Class 8

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 3 ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 3 ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ

(i) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਬੱਡੀ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਖੇਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਾਂ-ਖੇਡ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਬੱਡੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਸ਼ਤੀ, ਖਿੱਦੋ-ਖੂੰਡੀ, ਗੁੱਲੀ-ਡੰਡਾ ਆਦਿ ਲਗਪਗ 100 ਖੇਡਾਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਖਿਡਾਰੀ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢਿੱਡੂ

(ii) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਬੱਡੀ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਵੰਨਗੀਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਸੌਂਚੀ ਪੱਕੀ, ਗੂੰਗੀ ਕੌਡੀ (ਅੰਬਰਸਰੀ ਕੌਡੀ), ਅੰਬਾਲਵੀ ਕੌਡੀ, ਲਾਇਲਪੁਰੀ ਕੌਡੀ, ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰੀ ਕੌਡੀ, ਸ਼ਲਿਆਂ ਵਾਲੀ ਕੌਡੀ, ਪੀਰ ਕੌਡੀ, ਬੈਠਵੀਂ ਕੌਡੀ, ਘੋੜ ਕੌਡੀ, ਚੀਰਵੀਂ ਕੌਡੀ ਅਤੇ ਦੋਧੇ ਤੇ ਬੁਰਜੀਆਂ ਵਾਲੀ ਕੌਡੀ ਕਬੱਡੀ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਵੰਨਗੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ‘ ਚੋਂ ਸੁਭਾਵਿਕ ਤੌਰ ‘ ਤੇ ਉਪਜੀ ਹੈ । ਕਿਵੇਂ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਹੱਲਿਆਂ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਰਹੀ ਹੈ | ਕਬੱਡੀ ਵਿਚ ਵੀ ਇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਕਬੱਡੀ ਪਾਉਣ ਜਾਂਦਾ ਧਾਵੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੱਲਾ ਬੋਲਦਾ ਹੈ ਤੇ ਅੱਗੋਂ ਕੋਈ ਖਿਡਾਰੀ ਉਸ ਨੂੰ ਠੱਲ੍ਹ ਪਾਉਣ ਲਈ ਨਿੱਤਰਦਾ ਹੈ । ਧਾਵੀ ਤਕੜਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਡੱਕਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਭੰਨ ਕੇ ਸੁੱਖੀ-ਸਾਂਦੀ ਘਰ ਪਰਤ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਮਾੜਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਖ਼ੁਦ ਮਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹੋ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਗ਼ਲਤ ਨਹੀਂ ਕਿ ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚੋਂ ਸੁਭਾਵਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਪਜੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਪੂਰਨ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਬੱਡੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਸੰਪੂਰਨ ਖੇਡ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਦਮ, ਦੌੜ, ਪਕੜ, ਚੁਸਤੀ-ਚਲਾਕੀ ਤੇ ਤਾਕਤ ਦਾ ਨਿਤਾਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇੱਕੇ ਸਾਹ ‘ਕਬੱਡੀਕਬੱਡੀ’ ਦਾ ਅਲਾਪ ਕਰਦਿਆਂ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਗੰਦੀ ਹਵਾ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਤਾਜ਼ੀ ਹਵਾਂ ਦਾਖ਼ਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ | ਹਰੇਕ ਸਾਹ ਨਾਲ ਇਕ ਮਿੰਟ ਕੁਸ਼ਤੀ ਘੁਲਦਿਆਂ ਸਰੀਰ ਦੀ ਹੰਢਣਸਾਰੀ ਵਧਦੀ ਹੈ | ਸਾਹ ਨਾ ਟੁੱਟਣ ਦੇਣ ਦਾ ਸਿਰੜ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਔਖੀਆਂ ਘੜੀਆਂ ਵਿਚ ਜਿਊਣ ਦਾ ਵਲ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਹਿਲਾਂ ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਦੀਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਵੰਨਗੀਆਂ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਪਹਿਲਾਂ ਸੌਂਚੀ-ਪੱਕੀ ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਸਮ ਸੀ । ਕਬੱਡੀ ਦੀਆਂ ਬਾਕੀ ਕਿਸਮਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਹੀ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਈਆਂ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਗੂੰਗੀ ਕੌਡੀ, ਅੰਬਰਸਰੀ ਕੌਡੀ, ਅੰਬਾਲਵੀ ਕੌਡੀ, ਲਾਹੌਰੀ ਕੌਡੀ, ਲਾਇਲਪੁਰੀ ਕੌਡੀ, ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰੀ ਕੌਡੀ, ਸ਼ਲਿਆਂ ਵਾਲੀ ਕੌਡੀ, ਪੀਰ ਕੌਡੀ ਆਦਿ ਕਬੱਡੀ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵੰਨਗੀਆਂ ਸਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਬੈਠਵੀਂ ਕੌਡੀ, ਘੋੜ-ਕਬੱਡੀ, ਚੀਰਵੀਂ-ਕੌਡੀ, ਲੰਮੀ-ਕਬੱਡੀ, ਦੋਧੇ ਤੇ ਬੁਰਜੀਆਂ ਵਾਲੀ ਕਬੱਡੀ, ਇਸ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਸਥਾਨਕ ਵੰਨਗੀਆਂ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੰਜਾਬੀ ਕਬੱਡੀ ਜਾਂ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਵਿਚ ਕੀ ਫ਼ਰਕ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਚਕੋਨਾ ਤੇ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਪੰਜਾਬੀ ਕਬੱਡੀ ਦਾਇਰੇ ਵਿਚ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਧਾਵੀ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਾਫੀ ਹੀ ਫੜ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰੰਤੁ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਵਿਚ ਧਾਵੀ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਟੀਮ ਰਲ ਕੇ ਵੀ ਫੜ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕਬੱਡੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਰਮਨ-ਪਿਆਰੀ ਖੇਡ ਕਿਵੇਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਸ ਪਾਠ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਬੱਡੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਮਾਂ-ਖੇਡ ਹੈ । ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਪੰਜਾਬੀ ਅਜਿਹਾ ਹੋਵੇ, ਜਿਸ ਨੇ ਇਹ ਖੇਡ ਕਦੇ ਖੇਡੀ ਜਾਂ ਵੇਖੀ-ਮਾਣੀ ਨਾ ਹੋਵੇ । ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਹਰਮਨ-ਪਿਆਰੀ ਖੇਡ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਹੀ ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚੋਂ ਸੁਭਾਵਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਪਜੀ ਹੈ । ਪੰਜਾਬੀ ਚਾਹੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ, ਉਹ ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਸ਼ੌਕੀਨ ਹੈ । ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬੀ ਜਿਹੜੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਇੰਗਲੈਂਡ, ਅਮਰੀਕਾ, ਕੈਨੇਡਾ ਤੇ ਸਿੰਘਾਪੁਰ ਵਿਚ ਗਏ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਨਾਲ ਲੈ ਗਏ ਹਨ । ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿਚ ਵਸੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਸੱਤ-ਅੱਠ ਕਬੱਡੀ ਕਲੱਬ ਹਨ ਤੇ ਉਹ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਾਂਗ ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਸੀਜ਼ਨ ਲਾਉਂਦੇ ਤੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਖਿਡਾਰੀ ਸੱਦਦੇ ਹਨ । ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਮੈਚ ਭਾਵੇਂ ਲੁਧਿਆਣੇ ਹੋਵੇ, ਭਾਵੇਂ ਲਾਹੌਰ, ਭਾਵੇਂ ਸਾਊਥਾਲ, ਭਾਵੇਂ ਯੂਬਾ ਸਿਟੀ, ਭਾਵੇਂ ਵੈਨਕੂਵਰ ਤੇ ਭਾਵੇਂ ਸਿੰਘਾਪੁਰ, ਹਰ ਥਾਂ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦਾ ਧੱਕਾ ਵੱਜਦਾ ਹੈ । ਹੁਣ ਬੇਸ਼ਕ ਹੋਰ ਪੱਛਮੀ ਖੇਡਾਂ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਕਬੱਡੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਹਰਮਨਪਿਆਰੀ ਖੇਡ ਹੈ ।

(iii) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਉੱਤੇ ਠੀਕ ( ਤੇ ਗ਼ਲਤ (x) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :
(ੳ) ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਹਰਮਨ-ਪਿਆਰੀ ਖੇਡ ਕਬੱਡੀ ਹੈ ।
(ਅ ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਰੂਪਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਈ ਪੰਜਾਬੀ ਕਬੱਡੀ ਹੁਣ 25 ਮੀ: ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਸ) ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।
(ਹ) ਪੰਜਾਬੀ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਗਏ ਹਨ, ਕਬੱਡੀ ਨੂੰ ਨਾਲ ਹੀ ਲੈ ਗਏ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਹਰਮਨ-ਪਿਆਰੀ ਖੇਡ ਕਬੱਡੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਰੂਪਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਈ) ਪੰਜਾਬੀ ਕਬੱਡੀ ਹੁਣ 25 ਮੀ: ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਸ) ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।
(ਹ) ਪੰਜਾਬੀ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਗਏ ਹਨ, ਕਬੱਡੀ ਨੂੰ ਨਾਲ ਹੀ ਲੈ ਗਏ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :ਹਮਲਾਵਰ, ਸੰਪੂਰਨ, ਨਿਚੋੜ, ਪੰਜਾਬੀ, ਦਰਅਸਲ, ਹਰਮਨ-ਪਿਆਰੀ, ਇਨਾਮ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਹਮਲਾਵਰ (ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ) – ਨਾਦਰਸ਼ਾਹ ਇਕ ਲੁਟੇਰਾ ਹਮਲਾਵਰ ਸੀ ।
2. ਸੰਪੂਰਨ (ਪੂਰੀ) – ਕਬੱਡੀ ਹਰ ਪੱਖ ਤੋਂ ਸੰਪੂਰਨ ਖੇਡ ਹੈ ।
3. ਨਿਚੋੜ (ਤੱਤ, ਸੰਖੇਪ) – ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਜੀਵਨ ਦੇ ਨਿਚੋੜ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ।
4. ਪੰਜਾਬੀ (ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ) – ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਬੜੇ ਮਿਹਨਤੀ ਤੇ ਸਿਰੜੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
5. ਦਰਅਸਲ (ਅਸਲ ਵਿੱਚ) – ਦਰਅਸਲ ਤੁਹਾਡਾ ਆਪਣੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਦੇ ਘਰ ਜਾਣਾ ਹੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਸੀ ।
6. ਹਰਮਨ-ਪਿਆਰੀ (ਸਭ ਦੀ ਪਿਆਰੀ) – ਕਬੱਡੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਹਰਮਨ-ਪਿਆਰੀ ਖੇਡ ਹੈ ।
7. ਇਨਾਮ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਧਨ ਜਾਂ ਵਸਤੂ) – ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ‘ਗੀਤਾਂਜਲੀ ਬਦਲੇ ਨੋਬਲ ਇਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :
ਤਕੜਾ – ਮਾੜਾ
ਤਾਜ਼ੀ – ……………..
ਅਮੀਰ – …………….
ਪਰਤਣਾ – …………..
ਛੋਟਾ – ………………..
ਵਿਕਸਿਤ – …………..
ਉੱਤਰ :
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ
ਤਕੜਾ – ਮਾੜਾ
ਤਾਜ਼ੀ –
ਅਮੀਰ – ਗ਼ਰੀਬ
ਪਰਤਣਾ – ਜਾਣਾ
ਛੋਟਾ – ਵੱਡਾ
ਵਿਕਸਿਤ – ਅਵਿਕਸਿਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਫ਼ਰਕ – अन्तर – Difference
ਪੰਧ – ………… – ……………..
ਖੋਹਣਾ – ………… – ……………..
ਜੀਵਨ – ………… – ……………..
ਖਿਡਾਰੀ – ………… – ……………..
ਮਨੋਰੰਜਨ – ………… – ……………
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਫ਼ਰਕ – अन्तर – Difference
ਪੰਧ – यात्रा – Journey
ਖੋਹਣਾ – छीनना – Snatch
ਜੀਵਨ – जिंदगी – Life
ਖਿਡਾਰੀ – खिलाड़ी – Player
ਮਨੋਰੰਜਨ – मनोरंजन – Entertainment

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਅਸ਼ੁੱਧ – ਸ਼ੁੱਧ
ਪਜਾਬ – ਪੰਜਾਬ
ਕਬਾਡੀ – …………..
ਇਤੀਹਾਸ – …………..
ਸਪੁਰਨ – …………..
ਔਵਰਟਾਇਮ – …………..
ਵਿਲਾਇਤ – …………..
ਉੱਤਰ :
ਅਸ਼ੁੱਧ – ਸ਼ੁੱਧ
ਪੰਜਾਬ – ਪੰਜਾਬ
ਕਬਾਡੀ – ਕਬੱਡੀ
ਇਤੀਹਾਸ – ਇਤਿਹਾਸ
ਸੰਪੂਰਨ – ਸੰਪੂਰਨ
ਔਵਰਟਾਇਮ – ਓਵਰਟਾਈਮ
ਵਿਲਾਇਤ – ਵਲਾਇਤ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਢੁੱਕਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
(ਸੁਭਾਵਿਕ, ਕਬੱਡੀ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ, ਕੌਮਾਂਤਰੀ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ, ਇਤਿਹਾਸ)
(ਉ) ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ‘ਚ ………….. ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਪਜੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ………….. ਰੂਪਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਈ) ਕਬੱਡੀ ………….. ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀ ਹੈ । ਕਬੱਡੀ ਹੁਣ ………….. ਖੇਡ ਬਨਣ ਦੀ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਹੈ ।
(ਸ) “ਪੀਰ ਕੌਡੀ ਦੀ ………….. ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਧਾਵੀ ਨੂੰ ਅੱਗਿਓਂ ਦੋ ਬੰਦੇ ਘੇਰਦੇ ਸਨ ।
(ਹ) ਕਬੱਡੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ …………. ਖੇਡ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ‘ਚ ਸੁਭਾਵਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਪਜੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਰੂਪਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਈ) ਕਬੱਡੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀ ਹੈ । ਕਬੱਡੀ ਹੁਣ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਖੇਡ ਬਨਣ ਦੀ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਹੈ ।
(ਸ) “ਪੀਰ ਕੌਡੀ’ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਧਾਵੀ ਨੂੰ ਅੱਗਿਓਂ ਦੋ ਬੰਦੇ ਘੇਰਦੇ ਸਨ ।
(ਹ) ਕਬੱਡੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਖੇਡ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਤੁਸੀਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਬੱਡੀ, ਹਾਕੀ, ਫੁੱਟਬਾਲ, ਬਾਸਕਟ ਬਾਲ, ਵਾਲੀਬਾਲ, ਚਿੜੀ-ਛਿੱਕਾ, ਵਿਕਟ, ਮੁੱਕੇਬਾਜ਼ੀ, ਭਾਰ-ਤੋਲਨ, ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਦੌੜਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ : ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰੋ :

(ਉ) ਕਬੱਡੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਮਾਂ-ਖੇਡ ਕਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ? ( ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ਆ) ਉਹਨਾਂ ’ਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਖਿਡਾਰੀ ਭਾਗ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਲੱਖਾਂ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ । (ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ਈ) ਖੇਡਣ ਲਈ ਦੋ ਨਿਗਰਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਇਕ ਸਮਾਂ-ਪਾਲ । (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ)
(ਸ) ਦਰਅਸਲ ਕਬੱਡੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਲਹੂ ਵਿਚ ਸਮਾਈ ਹੋਈ ਹੈ । (ਕਿਰਿਆ ਚੁਣੋ)
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਕਬੱਡੀ, ਪੰਜਾਬੀਆਂ, ਮਾਂ-ਖੇਡ ।
(ਅ) ਉਹਨਾਂ, ਜੋ ।
(ਈ) ਦੋ, ਇਕ ।
(ਸ) ਸਮਾਈ ਹੋਈ ਹੈ ।

ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

I. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜੋ ਅਤੇ ਪੁੱਛੇ ਗਏ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ

ਕਬੱਡੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਮਾਂ-ਖੇਡ ਕਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਪੰਜਾਬੀ ਹੋਵੇ, ਜਿਸ ਨੇ ਇਹ ਖੇਡ ਖੇਡੀ, ਵੇਖੀ ਜਾਂ ਮਾਣੀ ਨਾ ਹੋਵੇ । ਅਜੋਕੇ ਪੇਂਡੂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਬੱਡੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਰਮਨ-ਪਿਆਰੀ ਖੇਡ ਹੈ । ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ‘ਚੋਂ ਸਭਾਵਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਪਜੀ ਹੈ । ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਸਦੀਆਂ-ਬੱਧੀ ਹੱਲਿਆਂ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਬਣੀ ਰਹੀ ਹੈ । ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਰੂਪਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ ਇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਕਬੱਡੀ ਪਾਉਣ ਜਾਂਦਾ ‘ਧਾਵੀ’ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੱਲਾ ਬੋਲਦਾ ਹੈ । ਅੱਗੋਂ ਕੋਈ ਖਿਡਾਰੀ ਉਸ ਨੂੰ ਠੱਲ ਪਾਉਣ ਲਈ ਨਿੱਤਰਦਾ ਹੈ । ਧਾਵੀ ਤਕੜਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਡੱਕਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਭੰਨ ਕੇ ਸੁੱਖੀ-ਸਾਂਈਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਪਰਤ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਮਾੜਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਖੁਦ ਮਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹੋ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ । ਜਿਹੜਾ ਹਮਲਾਵਰ ਪੰਜਾਬ ‘ਤੇ ਚੜਿਆ, ਜੇ ਉਹ ਤਕੜਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਹਨੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟਿਆ-ਮਾਰਿਆ ਅਤੇ ਜੇ ਮਾੜਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਹੱਥੋਂ ਕੋਹਿਆ ਤੇ ਮਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ । ਜੇਕਰ ਕਬੱਡੀ ਖੇਡ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਅਧਿਐਨ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਤੇ ਅਮੀਰ ਖੇਡ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹਦੇ ਵਿਚ ਦਮ, ਦੌੜ, ਚੁਸਤੀ-ਚਲਾਕੀ ਤੇ ਤਾਕਤ ਦਾ ਨਿਤਾਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇੱਕੋ ਸਾਹ ‘ਕਬੱਡੀ-ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਅਲਾਪ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਗੰਦੀ ਹਵਾ ਨਿਚੋੜ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ’ਚ ਤਾਜ਼ੀ-ਨਰੋਈ ਹਵਾ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਦਾ ਦਰ ਖੋਲ੍ਹਦਾ ਹੈ । ਹਰੇਕ ਸਾਹ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮਿੰਨੀ ਕੁਸ਼ਤੀ ਘੁਲਦਿਆਂ ਸਰੀਰ ਦੀ ਹੰਢਣਸਾਰੀ ਵਧਦੀ ਹੈ । ਸਾਹ ਨਾ ਟੁੱਟਣ ਦੇਣ ਦਾ ਸਿਰੜ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਔਖੀਆਂ ਘੜੀਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਜਿਉਣ ਦਾ ਵੱਲ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਸਿਆਲਾਂ ਦੀ ਰੁੱਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੈਂਕੜੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ‘ਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਖਿਡਾਰੀ ਭਾਗ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਲੱਖਾਂ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਲੇਖ ਦਾ ਲੇਖਕ ਕੌਣ ਹੈ ?
(ਉ) ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਬਨੂੜ
(ਅ) ਡਾ: ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਧੀਰ
(ਇ) ਕੋਮਲ ਸਿੰਘ ,
(ਸ) ਪ੍ਰਿੰ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ !
ਉੱਤਰ :
ਪ੍ਰਿੰ. ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਮਾਂ-ਖੇਡ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਕਬੱਡੀ
(ਅ) ਹਾਕੀ
(ਇ) ਬੈਡਮਿੰਟਨ
(ਸ) ਖ਼ਾਨ-ਘੋੜੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਬੱਡੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਹੜੀ ਧਰਤੀ ਸਦੀਆਂ-ਬੱਧੀ ਹੱਲਿਆਂ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਬਣੀ ਰਹੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਹਿਮਾਚਲ
(ਅ) ਕਸ਼ਮੀਰ
(ਇ) ਪੰਜਾਬ
(ਸ) ਰਾਜਸਥਾਨ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੱਲੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਬੱਡੀ ਪਾਉਣ ਜਾਂਦੇ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਹਮਲਾਵਰ
(ਅ) ਦਲੇਰ
(ਈ) ਧਾਵੀ
(ਸ) ਜਾਫ਼ੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਧਾਵੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਤਕੜੇ ਹਮਲਾਵਰ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨਾਲ ਕੀ ਸਲੂਕ ਕੀਤਾ ?
(ਉ) ਲੁੱਟਿਆ ਤੇ ਮਾਰਿਆ
(ਅ) ਪੁੱਟਿਆ ਤੇ ਉਖਾੜਿਆ
(ਈ) ਸੁੱਟਿਆ ਤੇ ਕੁੱਟਿਆ
(ਸ) ਪਿਆਰਿਆ ਤੇ ਮਾਰਿਆ ।
ਉੱਤਰ :
ਲੁੱਟਿਆ ਤੇ ਮਾਰਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਅਧਿਐਨ ਇਸਨੂੰ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਖੇਡ ਸਿੱਧ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਅਪੂਰਨ ਤੇ ਮਾੜੀ
(ਅ) ਸੰਪੂਰਨ ਤੇ ਅਮੀਰ
(ਇ) ਬੇਸੁਆਦੀ ਤੇ ਖ਼ਰਚੀਲੀ
(ਸ) ਰੁੱਖੀ ਤੇ ਵਿੱਕੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਸੰਪੁਰਨ ਤੇ ਅਮੀਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਇੱਕੋ ਸਾਹ ‘ਕਬੱਡੀ-ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਅਲਾਪ ਕਰਨ ਨਾਲ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹਵਾ ਨੂੰ ਨਿਚੋੜ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੀ
(ਅ) ਗੰਦੀ
(ਈ) ਤਾਜ਼ੀ
(ਸ) ਨਰੋਈ ।
ਉੱਤਰ :
ਗੰਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕਬੱਡੀ ਵਿਚ ਮਿੰਨੀ ਕੁਸ਼ਤੀ ਘੁਲਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸ ਗੁਣ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਹੰਢਣਸਾਰੀ ਵਿੱਚ
(ਅ) ਸੁੰਦਰਤਾ ਵਿੱਚ
(ਇ) ਚਮਕ-ਦਮਕ ਵਿੱਚ
(ਸ) ਲਹੂ ਵਿੱਚ ।
ਉੱਤਰ :
ਹੰਢਣਸਾਰੀ ਵਿੱਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕਬੱਡੀ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਨਾ ਟੁੱਟਣ ਦੇਣ ਦਾ ਸਿਰੜ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਕੀ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਲੜਨਾ ।
(ਅ) ਟੱਕਰਨਾ
(ਇ) ਜਿਊਣ ਦਾ ਵੱਲ
(ਸ) ਜਿਊਣ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਜਿਊਣ ਦਾ ਵੱਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਕਿਹੜੀ ਰੁੱਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਸਿਆਲ
(ਅ) ਗਰਮੀ
(ਇ) ਬਸੰਤ
(ਸ) ਪਤਝੜ ।
ਉੱਤਰ :
ਸਿਆਲ ॥

II. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ ਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ ।

ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਦੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਰਹੀਆਂ ਹਨ । ਇਸ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਸਮ ‘ਸੌਂਚੀ-ਪੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ । ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸੌਂਚੀ ਤੋਂ ਹੀ ਕਬੱਡੀ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ । ਇੱਕ ਕਿਸਮ ‘ਗੰਗੀ ਕੌਡੀ ਜਾਂ ‘ਚੁੱਪ ਕੌਡੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ “ਅੰਬਰਸਰੀ ਕੌਡੀ’ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਇਸ ਕੌਡੀ ਵਿੱਚ ਮਾਰਕੁਟਾਈ ਕਾਫ਼ੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ । ‘ਅੰਬਾਲਵੀ ਕੌਡੀ’ ਦਾ ਦਾਇਰਾ ਬਹੁਤ ਤੰਗ ਹੁੰਦਾ ਸੀ “ਲਾਹੌਰੀ ਕੌਡੀ ਵਿੱਚ ਦਾਇਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਲਾਇਲਪੁਰੀ ਕੌਡੀ ਵਿੱਚ ਖੇਡ ਦੌਰਾਨ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘੁੱਟ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪੀਣ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ । ‘ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰੀ ਕੌਡੀ ਵਿੱਚ ਖਿਡਾਰੀ ਹੰਧਿਆਂ ਉੱਤੇ ਖੜੋਣ ਦੀ ਥਾਂ ਪਾੜੇ ਉੱਤੇ ਖੜੋਂਦੇ ਸਨ । ਇੱਕ ਕਿਸਮ ‘ਸ਼ਲਿਆਂ ਵਾਲੀ ਕੌਡੀ’ ਦੀ ਸੀ ।

‘ਪੀਰ ਕੌਡੀ ਧਨ-ਪੋਠੋਹਾਰ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ । ਇਸ ਕੌਡੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਧਾਵੀ ਨੂੰ ਅੱਗਿਓਂ ਦੋ ਬੰਦੇ ਘੇਰਦੇ ਸਨ । ‘ਬੈਠਵੀਂ ਕੌਡੀ’, ‘ਘੋੜ-ਕਬੱਡੀ’, ‘ਚੀਰਵੀਂ ਕੌਡੀ’, ‘ਲੰਮੀ ਕਬੱਡੀ’, ਦੋਧੇ ਤੇ ਬੁਰਜੀਆਂ ਵਾਲੀ ਕੌਡੀ ਆਦਿ ਕਬੱਡੀ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਸਥਾਨਿਕ ਵੰਨਗੀਆਂ ਸਨ, ਪਰ ਹੁਣ ਸਾਰੀਆਂ ਕੌਡੀਆਂ ਨੇ ਅਜੋਕੀ ਦਾਇਰੇ ਵਾਲੀ ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ । ਕਬੱਡੀ ‘ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ’ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀ ਹੈ । ਉਸ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਚਕੋਨਾ ਤੇ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਪੰਜਾਬ-ਕਬੱਡੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਦਾਇਰੇ ਵਾਲੀ ਕਬੱਡੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਧਾਵੀ ਨੂੰ ਕੱਲੇ ਜਾਫੀ ਰਾਹੀਂ ਫੜਨ ਵਾਲੀ ਕਬੱਡੀ ਹੈ, ਜਦਕਿ ‘ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਵਿਚ ਧਾਵੀ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਟੀਮ ਰਲ ਕੇ ਵੀ ਫੜ ਸੈਕਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
‘ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਲੇਖ ਦਾ ਲੇਖਕ ਕੌਣ ਹੈ ?
(ਉ) ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਬਨੂੜ
(ਅ) ਡਾ: ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਧੀਰ
(ਈ) ਕੋਮਲ ਸਿੰਘ
(ਸ) ਪ੍ਰਿੰ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ॥
ਉੱਤਰ :
ਪ੍ਰਿੰ: ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਬੱਡੀ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਕਿਹੜੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖੇਡ ਤੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ?
(ਉ) ਸੌਂਚੀ ਪੱਕੀ
(ਅ) ਪੀਰ ਕੌਡੀ
(ਈ) ਗੂੰਗੀ ਕੌਡੀ.
(ਸ) ਘੋੜ-ਕਬੱਡੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਸੌਂਚੀ ਪੱਕੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
“ਗੂੰਗੀ ਕੌਡੀ ਜਾਂ ‘ਚੁੱਪ ਕੌਡੀ ਦਾ ਹੋਰ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਅੰਬਾਲਵੀ ਕੌਡੀ
(ਆ) ਅੰਬਰਸਰੀ ਕੌਡੀ
(ਈ) ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰੀ ਕੌਡੀ
(ਸ) ਲਾਹੌਰੀ ਕੌਡੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਅੰਬਰਸਰੀ ਕੌਡੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿਹੜੀ ਕੌਡੀ ਵਿਚ ਮਾਰ-ਕੁਟਾਈ ਬਹੁਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਚੀਰਵੀਂ ਕੌਡੀ
(ਅ) ਲਾਹੌਰੀ ਕੌਡੀ
(ਈ) ਲੰਮੀ ਕਬੱਡੀ
(ਸ) ਗੂੰਗੀ ਕੌਡੀ/ਚੁੱਪ ਕੌਡੀ/ਅੰਬਰਸਰੀ ਕੌਡੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਗੂੰਗੀ ਕੌਡੀ/ ਚੁੱਪ ਕੌਡੀ/ਅੰਬਰਸਰੀ ਕੌਡੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿਹੜੀ ਕੌਡੀ ਦਾ ਦਾਇਰਾ ਬਹੁਤ ਤੰਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਗੂੰਗੀ ਕੌਡੀ
(ਅ) ਅੰਬਰਸਰੀ ਕੌਡੀ
(ਈ) ਅੰਬਾਲਵੀ ਕੌਡੀ
(ਸ) ਲਾਹੌਰੀ ਕੌਡੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਅੰਬਾਲਵੀ ਕੌਡੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕਿਹੜੀ ਕੌਡੀ ਦਾ ਦਾਇਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ?
(ਉ) ਅੰਬਰਸਰੀ
(ਅ) ਅੰਬਾਲਵੀ ਲਾਹੌਰੀ
(ਸ) ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਲਾਹੌਰੀ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕਿਹੜੀ ਕੌਡੀ ਵਿਚ ਖੇਡ ਦੌਰਾਨ ਪਾਣੀ ਦਾ ਘੁੱਟ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪੀਣ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ?
(ਉ) ਪੀਰ ਕੌਡੀ
(ਅ) ਸ਼ਮੁਲਿਆਂ ਵਾਲੀ ਕੌਡੀ
(ਇ) ਲਾਇਲਪੁਰੀ ਕੌਡੀ
(ਸ) ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰੀ ਕੌਡੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਲਾਇਲਪੁਰੀ ਕੌਡੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪੀਰ ਕੌਡੀ ਕਿਹੜੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਧਨ-ਪੋਠੋਹਾਰ
(ਅ) ਝੰਗ (ਈ ਦੁਆਬਾ
(ਸ) ਮਾਲਵਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਧਨ-ਪੋਠੋਹਾਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕਿਹੜੀ ਕੌਡੀ ਵਿਚ ਖਿਡਾਰੀ ਹੰਧਿਆਂ ਉੱਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਦੀ ਥਾਂ ਪਾੜੇ ਉੱਤੇ ਖੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
(ੳ) ਲਾਹੌਰੀ
(ਆ) ਅੰਬਰਸਰੀ
(ਈ) ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰੀ
(ਸ) ਲਾਇਲਪੁਰੀ ॥
ਉੱਤਰ :
ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਸਾਰੀਆਂ ਕਬੱਡੀਆਂ ਨੇ ਹੁਣ ਕਿਹੜੀ ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਦਾਇਰੇ ਵਾਲੀ ਕਬੱਡੀ
(ਅ) ਸੌਂਚੀ ਪੱਕੀ
(ਇ) ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ
(ਸ) ਪੀਰ ਕੌਡੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਦਾਇਰੇ ਵਾਲੀ ਕਬੱਡੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਪੰਜਾਬ-ਕਬੱਡੀ ਨੂੰ ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਕਿਹੜੀ ਕਬੱਡੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਬੈਠਵੀਂ ਕੌਡੀ
(ਅ) ਘੋੜ-ਕਬੱਡੀ
(ਇ) ਲੰਮੀ ਕਬੱਡੀ
(ਸ) ਦਾਇਰੇ ਵਾਲੀ ਕਬੱਡੀ |
ਉੱਤਰ :
ਦਾਇਰੇ ਵਾਲੀ ਕਬੱਡੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਖੁੱਲ੍ਹਾ
(ਅ) ਚਕੋਨਾ ਤੇ ਛੋਟਾ
(ਈ) ਗੋਲ
(ਸ) ਤਿਕੋਨਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਚਕੋਨਾ ਤੇ ਛੋਟਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਪੰਜਾਬ ਕਬੱਡੀ ਵਿਚ ਧਾਵੀ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਜਾਫੀ (ਖਿਡਾਰੀ) ਫੜਦੇ ਹਨ ?
(ੳ) ਇਕ
(ਅ) ਦੋ
(ਏ) ਤਿੰਨ
(ਸ) ਚਾਰ ।
ਉੱਤਰ :
ਇਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਕਿਹੜੀ ਕਬੱਡੀ ਵਿਚ ਇਕ ਧਾਵੀ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਟੀਮ ਰਲ ਕੇ ਫੜ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਪੰਜਾਬ ਕਬੱਡੀ
(ਅ) ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ
(ਈ) ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰੀ ਕਬੱਡੀ
(ਸ) ਲਾਇਲਪੁਰੀ ਕਬੱਡੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ।

III. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜੋ ਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ

‘ਪੰਜਾਬ-ਕਬੱਡੀ’ ਹੁਣ ਚਾਲੀ ਮੀਟਰ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ! ਦਾਇਰੇ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿਚਕਾਰ ਲਕੀਰ ਲਾ ਕੇ ਦੋ ਪਾਸੇ ਬਣਾ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ | ਦਸ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀ ਟੋਲੀ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਦਸਾਂ ਦੀ ਹੀ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ | ਖੇਡ-ਪੁਸ਼ਾਕ ਸਿਰਫ਼ ਕੱਛਾ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਵਾਰੋ-ਵਾਰੀ ਕਬੱਡੀਆਂ ਪਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਮਿੰਟ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਪੰਜ ਮਿੰਟਾਂ ਦਾ ਅਰਾਮ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਪੁਆਇੰਟ ਬਰਾਬਰ ਰਹਿ ਜਾਣ ਤਾਂ ਜਿਸ ਟੋਲੀ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੁਆਇੰਟ ਲਿਆ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਜੇਤੂ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਖੇਡ ਖਿਡਾਉਣ ਲਈ ਦੋ ਨਿਗਰਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇੱਕ ਗਿਣਤੀਆ ਤੇ ਇੱਕ ਸਮਾਂ-ਪਾਲ । ਰੌਲੇ-ਗੌਲੇ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਮਾਮਲਾ ਰੈਫ਼ਰੀ ਦੇ ਵਿਚਾਰ-ਗੋਚਰੇ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਕਬੱਡੀ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਖੇਡ ਬਣਨ ਦੇ ਰਾਹ ਪਈ ਹੋਈ ਹੈ । ਇਧਰਲੇ ਤੇ ਉਧਰਲੇ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਇਹ ਹੋਰ ਪੰਜਾਂ-ਛਿਆਂ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖੇਡੀ ਜਾਣ ਲੱਗੀ ਹੈ । ਇੰਗਲੈਂਡ ਜਾ ਵੱਸੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਸੱਤ-ਅੱਠ ਕਬੱਡੀ-ਕਲੱਬ ਹਨ ਜੋ ਗੁਰਪੁਰਬ ਤੇ ਹੋਰ ਦਿਨ-ਦਿਹਾਰਾਂ ਸਮੇਂ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਮੈਚ ਖੇਡਦੇ ਹਨ । ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਾਂਗ ਉੱਥੇ ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਵੀ ‘ਸੀਜ਼ਨ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ‘ਚੋਂ ਕਬੱਡੀ ਖਿਡਾਰੀ ਸੱਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਹੁਣ ਏਨੀ ਕਦਰ ਹੈ ਕਿ ਚੰਗੇ ਕਬੱਡੀ ਖਿਡਾਰੀ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ ਕਬੱਡੀ ਖੇਡਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਜਗਤ-ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਖਿਡਾਰੀ ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢਿੱਡੂ ਨੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਜੌਹਰ ਵਿਖਾਏ ਹਨ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਦੇ ਇਨਾਮ-ਸਨਮਾਨ ਮਿਲੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੰਜਾਬ ਕਬੱਡੀ ਕਿੰਨੇ ਮੀਟਰ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿਚ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਪੰਜਾਹ
(ਅ) ਚਾਲੀ
(ੲ) ਤੀਹ
(ਸ) ਵੀਹ ।
ਉੱਤਰ :
ਚਾਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਬੱਡੀ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀ ਇਕ ਟੋਲੀ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਖਿਡਾਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਦਸ ।
(ਅ) ਬਾਰਾਂ ।
(ੲ) ਪੰਦਰਾਂ
(ਸ) ਅਠਾਰਾਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਦਸ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪੰਜਾਬ ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਾਕ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਨਿੱਕਰ
(ਅ) ਸਿਰਫ਼ ਕੱਛਾ
(ਈ) ਕੱਛਾ-ਬੁਨੈਣ
(ਸ) ਲੰਗੋਟ ।
ਉੱਤਰ :
ਸਿਰਫ਼ ਕੱਛਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਕਬੱਡੀ ਪਾਉਣ ਲਈ ਕਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਪੰਜ ਮਿੰਟ
(ਅ) ਤਿੰਨ ਮਿੰਟ
(ੲ) ਦੋ ਮਿੰਟ
(ਸ) ਇਕ ਮਿੰਟ ।
ਉੱਤਰ :
ਇਕ ਮਿੰਟ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੰਜਾਬ ਕਬੱਡੀ ਖੇਡਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿੰਨੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਆਰਾਮ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਦੋ ਮਿੰਟ
(ਅ) ਪੰਜ ਮਿੰਟ
(ੲ) ਦਸ ਮਿੰਟ
(ਸ) ਬਾਰਾਂ ਮਿੰਟ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜ ਮਿੰਟ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪੁਆਇੰਟ ਬਰਾਬਰ ਰਹਿਣ ‘ਤੇ ਕਿਹੜੀ ਟੀਮ ਜੇਤੂ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਪਹਿਲਾਂ ਕੌਡੀ ਪਾਉਣ ਵਾਲੀ
(ਅ) ਪਹਿਲਾ ਪੁਆਇੰਟ ਲੈਣ ਵਾਲੀ
(ਈ) ਅੰਤ ਵਿਚ ਪੁਆਇੰਟ ਲੈਣ ਵਾਲੀ
(ਸ) ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਪਹਿਲਾ ਪੁਆਇੰਟ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਖੇਡ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਨਿਗਰਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਦੋ
(ਅ) ਇਕ
(ਈ) ਚਾਰ
(ਸ) ਤਿੰਨ ।
ਉੱਤਰ :
ਦੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕਿਹੜੀ ਕਬੱਡੀ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਖੇਡ ਬਣਨ ਦੇ ਰਾਹ ਪਈ ਹੋਈ ਹੈ ?
(ਉ) ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਬੱਡੀ
(ਅ) ਸੌਂਚੀ ਪੱਕੀ
(ਈ) ਪੰਜਾਬ ਕਬੱਡੀ
(ਸ) ਅੰਬਰਸਰੀ ਕੌਡੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬ ਕਬੱਡੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਪੰਜਾਬ ਕਬੱਡੀ ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਬਾਹਰਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਦੋ-ਤਿੰਨ
(ਅ) ਚਾਰ-ਪੰਜ
(ਈ ਪੰਜ-ਛੇ .
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜ-ਛੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਕਿਹੜੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਕਬੱਡੀ ਦੀਆਂ ਸੱਤ-ਅੱਠ ਕਲੱਬਾਂ ਹਨ ?
(ੳ) ਇੰਗਲੈਂਡ
(ਅ) ਕੈਨੇਡਾ
(ਈ) ਈਰਾਨ
(ਸ) ਆਸਟਰੇਲੀਆ ।
ਉੱਤਰ :
ਇੰਗਲੈਂਡ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਕਿਹੜੇ ਖਿਡਾਰੀ ਨੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਜੌਹਰ ਦਿਖਾਏ ਹਨ ?
(ਉ) ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢਿੱਡੂ
(ਅ) ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ
(ਈ) ਹਾਕਮ ਸਿੰਘ
(ਸ) ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ॥
ਉੱਤਰ :
ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢਿੱਡੂ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਮਾਣੀ ਨਾ ਹੋਵੇ-ਸੁਆਦ ਨਾ ਲਿਆ ਹੋਵੇ । ਅਜੋਕੇ-ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਦੇ ਠੱਲ੍ਹ-ਰੋਕਾਂ ਰੂਪਮਾਨ-ਪ੍ਰਗਟ, ਮੂਰਤੀਮਾਨ ਮਿਸਾਲ-ਉਦਾਹਰਨ | ਧਾਵੀ-ਹਮਲਾਵਰ ॥ ਨਿੱਤਰਦਾ-ਮੁਕਾਬਲੇ ਲਈ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣਾ । ਡੱਕਣ-ਰੋਕਣ । ਭੰਨ ਕੇ-ਰੋਕ ਕੇ, ਮਾਰ ਕੇ । ਖ਼ੁਦ-ਆਪ । ਕੋਹਿਆ-ਮਾਰਿਆ | ਅਧਿਐਨ-ਵਾਚਣਾ, ਪੜ੍ਹਨਾ, ਸਮਝਣਾ । ਨਿਤਾਰਾ-ਫ਼ੈਸਲਾ, ਨਿਰਨਾ । ਅਲਾਪ-ਬੋਲ । ਦਰ-ਦਰਵਾਜ਼ਾ । ਮਿੰਨੀ-ਛੋਟੀ । ਕੁਸ਼ਤੀ-ਘੋਲ । ਹੰਢਣਸਾਰੀਨਿਭਣਾ, ਹੰਢਣ ਦਾ ਕੰਮ । ਸਿਰੜ-ਦ੍ਰਿੜਤਾ, ਪਕਿਆਈ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ-ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਜਾਂ ਟੀਮਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ । ਮਨੋਰੰਜਨ-ਦਿਲ-ਪਰਚਾਵਾ । ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਈਆਂ-ਨਿਕਲੀਆਂ, ਅੱਗੇ ਤੁਰੀਆਂ । ਦਾਇਰਾ-ਘੇਰਾ | ਪੰਧੇ-ਕਬੱਡੀ ਖੇਡਣ ਲਈ ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੀ ਲੀਕ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਥਾਂ ਛੱਡ ਕੇ ਲਾਈਆਂ ਢੇਰੀਆਂ ਜਾਂ ਨਿਸ਼ਾਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਧਾਵੀ ਦੂਜੇ ਧਿਰ ਵਲ ਕਬੱਡੀ ਪਾਉਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਧਨ-ਪੋਠੋਹਾਰ-ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਲਾਕੇ । ਪੁਸ਼ਾਕ-ਪਰਿਹਾਵਾ । ਨਿਗਰਾਨ-ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ | ਸਮਾਂ-ਪਾਲ-ਸਮੇਂ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ । ਸੂਰਤ-ਹਾਲਤ । ਵਿਚਾਰ-ਗੋਚਰੇ-ਵਿਚਾਰ ਅਧੀਨ । ਜੌਹਰ-ਗੁਣ | ਬਾਕਾਇਦਾ-ਨੇਮ ਨਾਲ ।

ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ Summary

ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਕਬੱਡੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਮਾਂ-ਖੇਡ ਹੈ । ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਪੰਜਾਬੀ ਹੋਵੇ, ਜਿਸ ਨੇ ਇਹ ਖੇਡ ਖੇਡੀ ਜਾਂ ਵੇਖੀ ਨਾ ਹੋਵੇ । ਅਜੋਕੇ ਪੇਂਡੂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਬੱਡੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਰਮਨਪਿਆਰੀ ਖੇਡ ਹੈ ।

ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚੋਂ ਸੁਭਾਵਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਪਜੀ ਹੈ । ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਹੱਲਿਆਂ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਬਣੀ ਰਹੀ ਹੈ । ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਰੂਪਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਇਕ ਖਿਡਾਰੀ ਕਬੱਡੀ ਪਾਉਣ ਲਈ ‘ਧਾਵੀਂ’ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੱਲਾ ਬੋਲਦਾ ਹੈ । ਅੱਗੋਂ ਕੋਈ ਖਿਡਾਰੀ ਉਸ ਨੂੰ ਠੱਲ੍ਹ ਪਾਉਣ ਲਈ ਨਿੱਤਰਦਾ ਹੈ । ਧਾਵੀ ਤਕੜਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਡੱਕਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਭੰਨ ਕੇ ਸੁੱਖੀਸਾਂਦੀ ਆਪਣੇ ਘਰ ਪਰਤ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਮਾੜਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਖ਼ੁਦ ਮਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹੋ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ ।

‘ਕਬੱਡੀ ਸ਼ਬਦ “ਕਬੱਡ’ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ, ਕੱਬਾ | ਧਾਵੀ ‘ਕਬੱਡੀਕਬੱਡੀ’ ਬੋਲਦਾ ਧਾਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹੋਵੇ, “ਮੈਂ ਕੱਬਾ ਹਾਂ, ਮੈਥੋਂ ਬਚੋ ।

ਜੇਕਰ ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਅਧਿਐਨ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਇਹ ਇਕ ਅਮੀਰ ਖੇਡ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਦਮ, ਦੌੜ, ਚੁਸਤੀ-ਚਲਾਕੀ ਤੇ ਤਾਕਤ ਦੀ ਪਰਖ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇੱਕੋ ਸਾਹ ਕਬੱਡੀ-ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਅਲਾਪ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਗੰਦੀ ਹਵਾ ਕੱਢ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਤਾਜ਼ੀ ਹਵਾ ਭਰਦਾ ਹੈ । ਹਰੇਕ ਸਾਹ ਨਾਲ ਇਕ ਮਿੰਨੀ ਕੁਸ਼ਤੀ ਘੁਲਦਿਆਂ ਸਰੀਰ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵਧਦੀ ਹੈ । ਸਾਹ ਨਾ ਟੁੱਟਣ ਦੇਣ ਦਾ ਸਿਰੜ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਘੜੀਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਜਿਉਣ ਦਾ ਢੰਗ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਸਿਆਲਾਂ ਦੀ ਰੁੱਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੈਂਕੜੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟਾਂ ਵਿਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਖਿਡਾਰੀ ਭਾਗ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਲੱਖਾਂ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ।

ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਕਈ ਰੂਪ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਰਹੇ ਹਨ । ਇਸ ਦੀ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਸਮ, ‘ਸੌਂਚੀ ਪੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਹੀ ਕਬੱਡੀ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਈਆਂ । ਇਕ ਕਿਸਮ ‘ਗੁੰਗੀ ਕੌਡੀ ਜਾਂ ‘ਚੁੱਪ ਕੌਡੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ “ਅੰਬਰਸਰੀ ਕੌਡੀ ਵੀ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਇਸ ਵਿਚ ਮਾਰ-ਕੁਟਾਈ ਕਾਫ਼ੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ । ‘ਅੰਬਾਲਵੀ ਕੌਡੀ ਦਾ ਦਾਇਰਾ ਬਹੁਤ ਤੰਗ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । “ਲਾਹੌਰੀ ਕੌਡੀ ਵਿਚ ਦਾਇਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ । ‘ਲਾਇਲਪੁਰੀ ਕੌਡੀ ਵਿਚ ਖੇਡ ਦੌਰਾਨ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪੀਣ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ । ‘ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰੀ ਕੌਡੀ ਵਿਚ ਖਿਡਾਰੀ ਹੁੰਧਿਆਂ ਉੱਤੇ ਖੜੇ ਹੋਣ ਦੀ ਥਾਂ ਪਾੜੇ ਉੱਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ । ਇਕ ਕਿਸਮ ‘ਸ਼ਲਿਆਂ ਵਾਲੀ ਕੌਡੀ’ ਦੀ ਵੀ ਸੀ । ‘ਪੀਰ ਕੌਡੀ ਧਨ-ਪੋਠੋਹਾਰ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ । ਇਸ ਵਿਚ ਧਾਵੀ ਨੂੰ ਅੱਗਿਓਂ ਦੋ ਬੰਦੇ ਘੇਰਦੇ ਸਨ ।

‘ਬੈਠਵੀਂ ਕੌਡੀ, “ਘੋੜ ਕਬੱਡੀ’, ‘ਚੀਰਵੀਂ ਕੌਡੀ, ਲੰਮੀ ਕਬੱਡੀ’, ‘ਦੋਧੇ ਤੇ ਬੁਰਜੀਆਂ ਵਾਲੀ ਕੌਡੀ’ ਆਦਿ ਕਬੱਡੀ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਸਥਾਨਕ ਕਿਸ ਸਨ । ਪਰ ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕੌਡੀਆਂ ਨੇ ਵਰਤਮਾਨ ਦਾਇਰੇ ਵਾਲੀ ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ । ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀ ਹੈ । ਉਸ ਦਾ ਮੈਦਾਨ ਚਕੋਨਾ ਤੇ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਪੰਜਾਬੀ ਕਬੱਡੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦਾਇਰੇ ਵਾਲੀ ਕਬੱਡੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਧਾਵੀ ਨੂੰ ਇਕੱਲੇ ਜਾਫੀ ਰਾਹੀਂ ਫੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਵਿਚ ਧਾਵੀ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਟੀਮ ਰਲ ਕੇ ਵੀ ਫੜ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਪੰਜਾਬੀ ਕਬੱਡੀ ਹੁਣ ਚਾਲੀ ਮੀਟਰ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿਚ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਦਾਇਰੇ ਦੇ ਅੱਧਵਿਚਕਾਰ ਲਕੀਰ ਲਾ ਕੇ ਦੋ ਪਾਸੇ ਮਿੱਥ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਦੋਹੀਂ ਪਾਸੀਂ ਦਸ-ਦਸ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਟੋਲੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ | ਖੇਡ-ਪੁਸ਼ਾਕ ਸਿਰਫ਼ ਕੱਛਾ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਵਾਰੋ-ਵਾਰੀ ਕਬੱਡੀਆਂ ਪਾਉਣ ਲਈ ਇਕ ਮਿੰਟ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਪੰਜ ਮਿੰਟਾਂ ਦਾ ਅਰਾਮ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਪੁਆਇੰਟ ਬਰਾਬਰ ਰਹਿ ਜਾਣ, ਤਾਂ ਜਿਸ ਟੋਲੀ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੁਆਇੰਟ ਲਿਆ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਜੇਤੂ ਮੰਨ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਖੇਡ ਖਿਡਾਉਣ ਲਈ ਦੋ ਨਿਗਰਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ : ਇਕ ਗਿਣਤੀਆ ਤੇ ਇਕ ਸਮਾਂ-ਪਾਲ । ਝਗੜੇ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਰੈਫ਼ਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਇਸ ਸਮੇਂ ਕਬੱਡੀ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਖੇਡ ਬਣਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ । ਭਾਰਤੀ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਇਹ ਹੋਰ ਪੰਜ-ਛੇ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਖੇਡੀ ਜਾਣ ਲੱਗੀ ਹੈ । ਇੰਗਲੈਂਡ ਜਾ ਕੇ ਵਸੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਸੱਤ-ਅੱਠ ਕਬੱਡੀ ਕਲੱਬ ਹਨ ।ਉੱਥੇ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਾਂਗ ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਵੀ ‘ਸੀਜ਼ਨ’ ਲਗਦਾ ਹੈ , ਜਿਸ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ‘ਚੋਂ ਕਬੱਡੀ ਖਿਡਾਰੀ ਸੱਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਖਿਡਾਰੀ ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢਿੱਡੂ ਨੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਜੌਹਰ ਵਿਖਾਏ ਹਨ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਦੇ ਇਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਹਨ ।

ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਮੈਚ ਭਾਵੇਂ ਲੁਧਿਆਣੇ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ, ਭਾਵੇਂ ਲਾਹੌਰ, ਭਾਵੇਂ ਸਾਊਥਾਲ, ਭਾਵੇਂ ਯੂਬਾ ਸਿਟੀ, ਭਾਵੇਂ ਵੈਨਕੂਵਰ ਤੇ ਭਾਵੇਂ ਸਿੰਘਾਪੁਰ, ਹਰ ਥਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਧੱਕਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਭਾਰਤ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਇੰਗਲੈਂਡ, ਅਮਰੀਕਾ, ਕੈਨੇਡਾ, ਕੀਨੀਆ ਤੇ ਮਲਾਇਆ, ਸਿੰਘਾਪੁਰ ਆਦਿ ਵਿਚ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਗਏ ਹਨ, ਕਬੱਡੀ ਨੂੰ ਨਾਲ ਹੀ ਲੈ ਗਏ ਹਨ ।

ਕਬੱਡੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਲਹੂ ਵਿਚ ਸਮਾਈ ਹੋਈ ਹੈ । ਇਸ ਖੇਡ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਗੱਭਰੂਆਂ ਨੂੰ ਤਕੜੇ, ‘ਹਿੰਮਤੀ ਤੇ ਜੀਵਨ-ਪੰਧ ਦੀਆਂ ਰਗੜਾਂ ਸਹਿਣ ਜੋਗੇ ਬਣਾਈ ਰੱਖਿਆ ਹੈ । ਬੇਸ਼ਕ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪੱਛਮੀ ਖੇਡਾਂ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ ਕਬੱਡੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਰਮਨ-ਪਿਆਰੀ ਖੇਡ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 1 ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 1 ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ

(i) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਨੂੰ ਤਿਰੰਗਾ ਕਿਉਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਸ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਰੰਗ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹਰਾ ਰੰਗ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਅਮਨ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਕਿਹੜਾ ਰੰਗ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਚਿੱਟਾ ਰੰਗ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕੇਸਰੀ ਰੰਗ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ ।

(ii) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹਰੇ, ਚਿੱਟੇ ਤੇ ਕੇਸਰੀ ਰੰਗ ਦੀ ਕੀ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਵਿਚਲਾ ਹਰਾ ਰੰਗ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਚਿੱਟਾ ਰੰਗ ਅਮਨ-ਸ਼ਾਂਤੀ ਤੇ ਕੇਸਰੀ ਰੰਗ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨੀ ਕਰਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਵੀ ਨੇ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਸਤਰਾਂ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਲਈ ਪਿਆਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਵੀ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਤਰਾਂ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਲਈ ਪਿਆਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ-
ਗੀਤ ਤਿਰੰਗੇ ਦੇ ਰਲ ਕੇ ਗਾਈਏ ।
ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵਧਾਈਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਕਿਵੇਂ ਟਹਿਕ ਰਹੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਹਰੀਆਂ-ਭਰੀਆਂ ਬਹੁਮੁੱਲੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਟਹਿਕ ਰਹੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਤੁਸੀਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਕੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ :
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਰੰਗਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵਿਚਕਾਰਲੀ ਚਿੱਟੀ ਪੱਟੀ ਵਿਚ ਨੇਵੀ ਬਲਿਊ ਰੰਗ ਦੇ ਅਸ਼ੋਕ ਚੱਕਰ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਸਾਰਨਾਥ ਵਿਚ ਬਣੇ ਅਸ਼ੋਕ ਥੰਮ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਵਿਕਾਸ ਤੇ ਤਰੱਕੀ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ । 26 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੀ ਇਸ ਝੰਡੇ ਨੂੰ ਰਾਜ-ਪੱਥ ਉੱਤੇ ਝੁਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ਤੇ 15 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜੀ ਇਸਨੂੰ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਉੱਤੇ ਝੁਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ’ ਤੇ ਕੀ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਆਪਣੇ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਗਾਈ ਗਈ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਤਿੰਨਾਂ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਤਿਰੰਗੇ ਝੰਡੇ ਦਾ ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਤੇ ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ।

(iii) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ :
(ੳ) ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ …………… ਪਿਆਰਾ ।
(ਅ) ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੀ ਏ ………. !
(ਈ) ………. ਰੰਗ ਹੈ ਚਿੱਟਾ !
(ਸ) ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦੀ ………….. ।
(ਹ) ……….. ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਿਤਾਰਾ ॥
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਤਿਰੰਗਾ ਪਿਆਰਾ ॥
(ਅ) ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੀ ਏ ਸ਼ਾਨ ਨਿਰਾਲੀ ।
(ਈ ਅਮਨ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਰੰਗ ਹੈ ਚਿੱਟਾ ।
(ਸ) ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵਧਾਈਏ ।
(ਹ) ਸੂਰਜ ਬਣ ਕੇ ਚਮਕੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਿਤਾਰਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ :ਤਿਰੰਗਾ, ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ, ਨਿਸ਼ਾਨੀ, ਗੀਤ, ਸ਼ਾਨ, ਸੂਰਜ ।
ਉੱਤਰ :
ਤਿਰੰਗਾ
ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਰਲਦੇ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :
ਪਿਆਰਾ – ……………
ਨਿਰਾਲੀ – ……………
ਚਿੱਟਾ – ……………
ਸਿਤਾਰਾ – ……………
ਗਾਈਏ – ……………
ਉੱਤਰ :
ਪਿਆਰਾ – ਨਿਆਰਾ
ਨਿਰਾਲੀ – ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ
ਚਿੱਟਾ – ਮਿੱਠਾ
ਸਿਤਾਰਾ – ਧਾਰਾ
ਗਾਈਏ – ਵਧਾਈਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ :
(ਨਿਰਾਲੀ, ਨਿਸ਼ਾਨੀ, ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਮੇਵਾ, ਧਾਰਾ, ਕੁਰਬਾਨੀ, ਸ਼ਾਨ)
ਉੱਤਰ :
1. ਨਿਰਾਲੀ (ਵੱਖਰੀ, ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਭਿੰਨ, ਅਨੋਖੀ) – ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਨਿਰਾਲੀ ਹੈ ।
2. ਨਿਸ਼ਾਨੀ (ਚਿੰਨ੍ਹ) – ਤਿਰੰਗੇ ਝੰਡੇ ਵਿਚਲਾ ਹਰਾ ਰੰਗ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ ।
3. ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ (ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਪਸਾਰ ਹੋਣਾ) – ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਸਚਮੁੱਚ ਤਰੱਕੀ ਕਰੇ, ਤਾਂ ਹਰ ਪਾਸੇ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਫੈਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
4. ਮੇਵਾ (ਸੁੱਕੇ ਮਿੱਠੇ ਫਲ) – ਮੇਵੇ ਵਿਚ ਛੁਹਾਰੇ ਤੇ ਸੌਗੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
5. ਧਾਰਾ (ਵਹਿਣ, ਰੌ) – ਸਾਡੇ ਖੇਤਾਂ ਕੋਲ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਨਦੀ ਦੀ ਧਾਰਾ ਵਹਿੰਦੀ ਹੈ ।
6. ਕੁਰਬਾਨੀ (ਜਾਨ ਦੇ ਦੇਣੀ) – ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਕੀਤੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਕੌਣ ਭੁਲਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
7. ਸ਼ਾਨ (ਵਡਿਆਈ) – ਸਾਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਉੱਚੀ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ-
ਗੀਤ ਤਿਰੰਗੇ ਦੇ ਰਲ ਗਾਈਏ ।
ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵਧਾਈਏ ।
ਉੱਤਰ :
………………………………………………..
………………………………………………..

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
‘ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ’ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਰਲ ਕੇ ਗਾਓ ।
ਉੱਤਰ :
(ਨੋਟ-ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜ਼ਬਾਨੀ ਯਾਦ ਕਰਨ ਤੇ ਰਲ ਕੇ ਗਾਉਣ )

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
‘ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਪੰਜ-ਛੇ ਸਤਰਾਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਲਿਖੋ-
ਉੱਤਰ :
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਤਿਰੰਗਾ ਪਿਆਰਾ ।
ਝੱਲੇ ਹਵਾ ਵਿਚ ਲਗਦਾ ਪਿਆਰਾ !
ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੀ ਏ ਸ਼ਾਨ ਨਿਰਾਲੀ ।
ਖੇਤਾਂ ਬੰਨੇ ਖੇਡੇ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ।
ਸੋਨਾ ਉਪਜੇ ਹਰ ਖੇਤ ਦਾ ਕਿਆਰ ।
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਤਿਰੰਗਾ ਪਿਆਰਾ ॥

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

(ਉ) ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਤਿਰੰਗਾ ਪਿਆਰਾ ।
ਭੁੱਲੇ ਹਵਾ ਵਿਚ ਲਗਦਾ ਨਿਆਰਾ ॥
ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੀ ਏ ਸ਼ਾਨ ਨਿਰਾਲੀ ॥
ਖੇਤਾਂ ਬੰਨੇ ਖੇਡੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ |
ਸੋਨਾ ਉਪਜੇ ਹਰ ਖੇਤ ਦਾ ਕਿਆਰਾ ।
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਤਿਰੰਗਾ ਪਿਆਰਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਇਹ ਸਤਰਾਂ ਕਿਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚੋਂ ਹਨ ?
(iii) ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸੇ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਹੈ ?
(iv) ਸਾਡੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਹੈ ?
(v) ਸਾਡੇ ਝੰਡੇ ਵਿਚ ਹਰਾ ਰੰਗ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ?
(vi) ਸਾਡੇ ਖੇਤ ਕੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਸਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਸਾਨੂੰ ਪਿਆਰਾ ਤੇ ਨਿਆਰਾ ਲਗਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚਲਾ ਹਰਾ ਰੰਗ ਬਹੁਮੁੱਲੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰ ਕੇ ਵਰਤੀ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ ।
(ii) ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ
(iii) ਡਾ: ਹਰਨੇਕ ਸਿੰਘ ਕਲੇਰ ।
(iv) ਤਿਰੰਗਾ !
(v) ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦਾ ।
(vi) ਬਹੁਮੁੱਲੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਰੂਪੀ ਸੋਨਾ ।

(ਅ) ਅਮਨ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ, ਰੰਗ ਹੈ ਚਿੱਟਾ ।
ਜੀਣ ਤੇ ਜੀਣ ਦਿਓ, ਮੇਵਾ ਹੈ ਮਿੱਠਾ ।
ਵਗਦੀ ਰਹੇ ਸਦਾ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਧਾਰਾ ।
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਤਿਰੰਗਾ ਪਿਆਰਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਤਿਰੰਗੇ ਵਿਚਲਾ ਚਿੱਟਾ ਰੰਗ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ ?
(iii) ਅਮਨ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਕਿਹੜਾ ਰੰਗ ਹੈ ?
(iv) ਕਿਸ ਮੇਵੇ ਨੂੰ ਮਿੱਠਾ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
(v) ਕਿਹੜੀ ਧਾਰਾ ਵਗਦੀ ਰਹਿਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਸਾਡੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਤਿਰੰਗੇ ਵਿਚ ਚਿੱਟਾ ਰੰਗ ਅਮਨ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਜੀਓ ਤੇ ਜਿਉਣ ਦਿਓ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਵਾਤਾਵਰਨ ਬਣਿਆ ਰਹੇ ।
(ii) ਅਮਨ ਦੀ ।
(iii) ਚਿੱਟਾ ।
(iv) “ਜੀਓ ਅਤੇ ਜੀਣ ਦਿਓ’ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਰੂਪ ਮੇਵੇ ਨੂੰ ।
(v) ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ।

(ਬ) ਕੇਸਰੀ ਰੰਗ ਹੈ ਕੁਰਬਾਨੀ ਵਾਲਾ ।
ਜੀਵੇ ਸਰਹੱਦਾਂ ਦਾ ਰਖਵਾਲਾ ॥
ਸੂਰਜ ਬਣ ਕੇ ਚਮਕੇ, ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਿਤਾਰਾ ।
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਤਿਰੰਗਾ ਪਿਆਰਾ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਤਿਰੰਗੇ ਵਿਚਲਾ ਕੇਸਰੀ ਰੰਗ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ ?
(iii) ਸਰਹੱਦਾਂ ਦਾ ਰਖਵਾਲਾ ਕੌਣ ਹੈ ?
(iv) ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਿਤਾਰਾ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਮਕਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਤਿਰੰਗੇ ਵਿਚਲਾ ਕੇਸਰੀ ਰੰਗ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਰਾਖਾ ਫ਼ੌਜੀ ਸਿਪਾਹੀ ਸਦਾ ਜਿਉਂਦਾ ਰਹੇ, ਤਾਂ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਿਤਾਰਾ ਸੂਰਜ ਵਾਂਗ ਚਮਕਦਾ ਰਹੇ ।
(ii) ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ ।
(iii) ਫ਼ੌਜੀ ਸਿਪਾਹੀ ।
(iv) ਸੂਰਜ ਵਾਂਗ ।

(ਸ) ਗੀਤ ਤਿਰੰਗੇ ਦੇ ਰਲ ਕੇ ਗਾਈਏ ।
ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵਧਾਈਏ ।
ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਕਰਦਾ ਏ ਜੱਗ ਸਾਰਾ ।
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਤਿਰੰਗਾ ਪਿਆਰਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਸਾਨੂੰ ਰਲ ਕੇ ਕਿਸਦੇ ਗੀਤ ਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
(iii) ਸਾਨੂੰ ਕਿਸ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
(iv) ਸਾਰਾ ਜਗਤ ਕਿਸ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਰਲ ਕੇ ਆਪਣੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਤਿਰੰਗੇ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾ ਕੇ ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵਧਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਤਿਰੰਗਾ ਝੰਡਾ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰਾ ਹੈ ।
(ii) ਤਿਰੰਗੇ ਦੇ !
(iii) ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦੀ ।
(iv) ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦੀਆਂ ।

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

(ਉ) ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਤਿਰੰਗਾ ਪਿਆਰਾ ॥
ਝੱਲੇ ਹਵਾ ਵਿਚ ਲਗਦਾ ਨਿਆਰਾ ।
ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੀ ਏ ਸ਼ਾਨ ਨਿਰਾਲੀ ।
ਖੇਤਾਂ ਬੰਨੇ ਖੇਡੇ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ॥
ਸੋਨਾ ਉਪਜੇ ਹਰ ਖੇਤ ਦਾ ਕਿਆਰਾ ।
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਤਿਰੰਗਾ ਪਿਆਰਾ ॥

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ : ਨਿਆਰਾ-ਵੱਖਰਾ, ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ । ਨਿਰਾਲੀ-ਵੱਖਰੀ, ਦੁਜਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਭਿੰਨ ( ਬੰਨੇ-ਵਲ, ਬੰਨੇ ਉੱਤੇ । ਉਪਜੇ-ਪੈਦਾ ਕਰੇ । ਕਿਆਰਾ-ਖੇਤ ਦਾ ਛੋਟਾ ਹਿੱਸਾ, ਜੋ ਵੱਟ ਪਾ ਕੇ ਵੱਖਰਾ ਕੀਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
(i) ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਸਾਡੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਹੈ ?
(iii) ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਪਿਆਰੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ?
(iv) ਝੰਡੇ ਦਾ ਹਰਾ ਰੰਗ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ ?
(v) ਹਰ ਖੇਤ ਵਿਚ ਕੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਤਿਰੰਗਾ ਝੰਡਾ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰਾ ਹੈ । ਇਹ ਜਦੋਂ ਹਵਾ ਵਿਚ ਭੁੱਲ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਵਧੇਰੇ ਪਿਆਰਾ ਲਗਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਹੀ ਵੱਖਰੀ ਹੈ । ਇਹ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਖੇਡ ਰਹੀਆਂ ਹਰੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ । ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਦਾ ਹਰ ਕਿਆਰਾ ਸੋਨੇ ਵਰਗੀਆਂ ਬਹੁਮੁੱਲੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਸਾਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚਲੀ ਹਰਿਆਵਲ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਵਾਲਾ ਆਪਣਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰਾ ਹੈ ।
(ii) ਤਿਰੰਗਾ ।
(iii) ਹਵਾ ਵਿਚ ਭੁੱਲਦਾ ਤਿਰੰਗਾ ਝੰਡਾ ।
(iv) ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦਾ ।
(v) ਸੋਨੇ ਵਰਗੀਆਂ ਬਹੁਮੁੱਲੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ।

(ਅ) ਅਮਨ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ, ਰੰਗ ਹੈ ਚਿੱਟਾ ।
ਜੀਣ ਤੇ ਜੀਣ ਦਿਓ, ਮੇਵਾ ਹੈ ਮਿੱਠਾ ।
ਵਗਦੀ ਰਹੇ ਸਦਾ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਧਾਰਾ ॥
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਤਿਰੰਗਾ ਪਿਆਰਾ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ : ਮੇਵਾ-ਫਲ, ਸੁੱਕਾ ਮਿੱਠਾ ਫਲ ਧਾਰਾ-ਰੌ, ਵਹਿਣ, ਨਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(i) ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਸਾਡੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਹੈ ?
(iii) ਝੰਡੇ ਵਿਚਲਾ ਚਿੱਟਾ ਰੰਗ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ ?
(iv) “ਮਿੱਠਾ ਮੇਵਾ ਕਿਸਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
(v) ਕਿਹੜੀ ਧਾਰਾ ਸਦਾ ਵਗਦੀ ਰਹਿਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਤਿਰੰਗੇ ਵਿਚਲਾ ਚਿੱਟਾ ਰੰਗ ਅਮਨ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ । ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਆਪ ਵੀ ਅਮਨ-ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਿਚ ਜਿਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜਿਉਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ | ਅਮਨ ਤੇ ਪ੍ਰੇਮ-ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਦਾ ਸੁਆਦ ਮਿੱਠੇ ਮੇਵੇ ਵਰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਸਾਡੇ ਤਿਰੰਗੇ ਝੰਡੇ ਵਿਚਲਾ ਚਿੱਟਾ ਰੰਗ ਸਾਨੂੰ ਸਦਾ ਅਮਨ ਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਧਾਰਾ ਵਗਦੀ ਰੱਖਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕਰਨ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਤਿਰੰਗਾ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰਾ ਹੈ ।
(ii) ਤਿਰੰਗਾ ।
(iii) ਅਮਨ ਦੀ ।
(iv) ‘ਆਪ ਜੀਉ ਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਜਿਊਣ ਦਿਓ’ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ।
(v) ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ।

(ਇ) ਕੇਸਰੀ ਰੰਗ ਹੈ ਕੁਰਬਾਨੀ ਵਾਲਾ ॥
ਜੀਵੇ ਸਰਹੱਦਾਂ ਦਾ ਰਖਵਾਲਾ ॥
ਸੂਰਜ ਬਣ ਕੇ ਚਮਕੇ, ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਿਤਾਰਾ ।
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਤਿਰੰਗਾ ਪਿਆਰਾ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ : ਸਰਹੱਦਾਂ ਦਾ ਰਖਵਾਲਾ-ਫ਼ੌਜ ਦਾ ਸਿਪਾਹੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
(i) ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਕੇਸਰੀ ਰੰਗ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਚਿੰਨ ਹੈ ?
(iii) ਸਰਹੱਦਾਂ ਦਾ ਰਖਵਾਲਾ ਕੌਣ ਹੈ ?
(iv) ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਿਤਾਰਾ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਮਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
(v) ਤਿਰੰਗੇ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਰੰਗ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਤਿਰੰਗੇ ਵਿਚਲਾ ਕੇਸਰੀ ਰੰਗ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ । ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਜਾਨਾਂ ਵਾਰਨ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਭਗਤਾਂ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਉੱਤੇ ਇਸ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਤੋਂ ਇਸ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨ ਲਈ ਹਿੱਕਾਂ ਡਾਹ ਕੇ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀ ਯਾਦ ਦੁਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਿਤਾਰੇ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਚਮਕਦਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਅਜਿਹਾ ਮਹਾਨ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਤਿਰੰਗਾ ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰਾ ਹੈ !
(ii) ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ ।
(iii) ਫ਼ੌਜੀ ਜਵਾਨ ।
(iv) ਸੂਰਜ ਵਾਂਗ ।
(v) ਤਿੰਨ-ਹਰਾ, ਚਿੱਟਾ ਤੇ ਕੇਸਰੀ ।

(ਸ) ਗੀਤ ਤਿਰੰਗੇ ਦੇ ਰਲ ਕੇ ਗਾਈਏ ।
ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵਧਾਈਏ ।
ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਕਰਦਾ ਏ ਜੱਗ ਸਾਰਾ ॥
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਤਿਰੰਗਾ ਪਿਆਰਾ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ : ਜੱਗ-ਦੁਨੀਆ, ਜਗਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਸਾਨੂੰ ਰਲ ਕੇ ਕਿਸ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
(iii) ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਧਦੀ ਹੈ ?
(iv) ਕਿਸ ਦੀਆਂ ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਰਲ਼ ਕੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਤਿਰੰਗੇ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਤੇ ਬਰਕਤਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਸਾਨੂੰ ਸਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਤਿਰੰਗਾ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ।
(ii) ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਤਿਰੰਗੇ ਦੇ ।
(iii) ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਤਿਰੰਗੇ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਨਾਲ ।
(iv) ਸਾਡੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਤਿਰੰਗੇ ਦੀਆਂ ।

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 8 ਗੋਦੜੀ ਦਾ ਲਾਲ-ਯੋਗਰਾਜ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 8 ਗੋਦੜੀ ਦਾ ਲਾਲ-ਯੋਗਰਾਜ

(i) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ :

(i) ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਨਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ
(ਅ) ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ
(ਇ) ਬੰਗਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ

(ii) ਯੋਗ ਰਾਜ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਸੀ ?
(ਉ) ਪ੍ਰੀਤੋ
(ਅ) ਜੀਤੋ
(ਈ) ਗੁਰਮੀਤੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਜੀਤੋ

(iii) ਯੋਗ ਰਾਜ ਦਾ ਕੱਦ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਲੰਮਾ
(ਅ) ਮਧਰਾ
(ਇ) ਦਰਮਿਆਨਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਮਧਰਾ

(iv) ਯੋਗ ਰਾਜ ਕਿਸ ਵਿਸ਼ੇ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਸਨ ?
(ਉ) ਸਮਾਜਿਕ ਸਿੱਖਿਆ
(ਅ) ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
(ਈ) ਗਣਿਤ ।
ਉੱਤਰ :
ਸਮਾਜਿਕ ਸਿੱਖਿਆ

(v) ਯੋਗ ਰਾਜੇ ਨੇ ਸੰਘ ਲੋਕ-ਸੇਵਾ ਆਯੋਗ ਦੀ ਪਰੀਖਿਆ ਕਿਸ ਮਾਧਿਅਮ ਵਿੱਚ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ?
(ਉ) ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ
(ਅ) ਹਿੰਦੀ
(ਈ) ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਮਾਂਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ।

(ii) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਬੀਤ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ਕਿੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਤੋਂ ਦਸ ਕੁ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸ਼ਿਵਾਲਿਕ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਯੋਗ ਰਾਜ ਦਾ ਪਿੰਡ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੈਰਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਯੋਗ ਰਾਜ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
15 ਮਈ, 1970 ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿਸ ਨੇ ਯੋਗ ਰਾਜ ਨੂੰ ਉਂਗਲੀ ਫੜ ਕੇ ਮੰਜ਼ਲ ਵਲ ਤੋਰਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਾਸਟਰ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਯੋਗ ਰਾਜ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਭਗਤ ਖੰਨਾ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਿਉਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਦੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਉਧਾਰ ਦੇਣ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਨਾ ਕੀਤੀ ।

(iii) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਯੋਗ ਰਾਜ ਦਾ ਜੀਵਨ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਯੋਗ ਰਾਜ ਦਾ ਜੀਵਨ ਗ਼ਰੀਬੀ, ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਤੇ ਮਿਹਨਤ-ਮੁਸ਼ੱਕਤ ਭਰਿਆ ਸੀ । ਉਹ ਦਿੜ ਇਰਾਦੇ ਵਾਲਾ ਕਰਮਯੋਗੀ ਸੀ; ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਅਪੰਗਤਾ ਉਸ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿਚ ਰੁਕਾਵਟ ਨਾ ਬਣ ਸਕੀ ਤੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਉੱਚੀ ਮੰਜ਼ਲ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਯੋਗ ਰਾਜ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਯੋਗ ਰਾਜ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਸ੍ਰੀ ਸਰਵਣ ਰਾਮ ਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਜੀਤੋ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਯੋਗ ਰਾਜ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਯੋਗ ਰਾਜ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਜਗਤਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਮੰਡੀ ਵਿਚ ਕਣਕ ਤੇ ਝੋਨੇ ਦੀ ਛੜਾਈ ਤੇ ਭਰਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸ਼ੈਲਰਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ । ਉਸ ਨੇ ਪੱਥਰ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ, ਰੋੜੀ ਕੁੱਟ ਕੇ ਟਰੱਕ ਭਰਨ ਤੇ ਰਾਜ-ਮਿਸਤਰੀਆਂ ਨਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਕੀਤਾ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹ ਪਾਈਪਾਂ ਵਿਛਾਉਣ ਤੇ ਬੂਟੇ ਲਾਉਣ ਲਈ ਟੋਏ ਵੀ ਪੁੱਟਦਾ ਰਿਹਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸੰਤੋਖਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਉਸਨੇ ਕਿਸ ਕੰਮ ਦਾ ਠੇਕਾ ਲਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਸੰਤੋਖਗੜ੍ਹ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਰੁੜੀਆਂ ਦੇ ਢੇਰ ਭਰ ਕੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਸੁੱਟਣ ਦਾ ਠੇਕਾ ਲਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਦਿੜ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਕਦੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਨਹੀਂ ਬਣਦੀ ? ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਦ੍ਰਿੜ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਗਰੀਬੀ ਤੇ ਅਪੰਗਤਾ ਕਦੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵਿਚ ਰੁਕਾਵਟ ਨਹੀਂ ਬਣਦੀ।

(iv) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :
ਔਕੜਾਂ, ਸਰਦੇ-ਪੁੱਜਦੇ, ਅਸਾਮੀ, ਸਿਲਸਿਲਾ, ਕਾਮਯਾਬੀ, ਸਬੱਬ ।
ਉੱਤਰ-
1. ਔਕੜਾਂ (ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ) – ਯੋਗ ਰਾਜ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਔਕੜਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ।
2. ਸਰਦੇ-ਪੁੱਜਦੇ (ਖਾਂਦੇ-ਪੀਂਦੇ, ਅਮੀਰ) – ਸਰਦੇ-ਪੁੱਜਦੇ ਲੋਕ ਵਿਆਹਾਂ ਸਮੇਂ ਖੂਬ ਦਿਖਾਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
3. ਅਸਾਮੀ (ਸੇਵਾ, ਨੌਕਰੀ) – ਇਸ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿਚ ਕਲਰਕ ਦੀ ਅਸਾਮੀ ਲਈ ਇਕ ਜਗ੍ਹਾ ਖ਼ਾਲੀ ਹੈ ।
4. ਸਿਲਸਿਲਾ (ਪ੍ਰਬੰਧ) – ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਸਮਾਜਿਕ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਰਸਮਾਂ-ਰੀਤਾਂ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ ।
5. ਕਾਮਯਾਬੀ (ਸਫਲਤਾ) – ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਹਰ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
6. ਸਬੱਬ (ਕਾਰਨ) – ਹਰ ਘਟਨਾ ਲਈ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਸਬੱਬ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ :
(ਸੰਤੋਖਗੜ੍ਹ, ਪੰਦਰਾਂ ਰੁਪਏ, ਹਨੇਰਾ, ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਜੋਤੀ, ਬਲੈਕ ਬੋਰਡ)
(ੳ) ਸੂਰਜ ਛਿਪਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ………….. ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਅ) ਯੋਗ ਰਾਜ ਦਾ ਜਨਮ ………….. ਕੁੱਖੋਂ ਹੋਇਆ ।
(ਈ) ………….. ‘ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਸਾਫ਼ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦਿੰਦਾ ।
(ਸ) ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਸਬਾ ………….. ਵਿਖੇ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕੀਤੀ ।
(ਹ) ਠੇਕੇ ‘ਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਲੈਂਦਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਲੈਂਦਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ………….. ਦਿਹਾੜੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸੂਰਜ ਛਿਪਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਨੇਰਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ ।
(ਅ) ਯੋਗ ਰਾਜ ਦਾ ਜਨਮ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਜੀਤੋ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਹੋਇਆ ।
(ਈ) ਬਲੈਕ ਬੋਰਡ ‘ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਸਾਫ਼ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦਿੰਦਾ ।
(ਸ) ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਸਬਾ ਸੰਤੋਖਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕੀਤੀ ।
(ਹ) ਠੇਕੇ ‘ਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਲੈਂਦਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੰਦਰਾਂ ਰੁਪਏ ਦਿਹਾੜੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵਚਨ ਬਦਲੋ :ਗ਼ਰੀਬ, ਰੌਸ਼ਨੀ, ਪਹਾੜੇ, ਅਖ਼ਬਾਰ, ਸਹਿਪਾਠੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਵਚਨ ਬਦਲੋ
ਗ਼ਰੀਬ – ਗ਼ਰੀਬ/ਗਰੀਬਾਂ
ਰੌਸ਼ਨੀ – ਰੌਸ਼ਨੀਆਂ
ਪਹਾੜੇ – ਪਹਾੜਾ
ਅਖ਼ਬਾਰ – ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ
ਸਹਿਪਾਠੀ – ਸਹਿਪਾਠੀ/ਸਹਿਪਾਠੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ :ਸ੍ਰੀਮਾਨ, ਅਧਿਆਪਕ, ਕਵੀ, ਬਾਲਕ, ਬੱਚਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਲਿੰਗ ਬਦਲੀ
ਸ੍ਰੀਮਾਨ – ਸ੍ਰੀਮਤੀ
ਅਧਿਆਪਕ – ਅਧਿਆਪਕਾ
ਕਵੀ – ਕਵਿਤੀ
ਬਾਲਕ – ਬਾਲਿਕਾ
ਬੱਚਾ – ਬੱਚੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਭਾਰਤ – भारत – India
ਰਾਤ – …………. – ………….
ਹਸਪਤਾਲ – …………. – ………….
ਬਲੈਕ-ਬੋਰਡ – …………. – ………….
ਸਮੱਸਿਆ – …………. – ………….
ਨਤੀਜਾ – …………. – ………….
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਭਾਰਤ – भारत – India
ਰਾਤ – रात – Night
ਹਸਪਤਾਲ – अस्पताल – Hospital
ਬਲੈਕ-ਬੋਰਡ – ब्लैकबोर्ड – Black Board
ਸਮੱਸਿਆ – समस्या – Problem
ਨਤੀਜਾ – परिणाम – Result

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਘਰ ਦੀ ਗਰੀਬੀ ਕਾਰਨ ਯੋਗਰਾਜ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਖ਼ਰੀਦ ਸਕਦਾ ।
ਉੱਤਰ :
………………………………………………………..
………………………………………………………..

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰੋ :

(ਉ) ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈ । (ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ਅ) ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਯੋਗ ਰਾਜ ਨੂੰ ਹੀ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ । (ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ਈ) ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੀ ਨੰਗੀ ਤਲਵਾਰ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਲਟਕ ਰਹੀ ਸੀ । (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ)
(ਸ) ‘‘ਤੂੰ ਕਿਹੜਾ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਡੀ. ਸੀ. ਲਗਣੇ ।” (ਕਿਰਿਆ ਚੁਣੋ)
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਅੱਖਾਂ, ਰੋਸ਼ਨੀ ।
(ਅ) ਉਹਨਾਂ ।
(ਇ) ਨੰਗੀ ।
(ਸ) ਲਗਣੈ ॥

ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜੋ ਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ

ਜ਼ਿਲਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਤੋਂ ਚੜ੍ਹਦੇ ਪਾਸੇ ਦਸ ਕੁ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸ਼ਿਵਾਲਿਕ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ‘ਚ ਵੱਸੇ ਪਛੜੇ ਇਲਾਕੇ ‘ਬੀ’ ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਪਿੰਡ ਹੈ-ਮੈਰਾ । ਚਾਰ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਗੁਰਬਤ ਦੀ ਮਾਰ ਝੱਲ ਰਿਹਾ ਇੱਕ ਬਾਲਕ ਹਾਲੇ ਪੰਜ ਕੁ ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ । ਸੂਰਜ ਛਿਪਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਨੇਰਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਉਹ ਘਰ ਵਿੱਚ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤੇਲ ਦਾ ਦੀਵਾ ਬਾਲ ਕੇ ਦੀਵਟ ‘ਤੇ ਟਿਕਾ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਸਿਰ ਅਤੇ ਮੂੰਹ ਉੱਤੇ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਮਫ਼ਲਰ ਦੀਵੇ ਦੀ ਲਾਟ ਨਾਲ ਲੱਗ ਕੇ ਮੱਚ ਉੱਠਿਆ । ਇਸ ਬਾਲਕ ਦਾ ਮੁੰਹ ਅਤੇ ਸਿਰ ਅੱਗ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਆ ਗਏ । ਹਸਪਤਾਲ ਪਹੁੰਚਣ ਤੱਕ 40 ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਤ ਚਿਹਰਾ ਅਤੇ ਸਿਰ ਦੇ ਵਾਲ ਜਲ ਚੁੱਕੇ ਸਨ । ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਗਈ । ਇਹ ਬਾਲਕ ਯੋਗ ਰਾਜ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਗ਼ਰੀਬੀ ਭਰੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਪਹਾੜ ਜਿੱਡੀਆਂ ਔਕੜਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦਿਆਂ ਯੂਨੀਅਨ ਪਬਲਿਕ ਸਰਵਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਵਕਾਰੀ ਪਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣੀ ਮਿੱਥੀ ਹੋਈ ਮੰਜ਼ਲ ਸਰ ਕੀਤੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰਾ ਕਿਹੜੇ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਜਨਮ-ਦਿਨ ਦੀ ਪਾਰਟੀ
(ਅ) ਗੋਦੜੀ ਦਾ ਲਾਲ-ਯੋਗ ਰਾਜ
(ਈ) ਆਓ ਕਸੌਲੀ ਚਲੀਏ
(ਸ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ ।
ਉੱਤਰ :
ਗੋਦੜੀ ਦਾ ਲਾਲ-ਯੋਗ ਰਾਜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਕਿਹੜੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ ਹੈ ?
(ੳ) ਲੁਧਿਆਣਾ
(ਅ) ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ
(ਈ) ਜਲੰਧਰ
(ਸ) ਤਰਨਤਾਰਨ ।
ਉੱਤਰ :
ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਤੋਂ ਚੜ੍ਹਦੇ ਪਾਸੇ ਦਸ ਕੁ ਮੀਲ ਦੂਰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਹਨ ?
(ਉ) ਧੌਲਾਧਾਰ ।
(ਅ) ਮੋਰਨੀ
(ਇ) ਸ਼ਿਵਾਲਿਕ .
(ਸ) ਅਰਾਵਲੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਿਵਾਲਿਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਬੀਤ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ਕਿੱਥੇ ਹੈ ?
(ਉ) ਤਹਿਸੀਲ ਦਸੂਹਾ ਵਿਚ
(ਅ) ਤਹਿਸੀਲ ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਵਿਚ
(ਈ) ਤਹਿਸੀਲ ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਵਿਚ
(ਸ) ਤਹਿਸੀਲ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਿੱਚ ।
ਉੱਤਰ :
ਤਹਿਸੀਲ ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਯੋਗ ਰਾਜ ਦਾ ਪਿੰਡ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਮੈਰਾ ।
(ਅ) ਛਿਰਾਹਾਂ
(ਇ) ਚੱਕੋਆਲ
(ਸ) ਪੰਡੋਰੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਮੈਰਾ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਯੋਗ ਰਾਜ ਕਿਹੜਾ ਦੀਵਾ ਬਾਲ ਕੇ ਟਿਕਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤੇਲ ਦਾ
(ਅ) ਸਰੋਂ ਦੇ ਤੇਲ ਦਾ
(ਈ) ਘਿਓ ਦਾ
(ਸ) ਮਿੱਟੀ ਦਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤੇਲ ਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਯੋਗ ਰਾਜ ਨੇ ਸਿਰ ਮੂੰਹ ਉੱਤੇ ਕੀ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ?
(ਉ) ਪੱਗ
(ਅ) ਚੁੰਨੀ
(ਈ) ਪਰਨਾ
(ਸ) ਮਫ਼ਲਰ ।
ਉੱਤਰ :
ਮਫ਼ਲਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਮਫਲਰ ਨੂੰ ਅੱਗ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੱਗ ਗਈ ?
(ਉ) ਦੀਵੇ ਦੀ ਲਾਟ ਨਾਲ
(ਅ) ਬਲਦੀ ਮੋਮਬੱਤੀ ਨਾਲ
(ੲ) ਤੀਲੀ ਨਾਲ
(ਸ) ਫੁਲਝੜੀ ਨਾਲ ।
ਉੱਤਰ :
ਦੀਵੇ ਦੀ ਲਾਟ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਯੋਗ ਰਾਜ ਦਾ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਚਿਹਰਾ ਤੇ ਵਾਲ ਸੜ ਗਏ ?
(ਉ) 40
(ਅ) 50%
(ੲ) 60%
(ਸ) 70%.
ਉੱਤਰ :
40%.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਯੋਗ ਰਾਜ ਨੇ ਕਿਹੜੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣੀ ਮਿੱਥੀ ਮੰਜ਼ਲ ਸਰ ਕੀਤੀ ?
(ਉ) ਬੈਂਕਿੰਗ
(ਅ) ਯੂਨੀਅਨ ਪਬਲਿਕ ਸਰਵਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨ
(ੲ) ਪੰਜਾਬ ਸਿਵਲ ਸਰਵਿਸਜ਼
(ਸ) ਨੈੱਟ ।
ਉੱਤਰ :
ਯੂਨੀਅਨ ਪਬਲਿਕ ਸਰਵਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨ ।

II. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ ਕੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ।

4 ਜਨਵਰੀ, 2001 ਨੂੰ ਉਹ ਸਰਕਾਰੀ ਮਿਡਲ ਸਕੂਲ ਕੁਨੈਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਿਖੇ ਭਾਵੇਂ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਅਧਿਆਪਕ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋ ਗਿਆ, ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਮੰਜ਼ਲ ਹਾਲੇ ਦੂਰ ਸੀ । ਤਨ-ਦੇਹੀ ਨਾਲ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦਿਆਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ । 2005 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੰਘ ਲੋਕ ਸੇਵਾ ਆਯੋਗ ਦੀ ਪਰੀਖਿਆ ਦਿੱਤੀ, ਪਰ ਮੁੱਢਲੀ ਪਰੀਖਿਆ ਵੀ ਪਾਸ ਨਾ ਕਰ ਸਕਿਆ । 2008 ਵਿੱਚ ਫਿਰ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਹੋਇਆ । 2010 ਵਿੱਚ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਭੂਗੋਲ ਦੀ ਮਾਸਟਰ ਡਿਗਰੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸੇ ਸਾਲ ਨੈੱਟ ਦੀ ਪਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕਰ ਲਈ । 2009 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਸਿਵਲ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ ਦੇ ਇਮਤਿਹਾਨ ਵਿੱਚ ਬੈਠਿਆ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਤੀਜਾ 2012 ਵਿੱਚ ਘੋਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਯੋਗ ਰਾਜ ਮਾਮੂਲੀ ਅੰਕਾਂ ਦੇ ਫ਼ਰਕ ਨਾਲ਼ ਰਹਿ ਗਿਆ । ਸਿਰੜੀ ਸੁਭਾਅ ਦਾ ਮਾਲਕ ਇਹ ਕਰਮਯੋਗੀ 2013 ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਸਿਵਲ ਸਰਵਿਸਜ਼ ਪਰੀਖਿਆ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ 0.22 ਦੇ ਫ਼ਰਕ ਨਾਲ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਗਿਆ, ਪਰ ਹਿੰਮਤ ਨਾ ਹਾਰੀ ! ਜਨਵਰੀ, 2014 ਵਿੱਚ ਤਰੱਕੀ ਉਪਰੰਤ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬੀਰਮਪੁਰ ਵਿਖੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋਏ । ਪੂਰੀ ਤਿਆਰੀ ਨਾਲ 2014 ਵਿੱਚ ਸੰਘ ਲੋਕ ਸੇਵਾ ਆਯੋਗ ਦੀ ਪਰੀਖਿਆ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚੋਂ 1213ਵਾਂ ਰੈਂਕ ਹਾਸਲ ਕਰ ਕੇ ਇਹ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਹਰ ਕਾਮਯਾਬੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਕਾਮਯਾਬੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਰਹੀ ਕਿ ਯੋਗ ਰਾਜ ਨੇ ਇਹ ਪਰੀਖਿਆ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ । ਇਸ ਕਾਮਯਾਬੀ ਵੇਲੇ ਯੋਗ ਰਾਜ ਦੀ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਸਿਰਫ਼ 25 ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਤ ਸੀ । ਯੋਗ ਰਾਜ ਅਨੁਸਾਰ ਗ਼ਰੀਬੀ ਅਤੇ ਸਰੀਰਿਕ ਅਪੰਗਤਾ ਕਾਮਯਾਬੀ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਰੁਕਾਵਟ ਨਹੀਂ ਬਣਦੀਆਂ । ਦਿੜ ਇਰਾਦੇ ਅਤੇ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਹਾਲਾਤ ਨੂੰ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਯੋਗ ਰਾਜ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਾਲੇ ਸ੍ਰੀ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਭਗਤ ਖੰਨਾ ਨੂੰ ਦਿਲੋਂ ਸਤਿਕਾਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਔਖੇ ਵੇਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਧਾਰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇਣ ਤੋਂ ਕਦੇ ਮੱਥੇ ਵੱਟ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ । ਮਾਸਟਰ ਤਿਲਕ ਰਾਜ ਧੀਮਾਨ ਵਲੋਂ ਦਿੱਤੀ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਉਸ ਲਈ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦਾ ਸਬੱਬ ਬਣੀ । ਯੋਗ ਰਾਜ ਦੀ ਮਾਣਮੱਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹਾਲਾਤ ਦੀ ਮਾਰ ਝੱਲ ਰਹੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ-ਸ੍ਰੋਤ ਬਣੀ ਰਹੇਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਯੋਗ ਰਾਜ ਕਦੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਕੁਨੈਲ ਵਿਚ ਸਮਾਜਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਅਧਿਆਪਕ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) 4 ਜਨਵਰੀ, 2001
(ਅ) 5 ਜਨਵਰੀ, 2001
(ੲ) 6 ਜਨਵਰੀ, 2001
(ਸ) 7 ਜਨਵਰੀ, 2001.
ਉੱਤਰ :
4 ਜਨਵਰੀ, 2001.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਯੋਗ ਰਾਜ ਨੇ ਕਦੋਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰੀ ਸੰਘ ਲੋਕ-ਸੇਵਾ ਆਯੋਗ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ?
(ਉ) 2005
(ਅ) 2008
(ੲ) 2012
(ਸ) 2013.
ਉੱਤਰ :
2005.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਯੋਗ ਰਾਜ ਨੇ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਕਿਸ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿਚ ਮਾਸਟਰ ਡਿਗਰੀ ਲਈ ?
(ੳ) ਇਤਿਹਾਸ
(ਅ) ਭੂਗੋਲ
(ੲ) ਹਿਸਾਬ
(ਸ) ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਭੂਗੋਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਯੋਗ ਰਾਜ ਦਾ ਸੁਭਾ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਡਰਪੋਕ
(ਅ) ਜਜ਼ਬਾਤੀ
(ਈ) ਹਸਮੁਖ
(ਸ) ਸਿਰੜੀ ਤੇ ਹਿੰਮਤੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਸਿਰੜੀ ਤੇ ਹਿੰਮਤੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਯੋਗ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬੀਰਮਪੁਰ ਵਿਚ ਕਿਸ ਅਹੁਦੇ ਉੱਤੇ ਰਿਹਾ ?
(ਉ) ਅਧਿਆਪਕ
(ਅ) ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ
(ਇ) ਕਲਰਕ
(ਸ) ਚਪੜਾਸੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
2014 ਵਿਚ ਯੋਗ ਰਾਜ ਸੰਘ ਲੋਕ ਸੇਵਾ ਆਯੋਗ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚੋਂ ਕਿੰਨਵੇਂ ਨੰਬਰ ਤੇ ਰਿਹਾ ?
(ਉ) 2113ਵੇਂ
(ਅ) 1213ਵੇਂ
(ਇ) 1231ਵੇਂ
(ਸ) 2131ਵੇਂ ।
ਉੱਤਰ :
1213ਵੇਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਯੋਗ ਰਾਜ ਨੇ ਸੰਘ ਲੋਕ-ਸੇਵਾ ਆਯੋਗ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਕਿਹੜੀ ਬੋਲੀ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ?
(ੳ) ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ
(ਅ) ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
(ਈ) ਹਿੰਦੀ
(ਸ) ਉਰਦੂ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਜਦੋਂ ਯੋਗ ਰਾਜ ਨੇ ਸੰਘ ਲੋਕ ਸੇਵਾ ਆਯੋਗ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕੀਤੀ, ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਕਿੰਨੀ ਸੀ ?
(ਉ) 100%
(ਅ) 90%
(ਈ) 50%
(ਸ) 25%.
ਉੱਤਰ :
25%.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਯੋਗ ਰਾਜ ਕਿਹੜੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਾਲੇ ਦਾ ਦਿਲੋਂ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
(ੳ) ਸ੍ਰੀ ਭਗਤ ਰਾਮ ਖੰਨਾ
(ਅ) ਸ੍ਰੀ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਚੰਦ
() ਸ੍ਰੀ ਨੰਦ ਲਾਲ
(ਸ) ਸ੍ਰੀ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਭਗਤ ਖੰਨਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਸ੍ਰੀ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਭਗਤ ਖੰਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਕਿਸ ਮਾਸਟਰ ਨੇ ਯੋਗ ਰਾਜ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦੀ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਦਿੱਤੀ ?
(ਉ) ਤਿਲਕ ਰਾਜ ਧੀਮਾਨ
(ਅ) ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਭਗਤ ਖੰਨਾ
(ਇ) ਰਤਨ ਚੰਦ
(ਸ) ਮਾਣਕ ਚੰਦ ।
ਉੱਤਰ :
ਤਿਲਕ ਰਾਜ ਧੀਮਾਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਯੋਗ ਰਾਜ ਦੀ ਮਾਣਮੱਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ-ਸ੍ਰੋਤ ਹੈ ?
(ਉ) ਵਿਗੜੇ ਹੋਏ
(ਆ) ਹਾਲਾਤਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਝੱਲ ਰਹੇ
(ਈ) ਰੱਜੇ-ਪੁੱਜੇ
(ਸ) ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ।
ਉੱਤਰ :
ਹਾਲਾਤਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਝੱਲ ਰਹੇ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਗੁਰਬਤ ਦੀ ਮਾਰ-ਗਰੀਬੀ ਦੇ ਦੁੱਖ ਝੱਲ ਰਿਹਾ-ਸਹਿ ਰਿਹਾ, ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਰਿਹਾ । ਦੀਵਟ-ਦਵਾਖੀ, ਦੀਵੇ ਨੂੰ ਉੱਚੀ ਥਾਂ ਟਿਕਾਉਣ ਲਈ ਲੱਕੜੀ ਦੀ ਬਣੀ ਟਿਕਟਿਕੀ । ਮਫ਼ਰ-ਗੁਲੂਬੰਦ, ਗਲ ਵਿਚ ਪਹਿਨਣ ਵਾਲਾ ਗਰਮ ਕੱਪੜਾ । ਮੱਚ ਉੱਠਿਆ-ਅੱਗ ਭੜਕ ਪਈ । ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ-ਇਕ ਸੌ ਦਾ ਕੁੱਝ ਹਿੱਸਾ । ਚਿਹਰਾ-ਮੂੰਹ । ਵਕਾਰੀ-ਮਾਣ ਭਰੀ । ਮੰਜ਼ਲ-ਨਿਸ਼ਾਨਾ । ਸਰ ਕੀਤੀ-ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਫ਼ਤਹਿ ਕੀਤੀ । ਗਣਿਤ-ਹਿਸਾਬ । ਨਿਪੁੰਨ-ਮਾਹਰ । ਸਹਿਪਾਠੀਆਂ-ਜਮਾਤੀਆਂ । ਮੱਧਰਾ-ਛੋਟਾ, ਨੀਵਾਂ । ਜੁੱਸਾ-ਸਰੀਰ । ਖੜਨਾ-ਖੜੇ ਹੋਣਾ । ਚਿੜਾਉਂਦੇ-ਖਿਝਾਉਂਦੇ । ਗੌਲਿਆ-ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ । ਤੱਪੜ-ਟਾਟ, ਰੱਸੀਆਂ ਦੀ ਬਣੀ ਲੰਮੀ ਚਟਾਈ । ਉਤਾਰਾ-ਨਕਲ । ਸਰਦੇ-ਪੁੱਜਦੇ-ਖਾਂਦੇਪੀਂਦੇ, ਅਮੀਰ । ਰਾਸ ਆਇਆ-ਲਾਭਕਾਰੀ ਸਿੱਧ ਹੋਇਆ । ਅਪਗ੍ਰੇਡ-ਦਰਜਾ ਉੱਚਾ ਕਰਨਾ । ਉਪਰੰਤ-ਪਿੱਛੋਂ । ਪਰਿਪੱਕਤਾ-ਮੁਹਾਰਤ, ਨਿਪੁੰਨਤਾ । ਧਰਿਆ-ਰੱਖਿਆ । ਬਦ ਤੋਂ ਬਦਤਰ-ਭੈੜੀ ਤੋਂ ਹੋਰ ਭੈੜੀ । ਹੀਲਾ-ਵਸੀਲਾ-ਸਾਧਨ, ਢੰਗ । ਸੰਘਰਸ਼-ਘੋਲ । ਛੜਾਈਝੋਨੇ ਵਿਚੋਂ ਚੌਲ ਕੱਢਣ ਦਾ ਕੰਮ । ਭਰਾਈ-ਬੋਰੀਆਂ ਵਿਚ ਭਰਨ ਦਾ ਕੰਮ । ਸ਼ੈਲਰ-ਚੌਲ ਆਦਿ ਛੜਨ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਪੈਂਡਾ-ਸਫ਼ਰ । ਪੱਲੇਦਾਰ-ਢੁਆਈ ਕਰਨ ਵਾਲਾ । ਸਰਾਂਮੁਸਾਫ਼ਰਾਂ/ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੇ ਅਰਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣੀ ਇਮਾਰਤ । ਸਾਲਾਂ-ਬੱਧੀ-ਕਈ ਸਾਲ । ਤਨਦੇਹੀ-ਸਰੀਰ ਤੇ ਮਨ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ । ਨੈੱਟ-Net, ਇਕ ਯੋਗਤਾ ਪ੍ਰੀਖਿਆ । ਘੋਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ-ਐਲਾਨ ਹੋਇਆ । ਸਿਰੜੀ-ਦ੍ਰਿੜ੍ਹਤਾ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ, ਹੱਠੀ । ਕਰਮਯੋਗੀ-ਕਹਿਣੀ ਤੇ ਕਰਨੀ ਇਕ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ । ਅਪੰਗਤਾ-ਅੰਗਹੀਣਤਾ । ਅਨੁਕੂਲਮੁਤਾਬਿਕ । ਮੱਥੇ ਵੱਟ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ-ਨਰਾਜ਼ਗੀ ਪ੍ਰਗਟ ਨਾ ਕੀਤੀ । ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ-ਹੌਸਲਾ ਵਧਾਉਣਾ । ਸਬਬ-ਕਾਰਨ । ਪ੍ਰੇਰਨਾ-ਸੋਤ-ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਾ ਸੋਮਾ, ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ।

ਗੋਦੜੀ ਦਾ ਲਾਲ-ਯੋਗ ਰਾਜ Summary

ਗੋਦੜੀ ਦਾ ਲਾਲ-ਯੋਗ ਰਾਜ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਤੋਂ ਦਸ ਕੁ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਪਹਾੜੀਆਂ ਵਿਚਲੇ ਪਛੜੇ ਇਲਾਕੇ ਬੀਤ ਵਿਚ ਇਕ ਪਿੰਡ ਹੈ, ਮੈਰਾ । ਚਾਰ ਕੁ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਥੇ ਗ਼ਰੀਬੀ ਦੀ ਮਾਰ ਝਲ ਰਿਹਾ ਪੰਜ ਕੁ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਇਕ ਬੱਚਾ ਯੋਗ ਰਾਜ ਦੀਵਟ ਉੱਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤੇਲ ਦਾ ਦੀਵਾ ਟਿਕਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਮਫ਼ਲਰ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਣ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ 40% ਚਿਹਰਾ ਤੇ ਸਿਰ ਸੜ ਗਿਆ ਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਉੱਤੇ ਇਸਦਾ ਬੁਰਾ ਅਸਰ ਪਿਆ । ਉਸ (ਯੋਗ ਰਾਜ ਨੇ ਗ਼ਰੀਬੀ ਦੀ ਮਾਰ ਤੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਟਾਕਰਾ ਕਰਦਿਆਂ ਯੂਨੀਅਨ ਪਬਲਿਕ ਸਰਵਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣੀ ਮਿੱਥੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ।

ਯੋਗ ਰਾਜ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਮਈ, 1970 ਨੂੰ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਸਰਵਣ ਰਾਮ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਜੀਤੋ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ । ਮੁੱਢਲੀ ਵਿੱਦਿਆ ਉਸ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ । ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਮਾਸਟਰ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਲਿਖਾਈ ਵਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦਿੰਦਿਆਂ, ਪਹਾੜਿਆਂ ਤੇ ਗਣਿਤ ਵਿਚ ਉਸਨੂੰ ਨਿਪੁੰਨ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ । ਪੰਜਵੀਂ ਪਾਸ ਕਰਨ ਮਗਰੋਂ ਉਹ ਮਿਡਲ ਸਕੂਲ, ਪੰਡੋਰੀ ਬੀਤ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਇਆ । ਉਸਦਾ ਸਰੀਰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਕੱਦ ਮਧਰਾ ਸੀ । ਨਜ਼ਰ ਘੱਟ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਸਨੂੰ ਬਲੈਕ ਬੋਰਡ ਉੱਤੇ ਵੀ ਘੱਟ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਸੀ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਤੱਪੜ ਉੱਤੇ ਬੈਠਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਾਪੀਆਂ ਤੋਂ ਉਤਾਰਾ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ।

ਘਰ ਦੀ ਗਰੀਬੀ ਕਾਰਨ ਉਹ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਖ਼ਰੀਦ ਸਕਦਾ । ਸਰਦੇ-ਪੁੱਜਦੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਉਸਨੂੰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤਾਂ ਦੇ ਦਿੰਦੇ, ਪਰ ਬਦਲੇ ਵਿਚ ਉਸਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਕੂਲ ਦਾ ਘਰ ਲਈ ਮਿਲਿਆ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨਾ ਉਸ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸਿੱਧ ਹੋਇਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਦੀ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦੁਹਰਾਈ ਹੋ ਜਾਂਦੀ । ਪੰਡੋਰੀ ਬੀਤ ਦੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨੇ 1986 ਵਿਚ ਦਸਵੀਂ ਉੱਥੋਂ ਹੀ ਪਾਸ ਕੀਤੀ । ਸਕੂਲ ਦੇ ਹੈੱਡਮਾਸਟਰ ਸ੍ਰੀ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਪਰਿਪੱਕ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਇਕ ਰਾਤ ਉਸਨੂੰ ਨੀਂਦ ਆ ਗਈ ਤੇ ਮੰਜੀ ਦੇ ਪਾਵੇ ਉੱਤੇ ਜਗਦੇ ਦੀਵੇ ਕਾਰਨ ਉਸਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸੜ ਗਈਆਂ । ਕਿਸੇ ਨੇਕ ਦਿਲ ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਹੋਰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਖ਼ਰੀਦ ਦਿੱਤੀਆਂ ।

1986 ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਘਰ ਦੀ ਹਾਲਤ ਹੋਰ ਵਿਗੜ ਗਈ ਸੀ । ਨੇੜੇ-ਤੇੜੇ ਕੋਈ ਹਾਇਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨੇ 1986 ਵਿਚ ਫਗਵਾੜਾ ਨੇੜੇ ਜਗਤਪੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ ਵਿਚ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਸ ਸਾਲ ਉਹ ਕਣਕ ਤੇ ਝੋਨੇ ਦੀ ਛੜਾਈ ਤੇ ਭਰਾਈ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸ਼ੈਲਰਾਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ । ਉਸ ਨੇ ਖੱਡਾਂ ਵਿਚੋਂ ਪੱਥਰ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ, ਰੋੜੀ ਕੁੱਟ ਕੇ ਟਰੱਕ ਭਰਨ ਆਦਿ ਦੇ ਕੰਮ ਵੀ ਕੀਤੇ ।

1988 ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਤੌਰ ਤੇ 11ਵੀਂ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦਿੱਤੀ, ਪਰ ਨਤੀਜੇ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿਚ ਕੰਪਾਰਟਮੈਂਟ ਆ ਗਈ । 1990 ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ 12ਵੀਂ ਤਾਂ ਪਾਸ ਕਰ ਲਈ, ਪਰ ਕੰਪਾਰਟਮੈਂਟ ਨਾ ਟੁੱਟਣ ਕਰਕੇ ਉਸਨੂੰ ਵਾਪਸ 11ਵੀਂ ਵਿਚ ਆਉਣਾ ਪਿਆ। ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ 1991 ਵਿਚ ਗਿਆਰਵੀਂ ਤੇ 1992 ਵਿਚ ਬਾਰਵੀਂ ਪਾਸ ਕਰ ਲਈ । 1993 ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਆਈ. ਟੀ. ਆਈ. ਨੰਗਲ ਤੋਂ ਡਰਾਫਟਸਮੈਨ ਸਿਵਲ ਦਾ ਡਿਪਲੋਮਾ ਕੀਤਾ । 1993 ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਬੀਤ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਡੂੰਘੇ ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਲੱਗਣ ਲੱਗੇ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਪਾਈਪ ਲਾਈਨ ਵਿਛਾਉਣ ਲਈ ਡੂੰਘੀਆਂ ਖਾਈਆਂ ਪੁੱਟਣ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਕੀਤਾ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹ ਬਰਸਾਤਾਂ ਵਿਚ ਬੂਟੇ ਲਾਉਣ ਲਈ ਟੋਏ ਵੀ ਪੁੱਟਦਾ ਰਿਹਾ । ਉਸ ਨੇ ਰਾਜ-ਮਿਸਤਰੀਆਂ ਨਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਵੀ ਕੀਤੀ ।

1993 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਬੀ.ਏ. ਭਾਗ ਦੂਜਾ ਦਾ ਦਾਖ਼ਲਾ ਭਰਨ ਸਮੇਂ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਕੰਪਨੀ ਵਿਚ ਪੱਲੇਦਾਰੀ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ । ਕੰਮ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਕੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਰਾਤ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਬੈਠਦਾ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਸਾਥੀ ਖਿਝ ਕੇ ਕਹਿੰਦੇ, “ਲਾਈਟ ਬੁਝਾ ਦੇ ਯਾਰ, ਤੂੰ ਕਿਹੜਾ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਡੀ.ਸੀ. ਲੱਗਣੈ ।”

ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਸਬਾ ਸੰਤੋਖਗੜ੍ਹ ਨੇੜੇ ਸੁਆਂ ਨਦੀ ਦੀ ਚੈਨੇਲਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਸਮੇਂ ਉਹ ਪੱਥਰ ਚੁੱਕਦਾ ਰਿਹਾ ਤੇ ਰਾਤ ਸਰਾਂ ਵਿਚ ਵਿਛੀਆਂ ਦਰੀਆਂ ਉੱਤੇ ਕੱਟ ਲੈਂਦਾ । ਉਹ ਰੁੜੀਆਂ ਦੇ ਢੇਰ ਭਰ ਕੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਸੁੱਟਣ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਸਾਲਾਂ-ਬੱਧੀ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ।

1996 ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਬੀ.ਏ. ਪਾਸ ਕੀਤੀ । ਜ਼ਮੀਨ ਗਹਿਣੇ ਰੱਖ ਕੇ 1999 ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਸਟੇਟ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ, ਪਟਿਆਲਾ ਤੋਂ ਬੀ.ਐੱਡ. ਪਾਸ ਕੀਤੀ । ਫਿਰ ਉਹ ਇਕ ਨਿੱਜੀ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਲੱਗਾ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੂੰ 800 ਰੁਪਏ ਮਹੀਨਾ ਤਨਖ਼ਾਹ ਮਿਲਦੀ ਸੀ, ਜਦ ਕਿ ਉਹ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕਰ ਕੇ 2500 ਤੋਂ 3000 ਰੁਪਏ ਕਮਾ ਲੈਂਦਾ ਸੀ ।

ਜੁਲਾਈ 2000 ਵਿਚ ਉਹ ਸੁਨਿਚਰਵਾਰ ਤੇ ਐਤਵਾਰ ਦੀ ਦਿਹਾੜੀ ਲਾਉਣ ਕਰਕੇ ਅਖ਼ਬਾਰ ਨਾ ਪੜ੍ਹ ਸਕਿਆ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਲੈਕਚਰਾਰ ਦੀਆਂ ਅਸਾਮੀਆਂ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਫ਼ਾਰਮ ਭਰਨ ਤੋਂ ਰਹਿ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਸ ਤੋਂ ਘੱਟ ਅੰਕਾਂ ਵਾਲੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਲੈਕਚਰਾਰ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋ ਗਏ ।

4 ਜਨਵਰੀ, 2001 ਨੂੰ ਉਹ ਸਰਕਾਰੀ ਮਿਡਲ ਸਕੂਲ ਕੁਨੈਲ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਿਚ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਅਧਿਆਪਕ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋ ਗਿਆ । 2005 ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਲੋਕ ਸੇਵਾ ਆਯੋਗ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦਿੱਤੀ, ਪਰ ਉਹ ਮੁੱਢਲੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵੀ ਪਾਸ ਨਾ ਕਰ ਸਕਿਆ । 2008 ਵਿਚ ਫਿਰ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਹੋਇਆ । 2010 ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਭੂਗੋਲ ਦੀ ਮਾਸਟਰਜ਼ ਡਿਗਰੀ ਲਈ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨੈੱਟ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕੀਤੀ । 2009 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਸਿਵਲ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਤੇ 2012 ਵਿਚ ਐਲਾਨੇ ਨਤੀਜੇ ਵਿਚ ਮਾਮੂਲੀ ਫ਼ਰਕ ਨਾਲ ਰਹਿ ਗਿਆ । 2013 ਵਿਚ ਉਹ ਫਿਰ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ । 2014 ਵਿਚ ਉਹ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਬੀਰਮਪੁਰ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋਇਆ । 2014 ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਸੰਘ ਲੋਕ ਸੇਵਾ ਆਯੋਗ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕਰ ਕੇ 1213ਵਾਂ ਰੈਂਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਤੇ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮਿਹਨਤ ਤੇ ਦ੍ਰਿੜ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਹਰ ਕਾਮਯਾਬੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਯੋਗ ਰਾਜ ਦੀ ਇਸ ਕਾਮਯਾਬੀ ਦੀ ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਮਾਂਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਉਸਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਸਿਰਫ਼ 25% ਸੀ । ਉਸ ਦੀ ਗ਼ਰੀਬੀ ਤੇ ਅਪੰਗਤਾ ਉਸ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿਚ ਰੁਕਾਵਟ ਨਾ ਬਣ ਸਕੀਆਂ । ਉਹ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਾਲੇ ਸ੍ਰੀ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਭਗਤ ਖੰਨਾ ਦਾ ਦਿਲੋਂ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਔਖੇ ਵੇਲੇ ਉਸਨੂੰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਉਧਾਰ ਦਿੱਤੀਆਂ । ਮਾਸਟਰ ਤਿਲਕ ਰਾਜ ਧੀਮਾਨ ਦੀ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ । ਯੋਗ ਰਾਜ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਤੇ ਮਾਣ-ਮੱਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹਾਲਾਤ ਦੀ ਮਾਰ ਝੱਲ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ-ਸੋਤ ਬਣੀ ਰਹੇਗੀ !

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 2 ਜਿੱਥੇ ਨਾਨੀ – ਉੱਥੇ ਨਾਨਕੇ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 2 ਜਿੱਥੇ ਨਾਨੀ – ਉੱਥੇ ਨਾਨਕੇ

(i) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਹਿਜ ਕਿੱਥੇ ਜਾਣ ਲਈ ਕਾਹਲਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਨਾਨਕੇ-ਘਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਿਮਰਨ ਸਹਿਜ ਨੂੰ ਕੀ ਸਮਝਾਉਂਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਿ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਥੋੜ੍ਹਾ-ਥੋੜ੍ਹਾ ਕਰ ਕੇ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਛੁੱਟੀਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਸਹਿਜੇ-ਸਹਿਜੇ ਕਿਉਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਤਾਂ ਜੋ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਰੁਚੀ ਲਗਾਤਾਰ ਬਣੀ ਰਹੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਚਲ ਰਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਬਿਜਲੀ ਬੰਦ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸਹਿਜ ਦਾ ਨਾਨਕੇ ਜਾਣ ਦਾ ਸਾਰਾ ਚਾਅ ਮੱਠਾ ਕਿਉਂ ਪੈ ਗਿਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਿਉਂਕਿ ਉੱਥੇ ਨਾ ਉਸ ਨਾਲ ਖੇਡਣ ਲਈ ਬਿੱਲੂ ਤੇ ਰੋਜ਼ੀ ਸਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਚਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ।

(ii) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਿਮਰਨ ਸਹਿਜ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਟੋਕਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਿਮਰਨ ਸਹਿਜ ਨੂੰ ਇਸ ਕਰਕੇ ਟੋਕਦੀ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਇਹ ਗੱਲ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾਪਦੀ ਕਿ ਉਹ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਇਕ-ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਮੁਕਾ ਲਵੇ ਤੇ ਫਿਰ ਵਿਹਲਾ ਬੈਠ ਜਾਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਲਗਾਤਾਰ ਰੁਚੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਕਿਵੇਂ ਮੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਲਗਾਤਾਰ ਰੂਚੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਸਮਾਂਮਾਰਨੀ ਬਣਾ ਕੇ ਸਹਿਜੇ-ਸਹਿਜੇ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹਰ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਨਾ ਕੁੱਝ ਸਮਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਹਿਜ ਨੂੰ ਕੀ ਘਾਟ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਈ ?
ਉੱਤਰ :
ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਹਿਜ ਨੂੰ ਇਕ ਤਾਂ ਖੇਡਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਮਾਮੇ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਬਿੱਲੂ ਤੇ ਰੋਜ਼ੀ ਦੀ ਘਾਟ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਈ ਤੇ ਦੁਸਰੇ ਬਿਜਲੀ ਬੰਦ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨਹੀਂ ਸੀ ਚਲ ਰਿਹਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਿਮਰਨ ਤੇ ਸਹਿਜ ਨੇ ਆਖ਼ਰ ਵਿਚ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਸੀ ਸਹਿਯੋਗ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਆਖ਼ਰ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਸਿਮਰਨ ਸਕੂਲ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਸੀ, ਤਾਂ ਸਹਿਜ ਉਸ ਦੇ ਕੋਲ ਬੈਠ ਕੇ ਆਪਣੇ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਕੰਮ ਦੀ ਦੁਹਰਾਈ ਕਰਦਾ । ਫਿਰ ਰਾਤ ਨੂੰ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਭੈਣਭਰਾ ਨਾਨੀ ਦੇ ਕੋਲ ਬੈਠ ਕੇ ਦੇਰ ਤਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
‘ਜਿੱਥੇ ਨਾਨੀ-ਉੱਥੇ ਨਾਨਕੇ’ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਦਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਦਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਨਾਨੀ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੋਵੇ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਨਾਨਕੇ-ਘਰ ਰਹਿਣ ਦਾ ਸੁਆਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਉਂਝ ਸਾਡੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਨਾਨੀ ਜਿਸ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਘਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੋਵੇ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਨਾਨਕੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

(iii) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚਲੀਆਂ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿਚ ਭਰਨ ਲਈ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਕਟਾਂ ਵਿਚ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚੋਂ ਢੁੱਕਵਾਂ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ :
(ਉ) ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ………….. ਮਹੀਨੇ ਛੁੱਟੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ । (ਮਈ, ਜੂਨ)
(ਅ) ਸਹਿਜ ਸਿਮਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ………….. ਕਰਦਾ । (ਧਿਆਨ ਨਾਲ, ਅਣਗੌਲਿਆਂ)
(ੲ) ਸਿਮਰਨ ਹਰ ਰੋਜ਼ ………….. ਲਾ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ । (ਘੰਟਾ-ਘੰਟਾ, ਅੱਧਾ-ਅੱਧਾ ਘੰਟਾ)
(ਸ) ਸਹਿਜ ਨੇ ਨਾਨਕੇ ਪਿੰਡ ਜਾ ਕੇ ………….. ਤੁੜਵਾ ਲਈ ਸੀ । (ਬਾਂਹ, ਲੱਤ)
(ਹ) ਸਹਿਜ ਨੇ ………….. ਘਰ ਜਾਣ ਦੀ ਜ਼ਿਦ ਫੜੀ ਹੋਈ ਸੀ । (ਨਾਨਕੇ, ਦਾਦਕੇ)
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਜੂਨ ਮਹੀਨੇ ਛੁੱਟੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ ।
(ਅ) ਸਹਿਜ ਸਿਮਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਅਣਗੌਲਿਆਂ ਕਰਦਾ ।
(ੲ) ਸਿਮਰਨ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਅੱਧਾ-ਅੱਧਾ ਘੰਟਾ ਲਾ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ।
(ਸ) ਸਹਿਜ ਨੇ ਨਾਨਕੇ ਪਿੰਡ ਜਾ ਕੇ ਬਾਂਹ ਤੁੜਵਾ ਲਈ ਸੀ ।
(ਹ) ਸਹਿਜ ਨੇ ਨਾਨਕੇ-ਘਰ ਜਾਣ ਦੀ ਜ਼ਿਦ ਫੜੀ ਹੋਈ ਸੀ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :ਜਲਦੀ, ਥੋੜਾ-ਥੋੜਾ, ਵਿਹਲੇ, ਸਿਆਣੀ, ਸਖ਼ਤ ।
ਉੱਤਰ :
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਜਲਦੀ
ਹੌਲੀ ਥੋੜ੍ਹਾ-ਥੋੜ੍ਹਾ
ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤਾ ਵਿਹਲੇ ਸਿਆਣੀ
ਨਿਆਣੀ ਸਖ਼ਤ
ਨਰਮ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :ਨਿਬੇੜ, ਪਲੋਸਦਿਆਂ, ਰੁਚੀ, ਚਿੜਾਉਣ, ਦੁਆਲੇ !
ਉੱਤਰ :
1. ਨਿਬੇੜ (ਖ਼ਤਮ) – ਸਹਿਜ ਨੇ ਦੋ ਕੁ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਸਕੂਲ ਦਾ ਕੰਮ ਨਿਬੇੜ ਲਿਆ ।
2. ਪਲੋਸਦਿਆਂ (ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਦੋਵੇਂ ਹੱਥ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਫੇਰਦਿਆਂ) – ਨਾਨੀ ਨੇ ਸਹਿਜ ਤੇ ਸਿਮਰਨ ਦਾ ਸਿਰ ਪਲੋਸਦਿਆਂ ਅਸੀਸਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ।
3. ਰੁਚੀ (ਦਿਲਚਸਪੀ) – ਮੇਰੀ ਹਿਸਾਬ ਪੜ੍ਹਨ ਵਿਚ ਰਤਾ ਵੀ ਰੁਚੀ ਨਹੀਂ ।
4. ਚਿੜਾਉਣ (ਖਿਝਾਉਣ) – ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ, ਚਿੜਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਗੁੱਸਾ ਨਾ ਚੜਾ !
5. ਦੁਆਲੇ (ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ) – ਸਹਿਜ ਤੇ ਸਿਮਰਨ ਨਾਨੀ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਕਿ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚੋਂ ਢੁੱਕਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
(ਟੋਕਦੀ, ਗਰਮੀ, ਮਤਲਬ, ਕਿੱਲੀ, ਜ਼ਿਦ)
(ਉ) ਸਹਿਜ ਦੀ …………. ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ ।
(ਅ) ਸਿਮਰਨ ਸਹਿਜ ਨੂੰ …………. ਰਹਿੰਦੀ ।
( ਛੁੱਟੀਆਂ ਦਾ ਕੁੱਝ ਨਾ ਕੁੱਝ …………. ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਜੂਨ ਵਿੱਚ …………. ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਹ) ਸਹਿਜ ਨੇ ਸਕੂਲ ਦਾ ਬੈਗ …………. ‘ਤੇ ਟੰਗ ਦਿੱਤਾ ਸੀ !
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸਹਿਜ ਦੀ ਜ਼ਿਦ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ ।
(ਅ) ਸਿਮਰਨ ਸਹਿਜ ਨੂੰ ਟੋਕਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ।
() ਛੁੱਟੀਆਂ ਦਾ ਕੁੱਝ ਨਾ ਕੁੱਝ ਮਤਲਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਹ) ਸਹਿਜ ਨੇ ਸਕੂਲ ਦਾ ਬੈਗ ਕਿੱਲੀ ‘ਤੇ ਟੰਗ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਰੋਜ਼ – …………. – ……………..
ਦਵਾਈ – …………. – ……………..
ਚਾਅ – …………. – ……………..
ਸਮਾਂ-ਸਾਰਨੀ – …………. – ……………..
ਛੁੱਟੀਆਂ – …………. – ……………..
ਰਸੋਈ – …………. – ……………..
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਰੋਜ਼ – रोज़ – Daily
ਦਵਾਈ – दवाई – Medicine
ਚਾਅ – चाव – Desire
ਸਮਾਂ-ਸਾਰਨੀ – समय-सारणी – Time Table
ਛੁੱਟੀਆਂ – अवकाश – Holidays
ਰਸੋਈ – रसोई – Kitchen

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਇਸ ਵਾਰ ਕਿੱਥੇ ਬਤੀਤ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ, ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਨੋਟ-ਇਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਉੱਤਰ ਚਿੱਠੀ-ਪੱਤਰ ਵਾਲੇ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਚਿੱਠੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਲਿਖੋ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ : ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ :

(ੳ) ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਜੂਨ ਮਹੀਨੇ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ । (ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ਅ) ਮੰਮੀ, ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਦਾ ਕੋਈ ਫਾਇਦਾ ਨਹੀਂ । (ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ੲ) ਸਿਮਰਨ ਪਾਪਾ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣ ਰਹੀ ਸੀ । (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ)
(ਸ) ਰਾਤ ਬਿਜਲੀ ਨਹੀਂ ਆਈ ।) (ਕਿਰਿਆ ਚੁਣੋ)
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸਕੂਲ, ਜੂਨ, ਮਹੀਨੇ, ਛੁੱਟੀਆਂ ।
(ਅ) ਇਸ ।
(ੲ) ਸਾਰੀਆਂ ।
(ਸ) ਆਈ ।

ਪੈਰੇ ਸੰਬੰਧੀ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਪੁੱਛੇ ਗਏ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ| ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਜੂਨ ਮਹੀਨੇ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ । ਸਹਿਜ ਪੂਰੇ ਜ਼ੋਰਾਂ-ਸ਼ੋਰਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਮੁਕਾਉਣ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਉਹ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਮੁਕਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਨਕੇ-ਘਰ ਜਾਣ ਦੀ ਕਾਹਲੀ ਪਈ ਹੋਈ ਸੀ । ਸਿਮਰਨ ਕਈ ਵਾਰ ਉਸ ਨੂੰ ਟੋਕਦੀ ਹੋਈ ਕਹਿੰਦੀ, “ਸਹਿਜ ਵੀਰੇ ! ਏਦਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰੀਦਾ ਕਿ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਇੱਕੋ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਨਿਬੇੜ ਦੇਈਏ । ਇਹ ਤਾਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਥੋੜ੍ਹਾ-ਥੋੜ੍ਹਾ ਕਰ ਕੇ ਮੁਕਾਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।” ਸਹਿਜ ਨੇ ਸਿਮਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਅਣਗੌਲਿਆਂ ਕਰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਕਿਹਾ, “ਬੱਸ, ਆਪਣਾ ਤਾਂ ਦੋ ਕਾਪੀਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ । ਉਹ ਵੀ ਅੱਜ ਸ਼ਾਮ ਤਕ ਨਿਬੇੜ ਦੇਣਾ ਹੈ । ਫੇਰ ਆਪਾਂ ਵਿਹਲੇ 1” ਸਿਮਰਨ, ਸਹਿਜ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀ, ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਤਾਂ ਕੰਮ ਮੁਕਾਉਣ ਦੀ ਕਾਹਲੀ ਸੀ । ਸਹਿਜ ਨੇ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਨਿਬੇੜ ਕੇ ਸਕੂਲ-ਬੈਗ ਕਿੱਲੀ ਉੱਤੇ ਟੰਗ ਦਿੱਤਾ । ਸਿਮਰਨ ਨੇ ਸਮਾਂ-ਸਾਰਨੀ ਬਣਾ ਕੇ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ । ਉਹ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹਰ ਵਿਸ਼ੇ ਦਾ ਅੱਧਾ-ਘੰਟਾ ਲਾ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰਾ ਕਿਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ
(ਅ) ਗਿੱਦੜ-ਸਿੰਥੀ
(ਈ) ਆਓ ਕਸੌਲੀ ਚੱਲੀਏ
(ਸ) ਜਿੱਥੇ ਨਾਨੀ-ਉੱਥੇ ਨਾਨਕੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਜਿੱਥੇ ਨਾਨੀ-ਉੱਥੇ ਨਾਨਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਹਿਜ ਪੂਰੇ ਜ਼ੋਰ-ਸ਼ੋਰ ਨਾਲ ਕਿਹੜਾ ਕੰਮ ਮੁਕਾਉਣ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ?
(ਉ) ਘਰ ਦਾ
(ਅ) ਛੁੱਟੀਆਂ ਦਾ
(ਈ) ਖੇਤਾਂ ਦਾ
(ਸ) ਪਸ਼ੂਆਂ ਦਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਛੁੱਟੀਆਂ ਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਹਿਜ ਨੂੰ ਕਿੱਥੇ ਜਾਣ ਦੀ ਕਾਹਲੀ ਪਈ ਹੋਈ ਸੀ ?
(ੳ) ਸਕੂਲ
(ਆ) ਚਿੜੀਆਂ-ਘਰ
(ਈ) ਸਿਨਮਾ-ਘਰ
(ਸ) ਨਾਨਕੇ ਘਰ ॥
ਉੱਤਰ :
ਨਾਨਕੇ-ਘਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਿਮਰਨ ਸਹਿਜ ਦੀ ਕੀ ਲਗਦੀ ਸੀ ?
(ੳ) ਭੈਣ
(ਅ) ਅਧਿਆਪਕਾ
(ਈ) ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ
(ਸ) ਮਤੇਈ ਭੈਣ ।
ਉੱਤਰ :
ਭੈਣ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸਿਮਰਨ ਕਈ ਵਾਰ ਕਿਸ ਨੂੰ ਟੋਕਦੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਸਹਿਜ ਨੂੰ
(ਅ ਸਹੇਲੀ ਨੂੰ
(ਈ) ਮੰਮੀ ਨੂੰ
(ਸ) ਨਾਨੀ ਨੂੰ ।
ਉੱਤਰ :
ਸਹਿਜ ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਿਮਰਨ ਅਨੁਸਾਰ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਇਕ ਦਮ
(ਅ) ਤੇ ਥੋੜ੍ਹਾ-ਥੋੜ੍ਹਾ ਕਰ ਕੇ
(ਈ) ਲਗਾਤਾਰ
(ਸ) ਅੰਤ ਵਿਚ !
ਉੱਤਰ :
ਥੋੜ੍ਹਾ-ਥੋੜ੍ਹਾ ਕਰ ਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸਹਿਜ ਨੂੰ ਕਾਹਦੀ ਕਾਹਲੀ ਪਈ ਹੋਈ ਸੀ ?
(ੳ) ਕੰਮ ਮੁਕਾਉਣ ਦੀ
(ਅ) ਖਾਣ ਦੀ
(ਈ) ਸੌਣ ਦੀ
(ਸ) ਵਿਹਲੇ ਫ਼ਿਰਨ ਦੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਕੰਮ ਮੁਕਾਉਣ ਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਸਹਿਜ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਮੁਕਾ ਦਿੱਤਾ ?
(ਉ) ਇਕ ਦਿਨ ਵਿਚ
(ਅ) ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ
(ਏ) ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ
(ਸ) ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ।
ਉੱਤਰ :
ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਸਹਿਜ ਨੇ ਕੰਮ ਮੁਕਾ ਕੇ ਬੈਗ ਕਿੱਥੇ ਟੰਗ ਦਿੱਤਾ ?
(ਉ) ਕਿੱਲੀ ਉੱਤੇ
(ਅ) ਤਾਰ ਉੱਤੇ
(ਈ) ਦਰਖ਼ਤ ਉੱਤੇ
(ਸ) ਛਿੱਕੇ ਉੱਤੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਿੱਲੀ ਉੱਤੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਸਿਮਰਨ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ?
(ਉ) ਅਰਾਮ ਨਾਲ
(ਅ) ਕਾਹਲੀ ਨਾਲ
(ਈ) ਸਮਾਂ ਵੇਖ ਕੇ
(ਸ) ਸਮਾਂ-ਸਾਰਨੀ ਬਣਾ ਕੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਸਮਾਂ-ਸਾਰਨੀ ਬਣਾ ਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਸਿਮਰਨ ਹਰ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਲਾਉਂਦੀ ?
(ੳ) ਪੂਰਾ-ਪੂਰਾ ਦਿਨ
(ਅ ਅੱਧਾ-ਅੱਧਾ ਦਿਨ
(ਈ) ਇੱਕ-ਇੱਕ ਘੰਟਾ
(ਸ) ਅੱਧਾ-ਅੱਧਾ ਘੰਟਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਅੱਧਾ-ਅੱਧਾ ਘੰਟਾ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਟੋਕਦੀ ਹੋਈ-ਗੱਲ ਨੂੰ ਕੱਟਦੀ ਹੋਈ, ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੀ ਹੋਈ । ਨਿਬੇੜ ਦੇਈਏ-ਮੁਕਾ ਦੇਈਏ । ਅਣਗੌਲਿਆਂ-ਧਿਆਨ ਨਾ ਦਿੰਦਿਆਂ ; ਜਿਵੇਂ ਸੁਣੀ ਹੀ ਨਾ ਹੋਵੇ । ਸਮਾਂ-ਸਾਰਨੀ–ਸਮੇਂ ਦੀ ਵੰਡ ਕਰਦਿਆਂ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣਾ 1 ਰੁਚੀ-ਦਿਲਚਸਪੀ । ਫ਼ਾਇਦਾ-ਲਾਭ । ਤਰਲੋ ਮੱਛੀ ਹੋਣਾ-ਬੇਚੈਨ ਹੋਣਾ । ਤਰਲੇ ਕੱਢਦਾ-ਮਿੰਨਤਾਂ ਕਰਦਾ, ਵਾਸਤੇ ਪਾਉਂਦਾ, ਅਧੀਨਗੀ ਨਾਲ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦਾ । ਲਾਡ ਨਾਲ-ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਘੂਰਦਿਆਂ-ਗੁੱਸੇ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਦੇਖਦਿਆਂ 1 ਟੱਸਟਜਾਂਚ ਹੱਥ ਵਟਾਉਂਦਿਆਂ-ਕੰਮ ਵਿਚ ਮੱਦਦ ਕਰਦਿਆਂ । ਮੂਡ-ਮਨ ਦੀ ਹਾਲਤ । ਸੁਣਦੇ ਸਾਰ ਹੀ-ਸੁਣਦਿਆਂ ਹੀ, ਸੁਣਨ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ । ਸਿਰ ਪਲੋਸਦਿਆਂ-ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਹੱਥ ਫੇਰ ਕੇ ਪਿਆਰ ਕਰਦਿਆਂ । ਮੱਠਾ ਪੈ ਗਿਆ-ਢਿੱਲਾ ਪੈ ਗਿਆ, ਘਟ ਗਿਆ । ਦੀਦੀ-ਭੈਣ । ਚਿੜਾਉਣ-ਖਿਝਾਉਣ, ਛੇੜਨ ॥

ਜਿੱਥੇ ਨਾਨੀ-ਉੱਥੇ ਨਾਨਕੇ Summary

ਜਿੱਥੇ ਨਾਨੀ-ਉੱਥੇ ਨਾਨਕੇ ਪਾਠ ਦਾ ਸੰਖੇਪ

ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਜੂਨ ਮਹੀਨੇ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਸਹਿਜ ਨੇ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਮੁਕਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਉਹ ਛੇਤੀ-ਛੇਤੀ ਕੰਮ ਮੁਕਾ ਕੇ ਨਾਨਕੇ-ਘਰ ਜਾਣ ਲਈ ਕਾਹਲਾ ਸੀ । ਉਸ ਦੀ ਭੈਣ ਸਿਮਰਨ ਉਸਨੂੰ ਕਹਿੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਇੱਕੋ ਦਿਨ ਵਿਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਮੁਕਾਈਦਾ, ਸਗੋਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਥੋੜ੍ਹਾ-ਥੋੜ੍ਹਾ ਕਰ ਕੇ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਸਹਿਜ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਗੱਲ ਵਲ ਧਿਆਨ ਨਾ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਦੋ ਕੁ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਮੁਕਾ ਕੇ ਸਕੂਲ-ਬੈਗ ਕਿੱਲੀ ਉੱਤੇ ਟੰਗ ਦਿੱਤਾ । ਪਰੰਤੂ ਸਿਮਰਨ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਸਮਾਂ-ਸਾਰਨੀ ਬਣਾ ਕੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ ।

ਸਹਿਜ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੰਮੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਦਾ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ । ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਦੱਸੇ ਕਿ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਨਾਨਕੇ-ਘਰ ਕਦ ਜਾਵੇਗੀ । ਉਸ ਦੀ ਮੰਮੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਐਤਕੀਂ ਗਰਮੀ ਬਹੁਤ ਹੈ, ਉਹ ਅਰਾਮ ਨਾਲ ਘਰ ਬੈਠੇ ਹੀ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਤਾਂ ਕਿੰਨਾ-ਕਿੰਨਾ ਚਿਰ । ਬਿਜਲੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ । ਉਸਨੇ ਸਹਿਜ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਮੁਕਾ ਕੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰਾ ਮਹੀਨਾ ਵਿਹਲੇ ਰਹੋ । ਥੋੜ੍ਹਾ-ਥੋੜ੍ਹਾ ਕੰਮ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਰੁਚੀ ਲਗਾਤਾਰ ਬਣੀ ਰਹੇ ।

ਸਹਿਜ ਨੂੰ ਤਾਂ ਨਾਨਕੇ-ਘਰ ਜਾਣ ਦੀ ਕਾਹਲੀ ਪਈ ਹੋਈ ਸੀ । ਉਹ ਕਦੇ ਮੰਮੀ ਦੀਆਂ ਮਿੰਨਤਾਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਦੇ ਪਾਪਾ ਦੇ ਤਰਲੇ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਉਸ ਦੇ ਪਾਪਾ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਐਤਕੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਤੇ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ । ਪਿਛਲੀ ਵਾਰੀ ਨਾਨਕੇ ਜਾ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਬਾਂਹ ਤੁੜਵਾ ਲਈ ਸੀ ਅਤੇ ਮਹੀਨਾ ਭਰ ਮੰਜੇ ਉੱਤੇ ਬੈਠਾ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਸਹਿਜ ਨੇ ਤਰਲੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਐਤਕੀਂ ਸ਼ਰਾਰਤਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ ।

ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਸਿਮਰਨ ਨੇ ਮੰਮੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਐਤਕੀਂ ਉਹ ਨਾਨੀ ਨੂੰ ਹੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਲੈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ । ਨਾਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਬੀਅਤ ਵੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ। ਉਹ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਟੈਸਟ ਕਰਵਾ ਲੈਣਗੇ । ਮੰਮੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਦੇ ਪਾਪਾ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰੇਗੀ ।

ਰਾਤੀਂ ਜਦੋਂ ਉਹ ਮੇਜ਼ ਦੁਆਲੇ ਰੋਟੀ ਖਾਣ ਲਈ ਬੈਠੇ, ਤਾਂ ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਸਹਿਜ ਦਾ ਮੂਡ ਠੀਕ ਨਾ ਦਿਸਿਆ । ਸਿਮਰਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅੱਜ ਉਸ ਨੇ ਦੁਪਹਿਰੇ ਵੀ ਖਾਣਾ ਨਹੀਂ ਖਾਧਾ, ਬੱਸ ਨਾਨਕੇ ਜਾਣ ਦੀ ਜ਼ਿਦ ਫੜੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮੰਮੀ ਨੇ ਸਲਾਹ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਐਤਕੀਂ ਉਹ ਨਾਨੀ ਨੂੰ ਹੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਲੈ ਆਉਣ । ਪਾਪਾ ਉਸ ਦੀ ਇਸ ਗੱਲ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਸਹਿਜ ਦੀ ਜ਼ਿਦ ਵੀ ਪੂਰੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ । ਉਹ ਕੱਲ੍ਹ ਹੀ ਚਲੇ ਜਾਣ । ਨਾਨਕੇ ਜਾਣ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣਦਿਆਂ ਹੀ ਸਹਿਜ ਨੂੰ ਚਾਅ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ ।

ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸਹਿਜ ਤੇ ਸਿਮਰਨ ਆਪਣੀ ਮੰਮੀ ਨਾਲ ਨਾਨਕੇ-ਘਰ ਪਹੁੰਚ ਗਏ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਏ ਦੇਖ ਕੇ ਨਾਨੀ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਈ । ‘ ਨਾਨਕੇ-ਘਰ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਸਹਿਜ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਬਿੱਲੂ ਤੇ ਰੋਜ਼ੀ ਉੱਥੇ ਨਹੀਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਵੀ ਆਪਣੇ ਨਾਨਕੇ-ਘਰ ਗਏ ਹੋਏ ਸਨ । ਸਹਿਜ ਰਿਮੋਟ ਫੜ ਕੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅੱਗੇ ਬੈਠ ਗਿਆ । ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨਾ ਚਲਦਾ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਨਾਨੀ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਾ ਕਿ ਬਿਜਲੀ ਬੰਦ ਹੈ । ਨਾਨੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਮਾਮਾ ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਬਿਜਲੀ ਵਾਲੇ ਬਿਜਲੀ ਠੀਕ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਤਕ ਆ ਜਾਵੇਗੀ । . ਘਰ ਵਿਚ ਨਾ ਬਿੱਲ ਤੇ ਰੋਜ਼ੀ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਤੇ ਨਾ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਚਲਦਾ ਦੇਖ ਕੇ ਸਹਿਜ ਦਾ ਨਾਨਕੇ-ਘਰ ਆਉਣ ਦਾ ਸਾਰਾ ਚਾਅ ਹੀ ਮੱਠਾ ਪੈ ਗਿਆ । ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਉਹ ਨਾਨੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਆ ਗਏ ।

ਸਿਮਰਨ ਨੇ ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਹਿਜ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਸਕੂਲ ਦਾ ਕੰਮ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਹੁਣ ਉਹ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਥੋੜ੍ਹੀ-ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੁਹਰਾਈ ਕਰੇ । ਪਾਪਾ ਦੇ ਕਹਿਣ ਤੇ ਸਹਿਜ ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਿਆ । । ਹੁਣ ਸਿਮਰਨ ਸਕੂਲ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਤੇ ਸਹਿਜ ਉਸ ਦੇ ਕੋਲ ਬੈਠ ਕੇ ਕੀਤੇ ਕੰਮ ਦੀ ਦੁਹਰਾਈ ਕਰਦਾ । ਰਾਤੀਂ ਦੋਵੇਂ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਨਾਨੀ ਕੋਲ ਬੈਠ ਕੇ ਦੇਰ ਤਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਦੇ । ਕਦੀ-ਕਦੀ ਸਿਮਰਨ ਸਹਿਜ ਨੂੰ ਛੇੜਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦੀ ਕਿ ਉਹ ਹੁਣ ਦੱਸੇ ਕਿ ਕੀ ਉਸ ਨੇ ਨਾਨਕੇ ਜਾਣਾ ਹੈ ? ਸਹਿਜ ਨੇ ਹੱਸ ਕੇ ਕਹਿੰਦਾ, “ਜਿੱਥੇ ਨਾਨੀ-ਉੱਥੇ ਨਾਨਕੇ ।

Punjab State Board PSEB 8th Class Maths Book Solutions Chapter 8 Comparing Quantities InText Questions and Answers.

PSEB 8th Class Maths Solutions Chapter 8 Comparing Quantities InText Questions

Try These (Textbook Page No. 119)

In a primary school, the parents were asked about the number of hours they spend per day in helping their children to do homework. There were 90 parents who helped for \(\frac {1}{2}\) hour to 1\(\frac {1}{2}\) hours. The distribution of parents according to the time for which, they said they helped is given in the figure;
20 % helped for more than 1\(\frac {1}{2}\) hours per day;
30 % helped for \(\frac {1}{2}\) hour to 1\(\frac {1}{2}\) hours;
50 % did not help at all.

Using this, answer the following:

Question (i).
How many parents were surveyed ?
Solution:
90 parents helped their children for \(\frac {1}{2}\) h to 1\(\frac {1}{2}\) h.
Given, percentage in pie chart = 30 %
Let x parents be surveyed.
30 % of x helped for \(\frac {1}{2}\) h to 1\(\frac {1}{2}\) h = 90
∴ 30 % of x = 90
∴ \(\frac {30}{100}\) × x = 90
∴ x = \(\frac{90 \times 100}{30}\)
∴ x = 300
Thus, 300 parents were surveyed.

Question (ii).
How many said that they did not help ?
Solution:
50% parents did not help.
So the number of parents who did not help :
= 50 % of 300
= \(\frac {1}{2}\) × 300
= 50 × 3
= 150
Thus, 150 parents did not help.

Question (iii).
How many said that they helped for more than 1\(\frac {1}{2}\) hours ?
Solution:
20% parents helped for more than 1\(\frac {1}{2}\)h.
So the number of parents who helped for more than 1 \(\frac {1}{2}\) h
= 20% of 300
= \(\frac {20}{100}\) × 300
= 20 × 3
= 60
Thus, 60 parents helped for more than 1\(\frac {1}{2}\) h.

Try These (Textbook Page No. 121)

1. A shop gives 20% discount. What would the sale price of each of these be?

Question (a).
A dress marked at ₹ 120
Solution:
Marked price of the dress = ₹ 120
Discount offered = 20 % )
∴ Discount = 20% of MP
= \(\frac {20}{100}\) × 120 = ₹ 24
∴ Sale price of the dress = MP – Discount
= ₹ (120 – 24)
= ₹ 96
Thus, sale price of the dress is ₹ 96.

Question (b).
A pair of shoes marked at ₹ 750
Solution:
Marked price of the pair of shoes = ₹ 750
Discount offered = 20 %
∴ Discount = 20 % of MP
= \(\frac {20}{100}\) × 750 = ₹ 150
∴ Sale price of the pair of shoes
= MP – Discount s
= ₹ (750 – 150) = ₹ 600
Thus, sale price of the pair of shoes is ₹ 600.

Question (c).
A bag marked at ₹ 250
Solution:
Marked price of the bag = ₹ 250
Discount offered = 20 %
∴ Discount = 20 % of MP
= \(\frac {20}{100}\) × 250 = ₹ 50
∴ Sale price of the bag = MP – Discount
= ₹ (250 – 50)
= ₹ 200
Thus, sale price of the bag is ₹ 200.

2. A table marked at ₹ 15,000 is available for ₹ 14,400. Find the discount given and the discount per cent.
Solution:
Marked price of the table = ₹ 15,000
Sale price of the table = ₹ 14,400
Discount = MP – SP
= ₹ (15000 – 14400)
= ₹ 600
Discount per cent = \(\frac{\text { Discount }}{\text { MP }}\) × 100
= \(\frac{600}{15000}\) × 100
= \(\frac {60}{15}\)
= 4 %
Thus, the discount = ₹ 600 and discount per cent = 4%.

3. An almirah is sold at ₹ 5225 after allowing a discount of 5%. Find its marked price.
Solution:
Sale price of the almirah = ₹ 5225
Discount per cent = 5 %
Let marked price of the almirah be ₹ x.
∴ Discount = 5 % of x
= \(\frac {5}{100}\) × x
= \(\frac{5 x}{100}\)
Sale price = MP – Discount
= x – \(\frac{5 x}{100}\)
=\(\frac{100 x-5 x}{100}\)
= \(\frac{95 x}{100}\)
Sale price of the almirah = ₹ 5225 (Given)
∴ \(\frac{95 x}{100}\) = 5225
∴ x = \(\frac{5225 \times 100}{95}\)
= 5500
Thus, the marked price of the almirah is ₹ 5500.

Try These (Textbook Page No. 123)

1. Find selling price (SP) if a profit of 5 % is made on:

Question (a).
A cycle of ₹ 700 with ₹ 50 as overhead charges.
Solution:
Cost price of the cycle = ₹ 700
Overhead charges = ₹ 50
Total cost price = Cost price + Overhead charges
= ₹ (700 + 50)
= ₹ 750
Profit per cent = 5 %
Profit amount = 5% of total cost of the cycle
= ₹ \(\left(\frac{5}{100} \times 750\right)\)
= ₹ \(\frac{3750}{100}\)
= ₹ 37.50
∴ Selling price of the cycle = Total cost of the cycle + Profit
= ₹ (750 + 37.50)
= ₹ 787.50
Thus, the selling price of the cycle is ₹ 787.50.

Question (b).
A lawn mower bought at ₹ 1150 with ₹ 50 as transportation charges.
Solution:
Cost price of the lawn mower = ₹ 1150
Transportation (overhead) charges = ₹ 50
Total cost price = Cost price + Overhead charges
= ₹ (1150 + 50)
= ₹ 1200
Profit per cent = 5 %
Profit amount = 5 % of total cost price of the lawn mower
= \(\frac {5}{100}\) × 1200
= ₹ \(\left(\frac{5}{100} \times 1200\right)\)
= ₹ 60
∴ Selling price of the lawn mower = Total cost price of the lawn mower + Profit
= ₹ (1200 + 60)
= ₹ 1260
Thus, the selling price of the lawn mower is ₹ 1260.

Question (c).
A fan bought for ₹ 560 and expenses of ₹ 40 made on its repairs.
Solution:
Cost price of the fan = ₹ 560
Repair (overhead) charges = ₹ 40
Total cost price = Cost price + Overhead charges
= ₹ (560 + 40)
= ₹ 600
Profit per cent = 5 %
Profit amount = 5% of total cost of the fan
= ₹ \(\left(\frac{5}{100} \times 600\right)\)
= ₹ 30
∴ Selling price of the fan = Total cost price of the fan + Profit
= ₹ (600 + 30)
= ₹ 630
Thus, the selling price of the fan is ₹ 630.

Try These (Textbook Page No. 123)

1. A shopkeeper bought two TV sets at ₹ 10,000 each. He sold one at a profit of 10% and the other at a loss of 10%. Find whether he made an overall profit or loss.
Solution:
Cost price of each TV set = ₹ 10,000
Cost price of two TV sets = 2 × ₹ 10000
= ₹ 20,000
For TV set sold at a profit:
Profit per cent =10% |
∴ Profit amount =10% of a cost price
= \(\left(\frac{10}{100} \times 10000\right)\)
= ₹ 1000
Selling price = Cost price + Profit
= ₹ (10000 + 1000)
= ₹ 11,000

For TV set sold at a loss:
Loss per cent = 10%
∴ Loss amount = 10% of a cost price
= \(\left(\frac{10}{100} \times 10000\right)\)
= ₹ 1000
Selling price = Cost price – Loss
= ₹ (10000 – 1000)
= ₹ 9000
Total selling price of 2 TV sets
= ₹ (11000 + 9000)
= ₹ 20,000
∴ Cost price of 2 TV sets = Selling price of 2 TV sets
Thus, there is neither profit nor loss.

Think, Discuss and Write (Textbook Page No. 125)

1. Two times a number is a 100% increase in the number. If we take half the number what would be the decrease in per cent?
Solution:
Let the number be x
∴ Half the number = \(\frac{x}{2}\)
Now, decrease in number = x – \(\frac{x}{2}\)
= \(\frac{2 x-x}{2}\)
= \(\frac{x}{2}\)
Decrease per cent = \(\left(\frac{\text { Decrease }}{\text { Original value }} \times 100\right) \%\)
= \(\left(\frac{\frac{x}{2}}{x} \times 100\right) \%\)
= \(\left(\frac{x}{2} \div \frac{x}{1} \times 100\right) \%\)
= \(\left(\frac{x}{2} \times \frac{1}{x} \times 100\right) \%\)
= 50%
Thus, 50% would be the decrease in number, if we take half the number.

2. By what per cent is ₹ 2000 less than ₹ 2400? Is it the same as the per cent by which ₹ 2400 is more than ₹ 2000?
Solution:
(a) ₹ (2400 – 2000) = ₹ 400
i.e., ₹ 2000 is less than ₹ 2400 by ₹ 400.
∴ Percentage decrease = \(\left(\frac{\text { Decrease in value }}{\text { Original value }} \times 100\right) \%\)
= \(\left(\frac{400}{2400} \times 100\right) \%\)
= \(\left(\frac{400}{24}\right) \%\)
= 6\(\frac {1}{2}\)%
Thus, percentage decrease is 16\(\frac {2}{3}\)%%

(b) ₹ (2400 – 2000) = ₹ 400
i.e., ₹ 2400 is more than ₹ 2000 by ₹ 400.
∴ Percentage increase = \(\left(\frac{\text { Increase in value }}{\text { Original value }} \times 100\right) \%\)
= \(\left(\frac{400}{2000} \times 100\right) \%\)
= (4 × 5) %
= 20%
∴ Percentage increase is 20 %.
Thus, percentage increase and percentage decrease are not the same.

Try These (Textbook Page No. 126)

Find interest and amount to be paid on f 15,000 at 5% per annum after 2 years.
Solution:
Here, P = ₹ 15,000; R = 5%, T = 2 years
SI = \(\frac{P \times R \times T}{100}\)
= \(\frac{15000 \times 5 \times 2}{100}\)
= ₹ 1500
Amount = Principal + Interest
= ₹ (15000 + 1500)
= ₹ 16,500
OR
∴ interest on ₹ 15,000 for 1 year
= ₹ \(\frac {15000}{100}\) × 5
= ₹ 750
∴ interest on ₹ 15,000 for 2 years
= ₹ 750 × 2
= 1500
Amount = Principal + Interest
= ₹ (15000 + 1500)
= ₹ 16500
Thus, interest ₹ 1500 and amount ₹ 16,500.

Try These (Textbook Page No. 129)

1. Find CI on a sum of ₹ 8000 for 2 years at 5% per annum compounded annually.
Solution:
Here, P = ₹ 8000, R = 5 %, n = 2 years
A = P\(\left(1+\frac{\mathrm{R}}{100}\right)^{n}\)
= 8000\(\left(1+\frac{5}{100}\right)^{2}\)
= 8000\(\left(\frac{100+5}{100}\right)^{2}\)
= 8000\(\left(\frac{105}{100}\right)^{2}\)
= 8000 × \(\frac {21}{20}\) × \(\frac {21}{20}\) = 8820
Thus, amount = ₹ 8820
Compound interest = Amount – Interest
= ₹ (8820 – 8000)
= ₹ 820
Thus, compound interest = ₹ 820

Try These (Textbook Page No. 130)

Find the time period and rate for each:

1. A sum taken for 1\(\frac {1}{2}\) years at 8% per annum is compounded half yearly.
Solution:
[Note : If interest is compounded half yearly, then the rate of interest (R) will be half i.e., \(\frac{\mathrm{R}}{2}\)% and time (n) will be double i.e., 2n years.]
n (time period) = 1\(\frac {1}{2}\) years
= \(\frac {3}{2}\) years
For half yearly, time period = \(\frac {3}{2}\) × 2 = 3
R (rate of interest) = 8%
For half yearly, rate of interest = \(\frac {8}{2}\)% = 4%
Thus, here n = 3 and R = 4%

2. A sum taken for 2 years at 4% per annum compounded half yearly.
Solution:
n (time period) = 2 years
For half yearly period = 2 × 2 = 4
R (rate of interest) = 4%
For half yearly, rate of interest = \(\frac {2}{2}\) % = 2 %

Think, Discuss and Write (Textbook Page No. 130)

A sum is taken for one year at 16% p.a. If interest is compounded after every three months, how many times will interest be charged in one year?
Solution:
Here, the interest is compounded after every three months (quarterly).
For quarterly,
R = 16% p.a.
= \(\frac {16}{4}\)% = 4%.
n = 1 year
= 1 × 4
= 4
Thus, interest will be charged 4 times in one year.

Try These (Textbook Page No. 131)

Find the amount to be paid:

1. At the end of 2 years on ₹ 2400 at 5 % per annum compounded annually.
Solution:
Here, P = ₹ 2400, n = 2 years, R = 5%

Thus, amount to be paid = ₹ 2646

2. At the end of 1 year on ₹ 1800 at 8% per annum compounded quarterly.
Solution:
Here, the interest is compounded quarterly.
P = ₹ 1800, R = \(\frac {8}{4}\) = 2 %, T = 1 year
n = 4 × 1 = 4

Thus, amount to be paid = ₹ 1948.38

Try These (Textbook Page No. 133)

1. A machinery worth ₹ 10,500 depreciated by 5%. Find its value after one year.
Solution:
Here, P = ₹ 10,500; R = – 5 %; T = 1 year
∴ n = 1
A = \(\mathrm{P}\left(1-\frac{\mathrm{R}}{100}\right)^{n}\)
(∵ R = -5 – means depreceation)
∴ A = 10500\(\left(1-\frac{5}{100}\right)^{1}\)
∴ A = 10500\(\left(\frac{100-5}{100}\right)\)
= 10500 × \(\frac {95}{100}\)
= 9975
Thus, the valu of a machinery after one year will be ₹ 9975.

2. Find the population of a city after 2 years, which is at present 12 lakh, if the rate of increase is 4%.
Solution:
Here, P = 12,00,000; Rate of increase R = 4 %; T = 2 years; n = 2
Population after 2 years = \(\mathrm{P}\left(1+\frac{\mathrm{R}}{100}\right)^{n}\)
= 120000\(\left(1+\frac{4}{100}\right)^{2}\)
= 120000\(\left(\frac{100+4}{100}\right)^{2}\)
= 120000\(\left(\frac{104}{100}\right)^{2}\)
= 1200000 x \(\frac {104}{100}\) × \(\frac {104}{100}\)
= 120 × 104 × 104
= 12,97,920
Thus, the population of a city after 2 years will be 12,97,920.

Punjab State Board PSEB 8th Class Maths Book Solutions Chapter 9 Algebraic Expressions and Identities Ex 9.3 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Maths Chapter 9 Algebraic Expressions and Identities Ex 9.3

1. Carry out the multiplication of the expressions in each of the following pairs:

Question (i)
4p, q + r
Solution:
= 4p × (q + r)
= (4p × q) + (4p × r)
= 4pq + 4pr

Question (ii)
ab, a – b
Solution:
= ab × (a-b)
= (ab × a) – (ab × b)
= a²b – ab²

Question (iii)
a + b, 7a²b²
Solution:
= (a + b) × 7a²b²
= (a × 7a²b²) + (b × 7a²b²)
= 7 a³b² + 7a²b³

Question (iv)
a² – 9, 4a
Solution:
= (a² – 9) × 4a
= (a² × 4a) – (9 × 4a)
= 4a³ – 36a

Question (v)
pq + qr + rp, 0
Solution:
= (pq + qr + rp) × 0
= 0

2. Complete the table:

First expression	Second expression	Product
1. a	b + c + d	……………
2. x + y- 5	5xy	……………
3. P	6p2 – 7p + 5	…………..
4. 4p2q- q2	p2 – q2	…………..
5. a + b + c	abc	………….

Solution:
(i) a × (b + c + d)
= (a × b) + (a × c) + (a × d)
= ab + ac + ad

(ii) (x + y – 5) × 5xy
= (x × 5xy) + (y × 5xy) + [(- 5) × 5xy]
= 5x²y + 5xy² – 25xy

(iii) p × (6p² – 7p + 5)
= (p × 6p²) + [p × (- 7p)] + (p × 5)
= 6p³ – 7p² + 5p

(iv) 4p²q² × (p² – q²)
= (4p²q² × p²) + [4p²q² × (-q²)]
= 4p⁴q² – 4p²q⁴

(v) (a + b + c) × abc
= (a × abc) + (b × abc) + (c × abc)
= a²bc + ab²c + abc²

3. Find the product:

Question (i)
(a²) × (2a²²) × (4a²⁶)
Solution:
= (1 × 2 × 4) × a² × a²² × a²⁶
= 8 × a⁵⁰
= 8a⁵⁰

Question (ii)
(\(\frac {2}{3}\)xy) × (\(\frac {-9}{10}\)x²y²)
Solution:
= \(\frac {2}{3}\) × (\(\frac {-9}{10}\)) × xy × x²y²
= \(\frac {-2}{3}\) × \(\frac {9}{10}\) × x³y³
= \(\frac {-3}{5}\)x³y³

Question (iii)
(\(\frac {-10}{3}\)pq³) × (\(\frac {6}{5}\)p³q)
Solution:
= [(\(\frac {-10}{3}\)) × \(\frac {6}{5}\)] × pq³ × p³q
= – \(\frac {10}{3}\) × \(\frac {6}{5}\) × p⁴q⁴
= – 4p⁴q⁴

Question (iv)
x × x² × x³ × x⁴
Solution:
= (1 × 1 × 1 × 1) × x × x² × x³ × x⁴
= (1) × x¹⁰
= x¹⁰

4.

Question (a)
Simplify 3x(4x – 5) + 3 and find its value for
(i) x = 3
(ii) x = \(\frac {1}{2}\)
Solution:
3x (4x- 5) + 3
= (3x × 4x) – (3x × 5) + 3
= 12x¹⁰ – 15x + 3

(i) When x = 3, then
12x² – 15x + 3
= 12 (3)² – 15(3) + 3
= 12 (9) – 15 (3) + 3
= 108 -45 + 3
= 111 – 45
= 66

(ii) x = \(\frac {1}{2}\), then
12x² – 15x + 3
= 12(\(\frac {1}{2}\))² – 15(\(\frac {1}{2}\)) + 3
= 12(\(\frac {1}{4}\)) – 15(\(\frac {1}{2}\)) + 3
= 3 – \(\frac {15}{2}\) + 3
= 6 – \(\frac {15}{2}\)
= \(\frac{12-15}{2}\)
= \(\frac {-3}{2}\)

Question (b)
Simplify a (a2 + a + 1) + 5 and find its values for
(i) a = 0 (ii) a = 1 (iii) a = (-1)
Solution:
a (a² + a + 1) + 5
= (a × a²) + (a × a) + (a × 1) + 5
= a³ + a² + a + 5

(i) When a = 0, then
a³ + a² + a + 5
= (-1)³ + (0)³ + (0) + 5
= 0 + 0 + 0 + 5
= 5

(ii) a = 1, then
a³ + a² + a + 5
= (1)³ + (1)² + (1) + 5
= 1 + 1 + 1 + 5
= 8

(iii) a = (-1), then
a³ + a² + a + 5
= (-1)³ + (-1)² + (-1) + 5
= (-1) + (1) + (-1) + 5
= 6 – 2 = 4

5.

Question (a)
Add : p(p – q), q(q – r) and r(r – p)
Solution:
[p(p-q)] + [q(q-r)] + [r(r-p)]
= p² – pq + q² – qr + r² – rp
= p² + q² + r² – pq – qr – rp

Question (b)
Add : 2x(z – x – y) and 2y(z – y – x)
Solution:
[2x (z – x – y)] + [2y (z – y – x)]
= 2xz – 2x² – 2xy + 2yz – 2y² – 2xy
= – 2x² – 2y² – 2xy – 2xy + 2yz + 2xz
= – 2x² – 2y² – 4xy + 2yz + 2xz

Question (c)
Subtract : 31(l – 4m + 5n) from 4l(10n – 3m + 2l)
Solution:
[4l(10n – 3m + 21)] – [3l(l – 4m + 5n)]
= [40ln – 12lm + 8l²] – [3l² – 12lm + 15ln]
= 40ln – 12lm + 8l² – 3l² + 12lm – 15ln
= 40ln – 15ln – 12lm + 12lm + 8l² – 3l²
= 25ln + 0lm + 5l²
= 25ln + 5l²

Question (d)
Subtract : 3a(a + b + c) – 2b(a – b + c) from 4c(- a + b + c)
Solution:
[4c (- a + b + c)] – [3a (a + b + c) – 2b (a – b + c)]
= [- 4ac + 4bc + 4c²]
– [3a² + 3ab + 3ac – 2ab + 2b² – 2bc]
= – 4ac + 4be + 4c² – 3a² – 3ab – 3ac + 2ab – 2b² + 2bc
= – 3a² – 2b² + 4c² – 3ab + 2ab + 4bc + 2bc – 4ac – 3ac
= – 3a² – 2b² + 4c² – ab + 6bc – 7ac

Punjab State Board PSEB 8th Class Maths Book Solutions Chapter 9 Algebraic Expressions and Identities InText Questions and Answers.

PSEB 8th Class Maths Solutions Chapter 9 Algebraic Expressions and Identities InText Questions

Try These: [Textbook Page No. 139]

1. Write two terms which are like:

Question (i)
7xy
Solution:
14xy, 21xy

Question (ii)
4mn²
Solution:
8mn² , – 11mn²

Question (iii)
21
Solution:
– 5l, 9l

Try These : [Textbook Page No. 142]

1. Can you think of two more such situations, where we may need to multiply algebraic expressions?
Solution:
1. Aarush purchased x notebooks and y pens. If cost of a notebook and a pen is same ₹ z, what amount has he to pay? → ₹ z (x + y)
2. Shailja wants to spread a carpet in her room having length (l + 5) m and breadth (b – 2) m. Find the area of the carpet. → (l + 5) (b – 2) m²

Try These: [Textbook Page No. 143]

1. Find 4x × 5y × 7z.
Solution:
4x × 5y × 7z = 4 × 5 × 7 × x × y × z
= 140 xyz

2. Find 4x × 5y × 7z. First find (4x × 5y) and multiply it by 7z; or first find (5y × 7z) and multiply it by 4x. Is the result the same? What do you observe? Does the order in which you carry out the multiplication matter?
Solution:
(4x × 5 y) = 4 × 5 × x × y
= 20xy
Now, 20xy × 7z = 20 × 7 × xy × z
= 140xyz … (i)
Also, (5y × 7z) = 5 × 7 × y × z = 35 yz
Now, 35yz × 4x = 35 × 4 × yz × x
= 140xyz … (ii)
Yes, the result is same.
We can conclude that product remains same if we change order of the terms.

3. Complete the table for area of a rectangle with given length and breadth.
Solution:

length	breadth	area
3x	5y	3x × 5y = 15xy
9y	4y2	9y × 4y2 = 36y3
4ab	5bc	4ab × 5be = 20ab2c
2l2m	3lm2	2l2m × 3lm2 = 6l3m3

Try These : [Textbook Page No. 144]

1. Find the product:

Question (i)
2x (3x + 5xy)
Solution:
= (2x × 3x) + (2x × 5xy)
= 6x² + 10x²y

Question (ii)
a² (2ab – 5c)
Solution:
= (a² × 2ab) – (a² × 5c)
= 2a³b – 5a²c

Try These: [Textbook Page No. 145]

1. Find the product: (4p² + 5p + 7) × 3p
Solution:
(4p² + 5p + 7) × 3p
= (4p² × 3p) + (5p × 3p) + (7 × 3p)
= 12p³ + 15p² + 21p

Try These : [Textbook Page No. 149]

1. Put -b in place of b in Identity (I). Do you get Identity (II)?
Solution:
Identity (I): (a + b)² = a² + 2ab + b²
Let us put (- b) instead of b [a + (- b)]²
= a² + 2a (- b) + (- b)²
∴ (a – b)²
= a² – 2ab + b²
Identity (II): (a – b)² = a² – 2ab + b²
Yes, we get Identity (II).

Try These : [Textbook Page No. 149]

1. Verify Identity (IV), for a = 2, b = 3, x = 5.
Solution:
Identity (IV):
(x + a) (x + b) = x² + (a + b) x + ab
Substitute a = 2, b = 3 and x = 5
LHS
= (x + a) (x + b)
= (5 + 2) (5 + 3)
= (7)(8)
= 56

RHS
= x² + (a + b) x + ab
= (5)² + (2 + 3) × 5 + (2 × 3)
= 25 + (5) × 5 + (6)
= 25 + 25 + 6 = 56
∴ LHS = RHS
∴ The given identity is true for the given values.

2. Consider, the special case of Identity (IV) with a = b, what do you get ? Is it related to Identity (I)?
Solution:
When a = b (∴ Take y for both)
(x + a) (x + b) = x² + (a + b) x + ab
Substitute a = y and b = y
(x + y)(x + y) = x² + (y + y)x + (y × y)
= x² + (2y) x + (y × y) = x² + 2xy + y²
∴ Yes, it is the same as Identity ( I).

3. Consider, the special case of Identity (IV) with a = -c and b = -c. What do you get ? Is it related to Identity (II) ?
Solution:
Identity (IV):
(x + a)(x + b) = x² + (a + b) x + ab
Substitute (- c) instead of a and (- c) instead of b,
(x – c) (x – c)
= x² + [(-c) + (-c)]x + [(-c) × (-c)]
= x² + [- 2c] x + (c²)
= x² – 2cx + c²
∴ Yes, it is the same as Identity (II).

4. Consider the special case of Identity (IV) with b = – a. What do you get ? Is it related to Identity (III)?
Solution :
Identity (IV):
(x + a) (x + b) = x² + (a + b) x + ab
Substitute (-a) instead of b,
(x + a) (x – a)
= x² + [a + (- a)] x + [a × (- a)]
= x² + (a – a) x + [- a²]
= x² + (0) x – a²
= x² – a²
∴ Yes, it is the same as Identity (III).

Punjab State Board PSEB 8th Class Maths Book Solutions Chapter 7 Cubes and Cube Roots Ex 7.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Maths Chapter 7 Cubes and Cube Roots Ex 7.1

1. Which of the following numbers are not perfect cubes ?

Question (i).
216
Solution:
216
\(\begin{array}{l|l}
2 & 216 \\
\hline 2 & 108 \\
\hline 2 & 54 \\
\hline 3 & 27 \\
\hline 3 & 9 \\
\hline 3 & 3 \\
\hline & 1
\end{array}\)
216 = 2 × 2× 2 × 3 × 3 × 3
Here, the prime factors 2 and 3 appear in a group of three (triples).
∴ 216 is a perfect cube.
216 = 2³ × 3³

Question (ii).
128
Solution:
\(\begin{array}{l|l}
2 & 128 \\
\hline 2 & 64 \\
\hline 2 & 32 \\
\hline 2 & 16 \\
\hline 2 & 8 \\
\hline 2 & 4 \\
\hline 2 & 2 \\
\hline & 1
\end{array}\)
128 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2
Here, the prime factor 2 does not appear in a group of three.
∴ 128 is not a perfect cube.

Question (iii).
1000
Solution:
\(\begin{array}{l|l}
2 & 1000 \\
\hline 2 & 500 \\
\hline 2 & 250 \\
\hline 5 & 125 \\
\hline 5 & 25 \\
\hline 5 & 5 \\
\hline & 1
\end{array}\)
1000 = 2 × 2 × 2 × 5 × 5 × 5
Here, the prime factors 2 and 5 appear in a group of three.
∴ 1000 is a perfect cube.
1000 = 2³ × 5³

Question (iv).
100
Solution:
\(\begin{array}{l|l}
2 & 100 \\
\hline 2 & 50 \\
\hline 5 & 25 \\
\hline 5 & 5 \\
\hline & 1
\end{array}\)
100 = 2 × 2 × 5 × 5
Here, the prime factors 2 and 5 do not appear in a group of three.
∴ 100 is not a perfect cube.

Question (v).
46656
Solution:
\(\begin{array}{l|l}
2 & 46656 \\
\hline 2 & 23328 \\
\hline 2 & 11664 \\
\hline 2 & 5832 \\
\hline 2 & 2916 \\
\hline 2 & 1458 \\
\hline 3 & 729 \\
\hline 3 & 243 \\
\hline 3 & 81 \\
\hline 3 & 27 \\
\hline 3 & 9 \\
\hline 3 & 3 \\
\hline & 1
\end{array}\)
46656 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 3 × 3 × 3 × 3 × 3 × 3
Here, the prime factors 2 and 3 appear in a group of three.
∴ 46656 is a perfect cube.
46656 = 2³ × 2³ × 3³ × 3³

2. Find the smallest number by which each of the following numbers must be multiplied to obtain a perfect cube:

Question (i).
243
Solution:
\(\begin{array}{l|l}
3 & 243 \\
\hline 3 & 81 \\
\hline 3 & 27 \\
\hline 3 & 9 \\
\hline 3 & 3 \\
\hline & 1
\end{array}\)
243 = 3 × 3 × 3 × 3 × 3
Here, the prime factor 3 does not appear in a group of three.
∴ 243 is not a perfect cube.
(243) × 3 = (3 × 3 × 3 × 3 × 3) × 3
∴ 729 = 3³ × 3³
Thus, 3 is the smallest number by which 243 must be multiplied to get a perfect cube.

Question (ii).
256
Solution:
\(\begin{array}{l|l}
2 & 256 \\
\hline 2 & 128 \\
\hline 2 & 64 \\
\hline 2 & 32 \\
\hline 2 & 16 \\
\hline 2 & 8 \\
\hline 2 & 4 \\
\hline 2 & 2 \\
\hline & 1
\end{array}\)
256 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2
Here, the prime factor 2 does not appear in a group of three.
∴ 256 is not a perfect cube.
(256) × 2
= (2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2) × 2
∴ 512 = 2³ × 2³ × 2³
Thus, 2 is the smallest number by which 256 must be multiplied to get a perfect cube.

Question (iii).
72
Solution:
\(\begin{array}{l|l}
2 & 72 \\
\hline 2 & 36 \\
\hline 2 & 18 \\
\hline 3 & 9 \\
\hline 3 & 3 \\
\hline & 1
\end{array}\)
72 = 2 × 2 × 2 × 3 × 3
Here, the prime factor 3 does not appear in a group of three.
∴ 72 is not a perfect cube.
(72) × 3
= (2 × 2 × 2 × 3 × 3) × 3
∴ 216 = 2³ × 3³
Thus, 3 is the smallest number by which 72 must be multiplied to get a perfect cube.

Question (iv).
675
Solution:
\(\begin{array}{l|l}
3 & 675 \\
\hline 3 & 225 \\
\hline 3 & 75 \\
\hline 5 & 25 \\
\hline 5 & 5 \\
\hline & 1
\end{array}\)
∴ 675 = 3 × 3 × 3 × 5 × 5
Here, the prime factor 5 does not appear in a group of three.
∴ 675 is not a perfect cube.
(675) × 5
= (3 × 3 × 3 × 5 × 5) × 5
∴ 3375 = 3³ × 5³
Thus, 5 is the smallest number by which 675 must be multiplied to get a perfect cube.

Question (v).
100
Solution:
\(\begin{array}{l|l}
2 & 100 \\
\hline 2 & 50 \\
\hline 5 & 25 \\
\hline 5 & 5 \\
\hline & 1
\end{array}\)
100 = 2 × 2 × 5 × 5
Here, the prime factors 2 and 5 do not appear in a group of three.
∴ 100 is not a perfect cube.
(100) × 2 × 5 = (2 × 2 × 5 × 5) × 2 × 5
∴ 1000 = 2³ × 5³
Thus, 10 is the smallest number by which 100 must be multiplied to get a perfect cube.

3. Find the smallest number by which each of the following numbers must be divided to obtain a perfect cube:

Question (i).
81
Solution:
\(\begin{array}{l|l}
3 & 81 \\
\hline 3 & 27 \\
\hline 3 & 9 \\
\hline 3 & 3 \\
\hline & 1
\end{array}\)
81 = 3 × 3 × 3 × 3
Here, the prime factor 3 is left over after making triples of 3.
∴ 81 is not a perfect cube.
(81) ÷ 3 = (3 × 3 × 3 × 3) ÷ 3
∴ 27 = 3 × 3 × 3 = 33
Thus, 3 is the smallest number by which 81 must be divided to get a perfect cube.

Question (ii).
128
Solution:
\(\begin{array}{l|l}
2 & 128 \\
\hline 2 & 64 \\
\hline 2 & 32 \\
\hline 2 & 16 \\
\hline 2 & 8 \\
\hline 2 & 4 \\
\hline 2 & 2 \\
\hline & 1
\end{array}\)
128 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2
Here, the prime factor 2 is left over after making triples of 2.
∴ 128 is not a perfect cube.
(128) ÷ 2
= (2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2) ÷ 2
∴ 64 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2
= 2³ × 2³
Thus, 2 is the smallest number by which 128 must be divided to get a perfect cube.

Question (iii).
135
Solution:
\(\begin{array}{l|l}
3 & 135 \\
\hline 3 & 45 \\
\hline 3 & 15 \\
\hline 5 & 5 \\
\hline & 1
\end{array}\)
135 = 3 × 3 × 3 × 5
Here, the prime factor 5 is left over after making triples of 3.
∴ 135 is not a perfect cube.
(135) ÷ 5 = (3 × 3 × 3 × 5) ÷ 5
∴ 27 = 3 × 3 × 3
= 3³
Thus, 5 is the smallest number by which 135 must be divided to get a perfect cube.

Question (iv).
192
Solution:
\(\begin{array}{l|l}
2 & 192 \\
\hline 2 & 96 \\
\hline 2 & 48 \\
\hline 2 & 24 \\
\hline 2 & 12 \\
\hline 2 & 6 \\
\hline 3 & 3 \\
\hline & 1
\end{array}\)
192 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 3
Here, the prime factor 3 is left over after making triples of 2.
∴ 192 is not a perfect cube.
(192) ÷ 3
= (2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 3) ÷ 3
∴ 64 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2
= 2³ × 2³
Thus, 3 is the smallest number by which 192 must be divided to get a perfect cube.

Question (v).
704
Solution:
\(\begin{array}{l|l}
2 & 704 \\
\hline 2 & 352 \\
\hline 2 & 176 \\
\hline 2 & 88 \\
\hline 2 & 44 \\
\hline 2 & 22 \\
\hline 11 & 11 \\
\hline & 1
\end{array}\)
704 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 11
Here, the prime factor 11 is left over after making triples of 2.
∴ 704 is not a perfect cube.
(704) ÷ 11
= (2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 11) ÷ 11
∴ 64 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2
= 2³ × 2³
Thus, 11 is the smallest number by which 704 must be divided to get a perfect cube.

4. Parikshit makes a cuboid of plasticine of sides 5 cm, 2 cm, 5 cm. How many such cuboids will he need to form a cube ?
Solution:
Sides of the cuboid are 5 cm, 2 cm and 5 cm (Given).
∴ Volume of the cuboid = l × b × h
= 5 cm × 2 cm × 5 cm
To form it as a cube, its dimensions should be in the group of triplets.
Here, the prime factors 2 and 5 are not in group of three.
∴ Volume of the required cube
= (5 cm × 5 cm × 2 cm) × 5 cm × 2 cm × 2 cm
= (5³ × 2³) cm³
Thus, Parikshit needed 5 × 2 × 2 = 20 cuboids to form a cube.

Punjab State Board PSEB 8th Class Maths Book Solutions Chapter 9 Algebraic Expressions and Identities Ex 9.5 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Maths Chapter 9 Algebraic Expressions and Identities Ex 9.5

1. Use a suitable identity to get each of the following products:

Question (i)
(x + 3) (x + 3)
Solution:
= (x + 3)²
= (x)² + 2(x)(3) + (3)²
[∵ (a + b)² = a² + 2ab + b²]
= x² + 6x + 9

Question (ii)
(2y + 5) (2y + 5)
Solution:
= (2y + 5)²
= (2y)² + 2 (2y)(5) + (5)²
[∵ (a – b)² = a² – 2ab + b²]
= 4y² + 20y + 25

Question (iii)
(2a – 7) (2a – 7)
Solution:
= (2a – 7)²
= (2a)² – 2(2a)(7) + (7)²
[∵ (a – b)² = a² – 2ab + b²]
= 4a² – 28a + 49

Question (iv)
(3a – \(\frac {1}{2}\))(3a – \(\frac {1}{2}\))
Solution:
= (3a – \(\frac {1}{2}\))²
= (3a)² – 2(3a)(\(\frac {1}{2}\)) + (\(\frac {1}{2}\))²
[∵ (a – b)² = a² – 2ab + b²]
= 9a² – 3a + \(\frac {1}{4}\)

Question (v)
(1.1m – 0.4) (1.1m + 0.4)
Solution:
= (1.1m)² – (0.4)²
[∵ (a + b) (a – b) = a² – b²]
= 1.21m² – 0.16

Question (vi)
(a² + b²) (-a² + b²)
Solution:
= (b² + a²) (b² – a²)
= (b²)² – (a²)²
[∵ (a + b) (a – b) = a² – b²]
= b⁴ – a⁴

Question (vii)
(6x – 7) (6x + 7)
Solution:
= (6x)² – (7)²
[∵ (a + b) (a – b) = a² – b²]
= 36x² – 49

Question (viii)
(-a + c) (-a + c)
Solution:
= (-a + c)²
= (-a)² + 2 (-a) (c) + (c)²
[∵ (a + b)² = a² + 2ab + b²]
= a² – 2ac + c²

Question (ix)
(\(\frac{x}{2}+\frac{3 y}{4}\))
Solution:
= (\(\frac{x}{2}+\frac{3 y}{4}\))²
= (\(\frac {x}{2}\))² + 2(\(\frac {x}{2}\))(\(\frac {3y}{4}\)) + (\(\frac {3y}{4}\))²
[∵ (a + b)² = a² + 2ab + b²]
= \(\frac{x^{2}}{4}+\frac{3 x y}{4}+\frac{9 y^{2}}{16}\)

Question (x)
(7a – 9b) (7a – 9b)
Solution:
= (7a – 9b)²
= (7a)² – 2(7a)(9b) + (9b)²
[∵ (a – b)² = a² – 2ab + bsup>2]
= 49a² – 126ab + 81b²

2. Use the identity (x + a) (x + b) = x² + (a + b) x + ab to find the following products:

Question (i)
(x + 3) (x + 7)
Solution:
Identity : (x + a) (x + b) = x² + (a + b) x + ab
= (x)² + (3 + 7)x + (3) (7)
= x² + (10) x + 21
= x² + 10x + 21

Question (ii)
(4x + 5) (4x + 1)
Solution:
= (4x)² + (5 + 1) 4x + (5)(1)
= 16x² + (6) 4x + 5
= 16x² + 24x + 5

Question (iii)
(4x – 5) (4x – 1)
Solution:
= (4x)² + (- 5 – 1) 4x + (- 5) (- 1)
= 16x² + (- 6) 4x + 5
= 16x² – 24x + 5

Question (iv)
(4x + 5) (4x- 1)
Solution:
= (4x)² + (5 – 1) 4x + (5) (- 1)
= 16x² + (4) 4x – 5
= 16x² + 16x – 5

Question (v)
(2x + 5y) (2x + 3y)
Solution:
= (2x)² + (5y + 3y) 2x + (5y) (3y)
= 4x² + (8y) 2x + 15y²
= 4x² + 16xy + 15y²

Question (vi)
(2a² + 9) (2a² + 5)
Solution:
= (2a²)² + (9 + 5) 2a² + (9)(5)
= 4a⁴ + (14)2a² + 45
= 4a⁴ + 28a² + 45

Question (vii)
(xyz – 4) (xyz – 2)
Solution:
= (xyz)² + (- 4 – 2) xyz + (- 4)(- 2)
= x²y²z² + (- 6) xyz + 8
= x²y²z² – 6xyz + 8

3. Find the following squares by using the identities:

Question (i)
(b – 7)²
Solution:
= (b)² – 2 (b)(7) + (7)²
[∵ (a – b)² = a² – 2ab + b²]
= b² – 14 b + 49

Question (ii)
(xy + 3z)²
Solution:
= (xy)² + 2 (xy)(3z) + (3z)²
[∵ (a + b)² = a² + 2ab + b²]
= x²y² + 6xyz + 9z²

Question (iii)
(6x² – 5y)²
Solution:
= (6x²)² – 2 (6x²) (5y) + (5y)²
[∵ (a – b)² = a² – 2ab + b²]
= 36x⁴ – 60x²y + 25y²

Question (iv)
(\(\frac {2}{3}\)m + \(\frac {3}{2}\)n)²
Solution:
= (\(\frac {2}{3}\)m)² + 2(\(\frac {2}{3}\)m)(\(\frac {3}{2}\)n) + (\(\frac {3}{2}\)n)²
[∵ (a + b)² = a² + 2ab + b²]
= \(\frac {4}{9}\)m² + 2mn + \(\frac {9}{4}\)n²

Question (v)
(0.4p – 0.5q)²
Solution:
= (0.4p)² – 2 (0.4p)(0.5q) + (0.5q)²
[∵ (a – b)² = a² – 2ab + b²]
= 0.16p² – 0.4pq + 0.25q²

Question (vi)
(2xy + 5y)²
Solution:
= (2xy)² + 2 (2xy)(5y) + (5y)²
[∵ (a + b)² = a² + 2ab + b²]
= 4x²y² + 20xy² + 25 y²

4. Simplify:

Question (i)
(a² – b²)²
Solution:
= (a²)² – 2(a²)(b²) + (b²)²
= a⁴ – 2a²b² + b⁴

Question (ii)
(2x + 5)² – (2x – 5)²
Solution:
= [(2x)² + 2(2x)(5) + (5)²] – [(2x)² – 2 (2x)(5) + (5)²]
= [4x² + 20x + 25] – [4x² – 20x + 25]
= 4x² + 20x + 25 – 4x² + 20x – 25
= 4x² – 4x² + 20x + 20x + 25 – 25
= 40x

Question (iii)
(7m – 8n)² + (7m + 8n)²
Solution:
= [(7m)² – 2(7m)(8n) + (8n)²] + [(7m)² + 2 (7m)(8n) + (8n)²]
= [49m² – 112mn + 64n²] + [49m² + 112mn + 64n²]
= 49m² – 112mn + 64n² + 49m² + 112mn + 64n²
= 49m² + 49m² – 112mn + 112mn + 64n² + 64n²
= 98m² + 128n²

Question (iv)
(4m + 5n)² + (5m + 4n)²
Solution:
= [(4m)² + 2 (4m)(5n) + (5n)²] + [(5m)² + 2 (5m)(4n) + (4n)²]
= 16m² + 40mn + 25n² + 25m² + 40mn + 16n²
= 16m² + 25m² + 40mn + 40 mn + 25n² + 16n²
= 41m² + 80mn + 41n²

Question (v)
(2.5p – 1.5q)² – (1.5p – 2.5q)²
Solution:
= [(2.5p)² – 2 (2.5p)(1.5q) + (1.5q)²] – [(1.5p)² – 2 (1.5p)(2.5q) + (2.5q)²]
= [6.25p² – 7.5pq + 2.25q²] – [2.25p² – 7.5pq + 6.25q²]
= 6.25p² – 7.5pq + 2.25q² – 2.25p² + 7.5pq – 6.25q²
= 6.25p² – 2.25p² – 7.5pq + 7.5pq + 2.25q² – 6.25q²
= 4p² – 4q²

Question (vi)
(ab + bc)² – 2ab²c
Solution:
= [(ab)² + 2 (ab)(bc) + (bc)²] – 2ab²c
= a²b² + 2ab²c + b²c² – 2ab²c
= a²b² + 2ab²c – 2ab²c + b²c²
= a²b² + b²c²

Question (vii)
(m² – n²m)² + 2m³n²
Solution:
= [(m²)² – 2 (m²)(n²m)² + (n²m)²] + 2m³n²
= m⁴ – 2 m³n² + n⁴m² + 2 m³ n²
= m⁴ – 2 m³n² + 2 m³n² + n⁴m²
= m⁴ + m²n⁴

5. Show that:

Question (i)
(3x + 7)² – 84x = (3x – 7)²
Solution:
LHS = (3x + 7)² – 84x
= (3x)² + 2(3x)(7) + (7)² – 84x
= 9x² + 42x + 49 – 84x
= 9x² + 42x – 84x + 49
= 9x² – 42x + 49

RHS = (3x – 7)²
= (3x)² – 2(3x)(7) + (7)²
= 9x² – 42x + 49
Thus, LHS = RHS
∴ (3x + 7)² – 84x = (3x – 7)²

Question (ii)
(9p – 5q)² + 180pq = (9p + 5q)²
Solution:
LHS = (9p – 5q)² + 180pq
= (9p)² – 2(9p)(5q) + (5q)² + 180pq
= 81p² – 90pq + 25q² + 180pq
= 81p² – 90pq + 180pq + 25q²
= 81p² + 90pq + 25q²

RHS = (9p + 5q)²
= (9p)² + 2(9p)(5q) + (5q)²
= 81p² + 90pq + 25q²
Thus, LHS = RHS
∴ (9p – 5q)² + 180pq = (9p + 5q)²

Question (iii)
(\(\frac {4}{3}\)m – \(\frac {3}{4}\)n)² + 2mn = \(\frac {16}{9}\)m² + \(\frac {9}{16}\)n²
Solution:
LHS = [\(\frac {4}{3}\)m – \(\frac {3}{4}\)n]² + 2mn
= [(\(\frac {4}{3}\)m)² – 2(\(\frac {4}{3}\)m)(\(\frac {3}{4}\)n) + (\(\frac {3}{4}\)n)²] + 2mn
= \(\frac {16}{9}\)m² – 2mn + \(\frac {9}{16}\)n² + 2mn
= \(\frac {16}{9}\)m² – 2mn + 2mn + \(\frac {9}{16}\)n²
= \(\frac {16}{9}\)m² + \(\frac {9}{16}\)n² = RHS
Thus, LHS = RHS
∴ (\(\frac {4}{3}\)m – \(\frac {3}{4}\)n)² + 2mn = \(\frac {16}{9}\)m² + \(\frac {9}{16}\)n²

Question (iv)
(4pq + 3q)² – (4pq – 3q)² = 48pq²
Solution:
LHS = (4pq + 3q)² – (4pq – 3q)²
= [(4pq)² + 2 (4pq)(3q) + (3q)²] – [(4pq)² – 2 (4pq)(3q) + (3q)²]
= [16p²q² + 24pq² + 9q²] – [16p²q² – 24pq² + 9q²]
= 16p²q² + 24pq² + 9q² – 16p²q² + 24pq² – 9q²
= 16p²q² – 16p²q² + 24pq² + 24pq² + 9q² – 9q²
= 48pq² = RHS
Thus, LHS = RHS
∴ (4pq + 3q)² – (4pq – 3q)² = 48pq²

Question (v)
(a – b) (a + b) + (b – c) (b + c) + (c – a) (c + a) = 0
Solution:
LHS = (a – b)(a + b) + (b – c)(b + c) + (c – a) (c + a)
= (a² – b²) + (b² – c²) + (c² – a²)
= a² – b² + b² – c² + c² – a²
= a² – a² + b² – b² + c² – c²
= 0 = RHS
Thus, LHS = RHS
∴ (a -b)(a + b) + (b- c) (b + c) + (c – a) (c + a) = 0

6. Using identities, evaluate:

Question (i)
71²
Solution:
= (70 + 1)²
= (70)² + 2 (70)(1) + (1)²
[∵ (a + b)² = a² + 2ab + b²]
= 4900 + 140 + 1
= 5041

Question (ii)
99²
Solution:
= (100 – 1)2
= (100)² – 2(100)(1) + (1)²
[∵ (a – b)² – a² – 2ab + b²]
= 10000 – 200 + 1
= 9801

Question (iii)
102²
Solution:
= (100 + 2)²
= (100)² + 2 (100)(2) + (2)²
[∵ (a + b)² = a² + 2ab + b²]
= 10000 + 400 + 4
= 10404

Question (iv)
998²
Solution:
= (1000 – 2)²
= (1000)² – 2 (1000)(2) + (2)²
[∵ (a – b)² = a² – 2ab + b²]
= 1000000 – 4000 + 4
= 996004

Question (v)
5.2²
Solution:
= (5 + 0.2)²
= (5)² + 2 (5)(0.2) + (0.2)²
[∵ (a + b)² = a² + 2ab + b²]
= 25 + 2 + 0.04
= 27 + 0.04
= 27.04

Question (vi)
297 × 303
Solution:
= (300 – 3) × (300 + 3)
= (300)² – (3)²
[∵ (a – b)(a + b) = a² – b²]
= 90000 – 9
= 89991

Question (vii)
78 × 82
Solution:
= (80 – 2) × (80 + 2)
= (80)² – (2)²
[∵ (a – b)(a + b) = a² – b²]
= 6400 – 4
= 6396

Question (viii)
8.9²
Solution:
= (9 – 0.1)²
= (9)² – 2(9)(0.1) + (0.1)²
[∵ (a – b)² = a² – 2ab + b²]
= 81 – 1.8 + 0.01
= 81.01 – 1.8
= 79.21

Question (ix)
10.5 × 9.5
Solution:
= (10 + 0.5) × (10 – 0.5)
= (10)² – (0.5)²
[∵ (a + b)(a – b) = a² – b²]
= 100 – 0.25
= 99.75

7. Using a² – b² = (a + b) (a – b), find:

Question (i)
51² – 49²
Solution:
= (51 + 49) (51 – 49)
= (100) × (2)
= 200

Question (ii)
(1.02)² – (0.98)²
Solution:
= (1.02 + 0.98) (1.02 – 0.98)
= (2.0) × (0.04)
= 0.08

Question (iii)
153² – 147²
Solution:
= (153 + 147) (153 – 147)
= (300) × (6)
= 1800

Question (iv)
12.1² – 7.9²
Solution:
= (12.1 + 7.9) (12.1 – 7.9)
= 20 × 4.2
= 84

8. Using (x + a)(x + b) = x² + (a + b) x + ab, find:

Question (i)
103 × 104
Solution:
= (100 + 3) × (100 + 4)
= (100)² + (3 + 4) × 100 + (3)(4)
= 10000 + 700 + 12
=10712

Question (ii)
5.1 × 5.2
Solution:
= (5 + 0.1) (5 + 0.2)
= (5)² + (0.1 + 0.2) × 5 + (0.1)(0.2)
= 25 + (0.3) × 5 + 0.02
= 25 + 1.5 + 0.02
= 26.52

Question (iii)
103 × 98
Solution:
= (100 + 3) (100-2)
= (100)² + (3 – 2) 100 + (3)(-2)
= 10000 + 100 – 6
= 10094

Question (iv)
9.7 × 9.8
Solution:
= (10 – 0.3) (10 – 0.2)
= (10)² + [(-0.3) + (-0.2)] 10 + (-0.3) (-0.2)
= 100 + [-0.5] × 10 + 0.06
= 100 – 5 + 0.06
= 95.06

Punjab State Board PSEB 8th Class Maths Book Solutions Chapter 8 Comparing Quantities Ex 8.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Maths Chapter 8 Comparing Quantities Ex 8.1

1. Find the ratio of the following.

Question (a).
Speed of a cycle 15 km per hour to the speed of scooter 30 km per hour.
Solution:
Speed of a cycle = 15 km/h
Speed of a scooter = 30 km / h
∴ Ratio of the speed of a cycle to the speed of a scooter
= \(\frac{15 \mathrm{~km} / \mathrm{h}}{30 \mathrm{~km} / \mathrm{h}}\)
= \(\frac {1}{2}\)
= 1 : 2

Question (b).
5 m to 10 km
Solution:
[Note : Unit of both quantities should be same.]
1 km = 1000 m
∴ 10 km = 10 × 1000 m
= 10,000 m
∴ Ratio of 5 m to 10 km = \(\frac{5 \mathrm{~m}}{10 \mathrm{~km}}\)
= \(\frac{5 \mathrm{~m}}{10000 \mathrm{~m}}\)
= \(\frac{1}{2000}\)
= 1 : 2000

Question (c).
50 paise to ₹ 5
Solution:
[Note : Unit of both quantities should be same.]
₹ 1 = 100 paise
∴ ₹ 5 = 500 paise
∴ Ratio of 50 paise to ₹ 5 = \(\frac{50 \text { paise }}{₹ 5}\)
= \(\frac{50 \text { paise }}{500 \text { paise }}\)
= \(\frac{1}{10}\)
= 1 : 10

2. Convert the following ratios to percentages.

Question (a).
3 : 4
Solution:
Given ratio = 3 : 4
∴ Percentage = (\(\frac{3}{4}\) × 100) %
= (3 × 25) %
= 75 %

Question (b).
2 : 3
Solution:
Given ratio = 2 : 3
∴ Percentage = (\(\frac{2}{3}\) × 100) %
= (\(\frac{200}{3}\)) %
= 66 \(\frac{2}{3}\)%

3. 72% of 25 students are interested in Mathematics. How many are not interested in Mathematics?
Solution:
Total number of students = 25
Students interested in Mathematics = 72%
∴ Students who are not interested in Mathematics = (100 – 72) %
= 28 %
Number of students who are not interested in Mathematics = 28% of 25
= \(\frac{28}{100}\) × 25
= \(\frac{28}{4}\)
= 7
Thus, 7 students are not interested in Mathematics.

4. A football team won 10 matches out of the total number of matches they played. If their win percentage was 40, then how many matches did they play in all ?
Solution:
Number of matches won by the football team = 10
Let x matches be played by the team.
∴ 40% of x = 10
∴ \(\frac{40}{100}\) × x = 10
∴ x = \(\frac{10 \times 100}{40}\)
= 25
Thus, the football team played 25 matches in all.

5. If Chameli had ₹ 600 left after spending 75% of her money, how much did she have in the beginning?
Solution:
Let Chameli had in the beginning ₹ x
Percentage of money spent by Chameli = 75 %
Percentage of money left with Chameli = (100 – 75)%
= 25%
But money left = ₹ 600 (Given)
∴ 25% of x = 600
∴ \(\frac{25}{100}\) × x = 600
∴ x = \(\frac{600 \times 100}{25}\)
∴ x = 2400
Thus, Chameli had ₹ 2400 in the beginning.

6. If 60% people in a city like cricket, 30% like football and the remaining like other games, then what per cent of the people like other games? If the total number of people is 50 lakh, find the exact number who like each type of game.
Solution:
Percentage of people who like cricket = 60 %
Percentage of people who like football = 30 %
∴ Percentage of people who like other games = [ 100 – (60 + 30)]%
= (100 – 90)%
= 10 %
Total number of people = 50,00,000 (Given)
Now,
People who like cricket
= 60% of 50,00,000
= \(\frac {1}{2}\) × 50,00,000
= 60 × 50000
= 3000000
= 30 lakh

People who like football
= 30% of 5000000
= \(\frac {30}{100}\) × 5000000
= 30 × 50000
= 1500000
= 15 lakh

People who like other games
= 10% of 5000000
= \(\frac {10}{100}\) × 5000000
= 500000
= 5 lakh
Thus, number of people who like
cricket = 30 lakh,
football = 15 lakh
and other games = 5 lakh