸ ਕੀ ਜਾਤਿ ਸਭੇ ਏਕੈ ਪਹਿਚਾਨਬੋ’ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਮਰਦ-ਔਰਤ ਦੇ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਨੂੰ ਵੀ ਸਵੀਕਾਰ ਨਾ ਕੀਤਾ । ਰਾਣੀ ਝਾਂਸੀ, ਮੀਰਾ ਬਾਈ, ਰਾਜਾ ਪੀਪਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਉੱਚ ਕੁਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਪਾਸੋਂ ਦੀਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ।

ਆਪ 151 ਵਰੇ ਦੀ ਉਮਰ ਭੋਗ ਕੇ 1584 ਬਿਕਰਮੀ ਵਿਚ ਪਰਲੋਕ ਸਿਧਾਰ ਗਏ । ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੇ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਅਨੇਕਾਂ ਥਾਂਵਾਂ ਉੱਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਨਾਂ ਉੱਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਤੇ ਮੰਦਿਰ ਬਣਾਏ ਹਨ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ-ਦਿਵਸ ਹਰ ਸਾਲ ਬੜੀ ਧੂਮ-ਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 6 ਟੈਲੀਫੋਨ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 6 ਟੈਲੀਫੋਨ

I. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ :

(i) ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਪੜਨਾਂਵ ਹੈ ?
(ਉ) ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ
(ਅ) ਉਹ
(ਈ) ਵਾਟਸਨ
(ਸ) ਮੈਲਵਿਲ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਉਹ

(ii) ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਤਿਲੀਆਂ
(ਅ) ਤਲੀਆਂ
(ਈ) ਤੀਲੀਆਂ
(ਹ) ਤਲਿਆਂ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਤੀਲੀਆਂ

(iii) ਕਿਰਿਆ-ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ :
(ਉ) ਤੁਹਾਡਾ
(ਅ) ਦੰਦ-ਕਥਾ
(ਈ) ਖੇਡਿਆ
(ਸ) ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਖੇਡਿਆ

(iv) ਨਾਂਵ-ਸ਼ਬਦ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਲੁਕਿਆ
(ਅ) ਉਹ
(ਈ) ਸਥਾਪਨਾ
(ਸ) ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ ।

II. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਦੀ ਕਾਢ ਕਿਸ ਨੇ ਕੱਢੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ ਦੇ ਭਰਾ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੈਲਵਿਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਤਾਰ-ਪ੍ਰਨਾਲੀ ਕਿਸ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੋਰਿਸ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਬੈਂਲ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ-ਪ੍ਰਨਾਲੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਦੋਂ ਹੋਈ ?
ਉੱਤਰ :
1876 ਈ: ਵਿਚ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦੇ ਕੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਹੀ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ, ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ, ਖੋਪਰੀਨੁਮਾ, ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ, ਸੰਸਾਰ 1
(i) ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਖੇਡਾਂ-ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ……………… ਡੱਬਾ ਜਿਹਾ ਬਣਾ ਲਿਆ ।
(ii) ……………… ਵਿੱਚ ਕਾਢਾਂ ਕੱਢਣ ਦੀ ਸੁਭਾਵਿਕ ਰੁਚੀ ਸੀ ।
(iii) 3 ਮਾਰਚ, 1876 ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ……………… ਕੀਤੀ ਗਈ ।
(iv) ਅੱਜ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਰਾਹੀਂ ਸਾਰਾ ………………… ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ।
(v) ਉਸ ਦਾ ਘਰ ਸੰਸਾਰ ਦੇ …………… ਦਾ ਵਿਸਰਾਮ-ਘਰ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਖੇਡਾਂ-ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਖੋਪਰੀਨੁਮਾ ਡੱਬਾ ਜਿਹਾ ਬਣਾ ਲਿਆ !
(ii) ਗਾਹਮ ਬੈੱਲ ਵਿੱਚ ਕਾਢਾਂ ਕੱਢਣ ਦੀ ਸੁਭਾਵਿਕ ਰੁਚੀ ਸੀ ।
(iii) 3 ਮਾਰਚ, 1876 ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ।
(iv) ਅੱਚ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਰਾਹੀਂ ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ।
(v) ਉਸ ਦਾ ਘਰ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਵਿਸਰਾਮ-ਘਰ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ :
ਮੈਲਿਕ, ਉੱਦਮੀ, ਸੁਭਾਵਿਕ, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ,, ਦੰਦ-ਕਥਾ, ਸੰਪਰਕ, ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ, ਅਕਸਰ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਮੋਲਿਕ (ਆਪਣਾ ਨਿੱਜੀ ਵਿਚਾਰ ਜਾਂ ਕਾਢ) – ‘ਪੇਮੀ ਦੇ ਨਿਆਣੇ’ : ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਦੀ ਮੌਲਿਕ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ।
2. ਉੱਦਮੀ (ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਜਾਂ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ) – ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਉੱਦਮੀਆਂ ਨੇ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਕਾਰਖ਼ਾਨੇ ਲਾਏ ਹਨ ।
3. ਸੁਭਾਵਿਕ (ਸੁਭਾ ਕਰਕੇ, ਕੁਦਰਤੀ) – ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ ਵਿਚ ਕਾਢਾਂ ਕੱਢਣ ਦੀ ਸੁਭਾਵਿਕ ਰੁਚੀ ਸੀ ।
4. ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ (ਨੁਮਾਇਸ਼) – ਇਸ ਹਾਲ ਵਿਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਇਲੈੱਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਗੇਮਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ ।
5. ਦੰਦ-ਕਥਾ (ਸੁਣ-ਸੁਣਾ ਕੇ ਅੱਗੇ ਤੁਰਦੀ ਕਹਾਣੀ) – ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਦੁੱਲੇ ਭੱਟੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਦੰਦ-ਕਥਾ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
6. ਸੰਪਰਕ (ਸੰਬੰਧ) – ਅੱਜ ਮੈਂ ਮੋਬਾਈਲ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰੰਤੂ ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਸੰਪਰਕ ਨਾ ਹੋ ਸਕਿਆ ।
7. ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ (ਸੰਚਾਰ ਦਾ ਇਕ ਯੰਤਰ, ਦੂਰਭਾਸ਼) – ਅੱਜ ਲੋਕ ਲੈਂਡਲਾਈਨ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਦੀ ਥਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ।
8. ਅਕਸਰ (ਆਮ ਕਰਕੇ) – ਮੈਂ ਅਕਸਰ ਉਸਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :

ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਭਰਾ – ………… – ………….
ਵਿਗਿਆਨਕ – ………… – …………..
ਵਿਸ਼ਵਾਸ – ……….. – …………….
ਵਿਦਿਆਰਥੀ – ……….. – …………
ਪ੍ਰਯੋਗ – ………….. – …………

ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਭਰਾ – भाई – Brother
ਵਿਗਿਆਨਕ – वैज्ञानिक – Scientific
ਵਿਸ਼ਵਾਸ – विश्वास – Belief
ਵਿਦਿਆਰਥੀ – विद्यार्थी – Student
ਪ੍ਰਯੋਗ – प्रयोग – Experiment

IV. ਰਚਨਾਤਮਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਵਾਂਗ ਹੋਰ ਕਿਹੜੇ ਯੰਤਰ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੋਬਾਈਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ, ਲੈਪਟਾਪ, ਆਈ-ਪੈਡ, ਵਾਕੀ-ਟਾਕੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੰਚਾਰ ਦੇ ਸਾਧਨ ਕੀ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਡਾਕ, ਤਾਰ, ਵਾਇਰਲੈਸ, ਵਾਕੀ-ਟਾਕੀ, ਕਾਸਦ, ਕਬੂਤਰ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਅਜੀਬ = ਵੱਖਰੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ । ਖ਼ਾਹਸ਼ = ਇੱਛਾ । ਖੋਪਰੀ ਨੁਮਾ = ਖੋਪਰੀ ਵਰਗਾ । ਸੁਭਾਵਕ = ਸੁਭਾ ਕਰਕੇ ਹੀ, ਕੁਦਰਤੀ 1 ਯੰਤਰ = ਮਸ਼ੀਨ ( ਕਾਢਕਾਰ = ਕਾਢਾਂ ਕੱਢਣ ਵਾਲੇ ਟਾਂਸਮੀਟਰ = ਇਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਤਰੰਗਾਂ । ਭੇਜਣ ਵਾਲਾ ਯੰਤਰ | ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ = ਨੁਮਾਇਸ਼, ਦਿਖਾਵਾ । ਦੰਦ-ਕਥਾ = ਜਿਹੜੀ ਕਹਾਣੀ ਮੁੰਹ ਨਾਲ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਸੁਣਾ ਕੇ ਅੱਗੇ ਤੋਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਸਮਾਰੋਹ = ਸਮਾਗਮ, ਜੋੜ-ਮੇਲਾ । ਚੰਚਲ = ਸ਼ੋਖ, ਇਕ ਥਾਂ ਟਿਕਣ ਵਾਲਾ । ਸੰਪਰਕ = ਸੰਬੰਧ ਕਰਾਮਾਤੀ = ਚਮਤਕਾਰੀ । ਕੌਮਾਂਤਰੀ = ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ, ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਕੌਮਾਂ ਜਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ । ਵਿੱਥ = ਫਾਸਲਾ ਅਕਸਰ = ਆਮ ਕਰਕੇ । ਮੌਲਿਕਤਾ = ਜਿਸ ਵਿਚਾਰ ਜਾਂ ਕਾਢ ਵਿਚ ਸਾਰਾ ਕੰਮ, ਆਪਣਾ ਤੇ ਨਵਾਂ ਹੋਵੇ ।

ਟੈਲੀਫੋਨ Summary

ਟੈਲੀਫੋਨ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਦੂਰ ਬੈਠ ਕੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਖ਼ਾਹਸ਼ ਹੈ । ਕਈ ਵਾਰੀ ਬੱਚੇ ਤੀਲਾਂ ਦੀਆਂ ਖ਼ਾਲੀ ਡੱਬੀਆਂ ਨੂੰ ਲੰਮੇ ਧਾਗੇ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਤੇ ਦੋਹਾਂ ਸਿਰਿਆਂ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਦਾ ਜਨਮਦਾਤਾ ਹਮ ਬੈੱਲ ਤੇ ਉਸਦਾ ਭਰਾਂ ਵੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਖੇਡਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ । ਅਜਿਹਾ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਕ ਅਜਿਹਾ-ਖੋਪਰੀਨੁਮਾ ਡੱਬਾ ਜਿਹਾ ਬਣਾ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੋਲਣ ਵਾਲਾ ਸਿਰ ਰੱਖਿਆ । ਜਦੋਂ ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ ਦਾ ਭਰਾ ਮੈਲਵਿਲ, ਉਸ ਦੇ ਜਬਾੜੇ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ, ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਨਾਲੀ ਵਿਚ ਫੂਕਾਂ ਮਾਰਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਚੋਂ ਸ਼ਬਦ ਨਿਕਲਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਬੱਚੇ ਹੱਸਦੇ ਸਨ । ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਸਿਖਾਏ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਕੁੱਤੇ ਨਾਲ ਵੀ ਕਈ ਤਜਰਬੇ ਕੀਤੇ । ਉਹ ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਬਾਉਂਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਸਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲੀ ਅਵਾਜ਼ ਮਨੁੱਖੀ ਬੋਲਾਂ ਵਰਗੀ ਲਗਦੀ ਸੀ । ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਮਸ਼ੀਨ ਬਣਾਉਣੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੋਲਣਾ ਸਿਖਾਉਣ ਵਿਚ ਸੌਖ ਹੋਵੇ ।

ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਯੰਤਰ ਬਣਾਇਆ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਕਈ ਤਾਰ-ਸੁਨੇਹੇ ਇਕੱਠੇ ਭੇਜੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸਨ । ਇਸਦਾ ਨਾਂ ਉਸਨੇ ‘ਹਾਰਮੋਨਿਕ ਟੈਲੀਗ੍ਰਾਫ’ ਰੱਖਿਆ । , ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ ਤੋਂ 25 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮੋਰਿਸ ਨੇ ‘ਤਾਰ-ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ । ਹਮ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਕ ਮਕੈਨਿਕ ਦੋਸਤ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਪਹਿਲਾ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਯੰਤਰ ਬਣਾ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਤਾਰ ਰਾਹੀਂ ਬਿਜਲੀ ਭੇਜ ਕੇ ਅਵਾਜ਼ ਦੀਆਂ ਧੁਨੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਸਨ ਤੇ ਟਾਂਸਮੀਟਰ ਲਈ ਇੱਕੋ , ਡਾਇਆਵਾਮ ਸੀ । 3 ਮਾਰਚ, 1876 ਨੂੰ ਇਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਲਾਈ ਗਈ । ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੌਣ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚੋਂ ਵਾਟਸਨ ਨੂੰ ਯੰਤਰ ਰਾਹੀਂ ਸੁਨੇਹਾ ਭੇਜਿਆ ਕਿ ਉਹ ਛੇਤੀ ਆਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੀ ਇੱਥੇ ਲੋੜ ਹੈ । ਗਾਹਮ ਬੈੱਲ ਨੇ ਇਸ ਯੰਤਰ ਦੀ ਦੂਜੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ‘ਫਿਲਾਡੈਲਫ਼ੀਆ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦੇ ਇਕ | ਸਮਾਰੋਹ ਵਿਖੇ 1876 ਵਿਚ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ।1876 ਵਿਚ ਹੀ ਬੈੱਲ ਟੈਲੀਫੋਨ’ ਪ੍ਰਨਾਲੀ ਦੀ । ਸਥਾਪਨਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ । ਇਸ ਵਿਚਲਾ ‘ਬੈਂਲ’ (ਘੰਟੀ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਬਣ ਗਿਆ ।

ਬੈੱਲ ਨੇ ਇਸ ਯੰਤਰ ਨੂੰ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰਨ ਲਈ ਹੋਰ ਯਤਨ ਨਾ ਕੀਤੇ ਤੇ ਉਹ ਹੋਰ ਖੋਜਾਂ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ । ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਦੀ ਕਾਢ ਬਦਲੇ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਨਾਮ ਮਿਲੇ । ਫਰਾਂਸ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਉਸਨੂੰ 50 ਫਰਾਂਕ ਦਾ ‘ਵੋਲਟਾ ਇਨਾਮ ਮਿਲਿਆ । ਅੱਜ ਧਰਤੀ ਦੇ ਉੱਪਰ ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਵਿਛੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਤੇ ਕੇਬਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਦੁਆਰਾ ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ | ਅੱਜ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਚੁੰਬਕ ਰਾਹੀਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸਨੇ ਸਮੇਂ ਤੇ ਸਥਾਨ ਦੀ ਦੂਰੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । | ਗ੍ਰਾਹਮ ਬੈੱਲ 1898 ਤੋਂ 1903 ਤਕ ਨੈਸ਼ਨਲ ਜਿਓਗਰਾਫ਼ੀ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ । ਉਹ ਕਈ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਸਭਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੀ ਬਣਿਆ | ਉਸਦਾ ਘਰ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਅਰਾਮ-ਘਰ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ । ਉਹ ਆਮ ਕਰਕੇ ਸਕੂਲਾਂ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿਚ ਭਾਸ਼ਣ ਦੇਣ ਲਈ ਜਾਂਦਾ ।ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਕਿ ਸਭ ਮੱਛੀਆਂ ਬੋਲਣਾ ਜਾਣਦੀਆਂ ਹਨ । ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਸੁਣਨ ਲਈ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਕੰਨ ਕਿਉਂ ਹਨ । ਉਸਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੀ ਕਿ ਸਮੁੰਦਰ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਹੇਠ ਅਵਾਜ਼ ਦਾ ਸੰਸਾਰ ਲੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸ਼ਾਇਦ ਕੋਈ ਖੋਜ ਕਰ ਲਵੇ । ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਮੌਲਿਕਤਾ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਖੋਜ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਤੇ ਉਸਨੇ ਅੱਜ ਤਕ ਜੋ ਖੋਜਿਆ ਹੈ, ਇਹ ਮੌਲਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਕਰਕੇ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੋਇਆ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 5 ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 5 ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ

1. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :

(i) ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹੜਾ ਮੋਹ ਨਹੀਂ ਸੀ ਛੱਡਿਆ ?
(ਉ) ਪੈਸੇ ਦਾ ਮੋਹ
ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਮੋਹ
(ਇ) ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ । ✓

(ii) ਜੋਤੀ ਕਿਉਂ ਖੁਸ਼ ਸੀ ?
(ਉ) ਪਿੰਡ ਜਾਣ ਕਰਕੇ
(ਅ) ਨਵੇਂ ਕੱਪੜੇ ਲੈਣ ਕਰਕੇ
(ਇ) ਸਾਈਕਲ ਖ਼ਰੀਦਣ ਕਰਕੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਸਾਈਕਲ ਖ਼ਰੀਦਣ ਕਰਕੇ । ✓

(iii) ‘‘ਬਈ, ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਵਰਗੇ ਪੁੱਤਰ ਤਾਂ ਘਰ-ਘਰ ਜੰਮਣ’ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ ਕਹੇ ?
(ਉ) ਜਾਗਰ ਸਿੰਘ
(ਅ) ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ
(ਈ) ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ✓

(iv) ਕਰਤਾਰ ਕੌਰ ਨੇ ਖਾਣ ਲਈ ਕੀ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ?
(ੳ) ਮੱਕੀ ਦੀ ਰੋਟੀ ਅਤੇ ਸਰੋਂ ਦਾ ਸਾਗ
(ਅ) ਖੀਰ
(ਈ) ਸੇਵੀਆਂ !
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਮੱਕੀ ਦੀ ਰੋਟੀ ਅਤੇ ਸਰੋਂ ਦਾ ਸਾਗ ✓

(v) ਸੌਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਕੀ ਕੀਤਾ ?
(ਉ) ਟੀ.ਵੀ. ਦੇਖਿਆ।
(ਅ) ਬਾਤਾਂ ਸੁਣੀਆਂ।
(ਈ) ਕੰਪਿਊਟਰ-ਖੇਡਾਂ ਖੇਡੀਆਂ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਬਾਤਾਂ ਸੁਣੀਆਂ। ✓

2. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਕਿਉਂ ਛੱਡਣਾ ਪਿਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਨੌਕਰੀ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਛੁੱਟੀਆਂ ਕਿਉਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਕੂਲ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤਣ ਕਾਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਫ਼ਤਿਹ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦਿਆਂ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸਨੇ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੰਦਿਆਂ ਉਸਦਾ ਹਾਲ-ਚਾਲ ਪੁੱਛਿਆ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਕਿਉਂ ਉਠਾਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਵੇਰੇ ਨੌਂ ਵਜੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁਹਾਲੀ ਪਹੁੰਚਣਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿੱਥੇ ਛੱਡਣ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਤੱਕ ।

3. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਟੋਭੇ ਬਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਦੱਸਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਟੋਭੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਬਰਸਾਤ ਦਾ ਪਾਣੀ ਇਕੱਠਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਪੀਣ ਤੇ ਨਹਾਉਣ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਵਰਗੇ ਪੁੱਤਰ ਤਾਂ ਘਰ-ਘਰ ਜੰਮਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਨੂੰ ਭਾਵੇਂ ਸ਼ਹਿਰ ਗਿਆਂ ਦਸ ਸਾਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ ਤੇ ਪਿੰਡ ਆਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵੱਡਿਆਂ-ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਗੇੜਾ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਦਿਖਾਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਗੇੜਾ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਤੇ ਖੁਹ ਦਿਖਾਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਰਤਾਰ ਕੌਰ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਸੀਸਾਂ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਰਤਾਰ ਕੌਰ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਸੀਸਾਂ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “‘ਜੁਗ ਜੁਗ ਜੀਓ, ਜਵਾਨੀਆਂ ਮਾਣੋ, ਤਰੱਕੀਆਂ ਕਰੋ । ਨਾਲ ਹੀ ਜਦੋਂ ਮੌਕਾ ਮਿਲੇ ਪਿੰਡ ਆ ਜਾਇਆ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਵਾਪਸ ਸ਼ਹਿਰ ਪਰਤਦਿਆਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਵਾਪਸ ਸ਼ਹਿਰ ਪਰਤਦਿਆਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ, ਜਿਵੇਂ ਪਿੰਡ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਤੁਰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ।

4. ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ :

ਐਲਾਨ, ਤਾਕੀ, ਸੁੱਖ-ਸਾਂਦ, ਮੋਹ, ਸਾਂਝ, ਠਰੰਮਾ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਐਲਾਨ (ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚੀ ਸੁਣਾ ਕੇ ਕਹੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ, ਘੋਸ਼ਣਾ) – ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅੱਜ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਬੀਤੇ ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ 5% ਡੀ.ਏ. ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ
2. ਤਾਕੀ (ਖਿੜਕੀ) – ਜ਼ਰਾ ਕਮਰੇ ਦੀ ਤਾਕੀ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿਓ, ਤਾਂ ਜੋ ਹਵਾ ਆਵੇ ।
3. ਸੁੱਖ-ਸਾਂਦ (ਰਾਜ਼ੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ) – ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਰਾ ਟੈਲੀਫੋਨ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਸੁੱਖ-ਸਾਂਦ ਪੁੱਛਦੇ ਰਿਹਾ ਕਰੋ ।
4. ਮੋਹ (ਪਿਆਰ) – ਬਾਬੇ-ਦਾਦੀ ਦਾ ਆਪਣੇ ਪੋਤਰਿਆਂ-ਪੋਤਰੀਆਂ ਨਾਲ ਕਾਫ਼ੀ ਮੋਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
5. ਸਾਂਝ ਰਿਸ਼ਤਾ, ਮੇਲ-ਜੋਲ, ਆਪਸੀ ਸੰਬੰਧ)-ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਮੇਰੀ ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਾਂਝ ਨਹੀਂ ।
6. ਠਰੰਮਾ (ਧੀਰਜ)-ਗੱਲ-ਬਾਤ ਜ਼ਰਾ ਠਰੂਮੇ ਨਾਲ ਕਰੋ, ਤਾਂ ਜੋ ਮਾਹੌਲ ਵਿਚ ਤਲਖ਼ੀ ਨਾ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇ ।

5. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

(i) ਮੋਹਿਤ ……………… ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਜੋਤੀ …………… ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੀ ਸੀ ।
(ii) ਸਵੇਰੇ ਪਹਿਲੀ ਬੱਸ ਫੜ ਕੇ ਉਹ ……………… ਪਹੁੰਚ ਗਏ ।
(iii) ਸਾਈਕਲ ਤੋਂ ਉੱਤਰਦਿਆਂ ਹੀ ਮੋਹਿਤ ਤੇ ਜੋਤੀ ਦੌੜ ਕੇ ……….. ਕੋਲ ਸਿੱਧੇ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ ।
(iv) ਮਾਰ ਜਾਇਆ ਕਰੋ ਗੇੜਾ, ਜਦੋਂ ਟੈਮ ਲੱਗੇ, ………………. ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਪਿੰਡ ਨਾਲ ।
(v) ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ……………… ਤੱਕ ਛੱਡਣ ਆਇਆ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਮੋਹਿਤ ਚੌਥੀ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਜੋਤੀ ਦੂਸਰੀ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੀ ‘ ਸੀ ।
(ii) ਸਵੇਰੇ ਪਹਿਲੀ ਬੱਸ ਫੜ ਕੇ ਉਹ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ।
(iii) ਸਾਈਕਲ ਤੋਂ ਉੱਤਰਦਿਆਂ ਹੀ ਮੋਹਿਤ ਤੇ ਜੋਤੀ ਦੌੜ ਕੇ ਦਾਦੀ ਮਾਂ ਕੋਲ ਸਿੱਧੇ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ ।
(iv) ਮਾਰ ਜਾਇਆ ਕਰੋ ਗੇੜਾ, ਜਦੋਂ ਟੈਮ ਲੱਗੇ, ਸਾਂਝ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਪਿੰਡ ਨਾਲ ।
(v) ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਤੱਕ ਛੱਡਣ ਆਇਆ ।

6. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :

ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਪਿੰਡ – ……….. – ……………
ਛੁੱਟੀ – ……….. – ……………
ਮੱਛੀ – ……….. – ……………
ਰਾਤ – ……….. – ……………
ਚਾਹ – ……….. – ……………
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਪਿੰਡ – ग्राम – Village
ਛੁੱਟੀ – छुट्टी – Holiday
ਮੱਛੀ – मछली – Fish
ਰਾਤ – रात्री – Night
ਚਾਹ – इच्छा – Desire

7. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :

ਸ਼ੈਹਰ, ਟੋਬਾ, ਫ਼ਤੇਹ, ਤਰੀਫ਼, ਜੁਆਬ ।
ਉੱਤਰ :
ਅਸ਼ੁੱਧ – ਸ਼ੁੱਧ
ਸ਼ੈਹਰ – ਸ਼ਹਿਰ
ਟੋਬਾ – ਟੋਭਾ
ਫ਼ਤੇਹ – ਫ਼ਤਿਹ
ਤਰੀਫ਼ – ਤਾਰੀਫ਼
ਜੁਆਬ – ਜਵਾਬ

ਕਲਾਤਮਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਿੰਡ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀ ਕਾਪੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਪਿੰਡ ਦਾ ਜੀਵਨ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਨਾਲ ਮੋਹ-ਪਿਆਰ, ਮੇਲ-ਜੋਲ ਤੇ ਅਪਣੱਤ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਹਰ ਕੋਈ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਦੁਖ-ਸੁਖ ਦਾ ਸਾਂਝੀਦਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਸ਼ਹਿਰੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਓਪਰਾਪਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਦਿਲੀ ਸਾਂਝਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਪਾਰਕ ਸਾਂਝ ਵਧੇਰੇ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੀ ਹੈ । ਉਂਝ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸ਼ਹਿਰੀ ਜੀਵਨ ਨਾਲੋਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਤੁਹਾਨੂੰ ਉੱਚੀ ਵਿਦਿਆ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਤੇ ਮਿਆਰੀ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਲ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਖਾਣ-ਪੀਣ, ਪਹਿਨਣ ਤੇ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਸਰਲ ਤੇ ਸਾਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਬਹੁਤਾ ਕਰਕੇ ਘਰਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਖਾਣਾ ਹੀ ਖਾਂਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਪਹਿਨਣ ਤੇ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਵਿਚ ਵੀ ਦਿਖਾਵਾ ਤੇ ਬਣਾਵਟੀਪਨ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਪੇਂਡੂ ਜੀਵਨ ਖੇਤੀ ਆਧਾਰਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਸ਼ਹਿਰੀ ਜੀਵਨ ਸੱਨਅਤੀ, ਵਪਾਰਕ ਤੇ ਦਫ਼ਤਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਸੰਚਾਰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਭਾਵੇਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਮੋਬਾਈਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਭਾਵੇਂ ਸਾਰੇ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇੱਥੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਰਗੀ ਨਿਰੰਤਰ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ । ਕੰਪਿਉਟਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਹੋ ਮਾਰ ਹੀ ਸਹਿਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ । ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਉਂਝ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਹਵਾ ਤੇ ਅਵਾਜ਼ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਜਲ-ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਬੁਰਾ ਹਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਬਹੁਤਾ ਕਰਕੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਧੀ-ਵਿਧਾਨ ਅਨੁਸਾਰ ਜਿਉਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਲ-ਵਿੰਗ ਰਹਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਬਹੁਤਾ ਕਰਕੇ ਕੁਦਰਤ ਤੇ ਭਾਣੇ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਰਤੀ ਲੋਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਨਾਮ ਵੀ ਜਪਦੇ ਹਨ ਤੇ ਵੰਡ ਕੇ ਛਕਣ ਵਿਚ ਸ਼ਹਿਰੀਆਂ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਉਂਝ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਕਿ ਹੁਣ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚੋਂ ਰੁਚੀ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਲ ਹਿਜ਼ਰਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ । ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਸਹਿਜੇ-ਸਹਿਜੇ ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਮੋਹ = ਪਿਆਰ । ਕਲੰਡਰ = ਤਰੀਕਾਂ ਤੇ ਛੁੱਟੀਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਚਾਰਟ । ਨਿਗਾਹ = ਨਜ਼ਰ, ਧਿਆਨ ਮੈਡਲ = ਜਿੱਤ ਜਾਂ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਦਾ ਧਾਤ ਦਾ ਬਣਿਆ ਚਿੰਨ, ਜੋ ਆਮ ਕਰਕੇ ਗਲ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਥੋਡੇ = ਤੁਹਾਡੇ । ਜਤਾਉਂਦਿਆਂ = ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦਿਆਂ । ਖੀਵੀ = ਮਸਤ } ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ = ਦਾਖ਼ਲ ਹੁੰਦਿਆਂ, ਵੜਦਿਆਂ ! ਪੌਂਡ = Pond, ਤਲਾ, ਛੱਪੜ । ਸੱਥ = ਪਿੰਡ ਦੀ ਪੰਚਾਇਤ ਦੇ ਬੈਠਣ ਜਾਂ ਵਿਹਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਗੱਲਾਂ ਮਾਰਨ ਤੇ ਤਾਸ਼ ਆਦਿ ਖੇਡਣ ਦੀ ਥਾਂ | ਸ਼ਹਿਰੀ = ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ । ਬਜ਼ੁਰਗ = ਵਡੇਰੀ ਉਮਰ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ( ਫ਼ਤਿਹ = ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਆਦਿ । ਤਗੜਾ = ਤਕੜਾ ! ਤਾਰੀਫ਼ = ਪ੍ਰਸੰਸਾ ! ਮੱਥਾ ਟੇਕਦੇ = ਪੈਰਾਂ ਉੱਤੇ ਹੱਥ ਲਾ ਕੇ ਝੁਕਣਾ । ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ = ਅਸੀਸ, ਭਲੇ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕਰਨੀ । ਠਰੰਮੇ ਨਾਲ = ਧੀਰਜ ਨਾਲ, ਸ਼ਾਂਤ ਚਿੱਤ ਨਾਲ । ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ = ਧਰਮ ਅਰਥ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇਮਾਰਤ । ਟੈਮ = Time, ਸਮਾਂ । ਬਾਏ-ਬਾਏ ਕੀਤੀ = ਅਲਵਿਦਾ ਕੀਤੀ ।

ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ Summary

ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਭਾਵੇਂ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੌਕਰੀ ਕਾਰਨ ਪਿੰਡ ਛੱਡ ਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਸੀ, ਪਰੰਤੂ ਉਸਦਾ ਪਿੰਡ ਲਈ ਮੋਹ ਨਹੀਂ ਸੀ ਗਿਆ । ਉਸਦੇ ਬੱਚੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਮਾਡਲ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਕਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲੋਂ ਦੋ-ਚਾਰ ਛੁੱਟੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ, ਤਾਂ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪਿੰਡ ਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਉਸਦਾ ਮੁੰਡਾ ਮੋਹਿਤ ਚੌਥੀ ਵਿਚ ਤੇ ਕੁੜੀ ਜੋਤੀ ਦੁਸਰੀ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੀ ਸੀ । ਮੋਹਿਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਬੱਚੇ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤ ਕੇ ਆਏ ਹਨ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੱਲ੍ਹ ਤੇ ਪਰਸੋਂ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ । ਉਸਦੀ ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸਦੇ ਪਾਪਾ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਲਿਜਾਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ ਤੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਨੇ ਵੀ ਫ਼ੋਨ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਆਪਣੀ ਹਾਮੀ ਭਰ ਦਿੱਤੀ ।

ਸਵੇਰੇ ਉਹ ਸਾਰੇ ਜਣੇ ਬੱਸ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚ ਗਏ | ਬੱਸ ਸਟੈਂਡ ਉੱਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੈਣ ਲਈ ਆਏ ਹੋਏ ਸਨ । ਬੱਸ ਵਿਚੋਂ ਉੱਤਰ ਕੇ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਦਾਦਾ ਜੀ ਦੀ ਗੋਦੀ ਚੜ੍ਹ ਗਏ ! ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਈਕਲ ਦੇ ਅੱਗੇ-ਪਿੱਛੇ ਬਿਠਾ ਕੇ ਘਰ ਵਲ ਚਲ ਪਏ । ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਜੋਤੀ ਦੇ ਪੁੱਛਣ ‘ਤੇ ਮੋਹਿਤ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਔਹ ਸਾਹਮਣੇ ਪੌਂਡ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੱਛੀਆਂ ਪਾਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਦਾਦਾ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਪੌਂਡ ਨੂੰ “ਟੋਭਾ’ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਬਰਸਾਤ ਦਾ ਪਾਣੀ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਪੀਣ ਤੇ ਨਹਾਉਣ-ਧੋਣ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਅੱਗੇ ਚਲ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੱਥ ਵਿਚ ਤਾਸ਼ ਖੇਡਦਾ ਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਮਿਲ ਪਿਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਫ਼ਤਿਹ

ਬੁਲਾਈ । ਉਥੇ ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕਰਦਿਆਂ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ (ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਵਰਗੇ ਪੁੱਤ ਤਾਂ ਘਰ-ਘਰ ਜੰਮਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਦਸਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੋਹ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ ਤੇ ਸਭ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ‘ ਘਰ ਪਹੁੰਚਦਿਆਂ ਹੀ ਬੱਚੇ ਦੌੜ ਕੇ ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ ਕਰਤਾਰ ਕੌਰ ਨੂੰ ਮਿਲੇ । ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਜਸਬੀਰ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਪੈਰੀਂ ਹੱਥ ਲਾਇਆ । ਚਾਹ-ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਮਗਰੋਂ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਜੋਤੀ ਦੀ ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਗੇੜਾ ਦੁਆਉਣ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਸਾਈਕਲ ‘ਤੇ ਬਿਠਾ ਕੇ ਤੁਰਨ ਲੱਗਾ, ਤਾਂ ਮੋਹਿਤ ਵੀ ਨਾਲ ਹੀ ਬੈਠ ਗਿਆ । ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਉਹ ਦਾਦਾ ਜੀ ਨੂੰ ਫੁੱਲਾਂ ਤੇ ਤਿਤਲੀਆਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲਾਂ ਪੁੱਛਦੇ ਰਹੇ ।

ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਗੇੜਾ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦਿਖਾਉਣ ਲੈ ਤੁਰਿਆ। ਉਸਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ, ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ, ਖੂਹ ਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ । ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਤਾਈਆਂ-ਚਾਚੀਆਂ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਸੀਸਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ । ਜਦੋਂ ਉਹ ਘਰ ਪੁੱਜੇ, ਤਾਂ ਕਰਤਾਰ ਕੌਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਮੱਕੀ ਦੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ ਤੇ ਸਾਗ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਰਲ ਕੇ ਰੋਟੀ ਖਾਧੀ । ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਕਿੰਨੀ ਦੇਰ ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਤਾਂ ਸੁਣਦੇ ਰਹੇ ।

ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮੋਹਿਤ ਤੇ ਜੋਤੀ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਉਠਾਲ ਦਿੱਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੌਂ ਵਜੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁਹਾਲੀ ਪਹੁੰਚਣਾ ਸੀ । ਕਰਤਾਰ ਕੌਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਸਾਂ ਦਿੰਦਿਆਂ ਵਿਦਾ ਕੀਤਾ । ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਉੱਤੇ ਛੱਡਣ ਆਇਆ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 4 ਬੱਚੇ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 4 ਬੱਚੇ

I. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ :

(i) “ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ :
(ਉ) ਹੱਸਣਾ
(ਅ) ਮੀ
(ਇ ਖੇੜਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਮੀ ✓

(ii) ਹੱਸਣਾ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਹੈ :
(ੳ) ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਣਾ
(ਅ) ਖਿੜਨਾ
(ਈ ਗਾਉਣਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਖਿੜਨਾ ✓

(iii) ਪੜਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦ ਹੈ :
(ਉ) ਬੱਚਾ
(ਅ) ਫੁੱਲ
(ਈ) ਉਹ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਉਹ । ✓

II. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅਣਭੋਲ ਬੱਚੇ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਵਰਗੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਛੀਆਂ ਵਰਗੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਬੱਚੇ ਕਿਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਨਮੋਲ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਹੀਰਿਆਂ ਤੋਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬੱਚੇ ਕੀ ਵੰਡਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਤੇ ਖੇੜੇ ।

ਪਸ਼ਨ 4.
ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਕਦੋਂ ਠਰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਕੋਲ ਆ ਬੈਠਦੇ ਹਨ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : ਹੱਸਦਾ, ਛੁਪਾਉਂਦੇ, ਸੋਹਲ, ਖੁਸ਼ੀਆਂ, ਹਿਰਦੇ ।
(i) ਬੱਚੇ ਫੁੱਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ……………… ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ii) ਬੱਚੇ ਦੇਖ ਕੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ……………… ਠਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
(iii) ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ……… ਹਨ ।
(iv) ਬੱਚੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ …………… !
(v) ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਕਲੋਲ ਦੇਖ ਕੇ ਰੱਬ ਵੀ ……………… ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਬੱਚੇ ਫੁੱਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੋਹਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ii) ਬੱਚੇ ਦੇਖ ਕੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਠਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
(iii) ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਹਨ ।
(iv) ਬੱਚੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਛੁਪਾਉਂਦੇ ।
(v) ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਕਲੋਲ ਦੇਖ ਕੇ ਰੱਬ ਵੀ ਹੱਸਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਾਕ ਬਣਾਓ : ਪੰਛੀ, ਫੁੱਲ, ਬਚਪਨ, ਖੇੜੇ, ਬੱਚੇ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਪੰਛੀ (ਜਾਨਵਰ)-ਪੰਛੀ ਅਕਾਸ਼ ਵਿਚ ਉੱਡ ਰਹੇ ਹਨ ।
2. ਫੱਲ (ਪੁਸ਼ਪ, ਪੌਦੇ ਦਾ ਇਕ ਸੁੰਦਰ ਹਿੱਸਾ, ਜੋ ਡੋਡੀ ਵਿਚੋਂ ਖਿੜਦਾ ਹੈ)-ਗੁਲਾਬ ਦਾ ਫੁੱਲ ਸੁੰਦਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
3. ਬਚਪਨ ਬਾਲ ਉਮਰ)-ਬਚਪਨ ਬੇਪਰਵਾਹੀ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
4. ਖੇੜੇ (ਖ਼ਸ਼ੀਆਂ-ਬੱਚੇ ਹਰ ਪਾਸੇ ਖੇੜੇ ਵੰਡਦੇ ਹਨ ।
5. ਬੱਚੇ (ਨਿਆਣੇ-ਗੀਤਾ ਦੇ ਚਾਰ ਬੱਚੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :
(ਉ) ਸੱਚ ਪੁੱਛੋ ਜੇ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਤੋਂ,
…………………………..।

(ਅ) ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਵੰਡਦੇ, ਖੇੜੇ ਵੰਡਦੇ,
………………………….।

ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸੱਚ ਪੁੱਛੋ ਜੇ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਤੋਂ,
ਹੀਰਿਆਂ ਤੋਂ ਅਨਮੋਲ ਨੇ ਬੱਚੇ ।

(ਅ) ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਵੰਡਦੇ, ਖੇੜੇ ਵੰਡਦੇ,
ਸਭ ਨੂੰ ਭਰ-ਭਰ ਝੋਲ ਨੇ ਬੱਚੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਇਕੋ-ਜਿਹੇ ਤੁਕਾਂਤ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :
ਉਦਾਹਰਨ : ਅਣਭੋਲ, ਸੋਹਲ, ਅਨਮੋਲ
ਗੱਲ – …………. – ………….
ਸੱਚ – …………. – ………….
ਰੱਬ – …………. – ………….

ਉੱਤਰ :
ਗੱਲ – ਘੱਲ – ਵੱਲ
ਸੱਚ – ਕੱਚ – ਮੱਚ
ਰੱਬ – ਸਭ – ਫ਼ਬ ।

IV. ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ-ਭੈਣ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਕੋਈ ਪੰਜ ਰੋਚਕ ਆਦਤਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਸ਼ਰਾਰਤੀ
2. ਨਿਚਲਾ ਨਾ ਬੈਠਣ ਵਾਲਾ
3. ਖੋਹ ਕੇ ਚੀਜ਼ ਖਾਣ ਵਾਲਾ
4. ਨਹੁੰ ਟੁੱਕਣ ਵਾਲਾ
5. ਢਿੱਡ ਭਾਰ ਸੌਣ ਵਾਲਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਜਿਹੜੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਓ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਫੁੱਟਬਾਲ
2. ਕਬੱਡੀ
3. ਰੱਸਾਕਸ਼ੀ
4. ਦੌੜਾਂ
5. ਹਾਕੀ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਅਣਭੋਲ = ਭੋਲੇ-ਭਾਲੇ, ਮਾਸੁਮ । ਸੋਹਲ = ਨਾਜ਼ਕ, ਨਰਮ । ਅਨਮੋਲ = ਬਹੁਮੁੱਲੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੁੱਲ ਨਾ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ । ਕਲੋਲ = ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਮਿੱਠੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨਾ । ਖੇੜੇ = ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ । ਝੋਲ = ਝੋਲੀ । ਹਿਰਦੇ = ਦਿਲ । ਠਰ ਜਾਂਦੇ = ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਜਾਣਾ, ਠੰਢ ਪੈ ਜਾਣੀ ।

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ-ਅਰਥ

(ੳ) ਪੰਛੀਆਂ ਜਿਹੇ ਅਣਭੋਲ ਨੇ ਬੱਚੇ,
ਫੁੱਲਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਸੋਹਲ ਨੇ ਬੱਚੇ ।
ਸੱਚ ਪੁੱਛੋਂ ਜੇ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਤੋਂ,
ਹੀਰਿਆਂ ਤੋਂ ਅਨਮੋਲ ਨੇ ਬੱਚੇ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਪੰਛੀਆਂ ਵਰਗੇ ਭੋਲੇ-ਭਾਲੇ ਹਨ ਤੇ ਉਹ ਫੁੱਲਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਸੋਹਲ ਹਨ । ਜੇਕਰ ਉਸਦੇ ਦਿਲ ਤੋਂ ਪੁੱਛੋ, ਤਾਂ ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਹੀਰਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਅਣਮੁੱਲੇ ਹਨ ।

(ਅ) ਰੱਬ ਵੀ ਖਿੜ-ਖਿੜ ਹੱਸਦਾ ਜਾਪੇ,
ਕਰਦੇ ਜਦੋਂ ਕਲੋਲ ਨੇ ਬੱਚੇ ।
ਨਿੱਕੇ ਜਿਹੇ ਇਸ ਬਚਪਨ ਵਿਚੋਂ,
ਲੈਂਦੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਟੋਲ ਨੇ ਬੱਚੇ ।
ਦਿਲ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਛੁਪਾ ਨਾ ਰੱਖਦੇ,
ਦਿੰਦੇ ਹਰ ਗੱਲ ਖੋਲ੍ਹ ਨੇ ਬੱਚੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪਿਆਰ ਦੀਆਂ ਮਿੱਠੀਆਂ-ਮਿੱਠੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੱਬ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਖਿੜ-ਖਿੜ ਕੇ ਹੱਸਦਾ ਹੈ । ਬੱਚੇ ਇਸ ਨਿੱਕੇ ਜਿਹੇ ਬਚਪਨ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਲੱਭ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਵੀ ਛਿਪਾ ਕੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ, ਸਗੋਂ ਗੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।

(ਈ) ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਵੰਡਦੇ ਖੇੜੇ ਵੰਡਦੇ,
ਸਭ ਨੂੰ ਭਰ-ਭਰ ਝੋਲ ਨੇ ਬੱਚੇ ।
ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਠਰ ਜਾਂਦੇ,
ਆ ਬਹਿੰਦੇ ਜਦ ਕੋਲ ਨੇ ਬੱਚੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਹਰ ਸਮੇਂ ਸਭ ਨੂੰ ਝੋਲੀਆਂ ਭਰ ਕੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਤੇ ਖੇੜੇ ਵੰਡਦੇ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਬੈਠ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਨੂੰ ਠੰਢ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class English Book Solutions Poem 1 Trains Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 English Poem 1 Trains

Activity 1.

Look up the following words in a dictionary. You should seek the following information about the words and put them in your WORDS notebook.
1. Meaning of the word as used in the poem (adjective/noun/verb, etc.)
2. Pronunciation (The teacher may refer to the dictionary or the mobile phone for correct Pronunciation.)
3. Spellings

Passenger	Precious	mail	freight
dusk	dawn	without	fail

Post-reading

Vocabulary Expansion

Trains are a very important means of land transport in India. India has a large network of trains.

Activity 2.

Given below are some more means of transport. Put them under the right box.

car	aeroplane	scooter	helicopter	boat	auto
bus	ship	submarine	train	jeep	bicycle

Land	sky	water
car bus scooter train auto jeep bicycle	aeroplane helicopter	ship submarine boat

Activity 4

Read the following lines and answer the questions that follow : Through day and darkness, Through dusk and dawn.

Question 1.
What do the above lines refer to ?
Answer:
The above lines refer to trains running day and night.

Question 2.
What do the day and darkness’ and dusk and dawn’ in the poem tell the readers ?
Answer:
They tell us about the different times of the day. They also form pairs of opposite time.

Learning Language

Conjunctions : ‘so’, ‘because’. “although’. ‘and’, ‘yet
We use Conjunctions like ‘and, “or”, “but, “because’ and although’ to join two parts of sentences.
नोट:-वाक्य के दो या अधिक भागों को जोड़ने के लिए जिन शब्दों का प्रयोग किया जाता है, उन्हें Conjunctions कहते हैं।

Activity 5

1 Complete the sentences given below with ‘so’ or ‘because’. Here are a few examples. Read them before you do the activity.
Examples :
1. Rajan is happy because he has stood first in the race.
2. It was raining, so I did not go to school.
3. I went to the cinema because it was a holiday.
We use ‘because‘ for giving reasons, and ‘so’ for talking about results or purposes.

1. My dog was hungry …………. it stole biscuits from the shelf.
2. I am feeling sleepy …………….. I am very tired.
3. Babli bought new clothes ………….. she wanted to wear them on Diwali.
4. It was raining, …………. my books got wet.
5. He did not study hard, …………… he failed the test.
6. I asked for directions ………….. I was lost.
7. I did not clean the room, ………… it became dirty.
8. I met with an accident …………….. I was driving fast.
9. Deepa went to the doctor …………… she was feeling sick.
10. Mohan did not help Sohan …………….. he was not well.
Answer:
1. so
2. because
3. because
4. so
5. so
6. because
7. so
8. because
9. because
10. because.

Activity 6.

Combine the sentences given below using “although’ and ‘yet’. Write them in your notebook. Here are a few examples. Read them before you do the activity.

Examples :
1. Rajan did not win the race. Rajan was happy.
Although Rajan did not win the race, yet he was happy.

2. It was raining. I went to school.
Although it was raining, yet I went to school.

3. It was a holiday. I did not go to the cinema.
Although it was a holiday, yet I did not go to the cinema.
We use ‘although’ and ‘yet in the same sentence for unexpected or different information.

1. My dog was hungry. It did not eat biscuits.
2. He is very sleepy. He is watching a movie.
3. Babli wanted to wear new clothes on Diwali. Babli did not buy them.
4. It was raining. I did not take an umbrella.
5. He did not study hard. He passed the test.
6. I was lost. I did not ask for directions.
7. My room was dirty. I did not clean the room.
8. I was ill. I did not go to the doctor.
9. Mohan and Sohan were friends. Mohan did not help Sohan.
10. I went to the market. I did not buy anything.
Answer:
1. Although my dog was hungry. yet it did not eat biscuits.
2. Although he is very sleepy. yet he is watching a movie.
3. Although Babli wanted to wear new clothes on Diwali, yet she did not buy them.
4. Although it was raining, yet I did not take an umbrella.
5. Although he did not study hard, yet he passed the test.
6. Although I was lost, yet I did not ask for directions.
7. Although my room was dirty, yet I did not clean it.
8. Although I was ill, yet I did not go to the doctor.
9. Although Mohan and Sohan were friends, yet Mohan did not help Sohan.
10. Although I went to the market, yet I did not buy anything.

Learning to Listen

Activity 7.

Listen to the teacher, recite the following poem and repeat after her/him.

Clouds

White sheep. white sheep,
On a blue hill,
When the wind stops,
You all stand still.
When the wind blows.
You walk away slow,
White sheep,
white sheep
Where do you go?
नोट : विद्यार्थी स्वयं करें।

Learning to Speak

Activity 8

Speak the following pairs aloud. (ऊंची आवाज़ में बोलें)
1. mail — fail
2. dawn — lawn
3. plains — trains

Activity 9 (Pairwork)

Discuss with your partner about how you would like to travel. You can discuss the following questions with each other.
1. Do you like to travel by train/ship/plane ?
2. How would you like to travel if you have to go from Punjab to Mumbai ? Why ?
3. If you decide to go by train, what would you like to take with you ?

Learning to Write

Activity 10

Paragraph Writing:

पैराग्राफ़ किसी विषय की संक्षिप्त व्याख्या होती है। यह लगभग 100 शब्दों में लिखा जाता है। इसके पहले वाक्य में विषय का परिचय दिया जाता है, जबकि इसका अंतिम वाक्य विषय का निष्कर्ष होता है। पैराग्राफ़ के मध्य भाग में विषय से जुड़ी मुख्य बातों का वर्णन किया जाता है। ध्यान रहे कि यह पैराग्राफ़ एक ही विचार या बिन्दु पर केंद्रित हो।

A Journey by Bus I went to Jalandhar by bus last month. I hired an e-rickshaw and reached the bus stand. I went to the booking window. There was a great rush. I got the ticket on my turn. The bus came and I got into the bus. There was no room in the bus. Many people were standing.

I could not get any seat. It was very hot. I was sweating. Soon the conductor whistled. The bus started. I felt easy. Some passengers got down at Phagwara. Now I got a seat near the window. I looked out of the window. Greenfields looked very beautiful. Farmers were at their work. Cattle were grazing. Our bus crossed many bridges on the way. At last the bus reached Jalandhar. It took me three hours to reach there. I enjoyed the journey but I got tired.

Stanzas For Comprehension

Read the stanzas given below and answer the questions that follow each :

(1) Over the mountains,
Over the plains,
Over the rivers,
Here come the trains.
Carrying passengers,
Carrying mail,
Bringing their precious loads
In without fail.

(i) Where do the trains move?
रेलगाड़ियां कहाँ चलती हैं ?

(ii) What do they carry ?
वे क्या उठाती है।?

(iii) Name the poem and the poet.
कविता और कवि का नाम बताओ।
Answer:
(i) The trains move over the mountains, plains and rivers.
(ii) They carry passengers, goods and precious loads.
(iii) The name of the poem is ‘Trains’ and that of the poet is James S. Trippett.

(2) Thousands of freight cars
All rushing on Through day and darkness,
Through dusk and dawn,
Over the mountains,
Over the plains,
Over the rivers,
Here come the trains.

(i) What is rushing on ?
क्या – क्या चीज़ दौड़ती रहती है ?

(ii) When do they rush on?
वे कब दौड़ती हैं?

(iii) What is the central idea of the poem?
कविता का केन्द्रीय भाव क्या है ?
Answer:
(i) Thousands of freight cars are rushing on.
(ii) They rush on all through day and night.
(ii) Trains run day and night. They provide a great service to the country by carrying people and their costly load.

Word Meanings.

Trains Summary in Hindi

यह कविता रेलगाड़ियों के बारे में है। रेलगाड़ियाँ दिन-रात दौड़ती रहती हैं। वे कभी नहीं रुकतीं। वे पर्वत, नदियाँ, मैदान सब कुछ पार कर जाती हैं। वे डाक, यात्रियों तथा उनके कीमती सामान को लाद कर ले जाती हैं। वे माल (भारी सामान) को ढोती हैं। वे सुबह शाम कुछ नहीं देखतीं। वे दौड़ती ही रहती हैं।

Punjab State Board PSEB 7th Class English Book Solutions Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 English Chapter 8 Hachiko-The World’s Most Loyal Dog

Activity 1.

Look up the following words in a dictionary. You should seek the following information about the words and put them in your WORDS notebook.
1. Meaning of the word as used in the story (adjective/noun/verb, etc.)
2. Pronunciation (The teacher may refer to the dictionary or the mobile phone for correct . pronunciation.)
3. Spellings

Akita	neighborhood	agriculture	accompany
routine	receive	hemorrhage	show up
beloved	employees	devoted	museum

Vocabulary Expansion

Activity 2.

Write antonyms of the following words.

1. respect — disrespect
2. affection — hatred/hate
3. usual — unusual
4. followed — led
5. lonely — crowded/populous
6. presence — absence
7. master — servant
8. loyalty — disloyalty

Activity 3.

Look at the following words in the grid. Identify the base words and prefixes and suffixes added to them. Write the base word and the prefix/suffix in the space given for each.

Answer:

Learning to Read and Comprehend

Activity 4.

Answer the following questions based on the above story.

Question 1.
Who was Hachiko ?
हचीको कौन था ?
Answer:
Hachiko was a very faithful and loyal dog. He was true companion.

Question 2.
What was his breed ?
उसकी प्रजाति (ब्रीड) कौन – सी थी?
Answer:
His breed was Akita.

Question 3.
When was he born ?
वह कब पैदा हुआ ?
Answer:
He was born on November 10, 1923.

Question 4.
Who adopted him ?
उसे किसने गोद लिया ?
Answer:
Professor Hidesburo adopted him, first.

Question 5.
Where did Ueno teach ?
यूनो कहाँ पढ़ाते थे ?
Answer:
Ueno tought in the Agriculture Department of the Tokyo Imperial University.

Question 6.
What was their routine ?
अनकी दिनचर्या क्या थी ?
Answer:
Everyday morning they would walk to the Shibuya Railway Station. At 3 p.m. the professor would return and the dog would go to the railway station to accompaning him back home.

Question 7.
What happened to the Professor one day ?
एक दिन प्रोफैसर को क्या हुआ ?
Answer:
One day the Professor died because of a sudden brain harmorrhage.

Question 8.
What did Hachiko do after Ueno died ?
हचीको ने यूनो की मृत्यु के बाद क्या किया ?
Answer:
He would daily go to the railway station at 3 p.m. to receive his master.

Question 9.
Who adopted Hachiko after Ueno died ?
यूनो की मृत्य के बाद हचीको को किसने गोद लिया ?
Answer:
After Ueno died his former gardener, kujaburo kobayashi adopted Hachiko.

Question 10.
Who went to see Hachiko after coming to know about his routine ?
हचीको की दिनचर्या का पता चलने पर कौन उसे देखने गया ?
Answer:
Hirokichi Saito who was an expert on the Akita breed of dogs, went to see Hachiko.

Activity 5.

Choose the right answer and write in the given space.
Answer:
1. Hachiko was a very loyal/disloyal dog — loyal
2. Shibuya is a place near/away from Tokyo — near
3. Ueno always came back on the 3/4pm train. — 3 p.m.
4. Hachiko would wait for Ueno at the station/home. — Station
5. Hachiko lived for 11/13 years. — Station

Activity 6.

Discuss and answer the following questions.

Question 1.
Why did people make statues of Hachiko ?
Answer:
People made the statues of Hachiko to make him immortal for his loyalty and faithfulness.

Question 2.
Why do you think Saito wiped a tear from his cheek?
Answer:
Saito was an expert of the Akita breed of dogs. He read the sad hard of Hachiko.

Learning Language

Conjugation of Verbs

Verb conjugation का अर्थ है कि कोई verb वाक्य में Person, Tense, Number या Mood में परिवर्तन के साथ कैसे बदलता है।

Person.

In English, we have six different persons -first-person singular (I), second-person singular (you), third-person singular (he/she/it/one), first-person plural (we), second-person plural (you), and third-person plural (they). We must conjugate a verb for each person. The verb to be is a particularly notable verb for conjugation because it is an irregular verb.

Conjugation of the verb ‘to be’ (is/am/are)

Person	Tense
	Past	Present	Future
I	was	am	will be
you	were	arc	will be
he /she/it	was	is	will be
we	were	are	will be
they	were	are	will be

Tense के अनुसार भी Verb के रूप में बदलाव आता है। इसे समझने के लिए नीचे दी गई तालिका अध्ययन of करें इसमें Verb ‘walk’ के माध्यम से verb की Conjugation को समझाया गया है।

Conjection

Activity 7.

Select the correct form of the verb given in the options and fill it in the given blank.

Question 1.
Meena …………………_since morning.
(a) has been dancing
(b) is dancing
(c) dances
Answer:
(a) has been dancing.

Question 2.
I ………….. in the garden when she came to my house.
(a) am working
(b) was working
(c) worked
Answer:
(b) was working.

Question 3.
I ………………….. in the factory for two hours when Seema called.
(a) have been working
(b) was working
(c) had been working
Answer:
(c) had been working.

Question 4.
I ……………… my exam this time next week.
(a) will be writing
(b) will write
(c) would be writing
Answer:
(a) will be writing.

Question 5.
They had already left when I …………. home.
(a) reached
(b) have reached
(c) had reached
Answer:
(a) reached.

Question 6.
If you are hungry, I ………….. ……. you something to eat.
(a) am getting
(b) will get
(c) will be getting
Answer:
(b) will get.

Question 7.
Saavan ………….. songs.
(a) writes
(b) write
(c) written
Answer:
(a) writes.

Question 8.
We …………. often go to the garden.
(a) don’t
(b) doesn’t
(c) haven’t
Answer:
(a) don’t

Question 9.
We …………… to Delhi last week.
(a) went
(b) have gone
(c) had gone.
Answer:
(a) went.

Question 10.
The children …………………. a splendid performance.
(a) gives
(b) give
(c) gave.
Answer:
(b) give.

Learning to Listen

Activity 8

Your teacher will read out a dialogue. Listen to the dialogue and answer the following questions.

Question 1.
Which movie do these people plan to watch ?
(a) The Lion King
(b) The Two Towers
(c) Singham
(d) Mowgli
Answer:
(d) Mowgli.

Question 2.
When do they plan to watch the movie ?
(a) on the weekend
(b) tomorrow
(c) today evening
(d) next Friday
Answer:
(b) tomorrow.

Question 3.
Where do they plan to meet ?
(a) at the Subway close to the mall
(b) in front of the mall
(c) at the coffee shop close to the mall
(d) at home
Answer:
(a) at the Subway close to the mall.

Question 4.
What time do they plan to meet ?
(a) at 7:30 pm
(b) at 12 noon
(c) at 1pm
(d) at 3:45 pm
Answer:
(c) at 1pm.

Learning to Speak

Activity 9

Look at the picture given below and describe, in your own words, what is happening.

Answer:
1. There are two furry dogs in the picture.
2. One dog is big, the other is small.
3. The big dog is white with a black shade in colour.
4. The small dog is also white but it has a shade of grey colour on his body.
5. Both the dogs have belt- round their necks. This suggests they are pet ones.
6. The colours of their belt is red and blue respectively.
7. The big dog looks furious. But the little one appears to be playful.
8. The little dog is carrying a twig in his mouth.

Learning to Write

Activity 10

Write a letter to your cousin telling her/him about the new pet (a dog or a cat) you have adopted.
You should write in the letter

what pet you have adopted
what you have named it
how you play with your pet
how it has changed your life or routine

15, New Colony,
Phagwara.
14 March, 20…….
Dear Vipin,
You will be glad to know that I have adopted a day. It is a stray dog. I have named it Tommy. It is like a small toy. It takes milk, bread and meat. It plays with us. We throw the ball away and Tommy runs after it and return with the ball to us. As it gets up early in the morning, it has changed my life. We together go for a walk in the morning and in the evening. We run a race which I never win. I hope you will be happy to meet it.
Your loving brother,
Rahul.

Learning to Use Language

Activity 11

Browse the following sites for more information and also to watch a film on Hachiko. After going through the sites, write all the new information you get on Hachiko
(The teacher must arrange the use of the Internet for students in the computer lab.)
नोट-अध्यापक की सहायता से स्वयं करें।

Comprehension Of Passages

Read the following passages carefully and answer the question that follow each.

(1) Hachiko, the dog was more than just a pet. He was a true companion. He was very loyal and faithful. Every day, Hachiko would greet his human friend, his master, a routine the faithful dog kept, even after his owner’s death. A golden-brown of Akita breed, Hachiko was born on November 10, 1923 in a farm in Japan. In 1924, Professor Hidesaburo Ueno adopted Hachiko and brought him to live with him in Shibuya, a small town in the neighbourhood of Tokyo.

Professor Hidesaburo Ueno taught in the Agriculture Department of Tokyo Imperial University. Every morning the professor would walk to the Shibuya railway station and Hachiko would also go with him to see his master take the train to work. After finishing the day’s classes, the professor would take the train back and return to the station at 3 pm.

1. Who was Hachiko ? Give his any two good qualities.
हचिको कौन था ? उसके कोई दो अच्छे गुण लिखो।

2. Where did Professor Ueno live ?
प्रोफैसर यूनो कौन था ?

3. Choose true and false statements and write them in your note book. . .
(a) The dog followed his routine even after his master’s death.
(b) The professor returned to his home town at 3 p.m. daily.

4. Complete the sentence according to the meaning of the passage.
(a) Professor Ueno taught in the ……………
(b) Hachiko, the dog was more than …….

5. Match the words with their meanings.

(a) faithful	comeback
(b) return	to take turn
	loyal

Answer:
1. Hachiko was a pet dog. He was a true companion. He was very loyal and faithful.
2. Professor Ueno lived in Shibuya, a small town in the neighbourhood of Tokyo.
3.
(a) True
(b) True
4.
(a) Professor Ueno tought in the Agriculture Department of Tokyo University.
(b) Hachiko the dog was more than just a pet.
5.
(a) faithful-loyal
(b) return-come back.

(2) The master and Hachiko kept this schedule until one sad day in May 1925 Professor Veno suffered a sudden brain hemorrhage while teaching and passed away. That day, Hachiko showed up at 3 pm as usual, but his beloved master never came back. Hachiko returned the next day at the same time, hoping that Veno would be there to meet him. Of course, the professor did not return, but his loyal Hachiko never gave up hope.

Hachiko was at Shibuya Station the next day again at 3 pm, then the day after, and the day after that. Soon, the lonely dog began to draw the attention of the other passengers.
At first, the station workers were not friendly with the dog, but after some time, people started looking out for him. Even the station employees would bring food and treats for the devoted dog and sometimes sit and keep him company.

1. How did Ueno die?
यूनो की मृत्यु कैसे हुई ?

2. What change did the dog bring about in the station workers ?
कुत्ते ने स्टेशन कर्मचारियों में क्या परिवर्तन लाया ?

3. Choose true and false statements and write them in your note book.
(a) The dog lost his hope as the days passed.
(b) Ueno died in May 1925.

4. Complete the sentence according to the meaning of the passage.
(a) Hachiko showed up at …………… as usual to the dog.
(b) The station employees would bring …………. for the devoted dog.

5. Match the words with their meanings.

(a) devoted	died
(b) passed away	sincere
	appeared

Answer:
1. Ueno while teaching suffered a sudden brain haemorrhage and died.
2. The station workers who were not friendly with him, stated looking out for him. They started giving him food and their company.
3.
(a) False
(b) True.
4.
(a) Hachiko showed up at 3pm as usual.
(b) The station employees would bring food and treats for the devoted dog.
5.
(a) devoted — sincere
(b) Passed away — died.

3. One of Professor Ueno’s former students, Hirokichi Saito was an expert on the Akita breed of dogs. He came to know of Hachiko and his routine. He decided to take the train to Shibuya to see if Hachiko would still be waiting.

When Saito arrived at the station, he saw Hachiko there waiting for his master. He wiped a tear from his cheek. He waited for Hachiko to make the next move. After a long wait, Hachiko stood up and went from there. Saito followed the dog from the station to the home of Ueno’s former gardener, Kuzaburo Kobayashi who had adopted Hachiko but Hachiko waited only for Ueno.

For nearly a decade, after his master passed away, the dog continued to show up at the same spot every day until Hachiko died at the age of eleven on March 08, 1935. The dog became a symbol of loyalty in Japan – and now for the world.

1. Who was Hirokichi Saito ?
हीरोकीची सेंटो कौन था ?

2. He wiped a tear from his cheek ? What does this line show ?
उसने कुत्ते के गाल से एक आँसू पोंछा। यह पंक्ति क्या दर्शाती है? ।

3. Choose true and false statements and write them in your note book.
(a) After the death of Ueno his former gardner adopted Hachiko.
(b) Hachiko died at the age of thirty-five.

4. Complete the sentence according to the meaning of the passsage.
(a) After a long wait. Hachiko stood up and ………
(b) The dog become a ……………. in Japan.

5. Match the words with their meanings.

(a) decade	took on
(b) adopted	a period of ten years died.
	died

Answer:
1. Hirokichi Saito was a former student of professor Ueno. He was an expert on the Akita breed of dogs.
2. This line show that Hachiko was very sad at heart after his master’s death.
3.
(a) True
(b) False.
4.
(a) After a long wait Hachiko Stood up and went from these.
(b) The dog became a symbol of loyalty in Japan.
5.
(a) decade – a period of ten years
(b) adopted – took on

Use Of Words/Phrases In Sentences

1. Loyal (devoted, sincere) —
Should be loyal to the country.
हमें देश के प्रति निष्ठावान होना चाहिए।

2. Faithful (loyal, sincere) —
A dog is a faithful animal.

3. True (firm) —
He is true to his word promise.
वह अपने वचन का पक्का है। I

4. Recieve (to get) —
I received your letter yesterday.
मुझे कल तुम्हारा पत्र मिला।

5. Show up (to appear, to present) —
You must show up in the school ground at 9. am.
तुम्हें प्रातः 9 बजे स्कलू ग्राऊंड में पहुंच जाना चाहिए।

6. Passedaway (died) —
My grandmother passed away last month.
मेरी दादी पिछले महीने चल बसे।

7. Look out (take care) —
Look out ! The train has started.
देखो! रेलगाड़ी चल चुकी है।

8. Expert (specialist) —
My uncle is an Expert on birds.
मेरे चाचा जी पंछियों के माहिर हैं।

Word Meanings

Hachiko-The World’s Most Loyal Dog Summary in Hindi

Hachiko, the dog ……….. passed away.

हचीको (Hachiko) नामक कुत्ता पालतू होने से कहीं अधिक महत्त्व रखता है। वह एक सच्चा साथी था। वह बहुत ही निष्ठावान तथा वफादार था। हचीको प्रतिदिन अपने मानव मित्र जो इसका मालिक था, का अभिवादन करता था। यही दिनचर्या वफादार कुत्ते ने अपने मालिक की मृत्यु के बाद भी जारी रखी।

सुनहरी भूरी, अकीता प्रजाति (Akita bread) के हचीको का जन्म 10 नवम्बर, 1923 को जापान के एक खेत में हुआ। 1924 में प्रोफेसर एजाबुरो यूनो (Professor Hidesaburo Ueno) ने हचीको को गोद ले लिया और उसे टोक्यो के एक छोटे से शहर शिबुआ (Shibuya) में ले आये। प्रोफ़ेसर एज़ाबुरो यूनो टोक्यो इम्पीरियल यूनिवर्सिटी के कृषि विभाग में पढ़ाते थे। प्रत्येक सुबह प्रोफ़ेसर शिबुआ स्टेशन तक टहलते हुए जाते थे और हचीको भी उनके साथ जाता था तकि वह अपने मालिक को काम पर जाते हुए ट्रेन पकड़ते देखे।

अपने दिन की कक्षाओं को समाप्त करके प्रोफेसर वापिसी के लिए ट्रेन पकड़ते और 3 बजे स्टेशन पर पहुंचते। हचीको स्टेशन पर पहुंच जाता और प्रोफेसर का इंतजार करता और उनके साथ टहलता हुआ वापिस घर आता। जोड़ी की प्रतिदिन की यही दिनचर्या थी। हर रोज़ हचीको एक ही समय पर अपने मालिक को लेने पहुंच जाता। मालिक और हचीको ने अपना कार्यक्रम तब तक जारी रखा जब तक एक अशुभ दिन मई, 1925 को प्रोफेसर यूनो की अचानक ब्रेन हेमेज से मृत्यु नहीं हो गई।

That day …………. …….. still be waiting.

उस दिन, हचीको हमेशा की भांति 3 बजे आ गया, परन्तु उसका प्रिय मालिक कभी वापिस नहीं आया। हचीको अगले दिन उसी समय इस आशा के साथ वापिस आया कि यूनो उसे वहां मिलेंगे। निःसंदेह प्रोफेसर कभी वापिस नहीं आए, परन्तु उनके वफ़ादार हचीको ने कभी आशा नहीं छोड़ी।

दिन बीतते गए और हचीको प्रतिदिन 3 बजे शिबुआ स्टेशन पर आ जाता था। शीघ्र ही अन्य यात्रियों का ध्यान इस अकेले डॉग (कुत्ते) की ओर जाने लगा। पहले पहल स्टेशन के कर्मचारी कुत्ते के साथ मित्रवत् नहीं थे परन्तु कुछ समय के बाद उसकी ओर ध्यान देने लगे। यहाँ तक कि स्टेशन के कर्मचारी उस वफ़ादार कुत्ते के लिए भोजन खाने के लिए उसके मनचाहे पदार्थ लाने लगे। कभीकभी वे उसके पास बैठ कर उसका साथ देते। दिन हफ्तों में, फिर महीनों में, फिर सालों में बदलें और हचीको, हर रोज इंतजार करने आता। उसकी उपस्थिति ने शिबुआ के स्थानीय लोगों पर ऐसा प्रभाव छोड़ा कि वह उनके लिए निष्ठा और विश्वास का एक प्रतीक बन गया, जैसे वह उनका नायक हो।

प्रोफेसर यूनो का एक पुराना छात्र हिरोकिची सैटो (Hirokichi Saito), अकीता नस्ल के कुत्तों का विशेषज्ञ था। उसे हचीको और उसकी दिनचर्या का पता चला। उसने निर्णय किया कि वह ट्रेन से शिबुआ जाएगा और देखेगा कि क्या हचीको अभी भी इंतज़ार कर रहा है।

When Saito arrived ……………………. go to Japan.

जब सैटो स्टेशन पहुंचा तो उसने हचीको को अपने मालिक का इंतजार करते देखा। उसने उसके गाल पर एक आंसू को पोंछा। उसने हचीको के अगले कदम की प्रतीक्षा की। एक लम्बे इंतजार के बाद हचीको उठ खड़ा हुआ और वहाँ से चला गया। सैटो ने कुत्ते का स्टेशन से उस घर तक पीछा किया जो यूनो के पुराने माली कुजाबुरो कोबायशी (Kuzaburo Kobayashi) था जिसने हचीको को गोद ले लिया था।

परन्तु हचीको यूनो का ही इंतजार करता था।अपने मालिक की मृत्यु के बाद लगभग दस वर्ष तक हचीको (कुत्ता) उसी जगह पर प्रतिदिन दिखाई देता रहा, जब तक कि 11 वर्ष की आयु में 8 मार्च 1935 को उसकी मृत्यु नहीं हो गई। (कुत्ता) डॉग जापान में वफ़ादारी का प्रतीक बन गया और अब पूरे विश्व में बन गया है।डॉग के प्रति आदर और प्यार के कारण लोग हचीको को “चुकेन हचीको” (Chukan Hachiko) पुकारने लगे।

इसका अर्थ है-वफ़ादार कुत्ता हचीको। हचीको की याद में एक बुत्त बनाया गया है शिबुआ में तथा एक उस स्थान पर जहाँ वह अपने मालिक यूनो को काम से वापिस आने पर मिलता था। हचीको के मृत शरीर को (म्यूजियम) संग्रहालय में संरक्षित करके रखा गया है। हां, यदि आप जापान जाएं तो आप अब भी हचीको को मिल सकते हैं।

Retranslation Of Isolated Sentences

1. He was a true companion.
वह एक सच्चा साथी था।

2. Hachiko wot his human friend his master.
हचीको अपने मानव मित्र अर्थात् अपने मालिक का अभिवादन करता था।

3. Hachiko was born on November 10, 1923.
हचीको का जन्म 10 नवम्बर 1923 को हुआ।

4. Every morning the professor would walk to the Shibuya railway station.
प्रत्येक सुबह प्रोफेसर शिबुआ स्टेशन तक टहलते हुए जाते थे।

5. Hachiko would also go with him.
हचीको भी उनके साथ जाता था।

6. The pair followed the same routine every day.
जोड़ी की प्रतिदिन की यही दिनचर्या थी।

7. But his beloved master never came back.
परन्तु उसका प्रिय मालिक कभी वापिस नहीं आया।

8. Even the station employees would bring food for the devoted dog.
यहाँ तक कि स्टेशन के कर्मचारी भी उस वफादार कुत्ते के लिए भोजन लाते थे।

9. His presence made a great impression on the local people of Shibuya.
उसकी उपस्थिति ने शिबुआ के स्थानीय लोगों को बहुत अधिक प्रभावित किया।

10. Yes, you can still meet Hachiko if you go to Japan
हां, यदि आप जापान जाएं तो आप अब भी हचीको से मिल सकते हैं।