Class 6

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Kiriya, Visheshana, Nanva ਕਿਰਿਆ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ, ਨਾਂਵ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Hindi Punjabi Grammar ਕਿਰਿਆ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ, ਨਾਂਵ

ਕਿਰਿਆ – ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ – ਨਾਂਵ

ਉਚਿਆਉਣਾ – ਉਚਾਈ – ਉੱਚਾ
ਕਿਰਿਆ – ਉਜਾੜੂ – ਉਜਾੜ
ਉਜਾੜਨਾ – ਉਤਾਰੂ – ਉਤਾਰਾ
ਉਤਰਨਾ – ਉਧਾਲੂ – ਉਧਾਲਾ
ਉਧਾਲਣਾ – ਆਕੜ ਖਾਂ – ਆਕੜ
ਆਕੜਨਾ – ਸੁਧਾਰਵਾਦੀ – ਸੁਧਾਰ
ਸੁਧਾਰਨਾ – ਸੁੱਕਾ – ਸੋਕਾ
ਸੁਕਾਉਣਾ – ਸੰਭਾਲੂ – ਸਾਂਭ
ਸਾਂਭਣਾ – ਸਾਊ – ਸਾਂਭ
ਸੜਨਾ – ਸਾੜ – ਸਾੜ
ਸੰਗਣਾ – ਸੰਗਾਊ – ਸੰਗ
ਹੱਸਣਾ – ਹਸ-ਮੁਖ – ਹਾਸਾ
ਹਥਿਆਉਣਾ – ਹੱਥਲਾ – ਹੱਥ
ਕੁੱਟਣਾ – ਕੁਟੀਚਰ – ਕੁਟਾਪਾ

ਕੰਬਣਾ – ਕੰਬਾਉ- ਕਾਂਬਾ
ਉਸਾਰਨਾ – ਉਸਾਰੂ- ਉਸਾਰੀ
ਉੱਡਣਾ – ਉਡਾਰੂ – ਉਡਾਰੀ
ਉਗਰਾਹੁਣਾ – ਉਗਰਾਹੀਆ – ਉਗਰਾਹੀ
ਉੱਬਲਣਾ – ਉੱਬਲਿਆ – ਉਬਾਲਾ
ਅਟਕਣਾ – ਅਟਕਾਊ – ਅਟਕ
ਆਖਣਾ – ਅਖਾਉਤੀ – ਅਖਾਉਤ
ਸ਼ਰਮਾਉਣਾ – ਸ਼ਰਮੀਲਾ – ਸ਼ਰਮ
ਸੋਧਣਾ – ਸੂਧਰਕ – ਸੋਧ
ਸੋਚਣਾ – ਸੋਚਵਾਨ – ਸੋਚ
ਸੂਝਣਾ – ਸੂਝਵਾਨ – ਸੂਝ
ਸਿਖਾਉਣਾ – ਸਿਖਾਂਦਰੂ – ਸਿੱਖਿਆ
ਹੱਸਣਾ – ਹੱਸਮੁੱਖ – ਹਾਸਾ
ਹੰਢਣਾ – ਹੰਢਣਸਾਰ – ਹੰਢਾਈ
ਹੰਕਾਰਨਾ – ਹੰਕਾਰੀ – ਹੰਕਾਰ
ਕਮਾਉਣਾ – ਕਮਾਊ – ਕਮਾਈ
ਖੋਜਣਾ – ਖੋਜੀ – ਖੋਜ
ਖੇਡਣਾ – ਖਿਡਾਰੀ – ਖੇਡ
ਖੱਟਣਾ – ਖਟਾਊ – ਖੱਟੀ
ਗਰਮਾਉਣਾ – ਗਰਮ – ਗੁਰਮੀ
ਘੁਲਣਾ – ਘੁਲਾਟੀਆ- ਘੋਲ
ਚੁਰਾਉਣਾ – ਚੋਰ- ਚੋਰੀ
ਚੁਣਨਾਂ – ਚੋਣਕਾਰ- ਚੋਣ
ਚਮਕਣਾ – ਚਮਕੀਲਾ – ਚਮਕ

ਜਨਾ – ਜੜਾਊ – ਜੜਤ
ਜੁੱਟਣਾ – ਜੋਟੀਦਾਰ – ਜੁੱਟ
ਝਟਕਾਉਣਾ – ਝਟਕਈ – ਝਟਕਾ
ਡਰਨਾ – ਡਰਾਕਲ/ਡਰੂ – ਡਰ
ਤਰਨਾ – ਤਾਰੁ/ਤਾਰਨਹਾਰ – ਤਾਰੀ
ਦੁਖਾਉਣਾ – ਦੁਖਦਾਇਕ – ਦੁੱਖ
ਧੁੰਮਣਾ – ਧੁਮਾਊ – ਧੁੰਮ
ਨਿਖੇੜਨਾ – ਨਿਖੇਤੂ – ਨਿਖੇੜਾ
ਬਚਣਾ – ਬਚਾਊ – ਬਚਾ
ਭਿੜਨਾ – ਭੇਤੂ – ਭੇੜ
ਖ਼ਰਚਣਾ – ਖ਼ਰਚੀਲਾ – ਖ਼ਰਚ
ਖਿਝਣਾ – ਖਿਲੂ – ਖਿਝ
ਗਾਉਣਾ – ਗੀਤਕਾਰ – ਗੀਤ
ਗੁਰਜਣਾ – ਗਰਜਦਾਰ – ਗਰਜ
ਘਟਣਾ – ਘੱਟ – ਘਾਟਾ
ਚਲਣਾ – ਚਾਲੂ – ਚਾਲ
ਚੜ੍ਹਨਾ – ਚੜ੍ਹਾਉ – ਚੜ੍ਹਾਈ
ਚੁਣਨਾ – ਚੋਣਵਾਂ – ਚੋਣ
ਛੱਤਣਾਂ – ਛੱਤਦਾਰ – ਛੱਤ

ਛਲਣਾ – ਛਲੀਆ – ਛਲ
ਜਿੱਤਣਾ – ਜੇਤੁ – ਜਿੱਤ
ਜੰਮਣਾ – ਜਮਾਂਦਰੂ – ਜਨਮ
ਜਾਣਨਾ – ਜਾਣੂ – ਜਾਣਕਾਰੀ
ਝਗੜਨਾ – ਝਗੜਾਲੂ – उठाना
ਠਗਣਾ – ਠਗ – ਠਗੀ
ਚੂੰਡਣਾ – ਢੁੱਡਾਊ – ਚੂੰਡ
ਤੜਫਣਾ – ਤੜਫਾਊ – ਤੜਫ
ਪੜ੍ਹਨਾ – ਪਾੜ੍ਹਾ – ਪੜ੍ਹਾਈ
ਪਾਲਣਾ – ਪਾਲਣਹਾਰ – ਪਾਲਣ-ਪੋਸਣ

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Muhavare te Vaka-Asa ਮੁਹਾਵਰੇ ਤੇ ਵਾਕ-ਅੰਸ਼ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Punjabi Grammar ਮੁਹਾਵਰੇ ਤੇ ਵਾਕ-ਅੰਸ਼

1. ਉਂਗਲਾਂ ‘ਤੇ ਨਚਾਉਣਾ (ਵੱਸ ਵਿਚ ਕਰਨਾ) – ਗੀਤਾ ਇੰਨੀ ਚੁਸਤ-ਚਲਾਕ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੀ ਨੂੰਹ ਨੂੰ ਉਂਗਲਾਂ ‘ਤੇ ਨਚਾਉਂਦੀ ਹੈ ।
2. ਉਸਤਾਦੀ ਕਰਨੀ (ਚਲਾਕੀ ਕਰਨੀ) – ਮਹਿੰਦਰ ਬਹੁਤ ਚਲਾਕ ਮੁੰਡਾ ਹੈ । ਉਹ ਹਰ ਇਕ ਨਾਲ ਉਸਤਾਦੀ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
3. ਉੱਲੂ ਸਿੱਧਾ ਕਰਨਾ (ਆਪਣਾ ਸੁਆਰਥ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ) – ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਆਪੋ-ਧਾਪੀ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣਾ ਹੀ ਉੱਲੂ ਸਿੱਧਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
4. ਉੱਨੀ-ਇੱਕੀ ਦਾ ਫ਼ਰਕ (ਬਹੁਤ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਫ਼ਰਕ) – ਦੋਹਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿਚ ਉੱਨੀ-ਇੱਕੀ ਦਾ ਹੀ ਫ਼ਰਕ ਹੈ ।ਉਂਝ ਦੋਵੇਂ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਲਗਦੇ ਹਨ ।
5. ਉੱਲੂ ਬੋਲਣੇ (ਸੁੰਨ-ਮਸਾਣ ਛਾ ਜਾਣੀ) – ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਬਣਿਆ, ਤਾਂ ਉਜਾੜ ਪੈਣ ਨਾਲ ਕਈ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਉੱਲੂ ਬੋਲਣ ਲੱਗ ਪਏ ।
6. ਉੱਚਾ-ਨੀਵਾਂ ਬੋਲਣਾ (ਨਿਰਾਦਰ ਕਰਨਾ) – ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਉੱਚਾਨੀਵਾਂ ਨਹੀਂ ਬੋਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
7. ਉੱਸਲਵੱਟੇ ਭੰਨਣੇ (ਪਾਸੇ ਮਾਰਨਾ) – ਅੱਜ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਉੱਸਲਵੱਟੇ ਭੰਨਦਿਆਂ ਹੀ ਬੀਤੀ, . ਰਤਾ ਨੀਂਦ ਨਹੀਂ ਆਈ ।
8. ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਰੜਕਣਾ (ਭੈੜਾ ਲਗਣਾ) – ਜਦੋਂ ਦੀ ਉਸ ਨੇ ਕਚਹਿਰੀ ਵਿਚ ਮੇਰੇ ਖ਼ਿਲਾਫ ਝੂਠੀ ਗੁਆਹੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਉਹ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਰੜਕਦਾ ਹੈ ।
9. ਅਸਮਾਨ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਚੁੱਕਣਾ (ਇੰਨਾ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣਾ ਕਿ ਕੁੱਝ ਸੁਣਾਈ ਹੀ ਨਾ ਦੇਵੇ) – ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ ਆਪਣੀ ਕਾਵਾਂ-ਰੌਲੀ ਨਾਲ ਅਸਮਾਨ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਚੁੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਦੁਸਰੇ ਦੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਸੁਣਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ ।

10. ਅੱਖਾਂ ਚੁਰਾਉਣਾ (ਸ਼ਰਮਿੰਦਗੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨੀ) – ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਰਤੂਤਾਂ ਦਾ ਭਾਂਡਾ ਭੰਨ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਹ ਵੀ ਉੱਥੇ ਨੀਵੀਂ ਪਾ ਕੇ ਬੈਠਾ ਸੀ, ਪਰ ਮੇਰੇ ਵਲ ਅੱਖਾਂ ਚੁਰਾ ਕੇ ਜ਼ਰੂਰ ਦੇਖ ਲੈਂਦਾ ਸੀ ।
11. ਅੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਬਿਠਾਉਣਾ (ਆਦਰ-ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ) – ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਘਰ ਆਏਂ ਪ੍ਰਾਹੁਣੇ ਨੂੰ ਅੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਬਿਠਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
12. ਅੰਗੂਠਾ ਦਿਖਾਉਣਾ (ਇਨਕਾਰ ਕਰਨਾ, ਸਾਥ ਛੱਡ ਦੇਣਾ) – ਮਤਲਬੀ ਮਿੱਤਰ ਔਖੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਅੰਗੂਠਾ ਦਿਖਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
13. ਅੰਗ ਪਾਲਣਾ (ਸਾਥ ਦੇਣਾ) – ਸਾਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰਾਂ ਦਾ ਅੰਗ ਪਾਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
14. ਅਕਲ ਦਾ ਵੈਰੀ (ਮੂਰਖ) – ਸੁਰਜੀਤ ਤਾਂ ਅਕਲ ਦਾ ਵੈਰੀ ਹੈ, ਕਦੇ ਕੋਈ ਸਮਝਦਾਰੀ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ।
15. ਅੱਖਾਂ ਮੀਟ ਜਾਣਾ (ਮਰ ਜਾਣਾ) – ਕਲ੍ਹ ਜਸਬੀਰ ਦੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਲੰਮੀ ਬਿਮਾਰੀ ਪਿੱਛੋਂ ਅੱਖਾਂ ਮੀਟ ਗਏ ।
16. ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਘੱਟਾ ਪਾਉਣਾ (ਧੋਖਾ ਦੇਣਾ) – ਠੱਗਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਘੱਟਾ ਪਾ ਕੇ ਉਸ ਤੋਂ 50,000 ਰੁਪਏ ਠਗ ਲਏ ।
17. ਅੱਖਾਂ ਫੇਰ ਲੈਣਾ (ਮਿੱਤਰਤਾ ਛੱਡ ਦੇਣੀ) – ਤੂੰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਜ ਆਪਣੇ ਸਮਝੀ ਬੈਠਾ ਹੈਂ, ਇਹ ਤੈਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਵਿਚ ਫਸਾ ਕੇ ਆਪ ਅੱਖਾਂ ਫੇਰ ਲੈਣਗੇ ।
18. ਅੱਡੀ ਚੋਟੀ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਲਾਉਣਾ (ਪੂਰਾ ਜ਼ੋਰ ਲਾਉਣਾ) – ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਨੇ ਡੀ. ਐੱਸ. ਪੀ. ਭਰਤੀ ਹੋਣ ਲਈ ਅੱਡੀ ਚੋਟੀ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਲਾਇਆ, ਪਰ ਗੱਲ ਨਾ ਬਣੀ ।
19. ਅਲਖ ਮੁਕਾਉਣੀ (ਜਾਨੋ ਮਾਰ ਦੇਣਾ) – ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧਾਵਾਲੀਏ ਨੇ ਤਲਵਾਰ ਦੇ ਇੱਕੋ ਵਾਰ ਨਾਲ ਰਾਜੇ ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਲਖ ਮੁਕਾ ਦਿੱਤੀ ।
20. ਇਕ ਅੱਖ ਨਾਲ ਦੇਖਣਾ (ਸਭ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਸਮਝਣਾ) – ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਹਿੰਦੂਆਂ, ਸਿੱਖਾਂ ਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਅੱਖ ਨਾਲ ਦੇਖਦਾ ਸੀ ।
21. ਈਦ ਦਾ ਚੰਦ ਹੋਣਾ (ਬਹੁਤ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਮਿਲਣਾ) – ਮਨਜੀਤ ਤੂੰ ਤਾਂ ਈਦ ਦਾ ਚੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਏ ।
22. ਈਨ ਮੰਨਣੀ (ਹਾਰ ਮੰਨਣੀ) – ਸ਼ਿਵਾ ਜੀ ਨੇ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੀ ਈਨ ਨਾ ਮੰਨੀ ।
23. ਇੱਟ ਨਾਲ ਇੱਟ ਖੜਕਾਉਣੀ ; ਇੱਟ-ਇੱਟ ਕਰਨਾ (ਤਬਾਹ ਕਰ ਦੇਣਾ) – ਨਾਦਰਸ਼ਾਹ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਇੱਟ ਨਾਲ ਇੱਟ ਖੜਕਾ ਦਿੱਤੀ ।
24. ਇਕ-ਮੁੱਠ ਹੋਣਾ (ਏਕਤਾ ਹੋ ਜਾਣੀ) – ਸਾਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਹਮਲੇ ਦਾ ਟਾਕਰਾ ਇਕ-ਮੁੱਠ ਹੋ ਕੇ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
25. ਇੱਟ ਕੁੱਤੇ ਦਾ ਵੈਰ (ਪੱਕਾ ਵੈਰ, ਬਹੁਤੀ ਦੁਸ਼ਮਣੀ) – ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਦੋਹਾਂ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਵਿਚ ਬਥੇਰਾ ਪਿਆਰ ਸੀ ਪਰ ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਇੱਟ ਕੁੱਤੇ ਦਾ ਵੈਰ ਹੈ ।

26. ਸਿਰ ‘ਤੇ ਪੈਣੀ (ਕੋਈ ਔਕੜ ਆ ਪੈਣੀ) – ਰਮੇਸ਼ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਘਰ ਦੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਉਸ ਦੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਪੈ ਗਈ ।
27. ਸਿਰੋਂ ਪਾਣੀ ਲੰਘਣਾ (ਹੱਦ ਹੋ ਜਾਣੀ) – ਮੈਂ ਤੇਰੀਆਂ ਵਧੀਕੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਹੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਹੁਣ ਸਿਰੋਂ ਪਾਣੀ ਲੰਘ ਚੁੱਕਾ ਹੈ, ਮੈਂ ਹੋਰ ਨਹੀਂ ਸਹਿ ਸਕਦਾ ।
28. ਸਿਰ ਧੜ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਲਾਉਣਾ (ਮੌਤ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਾ ਕਰਨੀ) – ਸਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜ ਸਿਰ ਧੜ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਲਾ ਕੇ ਲੜੀ।
29. ਸੱਤੀਂ ਕੱਪੜੀਂ ਅੱਗ ਲੱਗਣੀ (ਬਹੁਤ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆਉਣਾ) – ਉਸ ਦੀ ਝੂਠੀ ਤੁਹਮਤ ਸੁਣ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਸੱਤੀਂ ਕੱਪੜੀਂ ਅੱਗ ਲੱਗ ਗਈ ।
30. ਸਰ ਕਰਨਾ (ਜਿੱਤ ਲੈਣਾ) – ਬਾਬਰ ਨੇ 1526 ਈ: ਵਿਚ ਪਾਣੀਪਤ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਨੂੰ ਸਰ ‘ ਕੀਤਾ ਸੀ ।
31. ਸਿਰ ਪੈਰ ਨਾ ਹੋਣਾ (ਗੱਲ ਦੀ ਸਮਝ ਨਾ ਪੈਣੀ) – ਉਸ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਸਿਰ-ਪੈਰ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਮੇਰੇ ਪੱਲੇ ਕੁੱਝ ਨਾ ਪਿਆ ।
32. ਸਿਰ ਫੇਰਨਾ (ਇਨਕਾਰ ਕਰਨਾ) – ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਉਸ ਤੋਂ ਪੰਜ ਸੌ ਰੁਪਏ ਉਧਾਰ ਮੰਗੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਸਿਰ ਫੇਰ ਦਿੱਤਾ ।
33. ਹੱਥੀਂ ਛਾਂਵਾਂ ਕਰਨੀਆਂ (ਆਓ-ਭਗਤ ਕਰਨੀ) – ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਘਰ ਆਏ ਪ੍ਰਾਹੁਣੇ ਨੂੰ ਹੱਥੀਂ ਛਾਂਵਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
34. ਹੱਥ ਤੰਗ ਹੋਣਾ (ਗਰੀਬੀ ਆ ਜਾਣੀ) – ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ ਹਰ ਨੌਕਰੀ ਪੇਸ਼ਾ ਆਦਮੀ ਦਾ ਹੱਥ ਤੰਗ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਚਲਦਾ ਹੈ ।
35. ਹੱਥ-ਪੈਰ ਮਾਰਨਾ (ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ) – ਉਸ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਲਈ ਬਥੇਰੇ ਹੱਥ-ਪੈਰ . ਮਾਰੇ, ਪਰ ਗੱਲ ਨਾ ਬਣੀ ।
36. ਹਰਨ ਹੋ ਜਾਣਾ (ਦੌੜ ਜਾਣਾ) – ਸਕੂਲੋਂ ਛੁੱਟੀ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਬੱਚੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਹਰਨ ਹੋ ਗਏ ।
37. ਹੱਥ ਅੱਡਣਾ (ਮੰਗਣਾ) – ਪੰਜਾਬੀ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਕਮਾਈ ਖਾਂਦੇ ਹਨ, ਕਿਸੇ ਅੱਗੇ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਅੱਡਦੇ ।
38. ਹੱਥ ਵਟਾਉਣਾ (ਮੱਦਦ ਕਰਨਾ) – ਦਰਾਣੀ-ਜਠਾਨੀ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਦਾ ਖੂਬ ਹੱਥ ਵਟਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
39. ਹੱਥ ਪੀਲੇ ਕਰਨੇ (ਵਿਆਹ ਕਰਨਾ) – 20 ਨਵੰਬਰ, 2008 ਨੂੰ ਦਲਜੀਤ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਹੱਥ ਪੀਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ।
40. ਕੰਨ ਕੁਨੇ (ਠੱਗ ਲੈਣਾ) – ਉਹ ਬਨਾਰਸੀ ਠੱਗ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਚ ਕੇ ਰਹਿਣਾ । ਉਹ ਤਾਂ ਚੰਗੇ-ਭਲੇ ਸਿਆਣੇ ਦੇ ਕੰਨ ਕੁਤਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ।
41. ਕੰਨੀ ਕਤਰਾਉਣਾ (ਪਰੇ-ਪਰੇ ਰਹਿਣਾ) – ਜਸਵੰਤ ਔਖੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਕੰਨੀ ਕਤਰਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
42. ਕਲਮ ਦਾ ਧਨੀ (ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਲਿਖਾਰੀ) – ਲਾਲਾ ਧਨੀ ਰਾਮ ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਕਲਮ ਦਾ ਧਨੀ ਸੀ ।
43. ਕੰਨਾਂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਲਾਉਣਾ (ਤੋਬਾ ਕਰਨੀ) – ਸ਼ਾਮ ਚੋਰੀ ਕਰਦਾ ਫੜਿਆ ਗਿਆ ਤੇ ਪਿੰਡ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਕੁੱਟ-ਕੁੱਟ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਕੰਨਾਂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਲੁਆ ਦਿੱਤੇ ।
44. ਕੰਨਾਂ ਦਾ ਕੱਚਾ ਹੋਣਾ (ਲਾਈ-ਲੱਗ ਹੋਣਾ) – ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਕੰਨਾਂ ਦਾ ਕੱਚਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਸਗੋਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਸੁਣੀ ਗੱਲ ਸੱਚ ਮੰਨਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਪ ਗੱਲ ਦੀ ਤਹਿ ਤਕ ਪੁੱਜ ਕੇ ਕੋਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
45. ਕੰਨਾਂ ‘ਤੇ ਜੂੰ ਨਾ ਸਰਕਣੀ (ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਾ ਕਰਨਾ) – ਮੇਰੀਆਂ ਨਸੀਹਤਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਕੰਨਾਂ ‘ਤੇ ਜੂੰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਰਕੀ ।

46, ਖਿਚੜੀ ਪਕਾਉਣਾ (ਲਕ ਕੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸਲਾਹ ਕਰਨੀ) – ਕਲ ਦੋਹਾਂ ਮਿੱਤਰਾਂ ਨੇ ਇਕੱਲੇ ਅੰਦਰ ਬਹਿ ਕੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਖਿਚੜੀ ਪਕਾਈ ਕਿ ਅੱਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਆਪਣੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਜੀਤੇ ਦਾ ਸਿਰ ਲਾਹ ਦਿੱਤਾ ।
47. ਖੂਨ ਖੌਲਣਾ (ਜੋਸ਼ ਆ ਜਾਣਾ) – ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮ ਦੇਖ ਕੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦਾ ਖੂਨ ਖੋਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ।
48. ਖਿੱਲੀ ਉਡਾਉਣਾ (ਮਖੌਲ ਉਡਾਉਣਾ) – ਕੁੱਝ ਮਨ-ਚਲੇ ਨੌਜਵਾਨ ਇਕ ਅਪਾਹਜ ਦੀ ਖਿੱਲੀ ਉਡਾ ਰਹੇ ਸਨ ।
49. ਖੰਡ ਖੀਰ ਹੋਣਾ (ਇਕਮਿਕ ਹੋਣਾ) – ਅਸੀਂ ਤਾਏ-ਚਾਚੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪੁੱਤਰ ਖੰਡ-ਖੀਰ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ।
50. ਖ਼ਾਰ ਖਾਣੀ (ਈਰਖਾ ਕਰਨੀ) – ਮੇਰੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਦੇਖ ਕੇ ਉਹ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਬੜੀ ਖ਼ਾਰ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ।
51. ਖੁੰਬ ਠੱਪਣੀ (ਆਕੜ ਭੰਨਣੀ) – ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਖ਼ਰੀਆਂ-ਖ਼ਰੀਆਂ ਸੁਣਾ ਕੇ ਉਸ ਦੀ ਖੂਬਖੁੰਬ ਠੱਪੀ ।
52. ਖੇਰੂੰ-ਖੇਰੂੰ ਹੋ ਜਾਣਾ (ਆਪੋ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਤਬਾਹ ਹੋ ਜਾਣਾ) – ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ ਮਗਰੋਂ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਘਰੇਲੁ ਬੁਰਛਾਗਰਦੀ ਕਾਰਨ ਖੇਰੂੰ-ਖੇਰੂੰ ਹੋ ਗਿਆ |
53. ਗਲ ਪਿਆ ਢੋਲ ਵਜਾਉਣਾ (ਕੋਈ ਐਸਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਜਾਣਾ, ਜੋ ਬੇਸੁਆਦਾ ਹੋਵੇ) – ਮੇਰਾ ਇਹ ਕੰਮ ਕਰਨ ਨੂੰ ਜੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਐਵੇਂ ਗਲ ਪਿਆ ਢੋਲ ਵਜਾਉਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
54. ਗਲਾ ਭਰ ਆਉਣਾ (ਰੋਣ ਆ ਜਾਣਾ) – ਜਦ ਮੇਰੇ ਵੱਡੇ ਵੀਰ ਜੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਲਈ ਸਾਥੋਂ ਵਿਛੜਨ ਲੱਗੇ, ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਗਲਾ ਭਰ ਆਇਆ ।
55. ਗਲ ਪੈਣਾ (ਲੜਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਣਾ) – ਮੈਂ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿਹਾ, ਉਹ ਐਵੇਂ ਹੀ ਮੇਰੇ ਗਲ ਪੈ ਗਿਆ ।
56. ਗੋਦੜੀ ਦਾ ਲਾਲ (ਗੁੱਝਾ ਗੁਣਵਾਨ) – ਇਸ ਰਿਕਸ਼ੇ ਵਾਲੀ ਦਾ ਮੁੰਡਾ ਤਾਂ ਗੋਦੜੀ ਦਾ ਲਾਲ ਨਿਕਲਿਆ, ਜੋ ਆਈ. ਏ. ਐੱਸ. ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕਰ ਗਿਆ ।
57. ਗੁੱਡੀ ਚੜ੍ਹਨਾ (ਤੇਜ ਪਰਤਾਪ ਬਹੁਤ ਵਧਣਾ) – ਦੂਜੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਗੁੱਡੀ ਬਹੁਤ ਚੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਸੀ ।
58. ਘਿਓ ਦੇ ਦੀਵੇ ਬਾਲਣਾ (ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਮਨਾਉਣੀਆਂ) – ਲਾਟਰੀ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਵਿਚ ਅਸਾਂ ਘਰ ਵਿਚ ਘਿਓ ਦੇ ਦੀਵੇ ਬਾਲੇ ।
59. ਘੋੜੇ ਵੇਚ ਕੇ ਸੌਣਾ (ਬੇਫ਼ਿਕਰ ਹੋਣਾ) – ਦੇਖ, ਮਨਜੀਤ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੋੜੇ ਵੇਚ ਕੇ ਸੁੱਤਾ ਪਿਆ ਹੈ, ਗਿਆਰਾਂ ਵੱਜ ਗਏ ਹਨ, ਅਜੇ ਤਕ ਉੱਠਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ।
60. ਘਰ ਕਰਨਾ (ਦਿਲ ਵਿਚ ਬੈਠ ਜਾਣਾ) – ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਘਰ ਕਰ ਗਈ ।
61. ਚਾਂਦੀ ਦੀ ਜੁੱਤੀ ਮਾਰਨੀ (ਵੱਢੀ ਦੇ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਾਉਣਾ) – ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਬਹੁਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਵਿਚ ਕਲਰਕਾਂ ਦੇ ਚਾਂਦੀ ਦੀ ਜੁੱਤੀ ਮਾਰ ਕੇ ਹੀ ਕੰਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
62. ਚਰਨ ਧੋ ਕੇ ਪੀਣਾ (ਬਹੁਤ ਆਦਰ ਕਰਨਾ) – ਸਤਿੰਦਰ ਆਪਣੀ ਚੰਗੀ ਸੱਸ ਦੇ ਚਰਨ ਧੋ ਕੇ ਪੀਂਦੀ ਹੈ ।
63. ਛੱਕੇ ਛੁਡਾਉਣੇ (ਭਾਜੜ ਪਾ ਦੇਣੀ) – ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਮੁਦਕੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਛੱਕੇ ਛੁਡਾ ਦਿੱਤੇ ।

64. ਚਾਦਰ ਦੇਖ ਕੇ ਪੈਰ ਪਸਾਰਨੇ (ਆਮਦਨ ਅਨੁਸਾਰ ਖ਼ਰਚ ਕਰਨਾ) – ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚੋਂ ਸਮਾਨ ਖ਼ਰੀਦਦੇ ਸਮੇਂ ਚਾਦਰ ਦੇਖ ਕੇ ਪੈਰ ਪਸਾਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਤੇ ਫ਼ਜ਼ੂਲ ਖ਼ਰਚ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
65. ਛਾਤੀ ਨਾਲ ਲਾਉਣਾ (ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ) – ਕੁਲਦੀਪ ਨੂੰ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿਚੋਂ ਫ਼ਸਟ ਰਿਹਾ ਜਾਣ ਕੇ ਮਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਛਾਤੀ ਨਾਲ ਲਾ ਲਿਆ ।
66. ਛਿੱਲ ਲਾਹੁਣੀ (ਲੁੱਟ ਲੈਣਾ) – ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਮਨ-ਮਰਜ਼ੀ ਦੇ ਭਾ ਲਾ ਕੇ ਗਾਹਕਾਂ ਦੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਛਿੱਲ ਲਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
67. ਜਾਨ ‘ਤੇ ਖੇਡਣਾ (ਜਾਨ ਵਾਰ ਦੇਣੀ) – ਧਰਮ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ‘ਤੇ ਖੇਡ ਗਏ ।
68. ਜ਼ਬਾਨ ਦੇਣੀ (ਇਕਰਾਰ ਕਰਨਾ) – ਮੈਂ ਜੇ ਜ਼ਬਾਨ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਲਈ ਉਸ ਤੋਂ ਫਿਰਨਾ ਬਹੁਤ ਔਖਾ ਹੈ ।
69. ਜ਼ਬਾਨ ਫੇਰ ਲੈਣੀ (ਮੁੱਕਰ ਜਾਣਾ) – ਤੂੰ ਝੱਟ-ਪੱਟ ਹੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਬਾਨ ਫੇਰ ਲੈਂਦਾ ਏਂ, ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਹੀ ਤੂੰ ਮੇਰਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ-ਪਾਤਰ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ।
70.ਜਾਨ ਤਲੀ ‘ਤੇ ਧਰਨੀ (ਜਾਨ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿਚ ਪਾਉਣਾ) – ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਜਾਨ ਤਲੀ ‘ਤੇ ਧਰ ਕੇ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ।
71.ਟਕੇ ਵਰਗਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣਾ (ਸਿੱਧੀ ਨਾਂਹ ਕਰਨੀ) – ਜਦ ਮੈਂ ਪਿਆਰੇ ਤੋਂ ਉਸ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਮੰਗੀ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਟਕੇ ਵਰਗਾ ਜਵਾਬ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ।
72. ਟੱਸ ਤੋਂ ਮੱਸ ਨਾ ਹੋਣਾ (ਰਤਾ ਪਰਵਾਹ ਨਾ ਕਰਨੀ) – ਮਾਂ-ਬਾਪ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਟੱਸ ਤੋਂ ਮੱਸ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।
73. ਟਾਲ-ਮਟੋਲ ਕਰਨਾ (ਬਹਾਨੇ ਬਣਾਉਣੇ) – ਰਾਮ ! ਜੇ ਤੂੰ ਕਿਤਾਬ ਦੇਣੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਦੇਹ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਐਵੇਂ ਫ਼ਜ਼ਲ ਟਾਲ-ਮਟੋਲ ਨਾ ਕਰ ।
74. ਠੰਢੀਆਂ ਛਾਵਾਂ ਮਾਨਣਾ (ਸੁਖ ਮਾਨਣਾ) – ਪਿਤਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਧੀ ਨੂੰ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਤੋਰਨ ਲੱਗਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ ਆਪਣੇ ਘਰ ਠੰਢੀਆਂ ਛਾਵਾਂ ਮਾਣੇ।’
75. ਡਕਾਰ ਜਾਣਾ (ਹਜ਼ਮ ਕਰ ਜਾਣਾ) – ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਸਿਆਸੀ ਲੀਡਰ ਤੇ ਠੇਕੇਦਾਰ ਮਿਲ ਕੇ ਕੌਮ ਦੇ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਡਕਾਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
76. ਢਿੱਡ ਵਿੱਚ ਚੂਹੇ ਨੱਚਣਾ (ਬਹੁਤ ਭੁੱਖ ਲੱਗਣੀ) – ਢਿੱਡ ਵਿੱਚ ਚੂਹੇ ਨੱਚਦੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਬੱਚੇ ਬੇਸਬਰੀ ਨਾਲ ਅੱਧੀ ਛੁੱਟੀ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
77. ਢੇਰੀ (ਢਿੱਗੀ) ਢਾਹੁਣੀ (ਦਿਲ ਛੱਡ ਦੇਣਾ) – ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਅਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਢੇਰੀ (ਢਿੱਗੀ) ਨਹੀਂ ਢਾਹੁਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ।
78. ਤੱਤੀ ਵਾ ਨਾ ਲੱਗਣੀ (ਕੋਈ ਦੁੱਖ ਨਾਂ ਹੋਣਾ) – ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਹੱਥ ਹੋਵੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੱਤੀ ‘ਵਾ ਨਹੀਂ ਲਗਦੀ ।

79.ਤੀਰ ਹੋ ਜਾਣਾ (ਦੌੜ ਜਾਣਾ) – ਜਦ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਛਾਪਾ ਮਾਰਿਆ, ਤਾਂ ਸਭ ਜੁਆਰੀਏ ਤੀਰ ਹੋ ਗਏ, ਇਕ ਵੀ ਹੱਥ ਨਾ ਆਇਆ ।
80. ਤਾਹ ਨਿਕਲਣਾ (ਅਚਾਨਕ ਡਰ ਜਾਣਾ) – ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਸੱਪ ਨੂੰ ਦੇਖ ਮੇਰਾ ਤਾਹ ਨਿਕਲ ਗਿਆ ।
81.ਤਖ਼ਤਾ ਉਲਟਾਉਣਾ (ਇਨਕਲਾਬ ਲਿਆਉਣਾ) – ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਰਾਜ ਦਾ ਤਖ਼ਤਾ ਉਲਟਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ।
82. ਤੂਤੀ ਬੋਲਣੀ (ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਹੋਣੀ) – ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਐੱਮ.ਬੀ.ਡੀ. ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਤੂਤੀ ਬੋਲਦੀ ਹੈ ।
83. ਬੁੱਕ ਕੇ ਚੱਟਣਾ (ਕੀਤੇ ਇਕਰਾਰ ਤੋਂ ਮੁੱਕਰ ਜਾਣਾ) – ਬੁੱਕ ਕੇ ਚੱਟਣਾ ਇੱਜ਼ਤ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੰਦੇ ਦਾ ਇਤਬਾਰ ਜਾਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
84. ਥਰ-ਥਰ ਕੰਬਣਾ (ਬਹੁਤ ਡਰ ਜਾਣਾ) – ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਜੁਆਰੀਏ ਥਰ-ਥਰ ਕੰਬਣ ਲੱਗ ਪਏ ।
85. ਦਿਨ ਫਿਰਨੇ (ਭਾਗ ਜਾਗਣੇ) – ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਬੜੀ ਗ਼ਰੀਬੀ ਸੀ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਦਾ ਉਸਦਾ ਮੁੰਡਾ ਕੈਨੇਡਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਉਸਦੇ ਦਿਨ ਫਿਰ ਗਏ ਹਨ ।
86. ਦੰਦ ਪੀਹਣੇ (ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆਉਣਾ) – ਜਦ ਉਸ ਨੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਗਾਲਾਂ ਕੱਢੀਆਂ, ਤਾਂ ਉਹ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਦੰਦ ਪੀਹਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ।
87. ਦੰਦ ਖੱਟੇ ਕਰਨੇ (ਹਰਾ ਦੇਣਾ) – ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੈਨਾ ਦੇ ਦੰਦ ਖੱਟੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ।
88. ਧੱਕਾ ਕਰਨਾ (ਅਨਿਆਂ ਕਰਨਾ) – ਪੰਚਾਇਤ ਦਾ ਕੰਮ ਕਿਸੇਂ ਨਾਲ ਧੱਕਾ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਭ ਨੂੰ ਨਿਆਂ ਦੇਣਾ ਹੈ। |
89. ਧੌਲਿਆਂ ਦੀ ਲਾਜ ਰੱਖਣੀ (ਬਿਰਧ ਜਾਣ ਕੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਕਰਨਾ) – ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਦੁਖੀ ਹੋ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਭੈੜੇ ਕੰਮ ਛੱਡ ਦੇਵੇ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਧੌਲਿਆਂ ਦੀ ਲਾਜ ਰੱਖੇ। |
90. ਨੱਕ ਚਾੜ੍ਹਨਾ (ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਨਾ ਕਰਨਾ) – ਬਲਵਿੰਦਰ ਨੇ ਨੱਕ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ਇਸ ਖ਼ੀਰ ਵਿਚ ਮਿੱਠਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ।
91. ਨੱਕ ਰਗੜਨਾ (ਤਰਲੇ ਕਰਨਾ) – ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਨਕਲ ਮਾਰਦਾ ਫੜਿਆ ਗਿਆ ਤੇ ਉਹ ਸੁਪਰਿੰਡੈਂਟ ਅੱਗੇ ਨੱਕ ਰਗੜ ਕੇ ਛੁੱਟਾ ।
92. ਪਿੱਠ ਠੋਕਣਾ (ਹੱਲਾ-ਸ਼ੇਰੀ ਦੇਣਾ) – ਚੀਨ ਭਾਰਤ ਵਿਰੁੱਧ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਹਰ ਵੇਲੇ ਪਿੱਠ ਠੋਕਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
93. ਪੁੱਠੀਆਂ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰਨਾ (ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਣਾ) – ਉਸ ਦਾ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਵੀਜ਼ਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਤੇ ਉਹ ਪੁੱਠੀਆਂ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰਨ ਲੱਗਾ ।
94. ਪਾਜ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਣਾ (ਭੇਦ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਣਾ) – ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਨੇ ਮਾਲਕ ਮਕਾਨ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਝਗੜੇ ਦਾ ਪਾਜ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ।
95. ਪੈਰਾਂ ਹੇਠੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣਾ (ਘਬਰਾ ਜਾਣਾ) – ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਨਵ-ਵਿਆਹੀ ਸੀਤਾ ਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣੀ, ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕ ਗਈ ।

96, ਪਾਪੜ ਵੇਲਣਾ (ਵਾਹ ਲਾਉਣੀ) – ਜਸਬੀਰ ਨੂੰ ਅਜੇ ਤਕ ਨੌਕਰੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ ਤੇ ਉਹ ਰੋਟੀ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਪਾਪੜ ਵੇਲਦਾ ਹੈ ।
97.ਫੁੱਲੇ ਨਾ ਸਮਾਉਣਾ (ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਣਾ) – ਜਦੋਂ ਸੰਦੀਪ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਮਾਮਾ ਜੀ ਅੱਜ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਆ ਰਹੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿਚ ਫੁੱਲੀ ਨਾ ਸਮਾਈ।
98. ਫਿੱਕੇ ਪੈਣਾ (ਸ਼ਰਮਿੰਦੇ ਹੋਣਾ) – ਜਦੋਂ ਉਹ ਦੂਜੀ ਵਾਰੀ ਚੋਰੀ ਕਰਦਾ ਫੜਿਆ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਉਹ ਸਾਰਿਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਫਿੱਕਾ ਪੈ ਗਿਆ ।
99. ਫੁੱਟੀ ਅੱਖ ਨਾ ਭਾਉਣਾ (ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ਚੰਗਾ ਨਾ ਲੱਗਣਾ) – ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਫੁੱਟੀ ਅੱਖ ਨਹੀਂ ਭਾਉਂਦੀ ।
100. ਬਾਂਹ ਭੱਜਣੀ (ਭਰਾ ਦਾ ਮਰ ਜਾਣਾ) – ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਭਰਾ ਦੇ ਮਰਨ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮੇਰੀ ਤਾਂ ਅੱਜ ਬਾਂਹ ਭੱਜ ਗਈ ।”
101. ਬੁੱਕਲ ਵਿਚ ਮੂੰਹ ਦੇਣਾ (ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਹੋਣਾ) – ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਭਰੀ ਪੰਚਾਇਤ ਵਿਚ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀਆਂ ਕਰਤੂਤਾਂ ਦਾ ਭਾਂਡਾ ਭੰਨਿਆ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਬੁੱਕਲ ਵਿਚ ਮੂੰਹ ਦੇ ਲਿਆ ।
102. ਭੰਡੀ ਕਰਨੀ (ਬੁਰਾਈ ਕਰਨੀ) – ਜੋਤੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਗਲੀ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਦਰਾਣੀ ਦੀ ਭੰਡੀ ਕਰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।
103. ਮੁੱਠੀ ਗਰਮ ਕਰਨੀ (ਵਿੱਢੀ ਦੇਣੀ) – ਇੱਥੇ ਤਾਂ ਛੋਟੇ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਕੰਮ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਕਲਰਕਾਂ ਦੀ ਮੁੱਠੀ ਗਰਮ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ।
104. ਮੈਦਾਨ ਮਾਰਨਾ (ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਣੀ) – ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਘੇਰ ਕੇ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਲਹੁ-ਵੀਟਵੀਂ ਲੜਾਈ ਕੀਤੀ ਤੇ ਆਖ਼ਰ ਮੈਦਾਨ ਮਾਰ ਹੀ ਲਿਆ ।
105. ਮੂੰਹ ਦੀ ਖਾਣੀ (ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਾਰ ਖਾਣੀ) – ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਜਦੋਂ ਵੀ ਭਾਰਤ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੇ ਮੂੰਹ ਦੀ ਖਾਧੀ ਹੈ ।
106. ਮੱਖਣ ਵਿਚੋਂ ਵਾਲ ਵਾਂਗੂ ਕੱਢਣਾ (ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਦੂਰ ਕਰ ਦੇਣਾ) – ਸਿਆਸੀ ਲੀਡਰ ਆਪਣੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚੋਂ ਮੱਖਣ ਵਿਚੋਂ ਵਾਲ ਵਾਂਗੂੰ ਕੱਢ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।
107. ਯੱਕੜ ਮਾਰਨੇ (ਗੱਪਾਂ ਮਾਰਨੀਆਂ) – ਬਲਜੀਤ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਵਿਹਲਿਆਂ ਦੀ ਢਾਣੀ ਵਿਚ ਬਹਿ ਕੇ ਯੱਕੜ ਮਾਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
108. ਰਾਈ ਦਾ ਪਹਾੜ ਬਣਾਉਣਾ (ਸਧਾਰਨ ਗੱਲ ਵਧਾ-ਚੜ੍ਹਾ ਕੇ ਕਰਨੀ) – ਮੀਨਾ ਤਾਂ ਰਾਈ ਦਾ ਪਹਾੜ ਬਣਾ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਐਵੇਂ ਨਰਾਜ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
109. ਰਫੂ ਚੱਕਰ ਹੋ ਜਾਣਾ (ਦੌੜ ਜਾਣਾ) – ਜੇਬ-ਕਤਰਾ ਉਸ ਦੀ ਜੇਬ ਕੱਟ ਕੇ ਰਫੂ ਚੱਕਰ ਹੋ ਗਿਆ ।
110. ਲੜ ਫੜਨਾ (ਸਹਾਰਾ ਦੇਣਾ) – ਦੁਖੀ ਹੋਏ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਤਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦਾ ਲੜ ਫੜਿਆ ।

111. ਰੰਗ ਉੱਡ ਜਾਣਾ (ਘਬਰਾ ਜਾਣਾ) – ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਚੋਰਾਂ ਦੇ ਰੰਗ ਉੱਡ ਗਏ ।
112. ਲਹੂ ਘਰਨਾ (ਪਿਆਰ ਜਾਗ ਪੈਣਾ) – ਆਪਣੇ ਭਾਵੇਂ ਬੁਰਾ ਵੀ ਕਰਨ ਪਰੰਤੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਲਹੂ ਪੰਘਰ ਹੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
113. ਲਹੂ ਸੁੱਕਣਾ (ਫ਼ਿਕਰ ਹੋਣਾ) – ਮੇਰਾ ਤਾਂ ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਲਹੂ ਸੁੱਕਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਕਿਤੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੀ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵਾਂ ।
14. ਵਾਲ ਵਿੰਗਾ ਨਾ (ਹੋਣਾ ਕੁੱਝ ਨਾ ਵਿਗੜਨਾ) – ਜਿਸ ਉੱਪਰ ਰੱਬ ਦੀ ਮਿਹਰ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਦਾ ਵਾਲ ਵਿੰਗਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
115. ਵੇਲੇ ਨੂੰ ਰੋਣਾ (ਸਮਾਂ ਗੁਆ ਕੇ ਪਛਤਾਉਣਾ) – ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਕਹਿੰਦੀ ਹਾਂ ਕਿ ਕੰਮ ਦੀ ਇਹੋ ਹੀ ਉਮਰ ਹੈ, ਪਰ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਗੱਲ ਮੰਨਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ । ਯਾਦ ਰੱਖ, ਵੇਲੇ ਨੂੰ ਰੋਵੇਂਗਾ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Vishram Chin ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Punjabi Grammar ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ

‘ਵਿਸਰਾਮ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ “ਠਹਿਰਾਓ’ । ‘ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ’ ਉਹ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਲਿਖਤ ਵਿਚ ਠਹਿਰਾਓ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜ ਲਿਖਤ ਵਿਚ ਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ
1. ਡੰਡੀ-(।) :
ਇਹ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਾਕ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਪੂਰਨ ਠਹਿਰਾਓ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-
(ੳ) ਇਹ ਮੇਰੀ ਪੁਸਤਕ ਹੈ ।
(ਅ) ਮੈਂ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ।

2. ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਚਿੰਨ-(?) :
ਇਹ ਚਿੰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੁਰਨ ਵਾਕਾਂ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕੋਈ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ ; ਜਿਵੇਂ-
(ਉ) ਤੂੰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਪੁੱਜਾ ?
(ਅ) ਕੀ ਤੂੰ ਘਰ ਵਿਚ ਹੀ ਰਹੇਂਗਾ ?

3. ਵਿਸਮਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ-(!) :
ਇਸ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਨ ਲਈ, ਖ਼ੁਸ਼ੀ, ਗ਼ਮੀ ਤੇ ਹੈਰਾਨੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਾਕ-ਅੰਸ਼ਾਂ ਤੇ ਵਾਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-
ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਨ ਸਮੇਂ-ਓਇ ਕਾਕਾ ! ਇਧਰ ਆ !
ਹੈਰਾਨੀ, ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਤੇ ਗ਼ਮੀ ਭਰੇ ਵਾਕ-ਅੰਸ਼ਾਂ ਤੇ ਵਾਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ; ਜਿਵੇਂ-
(ਉ) ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ! ਕਾਸ਼ !
(ਅ) ਵਾਹ ! ਕਮਾਲ ਹੋ ਗਿਆ !
(ੲ) ਹੈਂ! ਤੂੰ ਫ਼ੇਲ੍ਹ ਹੋ ਗਿਐਂ!
(ਸ) ਹਾਏ !

4. ਕਾਮਾ-(,) :
(ੳ) ਜਦ ਕਿਸੇ ਵਾਕ ਦਾ ਕਰਤਾ ਲੰਮਾ ਹੋਵੇ ਤੇ ਉਹ ਇਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਵਾਕ ਬਣ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਵਿਚ ਕਾਮਾ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-
ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਰੇੜੀ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਰੌਲਾ-ਰੱਪਾ, ਸਭ ਦਾ ਸਿਰ ਖਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ।

(ਅ) ਜਦੋਂ ਮਿਸ਼ਰਤ ਵਾਕ ਵਿਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਉਪਵਾਕ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਉਪਵਾਕ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੁਵੱਲੀ ਕਾਮੇ ਲਾਏ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ-
ਉਹ ਲੜਕੀ, ਜਿਹੜੀ ਕੱਲ੍ਹ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਅੱਜ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਆਈ ।

(ੲ) ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵਾਕ ਵਿਚ ਅਨੁਕਰਮੀ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤੇ ਗਏ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੇ ਮਗਰੋਂ ਕਾਮੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ; ਜਿਵੇਂ-
ਖਾਣਾ ਖਾ ਕੇ, ਹੱਥ ਧੋ ਕੇ, ਕੁੱਝ ਚਿਰ ਅਰਾਮ ਕਰ ਕੇ, ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਹੁਣੇ ਚਲੇ ਗਏ ।

(ਸ) ਜਦੋਂ ਵਾਕ ਵਿਚ “ਕੀ’, ‘ਕਿਉਂਕਿ’, ‘ਤਾਂ ਜੋ, ਆਦਿ ਯੋਜਕ ਨਾ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਕਾਮਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-
ਸਭ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਦੇ ਹਨ, ਹਰ ਥਾਂ ਸੱਚਾਈ ਦੀ ਜਿੱਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

(ਹ) ਜਦੋਂ ਮਿਸ਼ਰਤ ਵਾਕ ਵਿਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਉਪਵਾਕ ਨੂੰ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਉਪਵਾਕ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਕਾਮੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-
ਜੇ ਕਿਰਨ ਮਿਹਨਤ ਕਰਦੀ, ਤਾਂ ਪਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ।

(ਕ) ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵੱਡੇ ਵਾਕ ਦੇ ਉਪਵਾਕ ‘ਤਾਹੀਓਂ, “ਇਸ ਲਈ, “ਸ’ ਅਤੇ ‘ਫਿਰ ਵੀ, ਆਦਿ ਯੋਜਕਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਿਖੇੜਨ ਲਈ ਕਾਮੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-
ਹਰਜਿੰਦਰ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਹੈ, ਤਾਹੀਓਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾ ।

(ਖ) ਕਈ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾ ਮੈਂ ਇਹ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿਰੇ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਪਰੰਤੂ ਮੈਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੀ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋਈ ।

(ਗ) ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵਾਕ ਵਿਚ ਇਕੋ-ਜਿਹੇ ਵਾਕ-ਅੰਸ਼ ਜਾਂ ਉਪਵਾਕ ਹੋਣ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਈ ਯੋਜਕ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਹਰ ਵਾਕੰਸ਼ ਜਾਂ ਉਪਵਾਕ ਦੇ ਮਗਰੋਂ ਕਾਮਾ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ; ਜਿਵੇਂ-
ਰਾਮ ਦਾ ਘਰ 20 ਫੁੱਟ ਲੰਮਾ, 12 ਫੁੱਟ ਚੌੜਾ ਤੇ 150 ਫੁੱਟ ਉੱਚਾ ਹੈ ।

(ਘ) ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵਾਕ ਵਿਚ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਜੋੜੇ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਈ ਯੋਜਕ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਹਰ ਜੋੜੇ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਕਾਮਾ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-
ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿਚ ਉਚ-ਨੀਚ, ਜਾਤ-ਪਾਤ ਅਤੇ ਅਮੀਰ-ਗ਼ਰੀਬ ਦਾ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਨਹੀਂ ।

(ਙ) ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਨਾਉਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਅਖ਼ੀਰਲੇ ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਾਮੇ ਦੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਜਾਂ ‘ਅਤੇ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ; ਜਿਵੇਂ-
‘ਸੁਦੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਬਲੈਕੀਆ, ਬੇਈਮਾਨ, ਜੂਏਬਾਜ਼, ਸ਼ਰਾਬੀ, ਦੜੇਬਾਜ਼ ਅਤੇ ਮਿੱਤਰਮਾਰ ਹੈ ।

(ਚ) ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਉਪਵਾਕ ਨੂੰ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮਿਆਂ ਵਿਚ ਲਿਖਣਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਮਾ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-
ਸੁਰਜੀਤ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮੈਂ ਫ਼ਸਟ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਵਿਚ ਪਾਸ ਹੋ ਕੇ ਦਿਖਾਵਾਂਗਾ ।

5. ਬਿੰਦੀ ਕਾਮਾ (;) :
ਬਿੰਦੀ ਕਾਮਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਵਾਕ ਵਿਚ ਕਾਮੇ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਠਹਿਰਾਓ ਹੋਵੇ, ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ-
(ਉ) ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਉਦਾਹਰਨ ਦੇਣੀ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਸ਼ਬਦ “ਜਿਵੇਂ ਜਾਂ ‘ਜਿਹਾ ਕਿ ਆਦਿ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-ਵਿਅਕਤੀਆਂ, ਸਥਾਨਾਂ, ਪਸ਼ੂਆਂ ਜਾਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਨਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਨਾਉਂ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ-
ਕੁਲਜੀਤ, ਮੇਜ਼, ਕੁੱਕੜ ਅਤੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ।

(ਅ) ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵਾਕ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਉਪਵਾਕ ਹੋਣ, ਜਿਹੜੇ ਹੋਣ ਵੀ ਰੇ, ਪਰ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵੀ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ; ਜਿਵੇਂ-
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰੋ ; ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਅਦੁੱਤੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ; ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ ।

6. ਦੁਬਿੰਦੀ (:) :
(ਉ) ਜਿਸ ਸਮੇਂ ਕਿਸੇ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅੱਖਰ ਪੂਰੇ ਨਾ ਲਿਖਣੇ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਦੁਬਿੰਦੀ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ; ਜਿਵੇਂ-ਸ: (ਸਿਰਦਾਰ), ਪ੍ਰੋ: (ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ) ।

(ਅ) ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵਾਕ ਵਿਚ ਦੋ ਹਿੱਸੇ ਹੋਣ, ਪਹਿਲਾ ਹਿੱਸਾ ਜਾਂ ਪਹਿਲਾ ਵਾਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਪੂਰਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇ ਤੇ ਦੂਜਾ ਵਾਕ ਪਹਿਲੇ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬਿੰਦੀ ਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-‘ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਇਕ ਸਫਲ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਤੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਆਗੂ ਸਨ ; ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਆਗੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਟਿਕ ਨਹੀਂ ਸਨ ਸਕਦੇ ।

7. ਡੈਸ਼ (_) :
(ਉ) ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵਾਕ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵਾਧੂ ਗੱਲ ਆਖਣੀ ਹੋਵੇ ; ਜਿਵੇਂ-ਮੇਰੇ ਖ਼ਿਆਲ ਅਨੁਸਾਰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਗਹੁ ਨਾਲ ਸੁਣਨਾ-ਤੇਰੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਹੀ ਤੇਰੀ ਅਸਫਲਤਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੈ ।

(ਅ) ਨਾਟਕੀ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਸਮੇਂ-
ਪਰਮਿੰਦਰ-ਨੀਂ ਤੂੰ ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਾਕ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਈ ਏਂ ।
ਕਿਰਨ-ਆਹੋ, ਤੂੰ ਕਿਹੜੀ ਘੱਟ ਏਂ ।

(ਈ) ਥਥਲਾਉਣ ਜਾਂ ਅਧੂਰੀ ਗੱਲ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ।
ਮੈਂ-ਮ-ਮੈਂ-ਅੱਜ, ਸ-ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਗਿਆ ।

8. ਦੁਬਿੰਦੀ ਡੈਬ (:-)
(ੳ) ਦੁਕਾਨ ਤੇ ਜਾਓ ‘ਤੇ ਇਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲੈ ਆਓ :- ਸ਼ੱਕਰ, ਆਟਾ, ਲੂਣ, ਹਲਦੀ ਤੇ ਗੁੜ ।
(ਅ) ਚੀਜ਼ਾਂ, ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਨਾਂਵ ਆਖਦੇ ਹਨ ; ਜਿਵੇਂ :- ਮੋਹਨ, ਘਰ, ਜਲੰਧਰ ਤੇ ਕੁਰਸੀ ।
(ਈ) ਇਸ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ, ਉਦਾਹਰਨ ਜਾਂ ਟੂਕ ਦੇਣ ਸਮੇਂ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ:-
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ; ਜਿਵੇਂ-ਕਾਗਦ, ਕਾਦੀਆਂ, ਰਜ਼ਾ, ਹੁਕਮ, ਸ਼ਾਇਰ, ਕਲਮ ਆਦਿ ।

9. ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ (” “) :
ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ : ਇਕਹਿਰੇ ਤੇ ਦੋਹਰੇ ।
(ਉ) ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਕਹੀ ਹੋਈ ਗੱਲ ਨੂੰ ਜਿਉਂ ਦਾ ਤਿਉਂ ਲਿਖਿਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਦੋਹਰੇ ਪੱਠੇ ਕਾਮਿਆਂ ਵਿਚ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ; ਜਿਵੇਂ-ਹਰਜੀਤ ਨੇ ਗੁਰਦੀਪ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਮੈਂ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਮੱਦਦ ਕਰਾਂਗਾ ।”

(ਅ) ਕਿਸੇਂ ਉਪਨਾਮ, ਸ਼ਬਦ, ਜਾਂ ਰਚਨਾ ਵਲ ਖ਼ਾਸ ਧਿਆਨ ਦੁਆਉਣ ਲਈ ਇਕਹਿਰੇ ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ-
ਇਹ ਸਤਰਾਂ ‘ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਵੰਨਗੀ’ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਦਰਜ ਧਨੀ ਰਾਮ ‘ਚਾਤ੍ਰਿਕ` ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਕਵਿਤਾ ‘ਸੁਰਗੀ ਜੀਊੜੇ’ ਵਿਚੋਂ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ।

10. ਬੈਕਟ (),[] :
(ੳ) ਨਾਟਕਾਂ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਪਾਤਰ ਦਾ ਹੁਲੀਆ ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਦਿਲ ਦੇ ਭਾਵ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ , ਜਿਵੇਂ-
ਸੀ-(ਦੁਹੱਥੜ ਮਾਰ ਕੇ) ਹਾਏ ! ਮੈਂ ਲੁੱਟੀ ਗਈ ।
(ਅ) ਵਾਕ ਵਿਚ ਆਏ ਕਿਸੇ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਰਥ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ; ਜਿਵੇਂ-
ਇਹ ਏ. ਆਈ. ਆਰ. (ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ) ਦੀ ਬਿਲਡਿੰਗ ਹੈ ।

11. ਜੋੜਨੀ (-) :
ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਾਕ ਲਿਖਦੇ ਸਮੇਂ ਸਤਰ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਵਿਚ ਸ਼ਬਦ ਪੂਰਾ ਨਾ ਆਉਂਦਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਤੋੜ ਕੇ ਦੂਜੀ ਸਤਰ ਵਿਚ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਜੋੜਨੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-
(ਉ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ ਪੁੱਜੀ ਸਹਾ-
ਇਤਾ ਬੜੇ ਕੰਮ ਆਈ ।

(ਅ) ਸਮਾਸ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ; ਜਿਵੇਂ-
ਲੋਕ-ਸਭਾ, ਰਾਜ-ਸਭਾ, ਜੰਗ-ਬੰਦੀ ਆਦਿ ।

12. ਬਿੰਦੀ (.) :
(ਉ) ਅੰਕਾਂ ਨਾਲ ; ਜਿਵੇਂ-1. 2. 3. 4
(ਅ) ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਸੰਖੇਪ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲਿਖਣ ਲਈ ; ਜਿਵੇਂ-ਐੱਮ. ਏ., ਐੱਮ. ਐੱਲ. ਏ., ਐੱਸ. ਪੀ. ।

13. ਛੁਟ ਮਰੋੜੀ (‘) :
ਇਹ ਚਿੰਨ੍ਹ ਕਿਸੇ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਛੱਡੇ ਹੋਏ ਅੱਖਰ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ; ਜਿਵੇਂ| ’ਚੋਂ = ਵਿਚੋਂ ।’ਤੇ = ਉੱਤੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਹਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬਰੈਕਟ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਿਖੋ
(ਉ) ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਚਿੰਨ੍ਹ ()
(ਅ) ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ ()
(ਈ) ਡੈਸ਼ ()
(ਸ) ਵਿਸਮਿਕ ()
(ਹ) ਜੋੜਨੀ ()
(ਕ) ਛੁੱਟ ਮਰੋੜੀ ()
(ਖ) ਬਿੰਦੀ ਕਾਮਾ ()।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਚਿੰਨ੍ਹ (?)
(ਅ) ਪੁੱਠੇ ਕਾਮੇ (” “)
(ਇ) ਡੈਸ਼ (_)
(ਸ) ਵਿਸਮਿਕ (!))
(ਹ) ਜੋੜਨੀ (-)
(ਕ) ਛੁੱਟ ਮਰੋੜੀ (‘)
(ਖ) ਬਿੰਦੀ ਕਾਮਾ (;) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਗਾਓ
(ਉ) ਨੀਰੂ ਨੇ ਨੀਲੂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕੀ ਸਾਨੂੰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ :
(ਅ) ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸਦਾ ਸੱਚ ਬੋਲੋ ਕਦੀ ਝੂਠ ਨਾ ਬੋਲੋ
(ਇ) ਮੇਰੇ ਜੁਮੈਟਰੀ ਬਾਕਸ ਵਿਚ ਦੋ ਪੈੱਨ ਇੱਕ ਪੈਂਨਸਿਲ ਇੱਕ ਰਬੜ ਅਤੇ ਇੱਕ ਫੁੱਟਾ ਹੈ
(ਸ) ਸ਼ਾਬਾਸ਼ੇ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਉਮੀਦ ਮੁਤਾਬਿਕ ਨੰਬਰ ਲਏ ਹਨ ਨੇਹਾ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ , ਕਿਹਾ
(ਹ) ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਹਿਮਾਂ ਭਰਮਾਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਪੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਜਿਵੇਂ-ਬਿੱਲੀ ਦਾ ਰੋਣਾ ਕਾਲੀ ਬਿੱਲੀ ਦਾ ਰਸਤਾ ਕੱਟਣਾ ਛਿੱਕ ਮਾਰਨਾ ਅਤੇ ਪਿੱਛੋਂ ਆਵਾਜ਼ ਦੇਣਾ ਆਦਿ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਨੀਰੂ ਨੇ ਨੀਲੂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ, “ਕੀ ਸਾਨੂੰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ?”
(ਅ) ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, ‘ਸਦਾ ਸੱਚ ਬੋਲੋ ; ਕਦੀ ਝੁਠ ਨਾ ਬੋਲੋ।”
(ਇ) ਮੇਰੇ ਜੁਮੈਟਰੀ ਬਾਕਸ ਵਿਚ ਦੋ ਪੈੱਨ, ਇੱਕ ਪੈਂਨਸਿਲ, ਇੱਕ ਰਬੜ ਅਤੇ ਇੱਕ ਫੁੱਟਾ ਹੈ ।
(ਸ) “ਸ਼ਾਬਾਸ਼ੇ ! ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਉਮੀਦ ਮੁਤਾਬਿਕ ਨੰਬਰ ਲਏ ਹਨ ।” ਨੇਹਾ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ।
(ਹ) ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਹਿਮਾਂ-ਭਰਮਾਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਪੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ; ਜਿਵੇਂਬਿੱਲੀ ਦਾ ਰੋਣਾ, ਕਾਲੀ ਬਿੱਲੀ ਦਾ ਰਸਤਾ ਕੱਟਣਾ, ਛਿੱਕ ਮਾਰਨਾ ਅਤੇ ਪਿੱਛੋਂ ਆਵਾਜ਼ ਦੇਣਾ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਾ ਕੇ ਲਿਖੋ
(ੳ) ਸਮਝ ਗਿਆ ਸਮਝ ਗਿਆ ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਦਰ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ ਦੀ ਕਮੀ ਹੈ ਤੁਸੀਂ ਬੀ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਖਾਓ
(ਅ) ਕੱਛਕੰਮੀ ਕੁੱਝ ਚਿਰ ਚੁੱਪ ਰਹੀ ਤੇ ਫਿਰ ਬੋਲੀ ਤੂੰ ਹੀ ਦੱਸ ਭਲਾ ਸਦੀਆਂ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾਂ ਏਨੀ ਛੇਤੀ ਕਿਵੇਂ ਟੁੱਟ ਜਾਏਗਾ ।
(ਇ) ਮੰਮੀ ਦੀ ਗੱਲ ਅਜੇ ਮਸਾਂ ਪੂਰੀ ਹੋਈ ਸੀ ਕਿ ਭਾਵਨਾ ਬੋਲ ਪਈ ਔਹ ਕੋਈ ਕੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ‘‘ਸਮਝ ਗਿਆ, ਸਮਝ ਗਿਆ |’ ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਦਰ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ ਦੀ ਕਮੀ ਹੈ । ਤੁਸੀਂ ਬੀ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਖਾਓ ।”
(ਅ) ਕੱਛੁਕੁੰਮੀ ਕੁੱਝ ਚਿਰ ਚੁੱਪ ਰਹੀ ਤੇ ਫਿਰ ਬੋਲੀ, “ਤੂੰ ਹੀ ਦੱਸ, ਭਲਾ ਸਦੀਆਂ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਏਨੀ ਛੇਤੀ ਕਿਵੇਂ ਟੁੱਟ ਜਾਏਗਾ ?”
(ਈ) ਮੰਮੀ ਦੀ ਗੱਲ ਅਜੇ ਮਸਾਂ ਪੂਰੀ ਹੋਈ ਸੀ ਕਿ ਭਾਵਨਾ ਬੋਲ ਪਈ, “ਔਹ ਕੋਈ ਕੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ?”

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Bahute Shabda di Than ek-Sabada ਬਹੁਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਇੱਕ-ਸ਼ਬਦ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Punjabi Grammar ਬਹੁਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਇੱਕ-ਸ਼ਬਦ

1. ਉਹ ਥਾਂ ਜਿੱਥੇ ਪਹਿਲਵਾਨ ਘੋਲ ਕਰਦੇ ਹਨ – ਅਖਾੜਾ
2. ਉਹ ਪਾਠ ਜੋ ਅਰੰਭ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਅਰੁੱਕ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ – ਅਖੰਡ-ਪਾਠ
3. ਉਹ ਥਾਂ ਜੋ ਸਭ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਹੋਵੇ – ਸ਼ਾਮਲਾਟ
4. ਉਹ ਪੁਸਤਕ ਜਿਸ ਵਿਚ ਲਿਖਾਰੀ ਨੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਲਿਖੀ – ਹੋਵੇ
5. ਉਹ ਪੁਸਤਕ ਜਿਸ ਵਿਚ ਲਿਖਾਰੀ ਵਲੋਂ ਆਪਣੀ ਜੀਵਨੀ ਲਿਖੀ ਹੋਵੇ – ਸ਼ੈਜੀਵਨੀ
6. ਉਹ ਮੁੰਡਾ ਜਾਂ ਕੁੜੀ ਜਿਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਨਾ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ – ਕੁਆਰਾ/ਕੁਆਰੀ
7. ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਜੋ ਹੱਥ ਨਾਲ ਮੂਰਤਾਂ (ਤਸਵੀਰਾਂ) ਬਣਾਵੇ – ਚਿਤਰਕਾਰ
8. ਉਹ ਅਖ਼ਬਾਰ ਜੋ ਹਫ਼ਤੇ ਬਾਅਦ ਨਿਕਲੇ – ਸਪਤਾਹਿਕ
9. ਉਹ ਥਾਂ ਜਿੱਥੋਂ ਚਾਰੇ ਪਾਸਿਆਂ ਵਲ ਰਸਤੇ ਨਿਕਲਦੇ ਹੋਣ – ਚੁਰਸਤਾ

10. ਉਹ ਧਰਤੀ ਜਿੱਥੇ ਦੂਰ ਤਕ ਰੇਤ ਹੀ ਰੇਤ ਹੋਵੇ – ਮਾਰੂਥਲ
11. ਉੱਚੇ ਤੇ ਸੁੱਚੇ ਆਚਰਨ ਵਾਲਾ – ਸਦਾਚਾਰੀ
12. ਆਗਿਆ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨ ਵਾਲਾ – ਆਗਿਆਕਾਰੀ
13. ਉਹ ਥਾਂ ਜਿੱਥੇ ਘੋੜੇ ਬੱਝਦੇ ਹੋਣ – ਤਬੇਲਾ
14. ਉਹ ਧਰਤੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਫ਼ਸਲ ਨਾ ਉਗਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੋਵੇ – ਬੰਜਰ
15. ਆਪਣਾ ਉੱਲੂ ਸਿੱਧਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ – ਸਵਾਰਥੀ
16. ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ – ਆਪਹੁਦਰਾ
17. ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ – ਸਾਹਿਤਕਾਰ
18. ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ – ਕਹਾਣੀਕਾਰ
19. ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ – ਕਵੀ/ਕਵਿਤਰੀ
20. ਚਰਖਾ ਕੱਤਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਇਕੱਠ – ਛਿੰਝਣ
21. ਚਾਰ ਪੈਰਾਂ ਵਾਲਾ ਜਾਨਵਰ – ਚੁਪਾਇਆ
22. ਸੋਨੇ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦਾ ਵਪਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ – ਸਰਾਫ਼
23. ਕੰਮ ਤੋਂ ਜੀਅ ਚੁਰਾਉਣ ਵਾਲਾ – ਕੰਮ-ਚੋਰ
24. ਜਿਹੜਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਮੰਨੇ – ਆਸਤਕ
25. ਜਿਹੜਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਨਾ ਮੰਨੇ – ਨਾਸਤਕ
26. ਜਿਹੜਾ ਕਿਸੇ ਦੀ ਕੀਤੀ ਨੇਕੀ ਨਾ ਜਾਣੇ – ਅਕ੍ਰਿਤਘਣ
27. ਜਿਹੜਾ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦਾ ਹੋਵੇ – ਗੂੰਗਾ

28. ਜਿਹੜਾ ਸਾਰੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੋਵੇ – ਸਰਬ-ਸ਼ਕਤੀਮਾਨ
29. ਜਿਹੜਾ ਕੋਈ ਵੀ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰੇ – ਵਿਹਲੜ,ਨਿਕੰਮਾ
30. ਜਿਹੜਾ ਕਦੇ ਨਾ ਥੱਕੇ – पाटव
31. ਜਿਹੜਾ ਕਦੇ ਨਾ ਟੁੱਟੇ – ਅਟੁੱਟ
32. ਜਿਹੜਾ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰੇ – ਖੋਜੀ
33. ਜਿਹੜਾ ਕੁੱਝ ਵੱਡਿਆਂ ਵਡੇਰਿਆਂ ਕੋਲੋਂ ਮਿਲੇ – ਵਿਰਸਾ
34. ਜਿਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਪੜਿਆ ਨਾ ਹੋਵੇ – ਅਨਪੜ੍ਹ
35. ਜਿਹੜਾ ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਗ਼ਦਾਰੀ ਕਰੇ – ਦੇਸ਼-ਧੋਹੀ/ਗੱਦਾਰ
36. ਜਿਹੜਾ ਬਹੁਤੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦਾ ਹੋਵੇ – ਗਾਲੜੀ
37. ਜਿਹੜੇ ਗੁਣ ਜਾਂ ਔਗੁਣ ਜਨਮ ਤੋਂ ਹੋਣ – ਜਮਾਂਦਰੂ
38. ਜਿਹੜਾ ਬੱਚਾ ਘਰ ਵਿਚ ਸਭ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ – ਜੇਠਾ
39. ਜਿਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਪੱਖਪਾਤ ਨਾ ਕਰੇ – ਨਿਰਪੱਖ
40. ਜਿਹੜੇ ਮਨੁੱਖ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਹੋਏ ਹੋਣ – ਸਮਕਾਲੀ
41. ਜਿਸ ਨੇ ਧਰਮ ਜਾਂ ਦੇਸ਼ – ਕੌਮ ਲਈ ਜਾਨ ਕੁਰਬਾਨ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇ – ਸ਼ਹੀਦ
42. ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪਿਆਰ ਕਰਨ – ਹਰਮਨ-ਪਿਆਰਾ
43. ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂ ਬਿਆਨ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੋਵੇ – ਅਕਹਿ
44. ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਕਹੀ ਹੋਈ ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਦਾ ਉੱਕਾ ਅਸਰ ਨਾ ਹੋਵੇ – ਢੀਠ

45. ਜਦੋਂ ਮੀਂਹ ਨਾ ਪਵੇ ਜਾਂ ਮੀਂਹ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋਵੇ – ਔੜ
46. ਜਿਸ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਰਥ ਹੋਣ – ਸਾਰਥਕ
47. ਜਿਸ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਕੋਈ ਅਰਥ ਨਾ ਨਿਕਲਦੇ ਹੋਣ – ਨਿਰਾਰਥਕ
48. ਜੋ ਦੁਸਰਿਆਂ ਦਾ ਭਲਾ ਕਰੇ – ਪਰਉਪਕਾਰੀ
49. ਜੋ ਬੇਮਤਲਬ ਖ਼ਰਚ ਕਰੇ – ਖ਼ਰਚੀਲਾ
50. ਜੋ ਆਪ ਨਾਲ ਬੀਤੀ ਹੋਵੇ – ਹੱਡ-ਬੀਤੀ
51. ਜੋ ਦੁਨੀਆਂ ਨਾਲ ਬੀਤੀ ਹੋਵੇ – ਜੱਗ-ਬੀਤੀ
52. ਪਿੰਡ ਦੇ ਝਗੜਿਆਂ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸਭਾ – ਪੰਚਾਇਤ
53. ਜਿੱਥੇ ਰੁਪਏ ਪੈਸੇ ਜਾਂ ਸਿੱਕੇ ਬਣਾਏ ਜਾਣ – ਟਕਸਾਲ
54. ਹੋ ਸਹਿਣ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੋਵੇ – ਅਸਹਿ
55. ਜੋ ਪੈਸੇ ਕੋਲ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਖ਼ਰਚ ਨਾ ਕਰੇ – ਕੰਜੂਸ
56. ਪੈਦਲ ਸਫ਼ਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ – ਪਾਂਧੀ
57. ਪਿਉ ਦਾਦੇ ਦੀ ਗੱਲ – ਪਿਤਾ-ਪੁਰਖੀ
58. ਨਾਟਕ ਜਾਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੇਖਣ ਵਾਲਾ – ਦਰਸ਼ਕ
59. ਯੋਧਿਆਂ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਵਿਚ ਲਿਖੀ ਗਈ ਬਿਰਤਾਂਤਕ ਕਵਿਤਾ – ਵਾਰ
60. ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਲਾ ਕੇ ਕਹੀ ਗੱਲ – ਮਿਹਣਾ/ਟਕੋਰ
61. ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਨਿਡਰਤਾ ਨਾਲ ਲੜਨ ਵਾਲਾ – ਸੂਰਮਾ

62. ਭਾਸ਼ਨ ਜਾਂ ਗੀਤ – ਸੰਗੀਤ ਸੁਣਨ ਵਾਲਾ – ਸਰੋਤਾ
63. ਨਾਟਕ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ – ਨਾਟਕਕਾਰ
64. ਨਾਵਲ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ – ਨਾਵਲਕਾਰ
65. ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਆਜ ਉੱਤੇ ਰੁਪਏ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ – ਸ਼ਾਹੂਕਾਰ
66. ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟਣ ਵਾਲਾ – ਲੱਕੜ੍ਹਾਰਾ
67. ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਰਾਏ – ਸਰਬ-ਸੰਮਤੀ
68. ਭਾਰਤ ਦਾ ਵਸਨੀਕ – ਭਾਰਤੀ
69. ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਵਸਨੀਕ – ਪੰਜਾਬੀ/ਪੰਜਾਬਣ
70. ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧਾਂ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸਭਾ – ਲੋਕ-ਸਭਾ
71. ਜਿਸ ਰਾਤ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਚੰਦ ਚੜ੍ਹਿਆ ਹੋਵੇ – ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Samanarathaka Sabada ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Punjabi Grammar ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ

ਉੱਚਿਤ – ਠੀਕ, ਯੋਗ, ਸਹੀ ।
ਉਜੱਡ – ਅੱਖੜ, ਗਵਾਰ, ਮੂਰਖ ।
ਉੱਜਲ – ਸਾਫ਼, ਨਿਰਮਲ, ਸੁਥਰਾ ।
ਉਸਤਤ – ਉਪਮਾ, ਸ਼ਲਾਘਾ, ਪ੍ਰਸੰਸਾ ।
ਉਸਤਾਦ – ਅਧਿਆਪਕ, ਸਿੱਖਿਅਕ ।
ਉਜਾਲਾ – ਚਾਨਣ, ਲੋਅ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਰੌਸ਼ਨੀ ।
ਓਪਰਾ – ਬੇਗਾਨਾ, ਪਰਾਇਆ, ਬਾਹਰਲਾ, ਗੈਰ ।
ਓੜਕ – ਅਮੀਰ, ਅੰਤ, ਛੇਕੜ ।
ਉੱਤਮ – ਚੰਗਾ, ਸ਼ੇਸ਼ਟ, ਵਧੀਆ ।
ਉੱਨਤੀ – ਤਰੱਕੀ, ਵਿਕਾਸ, ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਪ੍ਰਗਤੀ ।
ਉਪਕਾਰ – ਭਲਾਈ, ਨੇਕੀ, ਅਹਿਸਾਨ, ਮਿਹਰਬਾਨੀ ।
ਉਪਯੋਗ – ਵਰਤੋਂ, ਲਾਭ, ਫ਼ਾਇਦਾ ।
ਉੱਦਮ – ਉਪਰਾਲਾ, ਜਤਨ, ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ।
ਉਦਾਸ – ਚਿੰਤਾਤੁਰ, ਫ਼ਿਕਰਮੰਦ, ਪਰੇਸ਼ਾਨ, ਨਿਰਾਸ਼, ਉਪਰਾਮ ॥
ਉਮੰਗ – ਤਾਂਘ, ਉਤਸ਼ਾਹ, ਇੱਛਾ, ਚਾਓ ।
ਉਲਟਾ – ਮੂਧਾ, ਪੁੱਠਾ, ਵਿਰੁੱਧ ।
ਊਣਾ – ਹੋਛਾ, ਅਧੂਰਾ, ਅਪੂਰਨ ।

ਅੱਡ – ਵੱਖ, ਅਲੱਗ, ਜੁਦਾ, ਭਿੰਨ ।
ਅਕਲ – ਮੱਤ, ਸਮਝ, ਸਿਆਣਪ ।
ਅੰਤਰ – ਭੇਦ, ਫ਼ਰਕ, ਵਿੱਥ ।
ਅੱਖ – ਨੇਤਰ, ਨੈਣ, ਲੋਚਨ ।
ਅਨਾਥ – ਯਤੀਮ, ਬੇਸਹਾਰਾ ।
ਅਸਮਾਨ – ਅਕਾਸ਼, ਗਗਨ, ਅੰਬਰ, ਅਰਸ਼ ।
ਅੰਞਾਣਾ – ਨਿਆਣਾ, ਅਣਜਾਣ, ਬੇਸਮਝ, ਬੱਚਾ ।
ਅਰਥ – ਭਾਵ, ਮਤਲਬ, ਮੰਤਵ, ਮਾਇਨਾ ।
ਅਰੰਭ – ਆਦਿ, ਸ਼ੁਰੂ, ਮੁੱਢ, ਮੂਲ ।
ਅਲੌਕਿਕ – ਅਲੋਕਾਰ, ਅਦਭੁਤ, ਅਨੋਖਾ, ਅਨੂਠਾ, ਬੇਮਿਸਾਲ ।
ਅਮਨ – ਸ਼ਾਂਤੀ, ਚੈਨ, ਟਿਕਾਓ ।
ਅਮੀਰ – ਧਨਵਾਨ, ਧਨਾਢ, ਦੌਲਤਮੰਦ ।
ਅਜ਼ਾਦੀ – ਸੁਤੰਤਰਤਾ, ਸਵਾਧੀਨਤਾ, ਮੁਕਤੀ, ਰਿਹਾਈ ।
ਆਥਣ – ਸ਼ਾਮ, ਸੰਝ, ਤਿਰਕਾਲਾਂ ।
ਆਦਰ – ਮਾਣ, ਇੱਜ਼ਤ, ਵਡਿਆਈ, ਸਤਿਕਾਰ, ਆਉ – ਭਗਤ ।
ਔਖ – ਬਿਪਤਾ, ਕਠਿਨਾਈ, ਦੁੱਖ, ਸਮੱਸਿਆ, ਰੁਕਾਵਟ, ਅੜਚਨ ।

ਇਸਤਰੀ – ਤੀਵੀਂ, ਨਾਰੀ, ਜ਼ਨਾਨੀ, ਔਰਤ, ਮਹਿਲਾ, ਤੀਮਤ, ਰੰਨ, ਬੀਬੀ ।
ਇਕਰਾਰ – ਕੌਲ, ਵਚਨ, ਪ੍ਰਣ, ਪ੍ਰਤਿੱਗਿਆ ।
ਇੱਛਾ – ਤਾਂਘ, ਚਾਹ, ਉਮੰਗ, ਉਤਸ਼ਾਹ ।
ਇਨਸਾਨ – ਆਦਮੀ, ਬੰਦਾ, ਮਨੁੱਖ, ਪੁਰਖ, ਮਰਦ, ਮਾਨਵ ।
ਸਸਤਾ – ਸੁਵੱਲਾ, ਹਲਕਾ, ਮਾਮੂਲੀ, ਹੌਲਾ, ਆਮ ।
ਸਹਾਇਤਾ – ਮਦਦ, ਹਮਾਇਤ, ਸਮਰਥਨ ।
ਸਬਰ – ਸੰਤੋਖ, ਤ੍ਰਿਪਤੀ, ਟਿਕਾਉ, ਧੀਰਜ, ਰੱਜ ।
ਸਰੀਰ – ਤਨ, ਦੇਹ, ਜਿਸਮ, ਬਦਨ, ਜੁੱਸਾ, ਕਾਇਆ, ਵਜੂਦ ।
ਸੰਕੋਚ – ਸੰਗ, ਝਿਜਕ, ਸ਼ਰਮ, ਲੱਜਿਆ ।
ਸਭਿਅਤਾ – ਤਹਿਜ਼ੀਬ, ਸਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ।
ਸਵਾਰਥ – ਗੋਂ, ਮਤਲਬ, ਗ਼ਰਜ਼ ।
ਸੂਖ਼ਮ – ਬਰੀਕ, ਨਾਜ਼ੁਕ, ਪਤਲਾ ।
ਸੰਜੋਗ – ਮੱਲ, ਸੰਗਮ, ਢੋ, ਸਮਾਗਮ ।
ਸੰਤੋਖ – ਸਬਰ, ਰੱਜ, ਤ੍ਰਿਪਤੀ ।
ਸਾਫ਼ – ਉੱਜਲ, ਨਿਰਮਲ, ਸਵੱਛ ।

ਸੂਰਬੀਰ – ਬਹਾਦਰ, ਵੀਰ, ਸੂਰਮਾ, ਬਲਵਾਨ, ਦਲੇਰ, ਯੋਧਾ, ਵਰਿਆਮ ।
ਸੋਹਣਾ – ਸੁੰਦਰ, ਖ਼ੁਬਸੂਰਤ, ਮਨੋਹਰ, ਹੁਸੀਨ, ਸ਼ਾਨਦਾਰ ।
ਹੁਸ਼ਿਆਰ – ਸਾਵਧਾਨ, ਚੁਕੰਨਾ, ਸੰਗ, ਚਤਰ, ਚਲਾਕ, ਸੁਜਾਨ ।
ਹਵਾ – ਪੌਣ, ਸਮੀਰ, ਵਾਯੂ ।
ਕਮਜ਼ੋਰ – ਮਾੜਾ, ਨਿਰਬਲ, ਪਤਲਾ, ਮਾੜਕੂ ।
ਖ਼ੁਸ਼ੀ – ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ, ਆਨੰਦ, ਸਰੂਰ ।
ਗ਼ਰੀਬੀ – ਕੰਗਾਲੀ, ਥੁੜ੍ਹ, ਨਿਰਧਨਤਾ ।
ਖ਼ਰਾਬ – ਰੀਦਾ, ਮੰਦਾ, ਭੈੜਾ, ਬੁਰਾ ।
ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ – ਮਹਿਕ, ਸੁਗੰਧ ।
ਗੁੱਸਾ – ਨਰਾਜ਼ਗੀ, ਕ੍ਰੋਧ, ਕਹਿਰ ।
ਚਾਨਣ – ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਰੌਸ਼ਨੀ, ਲੋ, ਉਜਾਲਾ ।
ਛੋਟਾ – ਅਲਪ, ਨਿੱਕਾ, ਲਘੂ ।
ਜਾਨ – ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਜੀਵਨ, ਪਾਣ, ਜਿੰਦ ।
ਜਿਸਮ – ਦੇਹ, ਬਦਨ, ਸਰੀਰ, ਤਨ, ਜੁੱਸਾ, ਕਾਇਆ, ਵਜੂਦ ।
ਠਰਮਾ – ਸਬਰ, ਧੀਰਜ, ਸ਼ਾਂਤੀ, ਟਿਕਾਓ ।
ਠੀਕ – ਸਹੀ, ਦਰੁਸਤ, ਉੱਚਿਤ, ਢੁੱਕਵਾਂ, ਯੋਗ ।
ਤਾਕਤ – ਬਲ, ਸਮਰੱਥਾ, ਸ਼ਕਤੀ, ਜ਼ੋਰ ।

ਤਰੱਕੀ – ਵਿਕਾਸ, ਉੱਨਤੀ, ਵਾਧਾ, ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ।
ਦੋਸਤਾਂ – ਮਿੱਤਰਤਾ, ਯਾਰੀ, ਸੱਜਣਤਾ ।
ਧਰਤੀ – ਜ਼ਮੀਨ, ਭੋਇੰ, ਭੂਮੀ, ਪ੍ਰਿਥਵੀ ।
ਨਿਰਧਨ – ਗ਼ਰੀਬ, ਕੰਗਾਲ, ਤੰਗ, ਥੁੜਿਆ ।
ਨਿਰਮਲ – ਸਾਫ਼, ਸ਼ੁੱਧ, ਸੁਥਰਾ ।
ਪਤਲਾ – ਮਾੜਾ, ਦੁਰਬਲ, ਕੋਮਲ, ਕਮਜ਼ੋਰ, ਬਰੀਕ ।
ਬਹਾਦਰ – ਵੀਰ, ਸੁਰਮਾ, ਦਲੇਰ, ਬਲਵਾਨ, ਵਰਿਆਮ !
ਮੰਤਵ – ਮਨੋਰਥ, ਉਦੇਸ਼, ਨਿਸ਼ਾਨਾ, ਆਸ਼ਾ ।
ਮਿੱਤਰ – ਦੋਸਤ, ਯਾਰ, ਆੜੀ, ਸੱਜਣ, ਬੇਲੀ ।
ਮੀਹ – ਵਰਖਾ, ਬਰਸਾਤ, ਬਾਰਸ਼ ।
ਵਚਨ – ਕੌਲ, ਇਕਰਾਰ, ਪ੍ਰਤਿੱਗਿਆ, ਪ੍ਰਣ ।
ਸ਼ਰਮ – ਸੰਕੋਚ, ਲੱਜਿਆ, ਸੰਗ, ਝਿਜਕ
ਸ਼ਾਮ – ਤ੍ਰਿਕਾਲਾਂ, ਸੰਝ, ਆਥਣ ।
ਖ਼ਰਾਬ – ਗੰਦਾ, ਮੰਦਾ, ਭੈੜਾ, ਬੁਰਾ ।
ਖੁਸ਼ੀ – ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ, ਅਨੰਦ, ਸਰੂਰ ।
ਜ਼ਿੰਦਗੀ – ਜਾਨ, ਜੀਵਨ, ਪ੍ਰਣ ।
ਫ਼ਿਕਰ – ਚਿੰਤਾ, ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ, ਸੋਚ ।
ਮਦਦ – ਸਹਾਇਤਾ, ਹਮਾਇਤ, ਸਮਰਥਨ ।
ਵੈਰੀ – ਵਿਰੋਧੀ, ਦੁਸ਼ਮਣ, ਸ਼ਤਰੂ ।
ਵਰਖਾ – ਮੀਂਹ, ਬਾਰਸ਼, ਬਰਸਾਤ ।
ਵਿਛੋੜਾ – ਜੁਦਾਈ, ਅਲਹਿਦਗੀ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Virodharathaka sabada ਵਿਰੋਧਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Punjabi Grammar ਵਿਰੋਧਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ

ਉਚਾਣ – ਨਿਵਾਣ
ਉੱਦਮੀ – ਆਲਸੀ
ਉੱਚੀ – ਹੌਲੀ/ਨੀਵੀਂ
ਉੱਪਰ – ਹੇਠਾਂ
ਉਸਤਤ – ਨਿੰਦਿਆ
ਉੱਚਾ – ਨੀਵਾਂ
ਉਤਰਨਾ – ਚੜ੍ਹਨਾ
ਉਜਾੜਨਾ – ਵਸਾਉਣਾ
ਓਪਰਾ – ਜਾਣੂ/ਜਾਣਕਾਰ
ਉੱਠਣਾ – ਬੈਠਣਾ
ਉਰਲਾ – ਪਲਾ
ਊਚ – ਨੀਚ
ਉਣਾ – ਭਰਿਆ
ਅਮੀਰ – ਗਰੀਬ
ਅਜ਼ਾਦੀ – ਗੁਲਾਮੀ
ਅੰਤਲਾ – ਅਰੰਭਕ
ਅੰਦਰ – ਬਾਹਰ
ਅੰਨ੍ਹਾਂ – ਸੁਜਾਖਾ
ਅਸਲੀ – ਨਕਲੀ

ਅਗਾਂਹ – ਪਿਛਾਂਹ
ਅਨੋਖਾ – ਸਧਾਰਨ
ਆਪਣਾ – ਪਰਾਇਆ/ਬੇਗਾਨਾ
ਆਮ – ਖ਼ਾਸ
ਔਖ – ਸੌਖ
ਆਸਤਕ – ਨਾਸਤਕ
ਆਕੜ – ਹਲੀਮੀ/ਨਿਮਰਤਾ
ਆਦਰ – ਨਿਰਾਦਰ
ਆਦਿ – ਅੰਤ
ਇੱਥੇ – ਉੱਥੇ
ਇਧਰ – ਉਧਰ
ਏਕਤਾ – ਫੁੱਟ
ਇੱਜ਼ਤ – ਬੇਇਜ਼ਤੀ
ਇਮਾਨਦਾਰ – ਬੇਈਮਾਨ
ਸਸਤਾ – ਮਹਿੰਗਾ
ਸੱਖਣਾ – ਭਰਿਆ
ਸੱਚ – ਝੂਠ
ਸੱਜਰ – ਤੋਕੜ
ਸਹੀ – ਗ਼ਲਤ
ਸਕਾ – ਮਤਰੇਆ
ਸੱਜਰਾ – ਬੇਹਾ
ਸਰਦੀ – ਗਰਮੀ
ਸਵਰਗ – ਨਰਕ
ਸਾਫ਼ – ਮੈਲਾ
ਸਿਆਣਾ – ਕਮਲਾ
ਸਿਧ – ਪੁੱਠਾ/ਉਲਟਾ
ਸੁਹਾਗਣ – ਦੁਹਾਗਣ/ਵਿਧਵਾ

ਸੁਸਤ – ਚੁਸਤ
ਸੁੱਕਾ – ਗਿੱਲਾਹਰਾ
ਸੰਖੇਪ – ਵਿਸਥਾਰ
ਸੰਘਣਾ – ਵਿਰਲਾ
ਸੰਜੋਗ – ਵਿਜੋਗ
ਸੁਖੀ – ਦੁਖੀ
ਸੁਚੱਜਾ – ਕੁਚੱਜਾ
ਸੋਗ – ਖ਼ੁਸ਼ੀ
ਹਾਜ਼ਰ – ਗ਼ੈਰਹਾਜ਼ਰ
ਹਾਰੁ – ਜਿੱਤ
ਹੱਸਣਾ – ਰੋਣਾ
ਹਨੇਰਾ – ਚਾਨਣ
ਹਮਾਇਤੀ – ਵਿਰੋਧੀ
ਹਲਾਲ – ਹਰਾਮ
ਹਾੜ੍ਹੀ – ਸਾਉਣੀ
ਕੱਚਾ – ਪੱਕਾ
ਕਠੋਰ – ਨਰਮ/ਕੋਮਲ
ਕੱਲ – ਅੱਜ
ਕਾਲਾ – ਰੋਾਰਾ/ਰਿੱਟਾ
ਕਪੁੱਤਰ – ਸਪੁੱਤਰ
ਕੁੜੱਤਣ – ਮਿਠਾਸ
ਕੌੜਾ – ਮਿੱਠਾ
ਖੱਟਣਾ – ਗੁਆਉਣਾ
ਖੁੱਲ੍ਹਾ – ਤੰਗ
ਖਰਾਂ – ਖੋਟਾ
ਖੁੰਢਾ – ਤਿੱਖਾ
ਗਰਮੀ – ਸਰਦੀ
ਗਿੱਲਾ – ਸੁੱਕਾ
ਗੁਣਾ – ਔਗੁਣ
ਗੁਪਤ – ਪ੍ਰਗਟ
ਗੰਦਾ – ਸਾਫ਼
ਗੂੜ੍ਹਾ – ਫਿੱਕਾ/ਪੱਧਮ
ਘੱਟ – ਵਿੱਕਾ
ਘਾਟਾਂ – ਵਾਧਾ
ਚਲਾਕ – ਸਿੱਧਾ

ਚੜ੍ਹਦਾ – ਲਹਿੰਦਾ
ਚੜ੍ਹਾਈ – ਉਤਰਾਈ
ਛੂਤ – ਆਛੂਤ
ਛੋਟਾ – ਵੱਡਾ
ਛੂਹਲਾ- ਸੁਸਤ/ਢਿੱਲਾ/ਮੱਠਾ
ਜਨਮ – ਮਰਨ
ਜਾਗਣਾ – ਸੌਣਾ
ਠਰਨਾ – ਤਪਣਾ
ਠੰਢਾ – ਤੱਤਾ
ਡੋਬਣਾ – ਤਾਰਨਾ
ਡਰਾਕਲ – ਦਲੇਰ/ਨਿਡਰ
ਡਿਗਣਾ – ਉੱਠਣਾ
ਢਾਹੁਣਾ – ਉਸਾਰਨਾ
ਤਰ – ਖੁਸ਼ਕ
ਤੱਤਾ – ਠੰਢਾ
उवा – ਮਾੜਾ/ਕਮਜ਼ੋਰ
ਥੱਲੇ – ਉਡੋ
ਬੇਡਾ – ਬਹੁਤਾ
ਦਿਨ – ਰਾਤ
ਦੂਰ – ਨੇੜੇ
ਦੋਸ਼ – ਗੁਣ
ਦੇਸੀ – ਵਿਦੇਸ਼ੀ
ਧਰਤੀ – ਅਕਾਸ਼
ਧਨੀ – ਕੰਗਾਲ
ਧੁੱਪ – ਛਾਂ

ਨੇਕੀ – ਬਦੀ
ਨਿਰਮਲ – ਮੈਲਾ
ਨਿਰਜੀਵ – ਸਜੀਵ
ਨਕਦ – ਉਧਾਰ
ਨਵਾਂ – ਪੁਰਾਣਾ
ਪੱਧਰਾ – ਉੱਚਾ-ਨੀਵਾਂ
ਪ੍ਰਤੱਖ – ਗੁੱਝੀ/ਢੁੱਕਵਾਂ
ਪੜ੍ਹਿਆ – ਅਨਪੜ੍ਹ
ਪੁੱਠਾ – ਸਿੱਧਾ
ਪਰਦੇਸ – ਸੁਦੇਸ
ਪਵਿੱਤਰ – ਅਪਵਿੱਤਰ
ਪੁੱਤਰ – ਕਪੁੱਤਰ
ਮਿੱਤਰ – ਵੈਰੀ
ਫਸਣਾ – ਨਿਕਲਣਾ/ਛੁੱਟਣਾ
ਫੜਨਾ – ਛੱਡਣਾ
ਫਿਁਕਾ – ਮਿੱਠਾ
ਬਰੀਕ – ਮੋਟਾ
ਬਹਾਦਰ – ਡਰਪੋਕ
ਬਲਵਾਨ – ਨਿਰਬਲ
ਬੁਰਾ – ਭਲਾ
ਭੰਡਣਾ – ਸਲਾਹੁਣਾ
ਭੋਲਾ – ਚਲਾਕ/ਤੇਜ਼
ਭੰਨਣਾ – ਘੜਨਾ
ਭਿੱਜਿਆ – ਸੁੱਕਿਆ
ਮਨਾਹੀ – ਬੁੱਲ
ਯਕੀਨ – ਸਁਕ
ਯੋਗ – ਅਯੋਗ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ ।
(ਉ) ਉੱਚਾ, ਅੰਨ੍ਹਾ, ਕਾਰੀਗਰ, ਹੌਲਾ, ਸਿਆਣਾ, ਈਰਖਾ ।
(ਅ) ਆਸਤਕ, ਪਿਛੇਤਰ, ਬੇਈਮਾਨ, ਸ਼ਰਮੀਲਾ, ਹਾਨੀ, ਕਠੋਰ ।
(ਈ) ਘਾਟਾ, ਗੁਟ, ਖੱਟਣਾ, ਬਲਵਾਨ, ਠੰਢਾ, ਨਰਕ ।
(ਸ) ਬੁਰਾ, ਪਿਆਰਾ, ਸ਼ਹਿਰ, ਘਿਣਾ, ਰਾਤ, ਪਿਛਲਾ ।
(ਹ) ਸਵੇਰ, ਜੀਵਨ, ਮਿੱਠਾ, ਹੱਸਣਾ, ਅੰਦਰ, ਉੱਨਤੀ ॥
(ਕ) ਉੱਚਾ, ਨਕਲੀ, ਔਖਾ, ਸੁਚੱਜਾ, ਹਾਜ਼ਰ, ਖੁੰਢਾ, ਘਾਟਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਨੀਵਾਂ, ਸੁਜਾਖਾ, ਅਨਾੜੀ, ਭਾਰਾ, ਨਿਆਣਾ, ਪਿਆਰਾ ।
(ਆ) ਨਾਸਤਕ, ਅਗੇਤਰ, ਈਮਾਨਦਾਰ, ਬੇਸ਼ਰਮ, ਲਾਭ, ਨਰਮ ।
(ਈ) ਵਾਧਾ, ਔਗੁਣ, ਗੁਆਉਣਾ, ਕਮਜ਼ੋਰ, ਤੱਤਾ, ਸਵਰਗ ।
(ਸ) ਭਲਾ, ਦੁਧਿਆਰਾ, ਪਿੰਡ, ਪਿਆਰ, ਦਿਨ, ਅਗਲਾ ।
(ਹ) ਸ਼ਾਮ, ਮੌਤ, ਕੌੜਾ, ਰੋਣਾ, ਬਾਹਰ, ਅਵਨਤੀ ।
(ਕ) ਨੀਵਾਂ, ਅਸਲੀ, ਸੌਖਾ, ਕੁਚੱਜਾ, ਗੈਰਹਾਜ਼ਰ, ਤਿੱਖਾ, ਵਾਧਾ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class English Book Solutions Poem 4 I am Happy with Who I am Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 English Poem 4 I am Happy with Who I am

Activity 1.

Look up the following words in a dictionary. You should seek the following information about the words and put them in your WORDS notebook.
1. Meaning of the word as used in the lesson (Adjective/Noun/Verb, etc.)
2. Pronunciation (The teacher may refer to the dictionary or the mobile phone for correct pronunciation.)
3. Spellings

mirror	index finger	confident
precious	being	matter

Activity 2.

Pick up words from the text that match the rhyme of the following words.
1. me, see, be
2. mirror, finger, matter, better, colour.

Activity 3.

Read the following words and use them in meaningful sentences.
1. Precious Life is precious.
2. Confident-I am confident of me.

Learning to Read and Comprehend

Activity 4.

Read the poem and answer the following question :

Question.
What does the poet see in the mirror ?
कवि शीशे में क्या देखता है ?
Answer:
She sees herself
(a) looking back at her.
(b) showing the index finger.
(c) saying no one can be like her.

Activity 5.

Question.
Make a list of the things that the poet says about herself.
कवि द्वारा अपने बारे में कही गई बातों की सूची बनाओ।
Answer:
(a) I believe in myself, my being, my size, my shape, my colour.
(b) I am happy with who I am.
(c) I am unique and precious.

Activity 6.

Use of ‘is’, ‘am’, ‘are’. Look at these sentences :
1. I am honest.
2. They are working hard.
3. He is reading a newspaper.
4. You are very intelligent.
The words in bold – ‘is’, ‘am’ ‘are’, are helping verbs.
is, am, are here found

1. ‘am’ is used with ‘I’.
I am doing my work.

2. ‘is’ is used with singular subjects.
She is my best friend
Rohit is singing a song.

3. “are’ is used with ‘you’ and plural subjects.
You are very beautiful.
Anu and Neha are good friends.

Learning to Listen

Activity 7 (Pair Work)

The teacher will choose simple pictures of trees, flowers, hut, etc. for the students. Sit with your partner facing another side. Your partner will describe a picture. The sister will give one student a simple photograph and the other a blank piece of paper. The first student will describe in detail the photograph, while the second student will try to draw it on the paper :

Students can use phrases as
1. I am going to describe a/an….
2. It is red/blue/green ….
3. The __ is very big/small/shady/tall ….
The teacher will collect all the photos and the drawings and select the drawing that is closest to the verbal description. The teacher will show the photo to the students and tell them why she/ he has chosen that picture.

Learning to Speak
Note : Do it yourself in the classsroom with help of your teacher.

Activity 8.

Our parents love us. They say the best things to us. Do we love ourselves ? Do you think we should believe in ourselves ? Yes ! We must if we want to give our best to other people, we must think that we are good. We must think that we can do it. Now, look at the chart given below. Read it carefully. Animal parents also love their children. Now get into pairs. Say all the sentences in the chart to your partner, Take turns in speaking. When you have finished saying to your partner, say all the sentences to yourself. Remember to add YES before each sentence.

Positive Things To Say To Myself

Answer:
1. Yes, I love myself
2. Yes, I mother
3. Yes.

Learning to Write

Activity 9.

Write a short paragraph on ‘What I like about myself’. You may use the sentences given in the chart for guidance.

“What I like about myself 60-70 words. I am a precious gift of God to my parents. God has given me many positive things. I am strong. I am smart. I have a kind heart. I am helpful. I am loving and caring. I keep going because I believe in myself. My confidence is great. I face every difficulty boldly. On the whole, I am a good person. I am unique as no one is there like me. The whole world needs me because I can make it better. Thus, I am special. I will not change myself for anyone.

Learning to Use Language

Activity 10.

Complete the following worksheet.
My Name : X
My age : 10 years
My height : 5 feet
My colour : fair
My hair : black and curly
My hobby : painting
My favourite Book : Grandma stories
My favourite Sport : hockey
My dream : to become a scientist

Share your sheet with your partner. Are your answers the same ? Are they different ? In what ways are you both different from each other ? The beginning is given :
Answer:
Our names are different. My name is X. His/her name is Y. Our age is different. My age is 10 years. His/her age is 11 years. Our heights are different. My height is 5 feet. His/her height is 5 feet 2 inches. Our colours are different. My colour is fair. His/her colour is little brown. Our hair are different. My hair is black and curly. His/her hair is black and plain. Our hobbies are different. My hobby is painting. His/her hobby is reading books. Our favourite books are also different. My favourite book is ‘Grandma Stories’ whereas his/her favourite book is ‘Animal Stories’. We like to play different games. My favourite game is hockey. But his/her favourite game is Kabaddi.

Comprehension Of Stanzas

Read stanzas given below and answer the questions that follow each :

(1) I often look into the mirror
And I like what I see,
I see myself looking back at me
Showing the index finger.
Saying no one can be like me.

1. What does the poet often look into ?
कवि प्रायः किस चीज़ में देखता है ?

2. What does he/she see in it ?
इसमें वह क्या देखता/देखती है ?

3. Which finger does the figure show ?
आकृति में कौन सी उंगली दिखती है ?

What does it tell the poet ?
वह कवि को क्या बताती है ?
Or
Name the poem and the poet.
कविता और कवि का नाम बताएं।
Answer:
1. He/she often looks into the mirror.
2. He/she sees himself/herself looking back at him/her.
3. The figure shows the index finger. (astant)
4. It tells the poet that none can be like him/her.
Or
The name of the poem ‘I’m happy with who I am and that of the poet is Vandana Lunyal.

(2) I’m unique, the mirror tells me
I’m precious, I matter
The world has a need of me
If I smile and make it better
Saying no one can be like me.

1. What does the mirror tell the poet ? Mention any two things.
शीशा कवि को क्या बताता है ? कोई दो बातें लिखें।

2. Who needs him/her ?
उसकी ज़रूरत किसे है ?

3. How can he/she make the world better?
वह संसार को कैसे बेहतर बना सकता/सकती है ?

4. Pick out the word from the stanza that means ‘no one can be like me’.
Or
Which word in the stanza rhymes with ‘matter’?
Answer:
1. The mirror tells the poet that he/she is precious and that he/she matters.
2. The world needs him/her.
3. He/she can make the world better with his/her smiles.
4. ‘unique’
or
‘better’.

(3) Be confident, says the mirror
Whatever you are, be happy.
I believe in myself, my being
My size, my shape, my colour
I’m happy with who I am !

1. What does the mirror say to the poet ?
शीशा कवि से क्या कहता है ?

2. Name two things he/she believes in ?
उसे अपनी किन चीज़ों में विश्वास है ? कोई दो लिखें।

3. What is the poet happy with ?
कवि किस बात से खुश (संतुष्ट) है ?

4. Name the poem and the poet ?
कविता तथा कवि का नाम बताएं।
Or
Complete the given sentence :
I ………….myself.
Answer:
1. The mirror asks the poet to be confident. He/she should be happy with whatever he/she is.
2. He/She believes in his/her shape and size.
3. The poet is happy with who he/she is.
4. The name of the poem is ‘I’m Happy with who I am. Its poet is Vandana Lunyal.
Or
I believe in myself.

Word Meanings

I am Happy with Who I am Poem Summary in English

I am Happy with Who I am Summary in English

This three stanza poem gives us a lot of a self confidence. It inspires us to believe firmly in what we are. The poet sees into mirror and sees his/her reflection. It tells him/her that he/she is unique. No one is like him/her in the world.

To he/she is precious because the world needs him/her. He/she should be proud of his/her size, colour shape and everything of his/hers. He/She should be happy of whatever he/she is, His/her smiles can makes the world better place to live in.

I am Happy with Who I am Summary in Hindi

कविता यह संदेश देती है कि व्यक्ति जैसा भी हो उसे उसी में खुश रहना चाहिए। कवि को शीशे में अपना चेहरा देखना अच्छा लगता है। उसका चेहरा उसकी ओर देख रहा होता है और अपनी तर्जनी से इशारा करते हुए कहता है कि कवि जैसा और कोई नहीं हो सकता। वह कवि को बताता है कि वह अद्वितीय है और संसार के लिए मूल्यवान है।

वह अपनी मुस्कान से संसार को बेहतर बना सकता है। शीशा कवि से कहता है कि वह अपने आप पर विश्वास रखे और जैसा है, उसी में खुश रहे। कवि उत्साहित होकर कहता है कि उसे स्वयं में विश्वास है। उसे अपने आकार, आकृति तथा रंग पर मान है। इसलिए वह जैसा भी है, उसी में खुश है।

Punjab State Board PSEB 6th Class English Book Solutions Poem 3 I am Writing a Letter Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 English Poem 3 I am Writing a Letter

Activity 1.

Look up the following words in a dictionary. You should seek the following information about the words and put them in your WORDS notebook.
1. Meaning of the word as used in the lesson/Adjective/Noun/Verb, etc.)
2. Pronunciation (The teacher may refer to the dictionary or the mobile phone for correct pronunciation)
3. Spellings

clearly	anxious	travels
blot	envelope	turn over

Vocabulary Expansion

Activity 2.

Make meaningful sentences of the following words.

1. anxious – I am anxious to know about your health.
2. envelope – Open this envelope. There is a letter in it.
3. blotting paper – I dried up the ink with a piece of blotting paper.

Learning to Read and Comprehend

Activity 3.

Answer the following questions.

Question 1.
Who is the poet writing the letter to ?
कवि किस को पत्र लिख रहा है ?
Answer:
The poet is writing the letter to his mother.

Question 2.
What did the poet write on the envelope ?
कवि ने लिफ़ाफ़े पर क्या लिखा ?
Answer:
The poet wrote the date and the address on the envelope.

Question 3.
Why was the poet anxious ?
कवि चिंतित क्यों था ?
Answer:
The poet was anxious to write the letter neatly.

Question 4.
What is the meaning of ‘My pen travels slowly’ ?
‘My pen travels slowly’ का क्या अर्थ है ?
Answer:
It means that he writes very slowly.

Question 5.
What is the meaning of ‘There’s just room for ten’ ?
“There’s just room for ten’ का क्या अर्थ है ?
Answer:
It means that the room was left for ten words only.

Learning Language

Adverbs

Look at the underlined words in the following sentences :
नीचे दिए गए वाक्यों में रेखाकिंत शब्दों पर ध्यान दें।
1. The dog works faithfully for his master.
2. We cannot see clearly in the dark.
3. The old man is walking slowly.
4. Please do the work carefully.
The underlined words tell us how the actions have been done. Such words are called adverbs.
रेखांकित शब्द हमें यह बताते हैं कि क्रिया कैसे हुई। ऐसे शब्द Adverbs कहलाते हैं।

Activity 4.

Pick out adverbs in the following sentences.
1. The dog barked loudly.
2. The boy talked rudely.
3. The child cried bitterly.
4. We sleep early at night.
5. The king treated his people kindly.
Answer:
1. loudly
2. rudely
3. bitterly
4. early
5. kindly.
An adverb is a word that tells us more about a verb. The function of adverbs is to add to the meaning of the verb. Adverbs are used to modify a verb, an adjective or another adverb.

Adverb वह शब्द है जो किसी verb, adjective या किसी अन्य Adverb के बारे में कुछ बताता है। Adverb प्रायः-ly जोड़ कर बनाए जाते हैं।

For Example:
‘Clear’ is an adjective. “Clear’ is modified by adding-ly’ to it i.e. “clearly’.

Adjectives

Adjectives are used to add more to the ‘noun’ in a sentence. It describes the noun. It is also called the describing word.

किसी Noun की विशेषता बताने वाले शब्द Adjectives कहलाते है इन्हें ‘decribing words’ भी कहा जाता है, क्योंकि यह Noun की कुछ और अधिक व्याख्या करते हैं।

Examples :
1. He is a tall boy.
2. Reena is a rich girl.
3. I have a warm blanket.
4. Harry is a strong boy.

Activity 5.

Find any five ‘describing words’ from the poem and write them in the space provided. Also, write the word that it describes.
For example : Once there was a big green tree. Little boy played under its cool shade.

Describing Word (Adjective)	Described Word (Noun)
1. big	tree
2. little	boy
3. cool	shade
4. long	sheet
5. evening	post
6. right	address
7. Dearest	mummy
8. nice	blotting paper

Activity 6.

Make sentences about yourself using adjectives.
My name is (विद्यार्थी स्वयं लिखें)

1. I am a good boy.
2. I live in a ……….. small village.
3. I have a ……….. big house.
4. It is a very beautiful house.
5. I study in a famous school. It is the best school in my city.
6. My school has many flower, plants and green trees.
Adjectives can be used to compare the qualities in a person, animal or a thing.
Adjectives का प्रयोग व्यक्तियों, वस्तुओं तथा जीवों के गुणों की तुलना करने के लिए भी किया जाता है।
Examples :
1. Harry is a strong boy.
2. Monu is stronger than Harry.
3. Vicky is the strongest.
The word “strong’ शक्तिशाली) is a quality. ‘Monu is stronger (अधिक शक्तिशाली) than Harry’ means Monu is more strong than Harry. Vicky is the strongest (सबसे शक्तिशाली) means that Vicky is stronger than both Harry and Monu. In the sentences above, there is a comparison of the quality i.e. strong.

In English grammar, it is called degrees of comparison.

Let us look at the following three tables. The tables show the degrees of comparison in different types of adjectives :

Positive	Comparative	Superlative
strong	stronger	strongest
kind	kinder	kindest
long	longer	longest
small	smaller	smallest
sweet	sweeter	sweetest
tall	taller	tallest
young	younger	youngest
fat	fatter	fattest
slim	slimmer	slimmest
deep	deeper	deepest

Positive	Comparative	Superlative
beautiful	more beautiful	most beautiful
active	more active	most active
helpful	more helpful	most helpful
careful	more careful	most careful
attractive	more attractive	most attractive
popular	more popular	most popular
faithful	more faithful	most faithful
famous	more famous	most famous
difficult	more difficult	most difficult
intelligent	more intelligent	most intelligent
polite	more polite	most polite

Positive	Comparative	Superlative
bad	worse	Worst
good	better	best
far	farther	farthest
little	less	least
much	more	most
some	more	most
many	more	most

Activity 7.

Here are some sentences making comparisons between two things.

Fill in the blanks with the most suitable form of the adjective given in the brackets :

1. My room is ____ (big) than yours.
2. Sachin’s score is ____ (good) than Sehwag’s.
3. The Pacific Ocean is ____ (deep) than the Arctic Ocean.
4. The Arctic Ocean is ____ (cold) than the Indian Ocean.
5. Ravi is ____ (polite) than Sunny.
6. My sister is ___ (tall) than me.
7. A rose is _____ (beautiful) than a marigold.
8. The earth is ___ (large) than the moon.
9. A ounce is ___ (little) than a pound.
10. Learning Mandarin is ____ difficult than learning English.
Answer:
1. bigger
2. better
3. deeper
4. colder
5. more polite
6. taller
7. more beautiful
8. larger
9. less
10. more difficult.

Activity 8.

Complete the following sentences by using the correct form of adjective given in bold.
Example : I have a fast car, but my friend’s car is Complete sentence : I have a fast car, but my friend’s car is faster.

1. This is a nice dog, It’s much ____ than my friend’s dog.
2. Here is Laxmi. She’s five years old. Her brother Ram is ten. Ram is ____
3. Anita has an interesting hobby, but my sister has the ____ hobby in the world.
4. Last holiday I read a good book. My father gave me an even ____ book last weekend.
5. School is boring, but homework is ____ than school.
6. Skateboarding is a dangerous hobby. Bungee jumping is ____than skateboarding.
7. This magazine is cheap, but that one is ____
8. We live in a small house, but my grandparents’ house is even ____ than ours.
Answer:
1. nicer
2. older
3. most interesting
4. better
5. more boring
6. more dangerous
7. cheaper
8. smaller.

Adverbs

When an adverb modifies a verb, it usually tells us how, when, where, how often and how much the action is performed.
Adverb प्रायः यह बताता है क्रिया कौसे, कब, कहां, कितनी बार या कितनी हुई
Examples :
1. How : He crossed the road quickly.
2. When : We ran a race yesterday.
3. Where : He sat here.
4. How often : She goes for a jog daily.
5. How much : My timing in the 100 meter race was the fastest.

Activity 9.

Underline the adverbs in the following sentences.
1. Sunita kept her bag carefully in the cupboard.
2. Urmil walks gracefully.
3. The police took timely action.
4. Harish always wakes up at 5 o’clock.
5. I came home early from the office.
6. I checked my purse thoroughly but could not find the pen.
7. Please come quietly in my room.
8. He walked slowly after the operation.
9. Where did you go yesterday ?
10. Write clearly.
Answer:
1. carefully
2. gracefully
3. timely
4. always
5. early
6. thoroughly
7. quietly
8. slowly
9. yesterday
10. clearly.

Activity 10.

Adverbs add to the meaning of a verb. Write in the space provided the verb and the adverb in each sentence in activity 9. The first one is given as an example.

S.No.	Verb	Adverb
1.	kept	carefully
2.	walks	gracefully
3.	took	timely
4.	wakes (up)	always
5.	came	early
6.	checked	thoroughly
7.	come	quietly
8.	walked	slowly
9.	went	yesterday
10.	write	clearly

Learning to Read and Comprehend

Activity 11.

The poem is about writing a letter. Write the steps of writing a letter mentioned in the poem. One is done for you.

Writing the date clearly….

• Writing the right address
• Salutation / e.g. Dearest Mummy
• Contents or Body of the letter
• Closing
• Signature

Learning to speak

Activity 12.

Practise speaking the following words with your teacher. Stress the letters in capitals more than others in each word.
Answer:
1. LEtter (R is silent)
2. POst — (पो ….)
3. MOst — (मो….)
4. PERson (R is silent) — (प….)
5. ADDress — (एड् ….)
6. beGIN — (…. गिन)
7. TRAvels — ( ट्रै …)
8. ANxious — (एं …)
9. ENvelope — ( एँन् )

नोट : विद्यार्थी इन शब्दों का उच्चारण करते समय Capital letters पर अधिक जोर दे | जैसे POst
We use language for talking, reading, writing and listening.
हम बोलते, पढ़ते, लिखते और सुनते समय भाषा का प्रयोग करते हैं।
Let us do an activity of using the language. Let us write a message.

What is a message ?
A message is short. It has information for someone. These days we can use mobile phones to talk but it is still important to know how to write a brief message.

Important points to remember :
कोई Message लिखते समय निम्नलिखित बातों का ध्यान रखें।

1. Place the message within a box.
2. Do not write the address of the sender or the receiver.
3. Do not exceed the word limit of 50 words
4. Mention the time and date of the message.
5. Begin with a brief salutation.
6. Write in the reported speech.
7. Write only the essential points. Do not add anything extra.
8. You can use abbreviations and symbols.
9. Write your name at the end of the message.
10. Keep it informal.

Message Format

Message Time Date Salutation Content (Not More Than 50 Words) Name

Activity 13.

Let’s read a telephonic conversation between Navneet and Vineeta.

Navneet : Hello, Is that 2626068 ?
Vineeta : Yes.
Navneet : Am I talking to Harneet ?
Vineeta : May I know who is calling ?
Navneet : I am Navneet. I study in the same college as Harneet. Is she there?
Vineeta : No, she has gone to the market. Why don’t you call her on her mobile ?
Navneet : I tried but it was not reachable. I need to give her a message.
Vineeta : You can give me the message.
Navneet : Tell her that the trip for tomorrow has been postponed and she must come ready for regular classes.
Vineeta : I will tell her.
Navneet : Thank your.

Vineeta has to go to her friend’s house so she writes the message for Harneet and pastes on the refrigerator.

Message January 22, 20……. 5 pm Hello Harneet Navneet called to tell you that your college trip has been postponed and there will be regular classes tomorrow. Vineeta.

नोट : विद्यार्थी दिए गए format तथा message का अध्ययन करें तथा अपने friends को school से जुड़े messages लिखने का अभ्यास करें।

Activity 14.

You are the Principal of a school. You have received a phone call from a students’ father. The name of the student is Amrinder. He studies in 6th class. His father has said that Amrinder’s grandmother is not well and he should reach home quickly. Write a message for the student. [The message is to be sent to him in the Class.) :

MESSAGE Feb. 26, 20….. 11 a.m. Amrinder, the student of class 6th is informed that his grandmother is not well and his father wants him to reach home quickly. A.B. Singh (Principal)

Comprehension Of Stanzas

Read stanzas given below and answer the questions that follow each :

(1) I am writing a letter
To send by the evening post
It is to the person
I care for the most,
Write the date clearly
And put the right address.
And begin ‘Dearest Mummy’,
(Did anyone guess ?)

1. Who is the poet writing the letter to ?
कवि किस को पत्र लिख रहा है ?

2. How will he send it ?
वह इसे कैसे भेजेगा ?

3. Why does he use the word ‘Dearest for his Mummy?
वह अपनी मां के लिए ‘Dearest’ शब्द का प्रयोग क्यों करता है?

4. What does he write on the envelope ?
वह लिफ़ाफे पर क्या लिखता है ?

5. Write the name of the poem and the poet.
कविता और कवि का नाम लिखें।
Answer:
1. The poet is writing the letter to his mother.
2. He will send it by the evening post.
3. He uses this word because she is the person he loves and cares the most.
4. The name of the poem is ‘I am Writing a letter’. The name of its poet is Margaret G.
Rhodes.

(2) My new pen travels slowly
All down the long sheet,
Because I am so anxious
To keep it all neat.
I carefully blot it
To dry up the ink
Such nice blotting paper
The colour is pink !

1. Write the name of the poem and the poet.
कवि और कविता का नाम लिखें।

2. Why does the poet’s pen run slowly ?
कवि का पेन् धीरे क्यों चलता है ?

3. What is he anxious about ?
वह किस बात के लिए चिंतित है ?

4. What does he use to dry up the ink ? What is its colour ?
वह स्याही को सुखाने के लिए किस चीज़ का प्रयोग करता है ? यह किस रंग की है ?
Or
Write two pairs of rhyming words in the stanza.
पद्य में से दो जोड़े एक जैसी लय वाले शब्दों के लिखें।
Answer:
1. The name of the poem is ‘I am Writing a Letter and that of the poet is Margaret G.
Rhodes.
2. His pen runs slowly because it is new.
3. He is anxious about the neatness of his letter.
4. He uses a blotting paper to dry up the ink. Its colour is pink.
Or
sheet-neat ; ink-pink.

(3) I turn the page over
And on goes my pen,
Till lastly come kisses,
There’s just room for ten
The envelope’s ready
I put the stamp on,
And run to the postbox,
And now it has gone.

1. When does the writer’s pen become fast ?
लेखक का पेन् तेज़ कब होता है ?

2. When does he put the stamp on the envelope ?
वह लिफ़ाफ़े पर टिकट कब लगाता है ? .

3. What does he write in the last lines ?
अंतिम पंक्तियों में वह क्या लिखता है ?

4. Why does he run to the postbox ?
वह दौड़ कर पोस्ट बॉक्स पर क्यों जाता है ?
Or
Write the words that rhyme with each other in the stanza.
पद्य में से वे शब्द लिखें जिनकी लय एक जैसी है।
Answer:
1. His pen becomes fast after he turns the page over.
2. He puts the stamp on the envelope when the letter is ready.
3. He expresses his love for his mother in the last lines.
4. He runs to the postbox to post his letter.
Or
pen-ten; on-gone.

Word Meanings

I am Writing a Letter Poem Summary in English

I am Writing a Letter Summary in English

To write a letter for a child is happy experience. If the letter is for its mother, the experience becomes more exciting. In this poem too, a child is writing a letter to its mother. It addresses her as ‘Dearest Mummy.’ It is anxious to write the letter very neatly. So it writes very slowly. If a drop of ink leaks and makes a blot on the sheet. it dries, it up with a piece of nice bloting paper.

The child gets fast after turning over the page. It writes its love and kisses for its mother. It stops when a little space in left. In the ends it puts a stamp on the letter and runs to the postbox to post it. It is happy that its letter has gone now.

I am Writing a Letter Summary in Hindi

कवि (बच्चा) अपनी मां को एक पत्र लिख रहा है। वह इसे शाम की डाक से भेजेगा। वह अपनी मां से सबसे ज़्यादा प्रेम करता है और उसके लिए Dearest Mummy शब्दों का प्रयोग करता है। वह बहुत धीरे-धीरे लिखता है, क्योंकि उसका पेन् नया है। लिफ़ाफ़ा (पत्र) काफ़ी लम्बा है और वह साफ़-साफ़ लिखना पसंद करता है।

पत्र पर स्याही गिरने पर में वह उसे गुलाबी स्याही-चूस से सुखा देता है ताकि पत्र साफ़ दिखे। अंत में जगह थोड़ी रह जाती है तो वह अपनी मां को प्रेम भरे और चुम्बन भरे शब्द लिखता है। पत्र पूरा होते ही वह लिफ़ाफ़े को बंद करके उस पर डाक-टिकट लगाता है और दौड़ कर पोस्ट बॉक्स पर जाता है। अब उसका पत्र चला गया है।

Punjab State Board PSEB 6th Class English Book Solutions Chapter 7 The Cracked Pot Tree Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 English Chapter 7 The Cracked Pot

Activity 1.

Look up the following words in a dictionary. You should seek the following information about the words.
1. Meaning of the word as used in the lesson (Adjective/Noun/Verb, etc.)
2. Pronunciation (The teacher may refer in the dictionary or the mobile phone for correct pronunciation.)
3. Spellings

water-bearer	delivered	perfect
ashamed	planted	apologised

Vocabulary Expansion

Activity 2.

Look at the words given below. Write as many words as you can think of that may be related to the given words.

Example: Flowers –
yellow, beautiful, smell, lovely, soft, pretty bunch, bouquet, etc.

crack — big, small, leak, pot, earth etc..
planted — tree, flower, plants, seeds, flower-pot etc.
seeds — grow, plants, improved, wheat, saplings etc.
river — long, clean, slow, small, lovely, bath etc.
Pot — big, small, cracked, perfect, earthen, copper etc.
house — big, small, drawing room, beautiful, store, white-washed etc.

Learning to Read and Comprehend

Activity 3.

Read the story and answer the following questions.

Question 1.
How many pots did the water-bearer have ?
पनहारे के पास कितने बर्तन थे ?
Answer:
The water-bearer had two pots.

Question 2.
How did he carry the pots ?
वह बर्तन कैसे उठाता था?
Answer:
He carried the pots on his shoulders with the help of a pole.

Question 3.
Where did he live ?
वह कहां रहता था ?
Answer:
He lived in India.

Question 4.
What did he do with the pots ?
वह बर्तनों का क्या करता था ?
Answer:
He delivered water to his master in the pots.

Question 5.
What problem did one of the pots have ?
एक घड़े (बर्तन) में क्या खराबी थी ?
Answer:
One of the pots had a crack in it.

Activity 4.

Read the story and fill in the blanks in the passage given below.
One of the __1__ had a __2__ in it but the other pot __3__ perfect. The __4 __ pot was half filled but the other pot had __5__ water when the water-bearer reached his master’s house. For __6__ years, this went on __7__ The bearer __8__ only one and a half pots _ 9_ water to his master’s house. Of course, the perfect pot was __10 __ itself. It was perfect for what it was made. But the poor cracked pot was __11__ its crack.
Answer:
1. pots
2. crack
3. was
4. cracked
5. full
6. two
7. daily
8. delivered
9. of
10. proud of
11. ashamed of.

Activity 5.

Who said to whom ?

1. For these past two years. I delivered less water than the other pot because of this crack in my side.
2. My water leaks out all the way back in your master’s house.
3. You don’t get full value for your efforts because of my crack.
4. Today when we return to the master’s house, I want you to notice the beautiful flowers along the path.
5. Did you notice that there were flowers only on your side of the path ?
Answer:
1. The cracked pot to the water-bearer.
2. The cracked pot to the water-bearer.
3. The cracked pot to the water-bearer.
4. The water-bearer to the cracked pot.
5. The water-bearer to the cracked pot.

Activity 6.

Select the right option from the three given.

Question 1.
The water-bearer had ……….. perfect pot.
(a) two
(b) three
(c) one.
Answer:
(c) one

Question 2.
The water-bearer ………….. about the crack in the pot.
(a) did not know
(b) knew
(c) felt ashamed
Answer:
(b) knew

Question 3.
The cracked pot took notice of …………… on their return from the river.
(a) beautiful flowers
(b) water leaking from its crack
(c) the other pot.
Answer:
(a) beautiful flowers

Question 4.
The water-bearer had …………… on one side of the path.
(a) planted flower seeds
(b) planted vegetables
(c) planted small trees.
Answer:
(a) planted flower seeds

Question 5.
The pot …………… its fault.
(a) informed the water-bearer about
(b) apologised to the water-bearer for
(c) tried to hide from the water-bearer.
Answer:
(b) apologised to the water-bearer for

Learning Language

Tenses

The verb in a sentence shows time or state of action.
That is, the time when the action takes place or whether the action is habitual, has been completed or is in progress.

वाक्य में Verb समय या काम की स्थिति बताता है, जैसे कि काम कब होता है; क्या यह प्रतिदिन होता है; यह पूरा हो गया है अथवा अभी चल रहा है।

Present tense is used shows actions happening in the present time (वर्तमान में) and their state.

Examples :
1 She writes a letter.”
She is writing a letter.
She has written a letter.
She has been writing a letter.
In all the sentences, the verb form is in the present tense.

Present Tense
In English grammar, the simple present tense is used for the following four general situations.

1. To say facts, general statements of truth and common-sense ideas that everybody knows.
सत्य या साधारण ज्ञान से जुड़ी आम बातें तथा तथ्य।

2. To state habits, customs and events that happen from time to time.
आदतों, परम्पराओं तथा घटनाओं को समय-समय पर बताने के लिए। :

3. To describe future plans and events.
भविष्य की योजनाओं का वर्णन करने के लिए।

4. To tell jokes, stories and relate sporting events in real-time.
वर्तमान रूप में चुटकुले, कहानियां तथा खेल-घटनाएं सुनाने (बताने) के लिए (जैसे आंखो देखा हाल)
We use V₁, and I, You and a Plural Subject.
1. We pray to God daily.
2. They buy milk from a dairy.
नोट : V₁ = verb on की पहली फार्म
We use V₁ + s/es for a singular subject.
1. She speaks the truth.
2. Meena cooks delicious food.

Fill in the blanks with simple present tense.

1. I …………….. bread. (likes / like)
2. We …………… our duty. (do / does)
3. Rahul …………….. the truth. (speak / speaks)
4. The sun …………. in the east. (rise / rises)
Answer:
1. like
2. do
3. speaks
4. rises.

Activity 7.

Write in the given space what you usually do every morning and evening. Start your sentences with “I”.

Morning	Evening
I get up at 6 o’ clock every morning. I go for a walk every morning. I take my bath every morning. I pray to God every morning. I water the plants every morning. I check my school bag every morning.	I play cricket every evening. I do my homework every evening. I water the plants every evening. I revise my lessons every evening. I study for two hours every evening. I watch T.V. every evening.

Activity 8.

Fill in the blanks with the correct form of the verb (present simple).

1. She ………….. (read) the newspaper every day:
2. We …………….. (come) to school by bus.
3. You ……….. (work) very hard.
4. She …………….. (like) sitting in the sun.
5. We ……………… (play) in the park every day.
6. Neelam and I always …………… (try) to arrive in time.
7. Sanjiv always ……………….. (walk) to school.
8. The dog ……………… (chase) the cat all around the house.
9. We …………….. (eat) together every day.
10. Raju ………………… (speak) several foreign languages.

Answer:
1. reads
2. come
3. work
4. likes
5. play
6. try
7. walks
8. chases
9. eat
10. speaks.

Learning to Listen (Refer to Appendix 1 at page no. 122) The activity requires you to follow instructions.

Activity 9.

Each student takes a piece of paper and the teacher reads the instructions. As you hear the instructions, you will perform the task. For this you must

• close you eyes
• not ask questions.

At the end of the task, you will check if everyone’s paper looks similar.

Activity 10 (Group Work).

You will ask questions from members of your group. The answer to these questions should either be ‘Yes, I do’ or ‘No, I don’t.’ Teacher must monitor each group.
Example.
Question : Do you like biscuits ?
Answer : Yes, I do. / No, I don’t.
Question : Do you think India will win the game ?
Answer : Yes, I do. / No. I don’t.

Question :	Do you get up early ?
Question :	Do you like to play football ?
Question:	Do you go to school in time ?
Question :	Do you help your mother in the kitchen ?
Question :	Do you waste your time ?

Learning to Write

Using the following format write an application for sick leave.

Addressed to The Principal [Name of the school] [Address] [Date] Subject Subject : Application for leave. Salutation Sir / Madam Body of Application I beg to say that I will not be able to attend the school as I am down with viral fever. I have been advised to rest by the doctor for at least [number of days] days. Therefore, kindly grant me leave for [number of days]. I shall be really thankful to you. Closing Thanking youYours obediently [Your name] [Class and section] [Roll No.]

नोट: विघार्थी इस application और उसके format के अनुसार तरह – तरह की Applications लिखने का अभ्यास करें| Now, write an application to your Principal for

1. Remission of fine
2. Full fee concession Use the leave format given above.
Answer:
1. The Headmaster
Govt. High School
Moga
Subject : Application for remission of fine.
Sir
Our English teacher gave us a test on Sunday. My mother was ill. So I could not come to school.
I was fined ten rupees.
I am very poor. Kindly remit my fine and oblige.
Thanking You,
Yours obediently
Raman Kumar
VI C
April 18, 20 ………..
Answer:
2. The Headmaster
D.A.V. High School Amritsar
Subject : Application for fee concession.
Sir
I am a student of VI-B class. My father is a poor man. He is a peon. His pay is very small.
He cannot pay my school fee.
Kindly grant me full fee concession and oblige.
Thanking you
Yours obediently
Krishan Lal
VI B
March 8, 20………

Learning to Use Language

Activity 11 (Pairwork)

Work in pairs. Ask questions about the hobbies and interests of your partner. Then, introduce your partner to the rest of the class. Make notes while you are listening to your partner.
Note : Do it yourself.

Comprehension Of Passages

Read the given passages and answer the questions that follow each.

There was a water bearer in India. He had two large pots. Each pot hung on each end of a pole. He carried these pots on his shoulders. He delivered water to his master in these two pots.One of the pots had a crack in it but the other pot was perfect.

The cracked pot was always half filled but the other pot had full water at the end of the long walk from the river to his master’s house. For two years, this went on daily. The bearer delivered only one and a half pots full of water in his master’s house.

Of course, the perfect pot was proud of itself. It was perfect for what it was made. But the poor cracked pot was ashamed of its crack. It was sad that it could bring only half the water.

(i) What did the water-bearer do with his pots ?
पनहारा अपने बर्तनों का क्या करता था?

(ii) Describe the opposite feelings of the two pots.
दोनों बर्तनों की विरोधी मनोस्थिति का वर्णन करो।

Choose true or false statements and write them in your answer book.
(a) One pot had a crack in it.
(b) For two years he delivered full water.

(iv) Complete the following sentences according to the meaning of the passage.
(a) The …………….. was always half filled.
(b) The water-bearer carried the two pots ……….
Or
Match the words with their meanings.

(a) deliver	hole
(b) crack	supply
	drown

Answer:
(i) The water-bearer supplied water in his pots to his master.
(ii) The perfect pot was proud of itself. But the cracked pot was ashamed of its crack.
(iii)
(a) True
(b) False
(iv)
(a) The cracked pot was always half filled.
(b) The water-bearer carried the two pots on his shoulders.
Or
(a) deliver — supply
(b) crack — hole.

(2) After two years, one day the cracked pot spoke to the water-bearer. “ I am ashamed of myself and I want to say sorry to you.” The water-bearer asked, “Why? What are you ashamed of ?” The pot replied, “For these past two years, I delivered less water than the other pot because of this crack in my side. My water leaks out all the way back to your master’s house. You don’t get full value for your efforts because of my crack.”

The water-bearer felt sorry for the old cracked pot. He said to the pot. “Today when we return to the master’s house. I want you to notice the beautiful flowers along the path.” As they returned from the river, the cracked pot took notice of the sun warming the beautiful wild flowers on his side of the path. It was happy to see the beautiful flowers. But at the end of the path, it still felt bad because it had again leaked out half the water. It apologized to the water-bearer for its fault.

(i) What was the cracked pot sorry for ?
दरार वाले बर्तन को किस बात का खेद था?

(ii) On which side of the path were there beautiful flowers ?
रास्ते के किस ओर सुंदर फूल थे?

(ii) Choose true or false statements and write them in your answer book.
(a) The water-bearer was angry with the cracked pot.
(b) The cracked pot apologized to the water-bearer for its fault.

(iv) Complete the following sentences according to the meaning of the passage.
(a) It was happy to see ……………..
(b) You don’t get full value for your efforts because ………….
Or
Match the words with their meanings :

(a) apologize	say sorry
(b) fault	effort
	flaw

Answer:
(i) The cracked pot was sorry for delivering less water than the other pot.
(ii) The beautiful flowers were on the side of the cracked pot.
(iii)
(a) False
(b) True.
(iv)
(a) It was happy to see the beautiful flowers.
(b) You don’t get full value for your efforts because of my crack.
Or
(a) apologize — say sorry
(b) fault — flaw

(3) The bearer said to the pot, “Did you notice that there were flowers only on your side of the path. There were no flowers on the other pot’s side ? I knew about your crack. I planted flower seeds on your side of the path and every day while we walked back from the river, the leaked water fell on them. Without you being just the way you are, we would not have seen these beautiful flowers.”

(i) Where were the flowers ?
फूल कहां थे?

(ii) Who had planted flower seeds ?
फूलों के बीज किसने बोये थे?

(iii) Choose true or false statements and write them in your answer book.
(a) The leaked water fell on the seeds.
(b) The water-bearer did not know about the crack in the pot.

(iv) Complete the following sentences according to the meaning of the passage.
(a) There were no flowers on ………….
(b) Without you, we would not have seen ……
Or
Match the words with their meanings :

(a) notice	planter
(b) bearer	observe
	carrier

Answer:
(i) The flowers were only on the side of the cracked pot.
(ii) The water-bearer had planted flower seeds.
(iii)
(a) True
(b) False
(iv)
(a) There were no flowers on the other side.
(b) Without you, we would not have seen these beautiful flowers.
Or
(a) notice – observe
(b) bearer carrier

Use Of Words / Phrases In Sentences

1. Perfect (Complete / flawless) —
He is perfect in his job.
वह अपने काम में पूर्ण है।

2. Proud of (pleased with, glad at) —
I am proud of my mother.
मुझे अपनी मां पर गर्व है।

3. Ashamed of (felt small) —
The boy was ashamed of his misdeed.
लड़का अपने बुरे काम पर शर्मिंदा था।

4. Deliver (carry, to take) —
Please deliver my message to your father.
कृप्या मेरा संदेश तुम्हारे पिता जी को दे दो।

5. Apologise (say sorry) —
He did not apologise for his fault.
उसने अपनी गलती के लिए क्षमा याचना नहीं की।

6. Fault (something wrong / mistake) —
There is fault in this bulb.
इस बल्ब में कोई खराबी है।

7. Planted (grew) —
We planted ten new trees yesterday.
कल हमने दस नये वृक्ष उगाए।

8. Of course (Undoubtedly) —
निः संदेह आप मेरे मित्र है।

Word Meanings.

The Cracked Pot Summary in Hindi

There was a water ………. of my crack.”

भारत में एक पनहारा (पानी लाने वाला) था। उसके पास दो बड़े बर्तन (घड़े) थे। प्रत्येक घड़ा एक डंडे के सिरे पर लटका रहता था। वह इन घड़ों को अपने कंधे पर उठाता था। वह इन दोनों घड़ों में अपने मालिक को पानी पहुँचाता था। इनमें से एक घड़े में एक दरार थी परन्तु दूसरा घड़ा बिल्कुल ठीक था। नदी से दूर उसके मालिक के घर तक चलतेचलते दरार वाला घड़ा सदा आधा (भरा) रह जाता था। परन्तु दूसरा घड़ा पानी से पूरा भरा रहता था।

नि:सदेह ठीक घड़े को अपने ऊपर गर्व था। वह उस कार्य के लिए पूर्ण था जिसके लिए उसे बनाया गया था। परन्तु बेचारा दरार वाला घड़ा अपनी दरार के लिए शर्मिंदा था। उसे इस बात का दुःख था कि वह केवल आधा पानी ही ला सकता है। दो साल तक प्रतिदिन ऐसे ही चलता रहा। पनहारा अपने मालिक के घर केवल डेढ़ घड़ा पानी ही पहुंचाता था।

दो वर्षों बाद, एक दिन दरार वाला घड़ा पनहारे से बोला, “मैं अपने आप से शर्मिंदा हूँ। और मैं आपसे माफी मांगना चाहता हूँ।” पनहारे ने कहा, “क्यों ? तुम्हें किस बात की शर्मिंदगी है।” घड़े ने उत्तर दिया, “इन दो सालों में मैंने दूसरे घड़े की अपेक्षा अपनी दरार की वजह से कम पानी दिया है। मेरा पानी तुम्हारे मालिक के घर तक बहता रहता है। तुम्हें मेरी दरार के कारण अपनी मेहनत का पूरा मूल्य नहीं मिल पाता।”

The water bearer ………………………… beautiful flowers.”

पनहारे ने दरार वाले पुराने घड़े के प्रति खेद प्रकट किया। उसने घड़े से कहा, “मैं चाहता हूँ कि आज जब हम वापिस मालिक के घर की ओर आएं तो तुम रास्ते के साथ-साथ सुन्दर फूलों की ओर ध्यान देना ।”
जब वे नदी से लौटे, दरार वाले घड़े ने रास्ते में सुन्दर जंगली फूलों को ध्यान से देखा जिन्हें धूप की गर्मी मिल रही थी। वह सुन्दर फूलों को देखकर खुश हुआ, परन्तु पंगडंडी के अंत में उसे अब भी बुरा महसूस हुआ क्योंकि उसका आधा पानी फिर से निकल गया था। उसने अपनी गलती के लिए पनहारे से माफ़ी मांगी।

पनहारे ने घड़े से कहा, “क्या तुमने ध्यान दिया कि पगडंडी के रास्ते में फूल केवल तुम्हारी ओर ही थे। दूसरे घड़े की ओर एक भी फूल नहीं था। मुझे तुम्हारी दरार के बारे में पता था। मैंने रास्ते पर तुम्हारी ओर ही फूलों के बीज बोये थे और प्रतिदिन नदी से वापिस आते हुए दरार से बहता हुआ पानी इन पर गिरता था। तुम्हारे बिना, जैसे कि तुम (छेद वाले) हो, हम इन सुन्दर फूलों को नहीं देख सकते थे।

Retranslation Of The Isolated Sentences

1. He had two large pots. — उसके पास दो बड़े बर्तन (घड़े) थे।
2. He carried these pots on his shoulders. — वह इन घड़ों को अपने कंधों पर उठाता था।
3. One of the pots had a crack in it. — घड़ों में से एक घड़े में दरार थी।
4. The perfect pot was proud of itself. — सही घड़े को अपने ऊपर गर्व था।
5. The poor cracked pot was ashamed of its crack. — बेचारा दरार वाला घड़ा अपनी दरार के लिए शर्मिंदा था।
6. I want to say sorry to you. — मैं आपसे माफी माँगना चाहता हूँ।
7. You don’t get full value for your efforts. — तुम्हें तुम्हारे प्रयत्नों का पूरा मूल्य नहीं मिलता।
8. I want you to notice the beautiful flowers along the path — मैं चाहता हूँ कि तुम रास्ते के साथ-साथ सुन्दर फूलों पर ध्यान दो।
9. There were no flowers on the other pot’s side. — दूसरे घड़े की ओर कोई भी फूल नहीं था।
10. I planted flower seeds on your side of the path.– मैंने रास्ते पर तुम्हारी ओर ही फूलों के बीज बोये थे।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Kala ਕਾਲ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Punjabi Grammar ਕਾਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕਾਲ ਕਿੰਨੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਸਹਿਤ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਿਰਿਆ ਕੰਮ ਦੇ ਹੋਣ ਨਾਲ ਕੰਮ ਦਾ ਸਮਾਂ ਵੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ । ਸਮੇਂ ਜਾਂ ਕਾਲ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ।

(ਉ) ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ : ਜਿਹੜੀ ਕਿਰਿਆ ਹੁਣ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਕਾਲ, ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-
(ੳ) “ਮੈਂ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ ।
(ਅ) ‘ਉਹ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ।

(ਅ) ਭੂਤਕਾਲ : ਜੋ ਕਿਰਿਆ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਦਾ ਕਾਲ, ਭੂਤਕਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ; ਜਿਵੇਂ-
(ਉ) ‘ਮੈਂ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ ।
(ਅ) ‘ਉਹ ਖੇਡਦੀ ਸੀ ।

(ੲ) ਭਵਿੱਖਤ ਕਾਲ :
ਜਿਹੜੀ ਕਿਰਿਆ ਅੱਗੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਹੋਣੀ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਦਾ ਕਾਲ, ਭਵਿੱਖਤ ਕਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ-
(ਉ) “ਮੈਂ ਪੜਾਂਗਾ ।
(ਅ) ‘ਉਹ ਖੇਡੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਚੁਣੋਹੱਸਣਾ, ਰੱਜਣਾ, ਰੱਜ, ਮੰਨਣਾ, ਮਨ, ਖੇਡਣਾ, ਖੇਡ, ਰੋਂਦਾ, ਰੋਣਾ, ਰੋਣ, ਜਾਣਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਹੱਸਣਾ, ਰੱਜਣਾ, ਮੰਨਣਾ, ਖੇਡਣਾ, ਰੋਂਦਾ, ਰੋਣਾ, ਜਾਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਕਿਹੜੇ ਕਾਲ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ?
(ੳ) ਭਾਰਤ ਦੀ ਟੀਮ ਮੈਚ ਖੇਡੇਗੀ ।
(ਅ) ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਜੀ ਭਾਸ਼ਣ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ।
(ਇ) ਅਧਿਆਪਕਾ ਪੜ੍ਹਾ ਰਹੀ ਹੈ ।
(ਸ) ਰਾਜੁ ਅੱਠਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚੋਂ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ।
(ਹ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਰਿਆ ਪਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ।
(ਕ) ਸ਼ਰਮਾ ਜੀ ਜੱਜ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਅ ਰਹੇ ਸਨ ।
(ਖ) ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਜੀ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ।
(ਗ) ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਿੱਖਿਆ ਅਫ਼ਸਰ ਸਕੂਲ ਦੀ ਚੈਕਿੰਗ ਕਰਨਗੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਭਵਿੱਖਤ ਕਾਲ
(ਅ) ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ
(ਇ) ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ
(ਸ) ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ
(ਹ) ਭੂਤਕਾਲ
(ਕ) ਭੂਤਕਾਲ
(ਖ) ਭੂਤਕਾਲ
(ਗ) ਭਵਿੱਖਤ ਕਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ ਦੇ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਭੂਤਕਾਲ ਵਿੱਚ ਬਦਲੋ
(ਉ) ਸਚਿਨ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖੇਡਦਾ ਹੈ ।
(ਆ) ਚੋਰ ਚੋਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
(ਇ) ਸੂਰਜ ਨਿਕਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਪਸ਼ੂ ਘਾਹ ਚਰਦੇ ਸਨ ।
(ਹ) ਗੱਡੀ ਚਲੀ ਗਈ ਹੈ ।
(ਕ) ਬੱਚਾ ਪਤੰਗ ਉਡਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
(ਖ) ਮੈਂ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਘੁੰਮ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸਚਿਨ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖੇਡਦਾ ਸੀ ।
(ਅ) ਚੋਰ ਚੋਰੀ ਕਰਦਾ ਸੀ ।
( ਸੂਰਜ ਨਿਕਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਸ) ਪਸ਼ੂ ਘਾਹ ਚਰਦੇ ਸਨ ।
(ਹ) ਗੱਡੀ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ ।
(ਕ) ਬੱਚਾ ਪਤੰਗ ਉਡਾਉਂਦਾ ਸੀ ।
(ਖ) ਮੈਂ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਘੁੰਮ ਰਿਹਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ ਦੇ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਭਵਿੱਖਤ ਕਾਲ ਵਿਚ ਬਦਲੋ
(ਉ) ਵਰਖਾ ਪੈ ਰਹੀ ਹੈ !
(ਅ) ਘੋੜੇ ਦੌੜਦੇ ਹਨ ।
(ੲ) ਮੱਝਾਂ ਚਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ।
(ਸ) ਕੁੜੀਆਂ ਖੇਡ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ।
(ਹ) ਸੁਰਜੀਤ ਹਾਕੀ ਖੇਡ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਵਰਖਾ ਪੈ ਰਹੀ ਹੋਵੇਗੀ ।
(ਅ) ਘੋੜੇ ਦੌੜਨਗੇ ।
(ੲ) ਮੱਝਾਂ ਚਰ ਰਹੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ।
(ਸ) ਕੁੜੀਆਂ ਖੇਡ ਰਹੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ।
(ਹ) ਸੁਰਜੀਤ ਹਾਕੀ ਖੇਡ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਭੂਤਕਾਲ ਵਿਚ ਬਦਲੋ
(ਉ) ਜਾਦੂਗਰ ਜਾਦੂ ਦਿਖਾਏਗਾ ।
(ਅ) ਰੀਟਾ ਪਾਠ ਪੜ੍ਹੇਗੀ ।
(ੲ) ਪੁਜਾਰੀ ਆਰਤੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਬੱਚੇ ਗੀਤ ਗਾ ਰਹੇ ਹਨ ।
(ਹ) ਮੱਝਾਂ ਚਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ।
(ਕ) ਪੰਛੀ ਆਕਾਸ਼ ਵਿਚ ਉੱਡ ਰਹੇ ਹਨ ।
(ਖ) ਕਵੀ ਕਵਿਤਾ ਸੁਣਾਏਗਾ ।
(ਗ) ਬੱਚਾ ਪਤੰਗ ਉਡਾਏਗਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਜਾਦੂਗਰ ਨੇ ਜਾਦੂ ਦਿਖਾਇਆ ।
(ਅ) ਰੀਟਾ ਨੇ ਪਾਠ ਪੜਿਆ ।
(ੲ) ਪੁਜਾਰੀ ਆਰਤੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਸ), ਬੱਚੇ ਗੀਤ ਗਾ ਰਹੇ ਸਨ ।
(ਹ) ਮੱਝਾਂ ਚਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ।
(ਕ) ਪੰਛੀ ਆਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਉੱਡ ਰਹੇ ਸਨ ।
(ਖ) ਕਵੀ ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਸੁਣਾਈ ।
(ਗ) ਬੱਚਾ ਪਤੰਗ ਉਡਾਉਂਦਾ ਸੀ ।