Class 10

Punjab State Board PSEB 10th Class Maths Book Solutions Chapter 1 ਵਾਸਤਵਿਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ Ex 1.4 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 10 Maths Chapter 1 ਵਾਸਤਵਿਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ Exercise 1.4

1. ਬਿਨਾਂ ਲੰਬੀ ਵੰਡ ਕਿਰਿਆ ਕਰਦਿਆਂ ਦੱਸੋ ਕਿ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਪਰਿਯ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸਾਰ ਸ਼ਾਂਤ ਹਨ ਜਾਂ ਅਸ਼ਾਂਤ ਆਵਰਤੀ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
\(\frac{13}{3125}\)
ਉੱਤਰ:
ਮੰਨ ਲਉ x = \(\frac{13}{3125}\) …. (1)
(1) ਦੀ x = \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ
ਇੱਥੇ p = 13 ਅਤੇ q = 3125
q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 3125 = 5 × 5 × 5 × 5
= 5⁵ × 2⁰
ਜੋ ਕਿ 2ⁿ × 5^m ਦੇ ਰੂਪ ਦਾ ਹੈ ।
ਜਿੱਥੇ n = 0, m = 5
ਜੋ ਕਿ ਗੈਰ ਰਿਣਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ ।
∴ x = \(\frac{13}{3125}\) ਦਾ ਸ਼ਾਤ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸ਼ਾਰ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
\(\frac{17}{8}\)
ਉੱਤਰ:
ਮੰਨ ਲਉ x = \(\frac{17}{8}\) …. (1)
(1) ਦੀ x = \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ ।
ਇੱਥੇ p = 17 ਅਤੇ q = 8
q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 8 = 2 × 2 × 2 = 2³
= 2³ × 5⁰
ਜੋ ਕਿ 2ⁿ × 5^m ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੈ ।
ਜਿੱਥੇ n = 3, m = 0 ਹੈ ।
ਇਹ ਗੈਰ ਰਿਣਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ ।
∴ x = \(\frac{17}{8}\) ਜਿਸਦਾ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸਾਰ ਸ਼ਾਂਤ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
\(\frac{64}{455}\)
ਉੱਤਰ:
ਮੰਨ ਲਓ x = \(\frac{64}{455}\) …….. (1)
ਦੀ x = \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ
ਇੱਥੇ p = 64, q = 455 ਹੈ ।
q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 455 = 5 × 7 × 13
ਜੋ ਕਿ 2ⁿ × 5^m ਦੇ ਰੂਪ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
∴ x = \(\frac{64}{455}\) ਦਾ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸਾਰ ਅਸ਼ਾਂਤ ਆਵਰਤੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
\(\frac{15}{1600}\)
ਉੱਤਰ:
ਮੰਨ ਲਉ x = \(\frac{15}{1600}\) …. (1)
(1) ਦੀ x = \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ ।
ਇੱਥੇ p = 15 ਅਤੇ q = 1600
q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 600 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 5 × 5
= 2⁶ × 5²
ਜੋ ਕਿ 2ⁿ × 5^m ਦੇ ਰੂਪ ਹੈ ।
ਜਿੱਥੇ n = 6, m = 2
ਇਹ ਗੈਰ ਰਿਣਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ ।
∴ x = \(\frac{15}{1600}\) ਛਚ ਦਾ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸਾਰ ਸ਼ਾਂਤ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
\(\frac{29}{343}\)
ਉੱਤਰ:
ਮੰਨ ਲਓ x = \(\frac{29}{343}\) …..(1)
(1) ਦੀ x = \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ
ਜਿੱਥੇ p = 29 ਅਤੇ q = 343
q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ = 343
= 7 × 7 × 7 = 7³
ਜੋਕਿ 2ⁿ × 5^m ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
∴ x = \(\frac{29}{343}\) ਦਾ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸਾਰ ਅਸ਼ਾਂਤ ਆਵਰਤੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vi).
\(\frac{23}{2^{3} 5^{2}}\)
ਉੱਤਰ:
ਮੰਨ ਲਓ x = \(\frac{23}{2^{3} 5^{2}}\) …… (1)
(1) ਦੀ x = \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ ।
ਇੱਥੇ p = 23 ਅਤੇ q = 2³5²
q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2³5² ਜੋ ਕਿ 2ⁿ × 5^m ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ n = 3, m = 2 ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਗੈਰ ਰਿਣਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ ।
∴ x = \(\frac{23}{2^{3} 5^{2}}\) ਦਾ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸਾਰ ਸ਼ਾਂਤ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vii).
\(\frac{129}{2^{2} 5^{7} 7^{5}}\)
ਉੱਤਰ:
ਮਨ ਲਓ x = \(\frac{129}{2^{2} 5^{7} 7^{5}}\) … (1)
(1) ਦੀ x = \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ
ਇੱਥੇ p = 129 ਅਤੇ 1 = 2² 5⁷ 7⁵
q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2² 5⁷ 7⁵
ਜੋ ਕਿ 2ⁿ × 5^m ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
∴ x = \(\frac{129}{2^{2} 5^{7} 7^{5}}\) ਦਾ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸਾਰ ਅਸ਼ਾਂਤ ਆਵਰਤੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (viii)
\(\frac{6}{15}\)
ਉੱਤਰ:
ਮੰਨ ਲਓ x = \(\frac{6}{15}\) = \(\frac{2}{5}\) …..(1)
(1) ਦਾ x = \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ ।
ਇੱਥੇ p = 2, q = 5
q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ 5 = 2⁰ × 5¹
ਜੋ ਕਿ 2ⁿ × 5^m ਦੇ ਰੂਪ ਦਾ ਹੈ ।
ਜਿੱਥੇ n = 0, m = 1 ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਗੈਰ ਰਿਣਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ ।
∴ x = \(\frac{6}{15}\) ਦਾ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸਾਰ ਸ਼ਾਂਤ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ix)
\(\frac{35}{50}\)
ਉੱਤਰ:
ਮੰਨ ਲਓ x = \(\frac{35}{50}\) = \(\frac{7}{10}\) …..(1)
(1) ਦੀ x = \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ ।
ਇੱਥੇ p = 7, q = 10
q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ = 10 = 2 × 5 = 2¹ × 5¹
ਜਿੱਥੇ 2ⁿ × 5^m ਦੇ ਰੂਪ ਹੈ ।
ਜਿੱਥੇ n = 1, m = 1 ਦੋਨੋਂ ॥ ਅਤੇ ਅ ਗੈਰ ਰਿਣਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ ।
∴ x = \(\frac{35}{50}\) ਜੋ ਦਾ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸ਼ਾਰ ਸ਼ਾਂਤ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (x).
\(\frac{77}{210}\)
ਉੱਤਰ:
ਮੰਨ ਲਉ x = \(\frac{77}{210}\) = \(\frac{11}{30}\) …..(1)
(1) ਦੀ x = \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ ।
ਜਿੱਥੇ p = 11, q = 30
q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ = 30 = 2 × 3 × 5
ਜੋਕਿ 2ⁿ × 5^2m ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹਨ ।
∴ x = \(\frac{77}{210}\) ਦਾ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸਾਰ ਅਸ਼ਾਂਤ ਆਵਰਤੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਉੱਪਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦੇ ਉਹਨਾਂ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਦਸ਼ਮਲਵ ਵਿਸਤਾਰ ਵਿਚ ਲਿਖੋ ਜੋ ਸ਼ਾਂਤ ਹਨ ।
ਹੱਲ:
(i) ਮੰਨ ਲਉ x = \(\frac{13}{3125}\) …. (1)
(1) ਦਾ x = \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰਨ ਤੇ।
ਜਿੱਥੇ p = 13, q = 3125
q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ = 3125 = 5 × 5 × 5 × 5 × 5
= 5⁵ × 2⁰
ਜੋ ਕਿ 2ⁿ × 5^m ਦੇ ਰੂਪ ਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ n = 0, m = 5 ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਗੈਰ ਰਿਣਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ ।
∴ x = \(\frac{13}{3125}\) ਦਾ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸਾਰ ਸ਼ਾਂਤ ਹੈ ।
ਦਸ਼ਮਲਵ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ

[∵ ਅਸੀਂ ਹਰ ਨੂੰ 10 ਦੀ ਕੋਈ ਘਾਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ 25 ਨਾਲ ਗੁਣਾ ਅਤੇ ਭਾਗ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ]

x = 0.00416

(ii) ਮੰਨ ਲਉ x = \(\frac{17}{8}\) …… (1)
(1) ਦਾ x = \(\frac{p}{q}\) ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰਨ ਤੇ
ਇੱਥੇ p = 17, q = 8
q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨ ਖੰਡ = 8 = 2 × 2 × 2
= 2³ × 5⁰
ਜੋਕਿ 2ⁿ x 5^m ਦੇ ਰੂਪ ਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ n = 3, m = 0 ਅਤੇ ਇਹ ਗੈਰ ਰਿਣਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ ।
∴ x = \(\frac{17}{8}\) ਦਾ ਸ਼ਾਂਤ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
ਦਸ਼ਮਲਵ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ

[ਅਸੀਂ ਹਰ ਨੂੰ 10 ਦੀ ਕੋਈ ਘਾਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, 53 ਦੇ ਨਾਲ ਗੁਣਾ ਅਤੇ ਭਾਗ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ]

(iii) ਮੰਨ ਲਓ x = \(\frac{64}{455}\) ……..(1)
(1) ਦੀ x = \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ
ਇੱਥੇ p = 64, q = 455
q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 455 = 5 × 7 × 13
ਜੋ ਕਿ 2ⁿ × 5^m ਦੇ ਰੂਪ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
∴ x = \(\frac{64}{455}\) ਦਾ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸਾਰ ਅਤ ਆਵਰਤੀ ਹੈ ।

(iv) ਮੰਨ ਲਉ x = \(\frac{15}{1600}\) ….(1)
(1) ਦੀ x = \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰਨ ਤੇ
ਇੱਥੇ p = 15, q = 1600
q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 1600 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 5 × 5
= 2⁶ × 5²
ਜੋ ਕਿ 2ⁿ × 5^m ਦੇ ਰੂਪ ਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ n = 6, m = 2 ਅਤੇ ਇਹ ਗੈਰ ਰਿਣਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ ।
∴ x = \(\frac{15}{1600}\) ਦਾ ਸ਼ਾਂਤ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸਾਰ ਹੈ ।
ਦਸ਼ਮਲਵ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ

[ਹਰ ਨੂੰ 10 ਦੀ ਘਾਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ 5⁴ ਨਾਲ ਗੁਣਾ ਅਤੇ ਭਾਗ ਕਰਨ ਤੇ]

= 0.009375
ਦਸ਼ਮਲਵ ਰੂਪ ਵਿੱਚ
x = \(\frac{15}{1000}\) = 0.009375

(v) ਮੰਨ ਲਓ x = \(\frac{29}{343}\) …. (1)
(1) ਦੀ x = \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ।
ਇੱਥੇ p = 29 ਅਤੇ q = 343 = 7 × 7 × 7 = 7³
ਜੋ ਕਿ 2ⁿ × 5^m ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
∴ x = \(\frac{29}{343}\) ਦਾ ਅਸ਼ਾਂਤ ਆਵਰਤੀ ਸ਼ਮਲਵ ਯਾਰ ਹੋਵੇਗਾ ।

(vi) ਮੰਨ ਲਓ x = \(\frac{23}{2^{3} 5^{2}}\) …. (1)
(1) ਦੀ x = \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ
ਇੱਥੇ p = 23 ਅਤੇ q = 2³5²
q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2³ × 5² ਜੋਕਿ 2ⁿ × 5^m ਦੇ ਰੂਪ ਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ n = 3 ਅਤੇ m = 2 ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਗੈਰ ਰਿਣਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ ।
∴ x = \(\frac{23}{2^{3} 5^{2}}\) ਡਣ ਦਾ ਸ਼ਾਂਤ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸਾਰ ਹੈ।
ਦਸ਼ਮਲਵ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ

ਦਸ਼ਮਲਵ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ,
x = \(\frac{23}{2^{3} 5^{2}}\) = 0.115

(vii) ਮੰਨ ਲਓ x = \(\frac{129}{2^{2} 5^{7} 7^{5}}\) …. (1)
(1) ਦੀ x = \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ
ਜਿੱਥੇ p = 129 ਅਤੇ q = 2² × 5⁷ × 7⁵
q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 2² × 5⁷ × 7⁵
ਜੋ ਕਿ 2ⁿ × 5^m ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
∴ x = \(\frac{129}{2^{2} 5^{7} 7^{5}}\) ਦਾ ਇੱਕ ਅਸ਼ਾਂਤ ਆਵਰਤੀ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸਾਰ ਹੈ ।

(viii) ਮੰਨ ਲਓ x = \(\frac{6}{15}\) = \(\frac{2}{5}\) ….. (1)
(i) ਦਾ x = \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ
ਇੱਥੇ p = 2, q = 5
ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 5 = 2⁰ × 5¹
ਜੋ ਕਿ 2ⁿ × 5^m ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ ਜਿੱਥੇ n = 0, m = 1
∴ x = \(\frac{6}{15}\) ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਾਂਤ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸਾਰ ਹੈ ।
ਦਸ਼ਮਲਵ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ,

ਦਸ਼ਮਲਵ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ,
x = \(\frac{6}{15}\) = 0.4.

(ix) ਮੰਨ ਲਓ x = \(\frac{35}{50}\) = \(\frac{7}{10}\) …… (1)
(1) ਦੀ x = \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ,
ਜਿੱਥੇ p = 7, q = 10
q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 10 = 2¹ × 5¹
ਜੋ ਕਿ 2ⁿ × 5^m ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ ਜਿੱਥੇ n = 1, m = 1 ਹੈ ।
ਅਤੇ n ਅਤੇ m ਦੋਨੋਂ ਹੀ ਰਿਣਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ ।
∴ x = \(\frac{7}{10}\) ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਾਂਤ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸਾਰ ਹੈ ।
ਦਸ਼ਮਲਵ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ

ਇਸ ਲਈ ਦਸ਼ਮਲਵ ਰੂਪ ਵਿਚ,
x = 0.7.

(x) ਮੰਨ ਲਓ x = \(\frac{77}{210}\) = \(\frac{11}{30}\) …. (1)
(1) ਦੀ x = \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ ।
ਇੱਥੇ p = 11, q = 30
q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 30 = 2 × 3 × 5
ਜੋ ਕਿ 2ⁿ × 5^m ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
∴ x = \(\frac{77}{210}\) ਦਾ ਅਸ਼ਾਂਤ ਆਵਰਤੀ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਸਾਰ ਹੈ ।

3. ਕੁੱਝ ਵਾਸਤਵਿਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਦਸ਼ਮਲਵ ਵਿਸਤਾਰ ਹੇਠਾਂ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਹਨ । ਹਰ ਇੱਕ ਸਥਿਤੀ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰੋ ਕਿ ਇਹ ਸੰਖਿਆ ਪਰਿਮੇਯ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ । ਜੇਕਰ ਇਹ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ਅਤੇ \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਰੂਪ ਦੀ ਹੈ ਤਾਂ q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹੋ ?

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
43.123456789
ਉੱਤਰ:
ਮੰਨ ਲਓ x = 43.123456789 …(1)
ਇਸ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ x ਇਕ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ਹੁਣ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚੋਂ ਦਸ਼ਮਲਵ ਹਟਾਉਣ ਤੇ
∴ x = \(\frac{43123456789}{1000000000}\)
⇒ x = \(\frac{43123456789}{10^{9}}\) ….(2)
(2) ਦਾ x \(\frac{p}{q}\) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਇਕ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ p = 43123456789 ਅਤੇ q = 10⁹
ਹੁਣ q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ = 10⁹ = (2 × 5)⁹
⇒ q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ 2⁹ × 5⁹ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
0.120120012000120000……
ਉੱਤਰ:
ਮੰਨ ਲਓ x = 0.120120012000120000
ਸੰਖਿਆ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇਕ ਅਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
\(43 . \overline{123456789}\)
ਉੱਤਰ:
ਮੰਨ ਲਓ = \(43 . \overline{123456789}\) ….. (1)
ਸੰਖਿਆ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇਕ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਅਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਆਵਰਤੀ ਦਸ਼ਮਲਵ ਹੈ ।
ਇਹ ਦੱਸਣ ਲਈ ਕਿ (1) \(\frac{p}{q}\) ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ ।
(1) ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ 10⁹ ਨਾਲ ਗੁਣਾ ਕਰਨ ਤੇ
109⁹ x = 43123456789.123456789 ……. (2)
(1) ਅਤੇ (2) ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।

ਜੋ ਕਿ \(\frac{p}{q}\) ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ ।
⇒ x = \(\frac{4791495194}{111111111}\)
ਇਹ p = 4791495194
q = 111111111
⇒ x = \(\frac{4791495194}{3^{2}(12345679)}\)
ਇਸ ਲਈ q ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ 3² (12345679) ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 10th Class Maths Book Solutions Chapter 1 ਵਾਸਤਵਿਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ Ex 1.3 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 10 Maths Chapter 1 ਵਾਸਤਵਿਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ Exercise 1.3

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਿੱਧ ਕਰੋ ਕਿ \(\sqrt {5}\) ਇੱਕ ਅਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
ਹੱਲ:
ਮੰਨ ਲਉ ਕਿ \(\sqrt {5}\) ਇਕ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਦੋ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ , ਅਤੇ s (s ≠ 0)
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ \(\sqrt {5}\) = \(\frac{r}{s}\) ਹੋਵੇ ।
ਮੰਨ ਲਓ r ਅਤੇ s ਦਾ 1 ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਵੀ | ਗੁਣਨਖੰਡ ਹੋ ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਗ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
\(\sqrt {5}\) = \(\frac{a}{b}\) ਜਿਥੇ a ਅਤੇ b, (b ≠ 0) ਸਹਿਅਭਾਜ ਹਨ ।
⇒ b\(\sqrt {5}\) = a
ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਵਰਗ ਕਰਨ ਤੇ
⇒ (b\(\sqrt {5}\))² = a²
⇒ b²(\(\sqrt {5}\))² = a²
⇒ 5b² = a² …… (1)
∴ 5, a² ਨੂੰ ਭਾਗ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
ਪ੍ਰਮੇਯ ਅਨੁਸਾਰ ਇਕ ਅਭਾਜ ਸੰਖਿਆ ‘p’, a² ਨੂੰ ਭਾਗ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ‘p’, a ਜਿੱਥੇ a ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ਨੂੰ ਵੀ ਭਾਗ ਕਰਦੀ ਹੈ ।
⇒ 5, 4 ਨੂੰ ਵੀ ਭਾਗ ਕਰਦਾ ਹੈ .. …. (2)
ਇਸ ਲਈ a = 5c ਜਿੱਥੇ c ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
a ਦਾ ਮੁੱਲ ਰੱਖਣ ਤੇ (1)
5b² = (5c)²
5b² = 25c²
b² = 5c²
ਜਾਂ 5c² = b²
⇒ 5, b² ਨੂੰ ਵੀ ਇਹ ਭਾਗ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
[∵ ਮੇਯ ਅਨੁਸਾਰ ਇਕ ਅਭਾਜ ਸੰਖਿਆ “p”, a² ਨੂੰ ਭਾਗ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ‘p’, a ਜਿੱਥੇ a ਦਾ ਇਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ਨੂੰ ਵੀ ਭਾਗ ਕਰਦਾ ਹੈ ,
⇒ 5, b ਨੂੰ ਵੀ ਵਿਭਾਜਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ । …. (3)
(2) ਅਤੇ (3) ਤੋਂ a ਅਤੇ b ਦਾ ਇੱਕ ਗੁਣਨਖੰਡ 5 ਹੈ ।
ਪਰੰਤੂ ਇਹ ਸੋਚ ਗ਼ਲਤ ਹੈ ਕਿ a ਅਤੇ b ਵਿਭਾਜਿਤ ਹਨ ਭਾਵ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ 1 ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਗੁਣਨਖੰਡ ਵੀ ਹੈ ।
∴ ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਕਿ \(\sqrt {5}\) ਇੱਕ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ਗਲਤ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ \(\sqrt {5}\) ਇਕ ਅਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਿੱਧ ਕਰੋ ਕਿ 3 + 2\(\sqrt {5}\) ਦੀ ਇਕ ਅਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
ਹੱਲ:
ਮੰਨ ਲਉ ਕਿ 3 + 2\(\sqrt {5}\) ਇੱਕ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
∴ ਅਸੀਂ ਦੋ ਸਹਿ ਅਭਾਜ ਸੰਖਿਆਵਾਂ a ਅਤੇ b ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜਿੱਥੇ a ਅਤੇ b (b ≠ 0) ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ ।
3 + 2\(\sqrt {5}\) = \(\frac{a}{b}\)
∴ \(\frac{a}{b}\) – 3 = 2\(\sqrt {5}\)

= ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ
ਇਸ ਲਈ (1) ਤੋਂ \(\sqrt {5}\) ਇੱਕ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
ਪਰ ਇਹ ਇਸ ਤੱਥ ਦੇ ਉੱਲਟ ਹੈ ਕਿ \(\sqrt {5}\) ਇਕ ਅਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
∴ ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਗ਼ਲਤ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ 3 + 2\(\sqrt {5}\) ਇਕ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।

3. ਸਿੱਧ ਕਰੋ ਕਿ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਅਪਰਿਮੇਯ ਹਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
\(\frac{1}{\sqrt{2}}\)
ਉੱਤਰ:
\(\frac{1}{\sqrt{2}}\) = \(\frac{1}{\sqrt{2}}\) × \(\frac{1}{\sqrt{2}}\)
= \(\frac{1}{\sqrt{2}}\) = \(\frac{\sqrt{2}}{2}\)
ਮੰਨ ਲਉ ਕਿ \(\frac{\sqrt{2}}{2}\) ਇੱਕ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
∴ ਅਸੀਂ ਦੋ ਸਹਿ ਅਭਾਜ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ a ਅਤੇ b (b ≠ 0) ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ।
⇒ \(\frac{\sqrt{2}}{2}\) = \(\frac{a}{b}\)
⇒ \(\sqrt {2}\) = \(\frac{2a}{b}\) ………(1)
ਕਿਉਂਕਿ ਦੋ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਭਾਗਫਲ ਇੱਕ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ \(\frac{2a}{b}\) = ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ
∴ (1) ਤੋਂ \(\sqrt {2}\) ਵੀ ਇਕ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
ਪਰ ਇਹ ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਹੈ ਕਿ \(\sqrt {2}\) ਇਕ ਅਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
∴ ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਗ਼ਲਤ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ \(\frac{1}{\sqrt{2}}\) ਇਕ ਅਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
7\(\sqrt {5}\)
ਉੱਤਰ:
7\(\sqrt {5}\)
ਮੰਨ ਲਉ 7\(\sqrt {5}\) ਇਕ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
∴ ਅਸੀਂ ਦੋ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ a ਅਤੇ b (b ≠ 0) ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ
7\(\sqrt {5}\) = \(\frac{a}{b}\)
⇒ 7b\(\sqrt {5}\) = a
⇒ \(\sqrt {5}\) = \(\frac{a}{7b}\) ….. (1)
ਕਿਉਂਕਿ a, 7 ਅਤੇ ੪ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਦੋ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਭਾਗਫਲ ਵੀ ਇੱਕ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
∴ \(\frac{a}{7b}\) = ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ
∴ (1) ਤੋਂ \(\sqrt {5}\) = ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ
ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਤੱਥ ਦੇ ਉਲਟ ਹੈ ਕਿ \(\sqrt {5}\) ਇਕ ਅਪਰਿਮੇਯ ਖਿਆ ਹੈ ।
∴ ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਗਲਤ ਹੈ ।
∴ 7\(\sqrt {5}\) ਇਕ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
6 + \(\sqrt {2}\)
ਉੱਤਰ:
6 + \(\sqrt {2}\)
ਮੰਨ ਲਉ ਕਿ 6 + \(\sqrt {2}\) ਇੱਕ ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
∴ ਅਸੀਂ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਸਹਿਅਭਾਜ ਸੰਖਿਆਵਾਂ a ਅਤੇ b (b ≠ 0) ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ
6 + \(\sqrt {2}\) = \(\frac{a}{b}\)
∴ \(\frac{a}{b}\) – 6 = \(\sqrt {2}\)
\(\sqrt {2}\) = \(\frac{a-6b}{b}\) ………(1)
ਕਿਉਂਕਿ a ਅਤੇ 6 ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ ।

ਇਸ ਲਈ (1) ਤੋਂ
\(\sqrt {2}\) = ਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ
ਪਰੰਤੂ ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਕਥਨ ਦੇ ਉਲਟ ਹੈ ਕਿ \(\sqrt {2}\) ਇਕ ਅਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
∴ ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਗ਼ਲਤ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ 6 + \(\sqrt {2}\) ਇਕ ਅਪਰਿਮੇਯ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 10th Class Agriculture Book Solutions Chapter 8 ਖੇਤੀ ਆਧਾਰਿਤ ਉਦਯੋਗਿਕ ਧੰਦੇ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 10 Agriculture Chapter 8 ਖੇਤੀ ਆਧਾਰਿਤ ਉਦਯੋਗਿਕ ਧੰਦੇ

Agriculture Guide for Class 10 PSEB ਖੇਤੀ ਆਧਾਰਿਤ ਉਦਯੋਗਿਕ ਧੰਦੇ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ
(ੳ) ਇੱਕ-ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਘਰੇਲੂ ਪੱਧਰ ਤੇ ਕਿਹੜੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦਾ ਸੁਕਾ ਕੇ ਪਾਊਡਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਹਲਦੀ, ਮਿਰਚਾਂ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਖੇਤੀ ਆਧਾਰਿਤ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਕਿੱਥੇ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਐਗਰੋ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਲੱਗਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੋਈ ਦੋ ਚਾਰ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਿੰਨੀ ਚਾਵਲ ਮਿੱਲ, ਛੋਟੀ ਆਟਾ ਚੱਕੀ, ਗਰਾਈਂਡਰ, ਪੇਂਜਾ, ਕੋਹਲੂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮੈਂਥੇ ਦਾ ਤੇਲ ਕਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਮੈਂਥੇ ਦਾ ਤੇਲ ਕੀ-ਕੀ ਕੰਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦਵਾਈਆਂ, ਇਤਰ, ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਦਾ ਸਮਾਨ ਆਦਿ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਇੱਕ ਕੁਇੰਟਲ ਗੰਨਾ ਪੀੜ ਕੇ ਕਿੰਨਾ ਗੁੜ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
10-12 ਕਿਲੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਦਾਣਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਟਾਈ ਉਪਰੰਤ ਕਿੰਨਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
10%.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੋਰ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿਸੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਧੰਦੇ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕੋਈ ਵੀ ਧੰਦਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੁੱਢਲੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦੌਰਾਨ 100 ਕਿਲੋ ਕੱਚੀ ਹਲਦੀ ਤੋਂ ਕਿੰਨਾ ਪਾਊਡਰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਜਾਂ
100 ਕਿਲੋ ਕੱਚੀ ਹਲਦੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਕਿੰਨਾ ਹਲਦੀ ਪਾਊਡਰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
15-20 ਕਿਲੋਗਰਾਮ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਮੈਂਥਾ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਤੇਲ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਅਲੱਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੈਪਰੇਟਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ।

(ਅ) ਇੱਕ-ਦੋ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਹਿਕਾਰੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖੇਤੀ ਆਧਾਰਿਤ ਕਾਰਖ਼ਾਨੇ ਲਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਫ਼ਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਲਈ ਡੀਹਾਈਡਰੇਸ਼ਨ ਪਲਾਂਟ ਅਤੇ ਫ਼ਰੀਜ਼ਿੰਗ ਪਲਾਂਟ ਆਦਿ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਖਰਚਾ (ਲਗਪਗ 30 ਲੱਖ ਰੁਪਏ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਅਜਿਹੇ ਕਾਰਖ਼ਾਨੇ ਸਹਿਕਾਰੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਲਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਹੜੇ ਮੁੱਖ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਕਰਕੇ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਭੰਡਾਰਨ ਅਤੇ ਪੋਸੈਸਿੰਗ ਦੇ ਵਧੀਆ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ, ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਨਾਜ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਅਨਾਜ ਦੇ ਹੋ ਰਹੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਨਾਜ ਦੇ ਹੋ ਰਹੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਖੇਤੀ ਜਿਣਸਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਖੇਤੀ ਆਧਾਰਿਤ ਧੰਦੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਈ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਖੇਤੀ ਜਿਣਸਾਂ ਦੀ ਛੋਟੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਕਰ ਕੇ ਵੇਚਣ ਤੇ ਕਿਸਾਨ ਵਧੇਰੇ ਆਮਦਨ ਕਮਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਆਧਾਰਿਤ ਹੁੰਦੇ ; ਜਿਵੇਂ-ਮੁਰਗੀ ਪਾਲਣ, ਡੇਅਰੀ ਦਾ ਧੰਦਾ ਆਦਿ ਦੀ ਛੋਟੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਐਗਰੋ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਕਰਕੇ ਵੀ ਆਮਦਨ ਕਮਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮੈਂਥੇ ਦੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੈਂਥੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਿੱਚੋਂ ਤੇਲ ਕੱਢਣ ਲਈ ਮੈਂਥਾ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਪਲਾਂਟ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਮੈਂਥੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸੁਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਨਮੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ । ਫਿਰ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹਵਾ ਬੰਦ ਟੈਂਕਾਂ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਅੰਦਰ ਦਬਾਅ ਰਾਹੀਂ ਭਾਫ਼ ਭੇਜੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਗਰਮ ਹੋ ਕੇ ਤੇਲ ਭਾਫ਼ ਵਿਚ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਤੇਲ ਤੇ ਭਾਫ਼ ਦੇ ਕਣਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦਮ ਠੰਢਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਪਾਣੀ ਤੇ ਤੇਲ ਨੂੰ ਇੱਕ ਟੈਂਕ ਵਿਚ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਟੈਂਕ ਨੂੰ ਸੈਪਰੇਟਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਤੇਲ, ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਹਲਕਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉੱਪਰ ਤੈਰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਉੱਪਰੋਂ ਨਿਤਾਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਬਰਤਨਾਂ ਵਿਚ ਬੰਦ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹਲਦੀ ਦੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੱਲੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀ ਮਸ਼ੀਨ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੱਲੋਂ ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਧੋਣ ਅਤੇ ਪਾਲਿਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਮਸ਼ੀਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ । ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਵਿੱਚ 2.5-3.0 ਕੁਇੰਟਲ ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਧੋ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਪਾਲਿਸ਼ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਗੁੜ ਦੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮੁੱਢਲੇ ਤਕਨੀਕੀ ਕੰਮ ਕਿਹੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਘੁਲਾੜੀ ਜਾਂ ਵੇਲਣਾ ਲਗਾ ਕੇ ਗੰਨਾ ਪੀੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਜੋ ਰਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਕਾੜ੍ਹ ਕੇ ਗੁੜ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਐਗਰੋ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿਚ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸੇ ਤਿੰਨ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਫ਼ਲ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਧੋਣ ਵਾਲੀ ਮਸ਼ੀਨ, ਡੀਹਾਈਡਰੇਟਰ, ਸਲਾਈਸਰ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਫ਼ਲਾਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਲਈ, ਨਮੀ ਸੁਕਾਉਣ ਲਈ ਅਤੇ ਸਲਾਈਸ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਫ਼ਲ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਲਈ ਫ਼ਰੀਜ਼ਿੰਗ ਪਲਾਂਟ ਕਿਸਾਨੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਲਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਲਾਗਤ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ । ਲਗਪਗ 30 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਖ਼ਰਚਾ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸਾਨੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਨਹੀਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਕਿਹੜੇ ਖੇਤੀ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਘਰੇਲੂ ਪੱਧਰ ਤੇ ਸੁਕਾ ਕੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਘਰ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਕੋਈ ਚਾਰ ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘਰੇਲੂ ਪੱਧਰ ਤੇ ਸੁਕਾ ਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਮੇਥੀ, ਧਨੀਆ, ਮੈਂਥਾ, ਮਿਰਚਾਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਘਰ ਵਿਚ ਸੁਕਾ ਕੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

(ੲ) ਪੰਜ-ਛੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਆਧਾਰਿਤ ਧੰਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕੀ ਫ਼ਾਇਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਆਮ ਕਰਕੇ ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਨਾਜ ਦਾ 10% ਅਤੇ ਫ਼ਲਾਂ-ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ 30-40% ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜੇ ਪੇਂਡੂ ਪੱਧਰ ਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਯੂਨਿਟ ਲਗਾ ਲਏ ਜਾਣ ਤਾਂ ਇਸ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਲਈ ਤਾਜ਼ੀਆਂ ਤੇ ਉੱਚ ਮਿਆਰ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ । ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਵਧ ਮੌਕੇ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਆਮਦਨ ਕਾਰਨ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵੱਲ ਜਾਣ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਵੀ ਘੱਟਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਕ ਛੋਟੇ ਖੇਤੀ ਆਧਾਰਿਤ ਕਾਰਖ਼ਾਨੇ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਜਿਨਸਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਕਰਨਗੀਆਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਖੇਤੀ ਆਧਾਰਿਤ ਕਾਰਖ਼ਾਨੇ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਲਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ-

1. ਮਿੰਨੀ ਚਾਵਲ ਮਿੱਲ
2. ਤੇਲ ਕੱਢਣ ਵਾਲਾ ਕੋਹਲੂ
3. ਆਟਾ ਚੱਕੀ
4. ਗਰਾਈਂਡਰ
5. ਦਾਲਾਂ ਦਾ ਕਲੀਨਰ-ਗਰੇਡਰ ਅਤੇ ਮਿੰਨੀ ਦਾਲ ਮਿਲ
6. ਪੇਂਜਾ
7. ਛੋਟੀ ਫੀਡ ਮਿੱਲ ਆਦਿ ।
   ਇਹਨਾਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਲਾਂ, ਅਨਾਜ, ਤੇਲ ਬੀਜਾਂ, ਮਸਾਲਿਆਂ, ਕਪਾਹ ਆਦਿ ਦੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵੱਲ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਰੁਕਵਾਉਣ ਲਈ ਕੀ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵੱਲ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਨਹੀਂ ਹਨ ਤੇ ਆਮਦਨ ਵੀ ਘਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਜੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਏ ਜਾਣ ਅਤੇ ਆਮਦਨ ਵੀ ਵਧਾਈ ਜਾ ਸਕੇ ਤਾਂ ਇਹ ਰੁਝਾਨ ਰੁਕ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਖੇਤੀ ਆਧਾਰਿਤ ਉਦਯੋਗ ਧੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਨੂੰ ਵਧਾਵਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਨੌਜਵਾਨ ਆਪਣੇ ਖੇਤੀ ਜਿਨਸਾਂ ਦੇ ਛੋਟੇ ਪੋਸੈਸਿੰਗ ਯੂਨਿਟ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਕਈ ਖੇਤੀ ਸੰਬੰਧੀ ਉਦਯੋਗ ਧੰਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ-ਡੇਅਰੀ ਫਾਰਮ, ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ, ਮੁਰਗੀ ਪਾਲਣ, ਖੁੰਬਾਂ ਉਗਾਉਣਾ, ਸ਼ਹਿਦ ਦੀਆਂ ਮੱਖੀਆਂ ਪਾਲਣਾ ਆਦਿ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦਾ ਖੁਦ ਮੰਡੀਕਰਨ ਕਰਕੇ ਵਧੇਰੇ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਖੱਟ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਰਮਾਏ ਨਾਲ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਖੇਤੀ ਆਧਾਰਿਤ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀ ਨੀਤੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਕੰਮ ਹਨ ਜੋ ਖੇਤੀ ਆਧਾਰਿਤ ਤਾਂ ਹਨ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਖ਼ਰਚਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ-ਫ਼ਲ-ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਲਈ ਡੀਹਾਈਡਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਫਰੀਜ਼ਿੰਗ ਪਲਾਂਟ ਲਗਾਉਣ ਤੇ ਲਗਪਗ 30 ਲੱਖ ਰੁ: ਦਾ ਖ਼ਰਚਾ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਇਹ ਪਲਾਂਟ ਕਿਸਾਨੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਨਾ ਲਗਾ ਕੇ, ਸਹਿਕਾਰੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਜਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਗਰੁੱਪਾਂ ਵੱਲੋਂ ਲਗਾਏ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਪਲਾਂਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਕਿਸਾਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਤੇ ਆਪਣੀ ਉਪਜ ਦੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਕਰਵਾ ਕੇ ਮੰਡੀਕਰਨ ਲਈ ਲਿਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹਲਦੀ ਦੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ?
ਜਾਂ
ਕੱਚੀ ਹਲਦੀ ਤੋਂ ਹਲਦੀ ਪਾਊਡਰ ਕਿਵੇਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਹਲਦੀ ਦੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਕਰਨ ਲਈ ਤਾਜ਼ੀ ਹਲਦੀ ਦੀਆਂ ਗੰਢੀਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋ ਕੇ ਮਿੱਟੀ ਰਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਕਾਰਜ਼ ਲਈ ਪੀ.ਏ.ਯੂ. ਵੱਲੋਂ ਤਿਆਰ ਹਲਦੀ ਧੋਣ ਅਤੇ ਪਾਲਿਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਵਿਚ 2.5 – 3.0 ਕੁਇੰਟਲ ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਵੇਲੇ ਧੋਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਧੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਉਬਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੰਢੀਆਂ ਪੋਲੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਵੀ ਇੱਕ ਸਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਭਾਂਡੇ ਵਿਚ ਉਬਾਲਣ ਤੇ ਲਗਪਗ ਇੱਕ ਘੰਟਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਪਰ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕੁੱਕਰ ਵਿਚ 20 ਮਿੰਟ ਲਗਦੇ ਹਨ । ਉਬਾਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਸੁਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਨਮੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 10% ਤੋਂ ਘਟ ਜਾਵੇ । ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਚੰਗੀ ਧੁੱਪ ਵਿੱਚ 15 ਦਿਨ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਲਦੀ ਦੀ ਉੱਪਰਲੀ ਸਤਹਿ ਨੂੰ ਲਾਹੁਣ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਪਾਲਿਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਗਰਾਈਂਡਰ ਵਿੱਚ ਪੀਸ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ 100 ਕਿਲੋਗਰਾਮ ਤਾਜ਼ਾ ਹਲਦੀ ਤੋਂ 15-20 ਕਿਲੋ ਹਲਦੀ ਪਾਊਡਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

PSEB 10th Class Agriculture Guide ਖੇਤੀ ਆਧਾਰਿਤ ਉਦਯੋਗਿਕ ਧੰਦੇ Important Questions and Answers

ਬਹੁਤ ਛਟ ਉਤਰਾ ਵਾਲ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦਾ ਇਕ ਕਾਰਨ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੀ ਸੀਮਿਤ ਗਿਣਤੀ ਹੋਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਫ਼ਲਾਂ ਦਾ ਕਿੰਨਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
30-40%.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਐਗਰੋ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਾਲੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦਾ ਖ਼ਰਚਾ ਕਿੰਨਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
5 ਤੋਂ 20 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਉਬਾਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਲਦੀ ਸੁਕਾਉਣ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨ ਲਗਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੰਗੀ ਧੁੱਪ ਵਿੱਚ 15 ਦਿਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹਲਦੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਦਵਾਈਆਂ, ਸਰੀਰਕ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦੇ ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਸੂਤੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਕਾਉਣ ਲਈ ਕਿਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੋਲਰ ਡਰਾਇਰ ਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਖੇਤੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਮਾਸਿਕ ਪੱਤਰ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਚੰਗੀ ਖੇਤੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪੀ. ਏ. ਯੂ. ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
17.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਨਾਲ ਵਸਤੂਆਂ ਸੁਕਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਉਪਕਰਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੋਲਰ ਡਰਾਇਰ ਦੀ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਆਧਾਰਿਤ ਉਦਯੋਗਿਕ ਧੰਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਅਦਾਰੇ ਵੱਲੋਂ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਇਹਨਾਂ ਧੰਦਿਆਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਐਗਰੋ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਯੂਨਿਟ ਤੇ ਕਿੰਨਾ ਖ਼ਰਚਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਕਿੰਨੀ ਆਮਦਨ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ? .
ਉੱਤਰ-
ਇਹਨਾਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਤੇ 5 ਤੋਂ 20 ਲੱਖ ਦਾ ਖ਼ਰਚਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਕਮਾਈ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹਲਦੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ । (ਭੋਜਨ ਵਿਚ)
ਉੱਤਰ-
ਹਲਦੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੜੀ, ਤਰੀ, ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਭੋਜਨ ਤੇ ਚਟਣੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਿਸੇ ਚਾਰ ਸਹਾਇਕ ਧੰਦਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ, ਪੋਲਟਰੀ ਫਾਰਮ, ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ, ਡੇਅਰੀ ਫਾਰਮ, ਸ਼ਹਿਦ ਦੀਆਂ ਮੱਖੀਆਂ ਪਾਲਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸੋਲਰ ਡਰਾਇਰ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਸੁਕਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੇਥੀ, ਧਨੀਆ, ਮਿਰਚਾਂ, ਲਸਣ, ਮੇਥੇ ਅਤੇ ਕੁਝ ਦਵਾਈਆਂ ਵਜੋਂ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬੂਟਿਆਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸੋਲਰ ਡਰਾਇਰ ਵਿੱਚ ਸੁਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ 10 ਸਹਾਇਕ ਧੰਦਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

1. ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ
2. ਪੋਲਟਰੀ ਫਾਰਮ
3. ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ
4. ਡੇਅਰੀ ਫਾਰਮ
5. ਸ਼ਹਿਦ ਦੀਆਂ ਮੱਖੀਆਂ ਪਾਲਣਾ
6. ਖੁੰਬਾਂ ਪਾਲਣਾਂ
7. ਗੁੜ ਸ਼ੱਕਰ ਆਦਿ ਬਣਾਉਣਾ
8. ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਕਾ ਕੇ ਪੈਕ ਕਰਨਾ
9. ਐਗਰੋ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਕੰਪਲੈਕਸ
10. ਹਲਦੀ ਪੋਸੈਸਿੰਗ ਪਲਾਂਟ ।

ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
100 ਕਿਲੋ ਤਾਜ਼ੀ ਹਲਦੀ ਵਿਚੋਂ ………………………… ਕਿਲੋ ਹਲਦੀ ਪਾਊਡਰ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) 25-30
(ਅ) 15-20
(ੲ) 5-10
(ਸ) 45-50.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) 15-20

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇੱਕ ਕੁਇੰਟਲ ਗੰਨੇ ਵਿਚੋਂ ……………………… ਕਿਲੋ ਗੁੜ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) 21-22
(ਅ) 30-35
(ੲ) 10-12
(ਸ) 18-20.
ਉੱਤਰ-
(ੲ) 10-12

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਦਾਣਿਆਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਗਪਗ …………………… ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) 5%
(ਅ) 10%
(ੲ) 20%
(ਸ) 50%.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) 10%

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮੈਂਥੇ ਦਾ ਤੇਲ …………………….. ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
(ਉ) ਦਵਾਈਆਂ
(ਅ) ਇਤਰ
(ੲ) ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਦਾ ਸਮਾਨ
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਫਲਾਂ ਦਾ …………………………. ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) 15-20
(ਅ) 20-30%
(ੲ) 30-40%
(ਸ) 10-15%.
ਉੱਤਰ-
(ੲ) 30-40%

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
100 ਕਿਲੋ ਗੰਨਾ ਪੀੜ ਕੇ ਕਿੰਨਾ ਗੁੜ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) 10-12 ਕਿਲੋ
(ਅ) 40-45 ਕਿਲੋ
(ੲ) 60-70 ਕਿਲੋ
(ਸ) 30-35 ਕਿਲੋ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) 10-12 ਕਿਲੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੱਲੋਂ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪੱਤਰ (ਮੈਗਜ਼ੀਨ) ਕੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਚੰਗੀ ਖੇਤੀ
(ਅ) ਮਾਡਰਨ ਖੇਤੀ
(ੲ) ਖੇਤੀ ਦੁਨੀਆ
(ਸ) ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਚੰਗੀ ਖੇਤੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕੱਪੜਾ ਉਦਯੋਗ ਲਈ ਕੱਚਾ ਮਾਲ ਕਿਹੜੀ ਫ਼ਸਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਕਣਕ
(ਅ) ਨਰਮਾ
(ੲ) ਰੀਨਾ
(ਸ) ਸਰੋਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਨਰਮਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਤੇਲ ਬੀਜਾਂ ਵਿਚੋਂ ਤੇਲ ਕੱਢਣ ਵਾਲੀ ਮਸ਼ੀਨ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਕੋਹਲੂ
(ਅ) ਆਟਾ ਚੱਕੀ
(ੲ) ਸੀਗਰੇਡਰ
(ਸ) ਗਰਾਈਂਡਰ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਕੋਹਲੂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਬੀਜ ਸਾਫ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮਸ਼ੀਨ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਕੋਹਲੂ
(ਅ) ਆਟਾ ਚੱਕੀ
(ੲ) ਸੀਡਗਰੇਡਰ
(ਸ) ਗਰਾਈਂਡਰ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਸੀਡਗਰੇਡਰ

ਠੀਕ/ਗਲਤ ਦੱਸੋ-

1. ਦਾਣਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਗਪਗ 10% ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

2. ਮੈਂਥਾ ਇਕ ਨਦੀਨ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ

3. 100 ਕਿਲੋ ਤਾਜ਼ੀ ਹਲਦੀ ਵਿਚੋਂ 15-20 ਕਿਲੋ ਹਲਦੀ ਪਾਊਡਰ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

4. ਇੱਕ ਕੁਇੰਟਲ ਗੰਨੇ ਵਿੱਚੋਂ 30-40 ਕਿਲੋ ਗੁੜ ਤਿਆਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ

ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰੋ-

1. ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਲਾਂ-ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ………………………. ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
30-40%

2. ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਕਾਉਣ ਲਈ ……………………….. ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸੋਲਰ ਡਰਾਇਰ ਦੀ

3. ਮੈਂਥਾ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਤੇਲ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ……………………… ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਅਲੱਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸੈਪਰੇਟਰ

4. …………………… ਫਸਲ ਵਿਚੋਂ ਤੇਲ ਕੱਢਣ ਲਈ ਮੈਂਥਾ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਪਲਾਂਟ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਮੈਂਥਾ ।

Punjab State Board PSEB 10th Class Agriculture Book Solutions Chapter 7 ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿਚ ਖੇਤੀ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 10 Agriculture Chapter 7 ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿਚ ਖੇਤੀ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ

Agriculture Guide for Class 10 PSEB ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿਚ ਖੇਤੀ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ
(ੳ) ਇੱਕ-ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕਿੰਨੀ ਆਬਾਦੀ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੋ ਤਿਹਾਈ ਤੋਂ ਵੱਧ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਉੱਤੇ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕਿਰਤੀ ਆਬਾਦੀ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
54%.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁੱਲ ਘਰੇਲੂ ਆਮਦਨ ਦਾ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਿੱਸਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਲ 2012-13 ਅਨੁਸਾਰ 13.7%.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਾਲ 1950-51 ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਕਿੰਨੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਾਲ 2013-14 ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਕਿੰਨੀ ਹੋ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ-
1950-51 ਵਿੱਚ ਪੈਦਾਵਾਰ 51 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਸੀ ਜੋ 2013-14 ਵਿਚ 264 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਰਥ-ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਤਿੰਨ ਖੇਤਰ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਉਦਯੋਗਿਕ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਖੇਤਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਵਿਚ ਖੇਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਕਿਹੜਾ ਸਥਾਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦਸਵਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਚਾਵਲ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਕਿਹੜੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਥਾਈਲੈਂਡ ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਲਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੱਪੜਾ ਉਦਯੋਗ, ਚੀਨੀ ਉਦਯੋਗ, ਪਟਸਨ ਉਦਯੋਗ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਸਾਲ 2013 ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਿਹੜਾ ਐਕਟ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਭੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਐਕਟ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਭਾਰਤ ਦਾ ਖੇਤੀ ਵਪਾਰ ਸੰਤੁਲਨ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਲ 2013-14 ਅਨੁਸਾਰ ਵਪਾਰ ਸੰਤੁਲਨ ਵਾਧੇ ਵਾਲਾ ਹੈ ।

(ਅ) ਇੱਕ-ਦੋ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉੱਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਨਿਰਭਰਤਾ ਨਾਲ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਸੰਬੰਧ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉੱਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਨਿਰਭਰਤਾ ਕਾਰਨ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵੀ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਘਟਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਖੇਤੀ ਨਿਰਯਾਤ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਚਾਹ, ਕਾਫ਼ੀ, ਕਪਾਹ, ਤੇਲ, ਫ਼ਲ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਦਾਲਾਂ, ਕਾਜੂ, ਮਸਾਲੇ, ਚਾਵਲ, ਕਣਕ ਆਦਿ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਖੇਤੀ ਆਯਾਤ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਦਾਲਾਂ, ਤੇਲ ਬੀਜ, ਸੁੱਕੇ ਮੇਵੇ, ਖਾਣ ਯੋਗ ਤੇਲ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਧੰਦੇ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਜਾਂ
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕੋਈ ਚਾਰ ਸਹਾਇਕ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਡੇਅਰੀ ਫਾਰਮ, ਮੁਰਗੀ ਪਾਲਣ, ਮੱਛਲੀ ਪਾਲਣ, ਸੂਰ ਪਾਲਣ, ਪਸ਼ੂ-ਪਾਲਣ, ਸ਼ਹਿਦ ਦੀਆਂ ਮੱਖੀਆਂ, ਵਣ ਖੇਤੀ ਆਦਿ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਧੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੀਮਤਾਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਦੇ ਡਰ ਉੱਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣ ਲਈ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰਤਮੰਦਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਅਨਾਜ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਭੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਐਕਟ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤਜਵੀਜ਼ ਕੀ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸਾਲ 2013 ਵਿੱਚ ਪਾਸ ਕੀਤੇ ਭੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਐਕਟ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਤਜਵੀਜ਼ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਸ਼ ਦੀ 75% ਪੇਂਡੂ ਅਤੇ 50% ਸ਼ਹਿਰੀ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ 5 ਕਿਲੋ ਪ੍ਰਤੀ ਜੀਅ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਅਨਾਜ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਤਜਵੀਜ਼ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਰੇਲਵੇ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਸਤਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਇਕ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਦੂਸਰੇ ਸਿਰੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਰੇਲਵੇ ਨੂੰ ਆਮਦਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਰੇਲਵੇ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਤੇ ਵਿਸਥਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਉਨ੍ਹਾਂ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ਜੋ ਆਪਣੇ ਉਤਪਾਦ ਵੇਚਣ ਲਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
ਜਾਂ
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਿਸੇ ਚਾਰ ਉਦਯੋਗਾਂ (ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ) ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਟਰੈਕਟਰ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ, ਰਸਾਇਣਿਕ ਖਾਦਾਂ, ਨਦੀਨਨਾਸ਼ਕ, ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਆਦਿ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵੇਚੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਮੌਸਮੀ ਅਤੇ ਲੁਕਵੀਂ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਧੰਦਿਆਂ ਦੇ ਕੀ ਲਾਭ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸਹਿਯੋਗੀ ਧੰਦਿਆਂ ਤੋਂ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਖ਼ੁਰਾਕ; ਜਿਵੇਂ-ਦੁੱਧ, ਅੰਡੇ , ਮੀਟ, ਮੱਛੀ, ਸ਼ਹਿਦ ਆਦਿ ਮਿਲਦੇ ਹਨ । ਕਿਸਾਨ ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਆਮਦਨ ਵੀ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ।

(ੲ) ਪੰਜ-ਛੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਕੀ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਦੋ ਤਿਹਾਈ ਭਾਗ ਖੇਤੀ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ ਤੇ ਲਗਪਗ 54% ਕਿਰਤੀ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਲਈ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਸਾਲ 2012-13 ਦੌਰਾਨ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੁੱਲ ਘਰੇਲੂ ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ 13.7% ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਗਿਆ । ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਉਦਯੋਗ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹਨ, ਜਿਵੇਂਚੀਨੀ, ਪਟਸਨ ਤੇ ਕੱਪੜਾ ਉਦਯੋਗ । ਕਈ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਆਵਾਜਾਈ, ਗੋਦਾਮ, ਢੋਆ-ਢੁਆਈ ਨਾਲ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਲਾਭ ਮਿਲਦਾ ਹੈ । ਕੋਈ ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦ ਨਿਰਯਾਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਡਾਲਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮਦਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਿਰਯਾਤ ਵਸਤਾਂ ਤੇ ਨਿਰਯਾਤ ਡਿਊਟੀ ਤੋਂ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਆਮਦਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਭੂਮੀ ਲਗਾਨ, ਸਿੰਚਾਈ ਕਰ ਤੋਂ ਆਮਦਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਬਾਜ਼ਾਰੀਕਰਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਫੀਸ ਵੀ ਸਰਕਾਰੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਕੀ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਭਾਰਤ ਦਾ ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਪਾਰੀ ਡੂੰਘੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਕਈ ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-ਚਾਹ, ਕਾਫੀ, ਮਸਾਲੇ, ਤੇਲ, ਕਪਾਹ, ਫ਼ਲ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਦਾਲਾਂ, ਕਾਜੁ ਤੇ ਹੁਣ ਚਾਵਲ ਤੇ ਕਣਕ ਵੀ । ਸਾਲ 2012 ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਚਾਵਲ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ਵਿੱਚ ਥਾਈਲੈਂਡ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਕੇ ਪਹਿਲਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਭਾਰਤ ਦਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਅਨਾਜ਼ ਨਿਰਯਾਤ ਵਿਚ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਦਸਵਾਂ ਸਥਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ | ਕਈ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਸੂਤੀ ਕੱਪੜਾ, ਧਾਗਾ, ਬਣੇ ਵਸਤਰ, ਪਟਸਨ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਦਾ ਵੀ ਨਿਰਯਾਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਸਾਲ 2013-14 ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੁੱਲ ਖੇਤੀ ਨਿਰਯਾਤ 42 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਸੀ ਜਦ ਕਿ ਇਸੇ ਸਾਲ ਖੇਤੀ ਆਯਾਤ ਸਿਰਫ਼ 17 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਸੀ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ 2013-14 ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਵਪਾਰ ਸੰਤੁਲਨ 25 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੇ ਨਾਲ ਵਾਧੇ ਵਾਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਆਉਣ ਦੇ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅਨਾਜ ਲਈ ਬਾਹਰਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਰਹਿਣਾ ਪਿਆ । ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਅਣਥੱਕ ਮਿਹਨਤ, ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਲਗਾਤਾਰ ਖੋਜਾਂ, ਸੁਧਰੇ ਬੀਜਾਂ, ਖੇਤੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ, ਰਸਾਇਣਿਕ ਖਾਦਾਂ, ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ ਆਦਿ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਆਈ ਹੈ । ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਇੰਨੀ ਵੱਧ ਗਈ ਕਿ ਹੁਣ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਕਣਕ, ਚਾਵਲ ਤੇ ਹੋਰ ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਨਿਰਯਾਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਕਿਉਂ ਘਟਾਈ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਘਟਾਈ ਜਾਵੇ । ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਮੌਸਮੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਅਤੇ ਲੁਕਵੀਂ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿਚ ਲਗਾਇਆ ਜਾਵੇ । ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਘਟਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਵੱਧਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਵਿਕਾਸ ਸੰਭਵ ਹੈ, ਕਿਵੇਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਖੇਤੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦ ਵਧੇਰੇ ਉਪਲੱਬਧ ਹੋਣਗੇ ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਕਈ ਉਦਯੋਗ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨੇ ਪੈਣਗੇ । ਦੇਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਭਾਗ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਉਤਪਾਦ ਘੱਟ ਹਨ ਉੱਥੇ ਭੇਜਣ ਲਈ ਆਵਾਜਾਈ ਅਤੇ ਢੋਆ-ਢੁਆਈ ਦੀ ਲੋੜ ਪਵੇਗੀ । ਵਧੇਰੇ ਅਨਾਜ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਗੋਦਾਮਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਪਵੇਗੀ । ਖੇਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕੁੱਝ ਉਦਯੋਗ ਹਨ । ਚੀਨੀ ਉਦਯੋਗ, ਪਟਸਨ ਉਦਯੋਗ, ਕੱਪੜਾ ਉਦਯੋਗ, ਸ਼ੈਲਰ, ਤੇਲ ਕੱਢਣ ਵਾਲੇ ਕਾਰਖ਼ਾਨੇ ਆਦਿ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੇਤੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਵੇਗਾ ।

ਪਰ ਖੇਤੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ ਰਹੇ ਇਸ ਲਈ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਪਵੇਗੀ ਜਿਵੇਂ ਟਰੈਕਟਰ ਉਦਯੋਗ, ਮਸ਼ੀਨਰੀ, ਖਾਦਾਂ, ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਆਦਿ ਰਸਾਇਣਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਉਦਯੋਗ ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦ ਖੇਤੀ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਵਿਕਾਸ ਸੰਭਵ ਹੈ ।

PSEB 10th Class Agriculture Guide ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿਚ ਖੇਤੀ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ Important Questions and Answers

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੀ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਡੇਅਰੀ ਫਾਰਮ ਦੇ ਧੰਦੇ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀ ਆਬਾਦੀ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
70 ਮਿਲੀਅਨ ਪਰਿਵਾਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੇਵਾਵਾਂ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਕੀ-ਕੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੈਂਕ ਦੀ ਸੇਵਾ, ਆਵਾਜਾਈ ਸਹੂਲਤਾਂ, ਭੰਡਾਰ ਅਤੇ ਗੋਦਾਮ, ਬੀਮਾ, ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜਨਸੰਖਿਆ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਡਾ ਦੇਸ਼ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੂਸਰੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਭੋਗ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਿੰਨਾ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਭਾਗ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
60%.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਅਨਾਜ ਦੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਕਿੰਨੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
2125 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
2012 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਅਨਾਜ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਕਿੰਨਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ-
82 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਇਕ ਅਨੁਮਾਨ ਅਨੁਸਾਰ 82 ਕਰੋੜ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਅਨਾਜ ਸਸਤੇ ਮੁੱਲ , ਤੇ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ?
ਉੱਤਰ-
61 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਭਾਰਤ 2012 ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ਵਿਚ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਰਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਚਾਵਲ ਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
2013-14 ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੁੱਲ ਖੇਤੀ ਨਿਰਯਾਤ ਕਿੰਨਾ ਸੀ ? .
ਉੱਤਰ-
42 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਖੇਤੀ ਆਧਾਰਿਤ ਛੋਟੇ ਪੈਮਾਨੇ ਤੇ ਕਿਹੜੇ ਉਦਯੋਗ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਖੇਤੀ ਆਧਾਰਿਤ ਛੋਟੇ ਪੈਮਾਨੇ ਤੇ ਘਰੇਲੂ ਉਦਯੋਗ ; ਜਿਵੇਂ-ਚਾਵਲ ਸ਼ੈਲਰ, ਤੇਲ ਕੱਢਣਾ ਆਦਿ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਅਰਥ-ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਤੀਸਰਾ ਖੇਤਰ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ? ਉਦਾਹਰਨ ਵੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਅਰਥ-ਵਿਵਸਥਾ ਵਿਚ ਤੀਸਰਾ ਖੇਤਰ-ਸੇਵਾਵਾਂ ਖੇਤਰ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਬੈਂਕ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ, ਆਵਾਜਾਈ ਸਹੂਲਤਾਂ, ਭੰਡਾਰ ਲਈ ਗੋਦਾਮ, ਬੀਮਾ, ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਆਦਿ ਹਨ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਦੇਸ਼ ਅਨਾਜ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿਚ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ । ਤੁਲਨਾ ਕਰਕੇ ਸਮਝਾਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਾਲ 1950-51 ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ ਦੀ ਕੁੱਲ ਪੈਦਾਵਾਰ 51 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਸੀ ਜੋ 2013-14 ਵਿਚ 264 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਹੋ ਗਈ ਹੈ । ਅਨਾਜ ਦੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵੀ ਵੱਧ ਕੇ ਲਗਪਗ 2125 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ । ਸਾਲ 2012 ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਕੋਲ 82 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਅਨਾਜ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਸੀ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਰਿਕਾਰਡ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਆਉਣ ਦੇ ਕੋਈ ਪੰਜ ਕਾਰਨ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

1. ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਸਿੰਚਾਈ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਉਪਲੱਬਧਤਾ ਹੋ ਜਾਣਾ ।
2. ਰਸਾਇਣਿਕ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਾਰਨ ਵੀ ਉਪਜ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ।
3. ਵੱਧ ਝਾੜ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਹੋਣਾ ।
4. ਫ਼ਸਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਕੀਟਾਂ, ਨਦੀਨਾਂ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੁਖਾਲੀ ਹੋ ਗਈ ।
5. ਖੇਤੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੀ ਵਧ ਵਰਤੋਂ ਹੋਣਾ ।

ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਾਲ 2012-13 ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁੱਲ ਘਰੇਲੂ ਆਮਦਨ ਦਾ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਿੱਸਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) 13.7%
(ਅ) 15.9%
(ੲ) 11.5%
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) 13.7%

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਭਾਰਤ ਵਿਚ 2013-14 ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਕਿੰਨੀ ਸੀ ?
(ੳ) 264 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ
(ਅ) 51 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ
(ੲ) 100 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ੳ) 264 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਖੇਤੀ ਨਿਰਯਾਤ ਹਨ ।
(ਉ) ਚਾਹ
(ਅ) ਕਪਾਹ
(ੲ) ਦਾਲਾਂ
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਚਾਵਲ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਕਿਹੜੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡਿਆ ਹੈ-
(ਉ) ਥਾਈਲੈਂਡ
(ਅ) ਭੂਟਾਨ
(ੲ) ਅਮਰੀਕਾ
(ਸ) ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਥਾਈਲੈਂਡ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸਾਲ 2012 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਅਨਾਜ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਕਿੰਨਾ ਸੀ ?
(ਉ) 82 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ
(ਅ) 25 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ
(ੲ) 52 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ
(ਸ) 108 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ
ਉੱਤਰ-
(ਉ) 82 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਭੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਐਕਟ-2013 ਤਹਿਤ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਪ੍ਰਤੀ ਜੀਅ ਕਿੰਨਾ ਅਨਾਜ ਦੇਣ ਦੀ ਤਜਵੀਜ਼ ਹੈ ?
(ਉ) 5 ਕਿਲੋ
(ਅ) 10 ਕਿਲੋ
(ੲ) 15 ਕਿਲੋ
(ਸ) 20 ਕਿਲੋ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) 5 ਕਿਲੋ

ਠੀਕ/ਗਲਤ ਦੱਸੋ

1. ਕਈ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਕੱਚਾ ਮਾਲ ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

2. ਸਾਲ 2012 ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਚਾਵਲ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਕਰਕੇ ਥਾਈਲੈਂਡ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

3. ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਚ ਮੌਸਮੀ ਅਤੇ ਲੁਕਵੀਂ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

4. 2013-14 ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੁੱਲ ਖੇਤੀ ਨਿਰਯਾਤ 42 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਹੈ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

5. ਅਨਾਜ ਦੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ 2125 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰੋ-

1. …………………………. ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਖੇਤੀਬਾੜੀ

2. ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਵਿਚ ਖੇਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ……………………. ਸਥਾਨ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਦਸਵਾਂ

3. 2012 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਅਨਾਜ ਦਾ ਭੰਡਾਰ …………………….. ਟਨ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ-
82 ਮਿਲੀਅਨ

4. ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਡੇਅਰੀ ਫਾਰਮ ਦੇ ਧੰਦੇ ਵਿਚ ……………………… ਆਬਾਦੀ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
70 ਮਿਲੀਅਨ ।

Punjab State Board PSEB 10th Class Agriculture Book Solutions Chapter 6 ਖੇਤੀ ਜੰਗਲਾਤ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 10 Agriculture Chapter 6 ਖੇਤੀ ਜੰਗਲਾਤ

Agriculture Guide for Class 10 PSEB ਖੇਤੀ ਜੰਗਲਾਤ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ
(ੳ) ਇਕ-ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਣ ਨੀਤੀ 1988 ਮੁਤਾਬਿਕ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਰਕਬਾ ਜੰਗਲਾਂ ਹੇਠ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
20%

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵਣ ਅਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਹੇਠ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਰਕਬਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
6.49%.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਜਲਵਾਯੂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਕਿੰਨੇ ਜ਼ੋਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਤਿੰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕੰਢੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਚਾਰੇ ਦੀ ਘਾਟ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪਾਪੂਲਰ ਦੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਬੰਨਿਆਂ ਉੱਤੇ ਕਿੰਨੇ ਫ਼ਾਸਲੇ ਤੇ ਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
3 ਮੀਟਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕੰਢੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਉੱਚੀਆਂ-ਨੀਵੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕੰਢੀ ਵਿੱਚ ਚਾਰੇ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਦੋ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਚੱਕ, ਛੱਲ, ਬੇਰੀ, ਸੁਬਾਬੁਲ, ਕਚਨਾਰ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪਾਪਲਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਪੀ. ਐੱਚ. ਕਿੰਨੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
6.5 ਤੋਂ 8.0 ਤੱਕ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦੱਖਣੀ-ਪੱਛਮੀ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲਾ ਪਾਣੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ
ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਖਾਰਾ ਪਾਣੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਸਾਰੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਪਾਪਲਰ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਲਗਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
200 ਦਰੱਖ਼ਤ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।

(ਅ) ਇਕ-ਦੋ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪਾਪਲਰ ਕਿਹੜੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪਾਪਲਰ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਜਨਵਰੀ-ਫ਼ਰਵਰੀ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਣ ਖੇਤੀ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਵਣ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਰੁੱਖ ਅਤੇ ਫ਼ਸਲਾਂ ਇਕੱਠੇ ਉਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕੇਂਦਰੀ ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਭੂਮੀ ਅਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਸਹੂਲਤਾਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਿਹੜਾ ਫ਼ਸਲੀ ਚੱਕਰ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭੂਮੀ ਉਪਜਾਉ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਸਹੂਲਤਾਂ ਉਪਲੱਬਧ ਹਨ । ਕਣਕ-ਝੋਨਾ ਫਸਲੀ ਚੱਕਰ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਪਾਪਲਰ, ਸਫੈਦਾ, ਡੇਕ ਆਦਿ ਦਰੱਖ਼ਤਾਂ ਨੂੰ ਫ਼ਸਲਾਂ ਨਾਲ ਰਲਵੀਂ ਕਾਸ਼ਤ ਵਜੋਂ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਦੱਖਣੀ-ਪੱਛਮੀ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਰੁੱਖ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿੱਕਰ, ਟਾਹਲੀ, ਅੰਬ, ਧਰੇਕ, ਨਿੰਮ, ਜਾਮਣ, ਤੂਤ ਆਦਿ ਰੁੱਖ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਜ਼ੋਨ ਵਿਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸਫ਼ੈਦੇ ਦੇ ਬੂਟੇ ਲਾਉਣ ਦੀ ਵਿਧੀ ਅਤੇ ਬੂਟੇ ਤੋਂ ਬੂਟੇ ਵਿਚਕਾਰ ਫ਼ਾਸਲਾ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਲਮਾਂ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਬੂਟੇ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਸਫ਼ੈਦਾ ਖੇਤ ਦੇ ਬੰਨਿਆਂ ਤੇ ਜਾਂ ਸਾਰੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਬੰਨੇ ਤੇ ਦਰਖੱਤਾਂ ਦਾ ਆਪਸੀ ਫ਼ਾਸਲਾ 2 ਮੀਟਰ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਖੇਤ ਵਿਚ 4 × 2 ਮੀਟਰ ਦੇ ਫ਼ਾਸਲੇ ਤੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪਾਪਲਰ ਦੀਆਂ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
PL-I, PL-2, PL-3, PL-4, PL-5, L-47/88, L-48/89 ਪਾਪਲਰ ਦੀਆਂ ਕੁੱਝ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸਫ਼ੈਦੇ ਦੇ ਬੂਟੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਫ਼ੈਦੇ ਦੇ ਬੂਟੇ ਮਾਰਚ-ਅਪਰੈਲ ਜਾਂ ਜੁਲਾਈ-ਅਗਸਤ ਵਿਚ ਲਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪਾਪਲਰ ਦੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਾਪਲਰ ਦੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਾਚਿਸ ਤੀਲਾਂ, ਪਲਾਈ, ਪੈਕਿੰਗ ਵਾਲੇ ਡੱਬੇ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਪਾਪਲਰ ਦੇ ਬੂਟੇ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਫ਼ਾਸਲਾ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪਾਪਲਰ ਨੂੰ ਜੇ ਬੰਨਿਆਂ ਤੇ ਲਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਫ਼ਾਸਲਾ ਰੱਖ਼ਤ ਤੋਂ ਦਰੱਖ਼ਤ 3 ਮੀਟਰ ਅਤੇ ਜੇ ਸਾਰੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਲਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ 8 × 2.5 ਮੀ. ਜਾਂ 5 x4 ਮੀ. ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਕੰਢੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਰੁੱਖ ਉਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਤੂਤ, ਨਿੰਮ, ਟਾਹਲੀ, ਖੈ-ਕਿੱਕਰ, ਬਿਲ, ਕਚਨਾਰ, ਅੰਬ, ਸੁਬਾਬੂਲ, ਅਰਜਨ, ਹਰੜ, ਬਹੇੜਾ, ਫਲਾਹੀ ਅਤੇ ਢੱਕ, ਡੇਕ, ਸੁਆਜਣਾ ਆਦਿ ਰੁੱਖ ਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

(ੲ) ਪੰਜ-ਛੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਣ ਖੇਤੀ (Agroforestry) ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਣ ਨੀਤੀ 1988 ਅਨੁਸਾਰ ਲੱਕੜ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਅਨੁਕੂਲ ਰੱਖਣ ਲਈ ਲਗਪਗ 20% ਰਕਬਾ ਜੰਗਲਾਂ ਹੇਠ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜੰਗਲਾਂ ਹੇਠ ਹੋਰ ਰਕਬਾ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਵਣ ਖੇਤੀ ਦੁਆਰਾ ਇਹ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਵਣ ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕੋ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਰੁੱਖ ਅਤੇ ਫ਼ਸਲਾਂ ਇਕੱਠੇ ਉਗਾਏ ਜਾਣ । ਇਸ ਖੇਤੀ ਦਾ ਮੰਤਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਵੀ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰ ਲੈਣ ; ਜਿਵੇਂ, ਅਨਾਜ, ਲੱਕੜ, ਬਾਲਣ, ਚਾਰਾ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਮਿਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵੀ ਹੋ ਜਾਵੇ ; ਜਿਵੇਂ, ਜ਼ਮੀਨ, ਪਾਣੀ, ਹਵਾ ਆਦਿ । ਇਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਿਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਾਪਲਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੱਲੋਂ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿੰਨੇ-ਕਿੰਨੇ ਫ਼ਾਸਲੇ ਤੇ ਰੁੱਖ ਲਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੱਲੋਂ ਪਾਪਲਰ ਦੀਆਂ PL-1, PL2, PL-3, PL-4, PL-5, PL-6, PL-7, L-47/88 ਅਤੇ L-48/89 ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਪਾਪਲਰ ਨੂੰ ਜੇ ਬੰਨਿਆਂ ਤੇ ਲਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਫ਼ਾਸਲਾ ਰੱਖ਼ਤ ਤੋਂ ਦਰੱਖ਼ਤ 3 ਮੀਟਰ ਅਤੇ ਜੇ ਸਾਰੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਲਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ 8 × 2.5 ਮੀ ਜਾਂ 5 × 4 ਮੀ. ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਸਾਰੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਲਗਪਗ 200 ਦਰੱਖ਼ਤ ਪ੍ਰਤੀ ਕੁੜ ਲਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਲਮਾਂ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਸਫ਼ੈਦੇ ਦੇ ਪੌਦੇ ਕਿੱਥੋਂ ਮਿਲ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਣ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਸਫ਼ੈਦੇ ਦੀਆਂ ਕਲਮਾਂ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਬਟੇ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਸਾਰੇ ਇਕ ਸਾਰ ਵੱਧਦੇ ਹਨ । ਸਫ਼ੈਦੇ ਦੇ ਬੂਟੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਨਰਸਰੀ ਜਾਂ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਰਜਿਸਟਰਡ ਨਰਸਰੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਾਪਲਰ ਦੇ ਬੂਟੇ ਲਾਉਣ ਲਈ ਵਿਧੀ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪਾਪਲਰ ਦੇ ਪੌਦੇ ਲਾਉਣ ਲਈ 3 ਫੁੱਟ ਡੂੰਘਾ ਅਤੇ 15-20 ਸੈਂ.ਮੀ. ਵਿਆਸ ਵਾਲਾ ਟੋਇਆ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਉਂਕ ਅਤੇ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕਲੋਰੋਪਾਈਰੀਫਾਸ ਅਤੇ ਐਮੀਸਾਨ-6 ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਪਾਪਲਰ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਜਨਵਰੀ/ਫ਼ਰਵਰੀ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿਚ ਲਾਉਣਾ ਸਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ! ਟੋਏ ਵਿਚ ਬੂਟਾ ਲਾਉਣ ਤੋਂ ਫੌਰਨ ਬਾਅਦ ਪਾਣੀ ਲਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਜੇ ਪਾਪਲਰ ਨੂੰ ਖੇਤ ਦੇ ਬੰਨਿਆਂ ‘ਤੇ ਲਾਉਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਬੂਟਿਆਂ ਵਿਚ ਆਪਸੀ ਫ਼ਾਸਲਾ 3 ਮੀਟਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇ ਪਾਪਲਰ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਲਾਉਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ 8 × 2.5 ਮੀਟਰ ਜਾਂ 5 × 4 ਮੀਟਰ ਫ਼ਾਸਲਾ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ | ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਲਗਪਗ 200 ਬੂਟੇ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪਾਪਲਰ ਦੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿੱਥੇ-ਕਿੱਥੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਾਪਲਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ, ਛੋਟੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਲੱਕੜ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ | ਪਾਪਲਰ ਦੀ ਲੱਕੜੀ ਕਈ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ, ਇਸ ਤੋਂ ਮਾਚਿਸ ਦੀਆਂ ਤੀਲੀਆਂ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਲਾਈ ਬਣਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੈਕਿੰਗ ਲਈ ਡੱਬੇ ਬਣਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਪਲਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰ ਕੇ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਖੱਟਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਸਰਦੀਆਂ ਵਿਚ ਇਸਦੇ ਪੱਤੇ ਝੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਹਾੜ੍ਹੀ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।

PSEB 10th Class Agriculture Guide ਖੇਤੀ ਜੰਗਲਾਤ Important Questions and Answers

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਵਣ ਖੇਤੀ ਇੱਕ ਢੁੱਕਵਾਂ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਿਉਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿਉਂਕਿ ਵਣਾਂ ਹੇਠ ਹੋਰ ਰਕਬਾ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੀ ਵਣ ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਵੀ ਕਮਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਤੀ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਬੰਨਿਆਂ ਤੇ ਦਰੱਖ਼ਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿਚ, ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਉੱਤਰ-ਦੱਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ਵਾਲੇ ਬੰਨਿਆਂ ਤੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜਲਵਾਯੂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਤਿੰਨ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੰਢੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਕਿਸ ’ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਰਖਾ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਬਾਗਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਰੁੱਖ ਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਜੈਟਰੋਫਾ, ਕਰੌਦਾ, ਇਪੋਮਿਆ ।

ਪਸ਼ਨ 7.
ਦੱਖਣੀ-ਪੱਛਮੀ ਜ਼ੋਨ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉੱਪਰਲੀ ਪਰਤ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਖਾਰੇਪਣ ਵਾਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪਾਪਲਰ ਹਾੜ੍ਹੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕਿਵੇਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਦੇ ਪੱਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਝੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਜ਼ਮੀਨ ਪਾਪਲਰ ਲਈ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੱਲਰ ਅਤੇ ਸੇਮ ਵਾਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਪਾਪਲਰ ਕਿਹੜੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਕਾਮਯਾਬ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੇਟ ਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਸਾਰੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਪਾਪਲਰ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
200 ਦਰੱਖ਼ਤ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਪਾਪਲਰ ਦੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਕਿੰਨੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
5 ਤੋਂ 7 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਸਫ਼ੈਦੇ ਦੇ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਬੂਟੇ ਲਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਲਮਾਂ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਸਾਰੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਸਫ਼ੈਦੇ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
500 ਦਰੱਖ਼ਤ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਜੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤਕ ਸਫੈਦੇ ਨਾਲ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਫ਼ਾਸਲਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
8 ਮੀ. ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਸਫ਼ੈਦੇ ਤੋਂ ਇਮਾਰਤੀ ਲੱਕੜ ਲੈਣੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕਿੰਨੇ ਸਾਲ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
13 ਤੋਂ 15 ਸਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਸਫ਼ੈਦੇ, ਪੇਪਰ ਪਲਪ ਲਈ ਕਿੰਨੇ ਸਾਲ ਵਿਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
6 ਤੋਂ 8 ਸਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਸਫ਼ੈਦੇ ਤੋਂ ਬੱਲੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿੰਨੇ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਕੱਟਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
4 ਤੋਂ 6 ਸਾਲ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਣ ਖੇਤੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮਾਡਲ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਣ ਖੇਤੀ ਦੇ ਦੋ ਮੁੱਖ ਮਾਡਲ ਹਨ-ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਬੰਨਿਆਂ ‘ਤੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਲਗਾਉਣਾ, ਦਰੱਖ਼ਤ ਅਤੇ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਰਲਵੀਂ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਬੰਨਿਆਂ ‘ਤੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਮਾਡਲ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਦਰੱਖ਼ਤ ਕਿੱਥੇ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਦਰੱਖ਼ਤਾਂ ਨੂੰ ਬੰਨਿਆਂ ਤੇ ਜਾਂ ਖਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿਚ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਖੇਤੀ ਬੰਨਿਆਂ ‘ਤੇ ਕਿਹੜੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਲਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੂਬਾਬੂਲ, ਧਰੇਕ, ਤੂਤ, ਸਫ਼ੈਦਾ, ਪਾਪਲਰ, ਸਰੀਂਹ, ਲਸੂੜਾ, ਸੁਹੰਜਣਾ, ਟਾਹਲੀ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਦਰੱਖ਼ਤ ਅਤੇ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਰਲਵੀਂ ਕਾਸ਼ਤ ਕਿਹੜੇ ਕਿਸਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਜਿਹੀ ਕਾਸ਼ਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ਮੀਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸਾਰੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਲਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਵਧੀਆ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਰੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਲਾਉਣ ਲਈ ਪਾਪਲਰ, ਸਫ਼ੈਦਾ, ਧਰੇਕ ਅਤੇ ਤੂਣ ਵਧੀਆ ਦਰੱਖ਼ਤ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਭੂਮੀ ਖੋਰ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਕਿਹੜੇ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੰਢੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਉੱਚੀਆਂ-ਨੀਵੀਆਂ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਭੁਮੀ ਖੋਰ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਬਹੁਤ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਪਾਪਲਰ ਲਈ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਜ਼ਮੀਨ ਠੀਕ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੰਗੇ ਜਲ ਨਿਕਾਸ ਵਾਲੀ, ਮੈਰਾ ਤੋਂ ਰੇਤਲੀ ਮੈਰਾ ਉਪਜਾਊ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦੀ ਪੀ. ਐੱਚ. 6.5 ਤੋਂ 8.0 ਤੱਕ ਹੋਵੇ, ਪਾਪਲਰ ਲਈ ਢੁੱਕਵੀਂ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਸਫ਼ੈਦੇ ਦੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਦੀ ਲੱਕੜ ਤੋਂ ਇਮਾਰਤੀ ਲੱਕੜ, ਪੇਪਰ ਪਲਪ, ਬੱਲੀਆਂ ਆਦਿ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਸਾਰੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਵਣ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਲਗਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਚਾਰ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪਾਪਲਰ, ਸਫ਼ੈਦਾ, ਧਰੇਕ ਅਤੇ ਤਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਵਪਾਰਕ ਵਣ ਖੇਤੀ ਲਈ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਕਿਹੜੇ ਦੋ ਦਰੱਖਤਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਾਪਲਰ, ਸਫ਼ੈਦਾ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਾਪਲਰ ਦੀ ਕਾਂਟ-ਛਾਂਟ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਜਾਂ
ਪਾਪਲਰ ਦੀ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਅਤੇ ਸਹੀ ਕਾਂਟ-ਛਾਂਟ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕੀ ਲਾਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਾਪਲਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ ਕਾਂਟ-ਛਾਂਟ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਪਰ ਦੂਸਰੇ ਸਾਲ ਪੱਤੇ ਝੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਂਟ-ਛਾਂਟ ਕਰ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਕੀਤੀ ਕਾਂਟ-ਛਾਂਟ ਕਾਰਨ ਮੁੱਖ ਤਣਾ ਸਿੱਧਾ ਅਤੇ ਗੰਢਾਂ ਰਹਿਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਫ਼ੈਦੇ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਗੁਣਾਂ ਕਾਰਨ ਇਸਦੀ ਵਣ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਕਾਸ਼ਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਫ਼ੈਦੇ ਦਾ ਤੇਜ਼ ਵਾਧਾ, ਸਿੱਧਾ ਤਣਾ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਟਹਿਣੀਆਂ ਦਾ ਝੜਨਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਇਮਾਰਤੀ ਲੱਕੜ, ਪੇਪਰ ਪਲਪ, ਬੱਲੀਆਂ ਆਦਿ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਵਣ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵਪਾਰਕ ਵਣ ਖੇਤੀ ਲਈ ਸਫ਼ੈਦੇ ਅਤੇ ਪਾਪੂਲਰ ਦੀ ਹੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਿਉਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਖੋ ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2 ਸਫ਼ੈਦੇ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ) ।
ਪਾਪਲਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਛੋਟੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਲੱਕੜ ਉਦਯੋਗ; ਜਿਵੇਂ ਪਲਾਈ, ਮਾਚਿਸ ਤੀਲਾਂ, ਪੈਕਿੰਗ ਵਾਲੇ ਡੱਬੇ ਆਦਿ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਹਾੜ੍ਹੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਘੱਟ ਹਾਨੀ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਪਾਪਲਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਆਮਦਨ ਕਣਕ-ਝੋਨਾ ਫ਼ਸਲੀ ਚੱਕਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ ।

ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਣਨੀਤੀ 1988 ਅਨੁਸਾਰ ਕਿੰਨਾ ਰਕਬਾ ਜੰਗਲਾਂ ਹੇਠ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) 5%
(ਅ) 20%
(ੲ) 50%
(ਸ) 29%.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) 20%

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੇਂਦਰੀ ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ……………………… ਦਰੱਖ਼ਤ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
(ਉ) ਪਾਪਲਰ
(ਅ) ਡੇਕ
(ੲ) ਸਫ਼ੈਦਾ
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪਾਪਲਰ ਦੀ ਕਿਸਮ ਨਹੀਂ ਹੈ-
(ਉ) PL-5
(ਆ) PL-47/88
(ੲ) PL-858
(ਸ) PL-48/89.
ਉੱਤਰ-
(ੲ) PL-858

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਾਪਲਰ ਦੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ……………………….. ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
(ਉ) 5 ਤੋਂ 7
(ਅ) 1 ਤੋਂ 2
(ੲ) 10 ਤੋਂ 12
(ਸ) 15 ਤੋਂ 25.
ਉੱਤਰ-
(ਉ) 5 ਤੋਂ 7

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪਾਪੂਲਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਪੀ.ਐੱਚ. ਕਿੰਨੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) 10
(ਅ) 6.5 ਤੋਂ 8.0
(ੲ) 3 ਤੋਂ 4
(ਸ) 4 ਤੋਂ 5.5.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) 6.5 ਤੋਂ 8.0

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਣ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਬੰਨਿਆਂ ਤੇ ਦਰੱਖ਼ਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਉੱਤਰ-ਦੱਖਣ
(ਅ) ਪੂਰਬ-ਪੱਛਮ
(ੲ) ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ
(ਸ) ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਉੱਤਰ-ਦੱਖਣ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਇਮਾਰਤੀ ਲੱਕੜੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਫੈਦੇ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) 13 ਤੋਂ 15 ਸਾਲ
(ਅ) 6 ਤੋਂ 8 ਸਾਲ
(ੲ) 4 ਤੋਂ 6 ਸਾਲ
(ਸ) 2 ਤੋਂ 4 ਸਾਲ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) 13 ਤੋਂ 15 ਸਾਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਬੱਲੀਆਂ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸਫੈਦੇ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਕੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) 13 ਤੋਂ 15 ਸਾਲ
(ਅ) 6 ਤੋਂ 8 ਸਾਲ
(ੲ) 4 ਤੋਂ 6 ਸਾਲ
(ਸ) 2 ਤੋਂ 4 ਸਾਲ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) 4 ਤੋਂ 6 ਸਾਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕਾਗ਼ਜ਼ ਦੀ ਲੁਗਦੀ (ਪੇਪਰ ਪਲਪ) ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸਫੈਦੇ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਕੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) 13 ਤੋਂ 15 ਸਾਲ
(ਅ) 6 ਤੋਂ 8 ਸਾਲ
(ੲ) 4 ਤੋਂ 6 ਸਾਲ
(ਸ) 2 ਤੋਂ 4 ਸਾਲ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) 6 ਤੋਂ 8 ਸਾਲ

ਠੀਕ/ਗਲਤ ਦੱਸੋ

1. ਪਾਪਲਰ ਬੇਟ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

2. ਪਾਪਲਰ ਦੇ ਦਰੱਖ਼ਤ 5 ਤੋਂ 7 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

3. ਜੈਟਰੋਫਾ ਨੂੰ, ਬਾਗਾਂ ਨੂੰ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

4. ਕਲਰ ਅਤੇ ਸੇਮ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਪਾਪਲਰ ਲਈ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ

5. ਸਫੈਦੇ ਦੇ ਕਲਮਾਂ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਬੂਟੇ ਲਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰੋ-

1. ਪਾਪਲਰ ਦੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ……………………… ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਾਚਿਸ ਦੀਆਂ ਤੀਲੀ

2. ਪਾਪਲਰ ਦੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਬੰਨਿਆਂ ਉੱਤੇ …………………….. ਦੇ ਫਾਸਲੇ ਤੇ ਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਮੀਟਰ

3. ਕੰਢੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ………………………… ਖੋਰ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਭੂਮੀ

4. PL-3 …………………….. ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਪਾਪਲਰ

5. ਕੰਢੀ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ………………………….. ਦੀ ਘਾਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਚਾਰੇ ।

Punjab State Board PSEB 10th Class Agriculture Book Solutions Chapter 5 ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 10 Agriculture Chapter 5 ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ

Agriculture Guide for Class 10 PSEB ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ
(ੳ) ਇੱਕ-ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਫ਼ਲਾਂ ਹੇਠ ਕਿੰਨਾ ਰਕਬਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
78000 ਹੈਕਟੇਅਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਊਂਕ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਦਵਾਈ ਪਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
30 ਗ੍ਰਾਮ ਲਿੰਡੇਨ ਜਾਂ 15 ਮਿਲੀ ਲੀਟਰ ਕਲੋਰੋਪਾਈਰੀਫਾਸ 20 ਤਾਕਤ ਨੂੰ 2.5 ਕਿਲੋ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਰਲਾ ਕੇ ਪ੍ਰਤੀ ਟੋਏ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਪਾਓ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਆਤੂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਫਲੋਰਿਡਾ ਪਰਿੰਸ, ਪਰਤਾਪ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਬਾਗ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਢੰਗ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਤਿੰਨ ਢੰਗ ਹਨ-ਵਰਗਾਕਾਰ, ਛਿੱਲਰ, ਛੇ ਕੋਨਾ ਢੰਗ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੱਤਝੜੀ ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਕਿਹੜੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਅੱਧ ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਅੱਧ ਫਰਵਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਅੰਬ ਅਤੇ ਲੀਚੀ ਦੇ ਬੂਟੇ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਤੰਬਰ-ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਬਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਸੀ ਰੂੜੀ ਕਦੋਂ ਪਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਜਾਂ
ਫ਼ਲਦਾਰ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਰੂੜੀ ਦੀ ਖਾਦ ਕਿਹੜੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਫੁਟਾਰਾ ਆਉਣ ਤੋਂ 2-3 ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ, ਆਮ ਕਰਕੇ ਦਸੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਆਂਵਲੇ ਦੀਆਂ ਦੋ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਬਲਵੰਤ, ਨੀਲਮ, ਕੰਚਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਟੋਆ ਕਿੰਨਾ ਡੂੰਘਾ ਪੁੱਟਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇੱਕ ਮੀਟਰ ਡੂੰਘਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਫ਼ਲ ਲਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਾਸ਼ਪਾਤੀ, ਅੰਗੂਰ, ਅੰਬ, ਅਮਰੂਦ, ਆਤੂ, ਕਿਨੂੰ, ਹੋਰ ਸੰਗਤਰੇ, ਨਿੰਬੂ ਆਦਿ ।

(ਅ) ਇਕ-ਦੋ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਚੰਗੇ ਜਲ ਨਿਕਾਸ ਵਾਲੀ, ਭਲ ਵਾਲੀ, ਡੂੰਘੀ ਤੇ ਉਪਜਾਊ ਜ਼ਮੀਨ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਦੋ ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਖ਼ਤ ਤਹਿ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਨੀਮ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਲਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਮਰੂਦ, ਅੰਬ, ਲੀਚੀ, ਨਾਸ਼ਪਾਤੀ, ਕਿੰਨੂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਗਤਰੇ, ਨਿੰਬੂ, ਆੜੂ, ਅਲੂਚਾ, ਚੀਕੂ, ਆਮਲਾ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੇਂਜੂ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਕ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਢੁੱਕਵੇਂ ਫ਼ਲ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਾਲਟਾ, ਨਿੰਬੂ, ਕਿਨੂੰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਗਤਰੇ, ਬੋਰ, ਅੰਗੂਰ, ਅਮਰੂਦ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਦਾਬਹਾਰ ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਕਿਹੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਲੁਕਾਠ, ਅਮਰੂਦ, ਅੰਬ, ਲੀਚੀ, ਕਿੰਨੂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਗਤਰੇ, ਮਾਲਟਾ, ਨਿੰਬੂ, ਚੀਕੂ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੱਤਝੜੀ ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਕਿਹੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਾਸ਼ਪਾਤੀ, ਅੰਗੂਰ, ਆੜੂ, ਅਲੂਚਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਰਗਾਕਾਰ ਢੰਗ ਤੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਬਾਗ਼ ਲਾਉਣ ਦਾ ਇੱਕ ਢੰਗ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੁਟਿਆਂ ਅਤੇ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਾਸਲਾ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਮਣੇ-ਸਾਹਮਣੇ ਲਗਾਏ ਚਾਰ ਬੂਟੇ ਇੱਕ ਵਰਗਾਕਾਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਕਿੰਨੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਛੋਟੇ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ 3-4 ਸਾਲ ਤੱਕ ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਜੂਨ ਤੱਕ ਹਫ਼ਤੇ-ਹਫ਼ਤੇ ਮਗਰੋਂ, ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ ਫ਼ਰਵਰੀ ਤੱਕ 2-3 ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ ਨਵੰਬਰ ਤੱਕ ਵਰਖਾ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਨੁਸਾਰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਬਾਗਾਂ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਕਿੰਨਾ ਡੂੰਘਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਾਗਾਂ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਤਿੰਨ ਮੀਟਰ ਤੋਂ ਥੱਲੇ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਬਾਗ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਛਿੱਲਰ ਢੰਗ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੁੱਝ ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟੇ, ਜਿਵੇਂ, ਲੀਚੀ, ਅੰਬ, ਨਾਸ਼ਪਾਤੀ ਬਹੁਤ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਫਲ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਬਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਕੁੱਝ ਅਸਥਾਈ ਬੂਟੇ ਲਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਜਲਦੀ ਫ਼ਲ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਹੋਣ । ਇਹ ਛਿੱਲਰ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਮੁੱਖ ਬਾਗ਼ ਫਲ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਅਸਥਾਈ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਪੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਬਾਗ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਬੂਟੇ ਕਿੱਥੋਂ ਲੈਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਾਗ਼ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਚੰਗੀ ਕਿਸਮ ਦੇ, ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ, ਸਿਹਤਮੰਦ ਬੁਟੇ ਕਿਸੇ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਨਰਸਰੀ, ਹੋ ਸਕੇ ਤਾਂ ਪੀ.ਏ.ਯੂ. ਲੁਧਿਆਣਾ, ਬਾਗ਼ਬਾਨੀ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਨਜੂਰਸ਼ੁਦਾ ਨਰਸਰੀਆਂ ਤੋਂ ਲੈਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।

(ੲ) ਪੰਜ-ਛੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਨਰਸਰੀ ਤੋਂ ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਖ਼ਰੀਦਣ ਸਮੇਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-

1. ਬੂਟੇ ਚੰਗੀ ਕਿਸਮ ਦੇ, ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ, ਸਿਹਤਮੰਦ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ !
2. ਬੁਟੇ ਨਰੋਏ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੀ ਉਚਾਈ ਦੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
3. ਸਦਾ ਬਹਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਪੁੱਟਣ ਲੱਗੇ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਜੜਾਂ ਤੇ ਮਿੱਟੀ ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ ।
4. ਪਿਉਂਦੀ ਬੂਟੇ ਦੀ ਪਿਉਂਦ ਮੁੱਢਲੇ ਬੂਟੇ ਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਜੋੜ ਪੱਧਰਾ ਹੋਵੇ ।
5. ਬੂਟੇ ਖਰੀਦਣ ਸਮੇਂ ਲੋੜ ਤੋਂ 10% ਬੂਟੇ ਵੱਧ ਖਰੀਦਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿ ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਤੇ ਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਬਾਗ਼ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਢੰਗ ਹਨ ? ਵਿਸਥਾਰ ਸਹਿਤ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਬਾਗ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਤਿੰਨ ਢੰਗ ਹਨ-
(i) ਵਰਗਾਕਾਰ ਢੰਗ,
(ii) ਛਿੱਲਰ ਢੰਗ,
(iii) ਛੇ ਕੋਨਾ ਢੰਗ ।

(i) ਵਰਗਾਕਾਰ ਢੰਗ – ਇਸ ਢੰਗ ਵਿਚ ਲਗਾਏ ਬੂਟਿਆਂ ਅਤੇ ਕਤਾਰਾਂ ਦਾ ਫ਼ਾਸਲਾ ਇੱਕ-ਦੂਸਰੇ ਤੋਂ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਹਮਣੇ-ਸਾਹਮਣੇ ਲੱਗੇ ਚਾਰ ਬੂਟੇ ਵਰਗਾਕਾਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਢੰਗ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਾਫ਼ੀ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲੱਗੇ ਬੂਟੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਫ਼ਲ ਦਿੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਬਾਗ਼ ਤੋਂ ਆਮਦਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਫ਼ਸਲਾਂ ਉਗਾ ਕੇ ਲਾਭ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

(ii) ਛਿੱਲਰ ਢੰਗ – ਕੁੱਝ ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟੇ, ਜਿਵੇਂ, ਲੀਚੀ, ਅੰਬ, ਨਾਸ਼ਪਾਤੀ ਬਹੁਤ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਫ਼ਲ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਬਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਕੁੱਝ ਅਸਥਾਈ ਬੂਟੇ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਜਲਦੀ ਫ਼ਲ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਹੋਣ, ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਛਿੱਲਰ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਮੁੱਖ ਬਾਗ਼ ਫ਼ਲ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਅਸਥਾਈ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਪੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

(iii) ਛੇ ਕੋਨਾ ਢੰਗ – ਇਸ ਢੰਗ ਵਿਚ ਕਤਾਰਾਂ ਦਾ ਫ਼ਾਸਲਾ ਬੁਟਿਆਂ ਵਿਚਲੇ ਫ਼ਾਸਲੇ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਬੂਟੇ ਤੋਂ ਬੂਟੇ ਦਾ ਫ਼ਾਸਲਾ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਢੰਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ 15 ਤੋਂ 20 ਫੀਸਦੀ ਵੱਧ ਬੂਟੇ ਲਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਢੰਗ ਵਿਚ ਬੁਟਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਫਸਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕਾਂਟ-ਛਾਂਟ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਸੁਧਾਈ ਅਤੇ ਕਾਂਟ-ਛਾਂਟ ਕਰਨੀ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਹੀ ਸਹੀ ਆਕਾਰ ਤੇ ਢਾਂਚਾ ਦੇਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਕੰਮ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਸੁਧਾਈ ਕਰਕੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਸਹੀ ਆਕਾਰ ਅਤੇ ਢਾਂਚਾ ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਤੇ ਹਵਾ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹੋ ਸਕੇ । ਇਸ ਨਾਲ ਫ਼ਲ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵੀ ਵੱਧਦੀ ਹੈ ਤੇ ਬੂਟੇ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪੱਤਝੜ ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅੰਗੂਰ, ਨਾਖ, ਆਤੂ ਅਤੇ ਅਲੂਚਾ ਹਨ, ਦੀ ਸੁਧਾਈ ਪਹਿਲੇ ਚਾਰ ਤੋਂ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਫ਼ਲ ਲੱਗਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਿਚ ਕਮੀ ਨਾ ਆਵੇ ਤੇ ਇਹ ਸਿਖਰਾਂ ਛੂਹੇ ਅਤੇ ਫ਼ਲ ਵੀ ਮਿਆਰੀ ਮਿਲੇ । ਇਸ ਲਈ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਕਾਂਟ-ਛਾਂਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਫ਼ਲ ਤੋੜਨ ਸਮੇਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-

• ਫ਼ਲਾਂ ਦੀ ਤੁੜਾਈ ਲਈ ਕੁੱਝ ਮਾਪਦੰਡ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ; ਜਿਵੇਂ, ਕੁੱਝ ਫ਼ਲਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਪਕਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ-ਅੰਬ, ਕੇਲਾ, ਅਲੂਚਾ ਆਦਿ । ਪਰ ਅੰਗੂਰ, ਲੀਚੀ ਆਦਿ ਨੂੰ ਤੋੜ ਕੇ ਨਹੀਂ ਪਕਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ।
  ਇਸ ਲਈ ਫ਼ਲ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਮਾਪ-ਦੰਡ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
• ਫ਼ਲਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਟਹਿਣੀ ਨਾਲੋਂ ਖਿੱਚ ਕੇ ਨਹੀਂ ਤੋੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ | ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਟਹਿਣੀ ਨੂੰ ਵੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤੇ ਫ਼ਲ ਦੀ ਛਿੱਲ ਵੀ ਲਹਿ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
• ਤੋੜੇ ਫ਼ਲਾਂ ਦੀ 34 ਵਰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ਼ਾਬੰਦੀ ਕਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦਰਜ਼ਾਬੰਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਗੱਤੇ ਦੇ ਡੱਬਿਆਂ, ਪੋਲੀ ਨੈਟ, ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਕਰੇਟਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾ ਕੇ ਪੈਕ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
• ਕੱਚੇ, ਵੱਧ ਪੱਕੇ, ਛੋਟੇ, ਬਦਸ਼ਕਲ, ਗਲੇ-ਸੜੇ ਅਤੇ ਦਾਗੀ ਫ਼ਲਾਂ ਨੂੰ ਡੱਬਾ ਬੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਬਾਗਾਂ ਵਿਚ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਪੈਰਾ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਜਦੋਂ ਫ਼ਲਦਾਰ ਪੌਦੇ ਲਾਉਣ ਲਈ ਟੋਇਆ ਪੁੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦੀ ਉੱਪਰਲੀ ਅੱਧੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ ਰੂੜੀ ਖਾਦ ਮਿਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੌਦੇ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫ਼ਰਵਰੀ ਤੋਂ ਅਪਰੈਲ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਬੁਟਿਆਂ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਵਾਧੇ ਪਏ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਤੱਤ ਮਿਲਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਦੇਸੀ ਖਾਦ , ਜਿਵੇਂ ਗਲੀ-ਸੜੀ ਰੂੜੀ ਦੀ ਖਾਦ ਨੂੰ ਫੁਟਾਰਾ ਆਉਣ ਤੋਂ 2-3 ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਗਲੀ-ਸੜੀ ਰੂੜੀ ਨੂੰ ਆਮ ਕਰਕੇ ਦਸੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਨਾਈਟਰੋਜਨ ਤੱਤ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਦੋ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇੱਕ ਫੁਟਾਰਾ ਪੈਣ ਤੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਫ਼ਲ ਲੱਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1 ਫਾਸਫੋਰਸ ਖਾਦ ਨਾਈਟਰੋਜਨ ਖਾਦ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਭਾਗ ਨਾਲ ਪਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਪੋਟਾਸ਼ ਖਾਦ ਨੂੰ ਫ਼ਲ ਪੱਕਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਫ਼ਲ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਧੀਆ ਰਹੇ । ਮੁੱਖ ਤੱਤ ਵਾਲੀਆਂ ਖਾਦਾਂ ਨੂੰ ਛੱਟਾ ਦੇ ਕੇ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਛੋਟੇ ਤੱਤਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਖਾਦਾਂ ; ਜਿਵੇਂ ਜ਼ਿਮਕ, ਲੋਹਾ, ਮੈਗਨੀਜ਼ ਆਦਿ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋਣ ਤੇ ਹੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

PSEB 10th Class Agriculture Guide ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ Important Questions and Answers

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਫ਼ਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਤੱਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਫ਼ਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਖਣਿਜ, ਵਿਟਾਮਿਨਜ਼ ਆਦਿ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਜਲਵਾਯੂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਕਿੰਨੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਤਿੰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬਾਗ਼ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੋ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਦਾਬਹਾਰ ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਉਦਾਹਰਨ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਅੰਬ, ਲੀਚੀ, ਨਿੰਬੂ, ਕਿੰਨੂ, ਚੀਕੂ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੱਤਝੜੀ ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਉਦਾਹਰਨ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਨਾਸ਼ਪਾਤੀ, ਅੰਗੂਰ, ਆੜੂ, ਅਲੂਚਾ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਦਾਬਹਾਰ ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਫ਼ਰਵਰੀ-ਮਾਰਚ, ਸਤੰਬਰ-ਅਕਤੂਬਰ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਅੰਬ ਅਤੇ ਲੀਚੀ ਦੇ ਬਾਗ਼ ਕਦੋਂ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਤੰਬਰ-ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪੱਤਝੜੀ ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਕਦੋਂ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਇਹ ਸਥਿੱਲ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਆੜੂ, ਅਲੂਚਾ ਦੇ ਬੂਟੇ ਕਦੋਂ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਅੱਧ ਜਨਵਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਨਾਸ਼ਪਾਤੀ, ਅੰਗੂਰ ਦੇ ਬੂਟੇ ਕਦੋਂ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਅੱਧ ਫ਼ਰਵਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਤਿੰਨ ਮੀਟਰ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਸੰਤਰੇ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਿਨੁ, ਦੇਸੀ, ਡੇਜ਼ੀ, ਡਬਲਿਯੂ ਮਰਕਟ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਮਾਲਵੇ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮੁਸੰਮੀ, ਜਾਫ਼ਾ, ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈੱਡ, ਵਲੈਨਸੀਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਨਿੰਬੂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਾਗ਼ਜ਼ੀ, ਬਾਰਾਮਾਸੀ ਨਿੰਬੂ, ਗਲਗਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਅੰਬ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਦੁਸਹਿਰੀ, ਲੰਗੜਾ, ਅਲਫੌਂਜੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਨਾਸ਼ਪਾਤੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪੰਜਾਬ ਨਾਖ, ਪੱਥਰ ਨਾਖ (ਸਖ਼ਤ), ਪੰਜਾਬ ਨੈਕਟਰ, ਪੰਜਾਬ ਗੋਲਡ, ਬੱਗੂਗੋਸ਼ਾ ਅਤੇ ਲਿਕੋਟ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਆਤੂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਅਰਲੀ ਰੈੱਡ, ਸ਼ਾਨੇ ਪੰਜਾਬ, ਪਰਭਾਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਅਲੂਚੇ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਤਲੁਜ ਪਰਪਲ, ਕਾਲਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਅਮਰੂਦ ਦੀਆਂ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਰਦਾਰ, ਅਲਾਹਾਬਾਦ, ਸਫ਼ੈਦਾ, ਅਰਕਾ ਅਮੁਲਿਆ, ਪੰਜਾਬ ਪਿੰਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
ਅੰਗੂਰ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪਰਲਿਟ, ਬਿਊਟੀ ਸੀਡਲੈਸ, ਫਲੇਮ ਸੀਡਲੈਸ, ਪੰਜਾਬ ਪਰਪਲ, ਸ਼ਵੇਤਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਬੇਰ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਉਮਰਾਨ, ਸਨੌਰ-2, ਵਲੈਤੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
ਲੀਚੀ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਦੇਹਰਾਦੂਨ, ਕਲਕੱਤੀਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 23.
ਚੀਕੂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਾਲੀ ਪੱਤੀ, ਕ੍ਰਿਕਟ ਬਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 24.
ਅਨਾਰ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਭਗਵਾ, ਗਨੇਸ਼, ਕੰਧਾਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 25.
ਬਾਗ਼ ਲਾਉਣ ਦੇ ਛੇ ਕੋਨਾ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਿੰਨੇ ਬੂਟੇ ਵੱਧ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
15-20%.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 26.
ਨਰਸਰੀ ਤੋਂ ਲਏ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਉੱਚਾਈ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਬੂਟੇ ਦਰਮਿਆਨੀ ਉਚਾਈ ਦੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 27.
ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਤੱਤ ਵਾਲੀਆਂ ਖਾਦਾਂ ਕਿਸ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ
ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਛੱਟਾ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 28.
ਫ਼ਲ ਨੂੰ ਟਹਿਣੀ ਨਾਲੋਂ ਖਿੱਚ ਕੇ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਤੋੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਫ਼ਲ ਦੀ ਛਿੱਲ ਲਹਿ ਸਕਦੀ ਹੈ ਤੇ ਟਹਿਣੀ ਟੁੱਟ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਜਲਵਾਯੂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਕਿੰਨੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਤੇ ਕਿਹੜੇ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਜਲਵਾਯੂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਤਿੰਨ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਹਨ-

1. ਨੀਮ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕੇ
2. ਕੇਂਦਰੀ ਇਲਾਕਾ ।
3. ਸੇਂਜੂ ਅਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ਕ ਇਲਾਕਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਨੀਮ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਰੂਪਨਗਰ, ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ, ਪਠਾਨਕੋਟ, ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ, ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ, ਕੇਂਦਰੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਨੀਮ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਮੁੱਖ ਫ਼ਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਅੰਬ, ਨਿੰਬੂ, ਨਾਸ਼ਪਾਤੀ, ਕਿੰਨੂ, ਸੰਗਤਰੇ, ਲੀਚੀ, ਆੜੂ, ਅਲੂਚਾ, ਚੀਕੂ, ਆਮਲਾ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕੇਂਦਰੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਤਰਨਤਾਰਨ, ਕਪੂਰਥਲਾ, ਬਰਨਾਲਾ, ਪਟਿਆਲਾ, ਜਲੰਧਰ, ਸੰਗਰੂਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਮੋਗਾ, ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੇਂਦਰੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਫ਼ਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਾਸ਼ਪਾਤੀ, ਅਮਰੂਦ, ਆੜੂ, ਅੰਬ, ਕਿੰਨੂ, ਸੰਗਤਰੇ, ਨਿੰਬੂ, ਅੰਗੂਰ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸੇਂਜੂ ਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ਕ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਠਿੰਡਾ, ਮਾਨਸਾ, ਸ੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ, ਫਰੀਦਕੋਟ, ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ, ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸੇਂਜੂ ਅਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ਕ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਫ਼ਲ ਦੱਸੋ 1
ਉੱਤਰ-
ਕਿੰਨੂ ਤੇ ਹੋਰ ਸੰਗਤਰੇ, ਨਿੰਬੂ, ਅੰਗੂਰ, ਬੇਰ, ਅਮਰੂਦ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਚੰਗੇ ਜਲ ਨਿਕਾਸ ਵਾਲੀ, ਡੂੰਘੀ, ਭਲ ਵਾਲੀ ਤੇ ਉਪਜਾਊ ਮਿੱਟੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਦੋ ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਤੇ ਕੋਈ ਸਖ਼ਤ ਤਹਿ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਲਈ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਮਿੱਟੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ ?
ਉੱਤਰ-
ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਸੇਮ ਵਾਲੀਆਂ, ਤੇਜ਼ਾਬੀ ਅਤੇ ਲੁਣੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਕਿਹੜੇ ਫ਼ਲ ਤੋੜਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੱਧ ਪੱਕ ਸਕਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕਿਹੜੇ ਨਹੀਂ ? ਉਦਾਹਰਨ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੇਲਾ, ਅੰਬ, ਅਲੂਚਾ ਆਦਿ ਤੋੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੱਧ ਪੱਕ ਸਕਦੇ ਹਨ ਪਰ ਅੰਗੂਰ, ਲੀਚੀ ਆਦਿ ਤੋੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੱਕ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਅਤੇ ਖਾਦਾਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਦੇਖੋ ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ (ਖਾਦਾਂ ਲਈ) ।
ਸਿੰਚਾਈ-ਛੋਟੇ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ 3-4 ਸਾਲ ਤੱਕ ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਜੂਨ ਤੱਕ ਹਫ਼ਤੇ-ਹਫ਼ਤੇ ਮਗਰੋਂ, ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ ਫ਼ਰਵਰੀ ਤੱਕ 2-3 ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ ਨਵੰਬਰ ਤੱਕ ਵਰਖਾ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਨੁਸਾਰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਬਾਗ਼ ਫ਼ਲ ਦੇਣ ਲੱਗ ਜਾਣ ਤਾਂ ਕਰੂੰਬਲਾਂ ਫੁੱਟਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਫ਼ਲ ਪੈਣ ਤੇ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਗਰਮੀ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਦੇਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਗਰਮੀਆਂ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਨਾਲ ਫੁੱਲ ਦੀ ਕੋਰ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਫ਼ਲਾਂ ਦੀਆਂ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ ਦੱਸੋ । ਅੰਬ, ਆੜੂ, ਅਲੂਚਾ, ਅਮਰੂਦ, ਅੰਗੂਰ, ਆਂਵਲਾ, ਅਨਾਰ ।
ਉੱਤਰ-
ਅੰਬ – ਲੰਗੜਾ, ਅਲਫੈਂਜ਼ੋ, ਦੁਸਹਿਰੀ, ਚੁਪਣ ਵਾਲੇ ਅੰਬ ।
ਆੜੂ – ਪਰਤਾਪ, ਸ਼ਾਨੇ ਪੰਜਾਬ, ਫਲੋਰਿਡਾ ਪਰਿੰਸ, ਅਰਲੀ ਰੈੱਡ, ਪਰਭਾਤ ।
ਅਲੂਚਾ – ਕਾਲਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰੀ, ਸਤਲੁਜ ਪਰਪਲੇ ।
ਅਮਰੂਦ – ਅਰਕਾ ਅਮੁਲਿਆ, ਸਫੈਦਾ, ਪੰਜਾਬ ਪਿੰਕ, ਅਲਾਹਾਬਾਦ, ਸਰਦਾਰ ।
ਅੰਗੂਰ – ਬਿਉਟੀ ਸੀਡਲੈਸ, ਪੰਜਾਬ ਪਰਪਲ, ਫਲੇਮ ਸੀਡਲੈਸ, ਪਲਿਟ, ਸ਼ਵੇਤਾ ।
ਆਂਵਲਾ – ਨੀਲਮ, ਕੰਚਨ, ਬਲਵੰਤ ।
ਅਨਾਰ – ਕੰਧਾਰੀ, ਗਨੇਸ਼, ਭਗਵਾ ।

ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਫ਼ਲਾਂ ਵਿਚ ਹੇਠਲੇ ਖ਼ੁਰਾਕੀ ਤੱਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ-
(ਉ) ਵਿਟਾਮਿਨ
(ਅ) ਖਣਿਜ
(ੲ) ਪ੍ਰੋਟੀਨ
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਦਾਬਹਾਰ ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਕਦੋਂ ਲਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਫ਼ਰਵਰੀ-ਮਾਰਚ
(ਅ) ਸਤੰਬਰ-ਅਕਤੂਬਰ
(ੲ) ਦੋਨੋਂ ਠੀਕ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਦੋਨੋਂ ਠੀਕ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬਾਗ਼ ਲਾਉਣ ਦੇ ਢੰਗ ਹਨ-
(ਉ) ਵਰਗਾਕਾਰ
(ਅ) ਛਿੱਲਰ ਢੰਗ
(ੲ) ਛੇ ਕੋਨਾ ਢੰਗ
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਦਾਬਹਾਰ ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟਾ ਨਹੀਂ ਹੈ-
(ਉ) ਨਾਸ਼ਪਾਤੀ
(ਅ) ਲੁਕਾਠ
(ੲ) ਅੰਬ
(ਸ) ਲੀਚੀ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਨਾਸ਼ਪਾਤੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੱਤਝੜੀ ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਹਨ-
(ਉ) ਅੰਗੂਰ
(ਅ) ਆੜੂ
(ੲ) ਅਲੂਚਾ
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਦਾਬਹਾਰ ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਹਨ-
(ਉ) ਅੰਬ
(ਅ) ਲੀਚੀ
(ੲ) ਨਿੰਬੂ
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਪੱਤਝੜੀ ਫ਼ਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਕਿਹੜੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਅਪ੍ਰੈਲ-ਮਈ
(ਅ) ਜਨਵਰੀ-ਫ਼ਰਵਰੀ
(ੲ) ਜੂਨ-ਜੁਲਾਈ
(ਸ) ਮਈ-ਜੂਨ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਜਨਵਰੀ-ਫ਼ਰਵਰੀ

ਠੀਕ/ਗਲਤ ਦੱਸ-

1. ਪਰਤਾਪ ਆੜੂ ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

2. ਕੰਚਨ ਆਂਵਲੇ ਦੀ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

3. ਫਲਾਂ ਨੂੰ ਟਹਿਣੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਖਿੱਚ ਕੇ ਤੋੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ

4. ਫਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਚੱਕਰ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

5. ਬਾਗ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਤਿੰਨ ਢੰਗ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰੋ-

1. ……………………… ਫਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਅੱਧ ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਅੱਧ ਫ਼ਰਵਰੀ ਵਿਚ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਪੱਤਝੜੀ

2. ਡਬਲਿਉ ਮਰਕਟ …………………….. ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸੰਤਰੇ

3. ਕ੍ਰਿਕੁਟ ਬਾਲ ……………………………….. ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਚੀਕੂ

4. ਗਨੇਸ਼ ………………………. ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਅਨਾਰ

5. ਅਰਲੀ ਗੈਂਡ ………………………. ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਆਤੂ ।

Punjab State Board PSEB 10th Class Agriculture Book Solutions Chapter 4 ਸਰਦੀ ਦੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 10 Agriculture Chapter 4 ਸਰਦੀ ਦੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ

Agriculture Guide for Class 10 PSEB ਸਰਦੀ ਦੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ
(ਉ) ਇਕ-ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕਿੰਨੀ ਸਬਜ਼ੀ ਖਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
284 ਗ੍ਰਾਮ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਆਲੁ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਰੇਤਲੀ ਮੈਰਾ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਖਾਦਾਂ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਖਾਦਾਂ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ-ਰਸਾਇਣਿਕ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਾਲੀ ਗਾਜਰ ਦੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪੰਜਾਬ ਬਲੈਕ ਬਿਊਟੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮੂਲੀ ਦੀ ਪੂਸਾ ਚੇਤਕੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਬੀਜਾਈ ਕਦੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਪਰੈਲ ਤੋਂ ਅਗਸਤ ਵਿੱਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਮਟਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਅਗੇਤੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਟਰ ਅਗੇਤਾ-6 ਅਤੇ 7, ਅਰਕਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਬਰੌਕਲੀ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਬੀਜਣ ਦਾ ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਅੱਧ ਅਗਸਤ ਤੋਂ ਅੱਧ ਸਤੰਬਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਆਲੂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਪਿਛੇਤੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੁਫ਼ਰੀ ਸੰਧੂਰੀ ਅਤੇ ਕੁਫ਼ਰੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਇੱਕ ਏਕੜ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬੰਦ ਗੋਭੀ ਦਾ ਕਿੰਨਾ ਬੀਜ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
200 ਤੋਂ 250 ਗ੍ਰਾਮ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਫੁੱਲ ਗੋਭੀ ਦੀਆਂ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪੂਸਾ ਸਨੋਬਾਲ-1, ਪੂਸਾ ਸਨੋਬਾਲ ਕੇ-1, ਜਾਇੰਟ ਸਨੋਬਾਲ ।

(ਅ) ਇਕ-ਦੋ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਬਜ਼ੀ ਕਿਸਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੌਦੇ ਦਾ ਉਹ ਨਰਮ ਭਾਗ, ਜਿਵੇਂ-ਫੁੱਲ, ਫ਼ਲ, ਤਣਾ, ਜੜ੍ਹਾਂ, ਪੱਤੇ ਆਦਿ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੱਚਾ, ਸਲਾਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਜਾਂ ਪਕਾ ਕੇ (ਬੰਨ ਕੇ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਸਬਜ਼ੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਨੀਰੀ ਨਾਲ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਲਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਨੀਰੀ ਨਾਲ ਉਹ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਲਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਪੁੱਟ ਕੇ ਮੁੜ ਲਾਏ ਜਾਣ ਦੇ ਝਟਕੇ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਲੈਣ । ਇਹ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਹਨ-ਬੰਦ ਗੋਭੀ, ਚੀਨੀ ਬੰਦ ਗੋਭੀ, ਪਿਆਜ, ਸਲਾਦ, ਫੁੱਲ ਗੋਭੀ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਿਚ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਜਲਦੀ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਤੋਂ ਚਾਰ ਵਾਰ ਫ਼ਸਲ ਲਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਝਾੜ ਵੀ ਝੋਨੇ-ਕਣਕ ਨਾਲੋਂ 5-10 ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਆਮਦਨ ਵੀ ਵੱਧ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹੀ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਸਾਧਨ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮਟਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਟਰ ਵਿਚ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਸਟੌਪ 30 ਤਾਕਤ ਇੱਕ ਲੀਟਰ ਜਾਂ ਐਫਾਲੋਨ 50 ਤਾਕਤ 500 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਨਦੀਨ ਉੱਗਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਬੀਜਾਈ ਤੋਂ 2 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ 200 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘੋਲ ਕੇ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਆਲੂ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਿੱਚ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਆਲੂ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਿਚ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਸਟੌਪ 30 ਤਾਕਤ ਇੱਕ ਲੀਟਰ ਜਾਂ ਐਰੀਲੋਨ 75 ਤਾਕਤ 500 ਗ੍ਰਾਮ ਜਾਂ ਸੈਨਕੋਰ 70 ਤਾਕਤ 200 ਗ੍ਰਾਮ ਦਾ 150 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘੋਲ ਬਣਾ ਕੇ ਨਦੀਨਾਂ ਦੇ ਜੰਮਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਸਿੰਚਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਗਾਜਰਾਂ ਦੀ ਬੀਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ, ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਫ਼ਾਸਲੇ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ – ਠੰਢਾ ਮੌਸਮ ਸਤੰਬਰ – ਅਕਤੂਬਰ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ।
ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ – 4-5 ਕਿਲੋ ।
ਫ਼ਾਸਲਾ – ਗਾਜਰਾਂ ਵੱਟਾਂ ਤੇ ਬੀਜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਵੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਫ਼ਾਸਲਾ 45 ਸੈਂ.ਮੀ. ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਆਲੂਆਂ ਦੀਆਂ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ, ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਅਤੇ ਬੀਜਾਈ ਦੇ ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ – ਕੁਫ਼ਰੀ ਸੂਰਯਾ, ਕੁਫ਼ਰੀ ਪੁਖਰਾਜ, ਕੁਫ਼ਰੀ ਜਯੋਤੀ, ਕੁਫ਼ਰੀ ਪੁਸ਼ਕਰ, ਕੁਫ਼ਰੀ ਸੰਧੂਰੀ, ਕੁਫ਼ਰੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ।
ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ – 12-18 ਕੁਇੰਟਲ ਬੀਜ ।
ਬੀਜਾਈ ਦਾ ਸਹੀ ਸਮਾਂ – ਪੱਤਝੜ ਲਈ ਅਖੀਰ ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਅੱਧ ਅਕਤੂਬਰ ਅਤੇ ਬਹਾਰ ਰੁੱਤ ਲਈ ਜਨਵਰੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੰਦਰਵਾੜਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਬੰਦ ਗੋਭੀ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਢੁੱਕਵਾਂ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਬੰਦ ਗੋਭੀ ਲਈ ਪਨੀਰੀ ਖੇਤ ਵਿਚ ਲਾਉਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਅਕਤੂਬਰ ਹੈ । ਇਕ ਏਕੜ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਲਈ ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 200-250 ਗ੍ਰਾਮ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲੋੜੀਂਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਪਰ ਰੇਤਲੀ ਮੈਰਾ ਜਾਂ ਚੀਕਣੀ ਮੈਰਾ ਜ਼ਮੀਨ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਵਧੀਆ ਹੈ । ਜੜ੍ਹ ਵਾਲੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ; ਜਿਵੇਂ-ਗਾਜਰ, ਮੂਲੀ, ਸ਼ਲਗਮ, ਆਲੂ ਆਦਿ ਲਈ ਰੇਤਲੀ ਮੈਰਾ ਜ਼ਮੀਨ ਵਧੀਆ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਚੀਨੀ ਬੰਦ ਗੋਭੀ ਦੀਆਂ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਚੀਨੀ ਸਰੋਂ-1, ਸਾਗ ਸਰਸੋਂ ।

(ੲ) ਪੰਜ-ਛੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮੁਲੀ ਦੀ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਕਾਸ਼ਤ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੂਲੀ ਦੀ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਕਾਸ਼ਤ ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਸਾਰਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ-

ਮੁਲੀ ਦੀ ਕਿਸਮ	ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ	ਮੂਲੀ ਤਿਆਰ ਹੋਣ ਦਾ ਸਮਾਂ
ਪੂਸਾ ਹਿਮਾਨੀ	ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਫ਼ਰਵਰੀ	ਫ਼ਰਵਰੀ ਤੋਂ ਅਪਰੈਲ
ਪੰਜਾਬ ਪਸੰਦ	ਮਾਰਚ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਪੰਦਰਵਾੜਾ	ਅਖੀਰ ਅਪਰੈਲ-ਮਈ
ਪੂਸਾ ਚੇਤਕੀ	ਅਪਰੈਲ ਤੋਂ ਅਗਸਤ	ਮਈ ਤੋਂ ਸਤੰਬਰ
ਪੰਜਾਬ ਸਫ਼ੇਦ ਮੂਲੀ-2	ਮੱਧ ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਅਕਤੂਬਰ	ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ
ਜਪਾਨੀ ਵਾਈਟ	ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ	ਦਸੰਬਰ ਤੋਂ ਜਨਵਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮਨੁੱਖੀ ਖ਼ੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਕੀ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਨੁੱਖੀ ਖ਼ੁਰਾਕ ਵਿਚ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਖ਼ੁਰਾਕੀ ਤੱਤ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟਸ, ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਧਾਤਾਂ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਆਦਿ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹਨ । ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਕ ਬਾਲਗ਼ ਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ 284 ਗਰਾਮ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਖਾਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ 114 ਗ੍ਰਾਮ ਪੱਤਿਆਂ ਵਾਲੀਆਂ, 85 ਗ੍ਰਾਮ ਜੜਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਅਤੇ 85 ਗ੍ਰਾਮ ਹੋਰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ । ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਕੱਚਾ ਹੀ ਜਾਂ ਰਿੰਨ੍ਹ ਕੇ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਆਬਾਦੀ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਰਦੀ ਦੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਰਦੀ ਦੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ-

1. ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਹਲ ਵਾਹੁਣ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਦੇ ਕੀੜੇ, ਉੱਲੀਆਂ ਅਤੇ ਕਈ ਨਿਮਾਟੋਡ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
2. ਜੇ ਸਹੀ ਫ਼ਸਲ ਚੱਕਰ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਆਲੂ ਅਤੇ ਮਟਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁੱਝ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਸੰਭਵ ਹੈ ।
3. ਅਗੇਤੀ ਫ਼ਸਲ ਬੀਜ ਕੇ ਕੀੜਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਖ਼ਤਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
4. ਬੀਮਾਰੀ ਵਾਲੇ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਕੇ ਹੋਰ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
5. ਬੀਜ ਦੀ ਸੋਧ ਕਰਕੇ ਬੀਜਣ ਨਾਲ ਵੀ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਤੇ ਕੀੜਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਬੀਜ ਦੀ ਸੋਧ ਕੈਪਟਾਨ ਜਾਂ ਥੀਰਮ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
6. ਸੇਵਨ, ਫੇਮ ਆਦਿ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸੁੰਡੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਰਸ ਚੂਸਣ ਵਾਲੇ ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਤੇਲੇ ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣ ਲਈ ਰੋਗਰ, ਮੈਟਾਸਿਸਟਾਕਸ ਅਤੇ ਮੈਲਾਥਿਆਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਅਗੇਤੇ ਮਟਰਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਬਾਰੇ ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ – ਅਗੇਤੇ ਮਟਰਾਂ ਦੀਆਂ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ-ਮਟਰ ਅਗੇਤਾ-6 ਅਤੇ 7 ਅਤੇ ਅਰਕਲ ।
ਝਾੜ – 20-32 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।
ਮੌਸਮ – ਠੰਢਾ ਮੌਸਮ ॥ ਬੀਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ-ਅੱਧ ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ ਅੱਧ ਨਵੰਬਰ ।
ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ – 45 ਕਿਲੋ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ । ਜੇ ਬੀਜਾਈ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਰਨੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਰਾਈਜ਼ੋਬੀਅਮ ਦਾ ਟੀਕਾ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਫਾਸਲਾ-30 × 7 ਸੈਂ.ਮੀ. ।
ਸਿੰਚਾਈ – ਪਹਿਲੀ 15-20 ਦਿਨ ਬਾਅਦ, ਦੂਜੀ ਫੁੱਲ ਆਉਣ ਤੇ ਅਤੇ ਤੀਜੀ ਫਲੀਆਂ ਪੈਣ ਤੇ ।
ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ – ਸਟੌਪ 30 ਤਾਕਤ ਇਕ ਲੀਟਰ ਜਾਂ ਐਫਾਲੋਨ 50 ਤਾਕਤ 500 ਗਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਨਦੀਨ ਉੱਗਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਬੀਜਾਈ ਤੋਂ 2 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚ 200 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘੋਲ ਕੇ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਤੁੜਾਈ – ਖਾਣ ਲਈ ਠੀਕ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਫਲੀਆਂ ਤੋੜ ਲੈਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਫੁੱਲ ਗੋਭੀ ਦੀ ਅਗੇਤੀ, ਮੁੱਖ ਅਤੇ ਪਿਛੇਤੀ ਫ਼ਸਲ ਲਈ ਪਨੀਰੀ ਬੀਜਣ ਦਾ ਸਮਾਂ, ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਫ਼ਾਸਲੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
1. ਪਨੀਰੀ ਬੀਜਣ ਦਾ ਸਮਾਂ-

• ਅਗੇਤੀ ਫੁੱਲ ਗੋਭੀ – ਜੂਨ ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ ।
• ਮੁੱਖ ਫ਼ਸਲ – ਅਗਸਤ ਤੋਂ ਅੱਧ ਸਤੰਬਰ ।
• ਪਿਛੇਤੀ ਫ਼ਸਲ – ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ

2. ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ-

• ਅਗੇਤੀ ਫ਼ਸਲ ਲਈ 500 ਗ੍ਰਾਮ ਬੀਜ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।
• ਹੋਰਾਂ ਲਈ 250 ਗ੍ਰਾਮ ਬੀਜ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।

3. ਫ਼ਾਸਲਾ-45 × 30 ਸੈਂ.ਮੀ. ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਕਤਾਰਾਂ ਤੇ ਬੂਟਿਆਂ ਵਿਚ ਫ਼ਾਸਲਾ ਰੱਖੋ ।

PSEB 10th Class Agriculture Guide ਸਰਦੀ ਦੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ Important Questions and Answers

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰ ਬਾਲਗ਼ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਕਿੰਨੇ ਗ੍ਰਾਮ ਸਬਜ਼ੀ ਖਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
284 ਗ੍ਰਾਮ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਸਬਜ਼ੀ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਭਵਿੱਖ ਉੱਜਲ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਪੱਕਣ ਲਈ ਕਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਲਗਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਹੁਤ ਘੱਟ, ਸਾਲ ਵਿਚ 24 ਫ਼ਸਲਾਂ ਲਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਣਕ-ਝੋਨੇ ਦੇ ਫ਼ਸਲੀ ਚੱਕਰ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿਚ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਝਾੜ ਕਿੰਨਾ ਵੱਧ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
5-10 ਗੁਣਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਧੀਆ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਰੇਤਲੀ ਮੈਰਾ ਜਾਂ ਚੀਕਣੀ ਮੈਰਾ ਜ਼ਮੀਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਜੜਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਲਈ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਧੀਆ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਰੇਤਲੀ ਮੈਰਾ ਜ਼ਮੀਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਖਾਦਾਂ ਕਿੰਨੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਖਾਦਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਰਸਾਇਣਿਕ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਬੀਜ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੀਜ ਸੁਧਰੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਤੇ ਰੋਗ ਰਹਿਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਰਸਾਇਣਿਕ ਖਾਦਾਂ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ ਤੱਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਾਈਟਰੋਜਨ, ਫਾਸਫੋਰਸ ਅਤੇ ਪੋਟਾਸ਼ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਬੀਜ ਬੀਜਣ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਦੋ ਢੰਗ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਿੱਧੀ ਬੀਜਾਈ ਅਤੇ ਪਨੀਰੀ ਲਗਾ ਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਸਿੱਧੀ ਬਿਜਾਈ ਕਰਕੇ ਬੀਜੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਆਲੂ, ਗਾਜਰ, ਮੇਥੀ, ਧਨੀਆਂ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਪਨੀਰੀ ਲਾ ਕੇ ਬੀਜੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਚੀਨੀ ਬੰਦ ਗੋਭੀ, ਫੁੱਲ ਗੋਭੀ, ਬਰੌਕਲੀ, ਪਿਆਜ, ਸਲਾਦ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਹਲ ਵਾਹੁਣ ਨਾਲ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਧਰਤੀ ਦੇ ਕੀੜੇ, ਉੱਲੀਆਂ ਅਤੇ ਨਿਮਾਟੋਡ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਬੀਜ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਦਵਾਈ ਨਾਲ ਸੋਧ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੈਪਟਾਨ ਜਾਂ ਥੀਰਮ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁੰਡੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸੇਵਨ, ਫੇਮ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਰਸ ਚੂਸਣ ਵਾਲੇ ਕੀੜੇ ਅਤੇ ਤੇਲੇ ਉੱਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣ ਲਈ ਦਵਾਈਆਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਰੋਗਰ, ਮੈਟਾਸਿਸਟਾਕਸ, ਮੈਲਾਥਿਆਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਹਾੜੀ ਦੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਾਜਰ, ਮੂਲੀ, ਬੰਦਗੋਭੀ, ਫੁੱਲ ਗੋਭੀ, ਆਲੂ, ਮਟਰ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਗਾਜਰ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਕਿਸਮ ਵਧੇਰੇ ਤਾਪ ਸਹਿ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਸੀ ਕਿਸਮ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਗਾਜਰ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪੰਜਾਬ ਬਲੈਕ ਬਿਊਟੀ, ਪੰਜਾਬ ਕੈਰਟ ਰੈਡ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਪੰਜਾਬ ਕੈਰਟ ਰੈਡ ਗਾਜਰ ਦਾ ਝਾੜ ਤੇ ਰੰਗ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਲਾਲ ਰੰਗ, 230 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
ਗਾਜਰ ਕਿੱਥੇ ਬੀਜੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਵੱਟਾਂ ‘ਤੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 23.
ਗਾਜਰਾਂ ਲਈ ਵੱਟਾਂ ਦਾ ਫਾਸਲਾ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਵੱਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਫਾਸਲਾ 45 ਸੈਂ.ਮੀ. ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 24.
ਗਾਜਰ ਲਈ ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
4-5 ਕਿਲੋ ਬੀਜ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 25.
ਗਾਜਰਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤਾ ਪਾਣੀ ਲਾਉਣ ਨਾਲ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਗਾਜਰਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 26.
ਗਾਜਰਾਂ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਨੂੰ ਲਗਦਾ ਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
90-100 ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਕਿਸਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਗਾਜਰਾਂ ਪੁਟਾਈ ਯੋਗ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 27.
(ੳ) ਮੂਲੀ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
(ਅ) ਮੁਲੀ ਦੀ ਇੱਕ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਪੰਜਾਬ ਪਸੰਦ, ਪੂਸਾ ਚੇਤਕੀ, ਪੂਸਾ ਹਿਮਾਨੀ, ਜਾਪਾਨੀ ਵਾਈਟ, ਪੰਜਾਬ ਸਫ਼ੇਦ ਮੂਲੀ-2 ਆਦਿ ।
(ਅ) ਪੰਜਾਬ ਪਸੰਦ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 28. ਮੂਲੀ ਦਾ ਝਾੜ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
105-215 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 29.
ਮੂਲੀ ਦੇ ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
4-5 ਕਿਲੋ ਬੀਜ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 30.
ਮੂਲੀ ਦੀ ਬੀਜਾਈ ਕਿੱਥੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ? ਫਾਸਲਾ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਵੱਟਾਂ ਤੇ, ਫਾਸਲਾ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿਚ 45 ਸੈਂ.ਮੀ. ਅਤੇ ਬੂਟਿਆਂ ਵਿਚ 7 ਸੈਂ.ਮੀ. ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 31.
ਮੂਲੀਆਂ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਪੁੱਟਣ ਯੋਗ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
45-60 ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 32.
ਮਟਰ ਦੀਆਂ ਅਗੇਤੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਅਗੇਤਾ-6 ਅਤੇ 7, ਅਰਕਲੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 33.
ਮਟਰ ਦੀਆਂ ਅਗੇਤੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਝਾੜ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
20-32 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 34.
ਮਟਰ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਮੌਸਮ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਿੱਠੀ ਫਲੀ, ਪੰਜਾਬ-89.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 35.
ਮਿੱਠੀ ਫਲੀ ਕਿਹੜੀ ਸਬਜ਼ੀ ਦੀ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਟਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 36.
ਮਟਰ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਝਾੜ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
47-55 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 37.
ਮਟਰ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਕਿਸਮ ਛਿਲਕੇ ਸਮੇਤ ਖਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਿੱਠੀ ਫਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 38.
ਮਟਰ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਉੱਤਮ ਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਅੱਧ ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ ਅੱਧ ਨਵੰਬਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 39.
ਮਟਰ ਲਈ ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਅਗੇਤੀ ਕਿਸਮ ਲਈ 45 ਕਿਲੋ ਅਤੇ ਮੁੱਖ-ਫ਼ਸਲ ਲਈ 30 ਕਿਲੋ ਬੀਜ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਮਟਰ ਲਈ ਫਾਸਲੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਅਗੇਤੀ ਕਿਸਮ ਲਈ ਫਾਸਲਾ 30 × 7 ਸੈਂ.ਮੀ. ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਫ਼ਸਲ ਲਈ 30 × 10 ਸੈਂ.ਮੀ. ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 41.
ਮਟਰ ਦੇ ਬੀਜ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਟੀਕਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਰਾਈਜ਼ੋਬੀਅਮ ਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 42.
ਫੁੱਲ ਗੋਭੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਕਿੰਨਾ ਤਾਪਮਾਨ ਠੀਕ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
15-20 ਡਿਗਰੀ ਸੈਂਟੀਗਰੇਡ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 43.
ਫੁੱਲ ਗੋਭੀ ਦੀ ਮੁੱਖ ਸਮੇਂ ਦੀ ਕਿਸਮ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਜਾਇੰਟ ਸਨੋਬਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 44.
ਫੁੱਲ ਗੋਭੀ ਦੀ ਪਛੇਤੀ ਬੀਜਾਈ ਦੀ ਕਿਸਮ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪੂਸਾ ਸਨੋਬਾਲ-1, ਪੂਸਾ ਸਨੋਬਾਲ ਕੇ-1.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 45.
ਫੁੱਲ ਗੋਭੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਕਦੋਂ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਖੇਤ ਵਿਚੋਂ ਪਨੀਰੀ ਪੁੱਟ ਕੇ ਲਾਉਣ ਦੇ 90-100 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 46,
ਬੰਦ ਗੋਭੀ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਖੇਤ ਵਿਚ ਲਾਉਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਅਕਤੂਬਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 47.
ਬੰਦ ਗੋਭੀ ਲਈ ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
200-250 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 48.
ਬੰਦ ਗੋਭੀ ਲਈ ਕਤਾਰਾਂ ਤੇ ਬੂਟਿਆਂ ਵਿਚ ਫ਼ਾਸਲਾ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
45 × 45 ਸੈਂ.ਮੀ. ਫ਼ਾਸਲਾ ਅਗੇਤੀ ਕਿਸਮ ਲਈ ਅਤੇ 60 × 45 ਸੈਂ.ਮੀ. ਫ਼ਾਸਲਾ ਪਿਛੇਤੀ ਕਿਸਮ ਲਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 49.
(ਉ) ਬਰੌਕਲੀ ਦੀ ਕਿਸਮ ਤੇ ਝਾੜ ਦੱਸੋ ।
(ਅ) ਪੰਜਾਬ ਬਰੌਕਲੀ-1 ਕਿਹੜੀ ਸਬਜ਼ੀ ਦੀ ਸੁਧਰੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਪੰਜਾਬ ਬਰੌਕਲੀ-1 ਅਤੇ ਪਾਲਮ ਸਮਰਿਧੀ ਔਸਤ ਝਾੜ 70 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।
(ਅ) ਇਹ ਬਰੌਕਲੀ ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ । ਇਹ ਫੁੱਲ ਗੋਭੀ ਵਰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 50.
ਬਰੌਕਲੀ ਲਈ ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
250 ਗ੍ਰਾਮ ਇੱਕ ਏਕੜ ਲਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 51.
ਬਰੌਕਲੀ ਲਈ ਪਨੀਰੀ ਲਾਉਣ ਦਾ ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਅੱਧ ਅਗਸਤ ਤੋਂ ਅੱਧ ਸਤੰਬਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 52.
ਚੀਨੀ ਬੰਦ ਗੋਭੀ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਬੀਜਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਅੱਧ ਸਤੰਬਰ ਵਿਚ ਪਨੀਰੀ ਬੀਜ ਕੇ ਅੱਧ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿਚ ਪੁੱਟ ਕੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਓ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 53.
ਚੀਨੀ ਬੰਦ ਗੋਭੀ ਲਈ ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪਨੀਰੀ ਲਈ 200 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਅਤੇ ਸਿੱਧੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਇੱਕ ਕਿਲੋ ਬੀਜ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 54.
ਚੀਨੀ ਬੰਦ ਗੋਭੀ ਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕਟਾਈਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੁੱਲ ਛੇ ਕਟਾਈਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 55.
ਆਲੂ ਦੀਆਂ ਅਗੇਤੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੁਫ਼ਰੀ ਸੂਰਯਾ ਅਤੇ ਕੁਫ਼ਰੀ ਪੁਖਰਾਜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 56.
ਆਲੂ ਦੀਆਂ ਅਗੇਤੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
90-100 ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ 1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 57.
ਆਲੂ ਦੀਆਂ ਅਗੇਤੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਝਾੜ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
100-125 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 58.
ਆਲੂ ਦੀਆਂ ਦਰਮਿਆਨੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੁਫ਼ਰੀ ਜਯੋਤੀ, ਕੁਫ਼ਰੀ ਪੁਸ਼ਕਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 59.
ਆਲੂ ਦੀਆਂ ਦਰਮਿਆਨੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ? ਝਾੜ ਵੀ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
100-110 ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਝਾੜ 120-170 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 60.
ਆਲੂ ਦੀਆਂ ਪਛੇਤੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੁਫ਼ਰੀ ਸੰਧੂਰੀ, ਕੁਫ਼ਰੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 61.
ਆਲੂ ਦੀਆਂ ਪਿਛੇਤੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਅਤੇ ਝਾੜ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
110-120 ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਝਾੜ 120-130 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 62.
ਆਲੂ ਦੀ ਬੀਜਾਈ ਲਈ ਵੱਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਫ਼ਾਸਲਾ ਅਤੇ ਆਲੂਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਫ਼ਾਸਲਾ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
60 ਸੈਂ.ਮੀ., 20 ਸੈਂ.ਮੀ. ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 63.
ਆਲੂ ਦਾ ਬੀਜ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੀਜਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੱਟ ਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 64.
‘ਕੁਫਰੀ ਖੁਖਰਾਜ’ ਕਿਹੜੀ ਸਬਜ਼ੀ ਦੀ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਆਲੂ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਬਜ਼ੀ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੌਦੇ ਦਾ ਉਹ ਨਰਮ ਭਾਗ; ਜਿਵੇਂ-ਫ਼ਲ, ਫੁੱਲ, ਤਣਾਂ, ਜੜ੍ਹਾਂ, ਪੱਤੇ ਆਦਿ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੱਚੇ ਹੀ, ਸਲਾਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਪਕਾ ਰਿੰਨ ਕੇ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਸਬਜ਼ੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਖ਼ੁਰਾਕੀ ਤੱਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟਸ, ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਧਾਤਾਂ, ਵਿਟਾਮਿਨਜ਼ ਆਦਿ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸਰੀਰ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹਰ ਬਾਲਗ਼ ਨੂੰ 284 ਗ੍ਰਾਮ ਸਬਜ਼ੀ ਰੋਜ਼ ਖਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਭਾਗ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
284 ਗ੍ਰਾਮ ਸਬਜ਼ੀ ਵਿੱਚ 114 ਗ੍ਰਾਮ ਪੱਤਿਆਂ ਵਾਲੀਆਂ, 85 ਗ੍ਰਾਮ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਾਲੀਆਂ, 85 ਗ੍ਰਾਮ ਹੋਰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜੈਵਿਕ ਖਾਦਾਂ ਦੇ ਲਾਭ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਜੈਵਿਕ ਖਾਦਾਂ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀਆਂ ਭੌਤਿਕ ਤੇ ਰਸਾਇਣਿਕ ਹਾਲਤਾਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਪੋਲੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਹਵਾ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਵੱਧਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿਹੜੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਪਨੀਰੀ ਲਾ ਕੇ ਬੀਜੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਜੋ ਪਨੀਰੀ ਪੁੱਟ ਕੇ ਮੁੜ ਲਾਏ ਜਾਣ ਦੇ ਝਟਕੇ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਲੈਣ, ਜਿਵੇਂ-ਬੰਦ ਗੋਭੀ, ਬਰੌਕਲੀ, ਪਿਆਜ਼ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਰਦੀ ਦੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਕੀ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੀਜ ਦੀ ਸੋਧ ਲਈ ਕੈਪਟਾਨ ਜਾਂ ਥੀਰਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਕੁੱਝ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ ; ਜਿਵੇਂ-ਫੇਮ, ਸੇਵਨ ਆਦਿ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸੰਡੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਰਸ ਚੂਸਣ ਵਾਲੇ ਕੀੜੇ ਅਤੇ ਤੇਲੇ ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣ ਲਈ ਰੋਗ, ਮੈਟਾਸਿਸਟਾਕਸ ਅਤੇ ਮੈਲਾਥਿਆਨ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਗਾਜਰ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਲਈ ਸਿੰਚਾਈ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਾਜਰ ਨੂੰ 3-4 ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਪਹਿਲੀ ਸਿੰਚਾਈ ਬੀਜਾਈ ਤੋਂ ਫੌਰਨ ਬਾਅਦ, ਦੂਜੀ 10-12 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਮੂਲੀ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੂਲੀ ਨੂੰ ਸਲਾਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ, ਸਬਜ਼ੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅਤੇ ਪਰਾਂਠੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਮੂਲੀ ਦੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਬੀਜੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮੁੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਅਤੇ ਝਾੜ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪੰਜਾਬ ਪਸੰਦ, ਪੰਜਾਬ ਸਫ਼ੇਦ ਮੂਲੀ-2, ਪੂਸਾ ਚੇਤਕੀ ਮੂਲੀ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬੀਜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਝਾੜ 105-215 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਮੂਲੀ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪਹਿਲੀ ਸਿੰਚਾਈ ਬੀਜਾਈ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਫਿਰ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿਚ 6-7 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿਚ 10-12 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਨੁਸਾਰ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਜੇ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਮਟਰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਬੀਜਣੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਬੀਜ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਟੀਕਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਕਿਉਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਟਰਾਂ ਦੇ ਬੀਜ ਨੂੰ ਰਾਈਜ਼ੋਬੀਅਮ ਦਾ ਟੀਕਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਮਟਰਾਂ ਦਾ ਝਾੜ ਵੱਧਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚ ਨਾਈਟਰੋਜਨ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮੱਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਮਟਰਾਂ ਵਿਚ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਐਫਾਲੋਨ 50 ਤਾਕਤ 500 ਗ੍ਰਾਮ ਜਾਂ ਸਟੌਪ 30 ਤਾਕਤ ਇੱਕ ਲੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਨਦੀਨ ਉੱਗਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਬੀਜਾਈ ਤੋਂ 2 ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ 200 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘੋਲ ਕੇ ਛਿੜਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਫੁੱਲ ਗੋਭੀ ਲਈ ਸਿੰਚਾਈ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਨੂੰ ਕੁੱਲ 8-12 ਸਿੰਚਾਈਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਪਹਿਲੀ ਸਿੰਚਾਈ ਪਨੀਰੀ ਪੁੱਟ ਕੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਲਾਉਣ ਤੋਂ ਇਕਦਮ ਬਾਅਦ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਫੁੱਲ ਗੋਭੀ ਅਤੇ ਬੰਦ ਗੋਭੀ ਅਤੇ ਬਰੌਕਲੀ ਵਿੱਚ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਸਟੌਪ 30 ਤਾਕਤ ਇੱਕ ਲੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਨੂੰ 200 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘੋਲ ਕੇ ਚੰਗੀ ਸਿਲ ਵਾਲੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਬੂਟੇ ਲਾਉਣ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਚੀਨੀ ਬੰਦ ਗੋਭੀ ਦੇ ਪੱਤੇ ਕਿਸ ਕੰਮ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ? ਇਸ ਦੀ ਕਟਾਈ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੀਨੀ ਬੰਦ ਗੋਭੀ ਦੇ ਪੱਤੇ ਸਾਗ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਟਾਈ 30 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਗਾਜਰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਦਿਓ ।
(i) ਕਿਸਮਾਂ, ਰੰਗ
(ii) ਝਾੜ
(iii) ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ
(iv) ਪੁਟਾਈ
(v) ਫ਼ਾਸਲਾ ।
ਉੱਤਰ-
(i) ਕਿਸਮਾਂ – ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ-ਦੇਸੀ ਅਤੇ ਵਿਲਾਇਤੀ । ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਗਾਜਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ-ਪੰਜਾਬ ਕੈਰਟ ਰੈਡ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਬਲੈਕ ਬਿਊਟੀ । ਪੰਜਾਬ ਕੈਰਟ ਰੈਡ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਬਲੈਕ ਬਿਊਟੀ ਜਾਮਨੀ ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦੀ ਹੈ ।
(ii) ਝਾੜ – ਕਾਲੀ ਕਿਸਮ 196 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਅਤੇ ਲਾਲ ਕਿਸਮ 230 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।
(iii) ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ – 4-5 ਕਿਲੋ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।
(vi) ਪੁਟਾਈ – ਕਿਸਮ ਅਨੁਸਾਰ 90-100 ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(v) ਫ਼ਾਸਲਾ – ਗਾਜਰਾਂ ਵੱਟਾਂ ਤੇ ਬੀਜੋ ਤੇ ਵੱਟਾਂ ਵਿਚ ਫਾਸਲਾ 45 ਸੈਂ.ਮੀ. ਰੱਖੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਬਰੌਕਲੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਧਰੀ ਕਿਸਮ – ਪੰਜਾਬ ਬਰੌਕਲੀ-1, ਪਾਲਮ ਸਮਰਿਧੀ ।
ਝਾੜ – 70 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।
ਬੀਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ – ਪਨੀਰੀ ਬੀਜਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਅੱਧ ਅਗਸਤ ਤੋਂ ਅੱਧ ਸਤੰਬਰ ਹੈ ਅਤੇ ਪਨੀਰੀ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪੁੱਟ ਕੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਲਾ ਦਿਓ ।
ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ – 250 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ । ਫਾਸਲਾ-ਕਤਾਰਾਂ ‘ਤੇ ਬੂਟਿਆਂ ਵਿਚ ਫਾਸਲਾ 45 ਸੈਂ.ਮੀ. ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਆਲੂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
1. ਕਿਸਮਾਂ-
(i) ਅਗੇਤੀਆਂ – ਕੁਫ਼ਰੀ ਸੂਰਯਾ, ਕੁਫ਼ਰੀ ਪੁਖਰਾਜ ।
(ii) ਦਰਮਿਆਨੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ – ਕੁਫ਼ਰੀ ਜਯੋਤੀ, ਕੁਫ਼ਰੀ ਪੁਸ਼ਕਰ ।
(iii) ਪਛੇਤੀਆਂ – ਕੁਫ਼ਰੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹ, ਕੁਫ਼ਰੀ ਸੰਧੁਰੀ ।

2. ਝਾੜ-
(i) ਅਗੇਤੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ – 100-125 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।
(ii) ਦਰਮਿਆਨੀਆਂ – 120-170 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।
(iii) ਪਿਛੇਤੀਆਂ – 120-130 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।

3. ਤਿਆਰੀ ਦਾ ਸਮਾਂ-
(i) ਅਗੇਤੀਆਂ – 90-100 ਦਿਨ ।
(ii) ਦਰਮਿਆਨੀਆਂ – 100-110 ਦਿਨ ।
(iii) ਪਿਛੇਤੀਆਂ – 110-120 ਦਿਨ ।

4. ਬੀਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ – ਢੁੱਕਵਾਂ ਸਮਾਂ ਪਤਝੜ ਲਈ ਅਖੀਰ ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਅੱਧ ਅਕਤੂਬਰ ਅਤੇ ਬਹਾਰ ਰੁੱਤ ਲਈ ਜਨਵਰੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੰਦਰਵਾੜਾ ॥

5. ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ – 12-18 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ । ਬਹਾਰ ਰੁੱਤ ਵਿਚ ਅਗੇਤੀ ਕਿਸਮ ਦਾ 8 ਕੁਇੰਟਲ ਅਤੇ ਪਿਛੇਤੀ ਕਿਸਮ ਦਾ 45 ਕੁਇੰਟਲ ਬੀਜ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਬੀਜ ਕੱਟ ਕੇ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

6. ਫ਼ਾਸਲਾ – ਵੱਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਫ਼ਾਸਲਾ 60 ਸੈਂ.ਮੀ. ਅਤੇ ਆਲੂਆਂ ਵਿਚ 20 ਸੈਂ.ਮੀ. ।

7. ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ – ਸਟੌਪ 30 ਤਾਕਤ ਇੱਕ ਲੀਟਰ ਜਾਂ ਐਰੀਲੋਨ 75 ਤਾਕਤ 500 ਗ੍ਰਾਮ ਜਾਂ ਸੈਨਕੋਰ 70 ਤਾਕਤ 200 ਗ੍ਰਾਮ ਦਾ 150 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘੋਲ ਬਣਾ ਕੇ ਨਦੀਨਾਂ ਦੇ ਜੰਮਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਸਿੰਚਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

8. ਸਿੰਚਾਈ – ਬੀਜਾਈ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰੋ । ਇਸ ਨਾਲ ਫ਼ਸਲ ਛੇਤੀ ਉੱਗਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਬੀਜਣ ਦੇ ਪੰਜ ਲਾਭ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
(i) ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਜਲਦੀ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਸਾਲ ਵਿਚ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਜਾਂ ਵੱਧ ਵਾਰ ਵੇਚ ਕੇ ਚੰਗਾ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
(ii) ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਆਬਾਦੀ ਵੱਧ ਹੈ ਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਲਾਗਤ ਵੀ ਵੱਧ ਹੈ ।
(iii) ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਖ਼ੁਰਾਕੀ ਤੱਤ ਜਿਵੇਂ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡੇਟ, ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਧਾਤਾਂ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਆਦਿ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(iv) ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦਾ ਚੰਗਾ ਸਾਧਨ ਹਨ ।
(v) ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਖੇਤੀ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਵਰਤੋਂ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮੂਲੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਦਿਓ :
(ਉ) ਦੋ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ
(ਅ) ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।
(ੲ) ਵੱਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦੂਰੀ
(ਸ) ਪੁਟਾਈ
(ਹ) ਪੈਦਾਵਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਦੋ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ – ਪੂਸਾ ਚੇਤਕੀ, ਪੂਸਾ ਹਿਮਾਨੀ ।
(ਅ) ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ – 4-5 ਕਿਲੋ ਬੀਜ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।
(ੲ) ਵੱਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦੂਰੀ – 45 ਸੈਂ.ਮੀ.
(ਸ) ਪੁਟਾਈ – 45-60 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ
(ਹ) ਪੈਦਾਵਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ – 105-215 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਆਲੂ ਦੀਆਂ ਅਗੇਤੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਦਿਓ :
(ਉ) ਦੋ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ
(ਅ) ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ
(ੲ) ਵੱਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦੂਰੀ
(ਸ) ਸਿੰਜਾਈ
(ਹ) ਝਾੜ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਦੋ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ – ਕੁਫ਼ਰੀ ਸੂਰਯਾ, ਕੁਫ਼ਰੀ ਪੁਖਰਾਜ ।
(ਅ) ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ – 8 ਕੁਇੰਟਲ ਬਹਾਰ ਰੁੱਤ ਦੀ ਅਗੇਤੀ ਕਿਸਮ
(ੲ) ਵੱਟਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦੂਰੀ – 60 ਸੈਂ.ਮੀ. ਅਤੇ ਆਲੂਆਂ ਵਿਚ 20 ਸੈਂ.ਮੀ.
(ਸ) ਸਿੰਜਾਈ – ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰੋ ।
(ਹ) ਝਾੜ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ – 100-125 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ।

ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਕ ਬਾਲਗ ਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ …………………………. ਗ੍ਰਾਮ ਸਬਜ਼ੀ ਖਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ-
(ਉ) 500
(ਅ) 285
(ੲ) 387
(ਸ) 197.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) 285

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜੜਾਂ ਵਾਲੀ ਸਬਜ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ-
(ਉ) ਗਾਜਰ
(ਅ) ਮੂਲੀ
(ੲ) ਇਸ਼ਲਗਮ
(ਸ) ਮਟਰ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਮਟਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪਨੀਰੀ ਲਾ ਕੇ ਬੀਜਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਹਨ-
(ਉ) ਫੁੱਲ ਗੋਭੀ
(ਅ) ਬਰੌਕਲੀ
(ੲ) ਪਿਆਜ਼
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹਾੜੀ ਦੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਹਨ-
(ਉ) ਫੁੱਲ ਗੋਭੀ
(ਅ) ਬਰੌਕਲੀ
(ੲ) ਪਿਆਜ਼
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮੂਲੀ ਦੀ ਕਿਸਮ ਨਹੀਂ ਹੈ-
(ਉ) ਪੂਸਾ ਚੇਤਕੀ
(ਅ) ਜਪਾਨੀ ਵਾਈਟ
(ੲ) ਪੂਸਾ ਸਨੋਬਾਲ
(ਸ) ਪੂਸਾ ਮਸੰਦ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਪੂਸਾ ਸਨੋਬਾਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਆਲੂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ-
(ਉ) ਕੁਫ਼ਰੀ ਸੂਰਯਾ
(ਅ) ਕੁਫ਼ਰੀ ਪੁਸ਼ਕਰ
(ੲ)ਕੁਫ਼ਰੀ ਜਯੋਤੀ
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

ਠੀਕ/ਗਲਤ ਦੱਸੋ

1. ਪਾਲਮ ਸਮਰਿਧੀ ਬਰੋਕਲੀ ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

2. ਜਪਾਨੀ ਵਾਈਟ ਮੂਲੀ ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

3. ਖਾਦਾਂ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

4. ਕਾਲੀ ਗਾਜਰ ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ-ਪੰਜਾਬ ਬਲੈਕ ਬਿਊਟੀ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

5. ਪੂਸਾ ਸਨੋਬਾਲ-1, ਫੁੱਲ ਗੋਭੀ ਦੀ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰੋ

1. ਪੁਸਾ ਹਿਮਾਨੀ ………………………….. ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਮੂਲੀ

2. ਕੁਫ਼ਰੀ ਸੰਦੂਰੀ …………………….. ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਆਲੂ

3. ਮਟਰ ਦੀ ਮੁੱਖ ਕਿਸਮ ਦਾ ਝਾੜ ………………………. ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
47-55

4. ਮਟਰ ਦੇ ਬੀਜ ਨੂੰ …………………………. ਦਾ ਟੀਕਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਰਾਈਜ਼ੋਬੀਅਮ

5. ਅਰਕਲ …………………….. ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਟਰ ।

Punjab State Board PSEB 10th Class Agriculture Book Solutions Chapter 2 ਖੇਤੀ ਗਿਆਨ-ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਸੋਮਾ : ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 10 Agriculture Chapter 2 ਖੇਤੀ ਗਿਆਨ-ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਸੋਮਾ : ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ

Agriculture Guide for Class 10 PSEB ਖੇਤੀ ਗਿਆਨ-ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਸੋਮਾ : ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ
(ੳ) ਇੱਕ-ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਦੋਂ ਹੋਈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਲ 1962 ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਦੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਲ 1960 ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਲਿਆਣ ਸੋਨਾ ਅਤੇ ਡਬਲਯੂ. ਐੱਲ. 711 ਕਿਸ ਫ਼ਸਲ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ
ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਣਕ ਦੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਣਕ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵਿਜੇਤਾ ਸਾਇੰਸਦਾਨ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਡਾ: ਨੌਰਮਾਨ ਈ. ਬੋਰਲਾਗ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਖੇ ਕਿਸਾਨ ਮੇਲਿਆਂ ਦਾ ਆਰੰਭ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ-
1967 ਵਿੱਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੱਲੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਕੌਮੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਮਿਲੀ ?
ਉੱਤਰ-
130 ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਹੜੀ ਫ਼ਸਲ ਲਈ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਾਜਰੇ ਦਾ ਐੱਚ.ਬੀ.-1 ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੱਲੋਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਲਈ ਢੁੱਕਵੀਂ ਖੇਤੀ ਤਕਨੀਕਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਸ਼ਿਮਲਾ ਮਿਰਚ, ਟਮਾਟਰ, ਬੈਂਗਣਾਂ ਲਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਿਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਲੁਧਿਆਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮੌਸਮ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਕਿਸ ਵਿਭਾਗ ਰਾਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ।

(ਅ) ਇੱਕ-ਦੋ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚੋਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਦੋ ਹੋਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚੋਂ ਹਰਿਆਣਾ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਹਿਸਾਰ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਬਣੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਨੇ ਹਰਾ ਇਨਕਲਾਬ ਲਿਆਉਣ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ – ਕਲਿਆਣ ਸੋਨਾ, ਡਬਲਯੂ. ਐੱਲ. 711 ।
ਝੋਨੇ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ – ਪੀ.ਆਰ. 106 ।
ਮੱਕੀ ਦੀ ਕਿਸਮ – ਵਿਜੇ ।
ਕਣਕ, ਝੋਨੇ ਅਤੇ ਮੱਕੀ ਦੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੇ ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆਉਣ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਕੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਅਨਾਜ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਪੱਕੇ ਪੈਰੀਂ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਵੱਧ ਝਾੜ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ, ਰੋਗ ਮੁਕਤ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨਾ ਹੈ । ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਨਵੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਤੇ ਨਵੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਣਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਖੇਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕਫ਼ਾਇਤੀ ਖੇਤੀ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪੀ.ਏ.ਯੂ. ਵਲੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਖੇਤੀ ਤਕਨੀਕਾਂ ਹਨ-
ਜ਼ੀਰੋ ਟਿੱਲੇਜ, ਪੱਤਾ ਰੰਗ ਚਾਰਟ, ਟੈਂਸ਼ਿਓਮੀਟਰ, ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ ਅਤੇ ਲੇਜ਼ਰ ਕਰਾਹਾ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਹਰਾ ਇਨਕਲਾਬ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਸਾਂਝ ਪਾਈ ।
ਉੱਤਰ-
ਮੈਕਸੀਕੋ ਸਥਿਤ ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਣਕ ਅਤੇ ਮੱਕੀ ਸੁਧਾਰ ਕੇਂਦਰ, ਸਿਮਟ, ਝੋਨੇ ਦੀ ਖੋਜ ਲਈ ਮਨੀਲਾ (ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼) ਦੀ ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾ, ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਰਾਈਸ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ (IRRI).

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੂਤ ਕੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਦੁਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵਿਚ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਰਾਹੀਂ ਪੁਲ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੀ. ਏ. ਯੂ. ਦਾ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਵੱਡਮੁੱਲਾ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਦਾ ਉਲੰਪਿਕਸ ਵਿਚ ਕਪਤਾਨ ਬਣਨ ਦਾ ਮਾਣ ਹਾਸਿਲ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮਨੋਰਥ ਕੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ-
ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮਨੋਰਥ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਨਾਜ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ ਸੀ ! ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਖੋਜਣਾ ਅਤੇ ਸਥਾਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੋਜ ਦਾ ਪੱਕਾ ਢਾਂਚਾ ਬਣਾਉਣਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਈਬ੍ਰਿਡ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਮਾਣ ਹਾਸਿਲ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਾਜਰੇ ਦਾ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਐੱਚ. ਬੀ-1, ਮੱਕੀ ਦਾ ਸਿੰਗਲ ਕਰਾਸ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਪਾਰਸ, ਗੋਭੀ ਸਰੋਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ (ਪੀ. ਜੀ. ਐੱਮ. ਐੱਚ-51).

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਖੁੰਬ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਕੀ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਖੁੰਬਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਧ ਝਾੜ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਖੁੰਬਾਂ ਵਿਚੋਂ 40 ਫਸੀਦੀ ਖੁੰਬਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਹੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।

(ੲ) ਪੰਜ-ਛੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਦਿਓ :-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੇ ਪਸਾਰ ਦੇ ਕੰਮ ‘ਤੇ ਚਾਨਣ ਪਾਓ ।
ਜਾਂ
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਹੋ ਰਹੇ ਪਸਾਰ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਮਿਆਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਨਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਗੂੰਜ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਖੋਜ, ਪਸਾਰ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਉੱਘਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਪਣੇ ਖੋਜ ਅਤੇ ਪਸਾਰ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਕਾਰਨ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ । ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੂਬੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੋਰ ਮਹਿਕਮਿਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਚੰਗਾ ਸੰਪਰਕ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਕਿਸਾਨ ਸੇਵਾ ਕੇਂਦਰਾਂ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਵੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤੀ ਖੋਜ ਪਰਿਸ਼ਦ ਵਲੋਂ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ।

ਪਸਾਰ ਸਿੱਖਿਆ ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਦਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜ਼ਿਲਿਆਂ ਵਿਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਸਲਾਹਕਾਰ ਸੇਵਾ ਸਕੀਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕਿਸਾਨ ਭਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਸੰਪਰਕ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਕਿਸਾਨ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਤੇ ਸਿਖਲਾਈ, ਪਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਜਾਗਰੂਕ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪਰਖ, ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਕਿਸਾਨ ਮੇਲਿਆਂ, ਖੇਤ ਦਿਵਸਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਵਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ | ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪੌਦਾ ਰੋਗ ਹਸਪਤਾਲ ਵੀ ਸੰਪਰਕ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਾਧਨ ਹਨ । ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੂਤ ਵੀ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਜੋ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਅਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਰਾਹੀਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਪੁਲ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੱਲੋਂ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਕਿਸਾਨ ਮੇਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਿਸਾਨ ਮੇਲਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ੁੱਭ ਆਰੰਭ 1967 ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ । ਇਹ ਮੇਲੇ ਇੰਨੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਏ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਕਾਫ਼ਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਮੇਲਿਆਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਲੱਗੇ । ਇਹਨਾਂ ਮੇਲਿਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ-

ਜਿੰਦ ਮਾਹੀ ਜੇ ਚਲਿਉਂ ਲੁਧਿਆਣੇ,
ਉਥੋਂ ਵਧੀਆ ਬੀਜ ਲਿਆਣੇ ॥

ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਹਰ ਸਾਲ ਹਾੜੀ ਅਤੇ ਸਾਉਣੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਰਚ ਅਤੇ ਸਤੰਬਰ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਮੇਲੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਂਵਾਂ ‘ਤੇ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਮੇਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਵਲੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਵਾਂ ਦੇ ਸਟਾਲ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਨਵੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਬੀਜ, ਫੁੱਲਦਾਰ ਪੌਦੇ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਬਗੀਚੀ ਲਈ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਬੀਜ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਕਿੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਮੇਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇਸ਼ ਵੀ ਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਮੇਲਿਆਂ ਵਿਚ ਹਰ ਸਾਲ ਲਗਪਗ ਤਿੰਨ ਲੱਖ ਕਿਸਾਨ ਭਰਾ ਅਤੇ ਭੈਣ ਭਾਗ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਲਈ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਮਨੋਰਥ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਨਾਜ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਪੱਕੇ ਪੈਰੀਂ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਕੱਢਣਾ ਅਤੇ ਸਥਾਈ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੋਜ ਦਾ ਪੱਕਾ ਢਾਂਚਾ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਹੈ । ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਲਗਪਗ 50 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਲੰਬਾ ਸਫ਼ਰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਫਲਤਾ ਪੁਰਵਕ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆਉਣ ਵਿਚ ਵੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਭਰਪੂਰ ਯੋਗਦਾਨ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਅਨਾਜ ਵਿਚ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ । ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੰਗ ਹੈ ਕਿ ਖੇਤੀ ਵਿਚ ਉੱਭਰ ਰਹੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਡਟ ਕੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ । ਉੱਭਰ ਰਹੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣਾ, ਫ਼ਸਲੀ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨਤਾ ਰਾਹੀਂ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰਨੀ, ਮੌਸਮੀ ਬਦਲਾਅ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨੇ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਸਾਰੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਮਨੁੱਖੀ ਸੋਮਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨਾ ਮੁੱਖ ਹਨ । ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਅਗਲੇ ਵੀਹ ਸਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਖੇਤੀ ਖੋਜ, ਅਧਿਆਪਨ ਅਤੇ ਪਸਾਰ ਲਈ ਕਾਰਜ ਨੀਤੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ । ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਇਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਮੋਹਰੀ ਬਣਨ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ-ਬਰ-ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ ਪੈਣਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਸ਼ਹਿਦ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਕੀ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੰਜਾਬ ਸ਼ਹਿਦ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਸੂਬਾ ਹੈ । ਇਸ ਵੇਲੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੁੱਲ ਸ਼ਹਿਦ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿਚੋਂ 37 ਫੀਸਦੀ ਸ਼ਹਿਦ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ । ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਹੋ ਸਕਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਇਟਾਲੀਅਨ ਮਧੂ ਮੱਖੀ ਦਾ ਪਾਲਣ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸ਼ਹਿਦ ਦਾ ਦਰਿਆ ਵੱਗਣ ਲੱਗਿਆ । ਮਧੂ ਮੱਖੀ ਪਾਲਣ ਇੱਕ ਖੇਤੀ ਸਹਿਯੋਗੀ ਧੰਦਾ ਹੈ । ਸ਼ਹਿਦ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਜਾਰੀ ਹਨ । ਸ਼ਹਿਦ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਧੰਦਾ ਅਪਣਾ ਕੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਿਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਖੇਤੀ ਖੋਜ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਂਝ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਖੇਤੀ ਖੋਜ ਦੇ ਲਈ ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਖੇਤੀ ਖੋਜ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਾਇੰਸਦਾਨਾਂ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਜਾਂ ਅਦਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਸਾਂਝ ਪਾਈ ਹੋਈ ਹੈ । ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਕਣਕ ਦੀ ਖੋਜ ਲਈ ਮੈਕਸੀਕੋ ਵਿਖੇ ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਣਕ ਅਤੇ ਮੱਕੀ ਸੁਧਾਰ ਕੇਂਦਰ-ਸਿਮਟ (CIMMYT) ਅਤੇ ਝੋਨੇ ਦੀ ਖੋਜ ਲਈ ਮਨੀਲਾ (ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼) ਦੀ ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾ, ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਰਾਈਸ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ (IRRI) ਨਾਲ ਪੱਕੀ ਸਾਂਝ ਪਾਈ । ਹੁਣ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਕਈ ਨਾਮੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

ਮੱਧਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਕਣਕਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾਮਾ ਅਤੇ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵਿਜੇਤਾ ਡਾ: ਨੌਰਮਾਨ ਈ. ਬੋਰਲਾਗ ਨੇ ਇਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨਾਲ ਪੱਕੀ ਸਾਂਝ ਪਾਈ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਖਰੀ ਸਾਹਾਂ ਤੱਕ ਨਿਭਾਈ ।ਡਾ: ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਖ਼ੁਸ਼ ਨੇ ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੋਨਾ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਵੀ ਇਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਮਰਪਣ ਪੁਗਾਇਆ । ਇਹ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਪਣੀ ਮਿਆਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਜਾਣੀ-ਪਛਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਬਾਹਰਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵੀ ਇਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ।

PSEB 10th Class Agriculture Guide ਖੇਤੀ ਗਿਆਨ-ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਸੋਮਾ : ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ Important Questions and Answers

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਕੰਮ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਹੜੇ ਸਾਲ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਲ 1906 ਵਿਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾ ਲਾਇਲਪੁਰ ਵਿਖੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਾਲਜ ਲੁਧਿਆਣਾ ਕਦੋਂ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਲ 1957 ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪੀ.ਏ.ਯੂ. ਦੇ ਦੋ ਕੈਂਪਸ ਕਿਹੜੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਲੁਧਿਆਣਾ ਅਤੇ ਹਿਸਾਰ ਵਿਖੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਾਲਮਪੁਰ ਕੈਂਪਸ ਕਦੋਂ ਬਣਿਆ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਲ 1966 ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪਾਲਮਪੁਰ ਕੈਂਪਸ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਕਦੋਂ ਬਣਿਆ ?
ਉੱਤਰ-
ਜੁਲਾਈ 1970 ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪੀ. ਏ. ਯੂ. ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸਮੇਂ ਇਸ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਕਾਲਜ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੰਜ ਕਾਲਜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਪੀ.ਏ.ਯੂ. ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ਗਡਵਾਸੂ ਵਿਚ ਬਦਲਿਆ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ-
ਵੈਟਨਰੀ ਕਾਲਜ ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਗਡਵਾਸੂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਦੋਂ ਹੋਈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਲ 2005 ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਬਣੀ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਲ 1960 ਵਿਚ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਪੰਤ ਨਗਰ ਵਿਖੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਦੇਸ਼ ਦੀ ਦੂਸਰੀ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਉੜੀਸਾ ਵਿਚ ਕਿੱਥੇ ਅਤੇ ਕਦੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ-
1961 ਵਿਚ ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ ਵਿਖੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਤੀਸਰੀ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ-
1962 ਵਿਚ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਪੀ. ਏ. ਯੂ. ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਉਪ-ਕੁਲਪਤੀ ਕੌਣ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਡਾ: ਪ੍ਰੇਮ ਨਾਥ ਥਾਪਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 13.
ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੇ ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਲਿਆਣ ਸੋਨਾ, ਡਬਲਯੂ. ਐੱਲ. 711.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 14.
ਝੋਨੇ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਕਿਸਮ ਨੇ ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੀ. ਆਰ. 106.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 15.
ਮੱਕੀ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਕਿਸਮ ਨੇ ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਿਜੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 16.
ਮੱਧਰੀਆਂ ਕਣਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾਮਾ ਕੌਣ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਡਾ: ਨੌਰਮਾਨ ਈ. ਬੋਰਲਾਗ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 17.
ਝੋਨੇ ਦੀਆਂ ਵੱਧ ਝਾੜ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮੱਧਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਡਾ: ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਖੁਸ਼ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 18.
ਸਾਲ 2013 ਤੱਕ ਪੀ.ਏ.ਯੂ. ਵੱਲੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਫ਼ਸਲਾਂ, ਫ਼ਲਾਂ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ-
730 ਕਿਸਮਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 19.
ਖ਼ਰਬੂਜੇ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਕਿਸਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਦੇਣ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਹਰਾ ਮਧੂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 20.
ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਕਿਹੜੀ ਮਧੂ ਮੱਖੀ ਨੂੰ ਪਾਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਟਾਲੀਅਨ ਮਧੂ ਮੱਖੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 21.
ਕਿਨੂੰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਦੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ-
1955-56 ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 22.
ਕਿੰਨੂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਿੱਥੋਂ ਲਿਆ ਕੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੈਲੀਫ਼ੋਰਨੀਆ ਤੋਂ ਲਿਆ ਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 23.
ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਕੀਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਉਦਮਾਂ ਸਦਕਾ ਕਿੰਨੀ ਕਲਰਾਠੀ ਭੂਮੀ ਦਾ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਛੇ ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਕਲਰਾਠੀ ਭੂਮੀ ਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 24.
ਡਰਿੱਪ ਸਿੰਜਾਈ ਅਤੇ ਫੁਹਾਰਾ ਸਿੰਜਾਈ ਵਿਧੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਹੜੀ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੱਚਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬੈਂਡ ਪਲਾਂਟਿੰਗ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 25.
ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਸੰਕੋਚਵੀਂ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਕਿਸੇ ਤਕਨੀਕ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪੱਤਾ ਰੰਗ ਚਾਰਟ ਤਕਨੀਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 26.
ਨਰਮੇ ਅਤੇ ਬਾਸਮਤੀ ਫ਼ਸਲਾਂ ਵਿਚ ਰਸਾਇਣ ਦੇ ਛਿੜਕਾਅ ਵਿਚ 30 ਤੋਂ 40 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਕਮੀ ਕਿਹੜੀ ਤਕਨੀਕ ਕਾਰਨ ਆਈ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਰਬ-ਪੱਖੀ ਕੀਟ ਪ੍ਰਬੰਧ ਤਕਨੀਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 27.
ਸੂਖ਼ਮ ਖੇਤੀ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਧੀ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਨੈਟ ਹਾਉਸ ਤਕਨੀਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 28.
ਝੋਨੇ ਦੇ ਵੱਢ ਵਿਚ ਕਣਕ ਬੀਜਣ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਹੈਪੀਸੀਡਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 29.
ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਬਾਇਓਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਝੋਨੇ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਕਿਸਮ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਾਸਮਤੀ-3.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 30.
ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੋ, ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਸੰਸਥਾ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤੀ ਖੋਜ ਪਰਿਸ਼ਦ (ICAR) ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ
ਬਣੇ ।
ਉੱਤਰ-
ਡਾ: ਐੱਨ. ਐੱਸ. ਰੰਧਾਵਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 31.
ਭਾਰਤੀ ਖੇਤੀ ਖੋਜ ਪਰੀਸ਼ਦ ਵਲੋਂ ਪੀ.ਈ.ਯੂ. ਨੂੰ ਸਰਵੋਤਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਕਦੋਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਲ 1995 ਵਿਚ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਿਵੇਂ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆਈ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਲ 1957 ਵਿਚ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਾਲਜ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ । ਇਸਨੂੰ ਸਾਲ 1962 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪੀ. ਏ. ਯੂ. ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸਮੇਂ ਇਸ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਤੇ ਕਿਹੜੇ ਕਾਲਜ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੀ.ਏ.ਯੂ. ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸਮੇਂ ਇਸ ਵਿਚ ਪੰਜ ਕਾਲਜ ਸਨ-ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਾਲਜ, ਬੇਸਿਕ ਸਾਇੰਸ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਹਿਊਮੈਨਟੀਜ਼ ਕਾਲਜ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ, ਹੋਮ ਸਾਇੰਸ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਵੈਟਨਰੀ ਕਾਲਜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਝੋਨੇ ਅਧੀਨ ਰਕਬਾ ਵਧਣ ਦਾ ਕੀ ਕਾਰਨ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ-
ਝੋਨੇ ਅਧੀਨ ਰਕਬਾ ਵਧਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਝੋਨੇ ਦੀਆਂ ਵੱਧ ਝਾੜ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਣਾ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਦਾਣੇ ਸਾਂਭਣੇ ਮੁਹਾਲ ਕਿਉਂ ਹੋ ਗਏ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਣਕ ਅਤੇ ਝੋਨੇ ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਝਾੜ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਕਾਰਨ ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਸਮੇਂ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਦਾਣਿਆਂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵੱਧ ਗਈ ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਭਣਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਗਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੀ. ਏ.ਯੂ. ਵਲੋਂ ਸਾਲ 2013 ਤੱਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਕੌਮੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਸਿਫ਼ਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਲ 2013 ਤੱਕ ਪੀ.ਏ.ਯੂ. ਵੱਲੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਫ਼ਸਲਾਂ, ਫੁੱਲਾਂ, ਫ਼ਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀਆਂ 730 ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ 130 ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਕੌਮੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਸਿਫ਼ਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕਫ਼ਾਇਤੀ ਖੇਤੀ ਤਕਨੀਕਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਫ਼ਾਇਤੀ ਖੇਤੀ ਤਕਨੀਕਾਂ ਹਨ-ਜ਼ੀਰੋ ਟਿੱਲੇਜ, ਪੱਤਾ ਰੰਗ ਚਾਰਟ, ਟੈਂਸ਼ੀਓਮੀਟਰ, ਹੈਪੀਸੀਡਰ ਅਤੇ ਲੇਜ਼ਰ ਕਰਾਹਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਿਨੂੰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਿਨੂੰ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਦੀ 1955-56 ਵਿਚ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਤੋਂ ਲਿਆ ਕੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬਾਗ਼ਬਾਨੀ ਫ਼ਸਲ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਨਰਮੇ ਅਤੇ ਬਾਸਮਤੀ ਫ਼ਸਲਾਂ ਵਿਚ ਸਰਬਪੱਖੀ ਕੀਟ ਪ੍ਰਬੰਧ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਕੀ ਲਾਭ ਹੋਇਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਬਸਾਇਣਾਂ ਦੇ ਛਿੜਕਾਅ ਵਿਚ 30 ਤੋਂ 40% ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵੀ ਘਟਿਆ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਝੋਨੇ ਦੇ ਵੱਢ ਵਿਚ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਕੀ ਲਾਭ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਹੈਪੀਸੀਡਰ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਇਸ ਨਾਲ 20% ਖ਼ਰਚਾ ਘਟਿਆ ਹੈ । ਝੋਨੇ ਦੀ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਤੇ ਵੀ ਕਾਬ ਪਾਉਣ ਵਿਚ ਮੱਦਦ ਮਿਲੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ ਨਾਲ ਕਣਕ ਦੀ ਬੀਜਾਈ ਕਰਨ ਦੇ ਦੋ ਲਾਭ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

1. ਇਸ ਨਾਲ 20% ਖ਼ਰਚਾ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
2. ਝੋਨੇ ਦੀ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮੱਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੀ. ਏ. ਯੂ. ਵੱਲੋਂ ਫ਼ਸਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਖੇਤੀ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਾਰਿਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਵਾਤਾਵਰਨ ’ਤੇ ਕੀ ਅਸਰ ਹੋਇਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਆਉਣ ਨਾਲ ਜਿੱਥੇ ਝਾੜ ਵਧਿਆ ਉੱਥੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਖੇਤੀ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬੇਲੋੜੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ । ਇਸ ਨਾਲ ਫ਼ਸਲਾਂ, ਪਾਣੀ, ਧਰਤੀ ਤੇ ਜ਼ਹਿਰਾਂ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਿੱਤਰ ਕੀਟ ਅਤੇ ਪੰਛੀ ਮਰਨ ਲੱਗ ਪਏ । ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ।

ਪੀ.ਏ.ਯੂ. ਲੁਧਿਆਣਾ ਵੱਲੋਂ ਸਰਬਪੱਖੀ ਕੀਟ ਕੰਟਰੋਲ ਪ੍ਰਬੰਧ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਵਾਤਾਵਰਨ ‘ਤੇ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ ਅਤੇ ਝਾੜ ਤੇ ਵੀ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ । ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੁਕਸਾਨਕਾਰੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਕੀੜਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਨਰਮੇ ਅਤੇ ਬਾਸਮਤੀ ਫ਼ਸਲਾਂ ਤੇ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਾਰਨ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ 30 ਤੋਂ 40 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਕਮੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਵਾਤਾਵਰਨ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ ਤੇ ਚੰਗਾ ਅਸਰ ਹੋਇਆ ਹੈ ।

ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਲਿਆਣ ਸੋਨਾ ਕਿਸ ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ?
(ੳ) ਕਣਕ
(ਅ) ਝੋਨਾ
(ੲ) ਮੱਕੀ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ੳ) ਕਣਕ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਹਿਲੀ ਫ਼ਸਲ ਜਿਸ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਇਆ ।
(ਉ) ਬਾਜਰਾ
(ਅ) ਕਣਕ
(ੲ) ਚਾਵਲ
(ਸ) ਮੱਕੀ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਬਾਜਰਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਿੱਥੇ ਸਥਾਪਿਤ ਹੈ ?
(ਉ) ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
(ਅ) ਲੁਧਿਆਣਾ
(ੲ) ਜਲੰਧਰ
(ਸ) ਕਪੂਰਥਲਾ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਲੁਧਿਆਣਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੀ. ਏ. ਯੂ. ਵਲੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਖੇਤੀ ਤਕਨੀਕਾਂ ਹਨ
(ਉ) ਜ਼ੀਰੋ ਟਿੱਲੇਜ
(ਅ) ਸ਼ੀਓਮੀਟਰ
(ੲ) ਹੈਪੀਸੀਡਰ
(ਸ) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਹਾੜੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਲਈ ਕਿਸਾਨ ਮੇਲੇ ਕਿਹੜੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਮਾਰਚ
(ਅ) ਦਸੰਬਰ
(ੲ) ਸਤੰਬਰ
(ਸ) ਜੂਨ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਸਤੰਬਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਸਾਉਣੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਲਈ ਕਿਸਾਨ ਮੇਲੇ ਕਿਹੜੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਮਾਰਚ
(ਅ) ਦਸੰਬਰ
(ੲ) ਸਤੰਬਰ
(ਸ) ਜੂਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਮਾਰਚ

ਠੀਕ/ਗਲਤ ਦੋਸ-

1. ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੇ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਸੂਬਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

2. ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੁਲ ਸ਼ਹਿਦ ਦਾ 80% ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ

3. ਮੱਧਰੀਆਂ ਕਣਕਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾਮਾ ਡਾ. ਨੌਰਮਾਨ ਈ. ਬੋਰਲਾਗ ਸਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

4. ਕਲਿਆਣ ਸੋਨਾ ਚਾਵਲਾਂ ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ

5. ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੀਕ

ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂ ਭਰੋ-

1. ਪੀ. ਆਰ. 106 ………………………… ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਝੋਨਾ

2. ਐਚ. ਬੀ-1 …………………….. ਦੀ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਕਿਸਮ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਬਾਜਰਾ

3. ਪੀ. ਏ. ਯੂ. ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਉਪ-ਕੁਲਪਤੀ ……………………. ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਡਾ. ਪ੍ਰੇਮ ਨਾਥ ਥਾਪਰ

4. ਕਿੰਨੂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ …………………… ਵਿਚ ਹੋਈ ।
ਉੱਤਰ-
1955-56.

Punjab State Board PSEB 10th Class Maths Book Solutions Chapter 1 ਵਾਸਤਵਿਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ Ex 1.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 10 Maths Chapter 1 ਵਾਸਤਵਿਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ Exercise 1.2

1. ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਦੇ ਗੁਣਨਫਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
140
ਉੱਤਰ:
140 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ
= (2)² (35)
= (2)² (5) (7)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
156
ਉੱਤਰ:
156 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ।
= (2)² (39)
= (2)² (3) (13)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
3825
ਉੱਤਰ:
3825 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ
= (3)² (425)
= (3)² (5) (85)
= (3)² (5)² (17)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
5005
ਉੱਤਰ:
5005 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ
= (5) (1001)
= (5) (7) (143)
= (5) (7) (11) (13)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
7429
ਉੱਤਰ:
7429 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ
= (17) (437)
= (17) (19) (23)

2. ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆਂ ਜੋੜਿਆਂ ਦਾ HCF ਅਤੇ LCM ਪਤਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ ਕਿ ਦੋ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ = LCM × HCF ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
26 ਅਤੇ 91
ਉੱਤਰ:
26 ਅਤੇ 91 ਦੋ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ ।
26 ਅਤੇ 91 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ
26 = (2) (13)
ਅਤੇ 91 = (7) (13)
HCF (26, 91) = ਦੋਵਾਂ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀਆਂ ਘਾਤਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ
∴ HCF (26, 91) = 13
ਅਤੇ LCM (26, 91) = ਸਭ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਘਾਤਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ
= (2) (7) (13)
= 182
ਪੜਤਾਲ
L.C.M. (26, 91) × HCF (26, 91)
= (13) × (182)
= (13) × (2) × (91)
= (26) × (91)
= ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
510 ਅਤੇ 92
ਉੱਤਰ:
510 ਅਤੇ 92 ਦਿੱਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਹਨ । 510 ਅਤੇ 92 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ
510 = (2) (255)
= (2) (3) (85)
= (2) (3) (5) (17)
ਅਤੇ 92 = (2) (46) = (2)² (23)
HCF (510, 92) = ਦੋਵਾਂ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਦੀ | ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਘਾਤਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ
LCM (510, 92) = ਸਭ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਘਾਤਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ
= (2)² (3) (5) (17) (23)
= 23460
ਪੜਤਾਲ :
LCM (510, 92) × HCF (510, 92)
= (2) (23460)
= (2) × (2)² (3) (5) (17) (23)
= (2) (3) (5) (17) × (2)² (23)
= 510 × 92
= ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
336 ਅਤੇ 54
ਉੱਤਰ:
ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਿਖਿਆਵਾਂ 336 ਅਤੇ 54 ਹਨ । 336 ਅਤੇ 54 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ :
336 = (2) (168)
= (2) (2) (84)
= (2) (2) (2) (42)
= (2) (2) (2) (2) (21)
= (2)⁴ (3) (7)
ਅਤੇ , 54 = (2) (27)
= (2) (3) (9)
= (2) (3) (3) (3)
= (2) (3)³
HCF (336, 54) = ਦੋਵਾਂ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਘਾਤਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫ਼ਲ
= (2) (3) = (6)
LCM (336, 54) = ਦੋਵਾਂ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਘਾਤਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ
= (2)⁴ (3)³ (7)
= 3024
ਪੜਤਾਲ :
LCM (336, 54) × H.C.F. (336, 54)
= 6 × 3024
= (2) (3) × (2)⁴ (3)³ (7)
= (2)⁴ (3) (7) × (2) (3)³
= 336 × 54
= ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ

3. ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਣ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ HCF ਅਤੇ LCM ਪਤਾ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
12, 15 ਅਤੇ 21
ਉੱਤਰ:
12, 15 ਅਤੇ 21 ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ:
12, 15 ਅਤੇ 21 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ
12 = (2) (6) = (2) (2) (3)
= (2)² (3) 15
= (3) (5)
21 = (3) (7)
HCF (12, 15 ਅਤੇ 21) = 3
LCM (12, 15 ਅਤੇ 21) = (2)² (3) (5) (7)
= 420

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
17, 23 ਅਤੇ 29
ਉੱਤਰ:
17, 23 ਅਤੇ 29 ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ 17, 23 ਅਤੇ 29 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ ।
17 = (17) (1)
23 = (23) (1)
29 = (29) (1)
HCF (17, 23 ਅਤੇ 29) = 1
LCM (17, 23 ਅਤੇ 29)
= 17 × 23 × 29
= 11339

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
8, 9 ਅਤੇ 25
ਉੱਤਰ:
ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ 8, 9 ਅਤੇ 25 ਹਨ । 8, 9 ਅਤੇ 25 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ
8 = (2) (4) = (2) (2) (2)
= (2)³ (1)
9 = (3) (3)
= (3)² (1)
25 = (5) (5)
= (5)² (1)
HCF (8, 9 ਅਤੇ 25) = 1
LCM (8, 9 ਅਤੇ 25) = (2)³ (3)² (5)²
= 1800

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
HCF (306, 657) = 9 ਦਿੱਤਾ ਹੈ ।
LCM (306, 657) ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ:
657 = (3) (219) = (3) (3) (73)
= (3)² (73)
HCF (306, 657) = (3)² = 9.
∵ HCF × LCM
= ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ
∴ 9 × LCM (306, 657)
= 306 × 657
ਜਾਂ L.C.M. (306, 657) = \(\frac{306×657}{9}\)
= 34 × 657
= 22338

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਜਾਂਚ ਕਰੋ ਕਿ ਕੀ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤਿਕ ਸੰਖਿਆ n ਦੇ ਲਈ ਸੰਖਿਆ 6ⁿ ਅੰਕ ਸਿਫ਼ਰ (0) ਤੇ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
ਹੱਲ :
ਮੰਨ ਲਓ ਕਿ ਕਿਸੇ ਸੰਖਿਆ n ∈ N ਦੇ ਲਈ 6ⁿ ਅੰਕ 0 ਉੱਤੇ ਸਮਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
∴ 6ⁿ, 5 ਨਾਲ ਵਿਭਾਜਿਤ ਹੈ ।
ਪਰੰਤੂ 6 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ 2 ਅਤੇ 3 ਹਨ ।
∴ (6ⁿ ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ (2 × 3)ⁿ ਹਨ ।
⇒ ਇਸ ਤੋਂ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ 6″ ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਵਿਚ 5 ਦੀ ਕੋਈ ਜਗ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
∵ ਅੰਕ-ਗਣਿਤ ਦੀ ਮੁਲਭੂਤ ਪਮੇਯ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰੇਕ ਭਾਜ ਸੰਖਿਆ ਨੂੰ ਅਭਾਜ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਗੁਣਨਫ਼ਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤੇ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸ ਕੂਮ ਵਿਚ ਹਨ ।
∴ ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਗ਼ਲਤ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ ਕੋਈ ਵੀ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤਿਕ ਸੰਖਿਆ n ਇਹੋ ਜਿਹੀ | ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ 6ⁿ ਸੰਖਿਆ 0 ਉੱਤੇ ਸਮਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ ਕਿ 7 × 11 × 13 + 13 ਅਤੇ 7 × 6 × 5 × 4 × 3 × 2 × 1 + 5 ਭਾਜ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਕਿਉਂ ਹਨ |
ਹੱਲ :
7 × 11 × 13 + 13 = 13 [7 × 11 + 1]
ਜੋ ਕਿ ਇਕ ਅਭਾਜ ਸੰਖਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ 13 ਇਸ ਦਾ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਭਾਜ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
(ਨਾਲ ਹੀ) 7 × 6 × 5 × 4 × 3 × 2 × 1 + 5
= 5 [7 × 6 × 4 × 3 × 2 × 1 + 1], ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਅਭਾਜ ਸੰਖਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ 5 ਇਸ ਦਾ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਭਾਜ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕਿਸੇ ਖੇਡ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਚੱਕਰਾਕਾਰ ਰਸਤਾ ਹੈ । ਇਸ ਮੈਦਾਨ ਦਾ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਲਗਾਉਣ ਲਈ | ਪੀ ਨੂੰ 18 ਮਿੰਟ ਲਗਦੇ ਹਨ, ਜਦ ਕਿ ਇਸ ਮੈਦਾਨ ਦਾ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਰਵੀ ਨੂੰ 12 ਮਿੰਟ ਲਗਦੇ ਹਨ । ਮੰਨ ਲਉ ਕਿ ਉਹ ਦੋਨੋਂ ਇੱਕੋ ਹੀ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਇੱਕੋ ਹੀ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਚੱਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਕਿੰਨੇ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਰੂ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਮਿਲਣਗੇ ।
ਹੱਲ :
ਰਿੰਪੀ ਨੂੰ ਮੈਦਾਨ ਦਾ ਚੱਕਰ ਲਗਾਉਣ ਵਿੱਚ ਲਗਾ ਸਮਾਂ = 18 ਮਿੰਟ
ਰਵੀ ਨੂੰ ਮੈਦਾਨ ਦਾ ਚੱਕਰ ਲਗਾਉਣ ਵਿਚ ਲੱਗਾ ਸਮਾਂ = 12 ਮਿੰਟ
ਉਹ ਦੁਬਾਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ।
= LCM (18, 12)
ਹੁਣ 18 ਅਤੇ 12 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗਣਨਖੰਡ ਹਨ ।
18 = (2) (9)
= (2) (3) (3)
= (2) (3)²
12 = (2) (6) = (2) (2) (3)
= (2)² (3)
LCM (18, 12) = (2)² (3)²
= 4 × 9 = 36
ਇਸ ਲਈ ਉਹ 36 ਮਿੰਟਾਂ ਬਾਅਦ ਦੁਬਾਰਾ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਵਾਲੀ ਜਗਾ ਉੱਤੇ ਮਿਲਣਗੇ ।

Punjab State Board PSEB 10th Class Maths Book Solutions Chapter 1 ਵਾਸਤਵਿਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ Ex 1.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 10 Maths Chapter 1 ਵਾਸਤਵਿਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ Exercise 1.1

1. ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮ. ਸ. ਵ. (HCF) ਪਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਯੂਕਲਿਡ ਵੰਡ ਐਲਗੋਰਿਥਮ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
135 ਅਤੇ 225
ਉੱਤਰ:
135 ਅਤੇ 225 ਦਾ H.C.F. ਪਤਾ ਕਰਨਾ ।
ਪਗ 1. ਕਿਉਂਕਿ 225 > 135, ਅਸੀਂ 225 ਅਤੇ 135 ਤੇ ਯੂਕਲਿਡ ਮੇਯ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ :
225 = 135 × 1 + 90

ਪਗ 2. ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਕੀ 90 ≠ 0, ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ 135 ਅਤੇ 90 ਉੱਤੇ ਯੂਕਲਿਡ ਮੇਯਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰੋਯਗ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
135 = 90 × 1 + 45

ਪਗ 3. ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਕੀ 45 ≠ 0, ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ 90 ਅਤੇ 45 ਉੱਤੇ ਯੂਕਲਿਡ ਯਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
90 = 45 × 2 + 0
ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਕੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਇੱਥੇ ਖ਼ਤਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
∵ ਪਗ 3 ਵਿਚ ਭਾਜਕ 45 ਹੈ ।
∴ 90 ਅਤੇ 45 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. (H.C.F.) 45 ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ 135 ਅਤੇ 225 ਦਾ H.C.F. 45 ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
196 ਅਤੇ 38220
ਉੱਤਰ:
196 ਅਤੇ 38220 ਦਾ H.C.F. ਪਤਾ ਕਰਨਾ ।
ਪਗ 1. ਕਿਉਂਕਿ 38220 > 196 ਹੈ, ਅਸੀਂ 196 ਅਤੇ 38220 ਉੱਤੇ ਯੂਕਲਿਡ ਪ੍ਰਮੇਯਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ :
38220 = 196 × 195 + 0
ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਕੀ 0 ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ | ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਬੰਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
∵ ਇਸ ਪਗ ਵਿਚ ਭਾਜਕ 196 ਹੈ ।
∴ 38220 ਅਤੇ 196 ਦਾ H.C.F. 196 ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ 38220 ਅਤੇ 196 ਦਾ H.C.F. 196 ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
867 ਅਤੇ 255.
ਉੱਤਰ:
867 ਅਤੇ 255 ਦਾ H.C.F. ਪਤਾ ਕਰਨਾ ।
ਪਗ 1. ਕਿਉਂਕਿ 867 > 255 ਹੈ, ਅਸੀਂ 867 ਅਤੇ 255, ਉੱਤੇ ਯੂਕਲਿਡ ਮੇਯਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
867 = 255 × 3 + 102

ਪਗ 2. ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਕੀ 102 ≠ 0 ਹੈ ਤਾਂ ਅਸੀਂ 255 ਅਤੇ | 102 ਉੱਤੇ ਯੂਕਲਿਡ ਮੇਯਕਾਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ :
255 = 102 × 2 + 51

ਪਗ 3. ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਕੀ 51 ≠ 0, ਤਾਂ ਅਸੀਂ 51 ਅਤੇ | 102, ਉੱਤੇ ਯੂਕਲਿਡ ਪ੍ਰਯਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ :
102 = 51 × 2 + 0
ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਕੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਇਸ ਲਈ | ਪ੍ਰਯੋਗ ਬੰਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ । |
∵ ਪਗ 3 ਦਾ ਭਾਜਕ 51 ਹੈ ।
∴ 102 ਅਤੇ 51 ਦਾ H.C.F. 51 ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ 867 ਅਤੇ 255 ਦਾ H.C.F.51 ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਦਿਖਾਉ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਧਨਾਤਮਕ ਟਾਂਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ 6q + 1 ਜਾਂ 6q + 3 ਜਾਂ 6q + 5 ਦੇ ਰੂਪ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
ਹੱਲ :
ਮੰਨ ਲਉ a ਇਕ ਧਨਾਤਮਕ ਟਾਂਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ । ਅਸੀਂ a ਅਤੇ b = 6 ਲਈ ਵੰਡ ਅਲਗੋਰਿਥਮ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
ਕਿਉਂਕਿ a ≤ r < 6 ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਬਾਕੀ 0, 1, 2, 3, 4, 5 ਹੈ ।
ਭਾਵ a ਸੰਖਿਆ 6q ਜਾਂ 6q +1, ਜਾਂ 6q +2,
ਜਾਂ 6q + 3, ਜਾਂ 6q +4, ਜਾਂ 6q +5 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ q ਭਾਗਫਲ ਹੈ ॥
ਕਿਉਂਕਿ a ਇਕ ਟਾਂਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ।
∴ ਇਹ 6q, 6q +2, 6q + 4 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ।
∴ ਸਾਰੇ 2 ਵਿਭਾਜਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ ਕੋਈ ਵੀ ਧਨਾਤਮਕ ਟਾਂਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ 6q + 1 ਜਾਂ 6q + 3 ਜਾਂ 6q + 5 ਦੇ ਰੁਪ ਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਸੇ ਪਰੇਡ ਵਿੱਚ 616 ਆਦਮੀਆਂ ਵਾਲੀ ਇਕ ਸੈਨਾ (ਆਰਮੀ ਦੀ ਟੁੱਕੜੀ ਨੇ 32 ਆਦਮੀਆਂ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਸੈਨਾ ਬੈਂਡ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਮਾਰਚ ਕਰਨਾ ਹੈ । ਦੋਹਾਂ ਸਮੂਹਾਂ ਨੇ ਬਰਾਬਰ ਗਿਣਤੀ ਵਾਲੇ ਸਤੰਭਾਂ (Columns) ਵਿਚ ਮਾਰਚ ਕਰਨਾ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਸਤੰਭਾਂ (Columns) ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਿਣਤੀ ਕਿੰਨੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਇਹ ਮਾਰਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਹੱਲ :
ਸੈਨਾ ਦੇ ਕੁੱਲ ਆਦਮੀ = 616 ਅਤੇ 32
(ਦੋਨਾਂ ਸਮੂਹਾਂ ਦਾ ਬੈਂਡ)
ਕਿਉਂਕਿ ਦੋਨਾਂ ਸਮੂਹਾਂ ਨੇ ਬਰਾਬਰ ਸਤੰਭਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਟੁੱਕੜੀਆਂ ਵਿਚ ਮਾਰਚ ਕਰਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਪਤਾ ਕਰਨੀ ਹੈ।
∴ ਟੁੱਕੜੀਆਂ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਿਣਤੀ
= 616 ਅਤੇ 32 ਦਾ H.C.F.
ਪਗ 1. ਕਿਉਂਕਿ 616 > 32, ਅਸੀਂ 616 ਅਤੇ 32 ਦੇ ਲਈ ਯੂਕਲਿਡ ਮੇਯਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ
616 = 32 × 19 + 8

ਪਗ 2. ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਕੀ 8 ≠ 0, ਅਸੀਂ 32 ਅਤੇ 8 ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਯੂਕਲਿਡ ਮੇਯਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ
32 = 8 × 4 + 0
ਕਿਉਂਕਿ ਹੁਣ ਬਾਕੀ ਸਿਫਰ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ।
∵ ਇਸ ਪਗ ਦਾ ਭਾਜਕ 8 ਹੈ ।
∴ 616 ਅਤੇ 32 ਦਾ H.C.F. 8 ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਖਿਆ ਜਿਸ ਵਿਚ ਮਾਰਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ 8 ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਯੂਕਲਿਡ ਵੰਡ ਪ੍ਰਮੇਯਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਦਿਖਾਉ ਕਿ ਕਿਸੇ ਧਨਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਦਾ ਵਰਗ, ਕਿਸੇ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਦੇ ਲਈ 3m ਜਾਂ 3m + 1 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
[ਸੰਕੇਤ : ਮੰਨ ਲਉ x ਕੋਈ ਧਨਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ | ਹੈ । ਹੁਣ ਇਹ 3q, 3q + 1 ਜਾਂ 3q + 2 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲਿਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹਰ ਇੱਕ ਦਾ ਵਰਗ ਕਰੋ ਅਤੇ ਦਿਖਾਉ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਵਰਗਾਂ ਨੂੰ 3m ਜਾਂ 3m +1 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ |]
ਹੱਲ :
ਮੰਨ ਲਉ x ਕੋਈ ਧਨਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸਿੱਖਿਆ ਹੈ ਤੱਦ ਇਹ 3q, 3q + 1, 3q + 2 ਦੇ ਰੂਪ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ :
ਜੇਕਰ x = 3q
ਦੋਵਾਂ ਪਾਸੇ ਵਰਗ ਕਰਨ ‘ਤੇ
(x)² = (3q)²
= 9q² = 3(3q²) = 3m
ਜਿੱਥੇ ਅ = 3q²
ਜਿੱਥੇ m ਵੀ ਇਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ
ਇਸ ਲਈ x² = 3m …. (1)
ਜੇਕਰ x = 3q + 1
ਦੋਵਾਂ ਪਾਸੇ ਵਰਗ ਕਰਨ ‘ਤੇ
x² = (3q + 1)²
x² = 9q² + 1 + 2 × 3q × 1
x² = 3 (3q² + 2q) + 1
x² = 3m + 1 …. (2)
ਜਿੱਥੇ m = 3q² + 2 ਅਤੇ ਅ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ । (1) ਅਤੇ (2) ਤੋਂ
x² = 3m, 3m + 1
ਇਸ ਲਈ, ਕਿਸੇ ਧਨਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਦਾ ਵਰਗ | ਕਿਸੇ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਦੇ ਲਈ 3m ਜਾਂ 3m + 1 ਦੇ ਰੂਪ | ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਯੂਕਲਿਡ ਵੰਡ ਪ੍ਰਮੇਯਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਦਿਖਾਉ | ਕਿ ਕਿਸੇ ਧਨਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਦਾ ਘਣ 9m, 9m + 1 ਜਾਂ 9m + 8 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਹੱਲ :
ਮੰਨ ਲਉ x ਕੋਈ ਧਨਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ਅਤੇ b = 3 ਹੈ ।
x = 3q + r
ਜਿੱਥੇ q ਭਾਗਫਲ ਹੈ ਅਤੇ r ਬਾਕੀ ਹੈ
0 ≤ r < 3
ਜੇਕਰ r = 0 ਤਾਂ x = 3q
ਜੇਕਰ r = 1 ਤਾਂ x = 3q + 1
ਜੇਕਰ r = 2 ਤਾਂ x = 3q + 2
x, 3q ਜਾਂ 3q + 1 ਜਾਂ 3q + 2 ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ ।
ਜੇਕਰ x = 3q
ਦੋਵਾਂ ਪਾਸੇ ਘਣ ਕਰਨ ‘ਤੇ
x³ = (3q)³
x³ = 27q³ = 9 (3q³) = 9q
ਜਿੱਥੇ m = 3q³ ਅਤੇ m ਇਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
x³ = 9m …… (1)
ਜੇਕਰ x = 3q + 1 ਦੋਵਾਂ ਪਾਸੇ ਘਣ ਕਰਨ ‘ਤੇ
x³ = (3q + 1)³
x³ = 27q³ + 27q² + 9q + 1
= 9 (3q³ + 3q² + q) + 1
= 9m + 1
ਜਿੱਥੇ m = 3q³ + 3q² + q ਅਤੇ ਇਹ ਇਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
ਦੁਬਾਰਾ x³ = 9m + 1 …. (2)
ਜੇਕਰ = 3q + 2
ਦੋਨੋਂ ਪਾਸੇ ਘਣ ਕਰਨ ‘ਤੇ
(x)³ = (3q + 2)³
= 27q³ + 54q² + 36q + 8
x³ = 9 (3q³ + 6q² + 4q) + 8
x³ = 9m + 8
ਜਿੱਥੇ m = 3q³ + 6q² + 4q
ਦੁਬਾਰਾ x³ = 9m + 8
(1) ਅਤੇ (2) ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ
x³, 9m, 9m +1, 9m + 8 ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ 3 ਇਕ ਧਨਾਤਮਕ ਸੰਪੁਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ਜੋ । 9m ਜਾਂ 9m + 1 ਜਾਂ 9m + 8 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੈ ।