Class 5

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 3 ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 3 ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ Textbook Questions and Answers

(ੳ) ਤੁਸੀਂ ਕਿੰਨਾ ਜਾਣਦੇ ਹੋ :
(ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਸੰਖੇਪ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੇਗਾ)

(ਓ) ਕੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਜੀ।

(ਅ) ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਅਸੀਂ ਕੀ-ਕੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ?
ਉੱਤਰ :
ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ, ਸੁਰੱਖਿਆ, ਭੋਜਨ, ਕੱਪੜੇ, ਹੋਰ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ, ਪਿਆਰ, ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਦਾ ਢੰਗ ਆਦਿ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਰਹਿ ਕੇ ਹੀ ਸਿੱਖਦੇ ਹਾਂ।

(ਬ) ਕੀ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਮੰਨਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਜੀ।

(ਸ) ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕਿਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਾਲ।

(ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਅਖੀਰਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਸਮਝਾਏਗਾ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਦੱਸੇਗਾ।)

(ਅ) ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਜਾਣੀਏ ਅਤੇ ਸਮਝੀਏ ?

ਉੱਤਰ :

ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮਿਹਨਤ, ਲਗਨ, ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਕਰਨਾ ਹੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ

(ਇ) ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਦਾ ਖੇਤਰ

ਬੱਚੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਪੱਖਾਂ ਤਹਿਤ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੱਖਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ

ਉੱਤਰ :
ਕਹਿਣਾ ਮੰਨਣਾ, ਕਹੀ ਗੱਲ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਕਹੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ।

ਉੱਤਰ :
ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਉਠਣਾ, ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ, ਘਰ ਦੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ।

(ਸ) ਆਓ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨੂੰ ਅਪਣਾਈਏ

(ਹ) ਕੀ ਠੀਕ ਹੈ ਅਤੇ ਕੀ ਗ਼ਲਤ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ?

1. ਸਫ਼ਾਈ ਠੀਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। [ ] ਕਿਉਂ? ……………
2. ਨਹਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ [ ] ਕਿਉਂ? ……………
3. ਨਹੁੰਆਂ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਕੱਟਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ [ ] ਕਿਉਂ? ……………
4. ਵਾਲੁ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਧੋਵੋ। [ ] ਕਿਉਂ? ……………
5. ਪੀਲੇ ਦੰਦ ਸੁੰਦਰ ਲਗਦੇ ਹਨ [ ] ਕਿਉਂ? ……………
ਉੱਤਰ :
1. ਇਸ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। (✓)
2. ਨਾ ਨਹਾਉਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿਚੋਂ ਬਦਬੂ ਆਉਣ ਲਗਦੀ ਹੈ। (✗)
3. ਨਹੁੰਆਂ ਵਿਚ ਗੰਦ ਫਸ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਸਮੇਂ ਇਹ ਸਾਡੇ ਪੇਟ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਸਾਨੂੰ ਰੋਗੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। (✓)
4. ਵਾਲ ਦੇਰ ਨਾਲ ਧੋਣ ਨਾਲ ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਦਬੂ ਆਉਣ ਲਗਦੀ ਹੈ, ਜੂਆਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। (✗)
5. ਪੀਲੇ ਦੰਦ ਰੋਗ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਸਫਾਈ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। (✗)

(ਕ) ਸਰੀਰਕ ਸਫ਼ਾਈ ਲਈ ਬੱਚਿਓ ਤੁਸੀਂ ਕੀ-ਕੀ ਕਰਦੇ ਹੋ? ਹਾਂ ਜਾਂ ਨਾਹ ਵਿਚ ਜਵਾਬ ਦਿਓ।

1. ਮੈਂ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਹਾ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ
2. ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੰਦ ਸਾਫ਼ ਕਰਦਾ ਹਾਂ
3. ਮੈਂ ਵਾਲ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਧੋਦਾਹਾਂ
4. ਮੈਂ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸੰਵਾਰ ਕੇ ਰੱਖਦਾ ਹਾਂ
5. ਮੈਂ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਨਹੁੰ ਕੱਟਦਾ ਹਾਂ
6. ਮੈਂ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੱਥ ਧੋਦਾਹਾਂ
7. ਮੈਂ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥ ਧੋਂਦਾ ਹਾਂ
8. ਮੈਂ ਸਾਫ਼ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਂਦਾ ਹਾਂ
9. ਮੈਂ ਰੋਜ਼ ਕੱਪੜੇ ਬਦਲਦਾਹਾਂ
10. ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਰੁਮਾਲ ਰੱਖਦਾ ਹਾਂ

(ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ)

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ Important Questions and Answers

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਘਰੇਲੂ ਕੰਮ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ – (ੳ) ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ
2. ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ – (ਅ) ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ
3. ਕੰਮ ਨੂੰ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਕਰਨਾ – (ਏ) ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਉੱਠਣਾ
4. ਕਹੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ – (ਸ) ਕਹਿਣਾ ਮੰਨਣਾ।
ਉੱਤਰ :
1. (ਇ)
2. (ਸ)
3. (ਅ)
4. (ੳ)

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮਿਹਨਤ, ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ, ਲਗਨ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਕਰਨਾ ਹੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਆਪਣੇ ਵੱਡਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਕਹਿਣਾ ਮੰਨਣਾ, ਕਹੀ ਗੱਲ ਦਾ ਗੁੱਸਾ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਕਹੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਘਰੇਲੂ ਕੰਮਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਉੱਠਣਾ, ਘਰ ਦੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ, ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 1 संख्याएँ MCQ Questions and Answers.

PSEB 5th Class Maths Chapter 1 संख्याएँ MCQ Questions

सही उत्तर के सामने ठीक (✓) का निशान लगाएं।

प्रश्न 1.
पाँच अंकों की बड़ी से बड़ी संख्या की परवर्ती संख्या लिखिए।
(क) 99999
(ख) 10000
(ग) 100000
(घ) 9999.
हल:
(ग) 100000

प्रश्न 2.
दो अंकों की कुल कितनी संख्याएँ हैं ?
(क) 99
(ख) 90
(ग) 100
(घ) 89.
हल:
(ख) 90

प्रश्न 3.
5 अंकों की कुल कितनी संख्याएँ हैं ?
(क) 99999
(ख) 9000
(ग) 10000
(घ) 90000.
हल:
(घ) 90000

प्रश्न 4.
4, 6, 8, 9, 0 से प्राप्त पांच अंकों की छोटी से छोटी संख्या कौन-सी है ?
(क) 46890
(ख) 04689
(ग) 98640
(घ) 40689.
हल:
(घ) 40689

प्रश्न 5.
उनसठ हज़ार उनसठ संख्या कौन-सी है ?
(क) 59590
(ख) 5959
(ग) 59059
(घ) 59509.
हल:
(ग) 59059

प्रश्न 6.
संख्या 26573 में 6 का स्थानीय मान बताइए?
(क) 60000
(ख) 6000
(ग) 6
(घ) 60.
हल:
(ख) 6000

प्रश्न 7.
विस्तृत संख्या 20000 + 5000 + 30 + 4 से प्राप्त होती है।
(क) 25304
(ख) 25034
(ग) 20534
(घ) 25043.
हल:
(ख) 25034

प्रश्न 8.
7, 8, 6, 7, 9 अंकों द्वारा प्राप्त पाँच अंकों की बड़ी से बड़ी संख्या है।
(क) 67879
(ख) 98767
(ग) 98776
(घ) 98677.
हल:
(ग) 98776

प्रश्न 9.
दी गई संख्याओं में किस संख्या में 8 का स्थानीय मान 8000 है ?
(क) 35832
(ख) 43248
(ग) 54682
(घ) 48054.
हल:
(घ) 48054

प्रश्न 10.
संख्या 48 का रोमन अंक लिखो।
(क) LVIII
(ख) LXVIII
(ग) XLVIII
(घ) XVIIIL.
हल:
(ग) XLVIII

प्रश्न 11.
संख्या 85 का रोमन अंक बताइए।
(क) LXXV
(ख) XXCV
(ग) XVC
(घ) LXXXV.
हल:
(घ) LXXXV

प्रश्न 12.
संख्या 10000 की पूर्ववर्ती संख्या बताइए।
(क) 9999
(ख) 999
(ग) 99999
(घ) 1000.
हल:
(क) 9999

प्रश्न 13.
94 के लिए रोमन अंक लिखिए।
(क) CVI
(ख) XCVI
(ग) XCIV
(घ) XICV.
हल:
(ग) XCIV

प्रश्न 14.
I, X, L, V से बनी संख्या बताइए।
(क) XILV
(ख) XLVI
(ग) XVIL
(घ) VXIL.
हल:
(ख) XLVI

प्रश्न 15.
1, 0, 3 अंकों का प्रयोग करते हुए पाँच अंकों की बड़ी से बड़ी संख्या लिखिए।
(क) 11103
(ख) 10333
(ग) 33310
(घ) 10003.
हल:
(ग) 33310

प्रश्न 16.
9, 8, 0 अंकों का प्रयोग कर चार अंकों की छोटी से छोटी संख्या लिखिए।
(क) 9800
(ख) 9008
(ग) 8090
(घ) 8009.
हल:
(घ) 8009

प्रश्न 17.
758 का नज़दीक दहाई में निकटीकरण क्या होगा ?
(क) 750
(ख) 760
(ग) 800
(घ) 700.
हल:
(ख) 760

प्रश्न 18.
संख्या 8978 का नज़दीक दहाई में निकटीकरण क्या होगा ?
(क) 8980
(ख) 9000
(ग) 8970
(घ) 8900.
हल:
(क) 8980

प्रश्न 19.
संख्या 69684 का नज़दीक हज़ार में निकटीकरण क्या होगा ?
(क) 69000
(ख) 69700
(ग) 79000
(घ) 70000.
हल:
(घ) 70000

प्रश्न 20.
यदि संख्या का दस हज़ार में निकटीकरण करना हो तो किस स्थान की संख्या को देखकर निकटीकरण करना होगा ?
(क) दहाई
(ख) सैंकड़ा
(ग) हज़ार
(घ) दस हज़ार।
हल:
(ग) हज़ार

प्रश्न 21.
संख्या 50358 में 0 का स्थानीय मान क्या होगा ?
(क) 10000
(ख) 100
(ग) 1000
(घ) 0.
हल:
(घ) 0

प्रश्न 22.
रोमन संख्याएँ लिखते समय कौन-से चिह्न दोहराए नहीं जाते ?
(क) L, X
(ख) L, V
(ग) X, I
(घ) L, I.
हल:
(ख) L, V

प्रश्न 23.
एक लाख में कितने अंक होते हैं ?
(क) 5
(ख) 6
(ग) 4
(घ) 7.
हल:
(ख) 6

प्रश्न 24.
एक लाख में कितने हज़ार होते हैं ?
(क) 10
(ख) 100
(ग) 1000
(घ) 10000.
हल:
(ख) 100

प्रश्न 25.
गिनतारे की किसी भी छड़ में अधिक से अधिक मोती डाले जा सकते हैं ?
(क) 1
(ख) 10
(ग) 0
(घ) 9.
हल:
(घ) 9

प्रश्न 26.
दिए गए चित्र में सबसे अधिक मूल्य किस वस्तु का है ?

हल:
(ग) फ्रिज।

प्रश्न 27.
गिनतारे को देखकर संख्या बताएं।

(क) 8179
(ख) 38179
(ग) 3879
(घ) 97183.
हल:
(ख) 38179.

प्रश्न 28.
सारणी के अनुसार सही संख्या बताओ।

(क) आठ हजार आठ सौ अस्सी
(ख) आठ लाख आठ सौ अस्सी
(ग) अस्सी हज़ार आठ सौ अस्सी
(घ) अस्सी लाख आठ सौ अस्सी।
हल:
(ग) अस्सी हजार आठ सौ अस्सी।

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 1 संख्याएँ InText Questions and Answers.

PSEB 5th Class Maths Solutions Chapter 1 संख्याएँ InText Questions

पृष्ठ सँख्या : 2

प्रश्न 1.
निम्नलिखित संख्याओं को शब्दों में लिखिए :
(क) 968
(ख) 6908
(ग) 1328
(घ) 9002
(ङ) 9999.
हल:
(क) 968 : नौ सौ अड़सठ
(ख) 6908 : छह हजार नौ सो आठ
(ग) 1328 : एक हजार तीन सौ अठाइस
(घ) 9002 : नौ हज़ार दो
(ङ) 9999 : नौ हजार नौ सौ निन्यानवे

प्रश्न 2.
निम्नलिखित संख्याओं को अंकों में लिखिए :
(क) छह सौ अठहत्तर
(ख) एक हजार सात सौ
(ग) चार हज़ार छह
(घ) आठ हजार आठ सौ छियासी
(ङ) नौ हज़ार नब्बे
हल:
(क) 678
(ख) 1700
(ग) 4006
(घ) 8886
(ङ) 9090.

पृष्ठ संख्या: 3

प्रश्न 3.
दी गई संख्याओं की तुलना करने के लिए >, < या = का निशान भरिए :
(क) 238 832
(ख) 78518715
(ग) 2018 2018
(घ) 9999-9900
(ङ) 4651-5467
(च) 58676325
हल:
(क) <
(ख) <
(ग) =
(घ) >
(ङ) <
(च) <

प्रश्न 4.
संख्याओं को आरोही क्रम (छोटी से बड़ी संख्या) में लिखिए :
(क) 245, 751, 654, 456, 199
(ख) 1234, 7806, 4123, 5006, 2413
(ग) 3344, 4455, 1122, 2233, 5566
(घ) 6780, 6078, 6870, 8760, 7806
(ङ) 3299,5699,9932, 9999,6099.
हल:
(क) 199, 245, 456, 654, 751
(ख) 1234, 2413, 4123, 5006, 7806
(ग) 1122, 2233, 3344, 4455, 5566
(घ) 6078, 6780, 6870, 7806, 8760
(ङ) 3299, 5699, 6099, 9932, 9999.

प्रश्न 5.
संख्याओं को अवरोही क्रम (बड़ी से छोटी संख्या) में लिखिए :
(क) 542, 751, 614, 406, 129
(ख) 2234, 7906, 5123, 8006, 6413
(ग) 3345, 3456, 1132, 1233, 5066
(घ) 6781, 6178, 6570, 6460, 6806
(ङ) 1299, 1669, 1932, 1909, 1099.
हल:
(क) 751, 614, 542, 406, 129
(ख) 8006, 7906, 6413, 5123, 2234
(ग) 5066, 3456, 3345, 1233, 1132
(घ) 6806, 6781, 6570, 6460, 6178
(ङ) 1932, 1909, 1669, 1299, 1099,

पृष्ठ सँख्या : 4

प्रश्न 6.
रेखांकित अंक का स्थानीय मान लिखिए :
(क) 789
(ख) 2782
(ग) 7819
(घ) 5489
(ङ) 7009.
हल:
(क) 80
(ख) 700
(ग) 9
(घ) 5000
(ङ) 0.

प्रश्न 7.
विस्तृत रूप लिखिए :
(क) 492
(ख) 1280
(ग) 3009
(घ) 8765
(ङ) 9020.
हल:
(क) 492 = 400 + 90 + 2.
(ख) 1280 = 1000 + 200 + 80 + 0
(ग) 3009 = 3000 + 9
(घ) 8765 = 8000 + 700 + 60 + 5
(ङ) 9020 = 9000 + 20.

पृष्ठ संख्या : 5

प्रश्न 8.
निम्नलिखित अंकों का प्रयोग करते हुए बड़ी से बडी तथा छोटी से छोटी संख्या लिखिए :
(क) 2,0,9
(ख) 1,2,3,4
(ग) 5,6,1,2
(घ) 2,4,0,9
(ङ) 1,7,8,6.
हल:
(क) बड़ी से बड़ी संख्या = 920,
छोटी से छोटी संख्या = 209
(ख) बड़ी से बड़ी संख्या = 4321,
छोटी से छोटी संख्या = 1234
(ग) बड़ी से बड़ी संख्या = 6521,
छोटी से छोटी संख्या = 1256
(घ) बड़ी से बड़ी संख्या = 9420,
छोटी से छोटी संख्या = 2049
(ङ) बड़ी से बड़ी संख्या = 8761,
छोटी से छोटी संख्या = 1678

प्रश्न 9.
समझिए तथा लिखिए :
(क) 110, 210, 310, 410, _
(ख) 2018, 2019, 2020, 2021,
(ग) 1220, 1190, 1160, 1130,
(घ) 1110, 1220, 1330 1440,
(ङ) 5800, 5850, 5900, 5950,
हल:
(क) 110, 210, 310, 410, 510, 610, 710, 810
(ख) 2018, 2019, 2020, 2021, 2022, 2023, 2024, 2025
(ग) 1220, 1190, 1160, 1130, 1100, 1070, 1040, 1010
(घ) 1110, 1220, 1330 1440, 1550, 1660, 1770, 1880
(ङ) 5800, 5850,5900, 5950, 6000, 6050, 6100, 6150

प्रश्न 10.
दी गई संख्याओं का निकटतम दहाई तथा सैंकडे में निकटीकरण करें:
(क) 96
(ख) 209
(ग) 652
(घ) 787
(ङ) 975
हल:
दहाई में निकटीकरण :
(क) 100
(ख) 210
(ग) 650
(घ) 790
(ङ) 980
सैंकड़े में निकटीकरण :
(क) 100
(ख) 200
(ग) 700
(घ) 800
(ङ) 1000

प्रश्न 11.
खाली स्थान भरें :
1 अंक की छोटी से छोटी संख्या ………….
2 अंकों की छोटी से छोटी संख्या ……………
3 अंकों की छोटी से छोटी संख्या ………………..
4 अंकों की छोटी से छोटी संख्या …………………
5 अंकों की छोटी से छोटी संख्या …………………..
6 अंकों की छोटी से छोटी संख्या …………………
1 अंक की बड़ी से बड़ी संख्या …………………..
2 अंकों की बड़ी से बड़ी संख्या ………………….
3 अंकों की बड़ी से बड़ी संख्या ………………….
4 अंकों की बड़ी से बड़ी संख्या …………………
5 अंकों की बड़ी से बड़ी संख्या …………………….
हल:
1, 10, 100, 1000, 10000, 100000, 9, 99, 999, 9999, 99999
नोट-परवर्ती संख्या-परवर्ती संख्या लिखने के लिए दी गई संख्या में 1 जोड़ा जाता है।
पूर्ववर्ती संख्या-पूर्ववर्ती संख्या लिखने के लिए दी गई संख्या में से 1 घटाया जाता है।

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 1 संख्याएँ Ex 1.4 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 1 संख्याएँ Exercise 1.4

1. निम्न संख्याओं का नज़दीक दहाई में निकटीकरण कीजिए :

प्रश्न (क).
270
हल:
270 में इकाई का अंक 0 है, जो 5 से कम है। इसलिए 270 का नज़दीक दहाई में निकटीकरण 270 है।

प्रश्न (ख).
809
हल:
809 में इकाई का अंक 9 है, जो 5 से अधिक है। इसलिए 809 का नज़दीक दहाई में निकटीकरण 810 है।

प्रश्न (ग).
6465
हल:
6465 में इकाई का अंक 5 है। इसलिए 6465 का नज़दीक दहाई में निकटीकरण 6470 है।

प्रश्न (घ).
9782
हल:
9782 में इकाई का अंक 2 है, जो 5 से कम है। इसलिए 9782 का नज़दीक दहाई में निकटीकरण 9780 है।

प्रश्न (ङ).
908
हल:
908 में इकाई का अंक 8 है, जो 5 से अधिक है। इसलिए 908 का नज़दीक दहाई में निकटीकरण 910 है।

प्रश्न (च).
100
हल:
100 में इकाई का अंक 0 है, जो 5 से कम है। इसलिए 100 का नज़दीक दहाई में निकटीकरण 100 है।

प्रश्न (छ).
25338
हल:
25338 में इकाई का अंक 8 है, जो 5 से अधिक है। इसलिए 25338 का नज़दीक दहाई में निकटीकरण 25340 है।

प्रश्न (ज).
1756.
हल:
1756 में इकाई का अंक 6 है, जो 5 से अधिक है। इसलिए 1756 का नज़दीक दहाई में निकटीकरण 1760 है।

प्रश्न 2.
निम्न संख्याओं का नज़दीक सैंकड़े में निकटीकरण कीजिए :
(क) 325
(ख) 875
(ग) 990
(घ) 4580
(ङ) 568
(च) 63535
(छ) 85972
(ज) 75069.
हल:
(क) 325 में दहाई का अंक 2 है, जो 5 से कम है। इसलिए 325 का नज़दीक सैंकड़े में निकटीकरण 300 है।
(ख) 875 में दहाई का अंक 7 है, जो 5 से अधिक है। इसलिए 875 का नज़दीक सैंकड़े में निकटीकरण 900 है।
(ग) 990 में दहाई का अंक 9 है, जो 5 से अधिक है। इसलिए 990 का नज़दीक सैंकड़े में निकटीकरण 1000 है
(घ) 4580 में दहाई का अंक 8 है, जो 5 से अधिक है। इसलिए 4580 का नज़दीक सैंकड़े में निकटीकरण 4600 है।
(ङ) 568 में दहाई का अंक 6 है, जो 5 से अधिक है। इसलिए 568 का नज़दीक सैंकड़े में निकटीकरण 600 है।
(च) 63535 में दहाई का अंक 3 है, जो 5 से कम है। इसलिए 63535 का नज़दीक सैंकड़े में निकटीकरण 63500
(छ) 85972 में दहाई का अंक 7 है, जो 5 से अधिक है। इसलिए 85972 का नज़दीक सैंकड़े में निकटीकरण 86000 है।
(ज) 75069 में दहाई का अंक 6 है, जो 5 से अधिक है। इसलिए 75069 का नज़दीक सैंकड़े में निकटीकरण 75100 है।

प्रश्न 3.
निम्न संख्याओं का नज़दीक हज़ार में निकटीकरण कीजिए :
(क) 7890
(ख) 8901
(ग) 45982
(घ) 5650
(ङ) 63520
(च) 50460
(छ) 60008
(ज) 9999.
हल:
(क) 7890 में सैंकड़े का अंक 8 है, जो 51 से अधिक है। इसलिए 7890 का नज़दीक हज़ार में निकटीकरण 8000 है।
(ख) 8901 में सैंकड़े का अंक 9 है, जो 5 से अधिक है। इसलिए 8901 का नज़दीक हज़ार में निकटीकरण 9000
(ग) 45982 में सैंकडे का अंक 9 है, जो 5 से अधिक है। इसलिए 45982 का नज़दीक हज़ार में निकटीकरण 46000 है।
(घ) 5650 में सैंकड़े का अंक 6 है, जो 5 से अधिक है। इसलिए 5650 का नज़दीक हज़ार में निकटीकरण 6000 है।
(ङ) 63520 में सैंकड़े का अंक 5 है। इसलिए 63520 का नज़दीक हज़ार में निकटीकरण 64000 है।
(च) 50460 में सैंकडे का अंक 4 है, जो 5 से कम है। इसलिए 50460 का नज़दीक हज़ार में निकटीकरण 50000 है।
(छ) 60008 में सैंकड़े का अंक 0 है, जो 5 से कम है। इसलिए 60008 का नज़दीक हज़ार में निकटीकरण 60000 है।
(ज) 9999 में सैंकडे का अंक 9 है. जो 5 से अधिक है। इसलिए 9999 का नज़दीक हज़ार में निकटीकरण 10000 है।

प्रश्न 4.
निम्न संख्याओं का नज़दीक दस हज़ार में निकटीकरण कीजिए :
(क) 27900
(ख) 80901
(ग) 46580
(घ) 12550
(ङ) 99998
(च) 10001
(छ) 23235
(ज) 23568.
हल:
(क) 27900 में हज़ार का अंक 7 है, जो 5 से अधिक है। इसलिए 27900 का नज़दीक दस हज़ार में निकटीकरण 30000 है।
(ख) 80901 में हज़ार का अंक 0 है, जो 5 से कम है। इसलिए 80901 का नज़दीक दस हज़ार में निकटीकरण 80000 है।
(ग) 46580 में हज़ार का अंक 6 है, जो 5 से अधिक है। इसलिए 46580 का नज़दीक दस हज़ार में निकटीकरण 50000 है।
(घ) 12550 में हज़ार का अंक 2 है, जो 5 से कम है। इसलिए 12550 का नज़दीक दस हज़ार में निकटीकरण 10000 है।
(ङ) 99998 में हज़ार का अंक 9 है, जो 5 से अधिक है। इसलिए 99998 का नज़दीक दस हज़ार में निकटीकरण 100000 है।
(च) 10001 में हज़ार का अंक 0 है, जो 5 से कम है। इसलिए 10001 का नज़दीक दस हज़ार में निकटीकरण 10000 है।
(छ) 23235 में हज़ार का अंक 3 है, जो 5 से कम है। इसलिए 23235 का नज़दीक दस हज़ार में निकटीकरण 20000 है।
(ज) 23568 में हज़ार का अंक 3 है, जो 5 से कम है। इसलिए 23568 का नज़दीक दस हज़ार में निकटीकरण 20000 है।

प्रश्न 5.
निम्न संख्याओं का नज़दीक की दहाई, सैंकड़े तथा हज़ार में निकटीकरण कीजिए :
(क) 1625
(ख) 1982
(ग) 25200
(घ) 21218
(ङ) 35462
(च) 39126
(छ) 65915
(ज) 99199.
हल:
(क) 1625 का दहाई में निकटीकरण = 1630, 1625 का नज़दीक सैंकड़े में निकटीकरण = 1600, 1625 का नज़दीक हज़ार में निकटीकरण = 2000
(ख) 1982 का दहाई में निकटीकरण = 1980, 1982 का नज़दीक सैंकड़े में निकटीकरण = 2000, 1982 का नज़दीक हज़ार में निकटीकरण = 2000
(ग) 25200 का दहाई में निकटीकरण = 25200, 25200 का नज़दीक सैंकड़े में निकटीकरण = 25200, 25200 का नज़दीक हज़ार में निकटीकरण = 25000
(घ) 21218 का दहाई में निकटीकरण = 21220, 21218 का नज़दीक सैंकड़े में निकटीकरण = 21200, 21218 का नज़दीक हज़ार में निकटीकरण = 21000
(ङ) 35462 का दहाई में निकटीकरण = 35460, 35462 का नज़दीक सैंकड़े में निकटीकरण = 35500, 35462 का नज़दीक हज़ार में निकटीकरण = 35000
(च) 39126 का दहाई में निकटीकरण = 39130, 39126 का नज़दीक सैंकड़े में निकटीकरण = 39100, 39126 का नज़दीक हज़ार में निकटीकरण = 39000
(छ) 65915 का दहाई में निकटीकरण = 65920, 65915 का नज़दीक सैंकड़े में निकटीकरण = 65900, 65915 का नज़दीक हज़ार में निकटीकरण = 66000
(ज) 99199 का दहाई में निकटीकरण = 99200, 99199 का नज़दीक सैंकड़े में निकटीकरण = 99200, 99199 का नज़दीक हजार में निकटीकरण = 99000

प्रश्न 6.
वह छोटी से छोटी संख्या तथा बड़ी से बड़ी संख्या लिखिए, जिसका हज़ार में निकटीकरण करने के पश्चात् 5000 प्राप्त हो।
हल:
छोटी से छोटी संख्या जिसका हज़ार में निकटीकरण करने पर 5000 प्राप्त होता है
= 4500
बड़ी से बड़ी संख्या जिसका हज़ार में निकटीकरण करने पर 5000 प्राप्त होता है
= 5499

प्रश्न 7.
यदि संख्या 341 का नज़दीक दहाई में निकटीकरण 340 हो, तो वो सारी संख्याएं लिखिए, जिनका नज़दीक दहाई में निकटीकरण 340 होगा।
हल:
संख्याएं जिनका नज़दीक दहाई में निकटीकरण 340 होता है = 335, 336, 337, 338, 339, 340, 341, 342, 343, 344

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 1 संख्याएँ Ex 1.3 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 1 संख्याएँ Exercise 1.3

प्रश्न 1.
रिक्त स्थान में <, >, या = का चिह्न भरिए :
(क) 8072 1872
(ख) 9876 6789
(ग) 21916 29161
(घ) 40237 32234
(ङ) 35003 35003
(च) 60104 60140
(छ) 52838 45885
(ज) 9999 100000.
हल:
(क) >
(ख) >
(ग) <
(घ) >
(ङ) =
(च) <
(छ) >
(ज) <.

प्रश्न 2.
निम्नलिखित संख्याओं में से सबसे बड़ी संख्या लिखिए :
(क) 8172, 2578, 8127, 8728, 8527
(ख) 60060, 66006, 60600, 66660, 60006
(ग) 58031, 13258, 35185, 81135, 86311
(घ) 47443, 73434, 44473, 74437, 34474
(ङ) 872, 31827, 5183, 31725, 40426.
हल:
(क) 8728
(ख) 66660
(ग) 86311
(घ) 74437
(ङ) 40426.

प्रश्न 3.
निम्नलिखित संख्याओं में से सबसे छोटी संख्या लिखिए :
(क) 9064, 7372, 8938, 9746, 9942
(ख) 81018, 80108, 80810, 18018, 10018
(ग) 32334, 23443, 24334, 33342, 32343
(घ) 927, 39272, 93227, 46238, 27999
(ङ) 43148, 44813, 48134, 34148, 13481.
हल:
(क) 7372
(ख) 10018
(ग) 23443
(घ) 927
(ङ) 13481.

प्रश्न 4.
संख्याओं को बढ़ते क्रम में लिखिए :
(क) 9036, 6309, 9610, 699, 1000
(ख) 37492, 94713, 49273, 61047, 52364
(ग) 63918, 36829, 45261, 61514, 63819
(घ) 36118, 70225, 27052, 36343, 52073
(ङ) 28136, 28236, 28853, 28534, 28435.
हल:
बढ़ता क्रम :
(क) 699, 1000, 6309, 9036, 9610
(ख) 37492, 49273, 52364, 61047, 94713
(ग) 36829, 45261, 61514, 63819, 63918
(घ) 27052, 36118, 36343, 52073, 70225
(ङ) 28136, 28236, 28435, 28534, 28853.

प्रश्न 5.
संख्याओं को घटते क्रम में लिखिए :
(क) 7084, 8084, 4048, 5074, 6785
(ख) 61272, 71262, 51721, 41112, 62271
(ग) 72280, 82720, 87220, 82270, 28780
(घ) 99063, 93083, 94835, 99093, 96039
(ङ) 83226, 86203, 28306, 28603, 27503.
हल:
घटता क्रम :
(क) 8084, 7084, 6785, 5074, 4048
(ख) 71262, 62271, 61272, 51721, 41112
(ग) 87220, 82720, 82270, 72280, 28780
घटता क्रम :
(घ) 99093, 99063, 96039, 94835, 93083
(ङ) 86203, 83226, 28603, 28306, 27503.

प्रश्न 6.
अंक 6, 7, 8, 4 तथा 1 का प्रयोग करते हुए पाँच अंकों की बड़ी से बड़ी तथा छोटी से छोटी संख्या लिखिए :
हल:
पाँच अंकों की बड़ी से बड़ी संख्या = 87661,
पाँच अंकों की छोटी से छोटी संख्या = 14678

प्रश्न 7.
अंक 5, 8, 3, 0 तथा 9 का प्रयोग करते हुए पाँच अंकों की बड़ी से बड़ी तथा छोटी से छोटी संख्या लिखिए ।
हल:
पाँच अंकों की बड़ी से बड़ी संख्या = 98530,
पाँच अंकों की छोटी से छोटी संख्या = 30589

प्रश्न 8.
भिन्न-भिन्न अंकों का प्रयोग करते हुए पांच अंकों की बड़ी से बड़ी तथा छोटी से छोटी संख्या लिखिए ।
हल:
पाँच अंकों की बड़ी से बड़ी संख्या = 98765,
पाँच अंकों की छोटी से छोटी संख्या = 10234

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 1 संख्याएँ Ex 1.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 1 संख्याएँ Exercise 1.2

1. निम्नलिखित संख्याओं में रेखांकित अंक का स्थानीय मान लिखिए।

प्रश्न (क).
8326
हल:
8326
रेखांकित अंक अर्थात् 2 का स्थानीय मान
= 2 × 10 = 20

प्रश्न (ख).
54588
हल:
54588
रेखांकित अंक अर्थात् 4 का स्थानीय मान
= 4 × 1000 = 4000

प्रश्न (ग).
90008
हल:
90008
रेखांकित अंक अर्थात् 8 का स्थानीय मान
= 8 × 1 = 8

प्रश्न (घ).
99234
हल:
99234
रेखांकित अंक अर्थात् 9 का स्थानीय मान
= 9 × 10000 = 90000

प्रश्न (ङ).
49716
हल:
49716
रेखांकित अंक अर्थात् 7 का स्थानीय मान
= 7 × 100 = 700

प्रश्न (च).
47168
हल:
47168
रेखांकित अंक अर्थात् 7 का स्थानीय मान
= 7 × 1000 = 7000

प्रश्न (छ).
63184
हल:
63184
रेखांकित अंक अर्थात् 6 का स्थानीय मान
= 6 × 10000 = 60000

प्रश्न (ज).
29999
हल:
29999
रेखांकित अंक अर्थात् 2 का स्थानीय मान
= 2 × 10000 = 20000

2. निम्नलिखित संख्याओं में रेखांकित अंक का अंकित मूल्य लिखिए।

प्रश्न (क).
82232
हल:
82232
रेखांकित अंक अर्थात् 2 का अंकित मूल्य = 2

प्रश्न (ख).
54180
हल:
54180
रेखांकित अंक अर्थात् 4 का अंकित मूल्य = 4

प्रश्न (ग).
90811
हल:
90811
रेखांकित अंक अर्थात् 8 का अंकित मूल्य = 8

प्रश्न (घ).
12994
हल:
12994
रेखांकित अंक अर्थात् 9 का अंकित मूल्य = 9

प्रश्न (ङ).
11973
हल:
11973
रेखांकित अंक अर्थात् 7 का अंकित मूल्य = 7

प्रश्न (च).
24716
हल:
24716
रेखांकित अंक अर्थात् 7 का अंकित मूल्य = 7

प्रश्न (छ).
11631
हल:
11631
रेखांकित अंक अर्थात् 6 का अंकित मूल्य = 6

प्रश्न (ज).
59999
हल:
59999
रेखांकित अंक अर्थात् 5 का अंकित मूल्य = 5

3. निम्नलिखित संख्याओं का विस्तृत रूप लिखिए।

प्रश्न (क).
232
हल:

232 का विस्तृत रूप = 200 + 30 + 2

प्रश्न (ख).
4180
हल:

4180 का विस्तृत रूप = 4000 + 100 + 80 + 0

प्रश्न (ग).
27811
हल:

27811 का विस्तृत रूप = 20,000 + 7,000 + 800 + 10 + 1

प्रश्न (घ).
82994
हल:

82994 का विस्तृत रूप = 80000 + 2000 + 900 + 90 + 4

प्रश्न (ङ).
10073
हल:

10073 का विस्तृत रूप = 10,000 + 70 + 3

प्रश्न (च).
43710
हल:

43710 का विस्तृत रूप = 40,000 + 3000 + 700 + 10

प्रश्न (छ).
61639
हल:

61639 का विस्तृत रूप = 60,000 + 1000 + 600 + 30 + 9

प्रश्न (ज).
26999.
हल:

26999 का विस्तृत रूप = 20,000 + 6000 + 900 + 90 + 9

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 2 ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 2 ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ Textbook Questions and Answers

(ਓ) ਜਮਾਤ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ

ਪਿਆਰੇ ਬੱਚਿਓ, ਅੱਜ ਆਪਾਂ ‘ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ’ ਵਿਸ਼ੇ ‘ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਾਂਗੇ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਦਾ ਅਰਥ ਜਮਾਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਕਈ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਜਮਾਤ ਬਣਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਤੁਹਾਡੀ ਜਮਾਤ। ਘਰ, ਸਕੂਲ, ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦੇਸ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਇਕੱਲੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਸਾਡੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਹੋਰਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਸਾਡੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਹੀ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਦੂਜੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਪਿਆਰ, ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਅਤੇ ਸਮਰਪਣ ਹੈ ਆਓ, ਆਪਾਂ ਕੋਈ ਸਮੂਹਿਕ ਕਾਰਜ ਕਰੀਏ

ਅਧਿਆਪਕ ਵੱਲੋਂ ਕੰਮ : ਤੁਸੀਂ ਬੱਚੇ ਮਿਲ ਕੇ ਇੱਕ ਚਾਰਟ ਤਿਆਰ ਕਰੋ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਸੇਧ ਦਿੰਦੇ ਮਾਟੋ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਇਹ ਸਕੂਲ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ‘ਤੇ ਲਾਵਾਂਗੇ ਬਾਕੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਹੋਰ ਕੰਮ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ

(ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਬੱਚੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਸਲਾਹ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਕੰਮ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਾ ਹੈ)

ਗੁਰਲੀਨ : ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਗੁਲਾਬੀ ਰੰਗ ਦਾ ਖੂਬਸੂਰਤ ਚਾਰਟ ਹੈ, ਮੈਂ ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਿੰਦੀ ਹਾਂ।
ਸ਼ਿਵਮ : ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਰੰਗ ਹਨ ਆਪਾਂ ਇਸ ਚਾਰਟ ਲਈ ਰੰਗ ਵਰਤਾਂਗੇ ਮੈਂ ਰੰਗ ਭਰਨ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰਾਂਗਾ
ਕਰਨਬੀਰ ਸਿੰਘ : ਮੈਂ ਪੇਂਟਿੰਗ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਵੀ
ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ : ਆਹ ਲਵੋ ਪੈਨਸਿਲ, ਫੁੱਟਾ, ਘਾਤੂ ਅਤੇ ਰਬੜ
ਗਗਨਦੀਪ : ਪਰ ਇਸ ਚਾਰਟ ’ਤੇ ਜੋ ਲਿਖਣਾਹੈ ਉਹਨਾਅਰੇ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਹੈ ਨਹੀਂ?
ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ : ਮੇਰੇ ਤੇ ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੋਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਟੋ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮੁੱਖ-ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ ਸਵੇਰ ਦੀ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਬੋਲਦੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਉਹ ਅਸੀਂ ਕਾਪੀ ਤੇ ਲਿਖੇ ਨੇ
ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ : ਹਾਂ! ਹਾਂ! ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਵੀਨੇ, ਮੇਰੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਨੇ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਲਿਖਵਾਏ ਸੀ
ਹਰਸਿਮਰਨ ਤੇ ਨਵਜੋਤ : ਬਣਾਓ-ਬਣਾਓ ,ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੈਲੋ-ਟੇਪ ਤੇ ਗੁੰਦ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ

(ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਚਾਰਟ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਚਾਰਟ ਵਿਚਕਾਰ ਰੱਖ ਕੇ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਰਨਬੀਰ ਚਾਰਟ ’ਤੇ ਲਾਈਨਾਂ ਮਾਰ ਕੇ ਲਿਖਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਦੂਸਰੇ ਬੱਚੇ ਪੂਰੇ ਉਤਸੁਕ ਹਨ)

ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ : ਲਿਖੋ
ਵਿੱਦਿਆਇੱਕ ਅਨਮੋਲ ਹੈਗਹਿਣਾ
ਜਿਸਨੇ ਪੜ੍ਹਨਾਉਸ ਦੇ ਪੈਣਾ
(ਕਰਨਬੀਰ ਸਿੰਘ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ।)

ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ : (ਕੁਝ ਰੁਕ ਕੇ) ਆਹ ਵਿਚਾਰ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣਾ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਸਰ ਬੋਲਦੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ
ਧੀ, ਪਾਣੀ ਤੇ ਰੁੱਖ ਬਚਾਓ
ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਸਮਤੋਲ ਬਣਾਓ

ਗਗਨਦੀਪ ਸਿੰਘ : ਸ਼ਰਨ ਦੀਦੀ, ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਰਫ਼ ਕਾਪੀ ‘ਤੇ ਸਾਫ਼-ਸਾਫ਼ ਲਿਖ ਕੇ ਦੇ ਦੋ, ਕਰਨ ਤੋਂ ਜਲਦੀ-ਜਲਦੀ ਨਹੀਂ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ
ਕਰਨਬੀਰ ਸਿੰਘ : ਹਾਂ ! ਮੈਨੂੰ ਲਿਖ ਕੇ ਦੇ ਦੋ

(ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਆਪਣੀਕਾਪੀ ’ਤੇ ਲਿਖਦੀ ਹੈ)
ਗੁਰੂਆਂਨੇ ਹੈ ਗੱਲ ਸਮਝਾਈ
ਦਸਾਂ ਨਹੁੰਆਂ ਦੀ ਕਰੋ ਕਮਾਈ
ਜਾਤ-ਪਾਤ, ਰੰਗ-ਧਰਮ ਦੀ ਸਾਡੀ ਨਹੀਂ ਲੜਾਈ
ਸਾਡਾ ਕੋਈ ਵੈਰੀਨਹੀਂ, ਅਸੀਂ ਹਾਂ ਭਾਈ-ਭਾਈ

ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ : ਦੀਦੀ ਇੱਕ ਆਹਵਿਚਾਰ ਲਿਖ ਲੈ
ਐਸੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ।
ਜਿਸ ਦਾ ਕੋਈ ਹੱਲ ਨਹੀਂ

(ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਲਿਖਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਮਿਲ ਕੇ ਚਾਰਟ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।)

ਅਧਿਆਪਕ ਲਈ : ਉਪਰੋਕਤ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਤੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਦੇ ਅਰਥ ਦੱਸੇ ਜਾਣਗੇ ਸਮੂਹਿਕ ਸਾਂਝ ਨਾਲ਼ ਅਸੀਂ ਵੱਡੇ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ

ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ :
1. ਕਮਰਾ ਸਜਾਉਣਾ
2. ਰਜਿਸਟਰ ਤੇ ਕਵਰ ਚੜਾਉਣਾ
3. ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦਾ ਜਨਮਦਿਨ ਮਨਾਉਣਾ
4. ਕੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਨ ਮਨਾਉਣਾ

ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਦੱਸ :

1) ਮਾਟੋ ਇੱਕ ਵਿੱਚ ਵਿੱਦਿਆ ਬਾਰੇ ਕੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਗਈ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਵਿੱਦਿਆ ਇੱਕ ਅਨਮੋਲ ਗਹਿਣਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਮਿਹਨਤ ਕਰ ਲੈਣਗੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਵਿੱਦਿਆ ਦਾ ਗਹਿਣਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣਾ ਹੈ।

2) ਮਾਟੋ ਦੋ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਉਂ?
ਉੱਤਰ :
ਆਟੋ ਵਿੱਚ ਧੀ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਲੋਕ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਕੁੱਖ ਵਿੱਚ ਹੀ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਾਣੀ ਦੂਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਤੇ ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਸਭ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

3) ਸਾਨੂੰ ਦਸਾਂ ਨਹੁੰਆਂ ਦੀ ਕਿਰਤ ਕਿਉਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਦਸਾਂ ਨਹੁੰਆਂ ਦੀ ਕਿਰਤ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਹੱਥੀਂ ਮਿਹਨਤ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਨਿਰਬਾਹ ਕਰੋ। ਵਿਹਲੇ ਰਹਿ ਕੇ ਜਾਂ ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ ਕੇ ਨਾ ਖਾਓ।

4) ਸਾਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿਚ ਪਿਆਰ ਨਾਲ, ਸਾਂਝੀਵਾਲਤਾ ਨਾਲ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

5) “ਐਸੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ, ਜਿਸ ਦਾ ਕੋਈ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਇਸ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਅਸੀਂ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਆਉਣ ‘ਤੇ ਘਬਰਾ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਇੱਥੇ ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਘਬਰਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ।

(ਅ) ਸਕੂਲ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ

ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਰਸਾਲਾ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ
(ਨੋਟ :- ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਰਸਾਲਾ ਤਿਆਰ ਕਰੋ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ਕਹਾਣੀਆਂ, ਪੇਂਟਿੰਗ ਹੋਣ)

(ਵਿਹਲੇ ਪੀਰੀਅਡ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਬੱਚੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਰਸਾਲਾ ਕਿਵੇਂ ਕੱਢਿਆ ਜਾਵੇ।)

ਗੁਰਵਿੰਦਰ, ਗੁਰਲੀਨ : ਸਾਡੀ ਲਿਖਾਈ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਹੈ ਅਸੀਂ ਜਸਮੀਤ ਸਿੰਘ ਸਰ ਤੋਂ ਸਿੱਖੀ ਹੈ ਅਸੀਂ
ਅਤੇ ਦੀਪਜੋਤ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਕਰਕੇ ਲਿਖਾਂਗੇ
ਫ਼ਰੀਦਾ ਤੇ ਸਿਮਰਨ : ਅਸੀਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ਕਹਾਣੀਆਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਵਾਂਗੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਡਾਮੈਗਜ਼ੀਨ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ
ਗੁਰਸੇਵਕ : ਮੈਂ ਇਸਦਾ ਮੁੱਖ ਪੰਨਾ(ਟਾਈਟਲ ਪੇਜ) ਬਣਾਵਾਂਗਾ, ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੋਹਣਾ
ਤਾਨੀਆ ਅਤੇ ਅਰੁਣ : ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਨੇ, ਮੰਮੀ, ਫ਼ੌਜੀ ਚਾਚਾ, ਕੁਲਫ਼ੀ, ਤਿਤਲੀਬਾਰੇ, ਉਹ ਦੇਵਾਂਗੇ।
ਸਾਹਿਲ : ਮੈਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਨੇ ਘਰ ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਬਾਰੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਤੇ ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਨੇ ਵੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਨੇ ਉਹਵੀਲਾਵਾਂਗੇ
ਖੁਸ਼ੀ : ਮੇਰੀ ਦਾਦੀ ਮੈਨੂੰ ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਪਾਉਂਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਮੇਰੀ ਕਾਪੀ ’ਤੇ ਲਿਖੀਆਂ ਹੋਈਆਂਨੇ ਮੈਂ ਉਹ ਲਿਖ ਕੇ ਦੇਵਾਂਗੀ
ਅਨਿਲ : ਮੈਂ ਅੱਜ ਦਾ ਵਿਚਾਰ’ ਕਾਪੀ ‘ਤੇ ਲਿਖੇ ਹੋਏ ਹਨ ਸਾਡੇ ਮੈਡਮ ਜੀ ਲਿਖਵਾਉਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਲੈ ਲੈਣਾ
ਪ੍ਰੀਤੀ : ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਵੱਡਾ ਰਜਿਸਟਰ ਹੈ ਤੇ ਰੰਗ ਹਨ।ਉਹ ਲੈ ਲਵੋ। ਪੈਨਸਿਲ, ਗੂੰਦ, ਫੁੱਟਾ ਸਭ ਕੁਝ ਹੈ, ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੋ

(ਬੱਚੇ ਮਿਲ ਕੇ ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਰਸਾਲਾ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਸਾਰੇ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਬੱਚੇ ਆਪਣੀ ਅਧਿਆਪਕਾ ਕੋਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।)

ਸੱਤ-ਅੱਠ ਬੱਚੇ : ਮੈਡਮ ਜੀ, ਅਸੀਂ ਰਸਾਲਾ ਤਿਆਰ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ।
ਅਧਿਆਪਕਾ : (ਰਸਾਲਾ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ) ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਬੱਚਿਓ! ਆਹ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਮਾਲ ਹੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਥੋੜ੍ਹੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਐਨਾ ਕੰਮ, ਵਾਹ! (ਕੁਝ ਰੁਕ ਕੇ) ਹੁਣ ਆਪਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਵੀ ਲਾਵਾਂਗੇ, ਸ਼ਹੀਦਾਂ, ਗੁਰੂਆਂ, ਪੀਰਾਂ, ਖਿਡਾਰੀਆਂ, ਲੇਖਕਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲਗਾਵਾਂਗੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਤੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਹੋਣਹਾਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂਵੀਲਾਵਾਂਗੇ
ਬੱਚੇ : ਜੀ ਮੈਡਮ ਜੀ, ਜ਼ਰੂਰ ਲਾਵਾਂਗੇ
ਅਧਿਆਪਕਾ : ਇਸ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰ ਲਵੋ ਅਗਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਅਸੀਂ ਇਸ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਨੂੰ। ਆਪਣੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ ਤੋਂ ਰਿਲੀਜ਼ ਕਰਵਾਵਾਂਗੇ
ਬੱਚੇ : ਜੀ ਮੈਡਮ ਜੀ
ਅਧਿਆਪਕਾ : ਪਰ ਬੱਚਿਓ!ਇਸ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦਾ ਕੀਨਾਂ ਰੱਖਿਆ?
ਤਾਨੀਆ : ਜੀ, ਅਸੀਂ ਨਾਂ ਰੱਖਿਆ ਹੈ, “ਸਾਂਝ ਵਧਾਈਏ।
ਅਧਿਆਪਕਾ : ਇਹ ਨਾਂ ਕੁਝ ਢੁੱਕਵਾਂ ਨਹੀਂ, ਆਪਾਂ ਨਾਮ ਰੱਖੀਏ ‘ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਤਾਰੇ’ ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਤਾਰੇ ਹੋ, ਸਾਨੂੰ ਪਿਆਰੇ ਹੋ

ਅਗਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ – ਸਕੂਲ ਦਾ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਤਾਰੇ ਰਿਲੀਜ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ :
1) ਤੁਹਾਡੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਰਸਾਲੇਦਾ ਕੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਤਾਰੇ।

2) ਕੀ ਤੁਹਾਡੀ ਕੋਈ ਰਚਨਾ ਸਕੂਲ ਦੇ ਰਸਾਲੇ ‘ਚ ਛਪੀ ਹੈ? ਜੇਕਰ ਹਾਂ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੇ ਤੇਸੁਣਾਉ
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ, ਛਪੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ-ਮੱਛਰ।
ਮੱਛਰ
ਇਹ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਭੀ ਕੀਂ ਸਾਡੇ ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ, ਤੰਗ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਸਾਨੂੰ।

ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਇਹੀ ਸਵਾਲ ਕਿ ਇਹ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਭਦਾ ਹੈ ਸਾਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਲਭ ਸਾਨੂੰ।

ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਇਹ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਇਕ ਡੰਗ ਬਿਮਾਰ ਸਾਨੂੰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਮਲੇਰੀਆ, ਡੇਂਗੂ ਅਤੇ ਚਿਕਨਗੁਨੀਆਂ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਕਿਤੇ ਵੀ ਪਾਣੀ ਨਾ ਹੋਣ ਦਿਓ ਇਕੱਠਾ ਕਰ ਦਿਓ ਇਸ ਦਾ ਕੰਮ ਤਮਾਮ ਸੋਨੂੰ।

3) ਜਿਸ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਬੁਝਾਰਤ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਸੁਣਾਉ? ਬਾਕੀ ਬੱਚੇ ਬੁੱਝਣਗੇ
ਉੱਤਰ :
ਮੋਰ !

4) ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਸਿਖਾਉਣ ਵਾਲੇ ਅਧਿਆਪਕ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੇ
ਉੱਤਰ :
ਜਸਮੀਤ ਸਿੰਘ ਸਰ।

5) ਕੁੱਝ ਬਾਲ-ਰਸਾਲਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਿੱਖਿਆ, ਪੰਖੜੀਆਂ, ਆਲੇਭੋਲੇ।

(ਈ) ਪਿੰਡ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ

(i) ਰੈਲੀ ਕੱਢਣੀ

(ਅਧਿਆਪਕ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ, ਦਸਵੀਂ-ਬਾਰੂਵੀਂ ਤੱਕ ਦੇ ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ, ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸੂਝਵਾਨ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਰੈਲੀ ਕੱਢ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੱਤੇ ਦੀਆਂ ਤਖ਼ਤੀਆਂ ਬਣਾ ਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੱਕੜ ਦੇ ਡੰਡਿਆਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ, ਗੱਤੇ ਤੇ ਮਾਟੋ ਲਿਖ ਕੇ ਲਿਜਾਏ ਜਾਣਗੇ ਹਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕੋਲ ਮਾਟੋ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਉਹ ਨਾਅਰੇ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਜਾਣਗੇ ਮਾਟੋਆਂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ, ਪੜ੍ਹਾਈ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੱਚਤ, ਸ਼ੁੱਧ ਹਵਾ, ਰੁੱਖ ਬਚਾਓ, ਨਸ਼ੇ ਤਿਆਗੋ, ਖੇਡਾਂ, ਸਾਫ਼ਸਫ਼ਾਈ ਆਦਿ ਬਾਰੇ ਜ਼ਿਕਰ ਹੋਵੇਗਾ)

ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕਿਰਿਆ-1 ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪੋਸਟਰ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਾਟੋ ਲਗਾਏ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਖ਼ਤੀਆਂ ਬਣਾਉਣੀਆਂ

ਨਵੇਂ ਮਾਟੋ ਅਤੇ ਨਾਅਰੇ :

1. ਧੀ ਬਚਾਓ-ਧੀ ਪੜਾਓ
2. ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ‘ਚਦਾਖ਼ਲੇ ਕਰਾਓ
ਹਰ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਮੁਫ਼ਤ ਪੜਾਓ
3. ਹਰ ਬੱਚੇ ਨੇ ਸਹੁੰ ਇਹ ਖਾਈ
ਪਿੰਡ ਦੀ ਰੱਖਣੀ ਬਹੁਤ ਸਫ਼ਾਈ
4. ਆਓ ਮੈਡੀਕਲ ਕੈਂਪ ਲਗਾਈਏ
ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਬਣਾਈਏ
5. ਲੋਕੋ ਜਾਗੋ – ਨਸ਼ੇ ਤਿਆਗੋ

(ii) ਪਿੰਡ ਦਾ ਇਨਾਮ-ਵੰਡ ਸਮਾਰੋਹ
(ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਮਾਗਮ ਹੈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਆਏ ਹੋਏ ਹਨ ਸਟੇਜ ਉੱਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਪੰਚ ਸ : ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ, ਮੁੱਖ-ਅਧਿਆਪਕ, ਅਧਿਆਪਕ ਤੇ ਹੋਰ ਪਤਵੰਤੇ ਸੱਜਣ ਇਨਾਮ ਵੰਡਣ ਦੀ ਮੁਦਰਾ ‘ਚ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਹਨ )

ਅਧਿਆਪਕ : ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਾਂਗੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਂ ਰੌਸ਼ਨ ਕਰਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ ਬਲਰਾਜ ਅਤੇ ਉਸਦੇ 10 ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਸੌ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੁੱਖ ਲਗਾਏ ਤੇ ਸਾਂਭ ਕੇ ਰੱਖੇ, ਪਾਣੀ ਦਿੱਤਾ ਹੁਣ ਉਹ ਵੱਡੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆਹੈ

11 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਰੈਲੀ ਕੱਢ ਕੇ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਚੰਗੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਇੱਕ ਟੀਮ ਨੇ ਮੈਡੀਕਲ-ਕੈਂਪ ਲਗਵਾਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਦੇ ਪੀੜਤ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਚੈੱਕ-ਅਪ ਕੀਤਾ ਤੇ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾਇਆ

15 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਅਨਪੜ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ, ਕਮਜ਼ੋਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਮੁਫ਼ਤ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ

ਅਧਿਆਪਕ : ਹੁਣ ਮੈਂ ਬੇਨਤੀ ਕਰਾਂਗਾ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਪੰਚ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਕਿ ਉਹ ਸਟੇਜ ‘ਤੇ ਆਉਣ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ
ਸਰਪੰਚ : ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਬਜ਼ੁਰਗੋ, ਭੈਣਾਂ-ਭਰਾਵੇ, ਅਧਿਆਪਕ ਸਾਹਿਬਾਨ ਅਤੇ ਪਿਆਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਓ , ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਖੂਬਸੂਰਤ, ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ, ਸਿਹਤਮੰਦ ਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਪਿੰਡ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ ਤੇ ਆਇਆਹੈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਤਾੜੀ ਲਾਓ ਤੁਹਾਡਾ ਧੰਨਵਾਦ (ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਤਾੜੀਆਂ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਗੂੰਜਦੀ ਹੈ)

ਅਧਿਆਪਕ : ਧੰਨਵਾਦ ਸਰਪੰਚ ਸਾਹਿਬ ਇਸ ਖੁਸ਼ੀ ਮੌਕੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਪੇਸ਼ ਹੈ, ਪੰਜਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦੀ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਦੀ ਸੁਰੀਲੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੀਤ :

ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਆਪਣਾ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੀ ਹੈ :
ਕੀ ਲੈਣਾ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਲੜ ਕੇ,
ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਸਾਂਝ ਵਧਾਵਾਂਗੇ।
ਸਭ ਮਾੜੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਛੱਡਾਂਗੇ,

ਅਸੀਂ ਅੱਗੇ ਵਧਦੇ ਜਾਵਾਂਗੇ।
ਧਰਤ, ਹਵਾ ਤੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ,
ਨਾਲੇ ਧੀਆਂ ਤਾਈਂ ਬਚਾਉਣਾ ਹੈ,
ਅਸੀਂ ਗੰਦੇ ਗੀਤ ਨਹੀਂ ਸੁਣਨੇ,

ਏਕੇ ਦਾਗਾਣਾ ਗਾਉਣਾਹੈ।
ਅਸੀਂ ਊਚ-ਨੀਚ ਦੀ ਲਾਹਨਤ ਨੂੰ,
ਰਲ਼-ਮਿਲ਼ ਕੇ ਦੂਰ ਭਜਾਵਾਂਗੇ,
ਕੀ ਲੈਣਾ……….।

ਮਿਲ-ਜੁਲ ਕੇ ਇਹੋ ਦੁਆਕਰੀਏ,
ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਰਹੇ ਪੰਜਾਬ ਸਾਡਾ,
ਕਣ-ਕਣ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਹੀ ਹੋਵਣ,
ਮਹਿਕੀਜਾਏ ਸਦਾ ਗੁਲਾਬ ਸਾਡਾ,
ਨਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਰਹਿ ਕੇ ਦੂਰ ਸਦਾ,
ਅਸੀਂ ਹੱਕ ਦੀ ਰੋਟੀ ਖਾਵਾਂਗੇ,
ਕੀ ਲੈਣਾ………..!

(ਤਾੜੀਆਂ ਦੀ ਅਵਾਜ਼)

ਸਵਾਲਨਾਮਾ (i)
ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼

ਸਵਾਲਨਾਮਾ (ii)
ਅਧਿਆਪਕ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਕਿਹੜੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਹੈ :
(ੳ) ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ
(ਅ) ਪਿਆਰ
(ਇ) ਸਮਰਪਣ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।

2. ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਕਿਹੜਾ ਮਾਟੋ ਦੱਸਿਆ ?
(ਉ) ਵਿੱਦਿਆ ਇੱਕ ਅਨਮੋਲ ਹੈ ਗਹਿਣਾ ਜਿਸ ਨੇ ਪੜ੍ਹਨਾ ਉਸ ਦੇ ਪੈਣਾ।
(ਅ) ਧੀ, ਪਾਣੀ ਤੇ ਰੁੱਖ ਬਚਾਓ
(ਈ) ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਸਮਤੋਲ ਬਣਾਓ। ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਹੈ ਗੱਲ ਸਮਝਾਈ ਦਸਾਂ ਨਹੁੰਆਂ ਦੀ ਕਰੋ ਕਮਾਈ।
(ਸ) ਐਸੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ।
(ਸ) ਜਿਸ ਦਾ ਕੋਈ ਹੱਲ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਧੀ, ਪਾਣੀ ਤੇ ਰੁੱਖ ਬਚਾਓ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਸਮਤੋਲ ਬਣਾਓ।

3. ਪੇਂਟਿੰਗ ਕੌਣ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਗੁਰਲੀਨ
(ਆ) ਸ਼ਿਵਮ
(ਈ) ਕਰਨਬੀਰ ਸਿੰਘ
(ਸ) ਗਗਨਦੀਪ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਕਰਨਬੀਰ ਸਿੰਘ

4. ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਅਤੇ ਗੁਰਲੀਨ ਨੇ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਿਸ ਤੋਂ ਸਿੱਖੀ ?
(ਉ) ਜਸਮੀਤ ਸਿੰਘ ਸਰ ਤੋਂ
(ਅ) ਲੈਂਬਰ ਸਿੰਘ ਸਰ ਤੋਂ
(ਈ) ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਸਰ ਤੋਂ
(ਸ) ਕਰਮਜੀਤ ਸਰ ਤੋਂ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਜਸਮੀਤ ਸਿੰਘ ਸਰ ਤੋਂ।

5. ਸਕੂਲ ਦੇ ਰਸਾਲੇ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਪੰਖੜੀਆਂ
(ਅ) ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਤਾਰੇ
(ਈ) ਆਲੇ ਭੋਲੇ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਤਾਰੇ।

ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

1. ਕਈ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ …………………………………. ਬਣਦੀ ਹੈ।
2. ਸਕੂਲ ਦੇ ਰਸਾਲੇ ਦਾ ਨਾਮ ਸੀ ………………………………….!
3. ਰਸਾਲੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਪੰਨਾ …………………………………. ਨੇ ਬਣਾਉਣ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ
ਉੱਤਰ :
1. ਜਮਾਤ
2. ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਤਾਰੇ
3. ਗੁਰਸੇਵਕ।

ਸਹੀ ਲੜ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

1. ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਦੀ ਲਿਖਾਈ ਸੁੰਦਰ ਹੈ।
2. ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਗੀਤ ਗਾ ਕੇ ਸੁਣਾਇਆ।
3. ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਨੇ ਦਾਦੀ ਦੀਆਂ ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਕਾਪੀ ਤੇ ਲਿਖੀਆਂ ਸਨ।
4. ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਨੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਸਨ।
ਉੱਤਰ :
1. ਠੀਕ
2. ਠੀਕ
3. ਠੀਕ
4. ਗ਼ਲਤ।

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਕਰਨਬੀਰ ਸਿੰਘ – (ਉ) ਗੀਤ ਗਾਇਆ
2. ਗੁਰਲੀਨ – (ਅ) ਪੇਂਟਿੰਗ ਕਰ – ਸਕਦਾ ਹੈ।
3. ਸਕੂਲ ਦਾ ਮੈਗਜ਼ੀਨ (ਈ) – ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ
4. ਸ਼ਰਨਜੀਤ ਕੌਰ – (ਸ) ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਤਾਰੇ।
ਉੱਤਰ :
1. (ਅ)
2. (ਈ)
3. (ਸ)
4. (ਉ)

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਡੀਆਂ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ . ਲੋੜਾਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਅਸੀਂ ਹੋਰਨਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਸਾਡੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਹੀ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਿੰਡ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਕੱਢੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਰੈਲੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਟੋ ਹੋਣੇ ਸਨ ? :
ਉੱਤਰ :
ਮਨੁੱਖੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ, ਸ਼ੁੱਧ ਹਵਾ, ਖੇਡਾਂ, ਸਾਫ਼-ਸਫ਼ਾਈ, ਪੜ੍ਹਾਈ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਚਤ ਆਦਿ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਤਾਨੀਆ ਨੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ‘ਸਾਂਝ ਵਧਾਈਏ’ ਦੱਸਿਆ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਤਾਨੀਆ ਅਤੇ ਅਰੁਣ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਕਿਸ ਬਾਰੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੰਮੀ, ਫ਼ੌਜੀ ਚਾਚਾ, ਕੁਲਫੀ, ਤਿਤਲੀ ਬਾਰੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਨਸ਼ਾ ਛੱਡਣ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਮਾਟੋ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਲੋਕੋ ਜਾਗੋ, ਨਸ਼ਾ ਤਿਆਗੋ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 1 ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਫ਼ਾਈ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 1 ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਫ਼ਾਈ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਫ਼ਾਈ Textbook Questions and Answers

ਕਿਰਿਆ-1:

ਹੱਥ ਮਿਲਾਓ। ਜਮਾਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਗੋਲ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰੋ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਦੇ ਹੱਥ ‘ਤੇ ਟੈਲਕਮ ਪਾਊਡਰ ਪਾਓ, ਉਸ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਬੱਚੇ ਨਾਲ ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਣ ਲਈ ਕਹੋ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਣ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਅੱਗੇ ਜਾਰੀ ਰੱਖੋ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਹੱਥ ਨਾ ਮਿਲਾ ਲੈਣ। ਹੁਣ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਾਪੀ, ਕਿਤਾਬ, ਪੈਨ, ਪੈਨਸਿਲ ਆਦਿ ਫੜਨ ਲਈ ਕਹੋ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸੋ ਕਿ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਊਡਰ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਦੇ ਹੱਥ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਛੁਹਣ ’ਤੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕੀਟਾਣੂ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਦੂਜੇਤੱਕ ਹੱਥਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫੈਲਦੇ ਹਨ

ਖਾਲੀ ਥਾਵਾਂ ਭਰੋ :
1. ਕੀਟਾਣੂ ਅਕਸਰ …………………………… ਰਾਹੀਂ ਫੈਲਦੇ ਹਨ (ਅੱਖਾਂ / ਹੱਥਾਂ)
2. ਖੰਘਣ ਕਣ ਸਮੇਂ …………………………… ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ( ਹੱਥਾਂ / ਰੁਮਾਲ)
3. ਪਖ਼ਾਨੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ …………………………… ਨਾਲ ਧੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ (ਸਾਬਣ / ਮਿੱਟੀ)
4. ਕੀਟਾਣੂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਭੋਜਨ ਤੱਕ …………………………… ਤੇ ਫੈਲਦੇ ਹਨ (ਛੂਹਣ/ਖਾਣ)
ਉੱਤਰ :
1. ਹੱਥਾਂ
2. ਰੁਮਾਲ
3. ਸਾਬਣ
4. ਛੂਹਣ।

ਸੁਖਦੀਪ ਨੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੁੱਤਾ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਉਹ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਉਸ ਨਾਲ ਖੇਡਦਾ ਹੈ ਅਚਾਨਕ ਉਹ ਬਿਮਾਰ ਪੈ ਗਿਆ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰ ਕੋਲ ਗਿਆ ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰ ਹੋਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਦੱਸਿਆ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਹੀ ਕਾਰਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ : ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੁੱਤਾ ਰੱਖਣਾ ਕੁੱਤੇ ਨਾਲ ਖੇਡਣਾ ਕੁੱਤੇ ਨਾਲ ਖੇਡਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥ ਨਾ ਧੋਣਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ

ਆਓ ਸਮਝ ਪਰਖੀਏ :

1. ਕੀਟਾਣੂ ਕਿਵੇਂ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਛੂਹਣ ਨਾਲ਼
(ਅ) ਖੰਘਣ/ਛਿੱਕਣ ਨਾਲ
(ਬ) ਹਵਾ ਨਾਲ
(ਸ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨਾਲ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨਾਲ।

2. ਕੀਟਾਣੂਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਮੁੱਢਲਾ ਇਲਾਜ ਕੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਬਾਹਰ ਨਾ ਜਾਣਾ
(ਅ) ਨੱਕ ਢਕ ਕੇ ਰੱਖਣਾ
(ਬ) ਕਿਸੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਾਜਾਣਾ
(ਸ) ਸਵੱਛਤਾ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਵੱਛਤਾ

3. ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜੀ ਬਿਮਾਰੀ ਕੀਟਾਣੂਆਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ?
ਉ) ਡਾਇਰੀਆ
(ਅ) ਜ਼ੁਕਾਮ
(ਬ) ਅੰਧਰਾਤਾ
(ਸ) ਟੀ.ਬੀ.
ਉੱਤਰ :
(ਇ ਅੰਧਰਾਤਾ

4, ਕੀਟਾਣੂ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਹਵਾ ਵਿੱਚ
(ਅ) ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ
(ਬ) ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ
(ਸ) ਹਰ ਥਾਂ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਹਰ ਥਾਂ।

(ਅ) ਹਵਾ, ਪਾਣੀ, ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਸਿਹਤ :

(ਕਹਾਣੀ)
ਇੱਕ ਦਿਨ ਹਵਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਦੱਖ-ਸੁੱਖ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਹਵਾ ਆਖਣ ਲੱਗੀ, “ਪਾਣੀ ਵੀਰੇ, ਕੀ ਗੱਲ ਹੈ? ਇੰਨਾ ਉਦਾਸ ਕਿਉਂ ਦਿਖ ਰਿਹਾ ਹੈਂ? ਪਾਣੀ ਚੁੱਪ ਰਿਹਾ ਜਿਵੇਂ ਦੁੱਖ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ਬਦ ਨਾ ਮਿਲ ਰਹੇ ਹੋਣ ਕੋਲ ਹੀ ਪਲੇਟ ਵਿੱਚ ਪਿਆ ਭੋਜਨ ਬੋਲਿਆ, “ ਕੀ ਕਰੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਉਸਦਾ ਦੁੱਖ ਵੱਡਾ ਹੈ ! ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਗੰਦਗੀ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਾਂ ਨਾਲ ਮੈਲਾ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ” ਸੱਚਮੁੱਚ ਹਵਾ ਭੈਣੇ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਗੁਣ ਹੀ ਗਵਾ ਬੈਠਾ ਹਾਂ ਕਿੰਨਾ ਪਾਕ ਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਾਂ ਮੈਂ!ਠੰਡਾ ਅਤੇ ਮਿੱਠਾ ਵੀ ਯਾਦ ਕਰੋ ਕਿੰਨਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਰੀਰ ਸੀ ਮੇਰਾ! ਵਿਅਰਥ ਵਹਾਓ ਕਾਰਨ ਕਿੰਨਾ ਸੁੰਗੜ ਗਿਆ ਹੈ ਹਵਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ ਮੇਰੀ ਹਾਲਤ ਵੀ ਤੇਰੇ ਜਿਹੀ ਹੀ ਹੈ, ਅਣਗਿਣਤ ਵਾਹਨਾਂ ਅਤੇ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਦੇ ਗੰਦੇ ਧੂੰਏਂ ਕਾਰਨ ਮੇਰੀ ਸੁੱਧਤਾ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਇਸ ਸੋਚ ਨੇ ਤੰਗ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਕੀ ਬਣੂ? ਕਿੰਨੀ ਕੁ ਦੇਰ ਮੈਂ ਇਸ ਦੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਜ਼ਗੀ ਭਰ ਸਕਾਂਗੀ ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਨੁੱਖੀ ਸਾਹ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਤੱਤ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੈ।

“ਸਹੀ ਗੱਲ ਹੈ ਹਵਾ ਭੈਣੇ’’ ਭੋਜਨ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, “ਮੇਰੀ ਵੀ ਹਾਲਤ ਕੋਈ ਬਹੁਤੀ ਵਧੀਆ ਨਹੀਂ। ਪਾਣੀ ਦੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾਪਨ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਕਾਰਨ ਮੇਰਾ ਸਵਾਦ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਇਹ ਫ਼ਿਕਰ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਮੈਨੂੰ ਖਾ ਕੇ ਭਿਆਨਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸੋਝੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਆ ਰਹੀ? ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਰਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਅਣਗਹਿਲੀ ਅਤੇ ਲਾਲਚੀ ਸੋਚ ਦਾਉਹ ਆਪ ਹੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਿਹਤ ਹੀ ਸਰਮਾਇਆਹੈ ?

ਕਿਰਿਆ 1

ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਰੋਲ-ਪਲੇਅ
ਉੱਤਰ :
ਖੁਦ ਕਰੋ।

ਕਿਰਿਆ 2

ਹਵਾ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਆਪਣੀ ਵਿਗੜੀ ਹੋਈ ਹਾਲਤ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹਨ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕੋਈ ਹੱਲ ਸੁਝਾਅ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਉੱਤਰ :
ਹਵਾ-ਵਾਹਨਾਂ ਅਤੇ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਦੇ ਧੂੰਏਂ ਕਾਰਨ ਹਵਾ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵੀ ਖਰਾਬ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।

ਪਾਣੀ-ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਗੰਦਗੀ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਾਂ ਨਾਲ ਮੈਲਾ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਵਿਅਰਥ ਵਹਾਓ ਕਾਰਨ ਪੀਣ ਯੋਗ ਪਾਣੀ ਵੀ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੈ।

ਭੋਜਨ-ਪਾਣੀ ਦੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇਪਣ ਨਾਲ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਕਾਰਨ ਭੋਜਨ ਦੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।

ਕਿਰਿਆ 3

1. ਆਓ ਤਿਆਰ ਕਰੀਏ
ਹਵਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਰੈਲੀ ਕੱਢਣ ਲਈ ਬੈਨਰ ਅਤੇ ਸਲੋਗਨ :
ਉੱਤਰ :
ਖੁਦ ਕਰੋ।

2. ਇਹ ਦੱਸੋ :
ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਦੱਸੋ ਕਿ ਭੋਜਨ ਦੀ ਵਿਗੜੀ ਹੋਈ ਹਾਲਤ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵਿੱਚ ਕੀਵੱਧ ਗਿਆ ਹੈ। ਤੇ ਕੀ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੈ?

ਉੱਤਰ :
ਵੱਧ ਗਏ ਹਨ – ਘੱਟ ਗਏ ਹਨ।
1. ਜ਼ਹਿਰੀਲਾਪਣ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ। – 1. ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਘਟ ਗਏ ਹਨ।
2. ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਵੱਧ ਗਏ ਹਨ। – 2. ਸਵਾਦ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੈ।

3. ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤਰਜੀਹਦਾ ਕਿਹੜਾ ਵਿਕਲਪ ਸਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ?

ਉੱਤਰ :
ਸਾਨੂੰ ਨੇੜੇ ਦੀਆਂ ਦੂਰੀਆਂ ਪੈਦਲ, ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੂਰ ਸਾਈਕਲ ‘ਤੇ, ਥੋੜ੍ਹਾ ਹੋਰ ਵੱਧ ਦੂਰ ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ/ ਸਕੂਟਰ ‘ਤੇ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਜਨਤਕ ਵਾਹਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਬਸ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਾਰ ਵਿਚ ਵੀ ਪੂਲ ਕਰ ਕੇ ਹੀ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਪੈਟ੍ਰੋਲ ਡੀਜ਼ਲ ਦੇ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਜਿਥੋਂ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕੇ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ

ਆਓ ਸਮਝ ਪਰਖੀਏ :

1. ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸਿਹਤ ’ਤੇ ਕਿਸ ਦੇ ਗੰਦੇ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਰੂ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ?
(ਉ) ਹਵਾ
(ਅ) ਪਾਣੀ
(ੲ) ਭੋਜਨ
(ਸ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂਦਾ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ।

2. ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹਵਾ ਨਾਲ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
(ੳ) ਭੋਜਨ ਤੱਤਾਂ ਦਾ
(ਅ) ਫੇਫੜਿਆਂਦਾ
(ੲ) ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਦਾ
(ਸ) ਪਾਣੀ ਦਾ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਫੇਫੜਿਆਂ ਦਾ

(ਈ ) ਸਫ਼ਾਈ

ਅਧਿਆਪਕ ਲਈ-ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਮਾਈਂਡ-ਮੈਪ ਅਨੁਸਾਰ ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਦੇ ਆਪਸੀ ਸੰਬੰਧ ਬਾਰੇ ਸਮਝ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਬਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਚਰਚਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ

ਕਿਰਿਆ 1:
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਵਾਂ ਭਰੋ

ਉੱਤਰ :

ਕਿਰਿਆ 2 :
ਕਿਟਾਣੂ ਦੌੜ

ਮੰਤਵ : ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣਾਕਿ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ। ਅਸੀਂਕੀਟਾਣੂਆਂ ਦੀ ਪਕੜ ਵਿੱਚ ਆਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਕੀਟਾਣੂ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ਅਧਿਆਪਕ ਦੁਆਰਾ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਦੋ ਫਲੈਸ਼ ਕਾਰਡ ਤਿਆਰ ਕਰਵਾਏ ਜਾਣ ਜਿਸ ਤੇ ਕੀਟਾਣੂ ਲਿਖਿਆ ਹੋਵੇ ਅਧਿਆਪਕ ਜਮਾਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਲੈ ਕੇ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਬਣਾ ਕੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਸਫ਼ਾਈ ਲਿਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਪੂਰੀ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚੋਂ ਦੋ ਬੱਚੇ ਅਲੱਗ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਗਲ਼ ਵਿੱਚ ਕੀਟਾਣੂ ਵਾਲਾ ਫਲੈਸ਼ ਕਾਰਡ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਕੀਟਾਣੂ ਬਣਨਗੇ ਤੇ ਬਾਕੀ ਬੱਚੇ ਹੱਥ ਬਣਨਗੇ ਹੱਥ ਬਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਫ਼ਾਈਵਾਲੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਖੇਡ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਹੱਥ ਬਣੇ ਬੱਚੇ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਭੱਜਣਗੇ ਤੇ ਫਿਰ ਅਧਿਆਪਕ ਕੀਟਾਣੂ ਬਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਫੜ ਕੇ ਦੌੜਨ ਅਤੇ ਹੱਥ ਬਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਕਹੇਗਾ ਉਹ ਕੀਟਾਣੂ ਜਿਸ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਫੜ ਲੈਣਗੇਉਹਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੀਟਾਣੂਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੱਥ ਫੜ ਕੇ ਦੌੜੇਗਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੀਟਾਣੂਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ

ਕੀਟਾਣੂ ਚੱਕਰ ਤੋੜੋ !

ਕਿਰਿਆ 3 :
ਆਪਣੇ ਘਰ/ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਓ ਜਿੱਥੇ ਸਫ਼ਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਢੰਗਵੀ ਸੁਝਾਓ ਸਥਾਨ
ਸਥਾਨ – ਸੁਝਾਅ
_____________ – _____________
_____________ – _____________
_____________ – _____________
ਉੱਤਰ :
ਸਥਾਨ – ਸੁਝਾਅ
1. ਪਖਾਨਾ – ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਣੀ ਡੋਲ੍ਹ ਕੇ ਅਤੇ ਫਿਨਾਈਲ ਆਦਿ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
2. ਵਿਹੜਾ – ਝਾੜੂ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
3. ਲਾਈਬ੍ਰੇਰੀ – ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਬੈਂਚ, ਕੁਰਸੀਆਂ, ਕਿਤਾਬਾਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਦੱਸ :
ਨਿੱਜੀ ਸਫ਼ਾਈ ਵਿੱਚ ਕੀ – ਕੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ, ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ, ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।

ਮੈਂ ਸਫ਼ਾਈ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਹਰ ਥਾਂ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ ਪਰ ਮੈਂ ਉੱਥੇ ਹੀ ਰਹਾਂਗੀ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੋਗੇ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੋਗੇ ਅਤੇ ਦੱਸੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮੈਂ ਕਿੱਥੇ ਹਾਂ ਤੇ ਕਿੱਥੇ ਨਹੀਂ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੈਂ ਸਫ਼ਾਈ ਨੂੰ ਸਭ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹਾਂਗਾ। ਜਿਵੇਂ ਘਰ ਵਿਚ, ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ, ਗਲੀਆਂ, ਪਾਰਕਾਂ, ਬਸ ਸਟੈਂਡ ਆਦਿ ਸਭ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ। ਆਮ ਕਰਕੇ ਜਨਤਕ ਥਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਪਾਰਕਾਂ, ਬਸ ਸਟੈਂਡ, ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਪਾਖਾਨਿਆਂ, ਸੜਕਾਂ ਆਦਿ ਤੇ ਸਫ਼ਾਈ ਦੀ ਘਾਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਉੱਤਰ :
ਸਕੂਲ – (✓)
ਪਾਰਕ – (✗)
ਹਸਪਤਾਲ – (✓)
ਘਰ – (✓)
ਬਸ ਸਟੈਂਡ – (✗)
ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ – (✗)
ਪਾਖਾਨਾ – (✗)
मइयां – (✗)

ਗਲਤ (✓) ਸਹੀ (✗) ਚੁਣੋ :

1. ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣਾ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ
2. ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨ ਨਾਲੋਂ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣਾਸੌਖਾ ਹੈ
3. ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ
ਉੱਤਰ :
1. (✗)
2. (✓)
3. (✓)

ਆਓ ਸਮਝ ਪਰਖੀਏ :

1. ਸਫ਼ਾਈ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਿੱਥੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?
(ੳ) ਆਪਣੇ ਘਰ ਤੋਂ
(ਅ) ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਆਲੇ ਤੋਂ
(ਬ) ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੋਂ
(ਸ) ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢ ਤੋਂ
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੋਂ

2. ਸਾਨੂੰ ਸਫ਼ਾਈ ਕਿਉਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
(ੳ) ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਸਵੱਛਤਾ ਲਈ
(ਅ) ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣ ਲਈ
(ਬ) ਗੰਦਗੀ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ।

(ਸ) ਪ੍ਰੀਤੀ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੀ ਹੈ

ਕਵਿਤਾ

ਪ੍ਰੀਤੀ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੀ ਹੈ ……
ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿੰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ,
ਹਰ ਰੋਜ਼ ਬੁਰਸ਼ ਕਰਨਾਤੇ ਨਹਾਉਣਾ,
ਹੋ ਗਏ ਜੇ ਦੰਦ ਖ਼ਰਾਬ,
ਅੱਖਾ ਹੋ ਜਾਊ ਗੰਨੇ ਚੂਪਣਾ ਤੇ ਛੱਲੀਆਂ ਚਬਾਉਣਾ।

ਪੀਤੀ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੀ ਹੈ……
ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿੰਨੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨੇ,
ਨਹਾਕੇ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਣੇ,
ਪਸੀਨਾ, ਬਦਬੂ ਤੇ ਕੀਟਾਣੂ ਨਾਲ ਜੇ ਹੋ ਗਏ ਬਿਮਾਰ,
ਤਾਂ ਪੈਣਗੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਖਾਣੀਆਂ ਤੇ ਟੀਕੇ ਲਗਵਾਉਣੇ।

ਪੀਤੀ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੀ ਹੈ…..
ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿੰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ,
ਘਰ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਤੇ ਸਵੱਛ ਬਣਾਉਣਾ,
ਕੂੜਾਜੇ ਕੂੜੇਦਾਨ ਵਿੱਚ ਨਾ ਪਾਇਆ ਤਾਂ,
ਮੁੱਖੀ ਨਾਲ ਹੈਜ਼ਾ, ਮੱਛਰ ਨਾਲ ਮਲੇਰੀਆਹੈ ਫੈਲ ਜਾਣਾ

ਪ੍ਰੀਤੀ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੀ ਹੈ…
ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿੰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ,
ਗ਼ਲੀ ਵਿੱਚ ਝਾੜੂ ਲਗਾਉਣਾ,
ਜੇਨਾਸਾਫ਼ ਰੱਖਿਆ ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ,
ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਕੂੜਾ ਮੁੜ ਘਰ ਨੂੰ ਹੀ ਆਉਣਾ।

ਪ੍ਰੀਤੀ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੀ ਹੈ … ……
ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿੰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ,
ਚੰਗੀਆਂ ਭੋਜਨ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣਾ,
ਖਾਂਦੇ ਰਹੇ ਜੇ ਗੰਦੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਨੰਗਾ ਭੋਜਨ,
ਖ਼ਰਾਬ ਹੋਜਾਊ ਸਿਹਤ ਤੇ ਪੈ ਜਾਊ ਪਛਤਾਉਣਾ।

ਪ੍ਰੀਤੀ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੀ ਹੈ …
ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿੰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ,
ਹਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਫਲ ਤੇ ਸਲਾਦ ਖਾਣਾ,
ਖਾਕੇ ਬਜ਼ਾਰੂ ਭੋਜਨ, ਪੀਂਦੇ ਰਹੇਜੇ ਕੋਲਡ ਡਿੰਕ,
ਤਾਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣਗੀਆਂ ਅੱਖਾਂ, ਪਵੇਗਾਚਸ਼ਮਾ ਲਗਵਾਉਣਾ।

ਪ੍ਰੀਤੀ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੀ ਹੈ …….
ਉਸ ਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਆਪਣੀ ਦਾਦੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ
ਵੇਲਾਰਹਿੰਦੇ ਕਰ ਲਓ ਵਿਚਾਰ,
ਕਿਉਂਕਿ ਲੰਘਿਆ ਵੇਲਾ ਕਦੇ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਆਉਣਾ।

ਕਿਰਿਆ 1.

ਚਰਚਾ :
ਕੀ ਪ੍ਰੀਤੀ ਸੱਚਮੁੱਚ ਸਿਆਣੀ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਹਾਂ ਤਾਂ ਕਿਉਂ ?
ਉੱਤਰ :
ਖੁਦ ਕਰੋ।

ਕਿਰਿਆ 2.

ਪ੍ਰੀਤੀ ਦੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ਸਿਹਤ ਆਦਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਓ :
ਉੱਤਰ :

• ਰੋਜ਼ ਬੁਰਸ਼ ਕਰਨਾ,
• ਨਹਾਉਣਾ,
• ਸਾਫ-ਸੁਥਰੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਣਾ,
• ਘਰ ਨੂੰ ਸਵੱਛ ਰੱਖਣਾ,
• ਕੂੜੇ ਨੂੰ ਕੂੜੇਦਾਨ ਵਿਚ ਪਾਉਣਾ,
• ਗਲੀ ਵਿਚ ਝਾੜੂ ਲਗਾਉਣਾ,
• ਚੰਗੀਆਂ ਭੋਜਨ ਆਦਤਾਂ,
• ਗੰਦੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਨੰਗਾ ਭੋਜਨ ਨਾ ਕਰਨਾ,
• ਹਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਫਲ ਤੇ ਸਲਾਦ ਖਾਣਾ ਆਦਿ।

ਕਿਰਿਆ 3.
ਪ੍ਰੀਤੀ ਨੇ ਚੰਗੀਆਂ ਸਿਹਤ ਆਦਤਾਂ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਣ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਹੈ ਭਾਸ਼ਣ ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰੋ।
ਉੱਤਰ :
ਮੇਰੇ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਅਧਿਆਪਕ ਸਾਹਿਬਾਨ ਜੀ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਪਿਆਰੇ ਸਾਥਿਓ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਭਰੀ ਸਤ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜੀ। ਮੈਂ ਪ੍ਰੀਤੀ ਪੰਜਵੀਂ ਕਲਾਸ ਦੀ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਚੰਗੀਆਂ ਸਿਹਤ ਆਦਤਾਂ ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੀ ਹਾਂ। ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਸਿਹਤ ਚੰਗੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆ ਸਵਰਗ ਜਾਪਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਬਣੀ ਰਹੇ ਇਹ ਸਾਡੇ ਹੀ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਹੈ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਚੰਗੀਆਂ ਸਿਹਤ ਆਦਤਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਸਾਨੂੰ ਰੋਜ਼ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਕੋਸਾ ਪਾਣੀ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪੀਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਖਾਨੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਦੰਦਾਂ ‘ਤੇ ਬੁਰਸ਼ ਜਾਂ ਦਾਤਣ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਤੇਲ ਦੀ ਮਾਲਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ ਨਹਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਵਧੀਆ ਸਾਬਣ ਜਾਂ ਸੈਂਪੂ ਨਾਲ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਘਰ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਬਿਸਤਰਿਆਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਧੁੱਪੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਜੋ ਧੋਏ ਜਾ ਸਕਣ ਅਜਿਹੇ ਕੱਪੜੇ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਧੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ, ਘਰ ਦੀ, ਗਲੀ ਦੀ, ਸਕੂਲ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਖਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੱਥ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋ ਲੈਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਬਾਹਰੋਂ ਨੰਗੇ ਰੱਖੇ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਨਹੀਂ ਖਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ। ਫਾਸਟ ਫੂਡ, ਕੋਲਡ ਡਿੰਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ, ਨੀਂਦ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਸੌਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੁਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਅੱਧਾ ਘੰਟਾ ਕਸਰਤ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਸਵੇਰੇ ਸਮੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਗੱਲ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖ ਕੇ ਬਿਮਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋਵਾਂਗੇ ਤੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਫੀਸ ਵੀ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਨਾਲ ਬਿਤਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਆਓ ਸਮਝ ਪਰਖੀਏ:

1, ਪ੍ਰੀਤੀ ਕਿਉਂ ਸਿਆਣੀ ਹੈ ?
(ੳ) ਉਸ ਦੀ ਉਮਰ ਵੱਧ ਹੈ।
(ਅ) ਉਹ ਦੁੱਧ ਪੀਂਦੀਹੈ।
(ਬ) ਉਹ ਸੁੰਦਰ ਹੈ।
(ਸ) ਉਸ ਨੂੰ ਚੰਗੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਉਸ ਨੂੰ ਚੰਗੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ।

2. ਗੰਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਣ ਨਾਲ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
(ਓ) ਬਦਬੂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
(ਬ) ਬੀਮਾਰੀ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
(ਅ) ਕਿਟਾਣੂ ਫੈਲਦੇ ਹਨ।
(ਸ) ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁੱਝ॥
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁੱਝ।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਫ਼ਾਈ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਕੀਟਾਣੂਆਂ ਨਾਲ ਕਿਹੜੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ?
(ਉ) ਜ਼ੁਕਾਮ
(ਅ) ਹੈਜ਼ਾ
(ਇ) ਪੇਚਸ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ

2. ਜਨਤਕ ਸਥਾਨ ਕਿਹੜੇ ਹਨ?
(ਉ) ਬੱਸ ਅੱਡਾ
(ਅ) ਰੇਲਵੇ ਸ਼ਟੇਸ਼ਨ
(ਇ) ਪਾਰਕ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।

3. ਨਿੱਜੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਿਹੜੀ ਹੈ?
(ਉ) ਸਰੀਰ ਦੀ
(ਅ) ਚਿਹਰੇ ਦੀ
(ਇ) ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।

4. ਇਸ ਵਿਚ ਠੀਕ ਤੱਥ ਨਹੀਂ ਹੈ?
(ਉ) ਸਾਨੂੰ ਬਜ਼ਾਰੋਂ ਨੰਗੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨਹੀਂ ਖਾਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ
(ਅ) ਸਾਨੂੰ ਰੋਜ਼ ਨਹਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ
(ਇ) ਸਾਨੂੰ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦੋ ਵਾਰ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ
(ਸ) ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਸਾਨੂੰ ਰੋਜ਼ ਨਹਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ

5. ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਹੀਂ ਹੈ?
(ਉ) ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ
(ਅ) ਨੱਕ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ
(ਇ) ਕੰਨਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ
(ਸ) ਨਹੁੰ ਕੱਟਣਾ।’
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਨਹੁੰ ਕੱਟਣਾ।

ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

1. ਬੁਖਾਰ, ਜ਼ੁਕਾਮ, ਖਾਂਸੀ ਸਾਨੂੰ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
2. ਪਖਾਨੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ …… ਨਾਲ ਧੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
3. ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਗੰਦਗੀ ਅਤੇ ਨਾਲ ਮੈਲਾ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
4. ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ।
ਉੱਤਰ :
1. ਕੀਟਾਣੂਆਂ
2. ਸਾਬਣ
3. ਰਸਾਇਣਾਂ
4. ਤੰਦਰੁਸਤ।

ਸਹੀ/ਗਲਤ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

1. ਕੀਟਾਣੂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਢੰਗਾਂ ਨਾਲ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਗੰਦਗੀ ਤੋਂ ਸਾਡੇ ਨਹੁੰਆਂ ਅਤੇ ਹੱਥ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
2. ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
3. ਪਾਣੀ ਦੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇਪਣ ਕਾਰਨ ਭੋਜ਼ਨ ਦੇ ਸਵਾਦ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।
ਉੱਤਰ :
1. ਠੀਕ
2. ਗ਼ਲਤ
3. ਠੀਕ।

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਕੰਨਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – (ਉ) ਬੱਸ ਅੱਡਾ
2. ਪਖਾਨੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ – (ਅ) ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਧੋਣਾ
3. ਵਾਲ – (ਇ) ਗਿੱਲੇ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ
4. ਜਨਤਕ ਸਥਾਨ – (ਸ) ਫਰਨੈਲ ਨਾਲ।
ਉੱਤਰ :
1. (ਇ)
2. (ਸ)
3. (ਅ)
4. (ੳ)।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੀਟਾਣੂ ਫੈਲਣ ਦੇ ਦੋ ਕਾਰਨ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਕੀਟਾਣੂ ਬਿਮਾਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਪਖਾਨੇ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਤੱਕ ਸੰਪਰਕ ਰਾਹੀਂ, ਗੰਦੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਣ ਨਾਲ ਅਤੇ ਖਾਣ ਨਾਲ ਫੈਲ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੀਟਾਣੂਆਂ ਨਾਲ ਕਿਹੜੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਪੇਚਸ, ਹੈਜ਼ਾ, ਟਾਈਫਾਈਡ, ਖਸਰਾ, ਖਾਂਸੀ ਆਦਿ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਨਿਯਮ ਕਿਹੜੇ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਅਤੇ ਖਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਨੱਕ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਖਾਨੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਕੱਚੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥ ਜ਼ਰੂਰ ਧੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿਹੜੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਪਹਿਨਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਬਿਸਤਰੇ ਆਦਿ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣਾ ਕਿਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣਾ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਜੇਕਰ ਕੂੜੇ ਨੂੰ ਕੂੜੇਦਾਨ ਵਿਚ ਨਾ ਪਾਇਆ ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ?
ਉੱਤਰ :
ਮੱਖੀ ਨਾਲ ਹੈਜ਼ਾ ਅਤੇ ਮੱਛਰ ਨਾਲ ਮਲੇਰੀਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 1 संख्याएँ Ex 1.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 1 संख्याएँ Exercise 1.1

समझो और करो—

1. गिनतारे की सहायता से संख्या को पढ़िए तथा लिखिए :

प्रश्न (क).

हल:
शब्दों में : छियालीस हज़ार तीन सौ पाँच

प्रश्न (ख).

हल:
शब्दों में : सत्तर हजार पाँच सौ तैंतीस

प्रश्न (ग).

हल:
शब्दों में : चौरासी हजार तीन सौ उनचास

प्रश्न (घ).

हल:
शब्दों में : तैंतीस हज़ार सात

प्रश्न 2.
संख्याओं को स्थानीय मान सारणी पर दर्शा
(क) 3868
(ख) 17605
(ग) 41123
(घ) 92856
(ङ) 20203
(च) 99728
हल:

प्रश्न 3.
शब्दों में लिखिए :
(क) 2462
(ख) 8988
(ग) 19050
(घ) 33006
(ङ) 20198
(च) 59045
(छ) 68390.
हल:
(क) 2462 = दो हजार चार सौ बासठ
(ख) 8988 = आठ हजार नौ सौ अठासी
(ग) 19050 = उन्नीस हज़ार पचास
(घ) 33006 = तैंतीस हजार छह
(ङ) 20198 = बीस हजार एक सौ अठानवे
(च) 59045 = उनसठ हज़ार पैंतालीस
(छ) 68390 = अड़सठ हजार तीन सौ नब्बे।

प्रश्न 4.
अंकों में लिखिए :
(क) एक हजार सात सौ पैंतालीस
(ख) तैंतीस हजार आठ सौ पचहत्तर
(ग) सतहत्तर हज़ार सतहत्तर
(घ) पचास हजार पाँच सौ पाँच
(ङ) नब्बे हजार आठ सौ छह
(च) अस्सी हजार आठ सौ अस्सी
(छ) एक लाख।
हल:
(क) 1745
(ख) 33875
(ग) 77077
(घ) 50505
(ङ) 90806
(च) 80880
(छ) 100000.

प्रश्न 5.
निम्नलिखित संख्याओं की परवर्ती संख्याएँ लिखिए :
(क) 998
(ख) 10000
(ग) 2018
(घ) 99999
(ङ) 48675
(च) 40009
हल:
(क) 998 की परवर्ती संख्या = 998 + 1 = 999
(ख) 10000 की परवर्ती संख्या = 10000 + 1 = 10001
(ग) 2018 की परवर्ती संख्या = 2018 + 1 = 2019
(घ) 99999 की परवर्ती संख्या = 99999+ 1 = 100000
(ङ) 48675 की परवर्ती संख्या = 48675 + 1 = 48676
(च) 40009 की परवर्ती संख्या = 40009 + 1 = 40010

प्रश्न 6.
निम्नलिखित संख्याओं की पूर्ववर्ती संख्याएँ लिखिए :
(क) 24855
(ख) 99999
(ग) 39999
(घ) 79890
(ङ) 50000
(च) 23456.
हल:
(क) 24855 की पूर्ववर्ती संख्या
= 24855 – 1 = 24854
(ख) 99999 की पूर्ववर्ती संख्या
= 99999 – 1 = 99998
(ग) 39999 की पूर्ववर्ती संख्या
= 39999 – 1 = 39998
(घ) 79890 की पूर्ववर्ती संख्या
= 79890 – 1 = 79889
(ङ) 50000 की पूर्ववर्ती संख्या
= 50000 – 1 = 49999
(च) 23456 की पूर्ववर्ती संख्या
= 23456 – 1 = 23455

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 9 Right Solution to the Problem Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 9 Right Solution to the Problem

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB Right Solution to the Problem Textbook Questions and Answers

(a) Let’s fly a kite

Today I am reading to you an incident of Hon’ble Teacher Mr. Sandeep Singh Bahlvi, published in ‘Bal Magazine’ …………..

You may have commonly seen flying kites. Many of you children will also be flying kites on holidays. During Childhood, I used to be like you. I also used to fly kites.

A day before spring, me and my friend Nima were flying kites. Other people were also flying kites on the roofs of the houses. We both were having fun.

Suddenly the string got entangled from Nimme. I wanted to leave more string but the string got entangled. All the fun was gritty. The kite could not be saved and got cut. I got very angry at Nimme. Nimme vented his anger on the wheel.

Now I think, that it was not of Nimme’s fault. There was no fault of wheel either. The fault was of the entanglement in the string, of the confusion. So, if there was no entangle¬ment then the kite would have kept flying in the sky.

Oral Questions:

Question 1.
From where did the teacher read the story to the children?
Answer:
Form the child magazine.

Question 2.
Who all were flying the kite?
Answer:
Author (Shri Sandeep Singh Bahlavi) and Nima.

Question 3.
Why was the children’s fun got spoiled?
Answer:
The kite was cut due to the entanglement of the string.

Question 4.
Whose fault was it?
Answer:
Entanglement of the string.

The children were told that Problems are part of life.

They are in every man’s life. They are for me also but there is a solution to every problem

So let’s sing
If the question is not understood, if the elder
child threatens, if any worry disturbs
Go to your teacher and get rid of the confusion
Neither be scared nor scare anyone.

(b) The solution to every problem

A picture of the Cabinet (Raj Darbar) will be displayed in front of the children. The faces shown in this picture will be anxious.

Five children will recite five verses
The first child – Let’s look at this picture The sitting king, the standing minister.

The second child – The problem is really serious. Sisters and brothers all together.
The third child – The whole assembly is in trouble. The courtier is astonished/ in wonder
The fourth child – All the gifted. Wise great scientists are welcome.

Fifth child – The solution to the problem will be found. Disaster will subside.

So kids – from this poetry lesson we have come to the conclusion that:
1. Even the greatest person can have a trouble/confusion.
2. In times of difficulty/confusion there is a need to discuss together.
3. Logic and Argument can solve complexities

Question 1.
Write about one of your problems in two lines.
Answer:
When it rains, all of my books and I get wet and so I have to take leave on that day.

Question 2.
What did you do to resolve your confusion?
Answer:

1. I started keeping my school bag in the big bag of polythene.
2. I used my father’s old raincoat while going to school oil rainy days. In this way, I solved my problem.

(C) Teacher’s note

Savijot’s is a bright student of class five. He has been frustrated for the last two months. His interest in studies has also decreased. His peers have also noticed his stress. He also remains absent from school.

Savijot’s conversation with the teacher :

Teacher: What’s the matter, you are no longer interested in Reading Corner?
Savijot’s : Sir I am short of time.

Teacher: How is that possible? At first, you were at the forefront reading every new book.
Savijot’s : Earlier it was fine sir, now it has become difficult due to household work.

Teacher : But tell me the reason?
Savijot’s : My father has been ill for the last three months.

Teacher : What happened?
Savijot’s : Sir, TB has been detected from the test report.

Teacher : Don’t be afraid, there is a cure for this disease. Patients get free medicine from government hospitals.
Savijot’s : Yes sir, we have just started treatment from there.

Teacher : Both the treatment and precaution are important.
Savijot : OK sir.

Teacher : Don’t worry about your studies. Your syllabus will be completed. Don’t be afraid of anything. Let me know if there is any need. You are our wise student.

Precautions: TB is a contagious disease. When caring for a patient, you should put a mask on your face. The patient’s clothes should be washed every day and the bed sheets should be changed. The patient should be given a balanced diet.

Oral Questions:

Question 1.
Why was Savijot’s upset?
Answer:
His father was suffering from T.B.

Question 2.
What was his father’s ailment?
Answer:
From T.B.

Question 3.
What did the teacher tell her?
Answer:
Do not be afraid, this disease has its treatment. Patients on get free medicine form government hospitals.

Question 4.
Name two infectious diseases
Answer:
T.B. and Corona.

Write some lines about Savijot’s in your diary

PSEB 5th Class Welcome Life Guide Right Solution to the Problem Important Questions and Answers

Multiple Choice Questions :

Question 1.
From which magazine was the published incident told by reading?
(a) From Child Magazine
(b) From Newspaper
(c) From Book
(d) From Novel.
Answer:
(a) From Child Magazine.

Question 2.
The incident, which was told, was written by whom?
(a) Gurdial Singh
(b) Sandeep Singh Bahlavi
(c) Amrita Singh
(d) Dushyant Kumar.
Answer:
(b) Sandeep Singh Bahlavi.

Question 3.
With whom was the author angry?
(a) With Nima
(b) With Himself
(c) With Kite
(d) With Neighbour.
Answer:
(a) With Nima.

Question 4.
The Kite was cut, who was responsible for this?
(a) Nima
(b) Charkhari
(c) Entanglement
(d) None of the above.
Answer:
(c) Entanglement.

Fill in the blanks :

1. Savijot is an intelligent ………………….. of class fifth.
2. The ………………….. of Savijot was suffering from the disease of T.B.
3. T.B. is a ………………….. disease.
Answer:
1. Student
2. father
3. communicable.

Tick Right (✓) or Wrong (✗) :

1. T.B. is not a communicable disease.
2. The patients get free medicine of T.B. from government hospitals.
3. The kite is cut. It was the fault of Nima.
Answer:
1. ✗
2. ✓
3. ✗

Mind Mapping :

Answer:

Match the following :

1. Basant (a) Reading comer
2. Kite was cut (b) Communicable disease
3. T.B. (c) Kite
4. Book Reading (d) Entanglement of the string.
Answer:
1. (c)
2. (d)
3. (b)
4. (a).

Short Answer Type Questions

Question 1.
If kite is cut, who is responsible for it?
Answer:
Entanglement of the string.

Question 2.
What was the problem in Savijot’s house?
Answer:
His father was suffering from T.B.

Question 3.
Where is T.B. treated?
Answer:
At government hospitals, without any cost.

Question 4.
Which type of food should be given to the patient of T.B.?
Answer:
He should be given balanced diet.