This PSEB 6th Class Science Notes Chapter 4 ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਬਣਾਉਣਾ will help you in revision during exams.
PSEB 6th Class Science Notes Chapter 4 ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਬਣਾਉਣਾ
→ ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਵਜੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਪੁੰਜ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਜਗਾ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ।
→ ਸਾਡੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਦਾਰਥ ਇਸ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਮੱਗਰੀਆ ਸਪੇਸ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਪੁੰਜ ਹੈ ।
→ ਪਿਆਰ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀ, ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸਿਗਨਲ ਊਰਜਾ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਮਹੱਤਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।
→ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁੱਝ ਪਦਾਰਥ ਇੱਕ ਪਦਾਰਥ ਦੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਦਕਿ ਦੂਸਰੇ ਇੱਕ ਜਾਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
→ ਪਰਮਾਣੁ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
→ ਅਸੀਂ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੁਆਰਾ ਘਿਰੇ ਹੋਏ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਆਕਾਰ, ਸ਼ਕਲਾਂ, ਰੰਗ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
→ ਕੁੱਝ ਆਰਟੀਕਲਜ਼ (ਲੇਖ) ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀਆਂ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇੱਥੇ ਕੁੱਝ ਲੇਖ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਨ | ਜੋ ਸਮਾਨ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
→ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਿਸਮਾਂ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਇਹ ਬਿਹਤਰ ਹੈ ਜੇ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਰਗੀਕਰਨ | ਕਰੀਏ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਵੱਖਰੇ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ-ਆਕਾਰ, ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ।
→ ਇੱਕ ਸਮੱਗਰੀ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਸਾਧਾਰਨ ਰਚਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀਆਂ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬਣਤਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
→ ਮੱਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
→ ਕੁੱਝ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀਆਂ ਇੱਕੋ-ਜਿਹੀਆ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਦੀਆਂ ਵੱਖਰੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ !
→ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲਣ ਵੇਲੇ ਕੁੱਝ ਪਦਾਰਥ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਲੋਪ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਪਦਾਰਥ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
→ ਕੁੱਝ ਪਦਾਰਥ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲਣ ਵੇਲੇ ਅਲੋਪ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ । ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਪਦਾਰਥ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
→ ਕੁੱਝ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਦਿੱਖ ਚਮਕੀਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਸਟਰਸ (ਕਮਜ਼ੋਰ) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
→ ਕੁੱਝ ਵਸਤੂਆਂ ਵਿੱਚ ਚਮਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਾਨ-ਲਸਟਰਸ (ਗੈਰ-ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
→ ਕੁੱਝ ਪਦਾਰਥ ਸਖ਼ਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਠੋਰ ਪਦਾਰਥ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
→ ਉਹ ਵਸਤੂਆਂ ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਆਰ-ਪਾਰ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਵਸਤੂਆਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
→ ਕੁੱਝ ਵਸਤੂਆਂ ਵਿਚੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਆਰ-ਪਾਰ ਨਹੀਂ ਲੰਘ ਸਕਦਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਅਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
→ ਕੁੱਝ ਵਸਤੂਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਲੰਘ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਲਪ-ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
→ ਕੁੱਝ ਤਰਲ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੁਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਣ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਤਰਲ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
→ ਕੁੱਝ ਤਰਲ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਘੁਲਦੇ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਤਰਲ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
→ ਕੁੱਝ ਤਰਲ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ਤੇ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਰਲਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
→ ਪਦਾਰਥ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀ ਯੂਨਿਟ ਵਾਲੀਅਮ ਪੁੰਜ ਨੂੰ ਘਣਤਾ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
→ ਜੇ ਕੋਈ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਪਦਾਰਥ ਪਾਣੀ ਨਾਲੋਂ ਘਣਤਾ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਡੁੱਬ ਜਾਵੇਗਾ ।
→ ਜੇ ਕੋਈ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਪਦਾਰਥ ਪਾਣੀ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਘਣਤਾ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਤੈਰ ਜਾਵੇਗਾ ।
→ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਜੋੜੀ ਵਿਚੋਂ, ਉੱਚ ਘਣਤਾ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਹੇਠਲੀ ਪਰਤ ਤੋਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨੀਵੀ ਨੂੰ ਘਣਤਾ ਵਾਲਾ ਉੱਪਰਲੀ ਪਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗਾ ।
ਕੁੱਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
- ਮੀਸੀਬਲ-ਜਿਹੜੇ ਤਰਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਘੁਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੀਸੀਬਲ ਤਰਲ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ !
- ਇਮੀਸੀਬਲ-ਜਿਹੜੇ ਤਰਲ ਘੁਲਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਮੀਸੀਬਲ ਤਰਲ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
- ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ-ਉਹ ਠੋਸ ਪਦਾਰਥ ਜੋ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਤਰਲ ਵਿੱਚ ਘੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਪਦਾਰਥ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
- ਅਘੁਲਣਸ਼ੀਲ-ਉਹ ਠੋਸ ਪਦਾਰਥ ਜੋ ਕਿਸੇ ਤਰਲ ਵਿੱਚ ਘੁਲਦੇ ਨਹੀਂ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਅਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਪਦਾਰਥ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
- ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ-ਉਹ ਵਸਤੂਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਰ-ਪਾਰ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਵਸਤੂਆਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
- ਅਪਾਰਦਰਸ਼ੀ-ਉਹ ਵਸਤੂਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਰ-ਪਾਰ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਵਸਤੂਆਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
- ਅਲਪ-ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ-ਉਹ ਵਸਤੂਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਲੰਘ ਸਕਦਾ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਲਪ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
- ਚਮਕ-ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਚਮਕ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਚਮਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
- ਪਰਮਾਣੂ-ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਹਿੱਸਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਦਾਰਥ ਦਾ, ਜਿਸਨੂੰ ਪਰਮਾਣੂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
- ਬਣਾਵਟ-ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਬਣਾਵਟ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਕਠੋਰ-ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਪਦਾਰਥ ਸੰਕੁਚਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ।
- ਘਣਤਾ-ਪਦਾਰਥ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀ ਯੂਨਿਟ ਵਾਲੀਅਮ ਪੁੰਜ ਨੂੰ ਘਣਤਾ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।