Class 6

Punjab State Board PSEB 6th Class English Book Solutions Poem 3 I am Writing a Letter Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 English Poem 3 I am Writing a Letter

Activity 1.

Look up the following words in a dictionary. You should seek the following information about the words and put them in your WORDS notebook.
1. Meaning of the word as used in the lesson/Adjective/Noun/Verb, etc.)
2. Pronunciation (The teacher may refer to the dictionary or the mobile phone for correct pronunciation)
3. Spellings

clearly	anxious	travels
blot	envelope	turn over

Vocabulary Expansion

Activity 2.

Make meaningful sentences of the following words.

1. anxious – I am anxious to know about your health.
2. envelope – Open this envelope. There is a letter in it.
3. blotting paper – I dried up the ink with a piece of blotting paper.

Learning to Read and Comprehend

Activity 3.

Answer the following questions.

Question 1.
Who is the poet writing the letter to ?
कवि किस को पत्र लिख रहा है ?
Answer:
The poet is writing the letter to his mother.

Question 2.
What did the poet write on the envelope ?
कवि ने लिफ़ाफ़े पर क्या लिखा ?
Answer:
The poet wrote the date and the address on the envelope.

Question 3.
Why was the poet anxious ?
कवि चिंतित क्यों था ?
Answer:
The poet was anxious to write the letter neatly.

Question 4.
What is the meaning of ‘My pen travels slowly’ ?
‘My pen travels slowly’ का क्या अर्थ है ?
Answer:
It means that he writes very slowly.

Question 5.
What is the meaning of ‘There’s just room for ten’ ?
“There’s just room for ten’ का क्या अर्थ है ?
Answer:
It means that the room was left for ten words only.

Learning Language

Adverbs

Look at the underlined words in the following sentences :
नीचे दिए गए वाक्यों में रेखाकिंत शब्दों पर ध्यान दें।
1. The dog works faithfully for his master.
2. We cannot see clearly in the dark.
3. The old man is walking slowly.
4. Please do the work carefully.
The underlined words tell us how the actions have been done. Such words are called adverbs.
रेखांकित शब्द हमें यह बताते हैं कि क्रिया कैसे हुई। ऐसे शब्द Adverbs कहलाते हैं।

Activity 4.

Pick out adverbs in the following sentences.
1. The dog barked loudly.
2. The boy talked rudely.
3. The child cried bitterly.
4. We sleep early at night.
5. The king treated his people kindly.
Answer:
1. loudly
2. rudely
3. bitterly
4. early
5. kindly.
An adverb is a word that tells us more about a verb. The function of adverbs is to add to the meaning of the verb. Adverbs are used to modify a verb, an adjective or another adverb.

Adverb वह शब्द है जो किसी verb, adjective या किसी अन्य Adverb के बारे में कुछ बताता है। Adverb प्रायः-ly जोड़ कर बनाए जाते हैं।

For Example:
‘Clear’ is an adjective. “Clear’ is modified by adding-ly’ to it i.e. “clearly’.

Adjectives

Adjectives are used to add more to the ‘noun’ in a sentence. It describes the noun. It is also called the describing word.

किसी Noun की विशेषता बताने वाले शब्द Adjectives कहलाते है इन्हें ‘decribing words’ भी कहा जाता है, क्योंकि यह Noun की कुछ और अधिक व्याख्या करते हैं।

Examples :
1. He is a tall boy.
2. Reena is a rich girl.
3. I have a warm blanket.
4. Harry is a strong boy.

Activity 5.

Find any five ‘describing words’ from the poem and write them in the space provided. Also, write the word that it describes.
For example : Once there was a big green tree. Little boy played under its cool shade.

Describing Word (Adjective)	Described Word (Noun)
1. big	tree
2. little	boy
3. cool	shade
4. long	sheet
5. evening	post
6. right	address
7. Dearest	mummy
8. nice	blotting paper

Activity 6.

Make sentences about yourself using adjectives.
My name is (विद्यार्थी स्वयं लिखें)

1. I am a good boy.
2. I live in a ……….. small village.
3. I have a ……….. big house.
4. It is a very beautiful house.
5. I study in a famous school. It is the best school in my city.
6. My school has many flower, plants and green trees.
Adjectives can be used to compare the qualities in a person, animal or a thing.
Adjectives का प्रयोग व्यक्तियों, वस्तुओं तथा जीवों के गुणों की तुलना करने के लिए भी किया जाता है।
Examples :
1. Harry is a strong boy.
2. Monu is stronger than Harry.
3. Vicky is the strongest.
The word “strong’ शक्तिशाली) is a quality. ‘Monu is stronger (अधिक शक्तिशाली) than Harry’ means Monu is more strong than Harry. Vicky is the strongest (सबसे शक्तिशाली) means that Vicky is stronger than both Harry and Monu. In the sentences above, there is a comparison of the quality i.e. strong.

In English grammar, it is called degrees of comparison.

Let us look at the following three tables. The tables show the degrees of comparison in different types of adjectives :

Positive	Comparative	Superlative
strong	stronger	strongest
kind	kinder	kindest
long	longer	longest
small	smaller	smallest
sweet	sweeter	sweetest
tall	taller	tallest
young	younger	youngest
fat	fatter	fattest
slim	slimmer	slimmest
deep	deeper	deepest

Positive	Comparative	Superlative
beautiful	more beautiful	most beautiful
active	more active	most active
helpful	more helpful	most helpful
careful	more careful	most careful
attractive	more attractive	most attractive
popular	more popular	most popular
faithful	more faithful	most faithful
famous	more famous	most famous
difficult	more difficult	most difficult
intelligent	more intelligent	most intelligent
polite	more polite	most polite

Positive	Comparative	Superlative
bad	worse	Worst
good	better	best
far	farther	farthest
little	less	least
much	more	most
some	more	most
many	more	most

Activity 7.

Here are some sentences making comparisons between two things.

Fill in the blanks with the most suitable form of the adjective given in the brackets :

1. My room is ____ (big) than yours.
2. Sachin’s score is ____ (good) than Sehwag’s.
3. The Pacific Ocean is ____ (deep) than the Arctic Ocean.
4. The Arctic Ocean is ____ (cold) than the Indian Ocean.
5. Ravi is ____ (polite) than Sunny.
6. My sister is ___ (tall) than me.
7. A rose is _____ (beautiful) than a marigold.
8. The earth is ___ (large) than the moon.
9. A ounce is ___ (little) than a pound.
10. Learning Mandarin is ____ difficult than learning English.
Answer:
1. bigger
2. better
3. deeper
4. colder
5. more polite
6. taller
7. more beautiful
8. larger
9. less
10. more difficult.

Activity 8.

Complete the following sentences by using the correct form of adjective given in bold.
Example : I have a fast car, but my friend’s car is Complete sentence : I have a fast car, but my friend’s car is faster.

1. This is a nice dog, It’s much ____ than my friend’s dog.
2. Here is Laxmi. She’s five years old. Her brother Ram is ten. Ram is ____
3. Anita has an interesting hobby, but my sister has the ____ hobby in the world.
4. Last holiday I read a good book. My father gave me an even ____ book last weekend.
5. School is boring, but homework is ____ than school.
6. Skateboarding is a dangerous hobby. Bungee jumping is ____than skateboarding.
7. This magazine is cheap, but that one is ____
8. We live in a small house, but my grandparents’ house is even ____ than ours.
Answer:
1. nicer
2. older
3. most interesting
4. better
5. more boring
6. more dangerous
7. cheaper
8. smaller.

Adverbs

When an adverb modifies a verb, it usually tells us how, when, where, how often and how much the action is performed.
Adverb प्रायः यह बताता है क्रिया कौसे, कब, कहां, कितनी बार या कितनी हुई
Examples :
1. How : He crossed the road quickly.
2. When : We ran a race yesterday.
3. Where : He sat here.
4. How often : She goes for a jog daily.
5. How much : My timing in the 100 meter race was the fastest.

Activity 9.

Underline the adverbs in the following sentences.
1. Sunita kept her bag carefully in the cupboard.
2. Urmil walks gracefully.
3. The police took timely action.
4. Harish always wakes up at 5 o’clock.
5. I came home early from the office.
6. I checked my purse thoroughly but could not find the pen.
7. Please come quietly in my room.
8. He walked slowly after the operation.
9. Where did you go yesterday ?
10. Write clearly.
Answer:
1. carefully
2. gracefully
3. timely
4. always
5. early
6. thoroughly
7. quietly
8. slowly
9. yesterday
10. clearly.

Activity 10.

Adverbs add to the meaning of a verb. Write in the space provided the verb and the adverb in each sentence in activity 9. The first one is given as an example.

S.No.	Verb	Adverb
1.	kept	carefully
2.	walks	gracefully
3.	took	timely
4.	wakes (up)	always
5.	came	early
6.	checked	thoroughly
7.	come	quietly
8.	walked	slowly
9.	went	yesterday
10.	write	clearly

Learning to Read and Comprehend

Activity 11.

The poem is about writing a letter. Write the steps of writing a letter mentioned in the poem. One is done for you.

Writing the date clearly….

• Writing the right address
• Salutation / e.g. Dearest Mummy
• Contents or Body of the letter
• Closing
• Signature

Learning to speak

Activity 12.

Practise speaking the following words with your teacher. Stress the letters in capitals more than others in each word.
Answer:
1. LEtter (R is silent)
2. POst — (पो ….)
3. MOst — (मो….)
4. PERson (R is silent) — (प….)
5. ADDress — (एड् ….)
6. beGIN — (…. गिन)
7. TRAvels — ( ट्रै …)
8. ANxious — (एं …)
9. ENvelope — ( एँन् )

नोट : विद्यार्थी इन शब्दों का उच्चारण करते समय Capital letters पर अधिक जोर दे | जैसे POst
We use language for talking, reading, writing and listening.
हम बोलते, पढ़ते, लिखते और सुनते समय भाषा का प्रयोग करते हैं।
Let us do an activity of using the language. Let us write a message.

What is a message ?
A message is short. It has information for someone. These days we can use mobile phones to talk but it is still important to know how to write a brief message.

Important points to remember :
कोई Message लिखते समय निम्नलिखित बातों का ध्यान रखें।

1. Place the message within a box.
2. Do not write the address of the sender or the receiver.
3. Do not exceed the word limit of 50 words
4. Mention the time and date of the message.
5. Begin with a brief salutation.
6. Write in the reported speech.
7. Write only the essential points. Do not add anything extra.
8. You can use abbreviations and symbols.
9. Write your name at the end of the message.
10. Keep it informal.

Message Format

Message Time Date Salutation Content (Not More Than 50 Words) Name

Activity 13.

Let’s read a telephonic conversation between Navneet and Vineeta.

Navneet : Hello, Is that 2626068 ?
Vineeta : Yes.
Navneet : Am I talking to Harneet ?
Vineeta : May I know who is calling ?
Navneet : I am Navneet. I study in the same college as Harneet. Is she there?
Vineeta : No, she has gone to the market. Why don’t you call her on her mobile ?
Navneet : I tried but it was not reachable. I need to give her a message.
Vineeta : You can give me the message.
Navneet : Tell her that the trip for tomorrow has been postponed and she must come ready for regular classes.
Vineeta : I will tell her.
Navneet : Thank your.

Vineeta has to go to her friend’s house so she writes the message for Harneet and pastes on the refrigerator.

Message January 22, 20……. 5 pm Hello Harneet Navneet called to tell you that your college trip has been postponed and there will be regular classes tomorrow. Vineeta.

नोट : विद्यार्थी दिए गए format तथा message का अध्ययन करें तथा अपने friends को school से जुड़े messages लिखने का अभ्यास करें।

Activity 14.

You are the Principal of a school. You have received a phone call from a students’ father. The name of the student is Amrinder. He studies in 6th class. His father has said that Amrinder’s grandmother is not well and he should reach home quickly. Write a message for the student. [The message is to be sent to him in the Class.) :

MESSAGE Feb. 26, 20….. 11 a.m. Amrinder, the student of class 6th is informed that his grandmother is not well and his father wants him to reach home quickly. A.B. Singh (Principal)

Comprehension Of Stanzas

Read stanzas given below and answer the questions that follow each :

(1) I am writing a letter
To send by the evening post
It is to the person
I care for the most,
Write the date clearly
And put the right address.
And begin ‘Dearest Mummy’,
(Did anyone guess ?)

1. Who is the poet writing the letter to ?
कवि किस को पत्र लिख रहा है ?

2. How will he send it ?
वह इसे कैसे भेजेगा ?

3. Why does he use the word ‘Dearest for his Mummy?
वह अपनी मां के लिए ‘Dearest’ शब्द का प्रयोग क्यों करता है?

4. What does he write on the envelope ?
वह लिफ़ाफे पर क्या लिखता है ?

5. Write the name of the poem and the poet.
कविता और कवि का नाम लिखें।
Answer:
1. The poet is writing the letter to his mother.
2. He will send it by the evening post.
3. He uses this word because she is the person he loves and cares the most.
4. The name of the poem is ‘I am Writing a letter’. The name of its poet is Margaret G.
Rhodes.

(2) My new pen travels slowly
All down the long sheet,
Because I am so anxious
To keep it all neat.
I carefully blot it
To dry up the ink
Such nice blotting paper
The colour is pink !

1. Write the name of the poem and the poet.
कवि और कविता का नाम लिखें।

2. Why does the poet’s pen run slowly ?
कवि का पेन् धीरे क्यों चलता है ?

3. What is he anxious about ?
वह किस बात के लिए चिंतित है ?

4. What does he use to dry up the ink ? What is its colour ?
वह स्याही को सुखाने के लिए किस चीज़ का प्रयोग करता है ? यह किस रंग की है ?
Or
Write two pairs of rhyming words in the stanza.
पद्य में से दो जोड़े एक जैसी लय वाले शब्दों के लिखें।
Answer:
1. The name of the poem is ‘I am Writing a Letter and that of the poet is Margaret G.
Rhodes.
2. His pen runs slowly because it is new.
3. He is anxious about the neatness of his letter.
4. He uses a blotting paper to dry up the ink. Its colour is pink.
Or
sheet-neat ; ink-pink.

(3) I turn the page over
And on goes my pen,
Till lastly come kisses,
There’s just room for ten
The envelope’s ready
I put the stamp on,
And run to the postbox,
And now it has gone.

1. When does the writer’s pen become fast ?
लेखक का पेन् तेज़ कब होता है ?

2. When does he put the stamp on the envelope ?
वह लिफ़ाफ़े पर टिकट कब लगाता है ? .

3. What does he write in the last lines ?
अंतिम पंक्तियों में वह क्या लिखता है ?

4. Why does he run to the postbox ?
वह दौड़ कर पोस्ट बॉक्स पर क्यों जाता है ?
Or
Write the words that rhyme with each other in the stanza.
पद्य में से वे शब्द लिखें जिनकी लय एक जैसी है।
Answer:
1. His pen becomes fast after he turns the page over.
2. He puts the stamp on the envelope when the letter is ready.
3. He expresses his love for his mother in the last lines.
4. He runs to the postbox to post his letter.
Or
pen-ten; on-gone.

Word Meanings

I am Writing a Letter Poem Summary in English

I am Writing a Letter Summary in English

To write a letter for a child is happy experience. If the letter is for its mother, the experience becomes more exciting. In this poem too, a child is writing a letter to its mother. It addresses her as ‘Dearest Mummy.’ It is anxious to write the letter very neatly. So it writes very slowly. If a drop of ink leaks and makes a blot on the sheet. it dries, it up with a piece of nice bloting paper.

The child gets fast after turning over the page. It writes its love and kisses for its mother. It stops when a little space in left. In the ends it puts a stamp on the letter and runs to the postbox to post it. It is happy that its letter has gone now.

I am Writing a Letter Summary in Hindi

कवि (बच्चा) अपनी मां को एक पत्र लिख रहा है। वह इसे शाम की डाक से भेजेगा। वह अपनी मां से सबसे ज़्यादा प्रेम करता है और उसके लिए Dearest Mummy शब्दों का प्रयोग करता है। वह बहुत धीरे-धीरे लिखता है, क्योंकि उसका पेन् नया है। लिफ़ाफ़ा (पत्र) काफ़ी लम्बा है और वह साफ़-साफ़ लिखना पसंद करता है।

पत्र पर स्याही गिरने पर में वह उसे गुलाबी स्याही-चूस से सुखा देता है ताकि पत्र साफ़ दिखे। अंत में जगह थोड़ी रह जाती है तो वह अपनी मां को प्रेम भरे और चुम्बन भरे शब्द लिखता है। पत्र पूरा होते ही वह लिफ़ाफ़े को बंद करके उस पर डाक-टिकट लगाता है और दौड़ कर पोस्ट बॉक्स पर जाता है। अब उसका पत्र चला गया है।

Punjab State Board PSEB 6th Class English Book Solutions Chapter 7 The Cracked Pot Tree Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 English Chapter 7 The Cracked Pot

Activity 1.

Look up the following words in a dictionary. You should seek the following information about the words.
1. Meaning of the word as used in the lesson (Adjective/Noun/Verb, etc.)
2. Pronunciation (The teacher may refer in the dictionary or the mobile phone for correct pronunciation.)
3. Spellings

water-bearer	delivered	perfect
ashamed	planted	apologised

Vocabulary Expansion

Activity 2.

Look at the words given below. Write as many words as you can think of that may be related to the given words.

Example: Flowers –
yellow, beautiful, smell, lovely, soft, pretty bunch, bouquet, etc.

crack — big, small, leak, pot, earth etc..
planted — tree, flower, plants, seeds, flower-pot etc.
seeds — grow, plants, improved, wheat, saplings etc.
river — long, clean, slow, small, lovely, bath etc.
Pot — big, small, cracked, perfect, earthen, copper etc.
house — big, small, drawing room, beautiful, store, white-washed etc.

Learning to Read and Comprehend

Activity 3.

Read the story and answer the following questions.

Question 1.
How many pots did the water-bearer have ?
पनहारे के पास कितने बर्तन थे ?
Answer:
The water-bearer had two pots.

Question 2.
How did he carry the pots ?
वह बर्तन कैसे उठाता था?
Answer:
He carried the pots on his shoulders with the help of a pole.

Question 3.
Where did he live ?
वह कहां रहता था ?
Answer:
He lived in India.

Question 4.
What did he do with the pots ?
वह बर्तनों का क्या करता था ?
Answer:
He delivered water to his master in the pots.

Question 5.
What problem did one of the pots have ?
एक घड़े (बर्तन) में क्या खराबी थी ?
Answer:
One of the pots had a crack in it.

Activity 4.

Read the story and fill in the blanks in the passage given below.
One of the __1__ had a __2__ in it but the other pot __3__ perfect. The __4 __ pot was half filled but the other pot had __5__ water when the water-bearer reached his master’s house. For __6__ years, this went on __7__ The bearer __8__ only one and a half pots _ 9_ water to his master’s house. Of course, the perfect pot was __10 __ itself. It was perfect for what it was made. But the poor cracked pot was __11__ its crack.
Answer:
1. pots
2. crack
3. was
4. cracked
5. full
6. two
7. daily
8. delivered
9. of
10. proud of
11. ashamed of.

Activity 5.

Who said to whom ?

1. For these past two years. I delivered less water than the other pot because of this crack in my side.
2. My water leaks out all the way back in your master’s house.
3. You don’t get full value for your efforts because of my crack.
4. Today when we return to the master’s house, I want you to notice the beautiful flowers along the path.
5. Did you notice that there were flowers only on your side of the path ?
Answer:
1. The cracked pot to the water-bearer.
2. The cracked pot to the water-bearer.
3. The cracked pot to the water-bearer.
4. The water-bearer to the cracked pot.
5. The water-bearer to the cracked pot.

Activity 6.

Select the right option from the three given.

Question 1.
The water-bearer had ……….. perfect pot.
(a) two
(b) three
(c) one.
Answer:
(c) one

Question 2.
The water-bearer ………….. about the crack in the pot.
(a) did not know
(b) knew
(c) felt ashamed
Answer:
(b) knew

Question 3.
The cracked pot took notice of …………… on their return from the river.
(a) beautiful flowers
(b) water leaking from its crack
(c) the other pot.
Answer:
(a) beautiful flowers

Question 4.
The water-bearer had …………… on one side of the path.
(a) planted flower seeds
(b) planted vegetables
(c) planted small trees.
Answer:
(a) planted flower seeds

Question 5.
The pot …………… its fault.
(a) informed the water-bearer about
(b) apologised to the water-bearer for
(c) tried to hide from the water-bearer.
Answer:
(b) apologised to the water-bearer for

Learning Language

Tenses

The verb in a sentence shows time or state of action.
That is, the time when the action takes place or whether the action is habitual, has been completed or is in progress.

वाक्य में Verb समय या काम की स्थिति बताता है, जैसे कि काम कब होता है; क्या यह प्रतिदिन होता है; यह पूरा हो गया है अथवा अभी चल रहा है।

Present tense is used shows actions happening in the present time (वर्तमान में) and their state.

Examples :
1 She writes a letter.”
She is writing a letter.
She has written a letter.
She has been writing a letter.
In all the sentences, the verb form is in the present tense.

Present Tense
In English grammar, the simple present tense is used for the following four general situations.

1. To say facts, general statements of truth and common-sense ideas that everybody knows.
सत्य या साधारण ज्ञान से जुड़ी आम बातें तथा तथ्य।

2. To state habits, customs and events that happen from time to time.
आदतों, परम्पराओं तथा घटनाओं को समय-समय पर बताने के लिए। :

3. To describe future plans and events.
भविष्य की योजनाओं का वर्णन करने के लिए।

4. To tell jokes, stories and relate sporting events in real-time.
वर्तमान रूप में चुटकुले, कहानियां तथा खेल-घटनाएं सुनाने (बताने) के लिए (जैसे आंखो देखा हाल)
We use V₁, and I, You and a Plural Subject.
1. We pray to God daily.
2. They buy milk from a dairy.
नोट : V₁ = verb on की पहली फार्म
We use V₁ + s/es for a singular subject.
1. She speaks the truth.
2. Meena cooks delicious food.

Fill in the blanks with simple present tense.

1. I …………….. bread. (likes / like)
2. We …………… our duty. (do / does)
3. Rahul …………….. the truth. (speak / speaks)
4. The sun …………. in the east. (rise / rises)
Answer:
1. like
2. do
3. speaks
4. rises.

Activity 7.

Write in the given space what you usually do every morning and evening. Start your sentences with “I”.

Morning	Evening
I get up at 6 o’ clock every morning. I go for a walk every morning. I take my bath every morning. I pray to God every morning. I water the plants every morning. I check my school bag every morning.	I play cricket every evening. I do my homework every evening. I water the plants every evening. I revise my lessons every evening. I study for two hours every evening. I watch T.V. every evening.

Activity 8.

Fill in the blanks with the correct form of the verb (present simple).

1. She ………….. (read) the newspaper every day:
2. We …………….. (come) to school by bus.
3. You ……….. (work) very hard.
4. She …………….. (like) sitting in the sun.
5. We ……………… (play) in the park every day.
6. Neelam and I always …………… (try) to arrive in time.
7. Sanjiv always ……………….. (walk) to school.
8. The dog ……………… (chase) the cat all around the house.
9. We …………….. (eat) together every day.
10. Raju ………………… (speak) several foreign languages.

Answer:
1. reads
2. come
3. work
4. likes
5. play
6. try
7. walks
8. chases
9. eat
10. speaks.

Learning to Listen (Refer to Appendix 1 at page no. 122) The activity requires you to follow instructions.

Activity 9.

Each student takes a piece of paper and the teacher reads the instructions. As you hear the instructions, you will perform the task. For this you must

• close you eyes
• not ask questions.

At the end of the task, you will check if everyone’s paper looks similar.

Activity 10 (Group Work).

You will ask questions from members of your group. The answer to these questions should either be ‘Yes, I do’ or ‘No, I don’t.’ Teacher must monitor each group.
Example.
Question : Do you like biscuits ?
Answer : Yes, I do. / No, I don’t.
Question : Do you think India will win the game ?
Answer : Yes, I do. / No. I don’t.

Question :	Do you get up early ?
Question :	Do you like to play football ?
Question:	Do you go to school in time ?
Question :	Do you help your mother in the kitchen ?
Question :	Do you waste your time ?

Learning to Write

Using the following format write an application for sick leave.

Addressed to The Principal [Name of the school] [Address] [Date] Subject Subject : Application for leave. Salutation Sir / Madam Body of Application I beg to say that I will not be able to attend the school as I am down with viral fever. I have been advised to rest by the doctor for at least [number of days] days. Therefore, kindly grant me leave for [number of days]. I shall be really thankful to you. Closing Thanking youYours obediently [Your name] [Class and section] [Roll No.]

नोट: विघार्थी इस application और उसके format के अनुसार तरह – तरह की Applications लिखने का अभ्यास करें| Now, write an application to your Principal for

1. Remission of fine
2. Full fee concession Use the leave format given above.
Answer:
1. The Headmaster
Govt. High School
Moga
Subject : Application for remission of fine.
Sir
Our English teacher gave us a test on Sunday. My mother was ill. So I could not come to school.
I was fined ten rupees.
I am very poor. Kindly remit my fine and oblige.
Thanking You,
Yours obediently
Raman Kumar
VI C
April 18, 20 ………..
Answer:
2. The Headmaster
D.A.V. High School Amritsar
Subject : Application for fee concession.
Sir
I am a student of VI-B class. My father is a poor man. He is a peon. His pay is very small.
He cannot pay my school fee.
Kindly grant me full fee concession and oblige.
Thanking you
Yours obediently
Krishan Lal
VI B
March 8, 20………

Learning to Use Language

Activity 11 (Pairwork)

Work in pairs. Ask questions about the hobbies and interests of your partner. Then, introduce your partner to the rest of the class. Make notes while you are listening to your partner.
Note : Do it yourself.

Comprehension Of Passages

Read the given passages and answer the questions that follow each.

There was a water bearer in India. He had two large pots. Each pot hung on each end of a pole. He carried these pots on his shoulders. He delivered water to his master in these two pots.One of the pots had a crack in it but the other pot was perfect.

The cracked pot was always half filled but the other pot had full water at the end of the long walk from the river to his master’s house. For two years, this went on daily. The bearer delivered only one and a half pots full of water in his master’s house.

Of course, the perfect pot was proud of itself. It was perfect for what it was made. But the poor cracked pot was ashamed of its crack. It was sad that it could bring only half the water.

(i) What did the water-bearer do with his pots ?
पनहारा अपने बर्तनों का क्या करता था?

(ii) Describe the opposite feelings of the two pots.
दोनों बर्तनों की विरोधी मनोस्थिति का वर्णन करो।

Choose true or false statements and write them in your answer book.
(a) One pot had a crack in it.
(b) For two years he delivered full water.

(iv) Complete the following sentences according to the meaning of the passage.
(a) The …………….. was always half filled.
(b) The water-bearer carried the two pots ……….
Or
Match the words with their meanings.

(a) deliver	hole
(b) crack	supply
	drown

Answer:
(i) The water-bearer supplied water in his pots to his master.
(ii) The perfect pot was proud of itself. But the cracked pot was ashamed of its crack.
(iii)
(a) True
(b) False
(iv)
(a) The cracked pot was always half filled.
(b) The water-bearer carried the two pots on his shoulders.
Or
(a) deliver — supply
(b) crack — hole.

(2) After two years, one day the cracked pot spoke to the water-bearer. “ I am ashamed of myself and I want to say sorry to you.” The water-bearer asked, “Why? What are you ashamed of ?” The pot replied, “For these past two years, I delivered less water than the other pot because of this crack in my side. My water leaks out all the way back to your master’s house. You don’t get full value for your efforts because of my crack.”

The water-bearer felt sorry for the old cracked pot. He said to the pot. “Today when we return to the master’s house. I want you to notice the beautiful flowers along the path.” As they returned from the river, the cracked pot took notice of the sun warming the beautiful wild flowers on his side of the path. It was happy to see the beautiful flowers. But at the end of the path, it still felt bad because it had again leaked out half the water. It apologized to the water-bearer for its fault.

(i) What was the cracked pot sorry for ?
दरार वाले बर्तन को किस बात का खेद था?

(ii) On which side of the path were there beautiful flowers ?
रास्ते के किस ओर सुंदर फूल थे?

(ii) Choose true or false statements and write them in your answer book.
(a) The water-bearer was angry with the cracked pot.
(b) The cracked pot apologized to the water-bearer for its fault.

(iv) Complete the following sentences according to the meaning of the passage.
(a) It was happy to see ……………..
(b) You don’t get full value for your efforts because ………….
Or
Match the words with their meanings :

(a) apologize	say sorry
(b) fault	effort
	flaw

Answer:
(i) The cracked pot was sorry for delivering less water than the other pot.
(ii) The beautiful flowers were on the side of the cracked pot.
(iii)
(a) False
(b) True.
(iv)
(a) It was happy to see the beautiful flowers.
(b) You don’t get full value for your efforts because of my crack.
Or
(a) apologize — say sorry
(b) fault — flaw

(3) The bearer said to the pot, “Did you notice that there were flowers only on your side of the path. There were no flowers on the other pot’s side ? I knew about your crack. I planted flower seeds on your side of the path and every day while we walked back from the river, the leaked water fell on them. Without you being just the way you are, we would not have seen these beautiful flowers.”

(i) Where were the flowers ?
फूल कहां थे?

(ii) Who had planted flower seeds ?
फूलों के बीज किसने बोये थे?

(iii) Choose true or false statements and write them in your answer book.
(a) The leaked water fell on the seeds.
(b) The water-bearer did not know about the crack in the pot.

(iv) Complete the following sentences according to the meaning of the passage.
(a) There were no flowers on ………….
(b) Without you, we would not have seen ……
Or
Match the words with their meanings :

(a) notice	planter
(b) bearer	observe
	carrier

Answer:
(i) The flowers were only on the side of the cracked pot.
(ii) The water-bearer had planted flower seeds.
(iii)
(a) True
(b) False
(iv)
(a) There were no flowers on the other side.
(b) Without you, we would not have seen these beautiful flowers.
Or
(a) notice – observe
(b) bearer carrier

Use Of Words / Phrases In Sentences

1. Perfect (Complete / flawless) —
He is perfect in his job.
वह अपने काम में पूर्ण है।

2. Proud of (pleased with, glad at) —
I am proud of my mother.
मुझे अपनी मां पर गर्व है।

3. Ashamed of (felt small) —
The boy was ashamed of his misdeed.
लड़का अपने बुरे काम पर शर्मिंदा था।

4. Deliver (carry, to take) —
Please deliver my message to your father.
कृप्या मेरा संदेश तुम्हारे पिता जी को दे दो।

5. Apologise (say sorry) —
He did not apologise for his fault.
उसने अपनी गलती के लिए क्षमा याचना नहीं की।

6. Fault (something wrong / mistake) —
There is fault in this bulb.
इस बल्ब में कोई खराबी है।

7. Planted (grew) —
We planted ten new trees yesterday.
कल हमने दस नये वृक्ष उगाए।

8. Of course (Undoubtedly) —
निः संदेह आप मेरे मित्र है।

Word Meanings.

The Cracked Pot Summary in Hindi

There was a water ………. of my crack.”

भारत में एक पनहारा (पानी लाने वाला) था। उसके पास दो बड़े बर्तन (घड़े) थे। प्रत्येक घड़ा एक डंडे के सिरे पर लटका रहता था। वह इन घड़ों को अपने कंधे पर उठाता था। वह इन दोनों घड़ों में अपने मालिक को पानी पहुँचाता था। इनमें से एक घड़े में एक दरार थी परन्तु दूसरा घड़ा बिल्कुल ठीक था। नदी से दूर उसके मालिक के घर तक चलतेचलते दरार वाला घड़ा सदा आधा (भरा) रह जाता था। परन्तु दूसरा घड़ा पानी से पूरा भरा रहता था।

नि:सदेह ठीक घड़े को अपने ऊपर गर्व था। वह उस कार्य के लिए पूर्ण था जिसके लिए उसे बनाया गया था। परन्तु बेचारा दरार वाला घड़ा अपनी दरार के लिए शर्मिंदा था। उसे इस बात का दुःख था कि वह केवल आधा पानी ही ला सकता है। दो साल तक प्रतिदिन ऐसे ही चलता रहा। पनहारा अपने मालिक के घर केवल डेढ़ घड़ा पानी ही पहुंचाता था।

दो वर्षों बाद, एक दिन दरार वाला घड़ा पनहारे से बोला, “मैं अपने आप से शर्मिंदा हूँ। और मैं आपसे माफी मांगना चाहता हूँ।” पनहारे ने कहा, “क्यों ? तुम्हें किस बात की शर्मिंदगी है।” घड़े ने उत्तर दिया, “इन दो सालों में मैंने दूसरे घड़े की अपेक्षा अपनी दरार की वजह से कम पानी दिया है। मेरा पानी तुम्हारे मालिक के घर तक बहता रहता है। तुम्हें मेरी दरार के कारण अपनी मेहनत का पूरा मूल्य नहीं मिल पाता।”

The water bearer ………………………… beautiful flowers.”

पनहारे ने दरार वाले पुराने घड़े के प्रति खेद प्रकट किया। उसने घड़े से कहा, “मैं चाहता हूँ कि आज जब हम वापिस मालिक के घर की ओर आएं तो तुम रास्ते के साथ-साथ सुन्दर फूलों की ओर ध्यान देना ।”
जब वे नदी से लौटे, दरार वाले घड़े ने रास्ते में सुन्दर जंगली फूलों को ध्यान से देखा जिन्हें धूप की गर्मी मिल रही थी। वह सुन्दर फूलों को देखकर खुश हुआ, परन्तु पंगडंडी के अंत में उसे अब भी बुरा महसूस हुआ क्योंकि उसका आधा पानी फिर से निकल गया था। उसने अपनी गलती के लिए पनहारे से माफ़ी मांगी।

पनहारे ने घड़े से कहा, “क्या तुमने ध्यान दिया कि पगडंडी के रास्ते में फूल केवल तुम्हारी ओर ही थे। दूसरे घड़े की ओर एक भी फूल नहीं था। मुझे तुम्हारी दरार के बारे में पता था। मैंने रास्ते पर तुम्हारी ओर ही फूलों के बीज बोये थे और प्रतिदिन नदी से वापिस आते हुए दरार से बहता हुआ पानी इन पर गिरता था। तुम्हारे बिना, जैसे कि तुम (छेद वाले) हो, हम इन सुन्दर फूलों को नहीं देख सकते थे।

Retranslation Of The Isolated Sentences

1. He had two large pots. — उसके पास दो बड़े बर्तन (घड़े) थे।
2. He carried these pots on his shoulders. — वह इन घड़ों को अपने कंधों पर उठाता था।
3. One of the pots had a crack in it. — घड़ों में से एक घड़े में दरार थी।
4. The perfect pot was proud of itself. — सही घड़े को अपने ऊपर गर्व था।
5. The poor cracked pot was ashamed of its crack. — बेचारा दरार वाला घड़ा अपनी दरार के लिए शर्मिंदा था।
6. I want to say sorry to you. — मैं आपसे माफी माँगना चाहता हूँ।
7. You don’t get full value for your efforts. — तुम्हें तुम्हारे प्रयत्नों का पूरा मूल्य नहीं मिलता।
8. I want you to notice the beautiful flowers along the path — मैं चाहता हूँ कि तुम रास्ते के साथ-साथ सुन्दर फूलों पर ध्यान दो।
9. There were no flowers on the other pot’s side. — दूसरे घड़े की ओर कोई भी फूल नहीं था।
10. I planted flower seeds on your side of the path.– मैंने रास्ते पर तुम्हारी ओर ही फूलों के बीज बोये थे।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Kala ਕਾਲ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Punjabi Grammar ਕਾਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕਾਲ ਕਿੰਨੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਸਹਿਤ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਿਰਿਆ ਕੰਮ ਦੇ ਹੋਣ ਨਾਲ ਕੰਮ ਦਾ ਸਮਾਂ ਵੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ । ਸਮੇਂ ਜਾਂ ਕਾਲ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ।

(ਉ) ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ : ਜਿਹੜੀ ਕਿਰਿਆ ਹੁਣ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਕਾਲ, ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-
(ੳ) “ਮੈਂ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ ।
(ਅ) ‘ਉਹ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ।

(ਅ) ਭੂਤਕਾਲ : ਜੋ ਕਿਰਿਆ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਦਾ ਕਾਲ, ਭੂਤਕਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ; ਜਿਵੇਂ-
(ਉ) ‘ਮੈਂ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ ।
(ਅ) ‘ਉਹ ਖੇਡਦੀ ਸੀ ।

(ੲ) ਭਵਿੱਖਤ ਕਾਲ :
ਜਿਹੜੀ ਕਿਰਿਆ ਅੱਗੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਹੋਣੀ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਦਾ ਕਾਲ, ਭਵਿੱਖਤ ਕਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ-
(ਉ) “ਮੈਂ ਪੜਾਂਗਾ ।
(ਅ) ‘ਉਹ ਖੇਡੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਚੁਣੋਹੱਸਣਾ, ਰੱਜਣਾ, ਰੱਜ, ਮੰਨਣਾ, ਮਨ, ਖੇਡਣਾ, ਖੇਡ, ਰੋਂਦਾ, ਰੋਣਾ, ਰੋਣ, ਜਾਣਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਹੱਸਣਾ, ਰੱਜਣਾ, ਮੰਨਣਾ, ਖੇਡਣਾ, ਰੋਂਦਾ, ਰੋਣਾ, ਜਾਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਕਿਹੜੇ ਕਾਲ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ?
(ੳ) ਭਾਰਤ ਦੀ ਟੀਮ ਮੈਚ ਖੇਡੇਗੀ ।
(ਅ) ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਜੀ ਭਾਸ਼ਣ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ।
(ਇ) ਅਧਿਆਪਕਾ ਪੜ੍ਹਾ ਰਹੀ ਹੈ ।
(ਸ) ਰਾਜੁ ਅੱਠਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚੋਂ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ।
(ਹ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਰਿਆ ਪਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ।
(ਕ) ਸ਼ਰਮਾ ਜੀ ਜੱਜ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਅ ਰਹੇ ਸਨ ।
(ਖ) ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਜੀ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ।
(ਗ) ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਿੱਖਿਆ ਅਫ਼ਸਰ ਸਕੂਲ ਦੀ ਚੈਕਿੰਗ ਕਰਨਗੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਭਵਿੱਖਤ ਕਾਲ
(ਅ) ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ
(ਇ) ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ
(ਸ) ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ
(ਹ) ਭੂਤਕਾਲ
(ਕ) ਭੂਤਕਾਲ
(ਖ) ਭੂਤਕਾਲ
(ਗ) ਭਵਿੱਖਤ ਕਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ ਦੇ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਭੂਤਕਾਲ ਵਿੱਚ ਬਦਲੋ
(ਉ) ਸਚਿਨ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖੇਡਦਾ ਹੈ ।
(ਆ) ਚੋਰ ਚੋਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
(ਇ) ਸੂਰਜ ਨਿਕਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਪਸ਼ੂ ਘਾਹ ਚਰਦੇ ਸਨ ।
(ਹ) ਗੱਡੀ ਚਲੀ ਗਈ ਹੈ ।
(ਕ) ਬੱਚਾ ਪਤੰਗ ਉਡਾਉਂਦਾ ਹੈ ।
(ਖ) ਮੈਂ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਘੁੰਮ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸਚਿਨ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖੇਡਦਾ ਸੀ ।
(ਅ) ਚੋਰ ਚੋਰੀ ਕਰਦਾ ਸੀ ।
( ਸੂਰਜ ਨਿਕਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਸ) ਪਸ਼ੂ ਘਾਹ ਚਰਦੇ ਸਨ ।
(ਹ) ਗੱਡੀ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ ।
(ਕ) ਬੱਚਾ ਪਤੰਗ ਉਡਾਉਂਦਾ ਸੀ ।
(ਖ) ਮੈਂ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਘੁੰਮ ਰਿਹਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ ਦੇ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਭਵਿੱਖਤ ਕਾਲ ਵਿਚ ਬਦਲੋ
(ਉ) ਵਰਖਾ ਪੈ ਰਹੀ ਹੈ !
(ਅ) ਘੋੜੇ ਦੌੜਦੇ ਹਨ ।
(ੲ) ਮੱਝਾਂ ਚਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ।
(ਸ) ਕੁੜੀਆਂ ਖੇਡ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ।
(ਹ) ਸੁਰਜੀਤ ਹਾਕੀ ਖੇਡ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਵਰਖਾ ਪੈ ਰਹੀ ਹੋਵੇਗੀ ।
(ਅ) ਘੋੜੇ ਦੌੜਨਗੇ ।
(ੲ) ਮੱਝਾਂ ਚਰ ਰਹੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ।
(ਸ) ਕੁੜੀਆਂ ਖੇਡ ਰਹੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ।
(ਹ) ਸੁਰਜੀਤ ਹਾਕੀ ਖੇਡ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਭੂਤਕਾਲ ਵਿਚ ਬਦਲੋ
(ਉ) ਜਾਦੂਗਰ ਜਾਦੂ ਦਿਖਾਏਗਾ ।
(ਅ) ਰੀਟਾ ਪਾਠ ਪੜ੍ਹੇਗੀ ।
(ੲ) ਪੁਜਾਰੀ ਆਰਤੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਬੱਚੇ ਗੀਤ ਗਾ ਰਹੇ ਹਨ ।
(ਹ) ਮੱਝਾਂ ਚਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ।
(ਕ) ਪੰਛੀ ਆਕਾਸ਼ ਵਿਚ ਉੱਡ ਰਹੇ ਹਨ ।
(ਖ) ਕਵੀ ਕਵਿਤਾ ਸੁਣਾਏਗਾ ।
(ਗ) ਬੱਚਾ ਪਤੰਗ ਉਡਾਏਗਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਜਾਦੂਗਰ ਨੇ ਜਾਦੂ ਦਿਖਾਇਆ ।
(ਅ) ਰੀਟਾ ਨੇ ਪਾਠ ਪੜਿਆ ।
(ੲ) ਪੁਜਾਰੀ ਆਰਤੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਸ), ਬੱਚੇ ਗੀਤ ਗਾ ਰਹੇ ਸਨ ।
(ਹ) ਮੱਝਾਂ ਚਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ।
(ਕ) ਪੰਛੀ ਆਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਉੱਡ ਰਹੇ ਸਨ ।
(ਖ) ਕਵੀ ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਸੁਣਾਈ ।
(ਗ) ਬੱਚਾ ਪਤੰਗ ਉਡਾਉਂਦਾ ਸੀ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Kiriya ਕਿਰਿਆ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Punjabi Grammar ਕਿਰਿਆ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਰਿਆ ਕਿਸ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਦਾ ਹੋਣਾ, ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਵਾਪਰਨਾ ਆਦਿ ਕਾਲ ਸਹਿਤ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ, ਉਹ ਕਿਰਿਆ . ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ-
(ੳ) “ਉਹ ਗਿਆ ।
(ਅ) ‘ਮੈਂ ਪੁਸਤਕ ਪੜ੍ਹੀ ।
(ਇ) ਚਪੜਾਸੀ ਨੇ ਘੰਟੀ ਵਜਾਈ ।
(ਸ) ਗੁਰਮੀਤ ਹਾਕੀ ਖੇਡਦਾ ਹੈ ।
ਪਹਿਲੇ ਵਾਕ ਵਿਚ ‘ਗਿਆ, ਦੂਜੇ ਵਿਚ ‘ਪੜੀ, ਤੀਜੇ ਵਿਚ “ਵਜਾਈ ਤੇ ਚੌਥੇ ਵਿਚ “ਖੇਡਦਾ ਹੈ’ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਰਤਾ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਵਾਕ ਵਿਚ ਜਿਹੜਾ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪੜਨਾਂਵ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ‘ਕਰਤਾ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ; ਜਿਵੇਂ
ਮੈਂ ਫੁੱਟਬਾਲ ਖੇਡਿਆ ।
ਉਹ ਸਕੂਲ ਗਿਆ ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ‘ਮੈਂ ਤੇ “ਉਹ” ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ‘ਕਰਤਾ’ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਰਮ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਵਾਕ ਵਿਚ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦਾ ਜਿਸ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਪੜਨਾਂਵ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਕਰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ
(ਉ) ਮੈਂ ‘ਰੋਟੀ ਖਾਧੀ ।
(ਅ) ਮੈਂ ‘ਸੱਪ’ ਮਾਰਿਆ ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪਹਿਲੇ ਵਾਕ ਵਿਚ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ‘ਰੋਟੀ ਉੱਤੇ ਤੇ ਦੂਜੇ ਵਿਚ ‘ਸੱਪ’ ਉੱਤੇ ਪਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕਰਮ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿਰਿਆ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਿਰਿਆ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ-ਅਕਰਮਕ ਕਿਰਿਆ ਤੇ ਸਕਰਮਕ ਕਿਰਿਆ ।
ਜਿਸ ਵਾਕ ਵਿਚ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਕਰਮ ਨਾ ਦੱਸਿਆ ਜਾਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਅਕਰਮਕ ਤੇ ਜਿਸ ਦੇ ਨਾਲ ਕਰਮ ਦੱਸਿਆ ਜਾਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਕਰਮਕ ਕਿਰਿਆ ਆਖਦੇ ਹਨ ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਦੂਜੀ ਵੰਡ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ-ਸਧਾਰਨ ਕਿਰਿਆ, ਪ੍ਰੇਰਨਾਰਥਕ ਕਿਰਿਆ ਤੇ ਦੋਹਰੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾਰਥਕ ਕਿਰਿਆ ।
ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਤੀਜੀ ਵੰਡ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਨੂੰ “ਇਕਹਿਰੀ ਕਿਰਿਆ’ ਤੇ ‘ਸੰਯੁਕਤ ਕਿਰਿਆ ਵਿਚ ਤੇ ਚੌਥੀ ਵੰਡ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਨੂੰ ‘ਮੂਲ ਕਿਰਿਆ ਤੇ ‘ਸਹਾਇਕ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿਰਿਆ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਲਕੀਰ ਲਗਾਓ
(ਉ) ਹਰਬੰਸ ਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ ਰੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
(ਅ) ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਆਏਗੀ ।
(ਈ) ਉਹ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਬੰਦ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ?
(ਸ) ਧੋਬੀ ਕੱਪੜੇ ਧੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
(ਹ) ਅਧਿਆਪਕਾ ਜੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ ।
(ਕ) ਕੁੜੀ ਰੱਸੀ ਟੱਪਦੀ ਹੈ ।
(ਖ) ਦਰਜ਼ੀ ਕੱਪੜੇ ਸਿਉਂ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਹਰਬੰਸ ਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ ਰੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
(ਅ) ਰੇਲ-ਗੱਡੀ ਆਏਗੀ ।
(ਇ) ਉਹ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਬੰਦ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਧੋਬੀ ਕੱਪੜੇ ਧੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
(ਹ) ਅਧਿਆਪਕਾ ਜੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ ।
(ਕ) ਕੁੜੀ ਰੱਸੀ ਟੱਪਦੀ ਹੈ ।
(ਖ) ਦਰਜ਼ੀ ਕੱਪੜੇ ਸਿਉਂ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Sudara Likhai te Sudha Sabada-Jora ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Punjabi Grammar ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ

ਅਸ਼ੁੱਧ – मॅप

ਏਨਕ – ਐਨਕ
ਅਮਰ – ਉਮਰ
ਓੜ – ਔੜ
ਉੱਗਲੀ – ਉਂਗਲੀ
ਸ਼ੜਕ – मइव
ਸੁਕਰ – ਸ਼ੁਕਰ
ਸੀਸਾ – ਸ਼ੀਸ਼ਾ
ਛੁੱਕਰ – ਸ਼ੱਕਰ
ਬਿਆਹ – ਵਿਆਹ
ਸਵੈਜੀਵਨੀ – ਸੈ-ਜੀਵਨੀ
ਕਠਿਨ – ਕਠਨ
ਪੜੌਣਾ – ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ
ਅੰਘ – ਅੰਗ
ਸੁੰਗਣਾ – ਸੁੰਘਣਾ
ਪੰਘਾ – ਪੰਗਾ
ਰੰਜੂ – ਰੰਝ
ਕੁੱਜ – ਕੁੱਝ
ਪੂੰਜ – ਪੂੰਝ
ਬਕੀਲ – ਵਕੀਲ

ਵਾਹਰਲਾਂ – ਬਾਹਰਲਾ
ਹਬਾ – ਹਵਾ
ਉੱਘ – ਉੱਘ
ਇੰਜ – ਇੰਝ
ਕਿਉਂ – ਕਿਉਂ
ਸਾਂਗ – ਸਾਂਗ
ਗੇਂਦ – ਗੇਂਦ
ਡੰਗ – ਡੀਗ
ਗੈਂਡਾ – ਗੈਂਡਾ
ਚੌਦਾ – ਚੋਂਦਾ
ਸ਼ਪਾਹੀ – ਸਿਪਾਹੀ
ਜਹਾਜ – ਜਹਾਜ਼
ਜੁਲਮ – ਜ਼ੁਲਮ
ਅਵਾਜ – ਅਵਾਜ਼
ਗਾਲ – ਗਾਲ
ਵਾਲ – ਵਾਲ
ਪੀਲਾ – ਪੀਲਾ
ਪਾਲਾ – ਪਾਲਾ
ਵਰਹਾ – ਵਜ੍ਹਾ
ਸੋਵਰ – ਸੂਰ
ਸਵੈਮਾਨ – ਸ਼ੈ-ਮਾਨ
ਉਦਾਰ – ਉਧਾਰ

ਦੂੱਦ – ਦੂਪ
पैपा – ਧੰਦਾ
ਰਿਢਾ – ਗਿੱਧਾ
ਬੁੱਦੀ – ਬੁੱਪੀ
ਰੈਹਣਾ – ਰਹਿਣਾ
ਮਾਲਾ – ਮਾਲਾ
ਪਰਿੰਸੀਪਲ – ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ
ਪਰੇਮ – ਪਰੰਤੂ
ਜੰਜ – ਜੰਝ
ਸਾਂਜ – ਸਾਂਝ
ਸੌਹਰਾ – ਸਹੁਰਾ
ਮੌਹਰਾ – ਮਹੁਰਾ
ਮੁਕਤਿ – ਮੁਕਤੀ
ਗਤਿ – ਗਤੀ
ਸ਼ਾਂ – ਛਾਂ
ਸ਼ੰਨਾ – ਛੰਨਾ
ਛੈਹਿਰ – ਸ਼ਹਿਰ
ਸ਼ਤ – ਛੱਤ

ਵੱਸ਼ਾ – ਵੱਛਾ
ਮੇਹਨਤ – ਮਿਹਨਤ
ਮੇਹਰ – ਮਿਹਰ
ਜੇਹੜਾ – ਜਿਹੜਾ
ਕੇਹੜਾ – ਕਿਹੜਾ
ਜੇਹਾ – ਜਿਹਾ
ਏਹ – ਇਹ
ਠੰਡ – ਠੰਢ
ਸਾਂਡੂ – ਸਾਂਢੂ
ਆੜਾਂ – ਆਢਾ
ਟੇਡਾ – ਟੇਢ
ਚੂੰਡੀ- ਚੂੰਢੀ
ਧੁੰਧ – ਧੁੰਦ
ਓ ਕਿਰਸਾਨਾਂ – ਓ ਕਿਸਾਨਾ
ਬਲੇ ਜਵਾਨਾਂ – ਬੱਲੇ ਜਵਾਨਾ
ਮਾਮਾਂ – ਮਾਮਾ
ਨੈਹਰ – ਨਹਿਰ
ਬੈਹਰਾ – ਬਹਿਰਾ
ਪੈਹਰਾ – ਪਹਿਰਾ
‘ਗਯਾਨੀ – ਗਿਆਨੀ
ਵਯਾਕਰਨ – ਵਿਆਕਰਨ
सपज – ਮੱਧ
ਵਾਂਗ – ਵਾਂਛ
ਵਿਆਕਰਨ
ਮਿਤ – ਮਿੱਤਰ
ਪਰੈਸ – ਪ੍ਰੈੱਸ
ਇੰਦ – ਇੰਦਰ
ਸ਼ਕਤਿ – ਸ਼ਕਤੀ

ਸੁਧਾਰਿਕ – ਸੁਧਾਰਕ
ਆਰਥਿਕ – ਆਰਥਕ
ਰਾਜਨੀਤਿਕ – ਰਾਜਨੀਤਕ
ਕਵਿ – ਕਵੀ
ਵਰੁਣਾ – ਵਰੁਨਾ
ਖੁਰਣਾ – ਖੁਰਨਾ
ਫੈਦਾ – ਫਾਇਦਾ
ਸੇਹਤ – ਸਿਹਤ
ਸ਼ੈਤ – ਸ਼ਾਇਦ
ਸੁਹਣਾ – ਸੋਹਣਾ
ਲੈਕ – ਲਾਇਕ
ਲੋਬ – ਲੋਭ
ਸ਼ਕੈਤ – ਸ਼ਕਾਇਤ
ਸਬ – ਸਭ
ਗੌਣਾ – ਗਾਉਣਾ
ਬਚੌਣਾ – ਬਚਾਉਣਾ
ਭਾਭੀ – ਭਾਬੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ-
(ੳ) ਮੇਹਨਤ, ਵੇਹੜਾ, ਦੁਪੈਹਰ, ਔਰਤ, ਸ਼ੈਹਰ, ਬੋਹਤਾ, ਚੋਲ ।
(ਅ) ਵੋਹਟੀ, ਭਿਖਾਰਣ, ਆਯਾ, ਅਬਿਆਸ, ਦੁੱਦ, ਰੈਂਹਦਾ ।
(ਇ) ਨੈਹਰ, ਕਚੈਹਰੀ, ਘੰਗ, ਗੋਬੀ, ਸੌਂਹ, ਜੇਹੜਾ, ਕੇਹੜਾ, ਪੈਹਰ ।
(ਸ) ਗੈਹਣਾ, ਸੀਤਲ, ਸ਼ਿਖ਼ਰ, ਸ਼ੜਕ, ਸੌਹਰਾ, ਬੋਹਵਚਨ, ਨੌਂਹ ।
(ਹ) ਸੇਹਤ, ਲੋਬੀ, ਬਚੌਣਾ, ਸ਼ਕਤ, ਗਯਾਨੀ, ਧੂਪ, ਨੈਣ ।
(ਕ) ਪੜੈਣਾ, ਝੜਾਈ, ਹਬਾ, ਆਵਾਜ, ਉਦਾਰ, ਜਬਾਨ, ਮਧਯ ॥
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਮਿਹਨਤ, ਵਿਹੜਾ, ਦੁਪਹਿਰ, ਔਰਤ, ਸ਼ਹਿਰ, ਬਹੁਤਾ, ਚੌਲ ।
(ਅ) ਵਹੁਟੀ, ਭਿਖਾਰਨ, ਆਇਆ, ਅਭਿਆਸ, ਦੁੱਧ, ਰਹਿੰਦਾ ।
(ਇ) ਨਹਿਰ, ਕਚਹਿਰੀ, ਪੀਂਘ, ਗੋਭੀ, ਸਹੁੰ, ਜਿਹੜਾ, ਕਿਹੜਾ, ਪਹਿਰ ।
(ਸ) ਗਹਿਣਾ, ਸੀਤਲ, ਸਿਖਰ, ਸੜਕ, ਸਹੁਰਾ, ਬਹੁਵਚਨ, ਨਹੁੰ ।
(ਹ) ਸਿਹਤ, ਲੋਭੀ, ਬਚਾਉਣਾ, ਸ਼ਕਤੀ, ਗਿਆਨੀ, ਧੁੱਪ, ਨਾਇਣ ।
(ਕ) ਪੜ੍ਹਾਉਂਣਾ, ਚੜ੍ਹਾਈ, ਹਵਾ, ਅਵਾਜ਼, ਉਧਾਰ, ਜ਼ਬਾਨ, ਮੱਧ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Vismik ਵਿਸਮਿਕ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Punjabi Grammar ਵਿਸਮਿਕ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਿਸਮਿਕ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? ਇਸ ਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ ? ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦੇ ਕੇ ਸਮਝਾਓ ।
ਉੱਤਰ :
ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਜੋ ਮਨ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ, ਗ਼ਮੀ, ਹੈਰਾਨੀ ਆਦਿ ਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ, ਵਿਸਮਿਕ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ-ਹੈਂ, ਵਾਹ ਵਾਹ, ਵਾਹ, ਅਸ਼ਕੇ , ਬੱਲੇ-ਬੱਲੇ, ਉਫ, ਹਾਇ, ਉਹ, ਹੋ, ਆਹ, ਸ਼ਾਬਾਸ਼, ਲੱਖ ਲਾਹਨਤ, ਨਹੀਂ ਰੀਸਾਂ ਆਦਿ ।

ਵਿਸਮਿਕ ਦਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ-
1. ਸੂਚਨਾਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ :
ਜਿਹੜੇ ਵਿਸਮਿਕ ਤਾੜਨਾ ਕਰਨ ਜਾਂ ਚੇਤੰਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ; ਜਿਵੇਂ-ਖ਼ਬਰਦਾਰ ! ਬਹੀਂ ! ਵੇਖੀਂ ! ਹੁਸ਼ਿਆਰ ! ਠਹਿਰ ! ਆਦਿ ।

2. ਪ੍ਰਸੰਸਾਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ :
ਜੋ ਵਿਸਮਿਕ ਖ਼ੁਸ਼ੀ, ਹੁਲਾਸ ਤੇ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਦੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ; ਆਹਾ ! ਵਾਹਵਾ ! ਬੱਲੇ ! ਧੰਨ ! ਅਸ਼ਕੇ ! ਬਲਿਹਾਰ ! ਆਦਿ ।

3. ਸ਼ੋਕਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ :
ਜੋ ਵਿਸਮਿਕ ਦੁੱਖ ਜਾਂ ਸ਼ੋਕ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ; ਜਿਵੇਂ-ਉਫ਼ ! ਹਾਇ ! ਆਹ ! ਉਈ ! ਸ਼ੋਕ ! ਅਫ਼ਸੋਸ ! ਆਦਿ ।

4. ਸਤਿਕਾਰਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ :
ਜੋ ਵਿਸਮਿਕ ਕਿਸੇ ਸੰਬੰਧੀ ਸਤਿਕਾਰ ਜਾਂ ਪਿਆਰ ਦਾ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ, ਜਿਵੇਂ-ਆਓ ਜੀ ! ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ ! ਧੰਨ ਭਾਗ ! ਆਦਿ ।

5. ਫਿਟਕਾਰਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ :
ਚੋਂ ਵਿਸਮਿਕ, ਫਿਟਕਾਰ ਜਾਂ ਲਾਹਨਤ ਦੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ; ਜਿਵੇਂ-ਛਿੱਟੇ-ਮੂੰਹ ! ਬੇ ਹਯਾ ! ਬੇ-ਸ਼ਰਮ ! ਲੱਖ-ਲਾਹਨਤ ! ਦੁਰ-ਲਾਹਨਤ ! ਦੂਰ-ਦੂਰ ! ਰੱਬ ਦੀ ਮਾਰ ! ਦਫ਼ਾ ਹੋ ! ਆਦਿ ।

6. ਅਸੀਸਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ :
ਜੋ ਵਿਸਮਿਕ ਕਿਸੇ ਲਈ ਅਸੀਸ ਜਾਂ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ; ਜਿਵੇਂ-ਜੀਉਂਦਾ ਰਹੁ ! ਸਾਈਂ ਜੀਵੇ ! ਖ਼ੁਸ਼ ਰਹੁ ! ਜੁਆਨੀ ਮਾਣੋ ! ਜੁਗ ਜੁਗ ਜੀਵੇਂ! ਵਧੇ ਫਲ਼ੇ ! ਬੁੱਢ ਸੁਹਾਗਣ ਹੋਵੇਂ! ਭਲਾ ਹੋਵੇ ! ਆਦਿ ।

7. ਸੰਬੋਧਨੀ ਵਿਸਮਿਕ :
ਉਹ ਵਿਸਮਿਕ ਜੋ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਬੁਲਾਉਣ ਲਈ ਜਾਂ ਅਵਾਜ਼ ਦੇਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ-ਵੇ ! ਨੀ ! ਬੀਬਾ! ਉਇ ! ਏ ! ਕੁੜੇ ! ਕਾਕਾ ! ਵੇ ਭਾਈ ! ਆਦਿ ।

8. ਇੱਛਿਆਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ :
ਜੋ ਵਿਸਮਿਕ: ਮਨ ਦੀ ਇੱਛਿਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ; ਜਿਵੇਂਜੇ ਕਦੇ ! ਜੇ ਕਿਤੇ ! ਹਾਏ ਜੇ ! ਹੇ ਰੱਬਾ ! ਹੇ ਦਾਤਾ ! ਬਖ਼ਸ਼ ਲੈ ! ਆਦਿ ।

9. ਹੈਰਾਨੀਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ :
ਜੋ ਵਿਸਮਿਕ ਹੈਰਾਨੀ ਦੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ; ਜਿਵੇਂ-ਹੈਂ! ਆਹਾ ! ਉਹੋ ! ਹਲਾ ! ਵਾਹ ! ਵਾਹ ਭਾਈ ਵਾਹ ! ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੰਸਾਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ ਦੀਆਂ ਦੋ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਬਲਿਹਾਰ ! ਤੇਰੀ ਕੁਦਰਤ ਤੋਂ ।
ਧੰਨ ਓ ਤੁਸੀਂ ! ਨਹੀਂ ਰੀਸਾਂ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸ਼ੋਕਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ ਵਿਚ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ੋਕਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ ਵਿਚ ਦੁੱਖ ਦੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਉਫ਼ ! ਹਾਏ ! ਓਹੋ ! ਹਾਏ ਰੱਬਾ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਫ਼ਿਟਕਾਰਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਫਿਟਕਾਰਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ :
ਚੋਂ ਵਿਸਮਿਕ, ਫਿਟਕਾਰ ਜਾਂ ਲਾਹਨਤ ਦੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ; ਜਿਵੇਂ-ਛਿੱਟੇ-ਮੂੰਹ ! ਬੇ ਹਯਾ ! ਬੇ-ਸ਼ਰਮ ! ਲੱਖ-ਲਾਹਨਤ ! ਦੁਰ-ਲਾਹਨਤ ! ਦੂਰ-ਦੂਰ ! ਰੱਬ ਦੀ ਮਾਰ ! ਦਫ਼ਾ ਹੋ ! ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੈਰਾਨੀਵਾਚਕ ਵਿਸਮਿਕ ਦੀਆਂ ਦੋ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਆਹਾ ! ਕਿੰਨਾ ਸੋਹਣਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਹੈ ।
(ਅ) ਵਾਹ ਵਾਹ ! ਸੋਹਣੀ ਖੇਡ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵਿਸਮਿਕ ਦੀ ਕਿਸਮ ਲਿਖੋ-
(ਉ) ਸ਼ਾਬਾਸ਼ !
(ਅ) ਕਾਸ਼ !
(ਇ) ਜਿਉਂਦਾ ਰਹੁ !
(ਸ) ਫਿੱਟੇ ਮੂੰਹ !
(ਹ) ਆਓ ਜੀ !
(ਕ) ਨੀ ਕੁੜੀਏ !
(ਖ) ਹੈਂ ਹੈਂ !
(ਗ) ਆਹਾ !
(ਘ) ਹੇ ਰੱਬਾ !
(ਝ) ਬੱਲੇ ਜਵਾਨਾ !
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸੰਸਾਵਾਚਕ
(ਅ) ਸ਼ੋਕਵਾਚਕ
(ਇ) ਅਸੀਸਵਾਚਕ
(ਸ) ਫਿਟਕਾਰਵਾਚਕ
(ਹ) ਸਤਿਕਾਰਵਾਚਕ
(ਕ) ਸੰਬੋਧਨੀ
(ਖ) ਆਹਾ-ਹੈਰਾਨੀਵਾਚਕ
(ਗ) ਪ੍ਰਸੰਸਾਵਾਚਕ
(ਘ) ਇੱਛਾਵਾਚਕ
(ਝ) ਪ੍ਰਸੰਸਾਵਾਚਕ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Yojak ਯੋਜਕ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Punjabi Grammar ਯੋਜਕ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਯੋਜਕ ਕਿਸ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ ? ਇਹ ਕਿੰਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਦੋ ਵਾਕਾਂ, ਦੋ ਵਾਕੰਸ਼ਾਂ ਜਾਂ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿਚ ਜੋੜਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ “ਯੋਜਕ’ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ
(ਉ) ਭੈਣ ਤੇ ਭਰਾ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ।
(ਅ) ਉਹ ਕੋਠੇ ਦੇ ਉੱਪਰ, ਨਾਲੇ ਵਿਹੜੇ ਦੇ ਵਿਚ ਖੇਡਦੇ ਹਨ।
(ਇ) ਹਰਜੀਤ ਨੇ ਆਖਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਅੱਜ ਬਿਮਾਰ ਹਾਂ ।
(ਸ) ਮੈਂ ਅੱਜ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਬਿਮਾਰ ਹਾਂ ।
(ਹ) ਉਹ ਕੇਵਲ ਕੰਜੂਸ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਕਮੀਨਾ ਵੀ ਹੈ ।

ਪਹਿਲੇ ਵਾਕ ਵਿਚ ‘ਤੇ ਦੋ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ, ਦੂਜੇ ਵਾਕ ਵਿਚ “ਨਾਲੇ’ ਦੋ ਵਾਕੰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਤੇ ਬਾਕੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ‘ਕਿ’, ‘ਕਿਉਂਕਿ, ਕੇਵਲ, ਸਗੋਂ ਦੋ-ਦੋ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਯੋਜਕ ਹਨ ।

ਯੋਜਕ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ; ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ ਤੇ ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ ॥
1. ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ :
ਦੋ ਪੂਰਨ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿਚ ਜੋੜਨ ਵਾਲਾ ਯੋਜਕ ‘ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ’ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-
(ਉ) ਸੁਰਜੀਤ ਨੇ ਅੰਬ ਚੂਪੇ
(ਅ) ਮਹਿੰਦਰ ਨੇ ਅੰਬ ਚੂਪੇ ।
ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਵਾਕ ਪੂਰਨ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਹੜਾ ਯੋਜਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿਚ ਜੋੜ ਦੇਵੇਗਾ, ਉਹ ‘ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ’ ਅਖਵਾਏਗਾ-
(ਇ) ਸੁਰਿੰਦਰ ਅਤੇ ਮਹਿੰਦਰ ਨੇ ਅੰਬ ਚੂਪੇ ।
ਉੱਪਰਲੇ ਦੋਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਬਣੇ ਤੀਜੇ ਵਾਕ ਵਿਚ “ਅਤੇ ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ ਹੈ । ਅਜਿਹੇ ਜੁੜਵੇਂ ਵਾਕ ਨੂੰ ਸੰਯੁਕਤ ਵਾਕ ਆਖਦੇ ਹਨ ।

2. ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ :
ਜਦੋਂ ਜੋੜੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਅਪੂਰਨ ਵਾਕ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਾਲੇ ਯੋਜਕ ਨੂੰ ‘ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ` ਆਖਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ-
(ਉ) ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ।
(ਅ) ਉਹ ਬਚ ਨਹੀਂ ਸਕੇਗਾ ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਪਹਿਲਾ ਵਾਕ ਅਧੂਰਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ‘ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਕਰਮ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਦੂਜੇ ਵਾਕ ਨੂੰ ਇਸ ਨਾਲ ਜੋੜ ਦੇਈਏ, ਤਾਂ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਕਰਮ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿ’ ਯੋਜਕ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆ ਵਾਕ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ
‘ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਬਚ ਨਹੀਂ ਸਕੇਗਾ ।
ਅਜਿਹੇ ਵਾਕ ਨੂੰ ਮਿਸ਼ਰਤ ਵਾਕ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਮਾਨ ਤੇ ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ ਚੁਣੋ –
(ਉ) ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਟੀ. ਵੀ. ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਅਦਭੁਤ ਕਾਢਾਂ ਹਨ । ——————
(ਅ) ਮੋਹਨ ਗਰੀਬ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਬੇਈਮਾਨ ਨਹੀਂ । ——————
(ਈ) ਦਵਿੰਦਰ ਤੇ ਰਵਿੰਦਰ ਸਕੇ ਭਰਾ ਹਨ । ——————
(ਸ) ਰੀਨਾ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਆਈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਦੀ ਭੈਣ ਬਿਮਾਰ ਹੈ । ——————
(ਹ) ਉਸਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਟਿਊਸ਼ਨ ਰਖਵਾਈ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਪਾਸ ਹੋ ਜਾਣ । ——————
(ਕ) ਉਹ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਡਰਪੋਕ ਵੀ ਹੈ । ——————
(ਖ) ਉਹ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ ਪਰੰਤੁ ਨਕਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ । ——————
(ਗ) ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਘਰ ਪੁੱਜਣਾ । ——————
(ਘ) ਰੋਜ਼ ਦੰਦ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਤੇ ਨਹਾਉਣਾ ਸਿਹਤ ਲਈ ਗੁਣਕਾਰੀ ਹੈ । ——————
(ਛ) ਤੂੰ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਉਹ ਆਵੇਗਾ । ——————
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਅਤੇ-ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ
(ਅ) ਪਰ-ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ
(ਈ) ਤੇ-ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ
(ਸ) ਕਿਉਂਕਿ-ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ
(ਹ) ਤਾਂਕਿ-ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ
(ਕ) ਬਲਕਿ-ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ
(ਖ) ਪਰੰਤੂ-ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ
(ਗ) ਕਿ-ਅਧੀਨ ਯੋਜਕ
(ਘ) ਤੇ-ਸਮਾਨ ਯੋਜਕ
(ਛ) ਤਾਂਅਧੀਨ ਯੋਜਕ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Sambandhak ਸੰਬੰਧਕ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Punjabi Grammar ਸੰਬੰਧਕ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸੰਧਕ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਉੱਹ ਸ਼ਬਦ ਜੋ ਵਾਕ ਦੇ ਨਾਂਵਾਂ ਤੇ ਪੜਨਾਂਵਾਂ ਦਾ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਤੋੜਨ, ਉਹ ਸੰਬੰਧਕ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ-
(ੳ) ਇਹ ਸੁਰਿੰਦਰ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਹੈ ।
(ਅ) ਰਾਮ ਨੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਚਪੇੜਾਂ ਨਾਲ ਮਾਰਿਆ ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ‘ਦੀ’, ‘ਨੇ’, ‘ਨੂੰ’, ‘ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਕ ਹਨ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੀ ਦੇ, ਦਿਆਂ, ਦੀਆਂ, ਤੋਂ, ਕੋਲੋਂ, ਪਾਸੋਂ, ਉੱਤੇ ਆਦਿ ਸੰਬੰਧਕ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੰਬੰਧਕ ਕਿੰਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਉੱਤਰ-ਸੰਬੰਧਕ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
1. ਪੂਰਨ ਸੰਬੰਧਕ :
ਜਿਹੜੇ ਸੰਬੰਧਕ ਇਕੱਲੇ ਹੀ ਵਾਕ ਵਿਚ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਆਪਸੀ ਸੰਬੰਧ ਜੋੜ ਸਕਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਹੋਰ ਕੋਈ ਸੰਬੰਧਕ ਨਾ ਲੱਗ ਸਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਪੂਰਨ ਸੰਬੰਧਕ’ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ
(ੳ) ਇਹ ਸੁਰਜੀਤ ਦਾ ਚਾਕੂ ਹੈ ।
(ਅ) ਮੈਂ ਦਲਜੀਤ ਤੋਂ ਰੁਮਾਲ ਲਿਆ ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ‘ਦਾ, ਤੇ ‘ਤੋਂ ਪੂਰਨ ਸੰਬੰਧਕ ਹਨ । ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ‘ਦੇ’, ‘ਦੀ, ‘ਦੀਆਂ’, ‘ਨੇ’, ‘ਨੂੰ’, ‘ਤੀਕ’, ‘ਤੋੜੀਂ’, ‘ਤੋਂ, “ਥੋਂ, ਆਦਿ ਪੂਰਨ ਸੰਬੰਧਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

2. ਅਪੂਰਨ ਸੰਬੰਧਕ :
ਜਿਹੜੇ ਸੰਬੰਧਕ ਇਕੱਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਨਾ ਜੋੜ ਸਕਣ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਪੂਰਨ ਸੰਬੰਧਕ ਲਾਉਣਾ ਪਏ, ਉਹ ‘ਅਪੂਰਨ ਸੰਬੰਧਕ’ ਹੁੰਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ
(ਉ) ਸਾਡਾ ਘਰ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹੈ ।
(ਅ) ਰਾਮ ਸ਼ਾਮ ਤੋਂ ਦੂਰ ਖਲੋਤਾ ਹੈ ।

3. ਦੁਬਾਜਰਾ ਸੰਬੰਧਕ :
ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਸੰਬੰਧਕ ਕਦੇ ਪੂਰਨ ਬਣ ਜਾਵੇ ਤੇ ਕਦੇ ਅਪੂਰਨ, ਉਸ ਨੂੰ ‘ਦੁਬਾਜਰਾ ਸੰਬੰਧਕ’ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-
(ਉ) ਪਿਤਾ ਜੀ ਬਗੈਰ ਸਾਡਾ ਕੋਈ ਸਹਾਇਕ ਨਹੀਂ ।
ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੇ ਬਗੈਰ ਸਾਡਾ ਕੋਈ ਸਹਾਇਕ ਨਹੀਂ ।

(ਅ) ਉਹ ਕੋਠੇ ਉੱਤੇ ਚੜਿਆ ।
ਉਹ ਕੋਠੇ ਦੇ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹਿਆ ।
ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਕ ਲੱਗਾ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ‘ਸੰਬੰਧੀ ਤੇ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ‘ਸੰਬੰਧਮਾਨ`, ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ

(ੳ) ਇਹ ਸ਼ੀਲਾ ਦੀ ਚੁੰਨੀ ਹੈ।
(ਅ) ਕਿਸਾਨ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ‘ਸ਼ੀਲਾ’ ਅਤੇ ‘ਖੇਤਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਹਨ । ‘ਚੁੰਨੀਂ ਤੇ ‘ਪਾਣੀ ਸੰਬੰਧਮਾਨ ।

ਪਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸੰਬੰਧਕ, ਚੁਣੋ ਤੇ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੋ-

(ਉ) ਸਾਡਾ ਘਰ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ ।
…………………………..
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਦੇ

(ਅ) ਬਿੱਲੀ ਮੇਜ਼ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਬੈਠੀ ਹੈ ।
…………………………..
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਦੇ ਹੇਠਾਂ

(ਈ) ਕਾਲੂ ਦਾ ਭਰਾ ਬੜਾ ਸੋਹਣਾ ਹੈ।
…………………………..
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਦਾ

(ਸ)ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਤਾ ਦੀ ਸਾੜ੍ਹੀ ਪ੍ਰੈੱਸ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ।
…………………………..
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਦੀ

(ਹ) ਤੁਹਾਡੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਕਿੱਥੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
…………………………..
ਉੱਤਰ :
(ਹ) ਕਿੱਥੇ

(ਕ) ਰਤਾ ਪਰੇ ਹੋ ਕੇ ਬੈਠੋ ।
…………………………..
ਉੱਤਰ :
(ਕ) ਪਰੇ !

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Kiriya Visheshana ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Punjabi Grammar ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਜੋ ਸ਼ਬਦ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੱਸੇ ਅਰਥਾਤ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਢੰਗ, ਸਮਾਂ ਜਾਂ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰੇ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੱਸੇ, ਉਸ ਨੂੰ ‘ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹੋ
(ਉ) ਸ਼ੀਲਾ ਤੇਜ਼ ਤੁਰਦੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਕੁੱਤਾ ਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ ਭੌਕਦਾ ਹੈ ।
(ਇ) ਬੱਚੇ ਕੋਠੇ ਉੱਪਰ ਖੇਡਦੇ ਹਨ ।
(ਸ) ਉਹ ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ ਸੈਰ ਕਰਨ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ‘ਤੇਜ਼` , “ਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ, · ‘ਕੋਠੇ ਉੱਪਰ’ ਤੇ ‘ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ ਸ਼ਬਦ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕਿੰਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਹਰ ਇਕ ਬਾਰੇ ਵਿਸਤਾਰਪੂਰਵਕ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਅੱਠ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
1. ਕਾਲਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਉਹ ਕਿਰਿਆ ਜੋ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਹੋਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦੱਸੇ; ਜਿਵੇਂ-ਕਲ਼, ਜਦੋਂ, ਕਦੋਂ, ਉਦੋਂ, ਕਦ, ਕਦੀ, ਹੁਣ, ਸਵੇਰੇ, ਸ਼ਾਮ, ਦੁਪਹਿਰੇ, ਕੁਵੇਲੇ, ਸਵੇਲੇ, ਕਦੀ ਕਦਾਈਂ, ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਆਦਿ ।

2. ਸਥਾਨਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਤੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦਾ ਸਥਾਨ ਪਤਾ ਲੱਗੇ; ਜਿਵੇਂ-ਉੱਪਰ, ਉੱਤੇ, ਥੱਲੇ, ਵਿਚ, ਵਿਚਕਾਰ, ਅੰਦਰ, ਬਾਹਰ, ਉਰੇ, ਪਰੇ, ਇਧਰ, ਉਧਰ, ਉੱਥੇ, ਇੱਥੇ, ਕਿਧਰ, ਜਿੱਥੇ, ਕਿੱਥੇ, ਨੇੜੇ, ਦੂਰ, ਸੱਜੇ, ਖੱਬੇ ਆਦਿ ।

3. ਪਰਿਮਾਣਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਤੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਮਿਕਦਾਰ ਜਾਂ ਗਿਣਤੀ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ; ਜਿਵੇਂ-ਘੱਟ, ਵੱਧ, ਕੁੱਝ, ਪੂਰਾ, ਥੋੜਾ, ਇੰਨਾ, ਕਿੰਨਾ, ਜਿੰਨਾ, ਜ਼ਰਾ, ਰਤਾ ਆਦਿ ।

4. ਕਾਰਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਤੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਢੰਗ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ; ਜਿਵੇਂ-ਇੰਦ, ਉਂਝ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਉੱਦਾਂ, ਇੱਦਾਂ, ਜਿਵੇਂ, ਕਿਵੇਂ, ਹੌਲੀ, ਧੀਰੇ, ਛੇਤੀ ਆਦਿ ।

5. ਕਾਰਨਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਤੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦਾ ਕਾਰਨ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ; ਜਿਵੇਂ-ਕਿਉਂਕਿ,’ ਤਾਂ ਕਿ, ਇਸ ਕਰਕੇ, ਤਾਂ, ਕਦੇ ਹੀ ਆਦਿ ।

6. ਸੰਖਿਆਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਤੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਜਾਂ ਦੁਹਰਾਓ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ; ਜਿਵੇਂ-ਇਕਹਿਰਾ, ਦੋਹਰਾ, ਡਿਉਢਾ, ਕਈ ਵਾਰ, ਘੜੀਮੜੀ, ਇਕ-ਇਕ, ਦੋ-ਦੋ, ਦੁਬਾਰਾ ਆਦਿ ।

7. ਨਿਸਚੇਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਤਾਕੀਦ ਜਾਂ ਪਕਿਆਈ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ-ਜ਼ਰੂਰ, ਬਿਲਕੁਲ, ਵੀ, ਹੀ, ਈ, ਠੀਕ, ਆਹੋ, ਬੇਸ਼ਕ, ਸਤਿਬਚਨ, ਬਹੁਤ ਅੱਛਾ, ਸ਼ਾਇਦ, ਹਾਂ ਜੀ, ਆਦਿ।

8. ਨਿਰਣਾਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਜੋ ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕਿਸੇ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਹੋਣ ਜਾਂ ਨਾ ਹੋਣ ਸੰਬੰਧੀ ਨਿਰਣਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ-ਨਹੀਂ, ਕਦੇ ਨਹੀਂ, ਨਿੱਜ, ਮਤੇ, ਬਿਲਕੁਲ, ਨਾ ਜੀ, ਜੀ ਨਹੀਂ, ਨਹੀਂ ਜੀ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਥਾਨਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਸਥਾਨਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ :
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਤੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦਾ ਸਥਾਨ ਪਤਾ ਲੱਗੇ; ਜਿਵੇਂ-ਉੱਪਰ, ਉੱਤੇ, ਥੱਲੇ, ਵਿਚ, ਵਿਚਕਾਰ, ਅੰਦਰ, ਬਾਹਰ, ਉਰੇ, ਪਰੇ, ਇਧਰ, ਉਧਰ, ਉੱਥੇ, ਇੱਥੇ, ਕਿਧਰ, ਜਿੱਥੇ, ਕਿੱਥੇ, ਨੇੜੇ, ਦੂਰ, ਸੱਜੇ, ਖੱਬੇ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਨਿਸਚੇਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਨਿਸਚੇਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ :
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਤਾਕੀਦ ਜਾਂ ਪਕਿਆਈ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ-ਜ਼ਰੂਰ, ਬਿਲਕੁਲ, ਵੀ, ਹੀ, ਈ, ਠੀਕ, ਆਹੋ, ਬੇਸ਼ਕ, ਸਤਿਬਚਨ, ਬਹੁਤ ਅੱਛਾ, ਸ਼ਾਇਦ, ਹਾਂ ਜੀ, ਆਦਿ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਿਸਮ ਲਿਖੋ-
(ਉ) ਦਿਨੋ-ਦਿਨ …………….
(ਅ) ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ …………….
(ੲ) ਵਾਰ-ਵਾਰ …………….
(ਸ) ਬਹੁਤ ਅੱਛਾ …………….
(ਹ) ਜ਼ਰੂਰ …………….
(ਕ) ਬਥੇਰਾ …………….
(ਖ) ਇਸੇ ਕਰਕੇ …………….
(ਗ) ਆਹੋ ਜੀ …………….
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਕਾਲਵਾਚਕ
(ਅ) ਕਾਰਵਾਚਕ
(ੲ) ਪ੍ਰਕਾਰਵਾਚਕ
(ਸ) ਨਿਰਨਾਵਾਚਕ
(ਹ) ਨਿਸ਼ਚੇਵਾਚਕ
(ਕ) ਪਰਿਮਾਣਵਾਚਕ
(ਖ) ਕਾਰਨਵਾਚਕ
(ਗ) ਨਿਰਣਾਵਾਚਕ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣ ਕੇ ਹੇਠ ਦਿੱਤੀ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਲਿਖੋ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਿਸਮ ਵੀ ਦੱਸੋ ।
(ੳ) ਮਾਤਾ ਜੀ ਘਰੋਂ ਬਜ਼ਾਰ ਗਏ ਹਨ ।
(ਅ) ਮੈਂ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਘਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਾਂਗਾ ।
(ਈ) ਮੈਂ ਗਲਾਸ ਹੌਲੀ ਰੱਖਿਆ ਸੀ, ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ।
(ਸ) ਪੜੋ ਜ਼ਰੂਰ, ਬੇਸ਼ਕ ਦੁਕਾਨ ਹੀ ਕਰੋ ।
(ਹ) ਹਾਂ ਜੀ ! ਮੈਂ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵਾਂਗਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਬਜ਼ਾਰ-ਸਥਾਨਵਾਚਕ
(ਅ) ਐਂਤਵਾਰ-ਕਾਲਵਾਚਕ
(ਈ) ਹੌਲੀ, ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ-ਪ੍ਰਕਾਰਵਾਚਕ, ਨਹੀਂ-ਨਿਸਚੇਵਾਚਕ
(ਸ) ਜ਼ਰੂਰ, ਬੇਸ਼ਕ-ਨਿਸਚੇਵਾਚਕ
(ਹ) ਹਾਂ ਜੀਨਿਰਣਾਵਾਚਕ, ਸਮੇਂ ਸਿਰ-ਕਾਲਵਾਚਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੀ ਤੇ ਗ਼ਲਤ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ
(ਉ) ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਅੱਠ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਅ) ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਇ) ਹੌਲੀ, ਛੇਤੀ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਕਾਰਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।
(ਸ) ਬੇਸ਼ੱਕ, ਜ਼ਰੂਰ ਸ਼ਬਦ ਨਿਸਚੇਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ ।
(ਹ) ਦੁਰ, ਪਿੱਛੇ, ਸਾਹਮਣੇ ਸ਼ਬਦ ਨਿਰਨਾਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ ।
(ਕ) ਜੀ ਹਾਂ, ਆਹੋ ਨਿਰਣਾਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ ।
(ਖ) ਮੈਂ ਰਾਤੋ-ਰਾਤ ਦਿੱਲੀ ਗਿਆ ਸੰਖਿਆਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਅੱਠ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । (✓)
(ਅ) ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । (✓)
(ਇ) ਹੌਲੀ, ਛੇਤੀ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਕਾਰਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ । (✓)
(ਸ) ਬੇਸ਼ੱਕ, ਜ਼ਰੂਰ ਸ਼ਬਦ ਨਿਸਚੇਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ । (✗)
(ਹ) ਦੁਰ, ਪਿੱਛੇ, ਸਾਹਮਣੇ ਸ਼ਬਦ ਨਿਰਨਾਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ । (✗)
(ਕ) ਜੀ ਹਾਂ, ਆਹੋ ਨਿਰਣਾਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ । (✓)
(ਖ) ਮੈਂ ਰਾਤੋ-ਰਾਤ ਦਿੱਲੀ ਗਿਆ ਸੰਖਿਆਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹਨ । (✗)

Punjab State Board PSEB 6th Class English Book Solutions Poem 2 How Beautiful is the Rain! Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 English Poem 2 How Beautiful is the Rain!

Activity 1.

Look up the following words in a dictionary. You should seek the following information about the words and put them in your words note book.
1. Meaning of the word as used in the lesson (Adjective/Noun/Verb etc.)
2. Pronunciation (the teacher may refer to the dictionary or the mobile phone for correct pronunciation.)
3. Spellings

fiery	lane	clatter	gushes	tramp
hoofs	swift	overflowing	spout

Vocabulary Expansion

Activity 2.

Pick up words from the text that match the rhyme of the following words.
Answer:
1. rain – lane
2. heat – street
3. roofs – hoofs
4. out – spout
5. lane – rain/window-pane
6. pours – roars
7. wide – tide

Learning to Read and Comprehend

Activity 3.

Read the poem and write answers to the following :

Question 1.
Why does the poet say that the rain is beautiful ?
कवि क्यों कहता है कि वर्षा सुंदर होती है ?
Answer:
The rain is beautiful as it presents a lovely sight. Its flow and sounds are lovely to watch and hear.

Question 2.
Which are the places where the rain falls ?
वर्षा कौन-कौन से स्थानों पर गिरती है ?
Answer:
The rain falls on street, lane, roof, window-pane etc.

Question 3.
Why does the poet repeat the first line ?
कवि पहली पंक्ति को क्यों दोहराता है ?
Answer:
The poet repeats the first line to lay stress on his point that the rain is beautiful.

Question 4.
What gushes and struggles out ?
क्या चीज तेजी से संघर्ष करती हुई बाहर निकलती है ?
Answer:
The rain gushes and struggles out.

Question 5.
Why is the rain like a tramp of hoofs ?
वर्षा खुरों के पुलिंदे जैसी क्यों लगती हैं ?
Answer:
The clattering sound of the rain on roofs makes it so.

Activity 4.

Read the words in the following table and do as directed.

S. No.	Word	I know the word. Write the meaning.	I don’t know, put a cross (x)	Give yourself 1 mark if you know the meaning.
1.	Beautiful	lovely	X	1
2.	Dust	fine earth particles	X	1
3.	Fiery	burning	X	1
4.	Street	lane	X	1
5.	Lane	street	X	1
6.	Clatters	clanks	X	1
7.	Tramp of hoofs	a group of hoofs	X	1
8.	Gushes	rushes	X	-1.
9.	Overflowing	running over the banks	X	1
10.	Swift	fast	X	1

Learning to Listen

Activity 5.

The teacher will read the following passage once. Students must complete the following blanks.

Rain …….1…… as a …..2….. relief after …..3…….. and dust of the ….4…… . Rain is a wonderful …..5……. of nature to all …..6………. If there is no ……7……. crops will not ….8……. . All vegetation will wither …….9……. We can not ……10…… of life in this … 11….. without ….12…..
Answer:
1. comes
2. great
3. heat
4. summer
5. gift
6. creatures
7. rain
8. grow
9. away
10. think
11. season
12. rain.

Learning to Speak

Activity 6 (Think Pair Share)

Students will work in pairs to do the following activity. You may take notes of what your partner says. Just write points.
1. Do you like the rain ? Why ? Why not ? Tell your partner about it.
2. Why is the rain like ‘tramp of hoofs’ ? Discuss with your partner.
Note : Do it yourself.

Learning to write

Activity 7.

What words would you use to describe the rain ? Make a list.
Answer:
Beautiful, lovely, welcome, pouring, heavy, flooding, gushling, roaring, cooling, overflowing, clattering etc. Learning language Punctuation
Punctuation means putting full stops, commas, question marks etc. at the right places in a piece of writing. Punctuation helps to separate one sentence from another sentence, or one part of a sentence from another.

The important marks of punctuation are :
कुछ लिखते समय कुछ विशेष विराम चिन्हों का प्रयोग किया जाता है, इनके बिना अर्थ स्पष्ट नहीं होता। इन चिन्हों के प्रयोग को अंग्रेज़ी में Punctuation कहते हैं। इसके मुख्य विराम चिन्ह निम्नलिखित हैं।
Capital Letters (A, B, C ……..)
Full stop (.)
Comma (,)
Question Mark (?)
Exclamation Mark (!) etc.
In this lesson, we will concentrate on Capital Letters only.
इस पाठ में हम केवल Capital Letters के बारे में जानकारी प्राप्त करेंगे
There are different uses of capitals. We use capitals with :

1. The first word in a sentence :
(वाक्य का पहला अक्षर)
Examples :
(a) She was late for the film.
(b) She came back soon.

2. The word ‘I’ and people’s names :
(शब्द ‘I’ तथा लोगों के नाम)
Examples :
(a) Radhika likes to drive slow but I like to drive fast.
(b) Sheena likes apples.

3. The name of places, institutions and languages.
(स्थानों, संस्थाओं तया भाषाओं के नाम)
Examples :
(a) I studied in Kendriya Vidyalaya, Amritsar.
(B) Most people in the world speak Spanish language.

4. Product names :
Examples :
(a) I use Lux soap
(6) My Samsung phone was stolen.

5. Calendar items :
(जत्री से जुड़े नाम)
Examples :
(a) I sent my friend a Diwali card while she sent me a Christmas Card.
(b) Seema does not like going to the office on Monday.
(c) My birthday falls in March.
However, the names of seasons are not written with a capital :
(ऋतुओं के नार्मों को बड़े अक्षर से शुरू करना ज़रूरी नहीं है।)
(d) Like cricket, baseball is played in summer.

6. Main words in titles :
(उपाधियों/ शीर्षकों के मुख्य शब्द)
Examples :
(a) The name of my doctor is Dr. Aggarwal.
(b) My favourite book is Five Run Away Together by Enid Blyton.

Activity 8.

Use Capital letters where needed in the following sentences.
1. she is a good singer.
2. are you a good singer ?
3. does pratima live in mumbai ?
4. saurabh lives in delhi but i live in chandigarh.
5. i went to the library to borrow books written by premchand.
6. do you have a samsung phone ?
7. why is february 29 important ?
8. albert einstein was a famous scientist.
9. jagdeesh chander bose was an indian scientist.
10. i will buy sony televesion from delhi.
Answer:
1. She is a good singer.
2. Are you a good singer ?
3. Does Pratima live in Mumbai ?
4. Saurabh lives in Delhi but I live in Chandigarh.
5. I went to the library to borrow books written by Premchand.
6. Do you have a Samsung phone ?
7. Why is February 29 important ?
8. Albert Einstein was a famous scientist.
9. Jagdeesh Chander Bose was an Indian scientist.
10. I will buy Sony television from Delhi.

Activity 9.

Look at the following sentences carefully and do as directed.
1. Ram plays like Dhoni.
2. Ram runs like a horse.
3. Ram eats like a sparrow.
4. Ram bats like Tendulkar.
5. Ram looks like his father.
What is common in these sentences ? ‘Ram’ is like someone else.
“Ram’ is like Dhoni, horse, sparrow. Tendulkar, his father. The qualities of these people are there in Ram.
ऊपर दिए गए वाक्यों में राम को किसी ‘अन्य’ की तरह बताया गया है। वास्तव में इन वाक्यों में राम के गुणों की तुलना अन्य लोगों से की गई है।
‘Like’ is used to compare two different people/things.
दो अलग-अलग लोगों या वस्तुओं की तुलना करने के लिए ‘Like’ शब्द का प्रयोग किया जाता है। Examples.
1. Like the tramp of hoofs (rain sounds like)
2. Like a river down the gutter roars

Read the sentences given below and underline the two things that have the same quality. Also encircle the quality. For Example. (एक समान गुणों वाली दो चीज़ों को रेखांकित करें। गुण पर दायरा लगाएं।)

Comprehension Of Stanzas

Read stanzas given below and answer the questions that follow each :

(1) How beautiful is the rain !
After the dust and heat,
In the broad and fiery street,
In the narrow lane,

How beautiful is the rain !
How it clatters along the roofs,
Like the tramp of hoofs.

1. What is beautiful ?
क्या चीज़ सुंदर लगती है

2. When is the rain welcome ?
वर्षा छतों पर किस प्रकार खटखटाति है।

3. How does it clatter along the roofs ?
वर्षा छतों पर किस प्रकार खटखटाती हैं ?

4. Name the poem and the poet.
कविता और कवि का नाम लिखें।
Or
Write two pairs of rhyming words.
लय वाले शब्दों के दो जोड़े लिखें।
Answer:
1. The rain is beautiful.
2. The rain is welcome after the dust and heat.
3. It clatters like the tramp of hoofs along the roofs.
4. The name of the poem is ‘How Beautiful is the Rain !’ Its poet is H.W. Longfellow.

(2) How it gushes and struggles out
From the throat of the overflowing spout !
Across the window-pane
It pours and pours ;
And swift and wide,
With a muddy tide,
Like a river down the gutter roars
The rain, the welcome rain !

1. Write down the rhyming words in the stanza.
पद्य में से लयात्मक शब्द लिखें।

2. How does the rain fall across the window-pane ?
खिड़की के शीशे पर वर्षा कैसे पड़ती है ?

3. What is the rain compared to ?
वर्षा की तुलना किससे की गई है ?

4. When does it produce a roaring sound ?
यह गरजती हुई आवाज़ कब निकालती है ?
Or
Name the poem and the poet.
कविता और कवि का नाम लिखें।
Answer:
1. Out-spout; pane-rain, pours-roars; wide-tide.
2. It pours and pours across the window-pane.
3. The rain is compared to a river.
4. It produces a roaring sound while going down a gutter.
Or
The name of the poem is ‘How Beautiful is the Rain !’ and its poet is H.W. Longfellow.

Word Meanings 

How Beautiful is the Rain Poem Summary in English

How Beautiful is the Rain Summary in English

The rain, with its sounds and sights, is very beautiful. It is most welcome after the dust and heat of the summer. It flows down the baked streets and presents a lovely sight. The rain clatters along the roofs like a group of hoofs. It struggles to drain out of the pipe and fell down.

It strikes the window-panes briskly and strongly. It becomes like a muddy river when it reaches the ground. It falls into some gutter producing a roaring sound. On the whole everybody welcomes, the summer rain.

How Beautiful is the Rain Summary in Hindi

कवि कहता है कि गर्मियों की वर्षा बहुत ही सुंदर और सुहावनी होती है। यह सुंदर तथा दर्शनीय दृश्य प्रस्तुत करती है। धूल-मिटी के मौसम के बाद इसका पानी तपती हुई तंग तथा चौड़ी गलियों में बहने लगता है। वर्षा छतों पर खटखट की आवाज़ पैदा करती है। ऐसे लगता है जैसे बहुत से जानवर अपने खुर नीचे पटक रहे हों।

वर्षा का पानी तेज़ गति से संघर्ष करता हुआ छत की पाईप में से निकलता है। यह खिड़की के शीशों पर बड़ी ऊंची लहर की तरह नीचे की ओर बहता है। गड्ढों में से यह मटमैला होकर शोर करता (गरजता) हुआ निकलता है। ऐसे लगता है, जैसे कोई नदी की तेज़ धारा बह रही हो। ऐसी वर्षा स्वागत योग्य है।