PSEB 6th Class Punjabi Vyakaran ਨਾਂਵ

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Nanva ਨਾਂਵ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Hindi Punjabi Grammar ਨਾਂਵ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਨਾਂਵ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਨਾਂਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ; ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਚੀਜ਼ਾਂ, ਮਨੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਥਾਂਵਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ; ਜਿਵੇਂ-ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਜਮਾਤ, ਸ਼ਹਿਰ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਸੋਨਾ, ਮਿੱਟੀ, ਮਿਠਾਸ, ਕੁੜੱਤਣ ਆਦਿ ।

PSEB 6th Class Punjabi Vyakaran ਨਾਂਵ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਨਾਂਵ ਕਿੰਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦੇ ਕੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਨਾਂਵ ਪੰਜ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ-
1. ਆਮ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਜਾਤੀਵਾਚਕ ਨਾਂਵ :
ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸੇ ਸਮੁੱਚੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਜਾਂ ਜਿਣਸ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਜਾਤੀਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-ਕਪਤਾਨ, ਪੁਸਤਕ, ਮਨੁੱਖ, ਨਗਰ, ਮੁੰਡਾ, ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਆਦਮੀ, ਪਿੰਡ, ਸ਼ਹਿਰ, ਦਰਿਆ, ਘੋੜਾ

2. ਖ਼ਾਸ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਨਿੱਜਵਾਚਕ ਨਾਂਵ :
ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸੇ ਖ਼ਾਸ ਪੁਰਖ, ਇਸਤਰੀ ਜਾਂ ਥਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਖ਼ਾਸ ਨਾਂਵ ਜਾਂ “ਨਿੱਜਵਾਚਕ ਨਾਂਵ” ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂਜਲੰਧਰ, ਗੁਰਮੀਤ, ਪੰਜਾਬ, ਸੁਰਜ, ਅਮਰੀਕਾ, ਅਕਾਸ਼, ਸਤਲੁਜ, ਬਿਆਸ, ਰਾਵੀ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਜੰਡਿਆਲਾ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ, ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਆਦਿ ।

3. ਇਕੱਠਵਾਚਕ ਨਾਂਵ :
ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਗਿਣਨਯੋਗ ਵਸਤੁਆਂ ਦੇ ਇਕੱਠ ਜਾਂ ਸਮੂਹ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਇਕੱਠਵਾਚਕ ਨਾਂਵ” ਆਖਦੇ ਹਨ ; ਜਿਵੇਂ-ਟੀਮ, ਜਮਾਤ, ਸਭਾ, ਝੰਡ, ਮੰਡਲੀ, ਡਾਰ, ਹੇੜ, ਢੇਰ, ਕਮੇਟੀ, ਵੱਗ, ਕਤਾਰ, ਪਰਜਾ, ਲੋਕ ਆਦਿ ।

4. ਵਸਤੂਵਾਚਕ ਨਾਂਵ :
ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕੇਵਲ ਤੋਲੀਆਂ ਜਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹੀ ਜਾ ਸਕਣ, ਪਰ ਗਿਣੀਆਂ ਨਾ ਜਾ ਸਕਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ “ਵਸਤਵਾਚਕ ਨਾਂਵ’ ਆਖਦੇ ਹਨ ; ਜਿਵੇਂ-ਸੋਨਾ, ਚਾਂਦੀ, ਪਾਣੀ, ਰੇਤ, ਲੋਹਾ, ਤੇਲ, ਖੰਡ, ਪੱਥਰ, ਸ਼ਰਬਤ, ਪਾਣੀ ਆਦਿ ।

5. ਭਾਵਵਾਚਕ ਨਾਂਵ :
ਜਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾ ਦੇਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਫੜੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਕੇਵਲ ਅਨੁਭਵ ਹੀ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ‘ਭਾਵਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਕਿਹਾ ਹੈ ; ਜਿਵੇਂ-ਮਿਠਾਸ, ਖ਼ੁਸ਼ੀ, ਗ਼ਮੀ, ਕੁੜੱਤਣ, ਜੁਆਨੀ, ਪਿਆਰ, ਸੇਵਾ, ਸੱਚ, ਪੁੰਨ, ਪਾਪ, ਦੁੱਖ, ਬਿਮਾਰੀ, ਹਾਸਾ, ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਲਿਖੋ
(ਉ) ਵਸਤੂਵਾਚਕ ਨਾਂਵ
(ਅ) ਇੱਕਠਵਾਚਕ ਨਾਂਵ
(ਈ) ਭਾਵਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ।
ਉੱਤਰ :

(ਉ) ਵਸਤੂਵਾਚਕ ਨਾਂਵ :
ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕੇਵਲ ਤੋਲੀਆਂ ਜਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹੀ ਜਾ ਸਕਣ, ਪਰ ਗਿਣੀਆਂ ਨਾ ਜਾ ਸਕਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ “ਵਸਤਵਾਚਕ ਨਾਂਵ’ ਆਖਦੇ ਹਨ ; ਜਿਵੇਂ-ਸੋਨਾ, ਚਾਂਦੀ, ਪਾਣੀ, ਰੇਤ, ਲੋਹਾ, ਤੇਲ, ਖੰਡ, ਪੱਥਰ, ਸ਼ਰਬਤ, ਪਾਣੀ ਆਦਿ ।

(ਅ) ਇਕੱਠਵਾਚਕ ਨਾਂਵ :
ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਗਿਣਨਯੋਗ ਵਸਤੁਆਂ ਦੇ ਇਕੱਠ ਜਾਂ ਸਮੂਹ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਇਕੱਠਵਾਚਕ ਨਾਂਵ” ਆਖਦੇ ਹਨ ; ਜਿਵੇਂ-ਟੀਮ, ਜਮਾਤ, ਸਭਾ, ਝੰਡ, ਮੰਡਲੀ, ਡਾਰ, ਹੇੜ, ਢੇਰ, ਕਮੇਟੀ, ਵੱਗ, ਕਤਾਰ, ਪਰਜਾ, ਲੋਕ ਆਦਿ ।

(ਈ) ਭਾਵਵਾਚਕ ਨਾਂਵ :
ਜਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾ ਦੇਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਫੜੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਕੇਵਲ ਅਨੁਭਵ ਹੀ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ‘ਭਾਵਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਕਿਹਾ ਹੈ ; ਜਿਵੇਂ-ਮਿਠਾਸ, ਖ਼ੁਸ਼ੀ, ਗ਼ਮੀ, ਕੁੜੱਤਣ, ਜੁਆਨੀ, ਪਿਆਰ, ਸੇਵਾ, ਸੱਚ, ਪੁੰਨ, ਪਾਪ, ਦੁੱਖ, ਬਿਮਾਰੀ, ਹਾਸਾ, ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਆਦਿ ।

PSEB 6th Class Punjabi Vyakaran ਨਾਂਵ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਿਸਮ ਵੀ ਦੱਸੋ-
(ਉ) ਸ਼ੇਰ ਜੰਗਲ ਦਾ ਰਾਜਾ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ।
(ਅ) ਹਰ ਚਮਕਣ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਸੋਨਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ।
(ਈ) ਨੇਕੀ ਦਾ ਫਲ ਮਿੱਠਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਤੀਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬੈਠੇ ਹਨ ।
(ਰ) ਬਜ਼ਾਰੋਂ ਸਰੋਂ ਦਾ ਤੇਲ ਲਿਆਉ ।
(ਕ) ਮੋਹਣ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਵਿਆਹ ਬੜੀ ਧੂਮ-ਧਾਮ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ।
(ਖ) ਬਿੱਲੀ ਨੇ ਚੂਹਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਮੁਕਾਇਆ ।
(ਗ) ਜਵਾਨੀ ਦੀਵਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਘ) ਅੱਜ ਬਹੁਤ ਗ਼ਰਮੀ ਹੈ ।
(੩) ਮੋਰ ਪੈਲ ਪਾ ਕੇ ਥੱਕ ਗਿਆ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਸ਼ੇਰ, ਜੰਗਲ, ਰਾਜਾ-ਆਮ ਨਾਂਵ ।
(ਅ) ਚੀਜ਼-ਆਮ ਨਾਂਵ, ਸੋਨਾ-ਵਸਤੂਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ।
(ਇ) ਨੇਕੀ-ਭਾਵਵਾਚਕ ਨਾਂਵ, ਫਲ-ਆਮ ਨਾਂਵ ।
(ਸ) ਜਮਾਤ-ਇਕੱਠਵਾਚਕ ਨਾਂਵ : ਵਿਦਿਆਰਥੀ-ਆਮ ਨਾਂਵ ।
(ਰ) ਬਜ਼ਾਰੋਂ-ਆਮ ਨਾਂਵ; ਸਗੋਂ, ਤੇਲ-ਵਸਤੂਵਾਚਕ ਨਾਂਵ
(ਕ) ਮੋਹਣ ਸਿੰਘ-ਖ਼ਾਸ ਨਾਂਵ, ਮੁੰਡੇ-ਆਮ ਨਾਂਵ | ਵਿਆਹ-ਭਾਵਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ।
(ਖ) ਬਿੱਲੀ, ਚੂਹਿਆਂ-ਆਮ ਨਾਂਵ ।
(ਗ) ਜਵਾਨੀ-ਭਾਵਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ।
(ਘ) ਗਰਮੀ-ਭਾਵਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ।
(੩) ਮੋਰ, ਪੈਲ-ਆਮ ਨਾਂਵ ।

PSEB 6th Class Punjabi Vyakaran ਨਾਂਵ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਾਂਵ ਦੀ ਕਿਸਮ ਲਿਖੋ-
(ੳ) ਸੁਹੱਪਣ
(ਕਿ) ਤੇਲ
(ਅ) ਫੁੱਲ
(ਖਿ) ਸੁਗੰਧ
(ਈ) ਇਸਤਰੀ
(ਗ) ਮਨੁੱਖਤਾ
(ਸ) ਲੋਹਾ
(ਘ) ਗੰਗਾ
(ਹ) ਖ਼ੁਸ਼ੀ
(ਝੀ) ਜਮਾਤ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸੁਹੱਪਣ – ਭਾਵਵਾਚਕ ਨਾਂਵ
(ਅ) ਫੁੱਲ – ਆਮ ਨਾਂਵ
(ਇ) ਇਸਤਰੀ – ਆਮ ਨਾਂਵ
(ਸ) ਲੋਹਾ – ਵਸਤੂਵਾਚਕ ਨਾਂਵ
(ਹੀ) ਖ਼ੁਸ਼ੀ – ਭਾਵਵਾਚਕ ਨਾਂਵ
(ਕ) ਤੇਲ – ਵਸਤਵਾਚਕ ਨਾਂਵ
(ਖੀ) ਸੁਗੰਧ – ਭਾਵਵਾਚਕ ਨਾਂਵ
(ਗ) ਮਨੁੱਖਤਾ – ਭਾਵਵਾਚਕ ਨਾਂਵ
(ਘ) ਗੰਗਾ – ਖ਼ਾਸ ਨਾਂਵ
(ਝੀ) ਜਮਾਤ-ਇਕੱਠਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ-
(ਉ) ਨਾਂਵ ………….. ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਅ) ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖ, ਵਸਤੂ, ਥਾਂ ਆਦਿ ਦਾ ਨਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ………….. ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
(ਈ) ਆਮ ਨਾਂਵ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਨਾਂਵ ………….. ਨਾਂਵ ਹੈ ।
(ਸ) ਨਿੱਜ-ਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਨੂੰ ………….. ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
(ਹ) ਸ਼ੀਲਾ, ਮੀਨਾ ਤੇ ਸੁਨੀਤਾ ………….. ਨਾਂਵ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
(ਕ) ਸੈਨਾ, ਜਮਾਤ, ਇੱਜੜ ………….. ਨਾਂਵ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
(ਖਿ) ਸ਼ਹਿਰ, ਪਿੰਡ, ਪਹਾੜ ………….. ਨਾਂਵ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
(ਗ) ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਬੰਦਾ ਬਹਾਦਰ ………….. ਨਾਂਵ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
(ਘ) ਖੰਡ, ਗੁੜ, ਕਣਕ, ………… ਨਾਂਵ ਹਨ ।
(ਕਿ) ਗਰਮੀ, ਸਰਦੀ, ਜਵਾਨੀ ………….. ਨਾਂਵ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਪੰਜ
(ਅ) ਆਮ ਨਾਂਵ
(ਈ) ਜਾਤੀਵਾਚਕ
(ਸ) ਖ਼ਾਸ ਨਾਂਵ
(ਹ) ਖ਼ਾਸ ਨਾਂਵ
(ਕ) ਇਕੱਠਵਾਚਕ
(ਖ) ਆਮ
(ਗ) ਖ਼ਾਸ
(ਘ) ਵਸਤਵਾਚਕ
(ਝ) ਭਾਵਵਾਚਕ ।

PSEB 6th Class Punjabi Vyakaran ਨਾਂਵ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਠੀਕ ਵਾਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ (✓) ਅਤੇ ਗਲਤ ਵਾਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ (✗) ਲਗਾਓ
(ੳ) ਖ਼ਾਸ ਸਥਾਨ, ਵਸਤੂ, ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਗਿਆਨ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਸ਼ਬਦ ਆਮ ਨਾਂਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਅ) ਸੈਨਾ, ਦਲ, ਸਭਾ, ਇੱਜੜ, ਡਾਰ, ਇਕੱਠਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਹਨ ।
(ਇ) ਖ਼ੁਸ਼ੀ, ਉਦਾਸੀ, ਗ਼ਮੀ ਵਸਤੂਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਹਨ ।
(ਸ) ਪੁਸਤਕ, ਮਨੁੱਖ, ਸ਼ਹਿਰ, ਪਿੰਡ ਆਮ ਨਾਂਵ ਹਨ ।
(ਹ) ਨਾਂਵ ਅੱਠ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਕ) ਦਿੱਲੀ, ਹਿਮਾਲਾ, ਖ਼ਾਸ ਨਾਂਵ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਖ਼ਾਸ ਸਥਾਨ, ਵਸਤੂ, ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਗਿਆਨ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਸ਼ਬਦ ਆਮ ਨਾਂਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । (✗)
(ਅ) ਸੈਨਾ, ਦਲ, ਸਭਾ, ਇੱਜੜ, ਡਾਰ, ਇਕੱਠਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਹਨ । (✓)
(ਇ) ਖ਼ੁਸ਼ੀ, ਉਦਾਸੀ, ਗ਼ਮੀ ਵਸਤੂਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਹਨ । (✗)
(ਸ) ਪੁਸਤਕ, ਮਨੁੱਖ, ਸ਼ਹਿਰ, ਪਿੰਡ ਆਮ ਨਾਂਵ ਹਨ । (✓)
(ਹ) ਨਾਂਵ ਅੱਠ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । (✗)
(ਕ) ਦਿੱਲੀ, ਹਿਮਾਲਾ, ਖ਼ਾਸ ਨਾਂਵ ਹਨ । (✓)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਨਾਂਵ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚੋਂ ਖ਼ਾਸ ਨਾਂਵ ਤੇ ਆਮ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ-
ਸੈਨਾ, ਜਮਾਤ, ਇੱਜੜ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ, ਦਿੱਲੀ, ਹਿਮਾਲਾ, ਸਰਦੀ, ਗਰਮੀ, ਜਵਾਨੀ, ਡਾਰ, ਖੰਡ, ਗੁੜ, ਕਣਕ, ਸ਼ਹਿਰ, ਪਿੰਡ, ਪਹਾੜ ।
ਉੱਤਰ :
ਆਮ ਨਾਂਵ – ਸ਼ਹਿਰ, ਪਿੰਡ, ਪਹਾੜ !
ਖ਼ਾਸ ਨਾਂਵ – ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ, ਦਿੱਲੀ, ਹਿਮਾਲਾ ।

PSEB 6th Class English Solutions Chapter 3 The Giving Tree

Punjab State Board PSEB 6th Class English Book Solutions Chapter 3 The Giving Tree Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 English Chapter 3 The Giving Tree

Activity 1.

Look up the following words in a dictionary. You should seek the following information about the words and put them in your WORDS notebook.
1. Meaning of the word as used in the lesson (Adjective/Noun/Verb, etc.)
2. Pronunciation (The teacher may refer to the dictionary or the mobile phone for correct pronunciation.)
3. Spellings

Swing (verb) trunk branches
business sail resource

Vocabulary Expansion

Activity 2.

Read the following phrases. Find out their meaning by reading the story again. Write two meaningful sentences using each phrase.

1. climb up
(a) He climbed up a tall tree.
(b) We climbed up a hill.

PSEB 6th Class English Solutions Chapter 3 The Giving Tree

2. Cut off
(a) Our village was cut off from the city during rains.
(b) I cut off the spoiled part of the mango.

3. cut down
(a) He cut down the old neem tree.
(b) Many trees were cut down by the villagers

4. Stay away
(a) stay away from the bad people.
(b) I stay away from the crowd of people.

5. Take away
(a) Drinking took away his life.
(b) The thief took away my purse.

Learning to Read and Comprehend

Activity 3.

Read the story carefully and answer the following questions in “Yes”/“No’. For example :

Question : Did the boy love the tree when he was a child ?
Answer : Yes, he did.

Question 1.
Did the tree love the little boy ?
Answer:
Yes, she did.

Question 2.
Did the tree have money to give the boy ?
Answer:
No, she didn’t.

Question 3.
Did the boy want to go to a nearby village ?
Answer:
No, he didn’t.

Question 4.
Did the boy get married ?
Answer:
Yes, he did.

PSEB 6th Class English Solutions Chapter 3 The Giving Tree

Question 5.
Did the tree allow the boy to sit down on the stump ?
Answer:
Yes, she did.

Activity 4.

Answer the following questions.

Question 1.
Who would come and play with the tree ?.
वृक्ष के साथ कौन आकर खेलता था ?
Answer:
A little boy would come and play with the tree.

Question 2.
Who was too big to climb and play ?
कौन इतना बड़ा था कि ऊपर चढ़ कर खेल नहीं सकता था ?
Answer:
The boy was too big to climb up the tree and play.

Question 3.
Why did the boy want a boat ?
लड़के को नाव क्यों चाहिए थी ?
Answer:
The boy wanted a boat to sail him away to another city.

Question 4.
Why did the boy want to go to another city ?
लड़का किसी दूसरे शहर क्यों जाना चाहता था ?
Answer:
The boy wanted to go to another city for business.

Question 5.
What did the tree say in the end ?
अंत में वृक्ष ने क्या कहा ?
Answer:
In the end the tree asked the boy to sit on her stump and rest.

Activity 5.

Fill in the blanks with the words given below. You can use each word twice, if necessary.
sailed, tree, stump, grew, happy, climb up, swing, house, tired, apples

1. Once there was a boy and a ……………….
2. The boy played with the ……………………
3. The tree asked the boy to …………………… and ………………….. from her branches.
4. The boy ………………….. older.
5. The tree asked the boy to sell-off …………………… to get money.
6. The boy cut off the branches to make a …….
7. The boy made a boat from the trunk of the tree and …………………. away.
8. The tree was not ……………
9. The boy came back to the tree. He said that he was
10. The boy sat on the ………………….. to rest.
Answer:
1. tree
2. tree
3. climb up, swing
4. grew
5. apples
6. house
7. sailed
8. happy
9. tired
10. stump.

PSEB 6th Class English Solutions Chapter 3 The Giving Tree

Activity 6.

Give opposites of the given words in the given space.

Word — Opposite
1. happy — sad
2. give — take
3. sell — buy
4. come — go
5. quiet — noisy
6. climb up — climb down

Activity 7.

Add ‘ed to the following words and write a meaningful sentence.
Example: Stay: I stayed in Jammu for a week.
PSEB 6th Class English Solutions Chapter 3 The Giving Tree 1
Answer:
1. want – He wanted to take rest.
2. climb – He climbed up a hill.
3. play – We played football,
4. sail – The ship sailed away to U.S.A.
5. rest – We rested under a tree.

Learning Language

Pronoun

A pronoun is a word used in place of a noun.
Noun (संज्ञा) के स्थान पर प्रयोग होने वाला शब्द Pronoun (सर्वनाम) कहलाता है|
The words ‘they’ ; ‘she’; ‘her’; ‘he’; ‘it are used in place of nouns.
We call them Pronouns. There are three main kinds of pronouns :
Pronouns मुख्य रूप से तीन प्रकार के होते हैं —
1. Personal Pronoun
2. Demonstrative pronoun
3. Interrogative pronoun

1. Personal Pronoun :
Pronouns which are used in place of proper nouns to avoid repetition are called personal pronouns. ये Pronouns वाक्य में Proper Noun की बारम्बारता से बचने के लिए प्रयोग में लाये जाते हैं।
For example :
My mother is very tired because my mother has been working the whole day.
My mother is very tired because she has been working for the whole day.

PSEB 6th Class English Solutions Chapter 3 The Giving Tree

There are three kinds of personal pronouns.

1. Pronouns of the First Person
Singular — Plural
I, my, mine, me, myself — We, our, ours, us, ourselves

2. Pronouns of the Second Person
Singular — Plural
you, yours, yourselves, your — you, yours, yourself, your

3. Pronouns of the Third Person
Singular — Plural
he, she, it, him, her — them, their, theirs

Activity 8.

Fill in the blanks using personal pronouns.

Question 1.
……………. often reads until late at night.
(a) he
(b) Aman
(c) Meena
(d) they
Answer:
(a) he

Question 2.
…………….. is running up and down the stairs.
(a) the cat
(b) she
(c) my brother
(d) you
Answer:
(b) she

PSEB 6th Class English Solutions Chapter 3 The Giving Tree 2

Question 3.
……………….. is from Mumbai.
(a) Rosy
(b) my friend
(c) he
(d) this statue
Answer:
(c) he

Question 4.
Have ……………….. got a dog, Meena ?
(a) anyone
(b) they
(c) someone
(d) it
Answer:
(b) they

Question 5.
We enjoy the roses so much. ………………. really make the garden beautiful.
(a) they
(b) its
(c) someone
(d) flowers
Answer:
(a) they

PSEB 6th Class English Solutions Chapter 3 The Giving Tree

Question 6.
Aman isn’t an architect. ……………. . is an engineer
(a) he
(b) they
(c) it
(d) she
Answer:
(a) he

Question 7.
Are …………. friends or not ?
(a) he
(b) she
(c) we
(d) it
Answer:
(c) we

Question 8.
My doctor was born in London. …. ………….. teaches language lessons in his spare time.
(a) they
(b) it
(c) she
(d) he
Answer:
(d) he

Question 9.
All my teachers are from Europe. …………….. come from all over the continent.
(a) she
(b) we
(c) they
(d) them
Answer:
(c) they

Question 10.
Our friends are athletes. All of ………………. are either strong, fast, or both.
(a) we
(b) they
(c) them
(d) you
Answer:
(c) them

2. Demonstrative Pronoun

A demonstrative pronoun is a pronoun that is used to point to something within a sentence. These pronouns can indicate items in space or time and they can be either singular or plural.
TE Pronoun aice À force on ha ca as forgeim H GIRT GIGI ITE Singular Haal Plural fti
नीचे दिए गए वाक्यों में italicized शब्द Demonstrative Pronouns हैं : This was my mother’s purse. That looks like the car I used to drive. These are nice shoes, but they look uncomfortable. Those look like riper than the apples on my tree.

PSEB 6th Class English Solutions Chapter 3 The Giving Tree

Activity 9.

Fill in the blanks using demonstrative pronouns. Choose the best answer to complete each sentence.

Question 1.
……………… was such an interesting experience.
(a) that
(b) these
(c) those
(d) such
Answer:
(a) that

Question 2.
Are ……………. your shoes ?
(a) that
(b) them
(c) those
(d) this
Answer:
(c) those

Question 3.
You’ll have to get your own pen. ……… is mine.
(a) that
(b) those
(c) such
(d) this
Answer:
(d) this

Question 4.
There is no end to ……..
(a) such
(b) those
(c) this
(d) none
Answer:
(c) this

Question 5.
Because of their bad behaviour, ……….. ……… of the children were given allowances.
(a) none
(b) that
(c) those
(d) them
Answer:
(a) none

Question 6.
………………. of them had seen it before.
(a) those
(b) neither
(c) such
(d) this
Answer:
(b) neither

Question 7.
Is …………… yours ?
(a) this
(b) those
(c) these
(d) such
Answer:
(a) this

Question 8.
Everyone ate early. When we arrived ……………… was left.
(a) that
(b) such
(c) none
(d) neither
Answer:
(c) none

Question 9.
Please give me one of .
(a) that
(b) those
(c) this
(d) such
Answer:
(b) those

PSEB 6th Class English Solutions Chapter 3 The Giving Tree

Question 10.
……………….. are nice looking.
(a) this
(b) that
(c) these
(d) such.
Answer:
(c) these

3. Interrogative (प्रशनवाचक) Pronoun

An interrogative pronoun is used to make asking questions easy. There are just five interrogative pronouns. ये Pronoun प्रश्न पूछने के लिए प्रयोग किए जाते हैं और प्रायः प्रश्नवाचक शब्द से आरंभ होते हैं।

The five interrogative pronouns are what, which, who, whom, and whose.
What is used to ask questions about people or objects.
(लोगों तथा वस्तुओं के बारे में प्रश्न)
What do you want for dinner ?
What is your name ?

Which is used to ask questions about people or objects.
Which seat would you like?
Which of these ice cream flavours is you favourite ?

Who is used to ask questions about people.
(व्यकतियों के बारे में प्रशन)
Who is that man over there ?
Who is the strongest in the class ?

Whom is used to ask questions about people.
With whom did you go to the class ?

Whose is used to ask questions about people or objects, always related to possession.
Whose sweater is this?
I wonder whose dog is digging our lawn ?

Activity 10.

Fill in the blanks with an interrogative pronoun.

Question 1.
……………….. threw the football ?
(a) who
(b) what
(c) which
(d) whose
Answer:
(a) who

Question 2.
…… Would you prefer, coffee or tea ?
(a) who
(b) whom
(c) which
(d) whose
Answer:
(c) which

PSEB 6th Class English Solutions Chapter 3 The Giving Tree

Question 3.
………………. time do we need to be at the station?
(a) which
(b) what
(c) whose
(d) whom
Answer:
(b) what

Question 4.
…………….. bike is that ?
(a) whom
(b) whose
(c) what
(d) who
Answer:
(b) whose

Question 5.
……………. is your brother’s name?
(a) who
(b) whom
(c) what
(d) whose
Answer:
(c) what

Question 6.
……………. did you tell ?
(a) whom
(b) what
(c) whose
(d) which
Answer:
(b) what

Question 7.
……………. of these books have you read ?
(a) what
(b) whom
(c) whose
(d) which
Answer:
(d) which

Question 8.
…………….. wants ice-cream ?
(a) what
(b) whom
(c) who
(d) whose
Answer:
(c) who

Learning to Write

Activity 11.

Did you like the story ? Talk to your partner and discuss two things you liked and one thing you did not like in the story. After discussion, add another paragraph to change the ending of the story.
Answer:
The boy sat there thinking. He thought of trees who give something to man all through their lives. They gift their all happily and become a stump. They give the message : “Real happiness lies in giving’. But it is a pity that man cuts down trees unwisely. He has no regard for their usefulness and selflessness.

Learning to Use Language

Activity 12.

Write a letter to your friend inviting him for the birthday party.

Kailash Colony
…………. City
March 12, 20…
My dear Vinod
You will be glad to know that my birthday falls on March 20. I am planning to celebrate it at home. There will be a programme of dance and music. A dinner will also be served. All our friends are coming to the party. I hope you will also join us. I am sure you will enjoy yourself.
Yours sincerely
Prem

PSEB 6th Class English Solutions Chapter 3 The Giving Tree

Learning to Listen

Activity 13.

The teacher will read the story to the students again. Listen to the story carefully. Write whether the statements are ‘True’ or ‘False’ in the given space.

1. The tree loved the little boy. — (True)
2. The tree liked the boy to swing from the branches of the tree. — (True)
3. The tree became sad whenever the boy came back. — (False)
4. The tree gave the boy a lot of money. — (False)
5. The tree asked the boy to cut off her branches and make a house. — (True)
6. The boy wanted a ship to go to another city. — (False)
7. The tree allowed the boy to cut down her trunk. — (True)
8. At last, the boy wanted a quiet place to sit and rest. — (True)
9. The tree refused the boy from sitting on her old stump. — (False)
10. The story shows that the boy is selfish. — (True)

Learning to Speak.

Activity 13 (Role Play)

The children will work in pairs.
Practise speaking the following sentences with your partner. One of you will become the tree and one will become the boy. After practice, all the pairs will speak in front of the class.
1. The tree: Come, boy, come. Climb up my trunk, swing from my branches, eat apples and be happy.
2. The boy: I am too big to climb and play. I want some money to buy things and have fun. Can you give me some money ?
3. The tree: I have no money but you can take my apples and sell them in the city. Then you will have some money and you will be happy.
4. The tree: Come, boy, come. Climb up my trunk, swing. from my branches, eat apples and be happy.
5. The boy: I am too busy to climb trees. I want to get married. I need a house. Can you give me a house ?
6. The trees : You may cut off my branches. Build a house and be happy.

Comprehension Of Passages

Read the given passages and answer the questions that follow each.

(1) Once there was a tree and she loved a little boy. Every day the boy would come, eat applies and play with her. He would swing from her branches and eat apples. The boy loved the tree very much. And the tree was very happy.

The time went by. The boy grew older. The tree was often alone. One day the boy came to the tree. The tree said, “Come, boy, come. Climb up my trunk, swing from my branches, eat apples and be happy.” “I am too big to climb and play,” said the boy. “I want some money to buy things and have fun. Can you give me some money ?” The tree said, “I have no money but you can take my apples and sell them in the city. Then you will have some money and you will be happy.” The boy did so and went away. The tree was happy.

(i) What made the tree very happy ?
वृक्ष को क्या बात बहुत अधिक खुशी देती थी ?

(ii) Why did the tree give the boy her apples ?
वृक्ष ने लड़के को अपने सेब क्यों दिए ?

(iii) Choose true or false statements.
(a) The boy grew younger.
(b) The boy wanted money to buy things for fun.

(iv) Complete the following sentences according to the meaning of the passage.
(a) The tree was often ————
(b) The tree loved ————
Or
Match the words with their meanings :

(a) alone go down
(b) climb lonely
go up

Answer:
(i) The boy’s love for her made the tree very happy.
(ii) She gave the boy her apples to sell and get money.
(iii)
(a) False
(b) True
(iv)
(a) The tree was often alone.
(b) The tree loved a little boy.
Or
(a) alone – lonely
(b) climb – go up

PSEB 6th Class English Solutions Chapter 3 The Giving Tree

(2) The boy again stayed away for a long time. One day he came back. The tree was very happy and said, “Come, boy, come. Climb up my trunk, swing from my branches, eat apples and be happy.” The boy said, “I am too sad to play. I want to go to another city for business.

Can you give me a boat that will take me away to another city.” The tree said, “Cut down my trunk and make a boat. Then you can sail away and be happy. The boy did so and sailed away. The tree was very happy, but not really.

After a long time, the boy who was now an old man came back again. “I am sorry, boy. I have nothing to give you,” said the tree. I wish I could give you something. I am just an old stump.” “I don’t need anything now. I just want a quiet place to sit and rest.

I am very tired,” said the boy. “Well, an old stump is good for sitting and resting. Come, boy, sit down and rest.” The boy sat on the stump to rest. And the tree was very happy.

(i) Why was the boy sad ?
लड़का क्यों उदास था ?

(ii) What was the only thing that the boy wanted in the end ?
अंत में लड़का कौन-सी एक मात्र चीज़ चाहता था ?

(iii) Choose true or false statements and write them in your answer book :
(a) The boy had grown old.
(b) He was too sad to play.

(iv) Complete the following sentences according to the meaning of the passage.
(a) Cut down my trunk and ……………..
(b) An old stump is good for ……………
Or
Match the words with their meanings :

(a) business calm
(b) quiet trade
sad

Answer:
(i) The boy was sad because he wanted to go to another city for business, but he had no boat.
(ii) In the end, he just wanted a quiet place to sit and rest.
(iii)
(a) True
(b) True
(iv)
(a) Cut down my trunk and make a boat.
(b) An old stump is good for sitting and resting.
Or
(a) business – trade
(b) quiet – calm

PSEB 6th Class English Solutions Chapter 3 The Giving Tree

Use Of Words/Phrases In Sentences

1. Swing (Verb)(move to and fro on a swing) –
The girls are swinging in the park.
लड़कियां पार्क में झूला झूल रही हैं।

2. Branches (off-shoots) –
A big tree has many branches.
बड़े वृक्ष की कई शाखाएं होती हैं।

3. Business (trade) –
He has gone out for a business.
वह व्यापार के लिए बाहर गया हुआ है।

4. Climb (go up) –
I can’t climb this wall,
मैं इस दीवार पर नहीं चढ़ सकता।

5. Stump (remaining part of a chopped tree) –
The stump of tree was very hard.
वृक्ष का ढूंठ बहुत ही कठोर था।

6. Another (one more). –
Please give me another pen.
कृपया मुझे एक और पेन दीजिए।

7. Build (make, construct) –
We are building a new house.
हम एक नया मकान बना रहे हैं। .

8. Carry away (take away) –
Carry away your books from here.
अपनी पुस्तकें यहां से ले जाओ।

Word Meanings

PSEB 6th Class English Solutions Chapter 3 The Giving Tree 3

The Giving Tree Summary in Hindi

Once there was ……………. tree was happy.

एक बार एक मादा वृक्ष था और वह एक छोटे से बच्चे को प्यार/दुलार करता था। बच्चा प्रतिदिन आता था, सेब खाता था और उसके साथ खेलता था। वह उसकी टहनियों पर झूलता था और सेब खाता था। बच्चा वृक्ष को बहुत प्यार करता था। इसलिए वृक्ष खुश था।

समय बीतता गया। बच्चा बड़ा हो गया। वृक्ष प्रायः अकेला रहता था। एक दिन बच्चा वृक्ष के पास आया। वृक्ष ने कहा, “आओ, बच्चे, आओ। मेरे तने पर चढ़ जाओ, मेरी टहनियों पर झूलो, सेब खाओ और खुश रहो।” बच्चे ने कहा, “मैं इतना बड़ा हो गया हूँ कि मैं चढ और खेल नहीं सकता।

PSEB 6th Class English Solutions Chapter 3 The Giving Tree

मुझे मनोरंजन के लिए कुछ चीजें खरीदने के लिए कुछ पैसे चाहिएं। क्या तुम मुझे कुछ पैसे दे सकते हो ?” वृक्ष ने कहा, “मेरे पास पैसे नहीं है परन्तु तुम मेरे सेब ले सकते हो और उन्हें ले जाकर शहर में बेच सकते हो तब तुम्हारे पास कुछ पैसा आ जायेगा और तुम खुश रहोगे।”

बच्चे ने वैसा ही किया और चला गया। वृक्ष खुश था। बच्चा लम्बे समय तक वापिस नहीं आया। वृक्ष उदास था। एक दिन बच्चा वापिस आया। वृक्ष ने खुशी से कहा, “आओ, बच्चे, आओ। मेरे तने पर चढ़ जाओ, मेरी टहनियों पर झूलो, सेब खाओ और खुश रहो।” बच्चे ने कहा, “मैं इतना व्यस्त हूँ कि मैं वृक्षों पर नहीं चढ़ सकता।

मैं शादी करना चाहता हूँ। मुझे एक घर चाहिए। क्या तुम मुझे एक घर दे सकते हो ?” वृक्ष ने कहा, “तुम मेरी शाखाओं को काट . सकते हो। घर बना लो और खुश रहो। “बच्चे ने उसकी शाखाओं को काटा और ले जाकर अपना घर बना लिया। वृक्ष खुश था।

The boy again ……… was very happy.

बच्चा फिर से एक लम्बे समय तक दूर रहा। एक दिन वह वापिस आया। वृक्ष बहुत खुश हुआ और कहा, “आओ, बच्चे, आओ। मेरे तने पर चढ़ जाओ, मेरी टहनियों पर झूलो, सेब खाओ और खुश रहो।” बच्चे ने कहा, “मैं इतना उदास हूँ कि मैं खेल नहीं सकता। मैं व्यापार के लिए दूसरे शहर जाना चाहता हूँ।

क्या तुम मुझे एक नाव दे सकते हो जो मुझे दूसरे शहर ले जाये ?” वृक्ष ने कहा, “मेरा तना काट लो और नाव बना लो। तब तुम नाव चला कर दूर जा सकते हो और खुश रह सकते हो।” बच्चे ने वही किया और नाव पर चला गया। वृक्ष खुश हो गया परन्तु वास्तव में वह खुश नहीं था।

बहुत समय बाद वह बच्चा जो अब बूढ़ा आदमी बन चुका था वापिस लौट आया। वृक्ष ने कहा, “बच्चे, मुझे खेद है, मेरे पास तुम्हें देने के लिए कुछ नहीं है। काश! मैं तुम्हें कुछ दे पाता। मैं केवल एक पुराना ढूंठ हूँ।” बालक (बूढ़ा आदमी) ने कहा, “मुझे अब कुछ नहीं चाहिए।

मैं तो केवल बैठने और आराम करने के लिए एक शांत जगह चाहता हूँ। मैं बहुत थक चुका हूँ।” “अच्छा, एक पुराना लूंठ बैठने और आराम करने के लिए अच्छी जगह है। आओ, बच्चे बैठ जाओ और आराम करो।” बालक आराम करने के लिए ढूंठ पर बैठ गया। इससे वृक्ष बहुत ही खुश हो गया।

Retranslation Of Isolated Sentences

1. She loved a little boy.
वह एक छोटे से बालक से प्रेम करती थी।

2. The boy grew older.
लड़का बड़ा हो गया।

3. The tree was often alone.
वृक्ष प्राय: अकेला रहता था।

4. I am too big to climb and play.
मैं इतना बड़ा हो गया हूं कि चढ़ (ऊपर) और खेल नहीं सकता।

5. The tree was happy.
वृक्ष खुश था।

6. The boy did not come back for a long time.
लड़का लम्बे समय तक वापिस नहीं आया।

PSEB 6th Class English Solutions Chapter 3 The Giving Tree

7. I want to get married.
मैं शादी करना चाहता हूँ।

8. You may cut off my branches.
तुम मेरी शाखाएं काट सकते हो।

9. I want to go to another city for business.
मैं व्यापार के लिए किसी दूसरे शहर जाना चाहता

10. Cut down my trunk and make a boat.
मेरा तना काट कर नाव बना लो।

11. I wish I could give you something.
काश! मैं तुम्हें कुछ दें पाती/पाता।

12. I just want a quiet place to sit and rest.
मुझे केवल बैठने और आराम करने के लिए एक शांत जगह चाहिए।

PSEB 6th Class Punjabi Vyakaran ਵਰਨਮਾਲਾ

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Varnamala ਵਰਨਮਾਲਾ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Hindi Punjabi Grammar ਵਰਨਮਾਲਾ

ਪਸ਼ਨ 1.
ਲਿਪੀ ਕਿਸ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ ? ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੀ ਲਿਪੀ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਧੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਵਿਚ ਅੰਕਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁੱਝ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ “ਲਿਪੀ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੀ ਲਿਪੀ ਦਾ ਨਾਂ ਗੁਰਮੁਖੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਰਨ ਕਿਸ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ ? ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਭੇਦ ਹਨ ? ਸੰਖੇਪ ਰੂਪ ਵਿਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ :
ਮਨੁੱਖ ਜਦੋਂ ਬੋਲਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਧੁਨੀਆਂ) ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ, ਜੋ ਚਿੰਨ੍ਹ ਮਿੱਥੇ ਗਏ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਰਨ ਜਾਂ ਅੱਖਰ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-ਕ, ਚ, ਟ, ਤ, ਪ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਮੁੰਹ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅੰਗ ਬੁਲ, ਜੀਭ, ਦੰਦ, ਤਾਲੁ ਤੇ ਸੰਘ ਆਦਿ ਰਲ ਕੇ ਹਿੱਸਾ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਮਨੁੱਖੀ ਸਾਹ ਜਦੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਮੁੰਹ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅੰਗਾਂ ਨਾਲ ਟਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਮੂੰਹ ਵਿਚੋਂ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਧੁਨੀਆਂ) ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਲਈ, ਜੋ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਵਰਨ ਜਾਂ ਅੱਖਰ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਅੱਖਰ ਮਿਲ ਕੇ ਸ਼ਬਦ ਬਣਦੇ ਹਨ ।

PSEB 6th Class Punjabi Vyakaran ਵਰਨਮਾਲਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਵਰਨ ਅੱਖਰ ਹਨ ? ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਦੇ 35 ਅੱਖਰ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਧੁਨੀਆਂਸ਼, ਖ਼, ਗ਼, ਜ਼, ਫ਼-ਦੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 40 ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਇਕ ਮੌਲਿਕ ਅਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ‘ਲ’ ਦੇ ਪੈਰ ਵਿਚ ਬਿੰਦੀ (ਲ ਲਾਉਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਵੀ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਲੋੜ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅੱਖਰਾਂ ਦਾ ਅਰਥ-ਭੇਦ ਦੱਸਣ ਨਾਲ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ
1. ਪਲ-ਉਹ ਇੱਥੇ ਘੜੀ-ਪਲ ਹੀ ਟਿਕੇਗਾ ।
ਪਲ-ਉਹ ਮਾੜਾ-ਮੋਟਾ ਖਾ ਕੇ ਪਲ ਗਿਆ ।

2. ਤਲ-ਪਾਣੀ ਦੇ ਤਲ ਉੱਤੇ ਲਹਿਰਾਂ ਨੱਚ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ।
ਤਲ-ਹਲਵਾਈ ਪਕੌੜੇ ਤਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
ਗੁਰਮੁਖੀ ਵਰਨਮਾਲਾ ਦੇ ਵਰਨਾਂ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅੱਠ ਵਰਨਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ।

ਮੁੱਖ ਵਰਗ
ਕ ਵਰਗੇ
ਚ ਵਰਗ
ਟ ਵਰਗ
ਤ ਵਰਗ
ਪ ਵਰਗ
ਅੰਤਿਮ ਵਰਗ
ਨਵੀਨ ਵਰਗ ਸ਼ ਖ਼ ਗ਼ ਜ਼ ਫ਼ ਲ਼

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੰਜਾਬੀ ਵਰਨ (ਅੱਖਰ) ਕਿੰਨੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹਨ ?
ਜਾਂ
ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਵਰਨ ਸ਼ਰ, ਵਿਅੰਜਨ, ਅਨੁਨਾਸਿਕ ਤੇ ਦੁੱਤ ਹਨ ? ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਸਹਿਤ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਰੂਪ ਅਤੇ ਉਚਾਰਨ ਦੇ ਫ਼ਰਕ ਕਰ ਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਰਨਾਂ (ਅੱਖਰਾਂ) ਦੇ ਚਾਰ ਭੇਦ
ਹਨ –
(ਉ) ਸ਼ਰ
(ਅ) ਵਿਅੰਜਨ
(ਇ) ਅਨੁਨਾਸਿਕ
(ਸ) ਦੁੱਤ ।

(ਉ) ਸੁਰ : ਉਨਾਂ ਵਰਨਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਅਵਾਜ਼ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੀ ਹੋ ਸਕੇ । ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਕੇਵਲ ਤਿੰਨ ਵਰਨ ਹੀ ਸ਼ਰ ਹਨ-ੳ, ਅ, ੲ ।

(ਅ) ਵਿਅੰਜਨ : ਵਿਅੰਜਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਰਨਾਂ ਨੂੰ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਸਾਹ ਮੂੰਹ ਵਿਚੋਂ ਬੇਰੋਕ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ । ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਸ ਤੋਂ ੜ ਤਕ ਸਾਰੇ ਵਰਨ ਤੇ ਨਵੇਂ ਅੱਖਰ ਸਾਰੇ ਹੀ ਵਿਅੰਜਨ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ 38 ਹੈ ।

(ਇ) ਅਨੁਨਾਸਿਕ : ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਰਨਾਂ ਦੀਆਂ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਨੱਕ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਅਨੁਨਾਸਿਕ ਹਨ । ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਇਹ ਵਰਨ ਅਨੁਨਾਸਿਕ ਹਨ-ਝ, ਬ, ਣ, ਨ, ਮ ।

(ਸ) ਦੁੱਤ :
ਦੁੱਤ ਵਰਨਾਂ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤੀ ਵਰਤੋਂ ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਜੋ ਅੱਖਰ ਵਿਅੰਜਨਾਂ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਜੋੜ ਕੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ‘ਦੁੱਤ ਵਰਨ’ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਕੇਵਲ ਤਿੰਨਾਂ ਅੱਖਰਾਂ ਹ, ਰ, ਵ ਦੀ ਹੀ ਅਜਿਹੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਵ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ ਪਰ ਹ ਤੇ ਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਮ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ ਪੜ੍ਹਨਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ, ਇਨ੍ਹਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ, ਪ੍ਰੇਮ, ਪ੍ਰੀਤਮ, ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ, ਸ਼ੈ-ਮਾਨ, ਸ਼ੈ-ਜੀਵਨੀ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਲਗਾਂ-ਮਾਤਰਾਂ ਕੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ? ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀਆਂ ਲਗਾਂ-ਮਾਤਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਤਿੰਨ, ਸੂਰ ਹਨ-ਉ, ਅ ਤੇ ੲ, ਪਰੰਤੂ ਵਰਤੋਂ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 10 ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ- ਅ ਆ ਇ ਈ ਏ ਐ ਉ ਊ ਓ ਔ ।

ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਲਿਖਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਅੰਜਨਾਂ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੇਵਲ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੀ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ-ਮੁਕਤਾ ਇਸ ਦਾ ਕੋਈ ਚਿੰਨ੍ਹ ਨਹੀਂ, ਕੰਨਾ (ਾ), ਸਿਹਾਰੀ (ਿ), ਬਿਹਾਰੀ (ੀ), ਔਕੜ (_), ਦੁਲੈਂਕੜ (-ੂ ), ਲਾਂ (ੇ), ਦੁਲਾਂ (ੈ) ਹੋੜਾ ( ੋ), ਕਨੌੜਾ (ੌ) ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਲਗਾਂ-ਮਾਤਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਕੁੱਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਉੱਪਰ ਲਿਖੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਲਗਾਂ ਸਾਰੇ ਵਿਅੰਜਨਾਂ ਨਾਲ ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ । ਪਰੰਤੁ ਰਾਂ-ਉ, ਅ ਅਤੇ ੲ-ਨਾਲ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਸਕਦੀਆਂ । (ੳ, ਅ, ੲ ਨਾਲ ਲਗਾਂ ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ ਅਰਥਾਤ ਉ ਨੂੰ ਔਂਕੜ (ਉ), ਦੁਲੈਂਕੜ (ਊ ਤੇ ਹੋੜਾ (ਓ) ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ । ਅ’ ਨੂੰ ਮੁਕਤਾ (ਅ) ਕੰਨਾ (ਆ) ਤੇ ਦੁਲਾਵਾਂ (ਐ ਲੋਗਾਂ ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ । ਇ’ ਨੂੰ ਸਿਹਾਰੀ (ਇ), ਬਿਹਾਰੀ (ਈ) ਤੇ ਲਾਂ (ਏ) ਲਗਾਂ ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ ।

PSEB 6th Class Punjabi Vyakaran ਵਰਨਮਾਲਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਲਗਾਖਰ ਕਿਸ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਗੁਰਮੁਖੀ ਵਿਚ ਲਗਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੁੱਝ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਗਾਖਰ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਇਹ ਚਿੰਨ੍ਹ ਤਿੰਨ ਹਨ
(ਉ) ਬਿੰਦੀ PSEB 6th Class Punjabi Vyakaran ਵਰਨਮਾਲਾ-1
(ਅ) ਟਿੱਪੀ PSEB 6th Class Punjabi Vyakaran ਵਰਨਮਾਲਾ-2
(ਇ) ਅੱਧਕ PSEB 6th Class Punjabi Vyakaran ਵਰਨਮਾਲਾ-3

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਪੰਜਾਬੀ ਲਗਾਖਰਾਂ ਦੀ ਕਿਨ੍ਹਾਂ-ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਲਗਾਂ ਨਾਲ ਤੇ ਕਿਉਂ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ? ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦੇ ਕੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਦਸਾਂ ਲਗਾਂ ਵਿਚੋਂ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਨੱਕ ਵਿਚੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਬਿੰਦੀ ਅਤੇ ਟਿੱਪੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਦਸਾਂ ਲਗਾਂ ਵਿਚੋਂ ਛੇਆਂ ਨਾਲ ਬਿੰਦੀ ਲਗਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਚਹੁੰ ਨਾਲ ਟਿੱਪੀ ।

ਕੰਨਾ, ਬਿਹਾਰੀ, ਲਾਂ, ਦੁਲਾਂ, ਹੋੜਾ ਅਤੇ ਕਨੌੜਾ ਨਾਲ ਬਿੰਦੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ; ਜਿਵੇਂ-ਗਾਂ, ਨਹੀਂ, ਗੇਂਦ, ਕੈਂਚੀ, ਜਦੋਂ, ਸੌਂ ।

ਮੁਕਤਾ, ਸਿਹਾਰੀ, ਔਂਕੜ ਅਤੇ ਦੁਲੈਂਕੜ ਨਾਲ ਟਿੱਪੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ-ਚੰਦ, ਸਿੰਘ, ਚੁੰਝ, ਗੂੰਜ ।

ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਉ, ਅ, ੲ ਨਾਲ ਲਗਾਖਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਨਿਯਮ ਕੁੱਝ ਭਿੰਨ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ-ੳ, ਅ, ੲ ਨਾਲ ਲੱਗਣ ਵਾਲੀਆਂ ਅੱਠ ਲਗਾਂ-ਕੰਨਾ, ਬਿਹਾਰੀ, ਲਾਂ, ਦੁਲਾਂ, ਹੋੜਾ ਅਤੇ ਕਨੌੜਾ ਨਾਲ ਬਿੰਦੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-ਆਂਦਰ, ਸਾਈਂ, ਕਿਉਂ, ਖਾਉਂ, ਜਾਏਂ, ਐੱਠ, ਅੰਤਰਾ ।

ਜਦੋਂ ਅ’ ਮੁਕਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ‘ਨੂੰ ਸਿਹਾਰੀ ਲੱਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਟਿੱਪੀ PSEB 6th Class Punjabi Vyakaran ਵਰਨਮਾਲਾ-3 ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-ਅੰਗ, ਇੰਦਰ ।

ਅੱਧਕ :
ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿਚ ਕਈ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਦੋਹਰੀ ਅਵਾਜ਼ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲੱਗਿਆਂ, ਉਸੇ ਅੱਖਰ ਨੂੰ ਅੱਧਾ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪੂਰਾ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-ਕਥਾ, ਸਥਾ, ਡੀ ਆਦਿ । ਪਰੰਤੂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਦੋਹਰੀ ਅਵਾਜ਼ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਅੱਧੇ ਅੱਖਰ ਨਹੀਂ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ, ਸਗੋਂ ਜਿਸ ਅੱਖਰ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਦੋਹਰੀ ਕਰਨੀ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਅੱਖਰ ਉੱਪਰ ਅੱਧਕ ਪਾ ਕੇ ਹੀ ਕੰਮ ਸਾਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਉਪਰੋਕਤ ਸ਼ਬਦ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਖੇ ਜਾਣਗੇ-ਬੱਚਾ, ਸੱਚਾ, ਅੱਛਾ ਆਦਿ। ।

ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਅੱਧਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉੱਥੇ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਮੁਕਤਾ, ਸਿਹਾਰੀ ਤੇ ਔਕੜ ਲਗਾਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਣ , ਜਿਵੇਂ-ਸੱਚ, ਹਿੱਕ, ਭੁੱਖਾ ਆਦਿ । ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਕੁੱਝ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਲਿਖਣ ਸਮੇਂ ਦੁਲਾਵਾਂ (ਏ) ਨਾਲ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ; ਜਿਵੇਂਗੈਸ, ਪੈਂਨ ਆਦਿ ।

PSEB 6th Class Punjabi Vyakaran ਵਰਨਮਾਲਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ
(ਉ) ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੀ ਲਿਪੀ ਦਾ ਨਾਂ ………… ਹੈ ।
(ਅ) ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ………… ਰ ਤੇ ………… ਵਿਅੰਜਨ ਹਨ !
(ਈ) ਹ, ਰ, ਵ ਗੁਰਮੁਖੀ ਵਿਚ ………… ਅੱਖਰ ਹਨ ।
(ਸ) ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ……… ਲਗਾਂਖਰ ਹਨ ।
(ਹ) ਅੱਧਕ, ਬਿੰਦੀ ਤੇ ਟਿੱਪੀ ਨੂੰ ………… ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੀ ਲਿਪੀ ਦਾ ਨਾਂ ਗੁਰਮੁਖੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਸੂਰ ਤੇ 38 ਵਿਅੰਜਨ ਹਨ ।
(ਇ) ਹ, ਰ, ਵ ਗੁਰਮੁਖੀ ਵਿਚ ਦੁੱਤ ਅੱਖਰ ਹਨ ।
(ਸ) ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਲਗਾਖਰ ਹਨ ।
(ਹ) ਅੱਧਕ, ਬਿੰਦੀ ਤੇ ਟਿੱਪੀ ਨੂੰ ਲਗਾਖਰ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਠੀਕ ਵਾਕ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਡੱਬੀ ਵਿਚ ਸਹੀ ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਵਾਕ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ
(ਉ) ਬੋਲੀ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਬੋਲੀ ਜਾਂ ਭਾਸ਼ਾ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੇ ਭਾਵ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
(ਈ) ਵਿਆਕਰਨ ਦੇ ਦੋ ਭਾਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਸ) ਆਮ ਬੋਲ-ਚਾਲ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਹੀ) ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੀ ਲਿਪੀ ਗੁਰਮੁਖੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਬੋਲੀ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । (✓)
(ਅ) ਬੋਲੀ ਜਾਂ ਭਾਸ਼ਾ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੇ ਭਾਵ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । (✓)
(ਈ) ਵਿਆਕਰਨ ਦੇ ਦੋ ਭਾਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । (×)
(ਸ) ਆਮ ਬੋਲ-ਚਾਲ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । (×)
(ਹੀ) ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੀ ਲਿਪੀ ਗੁਰਮੁਖੀ ਹੈ । (✓)

PSEB 6th Class Punjabi Vyakaran ਬੋਲੀ, ਵਿਆਕਰਨ

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Boli Vyakarana ਬੋਲੀ, ਵਿਆਕਰਨ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Hindi Punjabi Grammar ਬੋਲੀ, ਵਿਆਕਰਨ

ਬੋਲੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਬੋਲੀ ਜਾਂ ਭਾਸ਼ਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਨੁੱਖ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਥਕ ਅਵਾਜ਼ਾਂ (ਧੁਨੀਆਂ) ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਮਨੋਭਾਵਾਂ ਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਅੱਗੇ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ “ਬੋਲੀ” ਜਾਂ “ਭਾਸ਼ਾ’ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਬੋਲੀ ਜਾਂ ਭਾਸ਼ਾ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਮਨੋਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਖ ਕੇ ਜਾਂ ਬੋਲ ਕੇ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਬੋਲੀ ਵੀ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ
(ਉ) ਬੋਲ-ਚਾਲ ਦੀ ਬੋਲੀ ਅਤੇ
(ਅ) ਸਾਹਿਤਕ ਜਾਂ ਟਕਸਾਲੀ ਬੋਲੀ ।

PSEB 6th Class Punjabi Vyakaran ਬੋਲੀ, ਵਿਆਕਰਨ

ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਿਆਕਰਨ ਕਿਸ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ ? ਇਸ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਭਾਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ :
ਬੋਲੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ-ਰੂਪਾਂ ਤੇ ਵਾਕ-ਬਣਤਰ ਦੇ ਨੇਮਾਂ ਨੂੰ ‘ਵਿਆਕਰਨ’ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਬੋਲੀ ਦੀ.ਠੀਕ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਆਕਰਨ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਇਹ ਗੱਲ ਵੀ ਜਾਣ ਲੈਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਬੋਲੀ ਅਤੇ ਵਿਆਕਰਨ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੀ ਜਨਮ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਵਿਆਕਰਨਿਕ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿਚ ਬੱਝ ਕੇ ਬੋਲੀ ਸਾਹਿਤਕ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਿਆਕਰਨ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਭੇਦ ਹਨ ? ਵਿਸਥਾਰ ਸਹਿਤ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਵਿਆਕਰਨ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਤਿੰਨ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ
1. ਵਰਨ-ਬੋਧ-ਇਸ ਦੁਆਰਾ ਸਾਨੂੰ ਵਰਨਾਂ ਅਤੇ ਲਗਾਂ-ਮਾਤਰਾਂ ਦੇ ਉਚਾਰਨ ਤੇ ਸਹੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
2. ਸ਼ਬਦ ਬੋਧ–ਇਸ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਰੂਪਾਂ, ਸ਼ਬਦ-ਰਚਨਾ ਤੇ ਸ਼ਬਦ-ਵੰਡ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
3. ਵਾਕ-ਬੋਧ-ਇਸ ਦੁਆਰਾ ਅਸੀਂ ਵਾਕ-ਰਚਨਾ, ਵਾਕ-ਵਟਾਂਦਰਾ, ਵਾਕ-ਵੰਡ ਤੇ ਵਿਸਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਨੇਮਾਂ ਬਾਰੇ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸ਼ਬਦ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? ਇਸ ਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ? ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਸਹਿਤ ਉੱਤਰ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਬਦ ਬੋਲੀ ਦੀ ਇਕ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਸੁਤੰਤਰ ਇਕਾਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਛੋਟੇ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਵਿਚ ਅਵਾਜ਼ਾਂ (ਧੁਨੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਇਕ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵੀ ; ਜਿਵੇਂ- ਮੈਂ ਫੁੱਟਬਾਲ
ਖੇਡਾਂਗਾ । ਇਸ ਵਾਕ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਸ਼ਬਦ ਹਨ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਬੋਲੀ ਦੀਆਂ ਸੁਤੰਤਰ ਇਕਾਈਆਂ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਸਪੱਸ਼ਟ ਅਤੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਵਿਚ ਛੋਟੇ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਅਵਾਜ਼ਾਂ (ਧੁਨੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਨਹੀਂ ।

PSEB 6th Class Punjabi Vyakaran ਬੋਲੀ, ਵਿਆਕਰਨ

ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਵਿਆਕਰਨਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਦੋ ਭੇਦ ਦੱਸੇ ਗਏ ਹਨ-ਸਾਰਥਕ ਤੇ ਨਿਰਾਰਥਕ । ਪਰ ਇਹ ਠੀਕ ਨਹੀਂ । ਅਸਲ ਵਿਚ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ਬਦ ਨਿਰਾਰਥਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ‘ਪਾਣੀ ਪੀਓ ਤਾਂ ‘ਪਾਣੀ ਦਾ ਅਰਥ ਕੇਵਲ ਪਾਣੀ ਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ‘ਪਾਣੀ-ਧਾਣੀ ਪੀਓ’ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ‘ਪਾਣੀ-ਧਾਣੀ’ ਦਾ ਅਰਥ ਸ਼ਰਬਤ, ਸਕੰਜਵੀ, ਲੱਸੀ ਜਾਂ ਸ਼ਰਾਬ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
ਰੂਪ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਦੋ ਮੁੱਖ ਭੇਦ ਹਨ-
(1) ਵਿਕਾਰੀ
(2) ਅਵਿਕਾਰੀ

1. ਵਿਕਾਰੀ :
ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰੂਪ, ਲਿੰਗ, ਵਚਨ ਤੇ ਕਾਲ ਕਰਕੇ ਬਦਲ ਜਾਵੇ, ਵਿਕਾਰੀ ਸ਼ਬਦ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਨਾਂਵ, ਪੜਨਾਂਵ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਤੇ ਕਿਰਿਆ ਵਿਕਾਰੀ ਸ਼ਬਦ ਹਨ ।

2. ਅਵਿਕਾਰੀ :
ਉਹ ਸ਼ਬਦ ਅਵਿਕਾਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਲਿੰਗ, ਵਚਨ ਤੇ ਕਾਲ ਕਰਕੇ ਨਾ ਬਦਲਣ , ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ, ਯੋਜਕ, ਸੰਬੰਧਕ, ਵਿਸਮਿਕ, ਅਵਿਕਾਰੀ ਸ਼ਬਦ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਯੋਗ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਬਦ ਅੱਠ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ : ਨਾਂਵ, ਪੜਨਾਂਵ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ, ਕਿਰਿਆ, ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ, ਸੰਬੰਧਕ, ਤੇ ਯੋਜਕ ॥

PSEB 6th Class Punjabi Solutions Chapter 16 ਮਹਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 16 ਮਹਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 16 ਮਹਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ

I. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ :

(i) ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿਸ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ?
(ੳ) ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ
(ਅ) ਕੇਰਲ ਵਿਚ
(ਇ) ਓੜਿਸ਼ਾ ਵਿਚ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਓੜਿਸ਼ਾ ਵਿਚ ।

(ii) ਕਿਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ‘ਤੇ ਚੋਖਾ ਪਿਆ ?
(ੳ) ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ
(ਅ) ਅਧਿਆਪਕ ਬੇਨੀ ਮਾਧਵ ਦਾਸ ਦਾ
(ਈ) ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਦਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਅਧਿਆਪਕ ਬੇਨੀ ਮਾਧਵ ਦਾਸ ਦਾ

(iii) ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਕਿੰਨੀ ਵਾਰ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣੇ ਗਏ ?
(ਉ) ਇਕ ਵਾਰ
(ਅ) ਤਿੰਨ ਵਾਰ
(ਇ) ਦੋ ਵਾਰ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਦੋ ਵਾਰ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 16 ਮਹਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ

(iv) ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਨੇ “ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਆਰਮੀਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਨਾਂ ਥੱਲੇ ਮੁੜ ਜਥੇਬੰਦ ਕੀਤਾ ?
(ਉ) ਹਿੰਦ ਫ਼ੌਜ
(ਅ) ਅਜ਼ਾਦ ਫ਼ੌਜ
(ਇ) ਅਜ਼ਾਦ ਹਿੰਦ ਫ਼ੌਜ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਅਜ਼ਾਦ ਹਿੰਦ ਫ਼ੌਜ ।

(v) ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਜੀ ਪਰਲੋਕ-ਗਮਨ ਕਿਵੇਂ ਕਰ ਗਏ ?
(ਉ) ਕੁਦਰਤੀ ਮੌਤ
(ਅ) ਫਾਂਸੀ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਨਾਲ
(ਇ) ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ।

II. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
23 ਜਨਵਰੀ, 1897 ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਅੰਦਰ ਅਣਖ ਤੇ ਦੇਸ਼-ਭਗਤੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਕਿਵੇਂ ਭਰੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਵਿਚ ਅਣਖ ਤੇ ਦੇਸ਼-ਭਗਤੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਕੁੱਟ-ਕੁੱਟ ਕੇ ਭਰੀ ਹੋਈ ਸੀ । ਇਸ ਦਾ ਪਤਾ ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਕਾਲਜ ਦੇ ਪੋ: ਐਡਵਰਡ ਐਫ਼. ਓਟਨ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਸ਼ਬਦ ਬੋਲੇ, ਤਾਂ ਆਪ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁੱਟਿਆ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਲਜ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਇੰਡੀਅਨ ਸਿਵਲ ਸਰਵਿਸਜ਼ ‘ਚੋਂ ਤਿਆਗ-ਪੱਤਰ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਨੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਇਕ ਨਵੀਂ ਰੂਹ ਕਿਵੇਂ ਫੂਕੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਇੰਡੀਅਨ ਸਿਵਲ ਸਰਵਿਸਜ਼ ਤੋਂ ਤਿਆਗ-ਪੱਤਰ ਦੇ ਕੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿਚ ਕੁੱਦ ਪਏ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਨੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਨਵੀਂ ਰੂਹ ਫੂਕ ਦਿੱਤੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤਕ ਅਰਾਮ ਨਾਲ ਨਾ ਬੈਠਣ, ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਦੇਸ਼ ਅਜ਼ਾਦ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 16 ਮਹਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਬਰਲਿਨ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚੇ ?
ਉੱਤਰ :
ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਬੜੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਘਰ 38 ਐਲਗਨ ਰੋਡ, ਕੋਲਕਾਤਾ ਤੋਂ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਨਜ਼ਰਬੰਦੀ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਬਰਲਿਨ ਪਹੁੰਚੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਨੇਤਾ ਜੀ ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸਾਂਭਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਨੇਤਾ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਨੂੰ ਨੇਤਾ ਜੀ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਤੇ ਉੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ ਵਰਤੀ ਗਈ ਹਰ ਛੋਟੀ-ਵੱਡੀ ਚੀਜ਼ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋਤਾਈਹੋਭ, ਨੌਜਵਾਨਾਂ, ਸਿੰਘਾਪੁਰ, ਇੰਡੀਅਨ ਸਿਵਲ ਸਰਵਿਸਜ਼, ਕੋਲਕਾਤਾ ।
(i) ਉਸ ਨੇ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ……….. ਨੂੰ ਵੰਗਾਰ ਦਿੱਤੀ ।
(ii) ਬਰਲਿਨ ਤੋਂ ਜਪਾਨੀ ਪਣਡੁੱਬੀ ਦੁਆਰਾ ਨੇਤਾ ਜੀ ……… ਪਹੁੰਚੇ ।
(iii) ………. ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਉਡਾਣ ਭਰਨ ਸਮੇਂ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਗਈ !
(iv) ਨੇਤਾ ਜੀ ਦਾ ਜੱਦੀ ਘਰ ……….. ਵਿਖੇ ਹੈ ।
(v) ਨੇਤਾ ਜੀ ਨੇ ………… ਦਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਉਸ ਨੇ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰ ਦਿੱਤੀ ।
(ii) ਬਰਲਿਨ ਤੋਂ ਜਪਾਨੀ ਪਣਡੁੱਬੀ ਦੁਆਰਾ ਨੇਤਾ ਜੀ ਸਿੰਘਾਪੁਰ ਪਹੁੰਚੇ ।
(iii) ਭਾਈਹੋਕੂ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਉਡਾਣ ਭਰਨ ਸਮੇਂ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਗਈ ।
(iv) ਨੇਤਾ ਜੀ ਦਾ ਜੱਦੀ ਘਰ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿਖੇ ਹੈ !
(v) ਨੇਤਾ ਜੀ ਨੇ ਇੰਡੀਅਨ ਸਿਵਲ ਸਰਵਿਸਜ਼ ਦਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ –
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਸੁਤੰਤਰਤਾ – ………… – ……………
ਅੱਗ – ………… – ……………
ਕੁਰਬਾਨੀ – ………… – ……………
ਦਿਲਚਸਪ – ………… – ……………
ਭਾਰਤ – ………… – ……………
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਸੁਤੰਤਰਤਾ – स्वतंत्रता – Independence
ਅੱਗ – आग – Fire
ਕੁਰਬਾਨੀ – बलिदान – Sacrifice
ਦਿਲਚਸਪ – दिलचस्प – Interesting
ਭਾਰਤ – भारत – India

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 16 ਮਹਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਸੂਰਬੀਰ, ਨਾ-ਸੋਤ, ਵੰਗਾਰ, ਸਿਰੇ ਨਾ ਚੜ੍ਹਨਾ, ਜਥੇਬੰਦ, ਦਲੇਰੀ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਸੂਰਬੀਰ ਸੂਰਮਾ, ਬਹਾਦਰ-ਸੂਰਬੀਰ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚੋਂ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਹਟਦੇ !
2. ਪ੍ਰੇਰਨਾ-ਸ੍ਰੋਤ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ)-ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਅੱਜ ਵੀ ਨੌਜਵਾਨਾ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ-ਸੋਤ ਹੈ ।
3. ਵੰਗਾਰ (ਚੁਨੌਤੀ, ਹੱਲਾ-ਸ਼ੇਰੀ)-ਨੇਤਾ ਜੀ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਵਿਚ ਕੁੱਦ ਪੈਣ ਲਈ ਵੰਗਾਰਿਆ ।
4. ਸਿਰੇ ਨਾ ਚੜ੍ਹਨਾ (ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਾ ਹੋਣਾ)-ਮੁਖ਼ਬਰਾਂ ਦੀ ਗ਼ਦਾਰੀ ਕਾਰਨ ਗ਼ਦਰੀ ਦੇਸ਼-ਭਗਤਾਂ ਦੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦ ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਸਿਰੇ ਨਾ ਚੜ੍ਹੀ ।
5. ਜਥੇਬੰਦ (ਕਿਸੇ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣਾ)-ਲੋਕ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਮਾਰੂ ਨੀਤੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਜਥੇਬੰਦ ਹੋ ਕੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ।
6. ਦਲੇਰੀ ਨਿਡਰਤਾ)-ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਸਮੇਂ ਦਾ ਜ਼ਰਾ ਦਲੇਰੀ ਨਾਲ ਟਾਕਰਾ ਕਰੋ ।

III. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ :
(i) ਉਸ ਨੂੰ ਅਨੇਕਾਂ ਵਾਰ ਕੈਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ।
(ii) ਦੋ ਵਾਰ ਉਹ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੀ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ।
(iii) ਉਹ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਵਿਚ ਬੜੀ ਦਿਲਚਸਪ ਘਟਨਾ ਹੈ ।
(iv) ਉਸ ਨੇ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰ ਦਿੱਤੀ ।
(v) ਉਚੇਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਉਹ 1919 ਈ: ਵਿਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਚਲਾ ਗਿਆ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਉਸ
(ii) ਉਹ
(iii) ਉਹ, ਆਪਣੇ ਆਪ
(iv) ਉਸ
(v) ਉਹ ।

IV. ਰਚਨਾਤਮਿਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਸੇ ਇਕ ਦੇਸ਼-ਭਗਤ ਬਾਰੇ ਦਸ ਸਤਰਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
(ਨੋਟ-ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਲੇਖ-ਰਚਨਾ ਵਾਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ‘ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ’ ਬਾਰੇ ਲੇਖ)

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 16 ਮਹਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮ-ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ । ਬੇਮਿਸਾਲਜਿਸਦੀ ਉਦਾਹਰਨ ਨਾ ਮਿਲੇ । ਆਉਂਦੀਆਂ ਪੀੜੀਆਂ-ਅੱਗੋਂ ਜਨਮ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ । ਪ੍ਰੇਰਨਾ-ਸੋਤ-ਪ੍ਰੇਨਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਸੋਮਾ । ਸਪੂਤ-ਸਪੁੱਤਰ । ਉੱਤਮ-ਉੱਚੀਆਂ, ਵਧੀਆ ! ਨੈਤਿਕ ਕੀਮਤਾਂ-ਵਰਤੋਂ ਵਿਹਾਰ ਦੇ ਨੇਕ ਗੁਣ । ਸਦਾਚਾਰਿਕ-ਚੰਗੇ ਆਚਰਨ ਵਾਲਾ । ਚੋਖਾ-ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ । ਅਪਮਾਨਜਨਕ-ਬੇਇਜ਼ਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਣਖ-ਸ਼ੈਮਾਨ, ਆਪਣਾ ਸਨਮਾਨ । ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ-ਦਰਸ਼ਨ । ਭਾਵੁਕ-ਜਜ਼ਬਾਤੀ, ਦੁੱਖ-ਸੁਖ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ । ਤਿਆਗ-ਪੱਤਰ-ਅਸਤੀਫ਼ਾ । ਸੰਘਰਸ਼-ਘੋਲ । ਭੂਮੀ-ਧਰਤੀ । ਦੂਰ-ਅੰਦੇਸ਼ੀ-ਅੱਗੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਮਝ ਲੈਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ । ਟੀਚਾ-ਨਿਸ਼ਾਨਾ । ਨਾਇਕ-ਹੀਰੋ, ਮੁੱਖ ਆਗੂ । ਜੱਦੀ-ਪਿਤਾ-ਪੁਰਖੀ । ਨਜ਼ਰਬੰਦ-ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸਮਝ ਕੇ ਨਜ਼ਰ ਹੇਠ ਰੱਖਣਾ, ਕੈਦ ਕਰਨਾ । ਆਰਜ਼ੀ-ਕੰਮ-ਚਲਾਊ । ਪਰਲੋਕ ਗਮਨ ਕਰ ਗਏ-ਮਰ ਗਏ । ਦਲੇਰੀਨਿਡਰਤਾ । ਜੁਆਲਾ-ਅੱਗ ।

ਮਹਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ Summary

ਮਹਾਨ ਇਨਕਲਾਬੀ-ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਨੇਤਾ ਜੀ ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਦਾ ਨਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸੂਰਮਿਆਂ ਵਿਚ ਸਿਰਕੱਢ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ । ਆਪ ਦਾ ਜਨਮ ਓੜਿਸ਼ਾ ਦੇ ਕਟਕ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ 23 ਜਨਵਰੀ, 1897 ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਜਾਨਕੀ ਬੋਸ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਛੇਵਾਂ ਬੱਚਾ ਸੀ । ਆਪ ਨੇ ਕਟਕ ਵਿਚ ਹੀ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ । ਅਧਿਆਪਕ ਬੇਨੀ ਮਾਧਵ ਦਾਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਉੱਤਮ ਨੈਤਿਕ ਕੀਮਤਾਂ ਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਅਸਰ ਪਿਆ ! । ਜਦੋਂ ਉਹ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਪ੍ਰੋ: ਐਡਵਰਡ ਐਫ਼. ਓਟਨ ਦੇ ਮੁੰਹੋਂ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਸ਼ਬਦ ਸੁਣ ਕੇ ਆਪ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁੱਟਿਆ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਬੋਸ ਨੂੰ ਕਾਲਜ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । 1917 ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ !
ਆਨਰਜ਼ ਇਨ-ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ ਵਿਚ ਬੀ.ਏ. ਕਰਨ ਮਗਰੋਂ 1919 ਵਿਚ ਆਪ ਉੱਚੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਇੰਗਲੈਂਡ ਚਲੇ ਗਏ । ਆਪ ਨੇ ਅੱਠਾਂ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿਚ ਹੀ ਇੰਡੀਅਨ ਸਿਵਲ ਸਰਵਿਸਜ਼’ ਦਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਦੇ ਕੇ ਚੌਥਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲਿਆ । । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਲੋਕਮਾਨਿਆ ਤਿਲਕ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਤੇ ਦੇਸ਼ਬੰਧੁ ਚਿਤਰੰਜਨ ਦਾਸ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ । ਆਪ 1921 ਵਿਚ “ਇੰਡੀਅਨ ਸਿਵਲ ਸਰਵਿਸਜ਼’ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਕੇ ਭਾਰਤ ਪੁੱਜੇ ਤੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ।

ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਆਪ ਨੇ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰਿਆ ਕਿ ਉਹ ਓਨੀ ਦੇਰ ਤਕ ਅਰਾਮ ਨਾਲ ਨਾ ਬੈਠਣ, ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਭਾਰਤ ਅਜ਼ਾਦ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ । ਆਪ ਆਪਣੀ ਤਿੱਖੀ ਸੂਝ ਕਾਰਨ 27 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਹੀ ਕੋਲਕਾਤਾ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਅਫ਼ਸਰ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋ ਗਏ । ਇਸੇ ਸਾਲ ਹੀ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਪੂਰਨ ਅਜ਼ਾਦੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਮੁੱਖ ਟੀਚਾ ਮਿਥਿਆ ॥ ਆਪ ਦੋ ਵਾਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣੇ ਗਏ ।

ਆਪ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰੀ ਕੈਦ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ । ਆਪ ਆਪਣੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਘਰ 38 ਐਲਗਨ ਰੋਡ ਕੋਲਕਾਤਾ ਤੋਂ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਨਜ਼ਰਬੰਦੀ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਬਰਲਿਨ ਜਾ ਪੁੱਜੇ । ਉੱਥੋਂ ਆਪ ਜਾਪਾਨੀ ਪਣ-ਡੁੱਬੀ ਰਾਹੀਂ ਸਿੰਘਾਪੁਰ ਪੁੱਜੇ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜਨਰਲ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ “ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਆਰਮੀ ਨੂੰ “ਅਜ਼ਾਦ ਹਿੰਦ ਫ਼ੌਜ’ ਦੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਮੁੜ ਜਥੇਬੰਦ ਕੀਤਾ । 21 ਅਕਤੂਬਰ, 1943 ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦ ਹਿੰਦ ਦੀ ਆਰਜ਼ੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ । · ਅਜ਼ਾਦ ਹਿੰਦ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਜਪਾਨੀਆਂ ਨਾਲ ਰਲ ਕੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਅਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਉਣਾ ਸੀ, ਪਰ ਜਪਾਨ ਦੀ ਹਾਰ ਕਾਰਨ ਇਹ ਯੋਜਨਾ ਸਿਰੇ ਨਾ ਚੜ੍ਹ ਸਕੀ । ਨੇਤਾ ਜੀ ਫਾਰਮੂਸਾ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਭਾਈਹੋਕੁ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਉੱਤੇ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਕਾਰਨ 18 ਅਗਸਤ, 1945 ਨੂੰ ਆਪ ਪਰਲੋਕ ਗਮਨ ਕਰ ਗਏ ।

ਬੇਸ਼ਕ ਨੇਤਾ ਜੀ ਸੁਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਵੀ ਨਾ ਦੇਖ ਸਕੇ, ਪਰੰਤੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਿਹੜੀ ਦਲੇਰੀ, ਕੁਰਬਾਨੀ, ਜੋਸ਼ ਤੇ ਜਾਗ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਲਾਟ ਜਗਾਈ ਸੀ, ਉਹ ਇਕ ਮਹਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਸੀ । ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿਚ ਆਪ ਦੇ ਜੱਦੀ ਘਰ ਨੂੰ “ਨੇਤਾ ਜੀ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ’ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ ਵਰਤੀ ਗਈ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਹੈ ।

PSEB 6th Class Punjabi Solutions Chapter 15 ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 15 ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 15 ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼

I. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਠੀਕ ਉੱਤਰਾਂ ਉੱਤੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :

(i) ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਕਿੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ?
(ਉ) ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ
(ਅ) ਕਾਲਕਾ ਵਿਖੇ
(ਇ) ਪਿੰਜੌਰ ਵਿਖੇ !
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਪਿੰਜੌਰ ਵਿਖੇ ! ✓

(ii) ਇਸ ਬਾਗ਼ ਨੂੰ ਕਿਸ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਸੀ ?
(ਉ) ਮੁਗ਼ਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ
(ਅ) ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ
(ਈ) ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਮੁਗ਼ਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ✓

(iii) ਇਸ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਮਹਿਲਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ ?
(ੳ) ਇੱਕ
(ਅ) ਦੋ
(ਇ) ਤਿੰਨ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਤਿੰਨ । ✓

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 15 ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼

(iv) ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਵਿਖੇ ਪੰਛੀਆਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ?
(ਉ) ਕਮਰਿਆਂ ਵਿਚ
(ਅ) ਪਿੰਜਰਿਆਂ ਵਿਚ
(ਈ) ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਛੱਡਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਪਿੰਜਰਿਆਂ ਵਿਚ ✓

II. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਯਾਦਵਿੰਦਰਾ ਗਾਰਡਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੁਗ਼ਲ ਬਾਗ਼ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਦੀ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਰੌਸ਼ਨੀ-ਪ੍ਰਬੰਧ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 15 ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਅਜਿਹੀ ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ, ਜੋ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਇੱਥੇ ਪਿੰਜਰਿਆਂ ਵਿਚ ਰੱਖੇ ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੰਛੀ ਤੇ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਜਾਨਵਰ ਅਤੇ ਪੰਛੀ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਗਿੱਦੜ, ਰਿੱਛ, ਲੰਬੜੀ, ਬਾਂਦਰ, ਲੰਗੂਰ, ਹੰਸ, ਬਤਖਾਂ, ਸਾਰਸ, ਪਹਾੜੀ ਮੁਰਗੇ, ਉੱਲੂ, ਕਬੂਤਰ, ਬਟੇਰੇ, ਤੋਤੇ, ਰੰਗ-ਬਰੰਗੀਆਂ ਚਿੜੀਆਂ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਚੂਹੇ ਆਦਿ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਕਿਉਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ । ਇਸ ਬਾਗ਼ ਦੀ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਤ ਬਾਗ਼ ਤੇ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਸ਼ਾਲੀਮਾਰ ਬਾਗ ਦੇ ਸੁੰਦਰ ਨਜ਼ਾਰੇ ਉਚਾਈ ਵਲ ਜਾਂਦਿਆਂ ਦਿਸਦੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਇਸਦੇ ਨਜ਼ਾਰੇ ਉਤਰਾਈ ਵਲ ਆਉਂਦਿਆਂ ਦਿਸਦੇ ਹਨ । ਦੂਜੇ ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਰੌਸ਼ਨੀ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਰਾਤ ਨੂੰ ਇਸਨੂੰ । ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਲ-ਖਿਚਵਾਂ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵੀ ਯਤਨ ਕਰ ਕੇ ਇਸਨੂੰ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਨਾਂ ਯਾਦਵਿੰਦਰਾ ਗਾਰਡਨ ਕਿਉਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਇਸ ਬਾਗ਼ ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਪਟਿਆਲਾ ਨੇ ਖ਼ਰੀਦ ਕੇ ਮੁੜ ਅਬਾਦ ਕੀਤਾ ਸੀ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਸਦਾ ਨਾਂ ਪਟਿਆਲੇ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਮਹਾਰਾਜੇ ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਂ ਉੱਤੇ ‘ਯਾਦਵਿੰਦਰਾ ਗਾਰਡਨ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਆਮ ਬਾਗਾਂ ਨਾਲੋਂ ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿਚ ਵੱਖਰਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਆਮ ਬਾਗਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਈ ਗੱਲਾਂ ਵਿਚ ਵੱਖਰਾ ਹੈ । ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਤ ਬਾਗ਼ ਤੇ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਸ਼ਾਲੀਮਾਰ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਜੀਬ ਸੁੰਦਰ ਨਜ਼ਾਰੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਥੋੜੇ-ਥੋੜੇ ਫ਼ਾਸਲੇ ਉੱਤੇ ਤਿੰਨ ਉਤਰਾਈਆਂ ਹਨ । ਇਸ ਦਾ ਵੱਡਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਲੰਘ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ ਹੈ ਤੇ ਅੱਗੇ ਜਲ ਮਹਿਲ । ਇਹ ਆਪਣੇ ਰੌਸ਼ਨੀ-ਪਬੰਧ ਕਰਕੇ ਵੀ ਬਾਕੀ ਬਾਗਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ । ਰਾਤ ਵੇਲੇ ਰੌਸ਼ਨੀਆਂ ਵਿਚ ਇਸਦੇ ਛੁਹਾਰੇ, ਪਾਣੀ, ਘਾਹ ਤੇ ਝਾੜੀਆਂ ਸਭ ਰੁਸ਼ਨਾ ਉੱਠਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਰਾਤ ਨੂੰ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਖਿੱਚ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 15 ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜਦੋਂ ਹਨੇਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸੈਲਾਨੀ ਬਾਗ਼ ਵਲ ਕਿਉਂ ਚੱਲ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਦੋਂ ਹਨੇਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਰੌਸ਼ਨੀ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਾਲ ਰੁਸ਼ਨਾਏ ਬਾਗ਼ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਸੈਲਾਨੀ ਉਸ ਵਲ ਚਲ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਮੁੱਖ ਗੱਲਾਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਰੌਸ਼ਨੀ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਇਸਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਮੁੱਖ ਗੱਲਾਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ :
ਤਰਤੀਬ, ਛੁਹਾਰੇ, ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ, ਸੋਹਣਾ, ਅਧਿਕਾਰ, ਸੰਝ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਤਰਤੀਬ (ਲੜੀਦਾਰ ਢੰਗ) – ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਕਿਸੇ ਤਰਤੀਬ ਵਿਚ ਰੱਖੋ ।
2. ਛੁਹਾਰੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਉਛਾਲ ਕੇ ਹੇਠਾਂ ਸੁੱਟਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ) – ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਫੁਹਾਰੇ ਅਦਭੁਤ ਨਜ਼ਾਰਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
3. ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ (ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਆਏ ਪੰਛੀ) – ਪੌਂਗ ਡੈਮ ਵਿਖੇ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
4. ਸੋਹਣਾ (ਸੁੰਦਰ) – ਮੋਰ ਇਕ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣਾ ਪੰਛੀ ਹੈ ।
5. ਅਧਿਕਾਰ (ਹੱਕ) – ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਫ਼ਰਜ਼ਾਂ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਵੀ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
6. ਸੰਝ (ਸ਼ਾਮ, ਤ੍ਰਿਕਾਲਾਂ) – ਸੰਝ ਵੇਲੇ ਹਨੇਰਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਘਰ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਸਾਂ ।.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
ਸੈਲਾਨੀ, ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ, ਖਿੜ, ਸੁੰਦਰਤਾ, ਰੰਗ-ਬਰੰਗੇ ।
(i) ਇਸ ਬਾਗ਼ ਦੀ ………………… ਨੂੰ ਚਾਰ ਚੰਨ ਲਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਈ । ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ ।
(ii) ਬਾਗ ਵਿਚ ……………… ਫੁੱਲਾਂ ਵਾਲੇ ਬੂਟੇ ਹਨ ।
(iii) ਹਨੇਰਾ ਹੋਣ ‘ਤੇ ……………… ਬਾਗ਼ ਵਲ ਚੱਲ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ।
(iv) ਸਾਰਾ ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ ……… .. ਉੱਠਦਾ ਹੈ ।
(v) ਕਈ ਜੀਵ ……………… ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਵਾਸੀ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਇਸ ਬਾਗ਼ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨੂੰ ਚਾਰ ਚੰਨ ਲਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਈ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ ।
(ii) ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਰੰਗ-ਬਰੰਗੇ ਫੁੱਲਾਂ ਵਾਲੇ ਬੂਟੇ ਹਨ ।
(iii) ਹਨੇਰਾ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਸੈਲਾਨੀ ਬਾਗ਼ ਵਲ ਚੱਲ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ।
(iv) ਸਾਰਾ ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ ਖਿੜ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ।
(v) ਕਈ ਜੀਵ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਵਾਸੀ ਹਨ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 15 ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਹਿੰਦੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਥਾਂਵਾਂ – ……….. – ………….
ਕੁਦਰਤੀ – ……….. – ………….
ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ – ……….. – ………….
ਕੁਰਸੀ – ……….. – ………….
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਥਾਂਵਾਂ – स्थान – Place
ਕੁਦਰਤੀ – प्राकृतिक – Natural
ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ – प्रमाण स्वरूप – As a result
ਕੁਰਸੀ – कुर्सी – Chair

IV. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :
ਹਨੇਰਾ, ਦਿਨ, ਅਸਲੀ, ਜਨਮ, ਕਮਜ਼ੋਰ ।
ਉੱਤਰ :
ਹਨੇਰਾ – ਚਾਨਣ
ਦਿਨ – ਰਾਤ
ਅਸਲੀ – ਨਕਲੀ
ਜਨਮ – ਮਨ
ਕਮਜ਼ੋਰ – ਹੁਸ਼ਿਆਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ : ਪਰਸੀਧ, ਛੈਹਬਰ, ਸਲਾਨੀ, ਨੇਹਰ, ਪ੍ਰਵਾਸੀ, ਬੱਤਖਾਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਅਸ਼ੁੱਧ – ਸ਼ੁੱਧ
ਪਰਸੀਧ – ਪ੍ਰਸਿੱਧ
ਛੈਹਬਰ – ਛਹਿਬਰ
ਸਲਾਨੀ – ਸੈਲਾਨੀ
ਨੇਹਰ – ਨਹਿਰ
ਪ੍ਰਵਾਸੀ – ਪ੍ਰਵਾਸੀ
ਬੱਤਖਾਂ – ਬਤਖਾਂ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 15 ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼

V. ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ

ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਬਾਗ਼ ਜਾਂ ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਦੀ ਸੈਰ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਕਹਿਣ ।
ਨੋਟ: (ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਧਿਆਪਕ ਅੱਗੇ ਅਜਿਹੀ ਇੱਛਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ )

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਸੈਲਾਨੀ = ਯਾਤਰੀ, ਘੁਮੱਕੜ । ਅਧਿਕਾਰ ਵਿਚ = ਅਧੀਨ । ਨਗਰੀ = ਪਿੰਡ, ਕਸਬਾ । ਪਾਂਡਵ = ਪੰਜ ਭਰਾ, ਯੁਧਿਸ਼ਟਰ, ਭੀਮ, ਅਰਜੁਨ, ਨਕੁਲ ਤੇ ਸਹਿਦੇਵ । ਫ਼ਾਸਲਾ = ਦੂਰੀ । ਵਿੱਥ = ਦੂਰੀ, ਫ਼ਰਕ । ਤਰਕੀਬ = ਢੰਗ ਸਿਰ । ਛਹਿਬਰ = ਕਿਣਮਿਣ । ਸਰਸਰਾਹਟ = ਹਿਲਜੁਲ ਦੁਪਾਸੀਂ = ਦੋਹੀਂ ਪਾਸੀਂ । ਸੰਝ = ਸ਼ਾਮ । ਪਰਵਾਸੀ = ਵਿਦੇਸ਼ੀ ।

ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ Summary

ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 19 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸ਼ਿਮਲੇ ਨੂੰ ਜਾਂਦੀ ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਮੌਜੂਦ ਹੈ । ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕ ਇਸਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ । ਇਸਨੂੰ ਮੁਗ਼ਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੇ ਬਣਵਾਇਆ ਸੀ ਤੇ ਪਿੱਛੋਂ ਇਹ ਕਈ ਵਾਰੀ ਉਜੜਿਆ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਿਆਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਹੇਠ ਰਿਹਾ । 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਇਸਨੂੰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਪਟਿਆਲਾ ਨੇ ਖ਼ਰੀਦ ਕੇ ਮੁੜ ਵਸਾਇਆ ਤੇ ਹੁਣ ਵਾਲਾ ਇਸਦਾ ਨਾਂ ਪਟਿਆਲੇ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ‘ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਗਾਰਡਨ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਬਾਗ਼ ਤੋਂ ਪਾਰ ਸੜਕ ਟੱਪ ਕੇ ਪਿੰਜੌਰ ਨਗਰੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਨਾਂ ਪੰਜਪੁਰਾ ਅਰਥਾਤ ਪੰਜ ਚੋਟੀਆਂ ਵਾਲਾ ਹੈ । ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇੱਥੇ ਪਾਂਡਵ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਨਿਕਾਲੇ ਸਮੇਂ ਰਹੇ ਸਨ ।

ਇਹ ਬਾਗ਼ ਪਹਾੜੀ ਨਜ਼ਾਰਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ 52 ਏਕੜ ਵਿਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਕਸ਼ਮੀਰ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਤ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਦਾ ਸ਼ਾਲੀਮਾਰ ਬਾਗ਼ ਦੇਖਦਿਆਂ ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਉਤਾਂਹ ਚੜ੍ਹਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਜੀਬ ਸੁੰਦਰ ਨਜ਼ਾਰੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਪਿੰਜੌਰ ਬਾਗ਼ ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਥੋੜੇ-ਥੋੜੇ ਫ਼ਾਸਲੇ ਉੱਤੇ ਤਿੰਨ ਉਤਰਾਈਆਂ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਕਦਮ ਚਲ ਕੇ ਰੰਗ-ਮਹਿਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਫਿਰ ਜਲ-ਮਹਿਲ । ਅਖ਼ੀਰ ਵਿਚ ਇਕ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਸਟੇਜ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਬਾਗ਼ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਝਰਨਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਲਿਜਾਂਦੀ ਇਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਨਹਿਰ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਕੰਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਵਿਚਕਾਰ ਛੁਹਾਰੇ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਰੰਗ-ਮਹਿਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵੀ ਫੁਹਾਰੇ ਹਨ ਤੇ ਇਕ ਝਰਨਾ ਵੀ ਹੈ । ਜਲ-ਮਹਿਲ ਦੇ ਚੁਫ਼ੇਰੇ ਬਣੇ ਫੁਹਾਰਿਆਂ ਦੀ ਛਹਿਬਰ ਦਾ ਲੋਕ ਖੂਬ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦੇ ਹਨ ।

ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਰੌਸ਼ਨੀ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਵੀ ਅਦਭੁਤ ਹੈ । ਰਾਤ ਵੇਲੇ ਝਰਨਿਆਂ ਤੇ ਛੁਹਾਰਿਆਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਰੰਗ-ਬਰੰਗੀਆਂ ਬੱਤੀਆਂ ਚਮਕ ਉੱਠਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਚਾਂਦੀ ਰੰਗਾ ਪਾਣੀ ਬਹੁਰੰਗਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਨਹਿਰ ਦੇ ਦੋਹੀਂ ਪਾਸੀਂ ਰਾਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬਣੀਆਂ ਘਾਹ ਦੀਆਂ ਪੱਟੀਆਂ ਤੇ ਕੱਟੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਝਾੜੀਆਂ ਵੀ ਰੁਸ਼ਨਾ ਉਠਦੀਆਂ ਹਨ । ਇੱਥੇ ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਦਿਨ ਢਲਦਾ ਹੈ ਤੇ ਹਨੇਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਲੋਕ ਵਹੀਰਾਂ ਘੱਤੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਇਸ ਬਾਗ਼ ਦੇ ਚੁਫ਼ੇਰੇ ਇਕ ਦੀਵਾਰ ਹੈ । ਕੁੱਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਥੇ ਥੋੜੀ-ਥੋੜੀ ਵਿੱਥ ‘ਤੇ ਪਿੰਜਰਿਆਂ ਵਿਚ ਪੰਛੀ ਤੇ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰ ਪਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਗਿੱਦੜ, ਰਿੱਛ, ਲੂੰਬੜੀ, ਬਾਂਦਰ, ਲੰਗੂਰ, ਹੰਸ, ਬਤਖ਼ਾਂ, ਪਹਾੜੀ ਮੁਰਗੇ, ਉੱਲੂ, ਕਬੂਤਰ, ਬਟੇਰੇ, ਤੋਤੇ, ਰੰਗ-ਬਰੰਗੀਆਂ ਚਿੜੀਆਂ ਤੇ ਚਿੱਟੇ ਚੁਹੇ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਵੀ ਸਨ, ਪਰ ਅੱਜ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹਨ । ਇਸ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵੀ ਹੈ ।

PSEB 6th Class Punjabi Solutions Chapter 14 ਹਰਿਆਵਲ

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 14 ਹਰਿਆਵਲ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 14 ਹਰਿਆਵਲ

I. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮਨੀ ਤੇ ਕਰਨ ਕਿਸ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਇੱਕੋ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਸ ਦਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਆਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਰਨ ਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮਨੀ ਦਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਕਿਸ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
21 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਉਤਸਵ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਵਣ-ਮਹਾਂਉਤਸਵ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 14 ਹਰਿਆਵਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮਨੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜਨਮ-ਦਿਨ ‘ਤੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਕੀ ਲਿਜਾਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੌਦੇ ।

II. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਠੀਕ (✓) ਤੇ ਗ਼ਲਤ (×) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :
(i) ਮਨੀ ਤੇ ਕਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ ।
(ii) ਕਰਨ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਨਹੀਂ ਮਨਾਇਆ ਸੀ ।
(iii) ਮਨੀ ਨੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਰੁੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਇਕ ਕਵਿਤਾ ਪੜਨੀ ਸੀ ।
(iv) ਰੁੱਖਾਂ ਦਾ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਮਹੱਤਵ ਨਹੀਂ ।
(v) ਮਨੀ ਤੇ ਕਰਨ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਪੌਦੇ ਲਾਉਣ ਗਏ
ਉੱਤਰ :
(i) ਮਨੀ ਤੇ ਕਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ । (×)
(ii) ਕਰਨ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਨਹੀਂ ਮਨਾਇਆ ਸੀ । (×)
(iii) ਮਨੀ ਨੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਰੁੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਇਕ ਕਵਿਤਾ ਪੜਨੀ ਸੀ । (✓)
(iv) ਰੁੱਖਾਂ ਦਾ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਮਹੱਤਵ ਨਹੀਂ । (×)
(v) ਮਨੀ ਤੇ ਕਰਨ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਪੌਦੇ ਲਾਉਣ ਗਏ (✓)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਰਨ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਕਿਵੇਂ ਮਨਾਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਰਨ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਬੁਲਾ ਕੇ ਖੂਬ ਮੌਜ-ਮਸਤੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕੇਕ-ਪੇਸਟਰੀਆਂ, ਚਾਕਲੇਟ ਤੇ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਖਾਧੀਆਂ-ਪੀਤੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮਨੀ ਆਪਣੇ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਤਸੁਕ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਨੀ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਵੀ ਕਰਨ ਵਾਂਗ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਧੂਮ-ਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਵੇ । ਉਹ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਸਹੇਲੀਆਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾ ਕੇ ਮੌਜ-ਮਸਤੀ ਕਰੇਗੀ ਤੇ ਕੇਕ-ਪੇਸਟਰੀਆਂ ਉਡਾਵੇਗੀ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 14 ਹਰਿਆਵਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਅਧਿਆਪਕ ਗੁਰਦੀਪ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਸ਼ਨ ਵਿਚ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਕੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦੱਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਅਧਿਆਪਕ ਗੁਰਦੀਪ ਜੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਰੁੱਖਾਂ ਦਾ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਾਡਾ ਜੀਵਨ ਅਧੂਰਾ ਹੈ । ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਫਲ ਤੇ ਠੰਢੀਆਂ ਛਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਲੋਕ ਬੇਸਮਝ ਹਨ, ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੱਢਦੇ ਹਨ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜਨਮ-ਦਿਨ ‘ਤੇ ਇਕ ਰੁੱਖ ਜ਼ਰੂਰ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਆਉਂਦੀਆਂ ਪੀੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਵਾਤਾਵਰਨ ਮਿਲੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮਨੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਸੋਚੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਨੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਸਹੇਲੀਆਂ ਨਾਲ ਮੌਜ-ਮਸਤੀ ਕਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਰੁੱਖ ਲਾ ਕੇ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਸੋਚੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਮਨੀ ਦੇ ਪਾਪਾ ਨੇ ਮਨੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਨੀ ਦੇ ਪਾਪਾ ਨੇ ਉਸਨੂੰ “ਸ਼ਾਬਾਸ਼’ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ |ਵਾਹ ਪੁੱਤਰਾ ! ਜੇਕਰ ਤੇਰੇ ਵਾਂਗ ਹਰ ਇਕ ਬੱਚਾ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਜਨਮ-ਦਿਨ ‘ਤੇ ਇਕ-ਇਕ ਪੌਦਾ ਲਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕਰ ਲਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਦਿਨ ਦੂਰ ਨਹੀਂ, ਜਦੋਂ ਸਾਡੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਹਰ ਪਾਸੇ ਹਰਿਆਵਲ ਹੀ ਹਰਿਆਵਲ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ : ਧੂਮ-ਧਾਮ, ਪ੍ਰਣ, ਫ਼ਜੂਲ, ਗਤੀਵਿਧੀ, ਉਤਸਵ, ਸੁਆਗਤ
ਉੱਤਰ :
1. ਧੂਮ-ਧਾਮ (ਜ਼ੋਰ-ਸ਼ੋਰ) – ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਧੂਮ-ਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
2. ਪ੍ਰਣ (ਪੱਕਾ ਇਰਾਦਾ) – ਮੈਂ ਦਸਵੀਂ ਫ਼ਸਟ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਲੈ ਕੇ ਪਾਸ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ ।
3. ਫ਼ਜ਼ੂਲ (ਵਿਅਰਥ) – ਸਾਨੂੰ ਰਸਮਾਂ-ਰੀਤਾਂ ਉੱਤੇ ਫ਼ਜ਼ੂਲ ਖ਼ਰਚੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
4. ਗਤੀਵਿਧੀ (ਸਰਗਰਮੀ) – ਇਸ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿਚ ਪੁਲਿਸ ਚੋਰਾਂ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਉੱਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖ ਰਹੀ ਹੈ ।
5. ਉਤਸਵ (ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਦਿਨ) – ਦੀਵਾਲੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਭਰਿਆ ਉਤਸਵ ਹੈ ।
6. ਸੁਆਗਤ (ਆਉ-ਭਗਤ) – ਅਸੀਂ ਜਦੋਂ ਨਵੇਂ ਬਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੜੀ ਗਰਮ-ਜੋਸ਼ੀ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 14 ਹਰਿਆਵਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਵੀ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਭੈਣ – ………… – …………….
ਚੀਜ਼ਾਂ – ………….. – ……………
ਮੋਮਬੱਤੀ – ………….. – …………….
ਪੌਦਾ – …………… – ……………
ਹਰਾ – …………… – …………….
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਭੈਣ – बहन – Sister
ਚੀਜ਼ਾਂ – वस्तुएं – Items
ਮੋਮਬੱਤੀ – मोमबत्ती – Candle
ਪੌਦਾ – पौधा- Plant
ਹਰਾ – हरा – Green

III. ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਆਏ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਰਿਆ-ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ :
(i) ਮਨੀ ਦੀ ਮੰਮੀ ਰਸੋਈ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਸੀ ।
(ii) ਮੈਂ ਪਾਪਾ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਾਂਗੀ ।
(iii) ਮੈਂ ਵੀ ਰੁੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਇਕ ਕਵਿਤਾ ਪੜ੍ਹਨੀ ਹੈ ।
(iv) ਮਨੀ ਤੇ ਕਰਨ ਆਪਣੀਆਂ ਜਮਾਤਾਂ ਵਿਚ ਚਲੇ ਗਏ ।
(v) ਬੇਸਮਝ ਲੋਕ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਰਦੀ ਸੀ ।
(ii) ਕਰਾਂਗੀ ।
(iii) ਪੜ੍ਹਨੀ ਹੈ ।
(iv) ਚਲੇ ਗਏ ।
(v) ਕੱਟਦੇ ਹਨ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਵਾਤਾਵਰਣ, ਕੋਸ਼ਿਸ਼, ਠੰਡੀਆਂ, ਕਾਗਜ, ਪੜਦਿਆਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਅਸ਼ੁੱਧ – ਸ਼ੁੱਧ
ਵਾਤਾਵਰਣ – ਵਾਤਾਵਰਨ
ਕੋਸ਼ਿਸ਼ -ਕੋਸ਼ਸ਼
ਠੰਡੀਆਂ – ਠੰਢੀਆਂ
ਕਾਗਜ – ਕਾਗਜ਼
ਪੜਦਿਆਂ – ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 14 ਹਰਿਆਵਲ

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਅਵਲ = ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ ‘ਤੇ, ਫ਼ਸਟ । ਅਕਸਰ = ਆਮ ਕਰਕੇ । ਨਜ਼ਰ-ਅੰਦਾਜ਼ = ਧਿਆਨ ਨਾ ਕਰਨਾ । ਚੋਚਲੇ = ਖ਼ਰਚੀਲੇ ਦਿਲ-ਪਰਚਾਵੇ । ਹੋਮਵਰਕ = ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਘਰ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿਲਿਆ ਕੰਮ । ਵਣ-ਮਹਾਂਉਤਸਵ = ਰੁੱਖ ਲਾਉਣ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਦਿਨ । ਗਤੀਵਿਧੀ = ਸਰਗਰਮੀ, ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਕੰਮ । ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ = ਅੰਦਰ ਆਈ । ਸੁਆਗਤ = ਆਉ-ਭਗਤ ਕਰਨੀ, ਘਰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਤੇ ਇੱਜ਼ਤ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਣਾ । ਅਧੂਰਾ = ਜੋ ਪੂਰਾ ਨਾ ਹੋਵੇ । ਧ = ਸਾਫ਼ ਵਾਤਾਵਰਨ = ਹਵਾ-ਪਾਣੀ, ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ । ਲਿਸਟ = ਸੂਚੀ । ਗੰਭੀਰ = ਜਿਸ ਤੋਂ ਕੋਈ ਭਾਵ ਜਾਂ ਰੁਚੀ ਪ੍ਰਗਟ ਨਾ ਹੋਵੇ । ਣ = ਪੱਕਾ ਇਰਾਦਾ ।

ਹਰਿਆਵਲ Summary

ਹਰਿਆਵਲ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਮਨੀ ਤੇ ਕਰਨ ਦੋਵੇਂ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਇੱਕੋ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ । ਮਨੀ ਛੇਵੀਂ ਵਿਚ ਪੜਦੀ ਸੀ, ਪਰੰਤੂ ਕਰਨ ਚੌਥੀ ਵਿਚ । ਕਰਨ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪਰ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਸੀ ।ਮਨੀ ਵੀ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਸੀ, ਪਰੰਤੂ ਉਹ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਸੀ । ਦੋਵੇਂ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਨਿੱਕੀ-ਨਿੱਕੀ ਗੱਲ ਉੱਤੇ ਝਗੜਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਪਰੰਤੂ ਛੇਤੀ ਹੀ ਇਕੱਠੇ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ।

ਪਿਛਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਕਰਨ ਦਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਸੀ । ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾ ਕੇ ਖੂਬ ਮੌਜ-ਮਸਤੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕੇਕ-ਪੇਸਟਰੀਆਂ ਤੇ ਚਾਕਲੇਟ ਆਦਿ ਖਾਧੇ । ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਮਨੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੰਮੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਵੀ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਧੂਮ-ਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਵੇਗੀ । ਮੰਮੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਅਮੀਰਾਂ ਦੇ ਚੋਚਲੇ ਤੇ ਫ਼ਜ਼ੂਲ-ਖ਼ਰਚੀ ਹੈ । ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਮਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਦੀ ਵਾਰੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਫ਼ਜ਼ਲ ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ । ਉਸਨੇ ਨਰਾਜ਼ ਹੁੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਾਪਾ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰੇਗੀ । ਜਦੋਂ ਪਾਪਾ ਘਰ ਆਏ ਤੇ ਮਨੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਵੀ ਕਰਨ ਵਾਂਗ ਹੀ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਮਨਾਏਗੀ ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਹੇਲੀਆਂ ਨੂੰ ਘਰ ਬੁਲਾਏਗੀ । ਪਾਪਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਸਦਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਆਵੇਗਾ, ਉਹ ਉਦੋਂ ਦੇਖਣਗੇ । ਮਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਇੱਕੀ ਜੁਲਾਈ ਦਾ ਦਿਨ ਹੁਣ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ।

ਕੁੱਝ ਦਿਨਾਂ ਮਗਰੋਂ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦੀ ਮਨੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਲ੍ਹ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਵਣ-ਮਹਾਂਉਤਸਵ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣਾ ਹੈ ਤੇ ਉੱਥੇ ਉਸਨੇ ਵੀ ਰੁੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਇਕ ਕਵਿਤਾ ਪੜ੍ਹਨੀ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ । ਉਸਦੇ ਪਾਪਾ । ਨੇ ਉਸਨੂੰ “ਸਾਬਾਸ਼ ਦਿੰਦਿਆਂ ਸਕੂਲ ਤੋਰਿਆ । ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਅਧਿਆਪਕ ਗੁਰਦੀਪ ਜੀ ਨੇ ਮਨੀ ਦੀ ਕਲਾਸ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਦੱਸਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕੱਲ੍ਹ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਵਣ-ਮਹਾਂਉਤਸਵ ਮਨਾ ਰਹੇ ਹਨ । ਇਸ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੁੱਖ ਲਾਉਣੇ ਹਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰੁੱਖਾਂ ਦਾ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ । ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਫਲ ਤੇ ਠੰਢੀਆਂ ਛਾਵਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਲੋਕ ਬੇਸਮਝ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਵੱਢਦੇ ਹਨ । ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਉੱਤੇ ਇਕ ਰੁੱਖ ਜ਼ਰੂਰ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ | ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਡੀਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਪੀੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਵਾਤਾਵਰਨ ਮਿਲੇਗਾ । ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਮਨੀ ਨੇ ਰੁੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਤੇ ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸਾਬਾਸ਼ ਦਿੱਤੀ ।

ਵੀਹ ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਰਾਤੀਂ ਖਾਣੇ ਦੇ ਮੇਜ਼ ਉੱਤੇ ਬੈਠਿਆਂ ਮਨੀ ਦੇ ਪਾਪਾ ਨੇ ਮਨੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਲ ਇੱਕੀ ਜੁਲਾਈ ਹੈ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸਮਾਨ ਦੀ ਲਿਸਟ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ । ਕੀ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਯਾਦ ਨਹੀਂ । ਮਨੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੈਗ਼ ਵਿਚੋਂ ਕਾਗਜ਼ ਦਾ ਇਕ ਟੁਕੜਾ ਕੱਢ ਕੇ ਪਾਪਾ ਦੇ ਹੱਥ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ, ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੇ ਹੋਏ ਸਨ । ਉਸਨੇ ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਟਾਫੀਆਂ ਚਾਕਲੇਟ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪੌਦੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਜਨਮਦਿਨ ਉੱਤੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਲਾਵੇਗੀ ।

ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਪਾਪਾ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਗਲਵਕੜੀ ਪਾ ਕੇ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਹਰ ਇਕ ਬੱਚਾ ਆਪਣੇ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਉੱਤੇ ਇਕ-ਇਕ ਪੌਦਾ ਲਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕਰ ਲਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਦਿਨ ਦੂਰ ਨਹੀਂ, ਜਦੋਂ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਹਰ ਪਾਸੇ ਹਰਿਆਵਲ ਹੀ ਹਰਿਆਵਲ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗੀ । ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਮਨੀ ਤੇ ਕਰਨ ਘਰੋਂ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਪੌਦੇ ਲੈ ਕੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਲਾਉਣ ਲਈ ਤੁਰ ਪਏ ।

PSEB 6th Class Punjabi Solutions Chapter 13 ਬਾਲਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 13 ਬਾਲਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 13 ਬਾਲਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ

I. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :

(i) ਥਿੰਧੇ ਪਾਪੜੇ, ਖੱਟੇ ਛੋਲੇ ਖਾ ਕੇ ਸਾਨੂੰ :
(ੳ) ਖੁਰਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਆ) ਖੰਘ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ
(ਈ) ਪੇਟ-ਦਰਦ ਹੋਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
(ਆ) ਖੰਘ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ✓

(ii) ਕਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਭੁੱਲ ਕੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ?
(ਉ) ਦੁੱਧ ਤੇ ਦਹੀਂ ਦੀ
(ਅ) ਤਾਜ਼ੇ ਫਲਾਂ ਦੀ
(ਈ) ਗਲੇ-ਸੜੇ ਜਾਂ ਕੱਚੇ ਫਲਾਂ ਦੀ ।
ਉੱਤਰ :
(ਈ) ਗਲੇ-ਸੜੇ ਜਾਂ ਕੱਚੇ ਫਲਾਂ ਦੀ । ✓

(iii) ਸਾਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਨਹੀਂ ਪਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ?
(ਉ) ਮੈਲੇ ਕੱਪੜੇ
(ਅ) ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੇ ਕੱਪੜੇ
(ਈ) ਸੂਤੀ ਕੱਪੜੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਮੈਲੇ ਕੱਪੜੇ ✓

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 13 ਬਾਲਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ

II. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਬਾਲਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਕਵੀ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣ ਲਈ ਕਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਪਾਪੜ, ਖੱਟੇ ਛੋਲੇ ਤੇ ਕੱਚੇ ਫਲ, ਖੱਟੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ, ਮਿਰਚਾਂ ਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਘਿਓ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮੱਖੀਆਂ ਨਾਲ ਕਿਹੜਾ ਰੋਗ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਹੈਜ਼ਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮੱਛਰ ਦੁਆਰਾ ਡੰਗ ਮਾਰਨ ‘ਤੇ ਕਿਹੜਾ ਰੋਗ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਤੇਈਆ ਤਾਪ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਲੇਗ ਕਿਸ ਜਾਨਵਰ ਕਰਕੇ ਫੈਲਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਚੂਹੇ ਕਰਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸੈਰ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੀਆਂ ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :
(i) ਜੋ ਕੁੱਝ ਖਾਓ ਤਾਜ਼ਾ ਖਾਓ …… ।
(ii) ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ, ਲੱਸੀ ਤੇ ਮੱਖਣ,
(iii) …………. ………… ; ਘਰ ਵਿਚ ਕਦੇ ਟਿਕਾਓ ਨਾ ।
(iv) ……….. ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਲਾਓ ਨਾ ।

ਉੱਤਰ :
(i) ਜੋ ਕੁੱਝ ਖਾਓ ਤਾਜ਼ਾ ਖਾਓ ; ਬਾਸੀ ’ਤੇ ਜੀ ਭਰਮਾਓ ਨਾ ।
(ii) ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ, ਲੱਸੀ ਤੇ ਮੱਖਣ, ਦੇਹ ਨੂੰ ਨਵਾਂ-ਨਰੋਆ ਰੱਖਣ ।
(iii) ਚੂਹੇ ਨਾਲ ਪਲੇਗ ਫੈਲਦੀ, ਘਰ ਵਿਚ ਕਦੇ ਟਿਕਾਓ ਨਾ ।
(iv) ਖੱਟਾ, ਮਿਰਚ, ਵਲੈਤੀ ਘਿਉ ਦੀਆਂ, ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਲਾਓ ਨਾ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 13 ਬਾਲਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ : ਨਰੋਆ, ਤੁਰੰਤ, ਵਰਜਸ਼, ਤੰਦਰੁਸਤ, ਬਾਸੀ, ਦੇਹ, ਤਾਪ, ਬਜ਼ਾਰੀ ॥
ਉੱਤਰ :
1. ਨਰੋਆ (ਤੰਦਰੁਸਤ) – ਪੰਜਾਬੀ ਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਮੱਖਣਾਂ ਨਾਲ ਪਾਲਿਆ ਸਰੀਰ ਨਰੋਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
2. ਤੁਰੰਤ (ਝੱਟਪੱਟ) – ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪਿਆ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਤੁਰੰਤ ਹੀ ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਬੁਲਾ ਲਿਆ ।
3. ਵਰਜਿਸ਼ (ਕਸਰਤ) – ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਠੀਕ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਵਰਜਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
4. ਤੰਦਰੁਸਤ (ਅਰੋਗ) – ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕਸਰਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
5. ਬਾਸੀ (ਬੇਹਾ) – ਤੁਸੀਂ ਬਾਸੀ ਰੋਟੀ ਨਾ ਖਾਓ, ਸਗੋਂ ਤਾਜ਼ੀ ਖਾਓ ।
6. ਦੇਹ (ਸਰੀਰ) – ਕਸਰਤ ਦੇਹ ਨੂੰ ਅਰੋਗ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ।
7. ਤਾਪ (ਬੁਖ਼ਾਰ) – ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਮੈਂ ਦੋ ਹਫ਼ਤੇ ਮਿਆਦੀ ਤਾਪ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਰਿਹਾ ।
8. ਬਜ਼ਾਰੀ (ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰਲੀ, ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਵਿਕਣ ਵਾਲੀ) – ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਬਜ਼ਾਰੀ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਖਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ : ਤਾਜ਼ਾ, ਨਵਾਂ, ਮੈਲਾਂ, ਕੱਚਾ, ਤੰਦਰੁਸਤ ।
ਉੱਤਰ :
ਤਾਜ਼ਾ – ਬੇਹਾ
ਨਵਾਂ – ਪੁਰਾਣਾ
ਮੈਲਾ – ਧੋਤਾ
ਕੱਚਾ – ਪੱਕਾ
ਤੰਦਰੁਸਤ – ਬਿਮਾਰ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਬਾਲਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਸਤਰਾਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਤੰਦਰੁਸਤ ਜੇ ਰਹਿਣਾ ਹੈ ਤਾਂ, ਚੀਜ਼ ਬਜ਼ਾਰੀ ਖਾਓ ਨਾ,
ਥਿੰਧੇ ਪਾਪੜ, ਖੱਟੇ ਛੋਲੇ ਖਾ ਕੇ ਖੰਘ ਲਗਾਓ ਨਾ ।
ਜੋ ਕੁਝ ਖਾਓ, ਤਾਜ਼ਾ ਖਾਓ; ਬਾਸੀ ਤੇ ਜੀ ਭਰਮਾਓ ਨਾ,
ਸੜੇ, ਗਲੇ ਜਾਂ ਕੱਚੇ ਫਲ ਦੇ, ਲਾਗੇ ਭੁੱਲ ਕੇ ਜਾਓ ਨਾ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 13 ਬਾਲਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ

IV. ਰਚਨਾਤਮਿਕ ਕਾਰਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣ ਲਈ ਅਪਣਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਣ ਵਾਲੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ . ਬਣਾਓ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਖੁਸ਼ ਰਹਿਣਾ, ਮਨ ਨੂੰ ਡਰ, ਚਿੰਤਾ ਤੇ ਕ੍ਰੋਧ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਰੱਖਣਾ ਅਤੇ ਆਸ਼ਾਵਾਦੀ ਰਹਿਣਾ ।
2. ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਹਵਾ ਵਿਚ ਸੈਰ ਤੇ ਕਸਰਤ ਕਰਨੀ ।
3. ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣੀ, ਨਹਾਉਣਾ-ਧੋਣਾ, ਬੁਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਤੇ ਸਾਫ਼ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਣਾ ।
4. ਤਾਜ਼ੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੇ ਫਲ ਖਾਣਾ, ਦੁੱਧ-ਦਹੀਂ ਤੇ ਲੱਸੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ । ਜੰਕ ਫੂਡ ਤੇ ਫਾਸਟ ਫੂਡ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ ।
5. ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਜਾਗਣਾ, ਸੌਣਾ ਤੇ ਭੋਜਨ ਖਾਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣ ਲਈ ਨਾ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕੰਮਾਂ ਜਾਂ ਬੁਰੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਓ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਖਿਝੂ, ਸੜੀਅਲ, ਗ਼ਮਗੀਨ, ਕੋਧੀ ਅਤੇ ਨਿਰਾਸ਼ਾਵਾਦੀ ਰਹਿਣਾ ।
2. ਨਾ ਸਵੇਰੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਜਾਗਣਾ, ਨਾ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਸੌਣਾ ਤੇ ਨਾ ਭੋਜਨ ਖਾਣਾ ।
3. ਸੈਰ ਤੇ ਕਸਰਤ ਨਾ ਕਰਨਾ ।
4. ਸਰੀਰ ਤੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਨਾ ਰੱਖਣਾ ।
5. ਬੇਹੀਆਂ ਤੇ ਅਣਚੱਕੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ, ਜੰਕ ਤੇ ਫਾਸਟ ਫੂਡ ਖਾਣਾ ਅਤੇ ਦੁੱਧ-ਦਹੀਂ ਤੇ ਮੱਖਣ ਤੋਂ ਨੱਕ ਵੱਟਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
‘ਬਾਲਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ’ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰੋ ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਹਿਪਾਠੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਗਾਓ ।
ਉੱਤਰ :
(ਨੋਟ : ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਕਰਨ ….)

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 13 ਬਾਲਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਬਜ਼ਾਰੀ = ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਵਿਕਣ ਵਾਲੀ । ਬਿੰਧੇ = ਘਿਓ ਜਾਂ ਤੇਲ ਵਾਲੇ । ਬਾਸੀ = ਬੋਹਾ । ਨਾ ਜੀ ਭਰਮਾਓ = ਦਿਲ ਨਾ ਲਲਚਾਓ । ਨਵਾਂ-ਨਰੋਆ = ਅਰੋਗ, ਤੰਦਰੁਸਤ । ਦੇਹ = ਸਰੀਰ । ਵਲੈਤੀ ਘਿਓ = ਬਨਸਪਤੀ ਤੇਲਾਂ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਘਿਓ । ਹੈਜ਼ਾ = ਦਸਤ ਤੇ ਉਲਟੀਆਂ ਲਾਉਣ ਤੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਪਾਣੀ ਘਟਾਉਣ ਵਾਲੀ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘਾਤਕ ਬਿਮਾਰੀ । ਤੁਰੰਤ = ਝਟਪਟ । ਤੇਈਆ-ਤਾਪ = ਇਕ ਦਿਨ ਛੱਡ ਕੇ ਚੜ੍ਹਨ ਵਾਲਾ ਬੁਖ਼ਾਰ । ਤਾਪ = ਬੁਖ਼ਾਰ । ਪਲੇਗ = ਚੂਹਿਆਂ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਇਕ ਭਿਆਨਕ ਬਿਮਾਰੀ । ਵਰਜਿਸ਼ = ਕਸਰਤ ।

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

(ਉ) ਤੰਦਰੁਸਤ ਜੇ ਰਹਿਣਾ ਹੈ ਤਾਂ, ਚੀਜ਼ ਬਜ਼ਾਰੀ ਖਾਓ ਨਾ,
ਥਿੰਧੇ ਪਾਪੜ, ਖੱਟੇ ਛੋਲੇ, ਖਾ ਕੇ ਖੰਘ ਲਗਾਓ ਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ !
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਬੱਚਿਓ, ਜੇਕਰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਵੀ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਵਿਕਦੀ ਚੀਜ਼ ਲੈ ਕੇ ਨਾ ਖਾਓ । ਤੁਹਾਨੂੰ ਤੇਲ ਵਾਲੇ ਪਾਪੜ ਤੇ ਖੱਟੇ ਛੋਲੇ ਨਹੀਂ ਖਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਖੰਘ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

(ਅ) ਜੋ ਕੁੱਝ ਖਾਓ, ਤਾਜ਼ਾ ਖਾਓ; ਬਾਸੀ ’ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਭਰਮਾਓ,
ਸੜੇ, ਗਲੇ ਜਾਂ ਕੱਚੇ ਫਲ ਦੇ, ਲਾਗੇ ਭੁੱਲ ਕੇ ਜਾਓ ਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਬੱਚਿਓ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਜੋ ਕੁੱਝ ਵੀ ਖਾਣਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਜ਼ਾ ਖਾਓ । ਤੁਹਾਨੂੰ ਬੇਹੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਮਨ ਨੂੰ ਲਲਚਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ । ਤੁਹਾਨੂੰ ਗਲੇ-ਸੜੇ ਜਾਂ ਕੱਚੇ ਫਲਾਂ ਦੇ ਭੁੱਲ ਕੇ ਵੀ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਿਹਤ ਵਿਚ ਵਿਗਾੜ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 13 ਬਾਲਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ

(ਇ) ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ, ਲੱਸੀ ਤੇ ਮੱਖਣ ਦੇਹ ਨੂੰ ਨਵਾਂ-ਨਰੋਆ ਰੱਖਣ,
ਖੱਟਾ, ਮਿਰਚ, ਵਲੈਤੀ ਘਿਉ ਦੀਆਂ ; ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਲਾਓ ਨਾ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਬੱਚਿਓ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ, ਲੱਸੀ ਤੇ ਮੱਖਣ ਹੀ ਖਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ । ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਖੱਟੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ, ਮਿਰਚ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਘਿਓ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਨਹੀਂ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਿਹਤ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।

(ਸ) ਮੱਖੀ ਹੈਜ਼ਾ ਤੁਰਤ ਫੈਲਾਏ, ਮੱਛਰ ਤੇਈਆ-ਤਾਪ ਚੜ੍ਹਾਏ,
ਚੂਹੇ ਨਾਲ ਪਲੇਗ ਫੈਲਦੀ, ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਟਿਕਾਓ ਨਾ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਬੱਚਿਓ, ਮੱਖੀ ਇਕ ਦਮ ਹੈਜ਼ਾ ਫੈਲਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਾ ਕੇ ਰੱਖੋ । ਮੱਛਰ ਲੜਨ ਨਾਲ ਤੇਈਆ-ਤਾਪ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਚੂਹਿਆਂ ਤੋਂ ਪਲੇਗ ਫੈਲਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਘਰ ਵਿਚ ਟਿਕਣ ਨਾ ਦਿਓ ।

(ਹ) ਤੜਕੇ ਜਾਗ, ਸੈਰ ਨੂੰ ਜਾਣਾ, ਦਾਤਣ ਕਰਨੀ, ਮਲ ਕੇ ਨਾਣਾ,
ਵਰਜ਼ਸ਼ ਕਰੋ, ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖੋ, ਮੈਲੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਓ ਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਬੱਚਿਓ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿਣਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਫਿਰ ਦਾਤਣ ਕਰ ਕੇ ਮਲ-ਮਲ ਕੇ ਨਹਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕਸਰਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤੇ ਮੈਲੇ ਕੱਪੜੇ ਨਹੀਂ ਪਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।

PSEB 6th Class Punjabi Solutions Chapter 12 ਪੁਆਧ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 12 ਪੁਆਧ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Punjabi Chapter 12 ਪੁਆਧ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ

I. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :

(i) ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਕਿਹੜੇ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਸ਼ਹੀਦ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਦੁਆਬੇ ਦਾ
(ਅ) ਮਾਝੇ ਦਾ
(ਇ) ਪੁਆਧ ਦਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਪੁਆਧ ਦਾ । ✓

(ii) ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਬੁੱਤ ਕਿੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ?
(ਉ) ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਵਿਖੇ
(ਅ) ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ
(ਇ) ਮੜੌਲੀ ਕਲਾਂ ਵਿਖੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਮੜੌਲੀ ਕਲਾਂ ਵਿਖੇ । ✓

(iii) ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) 12 ਅਕਤੂਬਰ, 1880 ਨੂੰ
(ਅ) 13 ਅਕਤੂਬਰ, 1883 ਨੂੰ
(ਇ) 20 ਅਕਤੂਬਰ, 1885 ਨੂੰ ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 13 ਅਕਤੂਬਰ, 1883 ਨੂੰ ✓

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 12 ਪੁਆਧ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ

(iv) ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਕਿੱਥੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ?
(ਉ) ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਖੇ
(ਅ) ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿਖੇ
(ਇ) ਲਾਹੌਰ ਵਿਖੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਲਾਹੌਰ ਵਿਖੇ । ✓

(v) ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਕਾਲਜ ਕਿੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ?
(ਉ) ਖਰੜ
(ਅ) ਮੋਰਿੰਡਾ
(ਇ) ਭਾਗੂ ਮਾਜਰਾ ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਭਾਗੂ ਮਾਜਰਾ । ✓

II. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਤੇ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਜਨਮ 13 ਅਕਤੂਬਰ, 1883 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਮੜੌਲੀ ਕਲਾਂ (ਨੇੜੇ ਮੋਰਿੰਡਾ) ਵਿਚ ਹੋਇਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਡਿਤ ਗੰਗਾ ਰਾਮ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਨੇ ਮੁਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਕਿੱਥੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਪਿੰਡ ਮੜੌਲੀ ਕਲਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਆਪਣੀ ਮਾਤਾ ਜੀ ਲਈ ਸਨਮਾਨ ਵਜੋਂ ਕੀ ਲਿਆਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਇੱਕ ਦੁਪੱਟਾ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 12 ਪੁਆਧ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਕਦੋਂ ਤੇ ਕਿੱਥੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ :
27 ਮਾਰਚ, 1915 ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ।

III. ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਕਿੱਥੇ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਅੰਬਾਲੇ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਮੁੱਢ ਕਿਵੇਂ ਬੱਝਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਦੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀਆਂ ਨੇ ਗੁਲਾਮੀ ਕਾਰਨ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਬੁਰਾ ਸਲੂਕ ਹੁੰਦਾ ਦੇਖਿਆ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਗੁਲਾਮੀ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਲਈ 1913 ਵਿਚ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਮੁੱਢ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ’ਤੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਗ਼ਦਰੀ ਯੋਧਿਆਂ ਦਾ ਅਸਰ ਪਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਉੱਤੇ ਬਾਬਾ ਸੋਹਨ ਸਿੰਘ ਭਕਨਾ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਗ਼ਦਰੀਯੋਧਿਆਂ ਦਾ ਅਸਰ ਪਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਨੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਲ ਕੂਚ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਕਾਲਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਦੋਂ ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਕਾਲਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1974 ਵਿਚ ਕਾਮਰੇਡ ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਹੋਈ । (ਨੋਟ : ਇਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਸੰਬੰਧੀ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਉੱਤਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ॥)

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 12 ਪੁਆਧ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ :
ਸੂਰਬੀਰ, ਹਕੂਮਤ, ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ, ਰਜਵਾੜਾਸ਼ਾਹੀ, ਢੁੱਕਵਾਂ, · ਸੂਹ ਮਿਲਨੀ, ਕੋਝੀ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਸੂਰਬੀਰ (ਸੂਰਮਾ, ਬਹਾਦਰ) – ਪੰਜਾਬ ਸੂਰਬੀਰਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਹੈ ।
2. ਹਕੂਮਤ (ਸਰਕਾਰ) – ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਕਾਂਗਰਸੀਆਂ ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਰਹੀ ।
3. ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ (ਸੁੱਟਣ ਦਾ ਕੰਮ) -ਰਾਜਨੀਤਕ ਲੀਡਰ ਆਮ ਕਰਕੇ ਲੋਕ-ਸੇਵਾ ਦੀ ਥਾਂ ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ ਹੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
4. ਢੁੱਕਵਾਂ (ਅਨੁਕੂਲ, ਸਹੀ) – ਇਹ ਇਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਢੁੱਕਵਾਂ ਉੱਤਰ ਨਹੀਂ !
5. ਸੂਹ ਮਿਲਨੀ ਖ਼ਬਰ ਮਿਲਨੀ) – ਮੁਖ਼ਬਰਾਂ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੀ ਸੂਹ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ।
6. ਕੋਝੀ (ਭੱਦੀ, ਬੁਰੀ) – ਕਿਸੇ ਕਿਸੇ ਬੰਦੇ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਬੜੀ ਕੋਝੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
ਪੰਡਿਤ ਗੰਗਾ ਰਾਮ, ਮੜੌਲੀ ਕਲਾਂ, ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ, ਸ. ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਕੈਰੋਂ, ਲਾਹੌਰ ਵਿਖੇ ॥
(i) ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਜਨਮ …………….. ਦੇ ਘਰ ਪਿੰਡ …….. ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ।
(ii) 25 ਮਾਰਚ, 1913 ਨੂੰ ……………… ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ ।
(iii) ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਨੂੰ ………….. ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ।
(iv) ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਮੁੱਖ-ਮੰਤਰੀ ……………… ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਜਨਮ ਪੰਡਿਤ ਗੰਗਾ ਰਾਮ ਦੇ ਘਰ ਪਿੰਡ ਮੜੌਲੀ ਕਲਾਂ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ।
(ii) 25 ਮਾਰਚ, 1913 ਨੂੰ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ ।
(iii) ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਵਿਖੇ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ।
(iv) ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਮੁੱਖ-ਮੰਤਰੀ ਸ. ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਕੈਰੋਂ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 12 ਪੁਆਧ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਪਾਰਟੀ – ………. – ……….
ਇਤਿਹਾਸ – ………. – ……….
ਸੂਰਬੀਰ – ………. – ……….
ਨੌਕਰੀ – ………. – ……….
ਸਨਮਾਨ – ………. – ……….
ਭਾਰਤੀ – ………. – ……….
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਪਾਰਟੀ – पार्टी – Party
ਇਤਿਹਾਸ – इतिहास – History
ਸੂਰਬੀਰ – शूरवीर – Brave
ਨੌਕਰੀ – नौकरी – Service
ਸਨਮਾਨ – सम्मान – Respect
ਭਾਰਤੀ – भारतीय – Indian

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :
ਅਜ਼ਾਦ, ਨਫ਼ਰਤ, ਕਾਮਯਾਬ, ਸਨਮਾਨ, ਭਰਪੂਰ, ਨਜ਼ਦੀਕ ।
ਉੱਤਰ :
ਅਜ਼ਾਦ – ਗੁਲਾਮ
ਨਫ਼ਰਤ – ਪਿਆਰ
ਕਾਮਯਾਬ – ਨਾਕਾਮਯਾਬ
ਸਨਮਾਨ – ਅਪਮਾਨ
ਭਰਪੂਰ – ਸੱਖਣਾ
ਨਜ਼ਦੀਕ – ਦੂਰ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਇਤੀਹਾਸ, ਸਹੀਦ, ਪਰੀਵਾਰ, ਪ੍ਰੀਭਾਸ਼ਾਲੀ, ਕਾਮਜਾਬ, ਲੂਟ-ਖਸੂਟ ।
ਉੱਤਰ :
ਇਤੀਹਾਸ – ਇਤਿਹਾਸ
ਸ਼ਹੀਦ – ਸ਼ਹੀਦ
ਪਰੀਵਾਰ – ਪਰਿਵਾਰ
ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਾਲੀ – ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼ਾਲੀ
ਕਾਮਜਾਤ – ਕਾਮਯਾਬ
ਲੁੱਟ-ਖਸੂਟ – ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 12 ਪੁਆਧ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ

IV. ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਬਾਰੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਓ ।
ਉੱਤਰ :
(ਨੋਟ : ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ ਲਈ ਦੇਖੋ ਅਗਲੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਲੇਖ-ਰਚਨਾ ਵਾਲਾ ਭਾਗ )

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਸੰਘਰਸ਼ਮਈ = ਸੰਘਰਸ਼ ਭਰਿਆ, ਘੋਲਾਂ ਵਾਲਾ । ਅਦੁੱਤੀ = ਲਾਸਾਨੀ । ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ੍ਹਣ ਵਾਲੀਆਂ = ਅਸਲੀਅਤ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰਜਵਾੜਾਸ਼ਾਹੀ = ਰਾਜੇ ਦੀ ਨਿਰੰਕੁਸ਼ ਹਕੂਮਤ 1 ਮਨ ਉਕਤਾ ਗਿਆ = ਮਨ ਉਚਾਟ ਹੋ ਗਿਆ; ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਾ ਰਹੀ ਤਿੱਖੀ ਬੁੱਧੀ = ਤੇਜ਼ ਦਿਮਾਗ਼ । ਜੁਆਲਾ = ਅੱਗ । ਸੁਲਘ ਰਹੀ = ਅੱਗ ਦੇ ਭੜਕਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ, ਜਦੋਂ ਅਜੇ ਧੂੰਆਂ ਹੀ ਨਿਕਲ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਮੰਦਾ = ਬੁਰਾ । ਸੰਪਰਕ = ਸੰਬੰਧਿਤ । ਇਨਕਲਾਬੀਆਂ = ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ । ਖ਼ਜ਼ਾਨਚੀ = ਪੈਸਿਆਂ ਦਾ ਹਿਸਾਬਕਿਤਾਬ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ । ਕੂਚ ਕਰ ਦਿੱਤਾ = ਚਲ ਪਿਆ । ਸੂਹ = ਖ਼ਬਰ । ਪਰਲੋਕ ਸਿਧਾਰ ਜਾਣਾ = ਮਰ ਜਾਣਾ । ਸਬਰ = ਧੀਰਜ 1 ਅਲਵਿਦਾ ਆਖੀ = ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ! ਜੂਲਾ = ਪੰਜਾਲੀ, ਬੰਧਨ । ਅਸਲਾਖ਼ਾਨਾ = ਹਥਿਆਰਘਰ ਨਜ਼ਦੀਕ = ਨੇੜੇ 1 ਮੁੱਠ-ਭੇੜ = ਆਪਸੀ ਲੜਾਈ । ਤੁਲੀ ਹੋਈ ਸੀ = ਕੁੱਝ ਮਾੜਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ । ਢੋਂਗ = ਦਿਖਾਵਾ, ਸਾਂਗ । ਈਨ ਨਾ ਮੰਨੀ = ਹਾਰ ਨਾ ਮੰਨੀ । ਕੋਝੀ = ਭੱਦੀ, ਬੁਰੀ । ਲਾਸਾਨੀ = ਬੇਮਿਸਾਲ ।

PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Chapter 12 ਪੁਆਧ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ

ਪੁਆਧ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ-ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ Summary

ਪੁਆਧ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ-ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਸੀ । ਉਸਦਾ ਜਨਮ 13 ਅਕਤੂਬਰ, 1883 ਨੂੰ ਪੰਡਿਤ ਗੰਗਾ ਰਾਮ ਦੇ ਘਰ ਪਿੰਡ ਮੜੌਲੀ ਕਲਾਂ (ਨੇੜੇ ਮੋਰਿੰਡਾ) ਵਿਚ ਹੋਇਆ । ਉਸਨੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਤੇ ਅੱਠਵੀਂ ਮੋਰਿੰਡਾ ਦੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ । ਜਦੋਂ ਉਹ ਪਟਿਆਲੇ ਦੇ ਮਹਿੰਦਰਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿਖੇ ਦਸਵੀਂ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਰਜਵਾੜਾਸ਼ਾਹੀ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਨਫ਼ਰਤ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ । ਫਿਰ ਅੰਬਾਲੇ ਵਿਚ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦਿਆਂ ਉਸਦਾ ਮਨ ਹੋਰ ਉਕਤਾ ਗਿਆ ।ਉਹ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿੱਲੀ ਰਿਹਾ ਤੇ ਫਿਰ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਅਮਰੀਕਾ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ । ਇੱਥੇ ਗੁਲਾਮ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਬੁਰਾ ਸਲੂਕ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸਦਾ ਮਨ ਤੜਫ ਉੱਠਿਆ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਬਾਬਾ ਸੋਹਨ ਸਿੰਘ ਭਕਨਾ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਿਆ । 25 ਮਾਰਚ, 1913 ਨੂੰ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ । ਬਾਬਾ ਸੋਹਨ ਸਿੰਘ ਭਕਨਾ ਪ੍ਰਧਾਨ, ਲਾਲਾ ਹਰਦਿਆਲ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਅਤੇ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਖ਼ਜ਼ਾਨਚੀ ਚੁਣੇ ਗਏ । ਇਹ ਤਿੰਨੇ ‘ਗੁਪਤ ਮਿਸ਼ਨ’ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਸਨ । ਉਸ ਸਮੇਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ਵਿਚ ਉਲਝੇ ਦੇਖ ਕੇ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਢੁੱਕਵਾਂ ਮੌਕਾ ਸਮਝਿਆ । (ਨੋਟ: ਬੋਰਡ ਦੀ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਗ਼ਲਤ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਨੇ ਕਾਮਾਗਾਟਾ ਮਾਰੂ ਜਹਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਲ ਕੂਚ ਕੀਤਾ ।

ਕਾਮਾਗਾਟਾ ਮਾਰੂ ਤਾਂ 376 ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ 4 ਮਾਰਚ, 1914 ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਪੁੱਜਾ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੰਢੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੱਗਣ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਕੁੱਝ ਮਹੀਨੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ ਖੜਾ ਰੱਖ ਕੇ ਵਾਪਸ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਸੀ । 27 ਸਤੰਬਰ, 1914 ਦੇ ਦਿਨ ਜਦ ਉਹ ਜਹਾਜ਼ ਕਲਕੱਤੇ ਨੇੜੇ ਬਜਬਜ ਘਾਟ ਉੱਤੇ ਪੁੱਜਾ, ਤਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾ ਕੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਮਾਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ । ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਨੇ ਕਾਮਾਗਾਟਾ ਮਾਰੂ ਦੇ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰਾਂ ਦੀ ਮੱਦਦ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਵਿਚ ਸਵਾਰ ਨਹੀਂ ਸਨ ਹੋਏ । ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਗੁੱਸਾ ਹੋਰ ਭੜਕਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਤੇ ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਉਹ ਸਭ ਕੁੱਝ ਛੱਡ ਕੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਿਚੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਤੁਰ ਪਏ ਸਨ ) ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਦੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਲ ਤੁਰਨ ਦੀ ਸੂਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲੱਗ ਗਈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਉੱਤਰਦਿਆਂ ਹੀ ਫੜ ਲਿਆ, ਪਰੰਤੂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬਚ ਗਏ ! ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ । ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਾਤਾ ਜੀ ਲਈ ਇਕ ਦੁਪੱਟਾ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ ਸੀ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਘਰ ਪੁੱਜਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਪਰਲੋਕ ਸਿਧਾਰ ਚੁੱਕੀ ਸੀ ।

ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢਣਾ ਸੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਫ਼ੌਜੀ ਛਾਉਣੀਆਂ ਦੇ ਅਸਲ੍ਹਖਾਨਿਆਂ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਕੇ ਹਥਿਆਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਸੀ । ਇਸ ਮਕਸਦ ਲਈ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਛਾਉਣੀ ਵਲ ਕੂਚ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਮਿਸਰੀ ਵਾਲੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਨਾਲ ਮੁੱਠ-ਭੇੜ ਹੋ ਗਈ ਤੇ ਉਹ ਫੜੇ ਗਏ ! ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਦਾ ਢੋਂਗ ਰਚਾ ਕੇ 27 ਮਾਰਚ, 1915 ਨੂੰ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ।

1961 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਕੈਰੋਂ ਨੇ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦੇ ਪਿੰਡ ਮੜੌਲੀ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਉੱਥੇ ਉਸਦਾ ਬੁੱਤ ਲੁਆਇਆ ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਹੀ ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਕਾਲਜ ਭਾਗੁ ਮਾਜਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ । ਸ਼ਹੀਦ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਕਲੱਬ, ਮੜੌਲੀ ਕਲਾਂ ਲਗਪਗ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਇਸ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ, ਨਾਟਕ ਤੇ ਹੋਰ ਸਮਾਗਮ ਕਰਾਉਂਦੀ ਹੈ ।

PSEB 6th Class English Telephonic Message Writing

Punjab State Board PSEB 6th Class English Book Solutions English Telephonic Message Writing Exercise Questions and Answers, Notes.

PSEB 6th Class English Telephonic Message Writing

1. Read the following telephone conversation between Lavkumar and Sanjay. Lavkumar is leaving home in a few minutes and won’t be able to meet Mahesh. He leaves a message for him.

Lavkumar : Hello ?
sanjay : Hello, could I speak to Mahesh ?
Lavkumar : I’m afraid he is out.
sanjay : Could you gave him a message ?
Lavkumar : Oh, sorry ! I’m leaving just now and won’t be able to meet him.
sanjay : Then, could you please leave a note for him, giving my message ?
Lavkumar : Of course that I’ll do.
sanjay : I’m going to the new film at Aarti Theatre. I’d like him to come with me if he’s free.
Lavkumar : But where shall I tell him to meet you ?
sanjay : Well, tell him that I shall be waiting for him at the gate at 1.45. If he is not there by 2, I’ll go in.
Lavkumar : Well, I’ll leave your message for him.
sanjay : Thanks, Bye !

PSEB 6th Class English Telephonic Message Writing

Message

Dear Mahesh

There was a phone call from your friend, Sanjay. He says he is going to see the new film at Aarti Theatre this aftemoon.He wants you to go with him. He will be waiting for you at the gate from 1.45 to 2 pm. In case you don’t turn up he’ll go in

Lav Kumar

2. The following is a telephone conversation between John and David. After this call, Mr. John receives an urgent telephone call from Mumbai. Before leaving, he leaves a message for Mr. Soapy. Write the messages in not more than 25 words in the space provided.

David : Hello ! Is it Ahmedabad 632392 ?
John : Yes, it is.
David : Can I talk to Mr. Soapy.
John : Sorry, he is not in the office. May I know who is on the line?
David : I’am David, a friend of his.
John : Would you like me to convey a message ?
David : Yes, inform him that the interview scheduled for 5th October has been postponed to the 7th. So he can reach Delhi by, 6th evening.
John : I will surely convey this message to him.
David : Thank you !

Message

Dear Soapy

There was a call for you from Mumbai. Your friend David says the interview has been postponed to 7th October. You can now reach Delhi by 6th evening.

John

3. Read the following telephone conversation between Manu and Misha. Manu is about to leave home and won’t be able to meet his sister, Anju. He leaves a message for her. Write the message in the space below, using not more than 50 words.

Misha : Hello, is it 26370 ?
Manu : Yes
Misha : May I speak to Anju ? I’m her friend, Misha.
Manu : She is not here at present. She has gone to the market with her mother.
Misha : Then, will you please tell her to ring me up when she comes back ?
Manu : But I’m leaving just now for an imorfant piece of work and won’t be back before evening.
Misha : In that case, Will you leave a message for her ?
Manu : Why not ! Tell me.
Misha : I’m having a problem with some of the°sums in arithmetic and I want her help. I shall be coming to your house in the evening, 5 pm. Please leave my mesage for her to stay at home. –
Manu : Ok. I’ll be leaving your message for her. ‘
Misha : Thank you very much.

Message

Dear Anju

There was a telephone call for you from your friend, Misha. She is having a problem with some of the sums in arithmetic and wants your help. She’ll be coming to our house at 5 p.m. today.

Manu

4. Read the following telephone conversation between Baby Anita and Rohit Verma. Rohit Verma wants to talk to Vinod Sharma, Anita’s Father but the father is not at home. Anita is about to leave home and so she leaves a message for her father. Write the message in the space below, using not more than 50 words.

Rohit Verma : Hello, is that Baby Anita ?
Anita : Yes, Uncle, You are Uncle Verma, isn’t it.” ?
Rohit Verma : Oh, yes, But where is your dad ? Call him quick.
Anita : Uncle, he’s not at home. He’s gone to see one of his old friend.
Rohit Verma : Oh God ! Tell him to rang me up the moment he comes.
Anita : But, Uncle I am just leaving for my special class at school.
Rohit Verma : Ok, then leave a message for him.
Anita : Of course
Rohit Verma : I am speaking from Rajendra Hospital. Tell your dad that, the son of his boss has met with a serious accident. He has been admitted here in the Emergency Ward. The doctor is known to your father and the boss wants him to reach here immediately.
Anita : Ok Uncle,
Rohit Verma : Thank you.

Message

Respected Dad

There was a telephone call for you from Uncle Rohit Verma. He says that the son of your boss has met with a serious accident and has been admitted the Emergency Ward of Rajendra Hospital. Since the doctor is known to you, the boss wants you to reach the hospital immediately.

Anita

PSEB 6th Class English Telephonic Message Writing

5. Read the following conversation between Mrs. Kapoor and Rohit. Rohit is about to leave for school within five mintues and his mother is not at home for the moment He leaves message for her. Write this message in the space below, using not more than 50 words.

Mrs Kapoor : Hello ! May I talk to Mrs. Mehta ?
Rohit : Sorry Aunty, Mom is not at home.
Mrs Kapoor : When is she expected back ?
Rohit : Probably it’ll take her a couple of hours. I am also leaving for school.
Mrs Kapoor : Well, then leave a message for her.
Rohit : O.K.
Mrs Kapoor : Mrs. Rana and Mrs. Chopra were to meet her today at your house at 3 pm. I was also to come with them to discuss some problems of the Ladies Club. Tell your mother not to wait for us. We shall now be meeting some other day.
Rohit : Ok Aunty, I’ll leave your message for mother in writing.
Mrs Kapoor : That’s like a good boy. I’m so proud of you.
Rohit : Thanks, Aunty.

Message

Dear Mom

Mrs Kapoor was on phone and she has left a message for you. She says that it won’t be possible to hold the Ladies Club meeting today. They want the meeting to be held some other day. So, please don’t wait for them.

Rohit

6. Read the following telephone conversation between Asha and Kiran. Kiran is about to leave home and will not be able to meet Aran. She leaves a message for him. Write this message in the space below, using not more than 40-50 words.

Asha : Hello, is that Kiran ?
Kiran : Speaking
Asha : It’s Asha here. You know there’s a good movie. Mr Left Foot. It’s running at Alpana: How about seeing it tomorrow?
Kiran : Yes, not a bad idea.
Asha : Let’s go to the evening show. Where should we meet?
Kiran : Let’s«meet at Wimpy’‘s comer, at 5.30. Is that Okay?
Asha : Fine, Look. Vijay’s coming along too. Why don’t you ask Arun to Join us?
Kiran : I’ll do that. He’s not at home at the moment, but I’ll tell him to ring you this evening Please don’t buy the tickets until he calls.

Message

Arun

Asha told me on phone that a good movie, ‘My Left Foot’ is running at Alpana. We have decided to see it tomorrow evening. Vijay is coming along too. Asha wants you to accompany us. We should be meeting at Wimpy’s Comer at 5.30 p.m. tomorrow. The programme will be final if you ring Asha and confirm you presence.

Kiran

7. Read the telephone conversation between Gopal and his neighbour’s brother, Mohan, from Delhi. Mohan is reaching Agra by Malwa Express. He wants his brother to take him from the Railway Station.

Mohan : Is that Gopal?
Gopal : Yes, what can I do for you?
Mohan : Brother, on your back side lives my brother Mr. A.K. Sharma. Will you please deliver a message to him ?
Gopal : Why not ? Mr. A.K. Sharma is like a brother to me. By the way, I also recognized you. You attended my brother’s marriage last year, when you passing your vacation with your brother.
Mohan : Yes Yes, you are right Now I am sure my message has reached. I am coming to Agra by the Malwa Express. Please ask my brother to come to the railway station with his car. I am coming with a lot of luggage.

Message

A.K. Sharma.
Here is a telephonic, message for you from you brother, Mohan from Delhi. He is coming with a lot of luggage in the evening by the Malwa Express. He wants you to reach the railway station with your car.

Gopal

PSEB 6th Class English Telephonic Message Writing

8. Read the following telephonic conversation between John and Tom. Tom needs a book for the examination. He is busy in preparations. He does not want to waste his time in contacting Gopal who is next door neighbour to John. Gopal is expected back in the evening. Tom wants John to leave a message for Gopal.

Tom : Hello ! Is that John ?
John : You’re right.
Tom : Listen, John I’m going to give you a little trouble I need the book entitled How to Write Messages by ABC for my third paper. My own book is misplaced.
John : But I don’t have this book with me.
Tom : No No, John ! Not you. Gopal, your neighbour has this book. He will be back by the evening. Leave my message for him to come with the book.

Message

Gopal

Your fast friend, Tom rang me in the morning for to book ‘How to Write Messages’ by ABC. for his third paper. His own book has been misplaced. He may not come personally. He wants you to go to him with the book.

John