Class 8

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 19 ਗੀਤ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 19 ਗੀਤ

(i) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਦੇ ਭਾਵ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰੋ :

(ਉ) ਪੰਛੀ ਝੁਰਮੁਟ ਪਾ ਕੇ ਆਵਣ,
ਇਹਨਾਂ ‘ਤੇ ਚਰਚੋ ਪਾਵਣ ।
ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੇਵੇ ਦੇਵਣ,
ਬਿਨਾਂ ‘ਹਸਾਨ ਜਤਾਣ ਦੇ ।
ਪਰ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦੇ !
ਉੱਤਰ :
ਜਦੋਂ ਪੰਛੀ ਝੁਰਮਟ ਪਾ ਕੇ ਰੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਬਹਿ ਕੇ ਚਹਿਕਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਰੁੱਖ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਖਾਣ ਲਈ ਮੇਵੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਇਸ ਲਈ ਕੋਈ ਅਹਿਸਾਨ ਨਹੀਂ ਜਤਾਉਂਦੇ । ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਬੋਲਿਆਂ ਹੀ ਆਪਣੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ।

(ਅ) ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਗਲ ਘੱਤ ਕੇ ਬਾਂਹਾਂ,
ਚੜ੍ਹਦੀਆਂ ਜਾਵਣ ਹੋਰ ਉਤਾਹਾਂ ।
ਉਹ ਜਦ ਫੁੱਲਾਂ ਸੰਗ ਭਰ ਜਾਵਣ,
ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਣਦੇ ।
ਪਰ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਵੇਲਾਂ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਗਲ਼ ਬਾਹਾਂ ਪਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਉਹ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਰੁੱਖ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦੇ ਹਨ ।ਉਹ ਇਸ ਆਨੰਦ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ, ਪਰ ਮਹਿਸੂਸ ਸਭ ਕੁੱਝ ਕਰਦੇ ਹਨ ।

(ii) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ :
ਦੁੱਖ, ਮੁਹਤਾਜੀ, ਝੁਰਮੁਟ, ਮੇਵੇ, ਭਲੀ-ਭਾਂਤ ॥
ਉੱਤਰ :
1. ਦੁੱਖ (ਤਕਲੀਫ਼) – ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਨਾ ਦਿਓ ।
2. ਮੁਹਤਾਜੀ (ਅਧੀਨਗੀ) – ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਮੁਹਤਾਜੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ।
3. ਝੁਰਮੁਟ (ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਇਕੱਠ) – ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਚਿੜੀਆਂ ਦਾ ਝੁਰਮੁਟ ਦਾਣੇ ਚੁਗ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
4. ਮੇਵੇ (ਸੁੱਕੇ ਫਲ) – ਛੁਹਾਰਾ ਇਕ ਸੁੱਕਾ ਮੇਵਾ ਹੈ ।
5. ਭਲੀ-ਭਾਂਤ (ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ) – ਭਲੀ-ਭਾਂਤ ਚੌਕੜੀ ਮਾਰ ਕੇ ਬੈਠੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਸਭ – सभी – All
ਬੰਦਾ – ………….. – …………..
ਰੱਬ – ………….. – …………..
ਪੰਛੀ – ………….. – …………..
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਸਭ – सभी – All
ਬੰਦਾ – मनुष्य – Man
ਰੱਬ – ईश्वर – God
ਪੰਛੀ – पक्षी – Bird

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਰੁੱਖਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਇਕੱਤਰ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ ਨੂੰ ਦਿਖਾਓ ।
ਉੱਤਰ :
ਨੋਟ-ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ‘ਕਿੱਕਰ’ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ‘ਰੁੱਖ’ ਇਕੱਤਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
‘ਗੀਤ ਦੀਆਂ ਪੰਜ-ਛੇ ਸਤਰਾਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਬੰਦਾ ਛਾਵੇਂ ਬੈਠਣ ਆਵੇ,
ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਛਾਂਗੀ ਜਾਵੇ ।
ਨਾ ਬੋਲਣ ਨਾ ਕੂਕਣ ਫਿਰ ਵੀ,
ਭਾਵੇਂ ਸਭ ਕੁੱਝ ਜਾਣਦੇ ।
ਪਰ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦੇ ।

(ੳ) ਸਾਡਾ ਸਭ ਦੁਖ ਜਾਣਦੇ,
ਰੁੱਖ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦੇ ।
ਇਹ ਭਲੀ ਭਾਂਤ ਪਹਿਚਾਣਦੇ,
ਪਰ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥੇ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਰੁੱਖ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ?
(iii) ਰੁੱਖ ਕੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ?
(iv) ਰੁੱਖ ਭਲੀ-ਭਾਂਤ ਕੀ ਪਹਿਚਾਣਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਰੁੱਖ ਭਾਵੇਂ ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ, ਪਰ ਉਹ ਸਾਡਾ ਸਾਰਾ ਦੁੱਖ ਸਮਝਦੇ ਤੇ ਹਰ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਪਛਾਣਦੇ ਹਨ ।
(ii) ਸਾਡਾ ਸਾਰਾ ਦੁੱਖ ।
(iii) ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ।
(iv) ਸਾਡੀਆਂ ਰੁਚੀਆਂ ਤੇ ਆਦਤਾਂ ।

(ਅ) ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਗਲ ਘੱਤ ਕੇ ਬਾਂਹਾਂ,
ਚੜਦੀਆਂ ਜਾਵਣ ਹੋਰ ਉਤਾਹਾਂ ।
ਉਹ ਜਦ ਫੁੱਲਾਂ ਸੰਗ ਭਰ ਜਾਵਣ,
ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਣਦੇ, ਪਰ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਕੌਣ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਗਲ ਬਾਂਹਾਂ ਪਾ ਕੇ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹਦਾ ਹੈ ?
(iii) ਰੁੱਖ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਮਾਣਦੇ ਹਨ ?
(iv) ਵੇਲਾਂ ਕਾਹਦੇ ਨਾਲ ਭਰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਵੇਲਾਂ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬਾਂਹਾਂ ਪਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹਦੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਉਹ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਸ ਮਾਣਦੇ ਹਨ ।
(ii) ਵੇਲਾਂ ।
(iii) ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਰੰਗਾਂ ਤੇ ਸੁਗੰਧਾਂ ਨੂੰ ।
(iv) ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ।

(ੲ) ਬੰਦਾ ਛਾਵੇਂ ਬੈਠਣ ਆਵੇ,
ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਛਾਂਗੀ ਜਾਵੇ ।
ਨਾ ਬੋਲਣ ਨਾ ਕੁਕਣ ਫਿਰ ਵੀ,
ਭਾਵੇਂ ਸਭ ਕੁੱਝ ਜਾਣਦੇ ।
ਪਰ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਬੰਦਾ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਛਾਵੇਂ ਬੈਠਦਾ ਹੈ ?
(iii) ਬੰਦਾ ਕੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
(iv) ਰੁੱਖ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਬੰਦਾ ਗਰਮੀ ਤੇ ਧੁੱਪ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਛਾਵੇਂ ਬੈਠਣ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛਾਂਗਦਾ ਵੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਰੁੱਖ ਬੇਸ਼ਕ ਉਸਦੀ ਅਕ੍ਰਿਤਘਣਤਾ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਬੋਲਦੇ ਜਾਂ ਕੂਕਦੇ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਉਹ ਸਭ ਕੁੱਝ ਜਾਣਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ii) ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ।
(iii) ਬੰਦਾ ਗਰਮੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਛਾਂ ਹੇਠਾਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਵੱਢਣ ਲਈ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(iv) ਰੁੱਖ ਬੰਦੇ ਦੇ ਅਕ੍ਰਿਤਘਣਤਾ ਭਰੇ ਵਿਹਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਬੇਸ਼ਕ ਬੋਲਦੇ ਜਾਂ ਕੁਕਦੇ ਨਹੀਂ, ਪਰੰਤੂ ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਸਭ ਕੁੱਝ ਹਨ ।

(ਸ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਧੁਰੋਂ ਗ਼ਰੀਬੀ ਪਾਈ,
ਅੰਤਾਂ ਦੀ ਦਿਲਗੀਰੀ ਪਾਈ ।
ਰੱਬ ਦੇ ਫ਼ਕਰ ਖੜੇ-ਖੜੋਤੇ,
ਮੁਹਤਾਜ਼ੀ ਨਾ ਮਾਣਦੇ ।
ਪਰ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਰੁੱਖਾਂ ਨੇ ਧੁਰੋਂ ਕੀ ਪਾਇਆ ਹੈ ?
(iii) ਰੱਬ ਦੇ ਫੱਕਰੇ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
(iv) ‘ਮੁਹਤਾਜੀ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਰੁੱਖਾਂ ਨੇ ਧੁਰੋਂ ਹੀ ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਵਾਲਾ ਸਹਿਜ ਤੇ ਉਦਾਸੀ ਜੀਵਨ ਧਾਰਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਉਹ ਕਿਸੇ ਦੇ ਗੁਲਾਮ ਨਹੀਂ ਬਣਦੇ, ਪਰ ਮੂੰਹੋਂ ਬੋਲ ਕੇ ਕੋਈ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ।
(ii) ਗਰੀਬੀ ਤੇ ਦਿਲਗੀਰੀ ।
(iii) ਰੱਬ ਦੇ ਸ਼ੱਕਰ ਅਰਥਾਤ ਰੁੱਖ ਲਗਾਤਾਰ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਅਧੀਨਗੀ ਕਬੂਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ।
(iv) ਅਧੀਨਗੀ, ਗੁਲਾਮੀ ॥

(ਹ) ਬੰਦੇ ਹੀ ਹੋਣੀ ਨੂੰ ਜਾਣਨ,
ਉਸਦੀ ਹਰ ਇਕ ਨਬਜ਼ ਪਛਾਣਨ ॥
ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਏ ਬੰਦਾ,
ਪਰ ਇਹ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ,
ਪਰ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਰੁੱਖ ਬੰਦੇ ਬਾਰੇ ਕੀ ਕੁੱਝ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ?
(iii) ਬੰਦਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(iv) ਕੌਣ ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਰੁੱਖ ਬੰਦੇ ਨਾਲ ਅੱਗੋਂ ਕੀ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸਨੇ ਕੀ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਸਭ ਕੁੱਝ ਜਾਣਦੇ ਹਨ । ਬੇਸ਼ਕ ਬੰਦਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਸਤੀ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਸਭ ਕੁੱਝ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ।
(ii) ਰੁੱਖ ਬੰਦੇ ਦੀ ਹੋਣੀ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਸਦੀ ਨਬਜ਼ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਪਛਾਣਦੇ ਹਨ ।
(iii) ਬੰਦਾ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(iv) ਰੁੱਖ ।

(ਕ) ਪੰਛੀ ਝੁਰਮੁਟ ਪਾ ਕੇ ਆਵਣ,
ਇਹਨਾਂ ‘ਤੇ ਚਰਚੋਰ ਪਾਵਣ ।
ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੇਵੇ ਦੇਵਣ,
ਬਿਨਾਂ ‘ਹਸਾਨ ਜਤਾਣ ਦੇ ।
ਪਰ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਪੰਛੀ ਰੁੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਆ ਕੇ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
(iii) ਰੁੱਖ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ?
(iv) ਰੁੱਖ ਕੀ ਨਹੀਂ ਜਤਾਉਂਦੇ ?
(v) ਕੌਣ ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਜਦੋਂ ਪੰਛੀ ਝੁਰਮਟ ਪਾ ਕੇ ਰੁੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਬਹਿ ਕੇ ਚਹਿਕਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਰੁੱਖ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਖਾਣ ਲਈ ਮੇਵੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਇਸ ਲਈ ਕੋਈ ਅਹਿਸਾਨ ਨਹੀਂ ਜਤਾਉਂਦੇ । ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਬੋਲਿਆਂ ਹੀ ਆਪਣੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
(ii) ਝੁਰਮਟ ਪਾ ਕੇ ਚਹਿਕਦੇ ਹਨ ।
(iii) ਮੇਵੇ (ਮਿੱਠੇ ਫਲ) ।
(iv) ਅਹਿਸਾਨ ।
(v) ਰੁੱਖ ।

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ :

(ਉ) ਸਾਡਾ ਸਭ ਦੁਖ ਜਾਣਦੇ,
ਰੁੱਖ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦੇ ।
ਇਹ ਭਲੀ ਭਾਂਤ ਪਹਿਚਾਣਦੇ,
ਪਰ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
(i) ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਰੁੱਖ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ?
(iii) ਰੁੱਖ ਕੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ?
(iv) ਰੁੱਖ ਭਲੀ-ਭਾਂਤ ਕੀ ਪਹਿਚਾਨਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੁੱਖ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹਨ । ਇਹ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰਲੇ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਬੋਲ ਕੇ ਦੱਸ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ । ਇਹ ਸਾਡੀਆਂ ਰੁਚੀਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਛਾਣਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਬੋਲ ਕੇ ਦੱਸ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਨਿਰਜਿੰਦ ਤੇ ਭਾਵਹੀਨ ਨਾ ਸਮਝੋ ।
(ii) ਸਾਡਾ ਸਾਰਾ ਦੁੱਖ ।
(iii) ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ।
(iv) ਸਾਡੀਆਂ ਰੁਚੀਆਂ ਤੇ ਆਦਤਾਂ ।

(ਅ) ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਗਲ ਘੱਤ ਕੇ ਬਾਂਹਾਂ,
ਚੜ੍ਹਦੀਆਂ ਜਾਵਣ ਹੋਰ ਉਤਾਹਾਂ ।
ਉਹ ਜਦ ਫੁੱਲਾਂ ਸੰਗ ਭਰ ਜਾਵਣ,
ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਣਦੇ, ਪਰ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦੇ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ : ਘੱਤ ਕੇ-ਪਾ ਕੇ । ਸੰਗ-ਨਾਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(i) ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਕੌਣ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਗਲ ਬਾਂਹਾਂ ਪਾ ਕੇ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹਦਾ ਹੈ ?
(iii) ਰੁੱਖ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਮਾਣਦੇ ਹਨ ?
(iv) ਵੇਲਾਂ ਕਾਹਦੇ ਨਾਲ ਭਰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵੀਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵੇਲਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਗਲ ਬਾਂਹਾਂ ਪਾ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਤਕ ਚੜ੍ਹਦੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਉਹ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਤੇ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਮਾਣਦੇ ਹਨ । ਬੇਸ਼ਕ ਇਹ ਬੋਲ ਕੇ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਦੱਸਦੇ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਜਿੰਦ ਤੇ ਭਾਵਹੀਨ ਨਾ ਸਮਝੋ ।
(ii) ਵੇਲਾਂ ।
(iii) ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਰੰਗਾਂ ਤੇ ਸੁਗੰਧਾਂ ਨੂੰ ।
(iv) ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ।

(ਈ) ਬੰਦਾ ਛਾਵੇਂ ਬੈਠਣ ਆਵੇ,
ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਛਾਂਗੀ ਜਾਵੇ !
ਨਾ ਬੋਲਣ ਨਾ ਕੁਕਣ ਫਿਰ ਵੀ,
ਭਾਵੇਂ ਸਭ ਕੁੱਝ ਜਾਣਦੇ ।
ਪਰ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦੇ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ : ਛਾਂਗੀ-ਰੁੱਖ ਦੇ ਟਾਹਣ ਤੇ ਟਹਿਣੀਆਂ ਨੂੰ ਵੱਢ ਕੇ ਗੁੰਡ-ਮੁੰਡ ਕਰਨਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
(i) ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਬੰਦਾ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਛਾਵੇਂ ਬੈਠਦਾ ਹੈ ?
(iii) ਬੰਦਾ ਕੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
(iv) ਰੁੱਖ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੰਦਾ ਗਰਮੀ ਤੋਂ ਘਬਰਾਇਆ ਹੋਇਆ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਛਾਂ ਹੇਠ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ ਉਹ ਬੇਦਰਦੀ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛਾਂਗੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਰੁੱਖ ਬੇਸ਼ਕ ਬੰਦੇ ਦੀ ਇਸ ਆਕ੍ਰਿਤਘਣਤਾ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਬੋਲਦੇ ਨਹੀਂ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਕੂਕ-ਪੁਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਅਸਲ ਵਿਚ ਇਹ ਸਮਝਦੇ ਸਭ ਕੁੱਝ ਹਨ, ਪਰ ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ !
(ii) ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ।
(iii) ਬੰਦਾ ਗਰਮੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਛਾਂ ਹੇਠਾਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਵੱਢਣ ਲਈ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(iv) ਰੁੱਖ ਬੰਦੇ ਦੇ ਅਕ੍ਰਿਤਘਣਤਾ ਭਰੇ ਵਿਹਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਬੇਸ਼ਕ ਬੋਲਦੇ ਜਾਂ ਕੁਕਦੇ ਨਹੀਂ, ਪਰੰਤੂ ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਸਭ ਕੁੱਝ ਹਨ ।

(ਸ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਧੁਰੋਂ ਗਰੀਬੀ ਪਾਈ,
ਅੰਤਾਂ ਦੀ ਦਿਲਗੀਰੀ ਪਾਈ ।
ਰੱਬ ਦੇ ਫ਼ਕਰ ਖੜੇ-ਖੜੋਤੇ,
ਮੁਹਤਾਜ਼ੀ ਨਾ ਮਾਣਦੇ ।
ਪਰ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦੇ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ : ਗ਼ਰੀਬੀ-ਨਿਰਮਾਣਤਾ । ਦਿਲਗੀਰੀ-ਉਦਾਸੀਨਤਾ । ਫ਼ਕਰਫ਼ਕੀਰ । ਮੁਹਤਾਜੀ-ਅਧੀਨਗੀ, ਗੁਲਾਮੀ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
(i) ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਰੁੱਖਾਂ ਨੇ ਧੁਰੋਂ ਕੀ ਪਾਇਆ ਹੈ ?
(iii) ਰੱਬ ਦੇ ਫੱਕਰ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
(iv) ‘ਮੁਹਤਾਜੀ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵੀਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੁੱਖਾਂ ਨੇ ਧੁਰੋਂ ਹੀ ਗ਼ਰੀਬੀ ਅਰਥਾਤ ਨਿਰਮਾਣਤਾ ਦਾ ਸੁਭਾ ਪਾਇਆ ਹੈ । ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਵਲੋਂ ਬਹੁਤ ਦਿਲਗੀਰ ਅਰਥਾਤ ਉਦਾਸੀਨ ਹਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ-ਸੁਖਾਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਵਾਸਤਾ ਨਹੀਂ । ਉਹ ਤਾਂ ਹਰ ਵੇਲੇ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿ ਕੇ ਭਗਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰੱਬ ਦੇ ਪਿਆਰੇ ਫ਼ਕੀਰ ਹਨ । ਉਹ ਕਿਸੇ ਦੀ ਅਧੀਨਗੀ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ, ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬੋਲ ਕੇ ਦੱਸ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ।
(ii) ਗ਼ਰੀਬੀ ਤੇ ਦਿਲਗੀਰੀ ।
(iii) ਰੱਬ ਦੇ ਸ਼ੱਕਰ ਅਰਥਾਤ ਰੁੱਖ ਲਗਾਤਾਰ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਅਧੀਨਗੀ ਕਬੂਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ।
(iv) ਅਧੀਨਗੀ, ਗੁਲਾਮੀ !

(ਹ) ਬੰਦੇ ਹੀ ਹੋਣੀ ਨੂੰ ਜਾਣਨ,
ਉਸਦੀ ਹਰ ਇਕ ਨਬਜ਼ ਪਛਾਣਨ ।
ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਏ ਬੰਦਾ,
ਪਰ ਇਹ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ,
ਪਰ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦੇ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ : ਨਬਜ਼ ਪਛਾਣਨ-ਮਰਜ਼ੀ ਨੂੰ ਜਾਣ ਲੈਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
(i) ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਰੁੱਖ ਬੰਦੇ ਬਾਰੇ ਕੀ ਕੁੱਝ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ?
(iii) ਬੰਦਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(iv) ਕੌਣ ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੁੱਖ ਬੰਦੇ ਦੀ ਹੋਣੀ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਉਸ ਦੀ ਹਰ ਇਕ ਰਚੀ ਨੂੰ ਪਛਾਣਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਅਕ੍ਰਿਤਘਣ ਬੰਦਾ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਹਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਭੁਲਾ ਕੇ ਵੱਢੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸਦਾ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਕੀ ਨਤੀਜਾ ਨਿਕਲਣਾ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਉਹ ਇਹ ਗੱਲ ਬੋਲ ਕੇ ਨਹੀਂ ਦੱਸ ਸਕਦੇ ।
(ii) ਰੁੱਖ ਬੰਦੇ ਦੀ ਹੋਣੀ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਸਦੀ ਨਬਜ਼ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਪਛਾਣਦੇ ਹਨ ।
(iii) ਬੰਦਾ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(iv) ਰੁੱਖ ।

(ਕ) ਪੰਛੀ ਝੁਰਮੁਟ ਪਾ ਕੇ ਆਵਣ,
ਇਹਨਾਂ ‘ਤੇ ਚਰਚੋਰ ਪਾਵਣ ।
ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੇਵੇ ਦੇਵਣ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
(i) ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਰੁੱਖਾਂ ਨੇ ਧੁਰੋਂ ਕੀ ਪਾਇਆ ਹੈ ?
(iii) ਰੱਬ ਦੇ ਫੱਕਰ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
(iv) ‘ਮੁਹਤਾਜੀ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵੀਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੁੱਖਾਂ ਨੇ ਧੁਰੋਂ ਹੀ ਗ਼ਰੀਬੀ ਅਰਥਾਤ ਨਿਰਮਾਣਤਾ ਦਾ ਸੁਭਾ ਪਾਇਆ ਹੈ । ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਵਲੋਂ ਬਹੁਤ ਦਿਲਗੀਰ ਅਰਥਾਤ ਉਦਾਸੀਨ ਹਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ-ਸੁਖਾਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਵਾਸਤਾ ਨਹੀਂ । ਉਹ ਤਾਂ ਹਰ ਵੇਲੇ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿ ਕੇ ਭਗਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰੱਬ ਦੇ ਪਿਆਰੇ ਫ਼ਕੀਰ ਹਨ । ਉਹ ਕਿਸੇ ਦੀ ਅਧੀਨਗੀ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ, ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬੋਲ ਕੇ ਦੱਸ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ।
(ii) ਗ਼ਰੀਬੀ ਤੇ ਦਿਲਗੀਰੀ ।
(iii) ਰੱਬ ਦੇ ਸ਼ੱਕਰ ਅਰਥਾਤ ਰੁੱਖ ਲਗਾਤਾਰ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਅਧੀਨਗੀ ਕਬੂਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ।
(iv) ਅਧੀਨਗੀ, ਗੁਲਾਮੀ !

(ਹ) ਬੰਦੇ ਹੀ ਹੋਣੀ ਨੂੰ ਜਾਣਨ,
ਉਸਦੀ ਹਰ ਇਕ ਨਬਜ਼ ਪਛਾਣਨ ।
ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਏ ਬੰਦਾ,
ਪਰ ਇਹ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ,
ਪਰ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦੇ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ : ਨਬਜ਼ ਪਛਾਣਨ-ਮਰਜ਼ੀ ਨੂੰ ਜਾਣ ਲੈਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
(i) ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਰੁੱਖ ਬੰਦੇ ਬਾਰੇ ਕੀ ਕੁੱਝ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ?
(iii) ਬੰਦਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(iv) ਕੌਣ ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੁੱਖ ਬੰਦੇ ਦੀ ਹੋਣੀ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਉਸ ਦੀ ਹਰ ਇਕ ਰਚੀ ਨੂੰ ਪਛਾਣਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਅਕ੍ਰਿਤਘਣ ਬੰਦਾ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਹਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਭੁਲਾ ਕੇ ਵੱਢੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸਦਾ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਕੀ ਨਤੀਜਾ ਨਿਕਲਣਾ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਉਹ ਇਹ ਗੱਲ ਬੋਲ ਕੇ ਨਹੀਂ ਦੱਸ ਸਕਦੇ ।
(ii) ਰੁੱਖ ਬੰਦੇ ਦੀ ਹੋਣੀ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਸਦੀ ਨਬਜ਼ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਪਛਾਣਦੇ ਹਨ ।
(iii) ਬੰਦਾ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(iv) ਰੁੱਖ ।

(ਕ) ਪੰਛੀ ਝੁਰਮੁਟ ਪਾ ਕੇ ਆਵਣ,
ਇਹਨਾਂ ‘ਤੇ ਚਰਚੋਰ ਪਾਵਣ ।
ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੇਵੇ ਦੇਵਣ,
ਬਿਨਾਂ ‘ਹਸਾਨ ਜਤਾਣ ਦੇ ।
ਪਰ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦੇ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ : ਚਰਚੋ -ਚਹਿਕਣਾ । ਮੇਵੇ-ਫਲ, ਸੁੱਕੇ ਫਲ । ‘ਹਸਾਨਅਹਿਸਾਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਪੰਛੀ ਰੁੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਆ ਕੇ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ?
(iii) ਰੁੱਖ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ?
(iv) ਰੁੱਖ ਕੀ ਨਹੀਂ ਜਤਾਉਂਦੇ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਛੀ ਝੁਰਮਟ ਪਾ ਕੇ ਰੁੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਵਿਚ ਚਹਿਚਹਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਰੁੱਖ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੇਵੇ ਖਾਣ ਲਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਇਹ ਕੁੱਝ ਕਰਦਿਆਂ ਕੋਈ ਅਹਿਸਾਨ ਨਹੀਂ ਜਤਾਉਂਦੇ ।ਉਹ ਚੁੱਪ ਰਹਿ ਕੇ ਹੀ ਆਪਣੀ ਖੁਸ਼ੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ।
(ii) ਝੁਰਮਟ ਪਾ ਕੇ ਚਹਿਕਦੇ ਹਨ ।
(iii) ਮੇਵੇ (ਮਿੱਠੇ ਫਲ) ।
(iv) ਅਹਿਸਾਨ ।

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 18 ਆਓ ਕਸੌਲੀ ਚੱਲੀਏ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 18 ਆਓ ਕਸੌਲੀ ਚੱਲੀਏ

(i) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ :

(i) ‘ਟਿੰਬਰ-ਫੇਲ ਕਿੱਥੇ ਹੈ ?
(ਉ) ਸੋਲਨ
(ਅ) ਪਰਵਾਣੂ
(ਇ) ਸ਼ਿਮਲਾ ॥
ਉੱਤਰ :
ਪਰਵਾਣੂ

(ii) ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਕਸੌਲੀ ਕਿੰਨੇ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ ?
(ਉ) 80
(ਅ) 90.
(ਇ) 100.
ਉੱਤਰ :
80

(iii) ਕਸੌਲੀ ਦਾ ਮੌਸਮ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਹੈ ?
(ੳ) ਗਰਮ
(ਅ) ਬਰਫ਼ੀਲਾ
(ਈ) ਠੰਢਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਠੰਢਾ

(iv) ਕਸੌਲੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਖੂਬਸੂਰਤ ਥਾਂ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
(ੳ) ਸਨਸੈਂਟ ਪੁਆਇੰਟ
(ਅ) ਮੰਕੀ ਪੁਆਇੰਟ
(ਈ) ਭਗਵਾਨ ਹੰਨੂਮਾਨ ਮੰਦਰ ।
ਉੱਤਰ :
ਮੰਕੀ ਪੁਆਇੰਟ

(v) ਕਸੌਲੀ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਰੌਲੇ-ਰੱਪੇ ਵਾਲਾ
(ਅ) ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਾਲਾ
(ਇ) ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਰਹਿਤ ।
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਾਂਤ ਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ-ਰਹਿਤ

(ii) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਕਸੌਲੀ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਲਗਪਗ ਕਿੰਨੇ ਘੰਟੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਦੋ ਘੰਟੇ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜਾਂਬਲੀ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਜੂਸ ਤੇ ਅਚਾਰ ਲਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਸੌਲੀ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਕਿਹੋ-ਜਿਹੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਉੱਚੀਆਂ-ਨੀਵੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਸੌਲੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਸਥਾਨ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੰਕੀ ਪੁਆਇੰਟ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਸੌਲੀ ਵਿਖੇ ਕਿਹੜੇ ਟੀਕੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਹਲਕੇ ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਦੇ ।

(iii) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਕਸੌਲੀ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਕਸੌਲੀ ਬੱਸ, ਮੋਟਰ ਸਾਈਕਲ ਜਾਂ ਕਾਰ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਸੌਲੀ ਦੇ ਬਜ਼ਾਰ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼-ਚਿਤਰਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਸੌਲੀ ਦਾ ਬਜ਼ਾਰ ਛੋਟਾ, ਪਰ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਲੋੜ ਦੀ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਗਰਮ ਗਰਮ ਚਾਹ, ਗਰਮ-ਗਰਮ ਗੁਲਾਬ ਜਾਮਣਾਂ, ਨਿੱਕੀਆਂ-ਨਿੱਕੀਆਂ ਗਰਮ ਜਲੇਬੀਆਂ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ । ਹੋਟਲਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾਂ ਇੱਥੇ ਗੈਸਟ ਹਾਊਸ ਵੀ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਸੌਲੀ ਦੀ ਸੈਰ ਲਈ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਮੌਸਮ ਢੁੱਕਵਾਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਸੌਲੀ ਦੀ ਸੈਰ ਲਈ ਬਦਲਵਾਈ ਤੇ ਕਿਣਮਿਣ ਵਾਲਾ ਮੌਸਮ ਢੁੱਕਵਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਬਦਲਾਂ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਵੇਖਣ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਸੌਲੀ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਤੋਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੀ ਸੁਖਨਾ ਝੀਲ ਕਿਹੋ-ਜਿਹੀ ਦਿਸਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਸੌਲੀ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਤੋਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੀ ਸੁਖਨਾ ਝੀਲ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਕਾਂਸੀ ਦੀ ਥਾਲੀ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਪਾ ਕੇ ਧੁੱਪੇ ਰੱਖਿਆ ਹੋਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਸੌਲੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖੂਬਸੂਰਤ ਸਥਾਨ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ? ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਸੌਲੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਖੂਬਸੂਰਤ ਸਥਾਨ ਮੰਕੀ ਪੁਆਇੰਟ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਹਨੂੰਮਾਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਉੱਚੀ ਪਹਾੜੀ ਉੱਤੇ ਬਣੇ ਖੂਬਸੂਰਤ ਮੰਦਰ ਕਰ ਕੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ । ਇਹ ਸਾਰਾ ਖੇਤਰ ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ਹੈ । ਮੰਦਰ ਦੇ ਕੋਲ ਇਕ ਹੈਲੀਪੈਡ ਵੀ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਜਾਣ ਲਈ ਪਾਸ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕੈਮਰਾ ਜਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਨਾਲ ਲਿਜਾਣ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ ।

(iv) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ :
ਰਮਣੀਕ, ਗਹਿਮਾ-ਗਹਿਮੀ, ਢਾਬਾ, ਅਕਸਰ, ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ, ਸੈਲਾਨੀ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਰਮਣੀਕ (ਮੋਹ ਲੈਣ ਵਾਲਾ) – ਕਸੌਲੀ ਇਕ ਰਮਣੀਕ ਥਾਂ ਹੈ ।
2. ਗਹਿਮਾ-ਗਹਿਮੀ (ਰੌਣਕ, ਚਹਿਲ-ਪਹਿਲ) – ਅੱਜ ਤਿਉਹਾਰ ਕਰਕੇ ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਚ ਬੜੀ ਗਹਿਮਾ-ਗਹਿਮੀ ਹੈ ।
3. ਢਾਬਾ (ਦੇਸੀ ਹੋਟਲ) – ਇਸ ਢਾਬੇ ਉੱਤੇ ਟਰੱਕਾਂ ਵਾਲੇ ਰੋਟੀ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ।
4. ਅਕਸਰ (ਆਮ ਕਰਕੇ) – ਅਸੀਂ ਅਕਸਰ ਸ਼ਿਮਲੇ ਜਾਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ।
5. ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ (ਪਲੀਤਣ, ਗੰਦਗੀ) – ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੇ ਸਾਰਾ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਲੀਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ।
6. ਸੈਲਾਨੀ (ਯਾਤਰੀ) – ਗਰਮੀਆਂ ਵਿਚ ਸੈਲਾਨੀ ਪਹਾੜਾਂ ਉੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
(ਪਰਵਾਣੂ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਪਾਸ, ਕਸੌਲੀ, ਖੁਮਾਰੀ, ਗੈਸਟ ਹਾਊਸ)

(ਓ) …………… ਦਾ ਖੂਬਸੂਰਤ ਤੇ ਰਮਣੀਕ ਸਥਾਨ ਹੈ-ਕਸੌਲੀ ।
(ਅ) ਜ਼ੀਰਕਪੁਰ ਤੋਂ ਚੱਲ ਕੇ ……………. ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਾਂ ।
(ਈ) ਹੋਟਲਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇੱਥੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ………….. ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ।
(ਸ) ਸੁਣਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਦੇ …………… ਵਿਚ ਵੀ ਬਰਫ਼ ਪਿਆ ਕਰਦੀ ਸੀ ।
(ਹ) ਉੱਚੀਆਂ-ਨੀਵੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ‘ਤੇ ਤੁਰਦਿਆਂ ਅਜੀਬ ਜਿਹੀ …………. ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਕ) ਮੰਦਰ ਤਕ ਜਾਣ ਲਈ …………… ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਖੂਬਸੂਰਤ ਤੇ ਰਮਣੀਕ ਸਥਾਨ ਹੈ-ਕਸੌਲੀ ।
(ਅ) ਜ਼ੀਰਕਪੁਰ ਤੋਂ ਚੱਲ ਕੇ ਪਰਵਾਣੂ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਾਂ ।
(ਇ) ਹੋਟਲਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇੱਥੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਗੈਸਟ ਹਾਊਸ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ।
(ਸ) ਸੁਣਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਦੇ ਕਸੌਲੀ ਵਿਚ ਵੀ ਬਰਫ਼ ਪਿਆ ਕਰਦੀ ਸੀ ।
(ਹ) ਉੱਚੀਆਂ-ਨੀਵੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ‘ਤੇ ਤੁਰਦਿਆਂ ਅਜੀਬ ਜਿਹੀ ਖੁਮਾਰੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਕ) ਮੰਦਰ ਤਕ ਜਾਣ ਲਈ ਪਾਸ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :ਮਹਿੰਗਾ, ਠੰਢਾ, ਉੱਚੀਆਂ, ਵਧੀਆ, ਬਹੁਤੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ
ਮਹਿੰਗਾ – ਸਸਤਾ
ਠੰਢਾ – ਗਰਮ
ਉੱਚੀਆਂ – ਨੀਵੀਂਆਂ
ਵਧੀਆ – ਘਟੀਆ
ਬਹੁਤੇ -ਥੋੜੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਵਚਨ ਬਦਲੋ :
ਦੁਕਾਨ, ਸੈਲਾਨੀ, ਕਸਬਾ, ਇਮਾਰਤ, ਕੈਮਰਾ, ਤੋਹਫਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਵਚਨ ਬਦਲੀ
ਦੁਕਾਨ – ਦੁਕਾਨਾਂ
ਸੈਲਾਨੀ – ਸੈਲਾਨੀ/ਸੈਲਾਨੀਆਂ
ਕਸਬਾ – ਕਸਬਾ/ਕਸਬਿਆਂ
ਇਮਾਰਤ – ਇਮਾਰਤਾਂ
ਕੈਮਰਾ – ਕੈਮਰੇ/ਕੈਮਰਿਆਂ
ਤੋਹਫ਼ਾ – ਤੋਹਫ਼ਾ/ਤੋਹਫ਼ਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਮੌਸਮ – मौसम – Weather
ਸਫ਼ਰ – ………… – ……………..
ਪੈਦਲ – ………… – ……………..
ਪ੍ਰਕਿਰਤਿਕ – ………… – ……………..
ਖੇਤਰ – ………… – ……………..
ਚਰਚ – ………… – ……………..
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਮੌਸਮ – मौसम – Weather
ਸਫ਼ਰ – यात्रा – Journey
ਪੈਦਲ – पैदल – On foot
ਪ੍ਰਕਿਰਤਿਕ – प्राकृतिक – Natural
ਖੇਤਰ – क्षेत्र – Area
ਚਰਚ – चर्च – Church

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰੋ :

(ੳ) ਕਸੌਲੀ ਦਾ ਮੌਸਮ ਅਕਸਰ ਠੰਢਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । (ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ਅ) ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਖੂਬਸੂਰਤ ਤੇ ਰਮਣੀਕ ਸਥਾਨ ਹੈ-ਕਸੌਲੀ । (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ)
(ੲ) ਇੱਥੋਂ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਨਜ਼ਾਰਿਆਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । (ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ਸ) ਇਹ ਕਸੌਲੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਖੂਬਸੂਰਤ ਖੇਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । (ਕਿਰਿਆ ਚੁਣੋ)
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਕਸੌਲੀ, ਮੌਸਮ ।
(ਅ) ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ, ਰਮਣੀਕ ॥
(ਇ) ਸਾਨੂੰ ।
(ਸ) ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

I. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ

ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਖੂਬਸੂਰਤ ਤੇ ਰਮਣੀਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ-ਕਸੌਲੀ । ਇਹ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਲਗ-ਪਗ ਅੱਸੀ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ । ਜਿੱਥੇ ਦੋ ਕੁ ਘੰਟਿਆਂ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕਰ ਕੇ ਬੜੀ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਕਸੌਲੀ ਜਾਣ ਲਈ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਬੱਸਸਟੈਂਡ ਤੋਂ ਬੱਸਾਂ ਚੱਲਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੋਟਰ-ਸਾਈਕਲ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਨਿੱਜੀ ਕਾਰ ‘ਤੇ ਵੀ ਇਹ ਸਫ਼ਰ ਬੜਾ ਮਨੋਰੰਜਕ ਹੋ ਨਿੱਬੜਦਾ ਹੈ । ਜ਼ੀਰਕਪੁਰ ਤੋਂ ਚੱਲ ਕੇ ਅਸੀਂ ਟਿੰਬਰ-ਟਰੇਲ (ਪਰਵਾਣੂ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਾਂ । ਇੱਥੇ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਗਹਿਮਾ-ਗਹਿਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਪਰੰਤੁ ਇਹ ਝੂਟਾ ਕਾਫ਼ੀ ਮਹਿੰਗਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੈਲਾਨੀ ਇੱਥੇ ਰੁਕਦੇ ਹਨ । ਇੱਥੋਂ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਨਜ਼ਾਰਿਆਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਮੋੜ ਮੁੜਦਿਆਂ ਹੀ ਕਸੌਲੀ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਟਾਵਰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ । ਪਰਵਾਣੁ ਲੰਘਦਿਆਂ ਹੀ ਜਾਬਲੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ । ਜਾਬਲੀ ਵਿਖੇ ਜੂਸ ਅਤੇ ਅਚਾਰ ਦੀਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦਾ ਰਾਹ ਰੋਕਦੀਆਂ ਹਨ । ਜਾਬਲੀ ਲੰਘਦਿਆਂ ਹੀ ਧਰਮਪੁਰ ਦੇ ਮੀਲ-ਪੱਥਰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ । ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਬਾਂਦਰਾਂ ਦੇ ਝੁੰਡ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲਗਦੇ ਹਨ । ਧਰਮਪੁਰ ਤੋਂ ਪੰਜ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸ਼ਿਮਲਾ ਹਾਈ-ਵੇਅ ‘ਤੇ ਜਾਂਦਿਆਂ ਚੌਕ ਤੋਂ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਲਿੰਕ-ਰੋਡ ਕਸੌਲੀ ਲਈ ਮੁੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਲਿੰਕ-ਰੋਡ ਮੁੜਦਿਆਂ ਹੀ ਉੱਚੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਨਜ਼ਾਰਿਆਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੋਣ ਲਗਦੇ ਹਨ । ਹਰ ਮੋੜ ਤੇ ਰੁਕਣ ਨੂੰ ਦਿਲ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਮਨਮੋਹਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮਾਣਦਿਆਂ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ ਤੁਸੀਂ ਕਦੋਂ ਕਸੌਲੀ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹੋ । ਸੰਘਣੇ-ਸੰਘਣੇ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਸਿਆ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਸੁੰਦਰ ਸ਼ਹਿਰ ਕਸੌਲੀ ਸਭ ਲਈ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਕਸੌਲੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਦਾਖ਼ਲਾ-ਪਰਚੀ ਲੈ ਕੇ ਅੱਗੇ ਤੁਰਦਿਆਂ ਤੁਮ ਕੇ ਜਿਹੇ ਬੜੇ ਹੀ ਖੂਬਸੂਰਤ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਜਿੱਥੇ ਲੋੜ ਦੀ ਹਰ ਵਸਤੁ ਖ਼ਰੀਦੈ : ਡਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਨਾਲ ਹੀ ਖਾਣਪੀਣ ਲਈ ਵਧੀਆ ਤੇ ਸਸਤੇ ਢਾਬੇ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ । ਗਰਮ-ਗਰਮ ਚਾਹ, ਗਰਮਗਰਮ ਗੁਲਾਬ-ਜਾਮਣਾਂ, ਨਿੱਕੀਆਂ-ਨਿੱਕੀਆਂ ਗਰਮ ਜਲੇਬੀਆਂ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਹੋਟਲਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰਹਿਣ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕਈ ਸਟ-ਹਾਉਸ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰਾ ਕਿਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ
(ਅ) ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਖੇਡ
(ਈ) ਆਓ ਕਸੌਲੀ ਚਲੀਏ
(ਸ) ਘਰ ਦਾ ਜਿੰਦਰਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਆਓ ਕਸੌਲੀ ਚਲੀਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹਿਮਾਚਲ ਦਾ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਹਿਰ ਖੂਬਸੂਰਤ ਤੇ ਰਮਣੀਕ ਹੈ ?
(ਉ) ਸ਼ਿਮਲਾ
(ਅ) ਕਸੌਲੀ
(ਈ) ਕਾਲਕਾ
(ਸ) ਕੁੱਲੂ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਸੌਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਕਸੌਲੀ ਕਿੰਨੀ ਦੂਰ ਹੈ ?
(ਉ) 100 ਕਿਲੋਮੀਟਰ
(ਅ) 80 ਕਿਲੋਮੀਟਰ
(ਇ) 30 ਕਿਲੋਮੀਟਰ
(ਸ) 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ॥
ਉੱਤਰ :
80 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਝੂਟਾ ਕਾਫ਼ੀ ਮਹਿੰਗੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਕਾਰ
(ਅ) ਟੈਕਸੀ
(ਈ) ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ
(ਸ) ਟਿੰਬਰ-ਲ਼ ।
ਉੱਤਰ :
ਟਿੰਬਰ-ਟ੍ਰੇਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਟਿੰਬਰ-ਫੇਲ ਕਿੱਥੇ ਹੈ ?
(ਉ) ਕਾਲਕਾ
(ਅ) ਜ਼ੀਰਕਪੁਰ
(ਈ) ਕਸੌਲੀ
(ਸ) ਪਰਵਾਣੂ ।
ਉੱਤਰ :
ਪਰਵਾਣੂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਜਾਂਬਲੀ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦਾ ਰਾਹ ਰੋਕਦੀਆਂ ਹਨ ?
(ਉ) ਜੂਸ ਤੇ ਅਚਾਰ
(ਅ) ਜਲੇਬੀਆਂ
(ਇ) ਪਕੌੜਿਆਂ
(ਸ) ਕੁਲਚੇ-ਛੋਲੇ ॥
ਉੱਤਰ :
ਜੂਸ ਤੇ ਅਚਾਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕਾਬਲੀ ਤੋਂ ਧਰਮਪੁਰ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਕਾਹਦੇ ਝੁੰਡ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਰਿੱਛਾਂ ਦੇ
(ਅ) ਬਿੱਲੀਆਂ ਦੇ
(ਈ) ਲੰਗੂਰਾਂ ਦੇ
(ਸ) ਬਾਂਦਰਾਂ ਦੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਬਾਂਦਰਾਂ ਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕਸੌਲੀ ਦਾ ਬਜ਼ਾਰ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਵੱਡਾ ਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ
(ਅ) ਭੀੜਾ
(ਈ) ਵਿੰਗਾ-ਟੇਢਾ
(ਸ) ਨਿੱਕਾ ਪਰ ਖੂਬਸੂਰਤ ।
ਉੱਤਰ :
ਨਿੱਕਾ ਪਰ ਖੂਬਸੂਰਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕਸੌਲੀ ਵਿੱਚ ਹੋਟਲਾਂ ‘ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਹੋਰ ਕੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਸਰਾਵਾਂ
(ਅ) ਰੈੱਸਟ ਹਾਊਸ
(ਈ) ਰੈੱਸਟ ਹਾਊਸ
(ਸ) ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਗੈਂਸਟ ਹਾਊਸ ।

II. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ।

ਕਸੌਲੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਖੂਬਸੂਰਤ ਤੇ ਖਿੱਚ ਭਰਪੂਰ ਕੇਂਦਰ ‘ਮਾਂਕੀ-ਪੁਆਇੰਟ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਉੱਚੀ ਪਹਾੜੀ ‘ਤੇ ਬਣੇ ਨਿੱਕੇ ਜਿਹੇ ਬੜੇ ਹੀ ਖੂਬਸੂਰਤ ਮੰਦਰ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ । ਇਹ ਸਾਰਾ ਖੇਤਰ ਏਅਰ-ਫੋਰਸ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ-ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕਾਫ਼ੀ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ਹੈ । ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੈਮਰਾ, ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ ਲਿਜਾਣ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਮਨਾਹੀ ਹੈ । ਮੰਦਰ ਤੱਕ ਜਾਣ ਲਈ ਪਾਸ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਮੰਦਰ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਹੈਲੀਪੈਡ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਮੰਕੀ-ਪੁਆਇੰਟ ਦਾ ਇਹ ਖੇਤਰ ਕਸੌਲੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਖੂਬਸੂਰਤ ਖੇਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਨ-ਸੈਂਟ ਪੁਆਇੰਟ ਜਿੱਥੇ ਖੜ੍ਹ ਕੇ ਪ੍ਰਕਿਰਤਿਕ ਨਜ਼ਾਰਿਆਂ ਦਾ ਅਨੰਦ ਮਾਣਦਿਆਂ ਤੁਸੀਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਕਾਲਕਾ ਅਤੇ ਪਿੰਜੌਰ ਤੱਕ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ । ਇੱਥੋਂ ਛਿਪਦੇ ਸੂਰਜ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਵੀ ਦੇਖਣ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਸਨਸੈਂਟ ਪੁਆਇੰਟ ਤੋਂ ਮੁੜਦਿਆਂ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਕਸੌਲੀ ਦਾ ਹਸਪਤਾਲ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹਲਕੇ ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਟੀਕੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਕਸੌਲੀ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਬੜਾ ਹੀ ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਰਹਿਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹਾਈ-ਲਿਖਾਈ ਲਈ ਬੜਾ ਹੀ ਵਧੀਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹੋ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ਦੇ ਕਈ ਵਧੀਆ ਸਕੂਲ ਕਸੌਲੀ ਵਿਖੇ ਮੌਜੂਦ ਹਨ । ਕਈ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਐਕਟਰ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੇਤਾ ਕਸੌਲੀ ਵਿਖੇ ਹੀ ਪੜ੍ਹਦੇ ਰਹੇ ਹਨ । ਲੇਖਕ ਖ਼ੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣਾ ਕਾਫ਼ੀ ਸਮਾਂ ਕਸੌਲੀ ਵਿਖੇ ਹੀ ਗੁਜ਼ਾਰਿਆ ਸੀ । ਕਸੌਲੀ ਕਲੱਬ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ ਹਰ ਸਾਲ ਪੁਸਤਕ-ਮੇਲਾ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਮੰਕੀ-ਪੁਆਇੰਟ ਤੋਂ ਮੁੜਦਿਆਂ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਹੀ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਚਰਚ ਨਜ਼ਰੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਲਗਪਗ 1853 ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖੂਬਸੂਰਤ ਚਰਚ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ਾਂਤ ਮਾਹੌਲ ਹੈ । ਉੱਚੇ-ਲੰਮੇ ਚੀੜ ਦੇ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ਦੀ ਸੰਘਣੀ ਛਾਂ ਹੇਠਾਂ ਠੰਢ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਲਗਦੀ ਹੈ । ਭਾਵੇਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੈਲਾਨੀ ਸ਼ਿਮਲੇ ਵਲ ਨੂੰ ਖਿੱਚੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰੰਤੁ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲੱਭਣ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਕਸੌਲੀ ਨੂੰ ਹੀ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਕਸੌਲੀ ਵਿਖੇ ਗੁਜ਼ਾਰਿਆ ਇੱਕ ਦਿਨ ਤੁਹਾਨੂੰ ਤਰੋ-ਤਾਜ਼ਾ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਕਸੌਲੀ ਸਾਡੇ ਲਈ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਬਖ਼ਸ਼ਿਆ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖੂਬਸੂਰਤ ਤੋਹਫ਼ਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਸੌਲੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਖੂਬਸੂਰਤ ਤੇ ਖਿੱਚ ਭਰਪੂਰ ਥਾਂ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਬੱਸ ਅੱਡਾ
(ਅ) ਚਰਚ
(ਈ) ਮੰਦਰ
(ਸ) ਮੰਕੀ ਪੁਆਇੰਟ ।
ਉੱਤਰ :
ਮੰਕੀ ਪੁਆਇੰਟ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮੰਕੀ ਪੁਆਇੰਟ ਵਿਖੇ ਕਿਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਮੰਦਰ ਹੈ ?
(ਉ) ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜੀ
(ਅ) ਰਾਮ ਜੀ
(ਇ) ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ।
(ਸ) ਸ਼ਿਵ ਜੀ !
ਉੱਤਰ :
ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮਾਂਕੀ ਪੁਆਇੰਟ ਦਾ ਸਾਰਾ ਖੇਤਰ ਕਿਸਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਹੇਠ ਹੈ ?
(ਉ) ਏਅਰਫੋਰਸ
(ਅ) ਏਅਟੈੱਲ
(ੲ) ਸਪੇਸ ਸੈਂਟਰ
(ਸ) ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ !
ਉੱਤਰ :
ਏਅਰਫੋਰਸ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਸੌਲੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਥਾਂ ਤੋਂ ਤੁਸੀਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਕਾਲਕਾ ਤੇ ਪਿੰਜੌਰ ਤਕ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ?
(ਉ) ਸਨ-ਸੈਂਟ ਪੁਆਇੰਟ
(ਅ) ਮੰਕੀ ਪੁਆਇੰਟ
(ਇ) ਸੈਂਟ੍ਰਲ ਪੁਆਇੰਟ
(ਸ) ਸਟਾਰਟਿੰਗ ਪੁਆਇੰਟ ।
ਉੱਤਰ :
ਸਨ-ਸੈਂਟ ਪੁਆਇੰਟ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਸੌਲੀ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਅਸ਼ਾਂਤ
(ਆ) ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ
(ਇ) ਰੌਲੇ-ਰੱਪੇ ਭਰਪੁਰ
(ਸ) ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਰਹਿਤ ।
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਰਹਿਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਅਦਾਰੇ ਕਸੌਲੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ?
(ਉ) ਕਾਲਜ
(ਅ) ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ
(ਈ) ਸਕੂਲ
(ਸ) ਚਰਚ ।
ਉੱਤਰ :
ਸਕੂਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕਿਹੜੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕਾਫ਼ੀ ਸਮਾਂ ਕਸੌਲੀ ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਾਰਿਆ ਸੀ ?
(ਉ) ਸਾਹਿਰ ਲੁਧਿਆਣਵੀ
(ਅ) ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ
(ਈ) ਖੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ
(ਸ) ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ ॥
ਉੱਤਰ :
ਖੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕਸੌਲੀ ਕਲੱਬ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ ਕਿਹੜਾ ਮੇਲਾ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਸਨਅਤੀ ਮੇਲਾ
(ਅ) ਵਪਾਰਕ ਮੇਲਾ
(ਈ) ਪੁਸਤਕ ਮੇਲਾ
(ਸ) ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੇਲਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੁਸਤਕ ਮੇਲਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕਸੌਲੀ ਵਿਖੇ ਖੂਬਸੂਰਤ ਚਰਚ ਕਦੋਂ ਬਣਿਆ ਸੀ ?
(ਉ) 1858
(ਅ) 1853
(ਇ) 1857
(ਸ) 1859.
ਉੱਤਰ :
1853.

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਰਮਣੀਕ-ਰੌਣਕ ਵਾਲਾ । ਗਹਿਮਾ-ਗਹਿਮੀ-ਚਹਿਲ-ਪਹਿਲ, ਰੌਣਕ । ਸੈਲਾਨੀ-ਯਾਤਰੀ ।ਟਾਵਰ-ਮੁਨਾਰਾ । ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ-ਦਾਖ਼ਲ ਹੁੰਦਿਆਂ । ਅਕਸਰਆਮ ਕਰਕੇ । ਕਿਣਮਿਣਕਾਣੀ-ਬੂੰਦਾ-ਬਾਂਦੀ । ਸੋਨੇ ਤੇ ਸੁਹਾਗੇ ਵਾਲੀ ਗੱਲ-ਸੁੰਦਰਤਾ ਜਾਂ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਆਦਿ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹਿਦਾਇਤਾਂ-ਨਸੀਹਤ, ਸਿੱਖਿਆ । ਰਹਿਤ-ਮੁਕਤ । ਖੜ੍ਹ ਕੇ-ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ । ਰਾਜਨੇਤਾ-ਸਿਆਸੀ ਆਂਗੁ । ਚਰਚ-ਇਸਾਈਆਂ ਦਾ ਧਰਮ ਅਸਥਾਨ । ਤਰਜੀਹ-ਪਹਿਲ ਤਰੋਤਾਜ਼ਾ-ਤਾਜ਼ਾ ਦਮ ।

ਆਓ ਕਸੌਲੀ ਚੱਲੀਏ Summary

ਆਓ ਕਸੌਲੀ ਚੱਲੀਏ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਕਸੌਲੀ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਖੂਬਸੂਰਤ ਤੇ ਰਮਣੀਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਲਗਪਗ 80 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ ਤੇ ਇੱਥੋਂ ਦੋ ਘੰਟਿਆਂ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਕਸੌਲੀ ਜਾਣ ਲਈ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਬੱਸਾਂ ਚਲਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੋਟਰ ਸਾਈਕਲ ਜਾਂ ਕਾਰ ਵਿਚ ਵੀ ਇਸ ਸਫ਼ਰ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਜ਼ੀਰਕਪੁਰ ਤੋਂ ਟਿੰਬਰਟੇਲ ਰਾਹੀਂ ਪਰਵਾਣੁ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਵੀ ਅੱਗੇ ਜਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇੱਥੋਂ ਸਾਨੂੰ ਕਸੌਲੀ ਦੀਆਂ ਸੁੰਦਰ, ਪਹਾੜੀਆਂ ਤੇ ਟਾਵਰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲਗਦੇ ਹਨ ।

ਪਰਵਾਣੁ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਜਾਬਲੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਧਰਮਪੁਰ । ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਬਾਦਰਾਂ ਦੇ ਝੁੰਡ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਧਰਮਪੁਰ ਤੋਂ ਪੰਜ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉਰੇ ਹੀ ਸ਼ਿਮਲਾ ਹਾਈ-ਵੇ ਤੋਂ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਲਿੰਕ-ਰੋਡ ਕਸੌਲੀ ਵਲ ਮੁੜਦੀ ਹੈ । ਇੱਥੋਂ ਉੱਚੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੇ ਨਜ਼ਾਰੇ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦੇ ਹੋਏ ਅਸੀਂ ਕਸੌਲੀ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ । ਕਸੌਲੀ ਸੰਘਣੇ ਦਰੱਖ਼ਤਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਸੁੰਦਰ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ । ਕਸੌਲੀ ਪੁੱਜਦਿਆਂ ਹੀ ਦਾਖ਼ਲਾ-ਪਰਚੀ ਲੈ ਕੇ ਅਸੀਂ ਇਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਖੂਬਸੂਰਤ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ । ਇੱਥੇ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੇ ਵਧੀਆ ਤੇ ਸਸਤੇ ਢਾਬੇ ਹਨ । ਇੱਥੇ ਹੋਟਲਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰੈੱਸਟ ਹਾਊਸ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ।

ਕਸੌਲੀ ਦਾ ਮੌਸਮ ਆਮ ਕਰਕੇ ਠੰਢਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਬੱਦਲਵਾਈ ਤੇ ਕਿਣਮਿਣ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਵੇਖਣ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਭਾਵੇਂ ਵੇਖਣ ਵਾਲਾ ਬਹੁਤਾ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਥਾਂਵਾਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇੱਥੋਂ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਤੋਂ ਕਾਲਕਾ, ਪਿੰਜੌਰ ਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਸਾਫ਼ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇੱਥੋਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੀ ਸੁਖਨਾ ਝੀਲ ਦਾ ਸੁੰਦਰ ਨਜ਼ਾਰਾ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਕਸੌਲੀ ਇਕ ਫ਼ੌਜੀ ਖੇਤਰ ਹੈ । ਇੱਥੋਂ ਕੁੱਝ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਿਜਾਣ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ । ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਸਫ਼ਾਈ ਵਧੇਰੇ ਹੈ ਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਘੱਟ ।

ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਖੂਬਸੂਰਤ ਸਥਾਨ ਮੰਕੀ ਪੁਆਇੰਦ ਹੈ, ਜੋ ਭਗਵਾਨ ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਉੱਚੀ ਪਹਾੜੀ ਉੱਤੇ ਬਣੇ ਇਕ ਖੂਬਸੂਰਤ ਮੰਦਰ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ । ਇਹ ਖੇਤਰ ਏਅਰ-ਫੋਰਸ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇੱਥੇ ਕੈਮਰਾ ਜਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ ਲਿਜਾਣ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਮਨਾਹੀ ਹੈ । ਮੰਦਰ ਤਕ ਜਾਣ ਲਈ ਪਾਸ ਮਿਲਦੇ ਹਨ । ਮੰਦਰ ਦੇ ਨਾਲ ਇਕ ਹੈਲੀਪੈਡ ਵੀ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਨਸੈਂਟ ਪੁਆਇੰਟ ਵੀ ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਸੁੰਦਰ ਨਜ਼ਾਰਿਆਂ ਭਰਪੁਰ ਸਥਾਨ ਹੈ । ਇੱਥੋਂ ਛਿਪਦੇ ਸੂਰਜ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਦੇਖਣ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇੱਥੋਂ ਮੁੜਦਿਆ ਰਾਹ ਵਿਚ ਕਸੌਲੀ ਹਸਪਤਾਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹਲਕੇ ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਇਲਾਜ ਦੇ ਟੀਕੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਕਸੌਲੀ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ-ਰਹਿਤ ਸਥਾਨ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹਾਈ-ਲਿਖਾਈ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹੋ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਕਈ ਵਧੀਆ ਸਕੂਲ ਇੱਥੇ ਹਨ । ਕਈ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਐਕਟਰ, ਲੇਖਕ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਇੱਥੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਰਹੇ । ਲੇਖਕ ਖੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਸਮਾਂ ਇੱਥੇ ਗੁਜ਼ਾਰਿਆ । ਇੱਥੇ 1853 ਦਾ ਬਣਿਆ ਇਕ ਖੂਬਸੂਰਤ ਚਰਚ ਵੀ ਹੈ । ਕਸੌਲੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਸਥਾਨ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਗੁਜ਼ਾਰਿਆ ਇਕ ਦਿਨ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਤਰੋ-ਤਾਜ਼ਾ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 24 ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 24 ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ

(i) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ :

(i) ਡਾਕਖ਼ਾਨੇ ਵਿਚ ਡਾਕ ‘ ਉਡੀਕਣ ਦਾ ਤਾਂਤਾ ਕਦੋਂ ਲਗਦਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਸਾਰਾ ਦਿਨ
(ਅ) ਦੁਪਹਿਰ ਸਮੇਂ
(ਇ) ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ
(ਸ) ਤ੍ਰਿਕਾਲਾਂ ਵੇਲੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਤ੍ਰਿਕਾਲਾਂ ਵੇਲੇ

(ii) ਡਾਕ ਉਡੀਕਣ ਵਾਲੇ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਸਨ ?
(ਉ) ਪੜ੍ਹਾਈ-ਲਿਖਾਈ ਸੰਬੰਧੀ
(ਅ) ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਬਾਰੇ ।
(ਇ) ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ‘ਤੇ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਚੁੱਪ ਰਹਿੰਦੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਵੱਖੋ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ‘ਤੇ

(iii) ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਸਾਹਿਤਿਕ ਸ਼ੁਕੀਨਾਂ ਲਈ ਡਾਕਖ਼ਾਨੇ ਦਾ ਕੀ ਮਹੱਤਵ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਵਿਹਲਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣ ਕਰਕੇ ।
(ਅ) ਰਿਸਾਲੇ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਿਕ ਸਾਮਗਰੀ ਕਰਕੇ
(ਇ) ਗੱਲਾਂ ਸੁਣਨ ਲਈ
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਰਿਸਾਲੇ ਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਸਾਮਗਰੀ ਕਰਕੇ

(iv) ਫੈਕਸ ਰਾਹੀਂ ਕਿਹੜੀ ਸਹੂਲਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਗੱਲ-ਬਾਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਲਿਖਤੀ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਭੇਜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
(ਇ) ਫੋਟੋਆਂ ਭੇਜੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ।
(ਸ) ਵਿਅਕਤੀ ਸਫ਼ਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ :
ਲਿਖਤੀ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਭੇਜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

(ii) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਡਾਕਖ਼ਾਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭੀੜ ਕਿਉਂ ਜੁੜਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਡਾਕ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਡਾਕਖ਼ਾਨੇ ਦੇ ਕੰਮ-ਕਾਜ ਦਾ ਸਮਾਂ ਕਿਹੜਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਵੇਰੇ ਤੇ ਤ੍ਰਿਕਾਲਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸ਼ਾਮ ਦੀ ਡਾਕ ਉਡੀਕਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੌਣ-ਕੌਣ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬਾਪ, ਬੱਚੇ ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਗਏ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਡਾਕ ਵੰਡਣ ਦੀ ਜੁੰਮੇਵਾਰੀ ਕੌਣ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
‘ਡਾਕੀਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਟੈਲੀਫੂਨ ਸਹੂਲਤ ਆਉਣ ਨਾਲ ਕੀ ਫ਼ਰਕ ਪਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਚਿੱਠੀਆਂ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਘਟ ਗਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਟੈਲੀਫੂਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਆਈਆਂ ?
ਉੱਤਰ :
ਫੈਕਸ ਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਈ-ਮੇਲ ਦੀ ਸਹੁਲਤ ਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਸੰਬੰਧ ।

(iii) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਡਾਕਖ਼ਾਨੇ ‘ ਚ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ‘ਤੇ ਚੁੰਝ-ਚਰਚਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਡਾਕਖ਼ਾਨਿਆਂ ਵਿਚ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦੇਸ਼ਾਂ-ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਤਕ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ 1965 ਤੇ 1971 ਦੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਵਰਣਨ ਹੁੰਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਡਾਕ ਆਉਣ ਵੇਲੇ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਮਾਹੌਲ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਡਾਕ ਆਉਣ ਵੇਲੇ ਥੈਲੀ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਸਮੇਂ ਲੋਕ ਉਤਸੁਕਤਾ ਨਾਲ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਘੇਰਾ ਪਾ ਲੈਂਦੇ । ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਡਾਕ ਦੀ ਛਾਂਟੀ ਹੋਣ ਤਕ ਉਹ ਸਾਹ ਰੋਕ ਕੇ ਖੜੇ ਰਹਿੰਦੇ । ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਆ ਜਾਂਦੀਆਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਕੋਈ ਟਿਕਾਣਾ ਨਾ ਰਹਿੰਦਾ । ਬਾਕੀ ਘਰ ਪਰਤ ਜਾਂਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਲੋਕ ਡਾਕੀਏ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਲੋਕ ਡਾਕੀਏ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ । ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਦੁਆ-ਸਲਾਮ ਕਰਨੀ ਨਾ ਭੁੱਲਦੇ । ਜੇਕਰ ਉਹ ਆਉਣ ਵਿਚ ਦੇਰ ਕਰ ਦਿੰਦਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਕੁੱਝ ਨਾ ਕਹਿੰਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਆਈ ਚਿੱਠੀ ਕਾਰਨ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮਾਹੌਲ ਕਿਹੋ-ਜਿਹਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਅਲੱਗ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪਛਾਣ ਵਾਲੀ ਚਿੱਠੀ ਆਉਂਦੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਕੋਈ ਟਿਕਾਣਾ ਨਾ ਰਹਿੰਦਾ । ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਬੱਚੇ ਕਈ-ਕਈ ਵਾਰ ਚਿੱਠੀ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਤੇ ਬਾਕੀ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਾਉਂਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਡਾਕੀਏ ਦੀ ਦੇਰੀ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕੀ ਪ੍ਰਤਿਕਰਮ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਡਾਕੀਏ ਦੀ ਦੇਰੀ ਕਾਰਨ ਲੋਕ ਬੇਸਬਰੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ, ਪਰ ਉਸਦੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੇ ਉਹ ਟੱਸ ਤੋਂ ਮੱਸ ਨਾ ਹੁੰਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਚਿੱਠੀਆਂ ਦੀ ਥਾਂ ਕਿਹੜੀ ਸਹੂਲਤ ਨੇ ਲੈ ਲਈ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਦੇ ਹੋਰ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਸਾਧਨ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਚਿੱਠੀਆਂ ਦੀ ਥਾਂ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ, ਮੋਬਾਈਲਾਂ, ਇੰਟਰਨੈੱਟ, ਫੈਕਸ, ਈ-ਮੇਲ ਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਲੈ ਲਈ ਹੈ । ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਇਹੋ ਹੀ ਸਾਧਨ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ ।

(iv) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :
ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ, ਭੀੜ, ਵਰਣਨ, ਸਿਲਸਿਲਾ, ਸੁਖਾਲਾ, ਸੁਵਿਧਾ, ਨਿੱਤ-ਨੇਮ, ਤਬਦੀਲ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ (ਦੂਰ-ਦੂਰ ਦੇ ਥਾਂਵਾਂ ‘ਤੇ) – ਮੇਲਾ ਦੇਖਣ ਲਈ ਲੋਕ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਤੋਂ ਆਏ ।
2. ਭੀੜ (ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਕੱਠ) – ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਭੀੜ ਸੀ ।
3. ਵਰਣਨ (ਜ਼ਿਕਰ) – ਇਸ ਖ਼ਬਰ ਵਿਚ ਕਤਲ ਦੀ ਸਾਰੀ ਘਟਨਾ ਦਾ ਵਰਣਨ ਹੈ ।
4. ਸਿਲਸਿਲਾ (ਪ੍ਰਵਾਹ) – ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਰਸਮਾਂ-ਰੀਤਾਂ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ ।
5. ਸੁਖਾਲਾ (ਸੌਖਾ) – ਮੋਬਾਈਲ ਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਨੇ ਦੂਰ-ਸੰਚਾਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸੁਖਾਲਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ।
6. ਸੁਵਿਧਾ (ਸਹੂਲਤ) – ਕਈ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ।
7. ਨਿਤ-ਨੇਮ (ਹਰ ਰੋਜ਼ ਨੇਮ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਕੰਮ) – ਮੇਰੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਪਾਠ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਤ-ਨੇਮ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਦੇ ।
8. ਤਬਦੀਲ (ਬਦਲ) – ਮਨਫ਼ੀ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਬਰਫ਼ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
ਈ-ਮੇਲ, ਸ਼ਾਖ਼ਾਵਾਂ, ਐੱਸ. ਟੀ. ਡੀ., ਅੱਧੀ ਮੁਲਾਕਾਤ, ਖ਼ਬਰਦਾਰ, ਦੁਆ-ਸਲਾਮ, ਸਿਆਸਤ
(ਉ) ‘‘ਪਹੁੰਚਦਾ ਈ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖ ਦਈਂ, ਮੇਰਾ ਪੁੱਤ ! ਆਪਣੀ …………… ਦੀ ।”
(ਆ) ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦੇਸ਼ਾਂ-ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ । ਤਕ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਇੱਥੇ ਹੁੰਦੀਆਂ ।
(ਇ) ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ …………. ਕਰਨਾ ਨਾ ਭੁੱਲਦੇ ।
(ਸ) ਚਿੱਠੀ ਨੂੰ ………. ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਹ ਮਹੱਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਵਲ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀਆਂ ……………. ਫੁੱਟ ਪਈਆਂ ।
(ਕ) ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚਲੇ …………. ਬੂਥਾਂ ‘ਤੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਵਾਰੀ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ।
(ਖ) ………… ਦਾ ਜ਼ਮਾਨਾ ਆ ਗਿਆ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ‘‘ਪਹੁੰਚਦਾ ਈ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖ ਦਈਂ, ਮੇਰਾ ਪੁੱਤ ! ਆਪਣੀ ਖ਼ਬਰਸਾਰ ਦੀ ”
(ਅ) ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦੇਸ਼ਾਂ-ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਤਕ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਇੱਥੇ ਹੁੰਦੀਆਂ ।
(ਇ) ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੁਆ-ਸਲਾਮ ਕਰਨਾ ਨਾ ਭੁੱਲਦੇ ।
(ਸ) ਚਿੱਠੀ ਨੂੰ ਅੱਧੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ।
(ਹ) ਮਹੱਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਵਲ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਖ਼ਾਵਾਂ ਫੁੱਟ ਪਈਆਂ ।
(ਕ) ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚਲੇ ਐੱਸ.ਟੀ. ਡੀ. ਬੂਥਾਂ ‘ਤੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਵਾਰੀ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ।
(ਖ) ਬਿਜਲਈ ਚਿੱਠੀਆਂ (ਈ-ਮੇਲ ਦਾ ਜ਼ਮਾਨਾ ਆ ਗਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵਚਨ ਬਦਲੋ :
ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ, ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਰਿਸਾਲੇ, ਥੈਲੀ, ਖਾਈ, ਖ਼ਬਰ ॥
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ – ਸ਼ਾਖਾ
ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ – ਸਮੱਸਿਆ
ਰਿਸਾਲੇ – ਰਿਸਾਲਾ
ਥੈਲੀ – ਥੈਲੀਆਂ
ਖਾਈ – ਖਾਈਆਂ
ਖ਼ਬਰ – ਖ਼ਬਰਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਉਡੀਕ – …………. – …………
ਸਿਆਲ – …………. – …………
ਸਮੱਸਿਆ – …………. – …………
ਲਗਾਤਾਰ – …………. – …………
ਮੁਲਾਕਾਤ – …………. – …………
ਨਿੱਤ-ਨੇਮ – …………. – …………
ਸਫ਼ਰ – …………. – …………
ਬਦਲਾਅ – …………. – …………
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਉਡੀਕ – प्रतीक्षा – Wait
ਸਿਆਲ – सर्दी – Winter
ਸਮੱਸਿਆ – समस्या – Problem
ਲਗਾਤਾਰ – लगातार – Continuous
ਮੁਲਾਕਾਤ – मुलाकात – Meeting
ਨਿੱਤ-ਨੇਮ – नित्य-नेम – Routine
ਸਫ਼ਰ – ਧਾਗ – Journey
ਬਦਲਾਅ – तबदीली – Change

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆ ਰਹੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਬਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ !
ਉੱਤਰ :
ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆ ਗਈਆਂ ਹਨ ਤੇ ਇਹ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਕਾਢਾਂ ਨਾਲ ਆਉਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਦੀਵਿਆਂ ਤੇ ਲਾਲਟੈਣਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਬਲਬ ਜਗਣ ਲੱਗੇ । ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਹਲਾਂ ਤੇ ਹਲਟਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਟੈਕਟਰ ਤੇ ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਆ ਗਏ । ਸਾਈਕਲ ਤੇ ਰੇਲ-ਗੱਡੀ ਨੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਬਹੁਤ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਘਟਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ । ਫਿਰ ਮੋਟਰ ਸਾਈਕਲ, ਮੋਟਰਾਂ ਤੇ ਕਾਰਾਂ ਸੜਕਾਂ ਤੇ ਦੌੜਨ ਲੱਗੀਆਂ । ਕਿਧਰੇ-ਕਿਧਰੇ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਵੀ ਲੱਗ ਗਏ । 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਨੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸੰਚਾਰ ਸੁਵਿਧਾ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਤੇਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਦੂਰੀਆਂ ਘਟਣ ਲੱਗੀਆਂ ! ਇਕੀਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਲੱਗਾ । ਅੱਜ ਸਾਡੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਪੱਛਮੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਲਗਾਤਾਰ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰੋ :

(ੳ) ਡਾਕ ਆਉਣ ਤਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ‘ਤੇ ਗੱਲਾਂ ਛਿੜਦੀਆਂ । (ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ਅ) ਸਮਾਂ ਆਪਣੀ ਚਾਲੇ ਚਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ)
(ਇ) ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਡਾਕਖ਼ਾਨੇ ਨਾ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ, ਉਹ ਰਾਹ-ਵਾਟੇ ਡਾਕੀਏ ਨੂੰ ਚਿੱਠੀ-ਪੱਤਰ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਦੇ ਰਹਿੰਦੇ । (ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ਸ) ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਵਾਰੀ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਨ ਲੱਗੇ । (ਕਿਰਿਆ ਚੁਣੋ)
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਡਾਕ, ਵਿਸ਼ਿਆਂ, ਗੱਲਾਂ ।
(ਅ) ਆਪਣੀ ॥
(ਈ) ਜਿਹੜੇ, ਉਹ ।
(ਸ) ਕਰਨ ਲੱਗੇ ।

ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

I. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜੋ ਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ

‘‘ਪਹੁੰਚਦਾ ਈ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖ ਦੇਈਂ, ਮੇਰਾ ਪੁੱਤ ! ਆਪਣੀ ਖ਼ਬਰਸਾਰ ਦੀ ।” ਕੰਮ-ਕਾਰ ਦੇ ਸਿਲਸਿਲੇ ਵਿੱਚ ਘਰੋਂ ਦੂਰ ਜਾ ਰਹੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਮਾਂ ਅਕਸਰ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਹਿਣਾ ਕਦੇ ਨਾ ਭੁੱਲਦੀ । ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਡਾਕਖ਼ਾਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਾਹਵਾ ਭੀੜ ਜੁੜਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ । ਕਰਿਆਨੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਿਕ-ਸੁਕ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਡਾਕਖ਼ਾਨੇ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ । ਦੁਕਾਨਾਂ ਭਾਵੇਂ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ, ਪਰ ਡਾਕਖ਼ਾਨੇ ਦਾ ਕੰਮ ਸਵੇਰੇ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਹੀ ਚੱਲਦਾ ਸੀ । ਸਵੇਰ ਵੇਲੇ ਤਾਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਵਾਲੇ ਚੰਦ ਕੁ ਬੰਦੇ ਹੀ ਡਾਕਖ਼ਾਨੇ ਜਾਂਦੇ, ਪਰ ਤਕਾਲਾਂ ਵੇਲੇ ਡਾਕ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਤਾਂਤਾ ਲੱਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ।

ਸ਼ਾਮ ਦੀ ਡਾਕ ਉਡੀਕਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬਾਪ, ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਗਏ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਿਕ ਮੈਂਬਰ ਹੁੰਦੇ । ਸਵੇਰੇ ਦਸ ਕੁ ਵਜੇ ਡਾਕ ਵਾਲੀ ਥੈਲੀ ਪਿੰਡਾਂ ਨਿਕਲਦੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਤਿੰਨ ਕੁ ਵਜੇ ਆਉਂਦੀ । ਸਿਆਲ ਦੇ ਠੰਢੇ ਦਿਨ ਹੋਣ, ਚਾਹੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀ ਪਿੰਡਾ ਲੂੰਹਦੀ ਧੁੱਪ, ਚਿੱਠੀ ਆਉਣ ਦੀ ਆਸ ਨਾਲ ਲੋਕ ਦੋ ਕੁ ਵਜੇ ਡਾਕਖ਼ਾਨੇ ਵਿਚ ਜੁੜਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ । ਡਾਕ ਆਉਣ ਤੱਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ‘ਤੇ ਗੱਲਾਂ ਛਿੜਦੀਆਂ 1 ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦੇਸ਼ਾਂ-ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਤੱਕ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਇੱਥੇ ਹੁੰਦੀਆਂ । ਸਾਬਕਾ ਫ਼ੌਜੀ 1965 ਅਤੇ 1971 ਦੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕਰਦੇ ਕਿ ਲੜਾਈ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਜਾਂਦਾ । ਡਾਕ ਆਉਣ ਉਪਰੰਤ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧੀਆਂ ਦੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਕੋਈ ਟਿਕਾਣਾ ਨਾ ਰਹਿੰਦਾ । ਬਾਕੀ ਕੱਲ੍ਹ ’ਤੇ ਆਸ ਰੱਖ ਕੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਪਰਤ ਜਾਂਦੇ । ਇਹ ਸਿਲਸਿਲਾ ਲਗਾਤਾਰ ਚੱਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰਾ ਕਿਹੜੇ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਗਿੱਦੜ-ਸਿੰਥੀ
(ਅ) ਆਓ ਕਸੌਲੀ ਚਲੀਏ
(ਇ) ਸ਼ਹਿਦ ਦੀਆਂ ਮੱਖੀਆਂ
(ਸ) ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ ।
ਉੱਤਰ :
ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਘਰੋਂ ਦੂਰ ਜਾਂਦੇ ਪੁੱਤ ਨੂੰ ਮਾਂ ਕਿਹੜੀ ਗੱਲ ਕਹਿਣੀ ਕਦੇ ਨਾ ਭੁੱਲਦੀ ?
(ਉ) ਪਹੁੰਚਦਾ ਈ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖ ਦੇਈਂ ।
(ਅ) ‘‘ਜਾਂਦਾ ਹੀ ਉਦਾਸ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੀਂ ।”
(ਇ) “ਪਿੱਛੇ ਦੀ ਵੀ ਖ਼ਬਰ-ਸਾਰ ਰੱਖੀਂ ।’
(ਸ) ਜਾਂਦਾ ਹੀ ਸਭ ਕੁੱਝ ਭੁੱਲ ਨਾ ਜਾਈਂ ।”
ਉੱਤਰ :
ਪਹੁੰਚਦਾ ਈ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖ ਦੇਈਂ ।”

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਜਿੱਥੇ ਬਹੁਤ ਭੀੜ ਜੁੜਦੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਵਿੱਚ
(ਅ) ਪੰਚਾਇਤ-ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ
(ਈ) ਜੰਝ-ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ
(ਸ) ਡਾਕਖ਼ਾਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ।
ਉੱਤਰ :
ਡਾਕਖ਼ਾਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਰਿਆਨੇ ਤੇ ਹੋਰ ਨਿਕ-ਸੁਕ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਵਿਚ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਬੀਮੇ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ
(ਅ) ਇਲਾਜ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ
(ਇ) ਡਾਕਖ਼ਾਨੇ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ
(ਸ) ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ
ਉੱਤਰ :
ਡਾਕਖ਼ਾਨੇ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਡਾਕ ਉਡੀਕਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਤਾਂਤਾ ਲੱਗਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ?
(ੳ) ਸਵੇਰ ਦੀ
(ਅ) ਦੁਪਹਿਰ ਦੀ
(ਇ) ਤਕਾਲਾਂ ਵੇਲੇ ਦੀ
(ਸ) ਰਾਤ ਦੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਤਕਾਲਾਂ ਵੇਲੇ ਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਵੇਰੇ ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਵਜੇ ਡਾਕ ਵਾਲੀ ਥੈਲੀ ਪਿੰਡਾਂ ਨਿਕਲਦੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਸੱਤ ਕੁ ਵਜੇ
(ਅ) ਅੱਠ ਕੁ ਵਜੇ
(ਈ) ਦਸ ਕੁ ਵਜੇ
(ਸ) ਗਿਆਰਾਂ ਕੁ ਵਜੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਦਸ ਕੁ ਵਜੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਵਜੇ ਡਾਕ ਦੀ ਥੈਲੀ ਵਾਪਸ ਪਰਤਦੀ ਸੀ ?
(ੳ) ਇਕ ਕੁ ਵਜੇ
(ਅ) ਦੋ ਕੁ ਵਜੇ
(ਈ) ਤਿੰਨ ਕੁ ਵਜੇ
(ਸ) ਚਾਰ ਕੁ ਵਜੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਤਿੰਨ ਕੁ ਵਜੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਚਿੱਠੀ ਆਉਣ ਦੀ ਆਸ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਵਜੇ ਡਾਕਖ਼ਾਨੇ ਵਿਚ ਜੁੜਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ?
(ਉ) ਇਕ ਕੁ ਵਜੇ
(ਅ) ਦੋ ਕੁ ਵਜੇ
(ਈ) ਤਿੰਨ ਕੁ ਵਜੇ
(ਸ) ਚਾਰ ਕੁ ਵਜੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਦੋ ਕੁ ਵਜੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਡਾਕ ਉਡੀਕਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲਾਂ ਛਿੜਦੀਆਂ ?
(ਉ) ਵੱਖ-ਵੱਖ
(ਅ) ਇਕੋ
(ਇ) ਵਿਰੋਧੀ
(ਸ) ਮਿਲਦੇ-ਜੁਲਦੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਵੱਖ-ਵੱਖ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
1965 ਤੇ 1971 ਦੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੌਣ ਕਰਦੇ ?
(ੳ) ਬੁੱਢੇ
(ਅ) ਜਵਾਨ
(ਇ) ਫ਼ੌਜੀ
(ਸ) ਸਾਬਕਾ ਫ਼ੌਜੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਸਾਬਕਾ ਫ਼ੌਜੀ ।

II. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ ਅਤੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ।

ਡਾਕ ਵਾਲੀ ਥੈਲੀ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਤੇ ਸੈਂਕੜੇ ਚਿੱਠੀਆਂ ਦਾ ਢੇਰ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ । ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੇ ਲੋਕ ਬੜੀ ਉਤਸੁਕਤਾ ਨਾਲ ਦੁਆਲੇ ਘੇਰਾ ਘੱਤ ਲੈਂਦੇ । ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਡਾਕ ਛਾਂਟੀ ਹੋਣ ਤੱਕ ਉਸ ਸਾਹ ਰੋਸ ਕੇ ਖੜੇ ਰਹਿੰਦੇ । ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਡਾਕਖਾਨੇ ਨਾ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ, ਉਹ ਰਾਹ-ਵਾਟੇ ਡਾਕੀਏ ਨੂੰ ਚਿੱਠੀ-ਪੱਤਰ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਦੇ । ਬਾਕੀਆਂ ਵਾਂਗ ਡਾਕੀਆ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਵੀ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਵਿਅਕਤੀ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਦਾ ਪਾਤਰ ਸੀ । ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਪੰਚਾਇਤੀ ਟੈਲੀਫੂਨਟਾਵਰ ਲਾਏ ਗਏ 1 ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਖੁਸ਼ੀ ਮਨਾਈ । ਇਕ ਪਿੰਡ ਦੀ ਪੰਚਾਇਤ ਦੇ ਇਕ ਟੈਲੀਫੂਨ ਨਾਲ ਕਿੱਥੇ ਗੱਲ ਬਣਨੀ ਸੀ । ਉਹ ਵੀ ਲੰਬੇ ਡਾਗ ਚੱਲਦੇ ! ਚਿੱਠੀਆਂ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਚੱਲਦਾ ਰਿਹਾ । ਕੁੱਝ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਸੜਕ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਡੂੰਘੀਆਂ ਖਾਈਆਂ ਪਿੰਡਾਂ ਵੱਲ ਨੂੰ ਪੁੱਟੀਆਂ ਜਾਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈਆਂ, ਜੋ ਕੁੱਝ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਫਿਰਨੀਆਂ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਜਾ ਵੜੀਆਂ । ਫਿਰ ਮਹੱਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਵੱਲ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਫੁੱਟ ਪਈਆਂ । ਤਾਰਾਂ ਵਿਛੀਆਂ । ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਹੈਲੋ-ਹੈਲੋ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ । ਚਿੱਠੀਆਂ, ਖ਼ਬਰਾਂ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਾਗ਼ਜ਼ਾਤ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਤੱਕ ਭੇਜਣ ਲਈ ਫ਼ੈਕਸ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੋਈ ਛੋਟੇ ਕਸਬਿਆਂ ਤੱਕ ਵੀ ਪਹੁੰਚ ਗਈ । ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚਲੇ ਐੱਸ. ਟੀ. ਡੀ.gਥਾਂ ‘ਤੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਵਾਰੀ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਨ ਲੱਗੇ । ਡਾਕ ਵਾਲੀ ਥੈਲੀ ਵਿੱਚ ਚਿੱਠੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਘਟਣ ਲੱਗੀ । ਰਹਿੰਦੀ ਕਸਰ ਮੋਬਾਈਲ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਸੇਵਾ ਨੇ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ । ਬਿਜਲਈ ਚਿੱਠੀਆਂ (ਈ-ਮੇਲ) ਦਾ ਜ਼ਮਾਨਾ ਆ ਗਿਆ । ਸੋਸ਼ਲ-ਮੀਡੀਏ ਨੇ ਤਾਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਵਾਲੇ ਲੰਮੇ ਸਫ਼ਰ ਨੂੰ ਸਕਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਕੇ ਨੇੜੇ ਲੈ ਆਂਦਾ ਹੈ । ਸਮਾਂ ਆਪਣੀ ਚਾਲੇ ਚੱਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਬਦਲਾਅ ਨੂੰ ਕਬੂਲ ਕੇ ਹੀ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਾਣੀ ਬਣਿਆ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਡਾਕ ਵਾਲੀ ਥੈਲੀ ਖੁੱਲਣ ਤੇ ਉਸ ਵਿਚੋਂ ਕੀ ਨਿਕਲਦਾ ?
(ਉ) ਸੈਂਕੜੇ ਚਿੱਠੀਆਂ
(ਅ) ਸੈਂਕੜੇ ਪਾਰਸਲ
(ਈ) ਮਨੀਆਰਡਰ
(ਸ) ਤਾਰਾਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਸੈਂਕੜੇ ਚਿੱਠੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੌਣ ਡਾਕ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਦੁਆਲੇ ਘੇਰਾ ਘੱਤ ਲੈਂਦੇ ?
(ਉ) ਚਿੱਠੀਆਂ ਉਡੀਕ ਰਹੇ ਲੋਕ
(ਅ) ਤਮਾਸ਼ਾ ਦੇਖਣ ਵਾਲੇ
(ਈ ਡਾਕ ਵੰਡਣ ਵਾਲੇ
(ਸ) ਚਿੱਠੀਆਂ ਖ਼ਰੀਦਣ ਵਾਲੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਚਿੱਠੀਆਂ ਉਡੀਕ ਰਹੇ ਲੋਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਚਿੱਠੀਆਂ ਉਡੀਕਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਸਤਿਕਾਰ ਦਾ ਪਾਤਰ ਕਿਹੜਾ ਵਿਅਕਤੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਦੁਕਾਨਦਾਰ
(ਅ) ਡਾਕੀਆ
(ਈ) ਚੌਕੀਦਾਰ
(ਸ) ਸ਼ਾਹੂਕਾਰ ।
ਉੱਤਰ :
ਡਾਕੀਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ-ਟਾਵਰ ਲੱਗੇ ?
(ਉ) ਸਰਕਾਰੀ
(ਅ) ਪੰਚਾਇਤੀ
(ਈ) ਘਰੇਲੂ
(ਸ) ਭਾਈਚਾਰਕ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੰਚਾਇਤੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬਣਦੀ ?
(ੳ) ਇੱਕ
(ਅ) ਦੋ
(ਈ) ਤਿੰਨ
(ਸ) ਘਰ-ਘਰ ॥
ਉੱਤਰ :
ਇੱਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਡੂੰਘੀਆਂ ਖਾਈਆਂ ਪੁੱਟ ਕੇ ਕੀ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) ਤਾਰਾਂ ਵਿਛੀਆਂ
(ਅ) ਤਾਰਾਂ ਪੁੱਟੀਆਂ
(ਈ) ਤਾਰਾਂ ਸੁੱਟੀਆਂ
(ਸ) ਤਾਰਾਂ ਵੰਡੀਆਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਤਾਰਾਂ ਵਿਛੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਚਿੱਠੀਆਂ, ਖ਼ਬਰਾਂ ਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਾਗਜ਼ਾਤ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਭੇਜਣ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਸਹੂਲਤ ਪਿੰਡਾਂ ਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ?
(ਉ) ਡਾਕ ਦੀ
(ਅ) ਫੈਕਸ ਦੀ
(ਈ) ਟੈਲੀਪ੍ਰੈਟਰ ਦੀ
(ਸ) ਤਾਰ ਦੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਫ਼ੈਕਸ ਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕਿਹੜੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਆਉਣ ਨਾਲ ਡਾਕ ਵਾਲੀ ਥੈਲੀ ਵਿਚ ਚਿੱਠੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘਟ ਗਈ ?
(ਉ) ਮੋਬਾਈਲ ਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ
(ਅ) ਫੈਕਸ
(ਈ) ਤਾਰ
(ਸ) ਟੈਲੀਬ੍ਰਿਟਰ ।
ਉੱਤਰ :
ਮੋਬਾਈਲ ਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕਿਹੜੀ ਸੇਵਾ ਨੇ ਚਿੱਠੀਆਂ ਦੇ ਲੰਮੇ ਸਫ਼ਰ ਨੂੰ ਸਕਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ?
(ਉ) ਡਾਕ
(ਆ) ਤਾਰ
(ਇ) ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ
(ਸ) ਟੈਲੀਬ੍ਰਿਟਰ ।
ਉੱਤਰ :
ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਬੂਲ ਕਰ ਕੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਾਣੀ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ?
(ੳ) ਇਕਸਾਰਤਾ
(ਅ) ਬਦਲਾਅ
(ਇ) ਇਕਸੁਰਤਾ
(ਸ) ਆਧੁਨਿਕਤਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਬਦਲਾਅ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਖ਼ਬਰਸਾਰ-ਖ਼ਬਰ, ਸੁਖ-ਸਾਂਦ । ਅਲਵਿਦਾ-ਵਿਦਾਇਗੀ ॥ ਅਕਸਰ-ਆਮ ਕਰਕੇ । ਤਾਂਤਾ ਲਗਣਾ-ਇਕ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਦੂਸਰੇ ਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਆਉਣਾ । ਪਰਿਵਾਰਕ-ਟੱਬਰ ਦੇ । ਲੂੰਹਦੀ-ਸਾੜਦੀ । ਸਿਲਸਿਲਾ-ਪ੍ਰਵਾਹ, ਲੜੀਦਾਰ ਕਰਮ । ਦੁਆਸਲਾਮ-ਸ਼ੁੱਭ ਇੱਛਾ, ਨਮਸਕਾਰ । ਸਾਹ ਰੋਕ ਕੇ-ਬੇਸਬਰੇ ਹੋ ਕੇ । ਸੁਵਿਧਾ-ਸਹੁਲਤ ! ਜ਼ਰੀਆ-ਸਾਧਨ । ਅਹਿਮੀਅਤ-ਮਹੱਤਤਾ । ਉਤਸੁਕਤਾ-ਤੀਬਰਤਾ, ਅੱਗੇ ਜਾਣਨ ਦੀ ਇੱਛਾ । ਘੇਰਾ ਘੱਤ ਲੈਂਦੇ-ਘੇਰਾ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ । ਲੰਝੇ ਡੰਗ-ਲੰਝੇ ਡੰਗ, ਇਕ ਵੇਲਾ ਛੱਡ ਕੇ । ਕਬੂਲਮਨਜ਼ੂਰ ।

ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ Summary

ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਕਦੇ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਮਾਂ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰ ਆਖਦੀ ਕਿ ਉਹ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖ ਦੇਵੇ । ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਡਾਕਖ਼ਾਨਿਆਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਭੀੜ ਹੁੰਦੀ ਸੀ । ਆਮ ਦੁਕਾਨਾਂ ਵਿਚ ਡਾਕਖ਼ਾਨਿਆਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ । ਡਾਕਖ਼ਾਨੇ ਦਾ ਕੰਮ ਸਵੇਰੇ ਤੇ ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਚਲਦਾ ਸੀ । ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਡਾਕ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਤਾਂਤਾ ਲਗ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਡਾਕ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬਾਪ, ਬੱਚੇ ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਗਏ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਹੁੰਦੇ ।

ਡਾਕ ਉਡੀਕਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਉੱਤੇ ਗੱਲਾਂ ਛਿੜ ਪੈਂਦੀਆਂ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ 1965 ਤੇ 71 ਦੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਵੀ ਹੁੰਦਾ । ਡਾਕ ਆਉਣ ‘ਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸੰਬੰਧੀਆਂ ਦੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀਆਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਕੋਈ ਟਿਕਾਣਾ ਨਾ ਰਹਿੰਦਾ । ਬਾਕੀ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਦੀ ਆਸ ਲਾ ਕੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਪਰਤ ਜਾਂਦੇ !

ਡਾਕ ਦੀ ਲਿਖਾ-ਪੜੀ ਦਾ ਕੰਮ ਦੁਕਾਨ ਦੇ ਲਾਲਾ ਜੀ ਹੀ ਕਰਦੇ ਸਨ । ਤਿੰਨ-ਤਿੰਨ ਚਾਰਚਾਰ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਡਾਕ ਵੰਡਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਡਾਕੀਆਂ ਨਿਭਾਉਂਦਾ । ਪਹਿਲਾਂ-ਪਹਿਲ ਡਾਕੀਏ ਡਾਕ ਵੰਡਣ ਲਈ ਪੈਦਲ ਹੀ ਜਾਂਦੇ ਸਨ । ਫਿਰ ਇਹ ਕੰਮ ਸਾਈਕਲਾਂ ਉੱਤੇ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਿਆ । ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੁਆ-ਸਲਾਮ ਕਰਨਾ ਨਾ ਭੁੱਲਦੇ ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਦੇ । ਚਿੱਠੀ ਨੂੰ ਅੱਧੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ । ਬਾਹਰਲੇ ਮੁਲਕ ਤੋਂ ਆਏ ਅਲੱਗ ਪਛਾਣ ਵਾਲੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਪੂਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਚਾਅ ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦਾ । ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਬੱਚੇ ਕਈ-ਕਈ ਵਾਰ ਚਿੱਠੀਆਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਤੇ ਬਾਕੀ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਾਉਂਦੇ । ਕਈਆਂ ਪੁਰਾਣੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨੇ ਚਿੱਠੀਆਂ ਅਜੇ ਤਕ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ।

ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਸ਼ਕੀਨਾਂ ਲਈ ਡਾਕ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਤਾ ਹੁੰਦੀ । ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਸਾਲੇ ਤੇ ਹੋਰ ਸਾਹਿਤਕ ਸਾਮਗਰੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤਕ ਡਾਕ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਪਹੁੰਚਦੀ ਸੀ । ਕਈ ਵਾਰੀ ਜਦੋਂ ਡਾਕੀਏ ਨੂੰ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿਚ ਦੇਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ, ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਕਾਹਲੇ ਤੇ ਬੇਸਬਰੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ, ਪਰ ਡਾਕੀਏ ਦੇ ਦੇਰ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚਣ ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਕੋਈ ਕੁੱਝ ਨਾ ਕਹਿੰਦਾ ।

ਡਾਕ ਵਾਲੀ ਥੈਲੀ ਖੁੱਲਣ ’ਤੇ ਚਿੱਠੀਆਂ ਦਾ ਢੇਰ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ । ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਡਾਕ ਦੀ ਛਾਂਟੀ ਹੋਣ ਤਕ ਸਾਰੇ ਬੇਸਬਰੇ ਹੋਏ ਰਹਿੰਦੇ । ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਡਾਕਖ਼ਾਨੇ ਨਾ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ, ਉਹ ਰਾਹ-ਵਾਟੇ ਡਾਕੀਏ ਨੂੰ ਡਾਕ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਦੇ । ਫਿਰ ਸਮਾਂ ਆਇਆ । ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਪੰਚਾਇਤੀ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਟਾਵਰ ਲਾਏ ਗਏ । ਇਕ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਪੰਚਾਇਤ ਦੇ ਇਕ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਨਾਲ ਜਿੱਥੇ ਗੱਲ ਬਣਦੀ ਸੀ ? ਚਿੱਠੀਆਂ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਵੀ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਚਲਦਾ ਰਿਹਾ ।

ਕੁੱਝ ਸਾਲਾਂ ਮਗਰੋਂ ਸੜਕਾਂ ਦੁਆਲੇ ਤੇ ਗਲੀਆਂ ਵਿਚ ਖਾਈਆਂ ਪੁੱਟ ਕੇ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਦੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਵਿਛਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ । ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਲੱਗ ਗਏ । ਚਿੱਠੀਆਂ, ਖ਼ਬਰਾਂ ਤੇ ਹੋਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਾਗਜ਼ਾਤ ਭੇਜਣ ਲਈ ਫੈਕਸ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਵੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਕਸਬਿਆਂ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ । ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਐੱਸ. ਟੀ. ਡੀ. ਬੂਥ ਬਣ ਗਏ । ਡਾਕ ਵਾਲੀ ਥੈਲੀ ਵਿਚ ਚਿੱਠੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘਟਣ ਲੱਗੀ । ਰਹਿੰਦੀ ਕਸਰ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਨੇ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ । ਈ-ਮੇਲ ਦਾ ਜ਼ਮਾਨਾ ਆ ਗਿਆ । ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਚਿੱਠੀਆਂ ਦੇ ਲੰਮੇ ਸਫ਼ਰ ਨੂੰ ਸਕਿੰਟਾਂ ਵਿਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ । ਸਮਾਂ ਆਪਣੀ ਚਾਲ ਚਲਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਬਦਲਾਅ ਨੂੰ ਕਬੂਲ ਕਰ ਕੇ ਅਸੀਂ ਇਸਦੇ ਹਾਣੀ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 25 ਘਰ ਦਾ ਜਿੰਦਰਾ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 25 ਘਰ ਦਾ ਜਿੰਦਰਾ

(i) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਰਿਧਿਮਾ ਟਿਫ਼ਨ ਵਿੱਚ ਬਿਸਕੁਟ ਕਿਉਂ ਲੈ ਕੇ ਆਈ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਰਿਧਿਮਾ ਦੀ ਮੰਮੀ ਬਿਮਾਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਘਰ ਵਿਚ ਰੋਟੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪੱਕੀ, ਤੇ ਉਹ ਰੋਟੀ ਦੀ ਥਾਂ ਟਿਫ਼ਨ ਵਿਚ ਕੇਵਲ ਬਿਸਕੁਟ ਲੈ ਕੇ ਹੀ ਆਈ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਗੁਰਸਿਮਰ ਦੇ ਦਾਦੀ ਜੀ ਉਸ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਕੀ-ਕੀ ਬਣਾ ਕੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਗੁਰਸਿਮਰ ਦੇ ਦਾਦੀ ਜੀ ਉਸਦੇ ਮੰਮੀ ਦੇ ਬਿਮਾਰ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਉਸ ਲਈ ਰੋਟੀ ਤਿਆਰ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਚੂਰੀ ਵੀ ਬਣਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਗੁਲਗੁਲੇ ਵੀ ਪਕਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਸਾਉਣ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਉਹ ਉਸ ਲਈ ਖੀਰ-ਪੂੜੇ ਵੀ ਬਣਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ;

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਾਨੀਆ ਦੇ ਮੰਮੀ-ਪਾਪਾ ਨੇ ਬਦਲੀ ਕਿਉਂ ਕਰਵਾਈ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਨੀਆ ਦੇ ਨਾਨਾ-ਨਾਨੀ ਉਸਦੀ ਮਾਸੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ਮਗਰੋਂ ਉਦਾਸ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਏ ਸਨ । ਇਕ ਵਾਰ ਨਾਨਾ ਜੀ ਬਹੁਤ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਗਏ । ਸਾਨੀਆ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਉੱਥੋਂ ਦੀ ਬਦਲੀ ਕਰਵਾ ਲਈ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਲੱਗੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਅਧਿਆਪਕ ਅਮਿਤੋਜ ਜੀ ਨੇ ਸਵੇਰ ਦੀ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਵਿਸ਼ੇ ‘ਤੇ ਭਾਸ਼ਨ ਦਿੱਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਅਮਿਤੋਜ ਜੀ ਨੇ “ਘਰ ਵਿਚ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਲੋੜ’ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਭਾਸ਼ਨ ਦਿੱਤਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਵਿਸ਼ਵਜੀਤ ਕੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਵਿਸ਼ਵਜੀਤ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਥਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵਾਲੇ ਘਰ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਾਂਝੇ ਟੱਬਰਾਂ ਦੀ ਵੱਖਰੀ ਸ਼ਾਨ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਂਝੇ ਟੱਬਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਇਸ ਕਾਰਨ ਵੱਖਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਤਾਂ ਘਰ ਵਿਚ ਇਕੱਲਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਦੁਜੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੇ ਬੈਠਿਆਂ ਘਰ ਨੂੰ ਜਿੰਦਰਾ ਲਾਉਣ ਦੀ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੈਚ ਵਿਚ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੇ ਆਸਰੇ ਛੱਡਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਇਸ ਇਕਾਂਗੀ ਵਿੱਚ ਘਰ ਦਾ ਜਿੰਦਰਾ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ।

(ii) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :
ਖੀਰ-ਪੂੜੇ, ਸੁਆਦ, ਸੰਭਾਲ, ਜੁੰਮੇਵਾਰੀ, ਸਮੱਸਿਆ, ਰੌਣਕ, ਕੈਚ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਖੀਰ-ਪੂੜੇ (ਇਕ ਪਕਵਾਨ) – ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸਾਉਣ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਖੀਰ-ਪੂੜੇ ਖਾਧੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
2. ਸੁਆਦ (ਖਾਣ ਦਾ ਆਨੰਦ) – ਅੱਜ ਘਰ ਦੀ ਰੋਟੀ ਖਾਣ ਦਾ ਸੁਆਦ ਆ ਗਿਆ ।
3. ਸੰਭਾਲ (ਸਾਂਭ) – ਆਪਣੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖੋ। ਇਥੇ ਚੋਰ ਬਹੁਤ ਹਨ ।
4. ਜੁੰਮੇਵਾਰੀ (ਜਵਾਬਦੇਹੀ) – ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਜਾਇਦਾਦੇ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਦੀ ਚੁੰਮੇਵਾਰੀ ਕਿਸ ਦੀ ਹੈ ।
5. ਸਮੱਸਿਆ (ਮਿਸਲਾ) – ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਕੋਈ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ।
6. ਰੌਣਕ (ਚਹਿਲ-ਪਹਿਲ) – ਅੱਜ ਤਿਉਹਾਰ ਕਰਕੇ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਰੌਣਕ ਹੈ ।
7. ਕੈਂਚ (ਬੱਚੇ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਥਾਂ) – ਨੌਕਰੀ-ਪੇਸ਼ਾ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਬੱਚੇ ਕੈਚ ਵਿਚ ਰੱਖਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
(ਸਾਂਝੇ ਟੱਬਰਾਂ, ਮਾਂ-ਬਾਪ, ਬਿਮਾਰ, ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ, ਖੀਰ-ਪੂੜੇ)
(ਉ) ਸਾਉਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ………… ਵੀ ਉਹ ਹੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
(ਅ) ਨਾਨਾ ਜੀ ਤਾਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ………. ਹੋ ਗਏ ਸਨ ।
(ਈ) ਅੱਜ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ………….. ਬਹੁਤ ਯਾਦ ਆ ਰਹੇ ਨੇ ।
(ਸ) ………….. ਦੀ ਤਾਂ ਸ਼ਾਨ ਹੀ ਵੱਖਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਹ) ਸਾਰੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ …………… ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸਾਉਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਖੀਰ-ਪੂੜੇ ਵੀ ਉਹ ਹੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
(ਅ) ਨਾਨਾ ਜੀ ਤਾਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਗਏ ਸਨ ।
(ਈ) ਅੱਜ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਬਹੁਤ ਯਾਦ ਆ ਰਹੇ ਨੇ ।
(ਸ) ਸਾਂਝੇ ਟੱਬਰਾਂ ਦੀ ਤਾਂ ਸ਼ਾਨ ਹੀ ਵੱਖਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਹ) ਸਾਰੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਭੁੱਖ – …………. – …………
ਅੱਧੀ ਛੁੱਟੀ – …………. – …………
ਸੁਆਦ – …………. – …………
ਵਿਆਹ – …………. – …………
ਬਜ਼ੁਰਗ – …………. – …………
ਸਹੂਲਤਾਂ – …………. – …………
ਸਮੱਸਿਆ – …………. – …………
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਭੁੱਖ – भूख – Hunger
ਅੱਧੀ ਛੁੱਟੀ – अवकाश – Recess
ਸੁਆਦ – स्वाद – Taste
ਵਿਆਹ – विवाह – Marriage
ਬਜ਼ੁਰਗ – बुजुर्ग – Elderly
ਸਹੂਲਤਾਂ – सुविधाएं – Facilities
ਸਮੱਸਿਆ – समस्या – Problem

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਹੀ ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ :
ਭੂਆ – ਨਾਨਾ
ਮੰਮੀ – ਮਾਸੜ
ਨਾਨੀ – ਦਾਦਾ
ਦਾਦੀ – ਫੁੱਫੜ
ਮਾਸੀ – ਪਾਪਾ
ਉੱਤਰ :
ਭੂਆ – ਫੁੱਫੜ
ਮੰਮੀ – ਪਾਪਾ
ਨਾਨੀ – ਨਾਨਾ
ਦਾਦੀ – ਦਾਦਾ
ਮਾਸੀ – ਮਾਸੜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਾਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਇਕਾਂਗੀ ਖਿਡਾਓ ।
ਉੱਤਰ :
ਨੋਟ-ਇਹ ਇਕਾਂਗੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪੇ ਖੇਡ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰੋ :

(ਉ) “ਮੇਰੇ ਮੰਮੀ ਬਿਮਾਰ ਸਨ ।” (ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ਅ) “ਅੱਜ ਤੂੰ ਪਰੌਂਠਾ ਨਹੀਂ ਲੈ ਕੇ ਆਈ ।” (ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ਈ) ਮਾਪੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਆਪਣਾ ਸਭ ਕੁਝ ਦਾਅ ਤੇ ਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ)
(ਸ) ਮੇਰੇ ਦਾਦੀ ਜੀ ਵੀ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ । (ਕਿਰਿਆ ਚੁਣੋ)
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਮੰਮੀ ।
(ਆ) ਤੂੰ ।
(ਈ) ਆਪਣੇ, ਆਪਣਾ ।
(ਸ) ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ ।

ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ ਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ

ਵਿਸ਼ਵਜੀਤ : ਰਿਧਿਮਾ ! ਅੱਜ ਤੂੰ ਪਰੌਂਠਾ ਨਹੀਂ ਲੈ ਕੇ ਆਈ ?
ਰਿਧਿਮਾ : ਮੇਰੇ ਮੰਮੀ ਬਿਮਾਰ ਸਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ਉੱਠਿਆ ਨਹੀਂ ਗਿਆ ।
ਵੰਦਨਾ : ਅੱਛਾ ! ਤਾਂ ਹੀ ਤੂੰ ਟਿਫ਼ਨ ਵਿਚ ਬਿਸਕੁਟ ਲੈ ਕੇ ਆਈ ਏਂ ।
ਰਿਧਿਮਾ : ਹਾਂ ….. !
ਆਕ੍ਰਿਤੀ : ਰਿਧਿਮਾ, ਅਸੀਂ ਤੈਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹੀ-ਥੋੜ੍ਹੀ ਰੋਟੀ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ । ਤੈਨੂੰ ਭੁੱਖ ਲੱਗੀ ਹੋਵੇਗੀ ।
ਸਾਨੀਆ : ਹਾਂ ਰਿਧਿਮਾ, ਤੂੰ ਤਾਂ ਸਵੇਰੇ ਨਾਸ਼ਤਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਹੋਣਾ ।
ਰਿਧਿਮਾ : ਨਾਸ਼ਤਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਮੈਂ ਦੁੱਧ ਦਾ ਗਲਾਸ ਪੀ ਕੇ ਆਈ ਹਾਂ ।
ਗੁਰਸਿਮਰ : ‘ਜਦੋਂ ਮੇਰੇ ਮੰਮੀ ਬਿਮਾਰ ਹੁੰਦੇ ਨੇ, ਮੇਰੇ ਦਾਦੀ ਜੀ ਤਿਆਰ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਮੇਰਾ ਟਿਫ਼ਨ– । ਉਂਝ ਵੀ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਕਦੇ ਚੂਰੀ ਕੁੱਟ ਕੇ ਦਿੰਦੇ ਨੇ, ਕਦੇ ਗੁਲਗੁਲੇ ਪਕਾ ਦਿੰਦੇ ਨੇ — । ਸਾਉਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਖੀਰ-ਪੂੜੇ ਵੀ ਉਹ ਹੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
ਸਾਨੀਆ :: ਮੇਰੇ ਵੀ ਨਾਨੀ ਜੀ ਬਣਾ ਦਿੰਦੇ ਨੇ, ‘ਮੇਰੇ ਲਈ ਪਰੌਠੇ ਤੇ ਸਬਜ਼ੀ । । ਉਹ ਗੁੜ ਵਾਲੇ ਮਿੱਠੇ ਚਾਵਲ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸੁਆਦ ਬਣਾਉਂਦੇ ਨੇ ।
‘ਆਕ੍ਰਿਤੀ : ਮੇਰੇ ਨਾਨੀ ਜੀ ਵੀ ਆਲੂ ਦੇ ਪਰੌਂਠੇ ਬਹੁਤ ਸੁਆਦ ਬਣਾਉਂਦੇ ਨੇ ॥
‘ਵੰਦਨਾ : ਸਾਨੀਆ, ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਨੀ ਜੀ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
ਸਾਨੀਆ : ਨਹੀਂ, ਅਸੀਂ ਨਾਨੀ ਜੀ ਕੋਲ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ । ਮਾਸੀ ਜੀ ਮੇਰੇ ‘ਅਮਰੀਕਾ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ । ਮਾਮਾ ਜੀ ਕੋਈ ਹੈ ਨਹੀਂ …..।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇਹ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਕਿਸੇ ਪਾਠ ਵਿੱਚੋਂ ਲਏ ਗਏ ਹਨ ?
(ੳ) ਆਓ ਕਸੌਲੀ ਚਲੀਏ
(ਅ) ਗਿੱਦੜ ਸਿੰਝੀ
(ਈ) ਘਰ ਦਾ ਜਿੰਦਰਾ
(ਸ) ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ ।
ਉੱਤਰ :
ਘਰ ਦਾ ਜਿੰਦਰਾ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਿਸ਼ਵਜੀਤ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
(ੳ) ਸਾਨੀਆ ਨਾਲ
(ਅ) ਰਿਧਿਮਾ ਨਾਲ
(ਇ) ਵੰਦਨਾ ਨਾਲ
(ਸ) ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਨਾਲ ।
ਉੱਤਰ :
ਰਿਧਿਮਾ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਰਿਧਿਮਾ ਦੇ ਟਿਫ਼ਨ ਵਿਚ ਰੋਟੀ ਦੀ ਥਾਂ ਕੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਕੇਲੇ
(ਅ) ਕੇਕ
(ਈ) ਬਿਸਕੁਟ
(ਸ) ਪਕੌੜੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਬਿਸਕੁਟ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਰਿਧਿਮਾ ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ ਨਾਸ਼ਤੇ ਦੀ ਥਾਂ ਕੀ ਪੀ ਕੇ ਆਈ ਸੀ ?
(ਉ) ਦੁੱਧ
(ਅ) ਜੂਸ
(ਇ) ਲੱਸੀ
(ਸ) ਖਰੜ ।
ਉੱਤਰ :
ਦੁੱਧ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਗੁਰਸਿਮਰ ਦੀ ਜੇਕਰ ਮੰਮੀ ਬਿਮਾਰ ਹੁੰਦੀ, ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਰੋਟੀ ਕੌਣ ਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
(ੳ) ਉਸਦੀ ਮਾਸੀ ਜੀ ।
(ਅ) ਉਸਦੀ ਭੂਆ ਜੀ
(ਈ) ਉਸਦੀ ਦਾਦੀ ਜੀ ।
(ਸ) ਉਸਦੀ ਨਾਨੀ ਜੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਉਸਦੀ ਦਾਦੀ ਜੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਾਉਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਗੁਰਸਿਮਰ ਦੇ ਦਾਦੀ ਜੀ ਕੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਕੜਾਹ ਪੂਰੀ
(ਅ) ਖੀਰ-ਪੂੜੇ
(ਈ) ਪਕੌੜੇ
(ਸ) ਜ਼ਰਦਾ !
ਉੱਤਰ :
ਖੀਰ-ਪੂੜੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸਾਨੀਆ ਦੇ ਘਰ ਕੌਣ ਗੁੜ ਵਾਲੇ ਚੌਲ ਬਹੁਤ ਸੁਆਦ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਨਾਨੀ ਜੀ
(ਅ) ਦਾਦੀ ਜੀ
(ਇ) ਭੂਆ ਜੀ
(ਸ) ਮਾਸੀ ਜੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਨਾਨੀ ਜੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕਿਸਦੇ ਨਾਨੀ ਜੀ ਬਹੁਤ ਸੁਆਦ ਆਲੂਆਂ ਦੇ ਪਰੌਂਠੇ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਰਿਧਿਮਾ ਦੇ
(ਅ) ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ
(ੲ) ਵੰਦਨਾ ਦੇ
(ਸ) ਸਾਨੀਆ ਦੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਨਾਨੀ ਜੀ ਕੋਲ ਕੌਣ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ?
(ਉ) ਰਿਧਿਮਾ ਹੋਰੀਂ
(ਅ) ਸਾਨੀਆ ਹੋਰੀਂ
(ੲ) ਵੰਦਨਾ ਹੋਰੀਂ
(ਸ) ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਹੋਰੀਂ !
ਉੱਤਰ :
ਸਾਨੀਆ ਹੋਰੀਂ ।

ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਆਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਪਛਾਣੋ-

ਮਿਹਨਤ – ਨੈਹਿਰ
ਮਨੇਤ – ਆਯਾ
ਵੇਹੜਾ – ਪਰੈਸ
ਅਭਿਆਸ – ਦੁੱਧ
ਗੋਭੀ – ਸ਼ੈਹਰ
ਸੁੰਗਨਾ – ਰੈਹਿੰਦਾ
ਦੋਪੈਹਰ – ਪੀਂਘ
ਸੌਂਹ – ਚੋਲ
ਉੱਤਰ :
ਮਿਹਨਤ, ਅਭਿਆਸ, ਦੁੱਧ, ਗੋਭੀ, ਪੀਂਘ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਨਾਸ਼ਤਾ-ਸਵੇਰ ਦਾ ਖਾਣਾ ਟਿਫ਼ਨ-ਰੋਟੀ ਲਿਜਾਣ ਵਾਲਾ ਡੱਬਾ । ਗੁਲਗੁਲੇ, ਖੀਰ-ਪੂੜੇ-ਦੇਸੀ ਪਕਵਾਨ । ਡਿਉਟੀ-ਨੌਕਰੀ । ਸਭ ਕੁਝ ਦਾਅ ‘ਤੇ ਲਾਉਣਾਸਭ ਕੁੱਝ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦੇਣਾ । ਪ੍ਰਤੀ-ਵਾਸਤੇ ਚੁੰਮੇਵਾਰੀ-ਜਵਾਬਦੇਹੀ । ਬਿਰਧ-ਆਸ਼ਰਮਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਥਾਂ । ਕੂਲਰ-ਕਮਰਾ ਠੰਢਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮਸ਼ੀਨ : ਕੈਚ-ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਦੀ ਜਗਾ ।

ਘਰ ਦਾ ਜਿੰਦਰਾ Summary

ਘਰ ਦਾ ਜਿੰਦਰਾ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਅੱਧੀ ਛੁੱਟੀ ਵੇਲੇ ਵਿਸ਼ਵਜੀਤ, ਗੁਰਸਿਮਰ, ਰਿਧਿਮਾ, ਵੰਦਨਾ, ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਤੇ ਸਾਨੀਆ ਨੇ ਰੋਟੀ ਖਾਣ ਲਈ ਆਪੋ-ਆਪਣਾ ਟਿਫ਼ਨ ਖੋਲਿਆ । ਅੱਜ ਰਿਧਿ ਪਰੌਂਠਾ ਲੈ ਕੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆਈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੀ ਮੰਮੀ ਬਿਮਾਰ ਸੀ । ਉਹ ਕੇਵਲ ਬਿਸਕੁਟ ਲੈ ਕੇ ਹੀ ਆਈ ਸੀ । ਸਵੇਰੇ ਉਹ ਘਰੋਂ ਦੁੱਧ ਪੀ ਕੇ ਹੀ ਸਕੂਲ ਆਈ ਸੀ । ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਗੁਰਸਿਮਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਸਦੇ ਮੰਮੀ ਬਿਮਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਦਾਦੀ ਜੀ ਉਸਦਾ ਟਿਫ਼ਨ ਤਿਆਰ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਕਦੇ ਉਸਨੂੰ ਚੁਰੀ ਵੀ ਕੁੱਟ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਗੁਲਗੁਲੇ ਵੀ ਬਣਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਸਾਉਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਉਹ ਖੀਰ-ਪੂੜੇ ਵੀ ਬਣਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਸਾਨੀਆ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸਦੇ ਲਈ ਵੀ ਉਸਦੇ ਨਾਨੀ ਜੀ ਪਰੌਠੇ ਤੇ ਸਬਜ਼ੀ ਬਣਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਗੁੜ ਵਾਲੇ ਚਾਵਲ ਵੀ ਬੜੇ ਸੁਆਦ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸਦੇ ਨਾਨੀ ਜੀ ਵੀ ਆਲੂਆਂ ਦੇ ਪਰੌਂਠੇ ਬਹੁਤ ਸੁਆਦ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਵੰਦਨਾ ਦੇ ਪੁੱਛਣ ਤੇ ਸਾਨੀਆ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸਦੇ ਨਾਨਾ ਤੇ ਨਾਨੀ ਜੀ ਉਸਦੀ ਮਾਸੀ ਦੇ ਵਿਆਹੀ ਜਾਣ ਮਗਰੋਂ ਬਹੁਤ ਉਦਾਸ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ । ਉਸਦੇ ਨਾਨਾ ਜੀ ਇਕ ਵਾਰ ਬਹੁਤ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਗਏ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਸਦੇ ਮੰਮੀ-ਪਾਪਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਆਪਣੀ ਬਦਲੀ ਕਰਵਾ । ਲਈ ਤੇ ਹੁਣ ਉਹ ਸਾਰੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਅਕ੍ਰਿਤੀ ਵੰਦਨਾ ਦੇ ਮੰਮੀ ਪਾਪਾ ਦੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਉਹ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਜੀਤ ਮਾਪਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਪੈਰਾਂ ਉੱਤੇ ਖੜੇ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਸਭ ਕੁੱਝ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰਨ, ਪਰ ਮਗਰੋਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਾ ਕਰਨ ਉੱਤੇ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਗੁਰਸਿਮਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਲੇ ਅਮਿਤੋਜ ਸਰ ਦੇ ‘ਘਰ ਵਿਚ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਉੱਤੇ ਦਿੱਤੇ ਭਾਸ਼ਨ ਦਾ ਅਸਰ ਹੋਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ । ਵਿਸ਼ਵਜੀਤ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਬਹੁਤ ਯਾਦ ਆ ਰਹੇ ਹਨ । ਉਹ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪਿੰਡ ਛੱਡ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵਾਲੇ ਘਰ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਰਹਿਣ, ਪਰੰਤੂ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ । ਵੰਦਨਾ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੀ ।

ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸਦੇ ਦਾਦੀ ਜੀ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸੁਆਦਲੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਰਿਧਿਮਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਉਹ ਤਾਂ ਇਕੱਲੀ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਉਸਦੇ ਮੰਮੀ-ਪਾਪਾ ਸਾਢੇ ਪੰਜ ਵਜੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਪਰਤਦੇ ਹਨ ।ਉਹ ਤਾਂ ਡਰਦੀ ਮੇਨ ਗੇਟ ਨੂੰ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਿੰਦਰਾ ਲਾ ਲੈਂਦੀ ਹੈ । ਦਿਨੇ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਨੀਂਦ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ।

ਗੁਰਸਿਮਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਕੱਲਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦਾ 1 ਵਿਸ਼ਵਜੀਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਗਾਂ ਵਾਲੇ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਰਿਧਿਮਾ ਹਉਕਾ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਰਹਿੰਦੇ । ਵੰਦਨਾ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਲਿਆ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਰਿਧਿਮਾ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਘਰ ਛੋਟਾ ਹੈ । ਉਹ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਮੰਮੀ-ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਆ ਕੇ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਰਹਿ ਲੈਣ, ਤਾਂ ਮੰਮੀਪਾਪਾ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਨਹੀਂ ਮੰਨੇ ਕਿ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੀ ਰਹਿਣਾ ਹੈ ਤੇ ਪੜ੍ਹਨਾ ਨਹੀਂ । ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਤੇ ਰਿਧਿਮਾ ਉਸਦੇ ਮੰਮੀ-ਪਾਪਾ ਦੇ ਰਵੱਈਏ ਨੂੰ ਗਲਤ ਦੱਸਦੇ ਹਨ । ਵਿਸ਼ਵਜੀਤ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੇ ਦਾਦੀ ਜੀ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਤਾਇਆ ਜੀ ਕੋਲ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਉੱਥੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਖੋਏ ਦੀਆਂ ਪਿੰਨੀਆਂ ਤੇ ਗਜਰੇਲਾ ਭੇਜਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਸਾਨੀਆ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਤਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਸੁਆਦ ਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਸਾਰੇ ਹੱਸਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਵਿਸ਼ਵਜੀਤ ਤੇ ਰਿਧਿਮਾ ਉਦਾਸ ਹਨ । ਸਾਨੀਆ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ । ਗੁਰਸਿਮਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੇ ਮੰਮੀ ਨੌਕਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਪਰੰਤੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਉਸਦੀ ਮੰਮੀ ਤੇ ਦਾਦੀ ਮਿਲ ਕੇ ਘਰ ਦਾ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ । ਜੇਕਰ ਕਿਤੇ ਭੂਆ ਜੀ ਘਰ ਆਏ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਰੌਣਕਾਂ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।ਰਿਧਿਮਾ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਤਾਂ ਭੂਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ।ਉਸਦਾ ਤਾਂ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਭੈਚ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।

ਵਿਸ਼ਵਜੀਤ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਂਝੇ ਟੱਬਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਹੀ ਵੱਖਰੀ ਹੈ । ਨਾ ਘਰ ਨੂੰ ਜਿੰਦਰਾ ਲਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੈਚ ਵਿਚ ਛੱਡਣ ਦੀ । ਰਿਧਿਮਾ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਮੰਮੀ-ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਕਹੇਗੀ ਕਿ ਉਹ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਲੈ ਆਉਣ ।ਵਿਸ਼ਵਜੀਤ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਤਾਂ ਮੰਮੀ-ਪਾਪਾ ਦੇ ਨਾਲ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਨੂੰ ਲੈਣ ਲਈ ਆਪ ਜਾਵੇਗਾ । ਵੰਦਨਾ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਨਾਲ ਤੇ ਸਾਨੀਆ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਾਨਾ-ਨਾਨੀ ਨਾਲ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿਚ ਇਕ ਵਾਰੀ ਪਿਕਨਿਕ ਤੇ ਜ਼ਰੂਰ ਜਾਇਆ ਕਰਨਗੇ । ਗੁਰਸਿਮਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਕੱਲੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ । ਇੰਨੇ ਨੂੰ ਅੱਧੀ ਛੁੱਟੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਤੇ ਸਟੇਜ ਦੇ ਪਿੱਛਿਓਂ ਗੀਤ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਆਉਂਦੀ ਹੈ :
ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰੋ,
ਕਦੇ ਨਾ ਮੁੰਹੋਂ ਬੋਲੋ ਮੰਦਾ ………..।

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 23 ਪਹਿਲ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 23 ਪਹਿਲ

(i) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ :

(i) ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਘਰ ਕਿਹੋ-ਜਿਹੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਸਨ ?
(ਉ) ਕੱਚੇ
(ਅ) ਆਧੁਨਿਕ ਢੰਗ ਦੇ
(ਈ) ਪੁਰਾਣੇ ਢੰਗ ਦੇ
(ਸ) ਲੱਕੜ ਦੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਆਧੁਨਿਕ ਢੰਗ ਦੇ

(ii) ਬਾਰਵੀਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿਲਜੀਤ ਕਿੱਥੇ ਪੜ੍ਹਨ ਲੱਗ ਪਈ ?
(ਉ) ਵਿਦੇਸ਼
(ਅ) ਸ਼ਹਿਰ
(ਈ)ਪਿੰਡ
(ਸ) ਕਿਤੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ਹਿਰ

(iii) ਦਿਲਜੀਤ ਦੀ ਸਹੇਲੀ ਕੌਣ ਸੀ ?
(ਉ) ਪ੍ਰੀਤ ।
(ਅ) ਮਨਮੀਤ
(ਈ) ਮਨਪ੍ਰੀਤ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਪ੍ਰੀਤ

(vi) ਨਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਰੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ?
(ੳ) ਰੇਤ
(ਅ) ਇੱਟਾਂ-ਰੋੜੇ
(ਈ) ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ
(ਸ) ਬਜਰੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ

(v) ਪੰਚਾਇਤ ਵਲੋਂ ਦਿਲਜੀਤ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ?
(ਉ) ਯਾਦਗਾਰੀ-ਚਿੰਨ੍ਹ
(ਅ) ਨਾਲ ਦੀ ਨਕਦੀ ਨਾਲ
(ਈ) ਕਿਤਾਬਾਂ ਨਾਲ
(ਸ) ਸੁੰਦਰ ਫੁਲਕਾਰੀ ਨਾਲ ।
ਉੱਤਰ :
ਸੁੰਦਰ ਫੁਲਕਾਰੀ ਨਾਲ ।

(ii) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਗਲੀਆਂ-ਨਾਲੀਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਪੱਖੋਂ ਕੀ ਹਾਲਤ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ ਫਸਣ ਨਾਲ ਰੁਕੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਿੰਡ ਦਾ ਲਾਂਘਾ ਕਿਉਂ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਭਰਨ ਕਰ ਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਦਿਲਜੀਤ ਨੇ ਅਗਲੇਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕਾਲਜੇ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਚੁਣਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਆਪਣੀ ਖੇਡ ਦੀ ਰੁਚੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਕਰਨ ਤੇ ਅਗਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਦਿਲਜੀਤ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਕੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਘਰ ਦੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਕੰਮ ਸੰਭਾਲਦੇ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਦਿਲਜੀਤ ਨੇ ਆਪਣੀ ਵਿਉਂਤ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਆਪਣੀ ਸਹੇਲੀ ਪ੍ਰੀਤ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਦਿਲਜੀਤ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ-ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਕੀ ਅਸਰ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹ ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ-ਮੁਹਿੰਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਗਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕੀ ਮੁਨਾਦੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਿ ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਤਿਕਾਲਾਂ ਨੂੰ ਪੰਚਾਇਤ ਘਰ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠਾ ਹੋਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਦਿਲਜੀਤ ਨੇ ਪੰਚਾਇਤ ਨੂੰ ਕੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹ ਪਿੰਡ ਦੀ ਹਰ ਗਲੀ ਵਿਚ ਇਕ ਕੂੜੇਦਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰੇ ।

(iii) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਿਛਲੀ ਬਰਸਾਤ ਵਿਚ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਕੀ ਵਾਪਰਿਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਪਿਛਲੀ ਬਰਸਾਤ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਸੁਖਾਵੀਂ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਨਾਲੀਆਂ ਤੇ ਫਿਰਨੀ ਨਾਲ ਬਣੇ ਪੱਕੇ ਨਾਲੇ ਵਿਚ ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ ਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਫਸੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਮੀਂਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਨਿਕਾਸੀ ਨਾ ਹੋਈ । ਫਲਸਰੂਪ ਗਲੀਆਂ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰ ਗਈਆਂ ਤੇ ਪਾਣੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਵੜ ਗਿਆ । ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਦਿਨ ਖੜ੍ਹੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਦਰਗੰਧ ਫੈਲੀ ਰਹੀ । ਮੱਖੀਆਂ ਤੇ ਮੱਛਰਾਂ ਦੀ ਭਰਮਾਰ ਹੋ ਗਈ ਤੇ ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਗਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਦਿਲਜੀਤ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਕੁੜੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਦਿਲਜੀਤ ਜਿੱਥੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਕੁੜੀ ਸੀ, ਉੱਥੇ ਉਹ ਸਭ ਨਾਲ ਮੋਹ-ਮੁਹੱਬਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਤੇ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਵੀ ਸੀ । ਚੰਗੇ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਵਾਲੀ ਕੁੜੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਲੋਕ ਉਸ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਨ । ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ-ਦਰਦਾਂ ਦਾ ਵੀ ਅਹਿਸਾਸ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਚਲ ਰਹੇ ਉਸਾਰੂ ਕੰਮਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਚੇਤੰਨ ਸੀ । ਉਹ ਦੋਸ਼ ਵਿਚ ਚਲੀ ਛ ਭਾਰਤ ਮੁਹਿੰਮ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ ਜਿੱਥੇ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿਚ ਮੋਹਰੀ ਸੀ, ਉੱਥੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਆਉਂਦੀ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਦੁੱਖ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਉੱਥੇ ਵੀ ਸੁੱਛਤਾ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਸਮਝੀ ।

ਇਸ ਮੰਤਵ ਲਈ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸਹੇਲੀ ਪੀਤ ਨੂੰ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਤੇ ਦੋਵੇਂ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਨਾਲੀਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਲਈ ਜੁੱਟ ਗਈਆਂ । ਉਸਦੀ ਪਹਿਲ-ਕਦਮੀ ‘ਤੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ, ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ, ਔਰਤਾਂ, ਬਜ਼ੁਰਗ, ਸਰਪੰਚ ਤੇ ਪੰਚਾਇਤ ਮੈਂਬਰ ਸਾਰੇ ਉਸ ਨਾਲ ਸਫ਼ਾਈ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿਚ ਜੁੱਟ ਗਏ ਤੇ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਨਾਲੀਆਂ ਤੇ ਨਿਕਾਸੀ ਨਾਲੇ ਨੂੰ ਕੁੜਕਬਾੜ ਤੋਂ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਦਿਲਜੀਤ ਦੇ ਇਸ ਕਦਮ ਤੋਂ ਪਿੰਡ-ਵਾਸੀ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਏ ਤੇ ਸਰਪੰਚ ਨੇ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਇਕੱਠ ਵਿਚ ਉਸਦੀ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕਰਦਿਆਂ ਇਕ ਸੁੰਦਰ ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੇ ਕੇ ਉਸਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕੀਤਾ । ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਫ਼ਾਈ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਤੋਂ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਉਸਨੇ ਪੰਚਾਇਤ ਨੂੰ ਹਰ ਗਲੀ ਵਿਚ ਕੁੜੇਦਾਨ ਰੱਖਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ, ਜੋ ਮੰਨ ਲਈ ਗਈ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਾਲਜ ਤੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਹਰਮਨ-ਪਿਆਰੀ ਕੁੜੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਹੜੀ ਗੱਲ ਦਿਲਜੀਤ ਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਦੁਖੀ ਕਰਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਦਿਲਜੀਤ ਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਇਹ ਗੱਲ ਦੁਖੀ ਕਰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦਾ ਪਿੰਡ ਉਂਝ ਤਾਂ ਚੰਗਾ ਹੈ, ਪਰ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਅਵੇਸਲੇ ਤੇ ਬੇਧਿਆਨੇ ਹਨ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਕੂੜੇ-ਕਰਕਟ ਨੂੰ ਟਿਕਾਣੇ ਨਹੀਂ ਲਾਉਂਦੇ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕੂੜਾ ਨਾਲੀਆਂ ਵਿਚ ਫਸਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਨਿਕਾਸੀ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਰੁਕਾਵਟ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਿਛਲੀ । ਬਰਸਾਤ ਵਿਚ ਰੁਕਿਆ ਪਾਣੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਆ ਵੜਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਕਈ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨ ਤੇ ਕੂੜੇਕਰਕਟ ਨੂੰ ਟਿਕਾਣੇ ਲਾਉਣ ਲਈ ਕੁੱਝ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਦਿਲਜੀਤ ਦੀ ਵਿਉਂਤ ਦਾ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ‘ ਤੇ ਕੀ ਅਸਰ ਹੋਇਆ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਦਿਲਜੀਤ ਦੀ ਵਿਉਂਤ ਨੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕਾਇਆ-ਕਲਪ ਕਰਨ ਵਿਚ ਉਸਦਾ ਸਾਥ ਦੇਣ ਦਾ ਹੌਸਲਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ । ਫਿਰ ਜਦੋਂ ਦਿਲਜੀਤ ਤੇ ਪ੍ਰੀਤ ਕਹੀਆਂ ਫੜ ਕੇ ਨਾਲੀਆਂ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਜੁੱਟ ਗਈਆਂ, ਤਾਂ ਉਹ ਵੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਗਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਤ੍ਰੀਮਤਾਂ ਤੇ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਨੇ ਦਿਲਜੀਤ ਦਾ ਸਾਥ ਕਿਵੇਂ ਦਿੱਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਦਿਲਜੀਤ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿਚ ਪੀੜ, ਦਿਲਜੀਤ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਨਾਲੀਆਂ ਤੇ ਗਲੀਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਵਿਚ ਜੁੱਟੇ ਦੇਖ ਕੇ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਤੀਮਤਾਂ ਤੇ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਵੀ ਪਿੱਛੇ ਨਾ ਰਹੀਆਂ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਝਾੜੂ ਫੜ ਕੇ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਕੇ ਲਿਸ਼ਕਾ ਦਿੱਤਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਤਾੜੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹੜੀ ਗੱਲ ਦੀ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ਕੀਤੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਤਾੜੀਆਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਪੰਚ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਦਿਲਜੀਤ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਵਿਚ ਪਹਿਲ-ਕਦਮੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਦਿਲ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਹੈ ਤੇ ਉਸਨੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਕੇ ਸਾਰਿਆਂ ਵਿਚ ਸ਼ੁੱਛਤਾ ਲਈ ਚੇਤੰਨਤਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ । ਸਰਪੰਚ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਆਸ ਕੀਤੀ ਕਿ ਇਹ ਚੇਤਨਾ ਸਦਾ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਾਇਮ ਰਹੇਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
“ਪਹਿਲ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਗਲੀ, ਪਿੰਡ ਜਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਜਿਹੜੀ ਗੱਲ ਦੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਚੇਤਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋਈਏ, ਉਸਨੂੰ ਮੋਹਰੇ ਲਗ ਕੇ ਆਪ ਕਰਨਾ ਆਰੰਭ ਕਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਲੋਕ ਆਪੇ ਹੀ ਤੁਹਾਥੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਕੇ ਉਹ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਲੋੜ ਸਿਰਫ਼ ਪਹਿਲ ਕਰਨ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

(iv) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ :
ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ-ਡੁੱਲ੍ਹੀਆਂ, ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ, ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ, ਨਿੱਕ-ਸੁੱਕ, ਹੌਸਲਾ-ਅਫ਼ਜ਼ਾਈ, ਹਿੰਮਤ, ਕੰਮ-ਕਾਰ, ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ, ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ॥
ਉੱਤਰ :
1. ਖੁੱਲੀਆਂ-ਡੁੱਲ੍ਹੀਆਂ (ਕਾਫ਼ੀ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ) – ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂਡੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਹਨ ।
2. ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ (ਬਹੁਤ ਛੋਟੀਆਂ) – ਮੇਰੇ ਦਾਦੀ ਜੀ ਨੇ ਕੰਜਕਾਂ ਨੂੰ ਰੋਟੀ ਖੁਆਉਣ ਲਈ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਘਰ ਬੁਲਾਇਆ ।
3. ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ (ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਕੂੜਾ) – ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ ਕੂੜੇਦਾਨ ਵਿਚ ਪਾ ਦਿਓ ।
4. ਨਿੱਕ-ਸੁੱਕ (ਛੋਟਾ-ਮੋਟਾ ਸਮਾਨ) – ਇਸ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਮੰਜਿਆਂ-ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਬਥੇਰਾ ਪੁਰਾਣਾ ਨਿੱਕ-ਸੁੱਕ ਪਿਆ ਹੈ ।
5. ਹੌਸਲਾ-ਅਫ਼ਜ਼ਾਈ (ਹੌਸਲਾ ਵਧਾਉਣਾ) – ਮੇਰੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਵਿਚ ਮੇਰੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਨੇ . ਮੇਰੀ ਬਹੁਤ ਹੌਸਲਾ-ਅਫ਼ਜ਼ਾਈ ਕੀਤੀ ।
6. ਹਿੰਮਤ (ਹੌਸਲਾ) – ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਅਸਫਲ ਹੋ ਕੇ ਵੀ ਹਿੰਮਤ ਨਾ ਹਾਰੋ ।
7, ਕੰਮ-ਕਾਰ (ਕੰਮ, ਕਿੱਤਾ) – ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮ-ਕਾਰ ਵਿਚ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਹੱਥ ਵਟਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
8. ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ – (ਚੁਫੇਰਾ) – ਆਪਣਾ ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ ਸਾਫ਼ ਤੇ ਸੁਥਰਾ ਰੱਖੋ ।
9. ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ (ਸਾਫ਼, ਸੂਛ) – ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ਰੱਖੋ ਤੇ ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ ਇਧਰਉਧਰ ਨਾ ਖਿਲਾਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ :
ਆਧੁਨਿਕ, ਦੁਰਗੰਧ, ਠੀਕ, ਪਿਆਰ, ਆਪਣਾ, ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ, ਮੁਕੰਮਲ ॥
ਉੱਤਰ :
ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ
ਆਧੁਨਿਕ – ਪੁਰਾਤਨ
ਦੁਰਗੰਧ – ਸੁਗੰਧ
ਠੀਕ – ਗਲਤ
ਪਿਆਰ – ਦੁਸ਼ਮਣੀ
ਆਪਣਾ – ਪਰਾਇਆ
ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ – ਗੰਦਾ-ਮੰਦਾ
ਮੁਕੰਮਲ – ਅੱਧ-ਵਿਚਾਲੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਮੁਸੀਬਤ – …………. – …………
ਨਾਮਵਰ – …………. – …………
ਔਖਾ – …………. – …………
ਤੀਮਤਾਂ – …………. – …………
ਰੁਚੀ – …………. – …………
ਮੁੱਦਾ – …………. – …………
ਨਿਕਾਸੀ – …………. – …………
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਮੁਸੀਬਤ – मुसीबत – Problem
ਨਾਮਵਰ – प्रख्यात – Reputed
ਔਖਾ – मुश्किल – Difficult
ਤੀਮਤਾਂ – महिलाओं – Women
ਰੁਚੀ – रुचि – Interest
ਮੁੱਦਾ – मुद्दा – Issue
ਨਿਕਾਸੀ – निकासी – Flow

ਪਸ਼ਨ 4.
ਦਿਲਜੀਤ ਵਰਗੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਪਾਤਰ ਮੰਡੇ/ਕੜੀ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਮਨਿੰਦਰ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 9ਵੀਂ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਨੋਂ ਹਟਾ ਕੇ ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਉਸਦਾ ਮਨ ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਮਾਪਿਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਬੇਵਸ ਸੀ । ਫਿਰ ਉਸਦੇ ਉਪਰੋਥਲੀ ਦੋ ਬੱਚੇ ਹੋ ਗਏ ਤੇ ਉਸਦਾ ਸਾਰਾ ਧਿਆਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲ ਹੋ ਗਿਆ । ਪਰ ਉਸਦੇ ਅੰਦਰ ਅੱਗੇ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਉਸਲਵੱਟੇ ਲੈਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਸਕੂਲ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਏ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋ ਕੇ ਉਹ ਵੀ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕਰ ਲਵੇ ਤੇ ਅੱਗੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇ । ਉਸ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਉਸ ਵਰਗੀਆਂ ਹੋਰ ਦੋ ਤਿੰਨ ਕੁੜੀਆਂ ਵੀ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨੋਂ ਹਟਾ ਕੇ ਵਿਆਹ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ।

ਮਨਿੰਦਰ ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦੇਣ ਲਈ ਆਪ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋ ਗਈ ਤੇ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕਰ ਕੇ ਅਗਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਲੱਗੀ । ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਉਸਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਉਸ ਵਰਗੀਆਂ ਹੋਰ ਵਿਆਹੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਹੀ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋ ਗਈਆਂ । ਉਹ ਸਵੇਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਸਕੂਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਮਗਰੋਂ ਘਰ ਆ ਜਾਂਦੀਆਂ । ਜਦੋਂ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿਚ ਛਪੀ ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਦੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ । ਫਲਸਰੂਪ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਹੋਰਨਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਵੀ ਅੱਗੇ ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰੋ :

(ਉ) ਮੀਂਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਵੜ ਗਿਆ ਸੀ । (ਨਾਂਵ ਚੁਣੇ)
(ਅ) ਉਹ ਇਸ ਵਿਚ ਮੋਹਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਹੀ ਸੀ । (ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੇ)
(ਇ) ਦਿਲਜੀਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਨਾਲ ਬੜਾ ਮੋਹ ਸੀ । (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ)
(ਸ) ਸਭ ਨੇ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਤਾੜੀਆਂ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਬੋਲਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ਕੀਤੀ । (ਕਿਰਿਆ ਚੁਣੋ)
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਮੀਂਹ, ਪਾਣੀ, ਲੋਕਾਂ, ਘਰਾਂ ।
(ਆ) ਉਹ, ਇਸ ।
(ੲ) ਆਪਣੇ, ਬੜਾ ।
(ਸ) ਕੀਤੀ ।

ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

I. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜੋ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ।

ਉਸ ਦਰਮਿਆਨੀ ਅਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਘਰ ਬੜੇ ਆਧੁਨਿਕ ਢੰਗ ਦੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਸਨ । ਗਲੀਆਂ-ਨਾਲੀਆਂ ਭਾਵੇਂ ਪੱਕੀਆਂ ਤੇ ਖੁੱਲੀਆਂ-ਡੁੱਲੀਆਂ ਸਨ, ਪਰੰਤ ਸਫ਼ਾਈ ਪੱਖੋਂ ਬਹੁਤ ਪਛੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ । ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਪਈ ਬਰਸਾਤ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਸੁਖਾਵੀਂ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਮੀਂਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੜ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਅੰਤਾਂ ਦੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਗਏ ਸਨ । ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਇੰਝ ਜਾਪਦੀਆਂ ਸਨ, ਜਿਵੇਂ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਨਾਲੇ ਵਗਦੇ ਹੋਣ । ਪਿੰਡ ਦਾ ਲਾਂਘਾ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਠੱਪ ਹੋ ਗਏ । ਇਸ ਮੁਸੀਬਤ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਪਿੰਡ ਵਿਚਲੀਆਂ ਨਾਲੀਆਂ ‘ਚ ਫਸਿਆ ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ ਹੀ ਸੀ, ਦੂਜਾ ਫਿਰਨੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਪੱਕਾ, ਵੱਡਾ ਨਿਕਾਸੀ ਨਾਲਾ ਵੀ ਮਿੱਟੀ-ਘੱਟੇ, ਕੁੜ-ਕਬਾੜ ਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਡੱਕਿਆ ਪਿਆ ਸੀ । ਮੀਂਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਨਾ ਮਿਲਿਆ ਤੇ ਉਹ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੀ ਫੈਲ ਗਿਆ ! ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਦਿਨ ਖੜੋਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਦੁਰਗੰਧ ਜਿਹੀ ਆਉਂਦੀ ਰਹੀ । ਇਸ ਨਾਲ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮੁਸੀਬਤ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਆਈ, ਉਹ ਸੀ ਮੱਖੀਆਂ-ਮੱਛਰਾਂ ਦੀ ਭਰਮਾਰ । ਇਸ ਕਾਰਨ ਅਨੇਕਾਂ ਲੋਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜੂਝਦੇ ਰਹੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰਾ ਕਿਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਹੈ ?
(ਉ) ਘਰ ਦਾ ਜਿੰਦਰਾ
(ਅ) ਪਹਿਲ
(ਇ) ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ
(ਸ) ਸ਼ਹੀਦ ਰਾਜਗੁਰੂ ।
ਉੱਤਰ :
ਪਹਿਲ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਘਰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਨ ?
(ਉ) ਪੁਰਾਣੇ
(ਅ) ਢੱਠੇ ਹੋਏ
(ਈ) ਆਧੁਨਿਕ ਢੰਗ ਦੇ
(ਸ) ਪੱਕੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਆਧੁਨਿਕ ਢੰਗ ਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਤੇ ਨਾਲੀਆਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਸਨ ?
(ਉ) ਗੰਦੀਆਂ
(ਅ) ਟੁੱਟੀਆਂ
(ਇ) ਬੰਦ
(ਸ) ਸਫ਼ਾਈ ਪੱਖੋਂ ਪਛੜੀਆਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਸਫ਼ਾਈ ਪੱਖੋਂ ਪਛੜੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿਹੜੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਹੋਈ ਬਰਸਾਤ ਪਿੰਡ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਸੁਖਾਵੀਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ?
(ਉ) ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ
(ਅ) ਅੱਜ
(ਇ) ਕਲ੍ਹ
(ਸ) ਪਿਛਲੇਰੇ ਸਾਲ ।
ਉੱਤਰ :
ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਬਰਸਾਤ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਕਿੱਥੇ ਵੜਨ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਹੋਈ ਸੀ ?
(ਉ) ਨਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ
(ਅ) ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ
(ਈ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ
(ਸ) ਹਵੇਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ।
ਉੱਤਰ :
ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪਾਣੀ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਵੜਨ ਦੀ ਮੁਸੀਬਤ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਕੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਨਾਲੀਆਂ ਵਿਚ ਫਸਿਆ ਕੂੜਾ
(ਅ) ਨਾਲੀਆਂ ਦਾ ਭਰੀਆਂ ਹੋਣਾ ।
(ਈ ਟੁੱਟੀਆਂ ਨਾਲੀਆਂ
(ਸ) ਨਾਲੀਆਂ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ।
ਉੱਤਰ :
ਨਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਫਸਿਆ ਕੂੜਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਵੱਡਾ ਪੱਕਾ ਨਿਕਾਸੀ ਨਾਲਾ ਕਿੱਥੇ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ?
(ਉ) ਗਲੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ
(ਅ) ਫਿਰਨੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ
(ਈ) ਪਿੰਡ ਦੇ ਅੰਦਰ
(ਸ) ਜ਼ਮੀਨ ਦੋਜ਼ ।
ਉੱਤਰ :
ਫਿਰਨੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕੂੜ-ਕਬਾੜ ਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫਿਆਂ ਨੇ ਕਿਸਨੂੰ ਡੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ?
(ਉ) ਵੱਡੇ ਨਿਕਾਸੀ ਨਾਲੇ ਨੂੰ
(ਅ) ਗਲੀਆਂ ਨੂੰ ।
(ਈ) ਜ਼ਮੀਨ ਦੋਜ਼ ਨਾਲੇ ਨੂੰ
(ਸ) ਪਿੰਡ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਨਾਲੇ ਨੂੰ ।
ਉੱਤਰ :
ਵੱਡੇ ਨਿਕਾਸੀ ਨਾਲੇ ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਕਿਉਂ ਫੈਲ ਗਿਆ ਸੀ ?
(ਉ) ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ
(ਅ) ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਕਾਰਨ
(ਇ) ਗਲੀਆਂ ਉੱਚੀਆਂ ਹੋਣ ਕਾਰਨ
(ਸ) ਨਾਲੀਆਂ ਟੁੱਟੀਆਂ ਹੋਣ ਕਾਰਨ !
ਉੱਤਰ :
ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਖੜੋਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਦੁਰਗੰਧ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੋਰ ਮੁਸੀਬਤ ਕਿਹੜੀ ਸੀ ?
(ੳ) ਮੱਖੀਆਂ ਤੇ ਮੱਛਰਾਂ ਦੀ ਭਰਮਾਰ
(ਅ) ਖੋਭਾ ਤੇ ਚਿੱਕੜ
(ਈ) ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਗੰਦਾ ਹੋਣਾ
(ਸ) ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਿੱਲਤ ।
ਉੱਤਰ :
ਮੱਖੀਆਂ ਤੇ ਮੱਛਰਾਂ ਦੀ ਭਰਮਾਰ ।

II. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜੋ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ

ਦੁਪਹਿਰ ਦੇ ਢਲਨ ਨਾਲ ਹੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ । ਪਿੰਡ ਦਾ ਸਰਪੰਚ ਤੇ ਪੰਚਾਇਤ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਦਿਲਜੀਤ ਵਲੋਂ ਚਲਾਈ ਇਸ ਸਫ਼ਾਈ-ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ । ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡ ‘ਚ ਮੁਨਾਦੀ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਅੱਜ ਤਕਾਲਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਂਝਾ ਇਕੱਠ ਪਿੰਡ ਦੀ ਪੰਚਾਇਤ-ਘਰ ਵਿਖੇ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਿੱਥੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ । ਸਰਪੰਚ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੱਦਾ ਦਿਲਜੀਤ ਦੇ ਘਰ ਵੀ ਭੇਜਿਆ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਇਸ ਇਕੱਠ ਵਿੱਚ ਜ਼ਰੂਰ ਪੁੱਜੇ । ਜਦੋਂ ਦਿਲਜੀਤ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਜੀ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮ ਸਮੇਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਇਕੱਠ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚੀ, ਤਾਂ ਉਹ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਧਿਆਨ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣੀ ਹੋਈ ਸੀ । ਸਰਪੰਚ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਦਿਲਜੀਤ ਨੂੰ ਕੋਲ ਸੱਦਿਆ ਅਤੇ ਸਭ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ਸੱਚ-ਮੁੱਚ ਅੱਜ ਦਿਲਜੀਤ ਨੇ ਸਾਡਾ ਸਭ ਦਾ ਦਿਲ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਹੈ ।

ਸਾਡੀ ਇਸ ਧੀ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਪ੍ਰਤੀ ਪਹਿਲ ਕਰ ਕੇ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਸੁੱਛਤਾ ਦੀ ਇੱਕ ਚੇਤਨਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਆਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਚੇਤਨਾ ਸਦਾ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਕਾਇਮ ਰਹੇਗੀ । ਅਸੀਂ ਦਿਲਜੀਤ ਦੀ ਸੋਚ ਤੇ ਹਿੰਮਤ ਨੂੰ ਦਾਦ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ ।” ਸਭ ਨੇ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਤਾੜੀਆਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੋਲਾਂ ਦੀ ਪੋਤਾ ਕੀਤੀ । ਜਦੋਂ ਪੰਚਾਇਤ ਵਲੋਂ ਦਿਲਜੀਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ‘ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੇ ਕੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਤਾੜੀਆਂ ਨਾਲ ਇਕੱਠ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫੇਰ ਗੂੰਜ ਉੱਠਿਆ । ਇਸ ਮੌਕੇ ਦਿਲਜੀਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਫ਼ਾਈ ਦੀ ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ‘ਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ੁਕਰਗੁਜ਼ਾਰ ਹੈ ਤੇ ਸਭ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਹੇਲੀ ਪੀਤ ਦੀ ਵੀ ਬਾਕਾਇਦਾ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕੀਤੀ ਤੇ ਸਭ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ਰੱਖਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ । ਉਸ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਪੰਚਾਇਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਪਿੰਡ ਦੀ ਹਰ ਗਲੀ ’ਚ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਕੁੜੇਦਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰੇ ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮੇਂਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਖ਼ਾਲੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਰਹੇ । ਉਸ ਦੀ ਇਸ ਮੰਗ ਨੂੰ ਪੰਚਾਇਤ ਨੇ ਖਿੜੇ ਮੱਥੇ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਹੀ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰ ਲਿਆ । ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ‘ਚ ਦਿਲਜੀਤ ਦੀ ਇਸ ਸਫ਼ਾਈ-ਮੁਹਿੰਮ ਦੀਆਂ ਹੀ ਗੱਲਾਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਸਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਸਿਰ ਮਾਣ ਨਾਲ ਗਿੱਠ ਉੱਚਾ ਹੋ ਗਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਫ਼ਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਕਿਸ ਵੇਲੇ ਤਕ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ?
(ਉ) ਦੁਪਹਿਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ
(ਅ) ਦੁਪਹਿਰ ਹੋਣ ਤਕ
(ਇ) ਦੁਪਹਿਰ ਢਲਣ ਤੱਕ
(ਸ) ਰਾਤ ਹੋਣ ਤਕ ।
ਉੱਤਰ :
ਦੁਪਹਿਰ ਢਲਣ ਤਕ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਿੰਡ ਸਰਪੰਚ ਤੇ ਪੰਚ ਦਿਲਜੀਤ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਈ ਕਿਸ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਗਏ ?
(ਉ) ਸਫ਼ਾਈ
(ਅ) ਟੀਕਾ-ਕਰਨ
(ਇ) ਰੁੱਖ-ਲਗਾਓ
(ਸ) ਬੇਟੀ ਬਚਾਓ !
ਉੱਤਰ :
ਸਫ਼ਾਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਇਕੱਠ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ?
(ਉ) ਭਾਸ਼ਨ
(ਅ) ਈ-ਮੇਲ
(ਇ) ਐੱਸ.ਐਮ.ਐੱਸ.
(ਸ) ਮੁਨਾਦੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਮੁਨਾਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਇਕੱਠ ਵਿੱਚ ਸਭ ਦੇ ਧਿਆਨ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਕੌਣ ਸੀ ?
(ਉ) ਦਿਲਜੀਤ
(ਆ) ਕਰਮਜੀਤ
(ਈ) ਹਰਜੀਤ
(ਸ) ਕੁਲਜੀਤ ॥
ਉੱਤਰ :
ਦਿਲਜੀਤ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦਿਲਜੀਤ ਨੇ ਸਭ ਦਾ ਦਿਲ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਪੰਚ ਨੇ
(ਅ) ਸਰਪੰਚ ਨੇ
(ੲ) ਪੰਚਾਇਤ ਨੇ
(ਸ) ਮੁਨਾਦੀ ਵਾਲੇ ਨੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਸਰਪੰਚ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਦਿਲਜੀਤ ਨੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀ ਗੱਲ ਸੰਬੰਧੀ ਚੇਤਨਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਸੁੱਛਤਾ/ਸਫ਼ਾਈ
(ਅ) ਵਾਤਾਵਰਨ
(ੲ) ਪੜ੍ਹਾਈ-ਲਿਖਾਈ
(ਸ) ਧੀਆਂ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ।
ਉੱਤਰ :
ਸੱਛਤਾ/ਸਫ਼ਾਈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਪੰਚਾਇਤ ਵਲੋਂ ਦਿਲਜੀਤ ਨੂੰ ਕੀ ਭੇਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ?
(ਉ) ਸ਼ਾਲ
(ਅ) ਫੁਲਕਾਰੀ
(ਈ) ਲਹਿੰਗਾ
(ਸ) ਦਸਤਾਰ ।
ਉੱਤਰ :
ਫੁਲਕਾਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਦਿਲਜੀਤ ਕਿਸ ਦੀ ਸ਼ੁਕਰਗੁਜ਼ਾਰ ਸੀ ?
(ਉ) ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੀ
(ਅ) ਸਰਪੰਚ ਦੀ
(ੲ) ਪੰਚਾਇਤ ਦੀ
(ਸ) ਪਿੰਡਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਪਿੰਡਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਦਿਲਜੀਤ ਨੇ ਪੰਚਾਇਤ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਹਰ ਗਲੀ ਵਿਚ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ?
(ਉ) ਫੂਲਦਾਨ
(ਅ) ਕੂੜੇਦਾਨ
(ੲ) ਬਸਤਰ ਦਾਨ
(ਸ) ਮ ਦਾਨ ॥
ਉੱਤਰ :
ਕੂੜੇਦਾਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਦਿਲਜੀਤ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨਾਲ ਕਿਸਦਾ ਸਿਰ ਮਾਣ ਨਾਲ ਉੱਚਾ ਹੋ ਗਿਆ ?
(ਉ) ਪੰਚਾਇਤ ਦਾ
(ਅ) ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ
(ਈ) ਦਿਲਜੀਤ ਦਾ
(ਸ) ਪਿੰਡ ਦਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਆਧੁਨਿਕ-ਨਵੀਨ, ਨਵੇਂ । ਪੱਖੋਂ-ਵਲੋਂ। ਸੁਖਾਵੀਂ-ਸੁਖ ਦੇਣ ਵਾਲੀ । ਅੰਤਾਂ ਦੇ-ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ 1 ਲਾਂਘਾ-ਲੰਘਣ ਦੀ ਥਾਂ । ਠੱਪ ਹੋ ਗਏ–ਬੰਦ ਹੋ ਗਏ । ਕਬਾੜ-ਟੁੱਟ-ਭੱਜਾ ਸਮਾਨ ! ਡੱਕਿਆ-ਰੋਕਿਆ । ਦੁਰਗੰਧ-ਬਦਬੂ । ਭਰਮਾਰ-ਬਹੁਤਾਤ । ਜੁਝਦੇ ਰਹੇ-ਲੜਦੇ ਰਹੇ । ਨਾਮਵਰ-ਪ੍ਰਸਿੱਧ । ਤਰਜੀਹ-ਪਹਿਲ । ਹੱਥ ਵਟਾਉਂਦੀ-ਕੰਮ ਵਿਚ ਮੱਦਦ ਕਰਦੀ । ਮੁਹੱਬਤ-ਪਿਆਰ । ਮਿਲਾਪੜੇ-ਮਿਲਣ-ਗਿਲਣ ਵਾਲੇ । ਸੰਸਕਾਰਾਂਮਨੋਬ੍ਰਿਤੀ, ਸੁਭਾ ਦਾ ਸ਼ੁੱਧੀਕਰਨ । ਮੋਹ-ਪਿਆਰ । ਠੇਸ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ-ਦੁੱਖ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ॥ ਨਿਕਾਸੀ-ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਥਾਂ । ਮੁੱਦਾ-ਮਸਲਾ, ਸਮੱਸਿਆ । ਅਕਸਰ-ਆਮ ਕਰਕੇ । ਅਵੇਸਲੇਬੇਧਿਆਨ । ਨਿਪਟਾਰਾ-ਨਿਬੇੜਾ, ਹੱਲ । ਉੱਚਿਤ-ਠੀਕ । ਸ਼ਿੱਦਤ ਨਾਲ-ਜ਼ੋਰ-ਸ਼ੋਰ ਨਾਲ । ਜਨਤਿਕ-ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ । ਸਹਿਯੋਗੀ-ਸਾਥੀ । ਦਲੇਰੀ-ਹੌਸਲਾ । ਕਾਇਆਕਲਪ-ਰੂਪ ਬਦਲਣਾ । ਸੁਥਰਾ-ਸਾਫ਼ । ਉੱਦਮ-ਯਤਨ । ਸਕੀਮ–ਯੋਜਨਾ, ਇਰਾਦਾ । ਹੌਸਲਾ-ਅਫ਼ਜ਼ਾਈ-ਹੌਸਲਾ ਵਧਾਉਣਾ । ਮੁਨਾਦੀ-ਢੰਡੋਰਾ, ਪੀਪਾ ਖੜਕਾ ਕੇ ਜਾਂ ਧੂਤੂ ਫੜ ਕੇ ਤੇ ਉੱਚੀ ਬੋਲ ਕੇ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਖ਼ਬਰ ਦੇਣੀ । ਚੇਤਨਾ-ਜਾਗ੍ਰਿਤੀ । ਤਿ-ਲਈ, ਵਾਸਤੇ । ਦਾਦ ਦਿੰਦੇ-ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕਰਦੇ । ਪ੍ਰੋੜਤਾ-ਪੱਖ ਲੈਣਾ ; ਬਾਕਾਇਦਾ-ਨੇਮ ਨਾਲ । ਖਿੜੇ ਮੱਥੇ-ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ।

ਪਹਿਲ Summary

ਪਹਿਲ ਪਾਠ ਦਾ ਸੰਖੇਪ

ਉਸ ਦਰਮਿਆਨੀ ਅਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਘਰ ਤਾਂ ਬੜੇ ਨਵੀਨ ਢੰਗ ਦੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਨਾਲੀਆਂ ਤੇ ਗਲੀਆਂ ਵੀ ਪੱਕੀਆਂ ਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਸਨ, ਪਰ ਉੱਥੇ ਸਫ਼ਾਈ ਦੀ ਬਹੁਤ ਘਾਟ ਸੀ । ਪਿਛਲੀ ਬਰਸਾਤ ਵਿਚ ਮੀਂਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਜਾ ਵੜਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਬੁਰਾ ਹਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਜਿਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨਾਲੀਆਂ ਵਿਚ ਫਸਿਆ ਕੂੜਾ ਕਰਕਟ ਸੀ । ਨਾਲ ਹੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਫਿਰਨੀ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਵੱਡਾ ਨਿਕਾਸੀ ਨਾਲ ਵੀ ਕੁੜੇ ਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਲਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਰੁਕਿਆ ਪਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਾਣੀ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਨਿਕਲ ਸਕਿਆ ਤੇ ਉਹ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਫੈਲਿਆ ਰਿਹਾ । ਖੜ੍ਹੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਬਦਬੂ ਵੀ ਆਉਣ ਲੱਗੀ ਤੇ ਮੱਖੀਆਂ-ਮੱਛਰਾਂ ਦੀ ਭਰਮਾਰ ਹੋਣ ਨਾਲ ਲੋਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਗਏ ।

ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੜੀ ਦਿਲਜੀਤ 12ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਪਾਸ ਕਰਨ ਮਗਰੋਂ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਇਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋ ਗਈ । ਕਾਲਜ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਤੇ ਫੁੱਟਬਾਲ ਦੀ ਚੰਗੀ ਖਿਡਾਰਨ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਹ ਕਾਲਜ ਦੇ ਹੋਸਟਲ ਵਿਚ ਹੀ ਰਹਿਣ ਲੱਗੀ । ਇੱਥੇ ਫੁੱਟਬਾਲ ਦੀ ਨਿਗ ਦਾ ਖ਼ਾਸ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸੀ ।

ਦਿਲਜੀਤ ਹਫ਼ਤੇ ਮਗਰੋਂ ਪਿੰਡ ਆਉਂਦੀ ਤੇ ਸਭ ਨੂੰ ਮੋਹ-ਮੁਹੱਬਤ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ । ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵੀ ਕਰਦੇ ਸਨ । ਦਿਲਜੀਤ ਦਾ ਵੱਡਾ ਭਰਾ ਉਚੇਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਚਲਾ ਗਿਆ ਸੀ ।

ਦਿਲਜੀਤ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਨਾਲ ਬੜਾ ਮੋਹ ਸੀ । ਉਹ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਗਲੀਆਂ ਤੇ ਨਾਲੀਆਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਦੇਖ ਕੇ ਬਹੁਤ ਉਦਾਸ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ । ਉਸਨੂੰ ਪਿਛਲੀ ਬਰਸਾਤ ਵਿਚ ਕੂੜੇ-ਕਰਕਟ ਕਰਕੇ ਨਾਲੀਆਂ ਦੇ ਰੁਕਣ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹੋਈ ਬੁਰੀ ਹਾਲਤ ਦਾ ਪਤਾ ਸੀ ਤੇ ਅੱਗੋਂ ਆ ਰਹੇ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦਾ ਉਸਨੂੰ ਫ਼ਿਕਰ ਸੀ । ਉਹ ਸਮਝਦੀ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਗਲੀਆਂ ਤੇ ਨਾਲੀਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਨਾ ਕੀਤੀ, ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬੁਰੀ ਹਾਲਤ ਹੋਵੇਗੀ ।

ਉਹ ਸਮਝਦੀ ਸੀ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਚੰਗੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਕੁੜੇ ਕਰਕਟ ਨੂੰ ਟਿਕਾਣੇ ਨਹੀਂ ਲਾਉਂਦੇ ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਸੁੱਟਿਆ ਕੁੜਾ ਹੀ ਹਵਾ ਨਾਲ ਉੱਡ ਕੇ ਨਾਲੀਆਂ ਵਿਚ ਫਸਦਾ ਪਾਣੀ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਇਹ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ ਸੁੱਟਣ ਲਈ ਢੁੱਕਵੀਂ ਜਗ੍ਹਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ।

ਦਿਲਜੀਤ ਇਸ ਹਫ਼ਤੇ ਜਦੋਂ ਪਿੰਡ ਆਈ, ਤਾਂ ਸੂਛ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਨੇ ਉਸਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਟੁੰਬ ਲਿਆ ਸੀ । ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ, ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਇਕ ਲਹਿਰ ਚਲ ਪਈ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਦਿਲਜੀਤ ਦਾ ਕਾਲਜ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਸੀ, ਤਦੋਂ ਤੋਂ ਉਹ ਇਸ ਵਿਚ ਮੋਹਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ । ਉਸਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸਾਰਾ ਦੇਸ਼ ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣ ਵਿਚ ਜੁੱਟਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਪਿੰਡ ਪਿੱਛੇ ਕਿਉਂ ਰਹੇ । ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਗੱਲ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀ ਆਪਣੀ ਸਹੇਲੀ ਪ੍ਰੀਤ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ।

ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਨਾਲ ਅੱਜ ਦਾ ਦਿਨ ਉਹ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਨਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਉੱਤੇ ਲਾਵੇਗੀ । ਪਿਤਾ ਜੀ ਵਲੋਂ ਪੁੱਛਣ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਨਿਕਾਸੀ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਪਿਛਲੀ ਵਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ । ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਇਸ ਕੰਮ ਵਿਚ ਉਸਦੀ ਸਹੇਲੀ ਪੀਤ ਵੀ ਉਸਦਾ ਸਾਥ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ । ਬਾਕੀ ਉਹ ਜਾਣਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਆ ਰਲਣਗੇ । ਦਿਲਜੀਤ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਨੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਹੌਸਲਾ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ।

ਮਿੱਥੇ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਦਿਲਜੀਤ ਤੇ ਪੀਤ ਇਕ-ਇਕ ਕਹੀ ਫੜ ਕੇ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਜੁੱਟ ਗਈਆਂ । ਦਿਲਜੀਤ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੱਥ ਵਟਾਉਣ ਲੱਗੇ ਤੇ ਦਿਨ ਚੜ੍ਹਦੇ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਕ ਗਲੀ ਦੀਆਂ ਨਾਲੀਆਂ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ । ਜਦੋਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਾ, ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨੌਜਵਾਨ ਵੀ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਕਹੀਆਂ ਤੇ ਬੱਠਲ ਚੁੱਕ ਕੇ ਆ ਗਏ ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਝਾੜੂ ਫੜ ਕੇ ਗਲੀਆਂ ਨੂੰ ਲਿਸ਼ਕਾਉਣ ਲੱਗੀਆਂ । ਦਿਲਜੀਤ ਦੀ ਸਕੀਮ ਅਨੁਸਾਰ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਸਾਰਾ ਕੂੜਾ ਇਕ ਟਰਾਲੀ ਵਿਚ ਭਰ ਕੇ ਪਿੰਡੋਂ ਬਾਹਰ ਇਕ ਖਾਈ ਵਿਚ ਜਾ ਸੁੱਟਿਆ । ਕੁੱਝ ਗੱਭਰੂ ਵੱਡੇ ਨਿਕਾਸੀ ਨਾਲੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਨ ਲੱਗੇ । ਇੰਦ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਹੀ ਸੁੱਛਤਾ ਦਿਵਸ ਮਨਾ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ।

ਦੁਪਹਿਰ ਢਲਣ ਤਕ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ । ਪਿੰਡ ਦਾ ਸਰਪੰਚ ਤੇ ਬਾਕੀ ਪੰਚਾਇਤ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਗਏ । ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਮੁਨਾਦੀ ਕਰਾ ਕੇ ਸਾਰੇ । ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਪੰਚਾਇਤ ਘਰ ਵਿਚ ਇਕੱਠਾ ਕਰ ਕੇ ਸਰਪੰਚ ਨੇ ਦਿਲਜੀਤ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਨੇ ਪਹਿਲ਼ ਕਰ ਕੇ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸੁੱਛਤਾ ਲਈ ਚੇਤਨਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਸੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਉਸਨੂੰ ਇਕ ਸੁੰਦਰ ਫੁਲਕਾਰੀ ਦੇ ਕੇ ਉਸਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕੀਤਾ । ਇਸ ਮੌਕੇ ਦਿਲਜੀਤ ਨੇ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿਚ ਉਸਦਾ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ ਸੀ । ਉਸਨੇ ਪ੍ਰੀਤ ਦੀ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕਰਦਿਆਂ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ਰੱਖਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਤੇ ਪੰਚਾਇਤ ਨੂੰ ਵੀ ਹਰ ਗਲੀ ਵਿਚ ਇਕ ਕੂੜੇਦਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਖਿੜੇ ਮੱਥੇ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ।

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 17 ਪੰਜਾਬੀ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 17 ਪੰਜਾਬੀ

(i) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਚ ਖਲੋਤਾ ਕੌਣ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਹਾਸੇ ਵਿਚ ਕੀ ਮਚਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ੌਕ ਦੇ ਦਰਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਦਾ ਕੋਈ ਇਕ ਪੱਖ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਅਣਖੀਲਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
‘ਗੋਰਾ ਆਦਮੀ’ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਅੰਗਰੇਜ਼ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਸਦਾ ਦੀ ਆਦਤ ਕਿਹੋ-ਜਿਹੀ ਰਹੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਦਾ ਹੱਕ ਵਾਸਤੇ ਲੜਨਾ ਤੇ ਅਣਖ ਨਾਲ ਜਿਊਣਾ ।

(ii) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਵਿਲੱਖਣ ਗੁਣ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਅਣਖ਼, ਦ੍ਰਿੜ੍ਹਤਾ, ਮਿਹਨਤ, ਪਿਆਰ ਲਈ ਪਿਘਲਣਾ, ਹੱਕ ਵਾਸਤੇ ਲੜਨਾ, ਅੜ ਖਲੋਣਾ, ਸਿਰੜ ਤੇ ਮਹਿਮਾਨ-ਨਿਵਾਜ਼ੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਸੁਭਾ ਦੇ ਵਿਲੱਖਣ ਗੁਣ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਕਿਸ-ਕਿਸ ਕਵੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਆਇਆ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋ: ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਆਇਆ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
“ਪੰਜਾਬੀ ਮਿਹਨਤੀ ਹੈਂ ਇਹ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਸਤਰਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਿ ਹਰ ਰੱਬੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਦੀ, ਜਿਦੇ ਹੱਥ ‘ਚ ਚਾਬੀ ਏ ।
(ii) ਇਹ ਜਿੰਨਾ ਮਿਹਨਤੀ, ਸਿਰੜੀ ਹੈ, ਬੱਸ ਉੱਨਾ ਹੀ ਸਾਦਾ ਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪਿਆਰ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਕੀ-ਕੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ ਪਿਆਰ ਵਿਚ ਕੰਨ ਪੜਵਾ ਕੇ ਜੋਗੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਬਾਰੇ ਕਵਿਤੀ ਨੇ ਹੋਰ ਕੀ-ਕੀ ਕਿਹਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਵਿਤੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਇਹ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹਾ ਦੂਰੋਂ ਹੀ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਰੰਗਤ ਦੇਖ ਕੇ ਮੌਸਮ ਰੰਗ ਬਦਲ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ।

(iii) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਤੋਲ-ਤੁਕਾਂਤ ਮਿਲਾਓ :
ਬਗਾਵਤ – …………….
ਕਾਮਯਾਬੀ – …………….
ਸੱਲ ਲੈਂਦਾ – …………….
ਚਾਬੀ – …………….
ਲੇਖੇ – …………….
ਉੱਤਰ :
ਤੋਲ-ਤੁਕਾਂਤ
ਬਗਾਵਤ – ਆਦਤ
ਕਾਮਯਾਬੀ – ਪੰਜਾਬੀ
ਸੱਲ ਲੈਂਦਾ – ਬਦਲ ਲੈਂਦਾ
ਚਾਬੀ – ਪੰਜਾਬੀ
ਲੇਖੇ – ਵੇਖੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
(i) ਜਿਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਰੰਗਤ ਵੇਖ ਕੇ ………..।
(ii) ………… ‘ਨੇਰੀਆਂ ਵਿਚ ਵਾ ਵਰੋਲਾ ਏ ।
(iii) ਕਦੇ ਵੀ ਤ੍ਰਿਪਤ ਨਾ ਹੁੰਦਾ ………………..।
(iv) ਇਹ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਦਰਦ ਅੰਦਰ ……………….।
(v) …………. ਤਾਂ ਸਾਰੀ ਧਰਤ ਹੱਲ ਜਾਵੇ ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਜਿਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਰੰਗਤ ਵੇਖ ਕੇ ਮੌਸਮ ਬਦਲਦੇ ਨੇ ।
(ii) ਇਹ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਿਚ ਸਮੁੰਦਰ, ਨੇਰੀਆਂ ਵਿਚ ਵਾ-ਵਰੋਲਾ ਏ ।
(iii) ਕਦੇ ਵੀ ਤ੍ਰਿਪਤ ਨਾ ਹੁੰਦਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਤੋਂ ।
(iv) ਇਹ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਦਰਦ ਅੰਦਰ ਤੜਫਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਨਾਇਕ ਏ ।
(v) ਜਦੋਂ ਛਿੰਝ ਦੇ ਵਿਚ ਗੱਜੇ, ਤਾਂ ਸਾਰੀ ਧਰਤ ਹੱਲ ਜਾਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ :
ਮੌਸਮ, ਕਾਮਯਾਬੀ, ਬਗਾਵਤ, ਕਮਾਈ, ਮਹਿਮਾਨ ॥
ਉੱਤਰ :
1. ਮੌਸਮ (ਰੁੱਤ ਦਾ ਇਕ ਸਮੇਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ) – ਅੱਜ ਮੌਸਮ ਬੜਾ ਖ਼ਰਾਬ ਹੈ ।
2. ਕਾਮਯਾਬੀ (ਸਫਲਤਾ) – ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ।
3. ਬਗਾਵਤ (ਹੋਣਾ, ਕਾਨੂੰਨ ਨਾ ਮੰਨਣਾ) – ਮਾੜਾ ਰਾਜ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਬਗਾਵਤਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
4. ਕਮਾਈ (ਭੱਟੀ) – ਸੁਰਿੰਦਰ ਨੇ ਵਪਾਰ ਵਿਚ ਬੜੀ ਕਮਾਈ ਕੀਤੀ ।
5. ਮਹਿਮਾਨ (ਪ੍ਰਾਹੁਣਾ) – ਸਾਡੇ ਘਰ ਅੱਜ ਮਹਿਮਾਨ ਆਏ ਹੋਏ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਪੰਜ-ਛੇ ਸਤਰਾਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਲਿਖੋ :
ਉੱਤਰ :
ਕਈ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਚਲਦਾ ਆ ਰਿਹੈ, ਚਰਚਾ ਬਹਾਰਾਂ ਵਿਚ ।
ਖਲੋਤਾਂ ਦੂਰ ਤੋਂ ਪਹਿਚਾਣਿਆ ਜਾਂਦੈ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਚ ।
ਜਿਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਰੰਗਤ ਵੇਖ ਕੇ, ਮੌਸਮ ਬਦਲਦੇ ਨੇ ।
ਜਿਦੇ ਹਾਸੇ ‘ਚ ਕਿੰਨੇ ਸ਼ੌਕ ਦੇ, ਦਰਿਆ ਮਚਲਦੇ ਨੇ ।
ਕਿ ਹਰ ਰੱਬੀ ਖ਼ਜਾਨੇ ਦੀ, ਜਿਦੇ ਹੱਥ ’ਚ ਚਾਬੀ ਏ ।
ਮੈਂ ਜਿਸ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹਾਂ, ਇਹ ਉਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਏ ।

(ਉ) ਕਈਆਂ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਚੱਲਦਾ ਆ ਰਿਹੈ, ਚਰਚਾ ਬਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚ,
ਖਲੋਤਾ ਦੂਰ ਤੋਂ ਪਹਿਚਾਣਿਆ ਜਾਂਦੈ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ।
ਜਿਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਰੰਗਤ ਵੇਖ ਕੇ, ਮੌਸਮ ਬਦਲਦੇ ਨੇ,
ਜਿਦੇ ਹਾਸੇ ‘ਚ ਕਿੰਨੇ ਸ਼ੌਕ ਦੇ, ਦਰਿਆ ਮਚਲਦੇ ਨੇ ।
ਕਿ ਹਰ ਰੱਬੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਦੀ, ਜਿਦੇ ਹੱਥਾਂ ‘ਚ ਚਾਬੀ ਏ,
ਮੈਂ ਜਿਸ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਆਂ, ਹਾਂ ! ਇਹ ਓਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਇਹ ਕਾਵਿ-ਟੋਟਾ ਕਿਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
(iii) ਇਹ ਕਾਵਿ-ਟੋਟਾ ਕਿਸਦੀ ਰਚਨਾ ਹੈ ?
(iv) ਪੰਜਾਬੀ ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ ?
(v) ਮੌਸਮ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲਦੇ ਹਨ ?
(vi) ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਹਾਸੇ ਵਿੱਚ ਕੀ ਮਚਲਦਾ ਹੈ ?
(vii) ਕਿਸ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਬੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਦੀ ਚਾਬੀ ਹੈ ?
(vii) ਇਸ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਵਿੱਚ ਕਵਿਤੀ ਕਿਸ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵਿਤੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਉਹ ਉਸ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਇਹ ਚਰਚਾ ਹੁੰਦੀ ਆਈ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਦੂਰੋਂ ਹੀ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਉਹ ਨੌਜਵਾਨ ਹੈ, ਜਿਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਹਾਵ-ਭਾਵ ਦੇਖ ਕੇ ਮੌਸਮ ਬਦਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦੇ ਹਾਸੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ੋਕ ਦੇ ਦਰਿਆ ਮਚਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਸਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਹਰ ਰੱਬੀ ਖ਼ਜਾਨੇ ਦੀ ਚਾਬੀ ਹੈ ।
(ii) ਪੰਜਾਬੀ ।
(iii) ਸੁਰਜੀਤ ਸਖੀ ।
(iv) ਪੰਜਾਬੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜੇਕਰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਵੀ ਦੂਰੋਂ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
(v) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਹਾਵ-ਭਾਵ ਦੇਖ ਕੇ ।
(vi) ਸ਼ੌਕ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਦਰਿਆ ।
(vii) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਦੇ ।
(viii) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਦੇ ਵਿਲੱਖਣ ਚਰਿੱਤਰ ਦੀ ।

(ਅ) ਇਹ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਿੱਚ ਸਮੁੰਦਰ, ‘ਨੇਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਾ-ਵਰੋਲਾ ਏ,
ਬੜਾ ਜਿੱਦੀ, ਬੜਾ ਅਣਖੀ, ਸਰੀਰੋਂ ਬਹੁਤ ਛੋਹਲਾ ਏ ।
ਕਦੇ ਵੀ ਤ੍ਰਿਪਤ ਨਾ ਹੁੰਦਾ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਤੋਂ,
ਜੋ ਗੋਰਾ ਆਦਮੀ ਡਰਿਆ, ਤਾਂ ਬੱਸ, ਡਰਿਆ ਪੰਜਾਬੀ ਤੋਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਸਰੀਰੋਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈ ?
(iii) ਗੋਰਾ ਆਦਮੀ ਕੌਣ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਦਾ ਦਿਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮੁੰਦਰ ਵਰਗਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਤੇ ਬੇਪਰਵਾਹ ਹੈ । ਪਰੰਤੂ ਸੰਕਟ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਵਾ-ਵਰੋਲੇ ਵਾਂਗੂ ਬੇਕਾਬੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਤੋਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੋ ਕੇ ਨਹੀਂ ਬਹਿੰਦਾ, ਸਗੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੰਘਰਸਸ਼ੀਲ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਉਸਦੇ ਇਸ ਸੰਘਰਸਸ਼ੀਲ ਸੁਭਾ ਕਰਕੇ ਹੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਜੇ ਡਰਿਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਉਸੇ ਤੋਂ ਹੀ ਡਰਿਆ ਸੀ ।
(ii) ਛੋਹਲਾ ।
(iii) ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ ।

(ਇ) ਇਹ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਬੋਲਦੀ, ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਨਾਇਕ ਏ,
ਇਹ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਦਰਦ ਅੰਦਰ ਤੜਪਦੇ, ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਗਾਇਕ ਏ ।
ਇਹ ਪੁੱਤ ਦੁੱਲੇ ਦਾ, ਇਸ ਦੇ ਖ਼ੂਨ ਅੰਦਰ ਵੀ ਬਗ਼ਾਵਤ ਏ,
ਸਦਾ ਹੱਕ ਵਾਸਤੇ ਲੜਨਾ, ਦੀ ਸਦੀਆਂ ਦੀ ਆਦਤ ਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਕੌਣ ਹਨ ?
(iii) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਦੇ ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੈ ?
(iv) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਸਦੀਆਂ ਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਆਦਤ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪ੍ਰੋ: ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਬੇਪਰਵਾਹੀ ਭਰੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਨਾਇਕ ਹੈ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਪਿਆਰ ਦੇ ਦਰਦ ਵਿੱਚ ਤੜਫਦੇ ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਗਾਇਕ ਵੀ ਹੈ । ਦੁੱਲੇ ਦੇ ਇਸ ਪੁੱਤ ਦੇ ਤਾਂ ਖ਼ੂਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਬਗਾਵਤ ਹੈ ਅਤੇ ਸਦਾ ਹੱਕ ਲਈ ਲੜਨਾ ਇਸਦੀ ਸਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀ ਆਦਤ ਹੈ ।
(ii) ਪ੍ਰੋ: ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਵੀ ਹੋਏ ਹਨ ।
(iii) ਬਗਾਵਤ ।
(iv) ਹੱਕ ਲਈ ਲੜਨਾ ।

(ਸ) ਪੁਰਾਣੀ ਰੀਤ ਏ ਇਸ ਦੀ, ਇਹ ਜਲਦੀ ਰੁੱਸ ਬਹਿੰਦਾ ਏ,
ਇਹ ਮਾਂ ਦਾ ਲਾਡਲਾ, ਕਦ ਭਾਬੀਆਂ ਦੇ ਬੋਲ ਸਹਿੰਦਾ ਏ ।
ਅੜਿੱਕਾ ਲਾ ਬਵੇ ਅੱਗੇ, ਤਾਂ ਰੁਖ਼ ਦਰਿਆ ਬਦਲ ਲੈਂਦੇ,
ਜੇ ਹਾਰੇ ਇਸ਼ਕ ਵਿੱਚ, ਜੋਗੀ ਵਲਾ ਕੇ ਕੰਨ ਸੱਲ ਲੈਂਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ‘ਕਦ ਭਾਬੀਆਂ ਦੇ ਬੋਲ ਸਹਿਣ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
(iii) ਦਰਿਆ ਕਦੋਂ ਆਪਣਾ ਰੁੱਖ ਬਦਲ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ?
(iv) ਕਿਸ ਨੇ ਜੋਗੀ ਬਣ ਕੇ ਕੰਨ ਪੜਵਾਏ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਇਹ ਪੁਰਾਣੀ ਆਦਤ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਗੱਲ ਨਾ-ਪਸੰਦ ਆਉਣ ‘ਤੇ ਰੁੱਸ ਕੇ ਬਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਮਾਂ ਦਾ ਇੰਨਾ ਲਾਡਲਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਬੰਦੇ ਦਾ ਇਕ ਵੀ ਭੈੜਾ ਬੋਲ ਜਾਂ ਤਾਅਨਾ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਤੇ ਫਿਰ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਅੜ ਕੇ ਬਹਿ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਦਰਿਆ ਵੀ ਆਪਣਾ ਰੁਖ਼ ਬਦਲ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਜੇਕਰ ਉਸ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਅੜਿੱਕਾ ਪਵੇ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਸਿਰੇ ਚਾੜ੍ਹਨ ਲਈ ਕੰਨ ਪੜਵਾ ਕੇ ਜੋਗੀ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ii) ਕਿਸੇ ਦੇ ਤਾਅਨੇ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਾ ਕਰਨਾ ।
(iii) ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਆਪਣੀ ਪੁਗਾਉਣ ਲਈ ਅੜ ਕੇ ਬੈਠ ਜਾਵੇ ।
(iv) ਰਾਂਝੇ ਨੇ ।

(ਹ) ਜਦੋਂ ਛਿੰਝਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਗੱਜੇ ਤਾਂ ਸਾਰੀ ਧਰਤ ਹੱਲ ਜਾਵੇ,
ਤੇ ਤਰਲਾ ਪਿਆਰ ਦਾ ਅੱਖਾਂ ‘ਚ ਤੱਕ, ਪੱਥਰ ਪਿਘਲ ਜਾਵੇ ।
ਇਹ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਦੀ ਕੀਤੀ ਕਮਾਈ, ਲਾ ਦੇਵੇ ਲੇਖੇ,
ਕਦੇ ਮਹਿਮਾਨ ਇਸ ਦੇ ਦਿਲ ’ਚ, ਕੋਈ ਆ ਕੇ ਤਾਂ ਦੇਖੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਸਾਰੀ ਧਰਤੀ ਕਦੋਂ ਹਿੱਲਦੀ ਹੈ ?
(iii) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਕਦੋਂ ਪਿਘਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(iv) ਪੰਜਾਬੀ ਕਦੋਂ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਦੀ ਕਮਾਈ ਲੇਖੇ ਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਜਦੋਂ ਛਿੰਝਾਂ ਵਿੱਚ ਗੱਜਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਧਰਤੀ ਹਿੱਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿਆਰ ਦਾ ਤਰਲਾ ਦੇਖੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਪੱਥਰ ਵਾਂਗ ਸਖ਼ਤ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਵੀ ਇਕ ਦਮ ਪਿਘਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਉਸਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਪਿਆਰ ਦਾ ਮਹਿਮਾਨ ਬਣ ਕੇ ਆਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
(ii) ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਕਿੰਝ ਵਿੱਚ ਗੱਜਦਾ ਹੈ ।
(iii) ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿਆਰ ਦਾ ਤਰਲਾ ਦੇਖਦਾ ਹੈ ।
(iv) ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਉਸਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਮਹਿਮਾਨ ਬਣ ਕੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।

(ਕ) ਇਹ ਜਿੰਨਾ ਮਿਹਨਤੀ, ਸਿਰੜੀ ਹੈ ਬੱਸ, ਓਨਾ ਹੀ ਸਾਦਾ ਏ,
ਇਹ ਜਿੱਥੇ ਡਿਗਿਆ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਮੁੜ ਕੇ ਪੈਰ ਧਰਦਾ ਏ ।
ਕਿ ਹਰ ਰੱਬੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਦੀ, ਜਿਦੇ ਹੱਥਾਂ ‘ਚ ਚਾਬੀ ਏ, .
ਮੈਂ ਜਿਸ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਆਂ, ਹਾਂ ! ਇਹ ਉਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(i) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਦੇ ਸਿਰੜ ਦਾ ਕਿੱਥੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ?
(ii) ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਰੜੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਹੋਰ ਕੀ ਹੈ ?
(iv) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਦਾ ਸੁਭਾ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈ ?
(v) ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਜਿੰਨਾ ਮਿਹਨਤੀ ਤੇ ਸਿਰੜੀ ਹੈ, ਇਹ ਓਨਾ ਹੀ ਸਾਦਾ ਵੀ ਹੈ । ਇਹ ਜਿੱਥੇ ਇਕ ਵਾਰ ਨਾਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਕੇ ਡਿਗੇ, ਇਹ ਮੁੜ ਦਿੜਤਾ ਨਾਲ ਉੱਥੇ ਪੈਰ ਰੱਖ ਕੇ ਡਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰ ਰੱਬੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਦੀ ਚਾਬੀ ਹੈ ਤੇ ਕਵਿਤੀ ਇਸੇ ਵਿਲੱਖਣ ਤੇ ਸਿਰੜੀ ਸੁਭਾ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਹੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ ।
(ii) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਦੇ ਸਿਰੜ ਦਾ ਇੱਥੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਿੱਥੇ ਨਾਕਾਮਯਾਬ ਹੋਵੇ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਮੁੜ ਪੈਰ ਧਰ ਕੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਆਰੰਭ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
(iii) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਸਿਰੜੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਦਗੀ ਭਰਿਆ ਵੀ ਹੈ ।
(iv) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਦਾ ਸੁਭਾ ਮਿਹਨਤੀ, ਸਿਰੜੀ, ਸਾਦਗੀ-ਪਸੰਦ, ਪਿਆਰ ਭਰਿਆ ਤੇ ਹਿੰਮਤ ਨਾ ਹਾਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ ।
(v) ਸੁਰਜੀਤ ਸਖੀ ਦੀ ।

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

(ੳ) ਕਈ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਚਲਦਾ ਆ ਰਿਹੈ, ਚਰਚਾ ਬਹਾਰਾਂ ਵਿਚ ।
ਖਲੋਤਾਂ ਦੂਰ ਤੋਂ ਪਹਿਚਾਣਿਆ ਜਾਂਦੈ ; ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਚ ।
ਜਿਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਰੰਗਤ ਵੇਖ ਕੇ, ਮੌਸਮ ਬਦਲਦੇ ਨੇ ।
ਜਿਦੇ ਹਾਸੇ ‘ਚ ਕਿੰਨੇ ਸ਼ੌਕ ਦੇ, ਦਰਿਆ ਮਚਲਦੇ ਨੇ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ-ਸੈਂਕੜੇ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਚਰਚਾ-ਗੱਲ-ਬਾਤ, ਵਿਚਾਰਵਟਾਂਦਰਾ । ਚਿਹਰੇ-ਮੂੰਹ ! ਮਚਲਦੇ-ਮਸਤੀ ਨਾਲ ਚਲਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
(i) ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਕਿਸਦਾ ਚਰਚਾ ਕਈ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਬਹਾਰਾਂ ਵਿਚ ਚਲਦਾ ਆਇਆ ਹੈ ?
(iii) ਕੌਣ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹਾ ਦੂਰੋਂ ਹੀ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(iv) ਮੌਸਮ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲਦੇ ਹਨ ?
(v) ਉਸਦੇ ਹਾਸੇ ਵਿਚ ਕੀ ਮਚਲਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵਿਤੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਅਜਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਚਰਚਾ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਹੀ ਬਹਾਰਾਂ ਵਿਚ ਚਲਦਾ ਚਲਿਆ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਉਹ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹਾ ਦੂਰੋਂ ਹੀ ਵੱਖਰਾ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਉਸ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਰੰਗਤ ਦੇਖ ਕੇ ਮੌਸਮ ਆਪਣੇ ਰੰਗ ਬਦਲ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਹਾਸੇ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ੌਕ ਦੇ ਦਰਿਆ ਮਚਲਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।
(ii) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਦਾ ।
(iii) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ।
(iv) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਰੰਗਤ ਦੇਖ ਕੇ ।
(v) ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ੌਕ ਦੇ ਦਰਿਆ ।

(ਆ) ਕਿ ਹਰ ਰੱਬੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਦੀ, ਜਿਦੇ ਹੱਥ ’ਚ ਚਾਬੀ ਏ ।
ਮੈਂ ਜਿਸ ਦੀ ਹੱਲ ਕਰਦੀ ਆਂ, ਹਾਂ, ਇਹ ਉਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਏ ।
ਇਹ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਿਚ ਸਮੁੰਦਰ, ਨੇਰੀਆਂ ਵਿਚ ਵਾ-ਵਰੋਲਾ ਏ ।
ਬੜਾ ਔਂਦੀ, ਬੜਾ ਅਣਖੀ, ਸਰੀਰੋਂ ਬਹੁਤਾ ਛੋਹਲਾ ਏ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਵਾ-ਵਰੋਲਾ-ਘੁੰਮਦੀ ਹੋਈ ਹਵਾ, ਚੱਕਰਵਾਤ । ਛੋਹਲਾ-ਫੁਰਤੀਲਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(i) ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਕਵਿਤ੍ਰ ਕਿਸ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ ?
(iii) ਉਸਦੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਕੀ ਹੈ ?
(iv) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਿਚ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈ ?
(v) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਵਿਚ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
(vi) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਦਾ ਸੁਭਾ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵਿਤੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਿਸ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਇਹ ਉਹੋ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਹਰ ਰੱਬੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਦੀ ਚਾਬੀ ਹੈ, ਇਹ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਿਚ ਸਮੁੰਦਰ ਵਾਂਗ ਸ਼ਾਂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜੰਗ ਵਿਚ ਵਾਵਰੋਲਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਸੁਭਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਜ਼ਿੰਦੀ ਤੇ ਅਣਖੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸਰੀਰ ਦਾ ਬਹੁਤ ਫੁਰਤੀਲਾ ਹੈ ।
(ii) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ॥
(iii) ਹਰ ਰੱਬੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਦੀ ਚਾਬੀ ।
(iv) ਸਮੁੰਦਰ ਵਰਗਾ ।
(v) ਵਾਵਰੋਲੇ ਵਰਗਾ ।
(vi) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ, ਜਿਦੀ, ਅਣਖੀ.ਤੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਛੋਹਲਾ ਹੈ ।

(ੲ) ਕਦੇ ਵੀ ਤ੍ਰਿਪਤ ਨਾ ਹੁੰਦਾ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਤੋਂ ।
ਜੇ ਗੋਰਾ ਆਦਮੀ ਡਰਿਆ, ਤਾਂ ਬੱਸ ਡਰਿਆ ਪੰਜਾਬੀ ਤੋਂ ।
ਇਹ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਮੂੰਹੋ ਬੋਲਦੀ, ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਨਾਇਕ ਏ ।
ਇਹ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਦਰਦ ਅੰਦਰ ਤੜਫਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਗਾਇਕ ਏ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਤ੍ਰਿਪਤ-ਸੰਤੁਸ਼ਟ । ਗੋਰਾ ਆਦਮੀ-ਅੰਗਰੇਜ਼ । ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ, ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ-ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਕਵੀ । ਨਾਇਕ-ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਕਿਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਡਿਪਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ?
(ii) ਗੋਰਾ ਆਦਮੀ ਕੌਣ ਸੀ ?
(iv) ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਤਰਾਂ ਵਿਚ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਆਏ ਹਨ ?
(v) ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਗੀਤ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵਿਤੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਿਸ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਉਹੋ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਕਦੇ ਵੀ ਇਕ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਕੇ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ, ਸਗੋਂ ਅੱਗੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਕਰਨ ਲਈ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਗੋਰਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਡਰਿਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਹ ਕੇਵਲ ਪੰਜਾਧੀ ਤੋਂ ਡਰਿਆ ਸੀ । ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਨਿਕਲੀ ਬੇਪਰਵਾਹੀ ਭਰੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਨਾਇਕ ਹੈ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਬਿਰਹਾ ਵਿਚ ਤੜਫਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਗਾਇਕ ਵੀ ਹੈ ।
(ii) ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਤੋਂ ।
(iii) ਅੰਗਰੇਜ਼, ਜਿਸਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਸੀ ।
(iv) ਪ੍ਰੋ: ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ।
(v) ਦਰਦ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ।

(ਸ) ਇਹ ਪੁੱਤ ਦੁੱਲੇ ਦਾ, ਇਸ ਦੇ ਖ਼ੂਨ ਅੰਦਰ ਵੀ ਬਗ਼ਾਵਤ ਏ ।
ਸਦਾ ਹੱਕ ਵਾਸਤੇ ਲੜਨਾ, ਇਦੀ ਸਦੀਆਂ ਦੀ ਆਦਤ ਏ ।
ਪੁਰਾਣੀ ਰੀਤ ਏ ਇਸਦੀ, ਇਹ ਜਲਦੀ ਰੁੱਸ ਬਹਿੰਦਾ ਏ ।
ਇਹ ਮਾਂ ਦਾ ਲਾਡਲਾ ਕਦ ਭਾਬੀਆਂ ਦੇ ਬੋਲ ਸਹਿੰਦਾ ਏ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ-ਦੁੱਲੇ ਦਾ-ਦੁੱਲੇ ਭੱਟੀ ਦਾ, ਲੋਕ-ਨਾਇਕ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ । ਰੀਤਰਿਵਾਜ, ਆਦਤ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
(i) ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਦੁੱਲੇ ਦਾ ਖੂਨ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਸੀ ?
(iii) ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਸਦੀਆਂ ਦੀ ਆਦਤ ਕੀ ਹੈ ?
(iv) ਇਸਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਰੀਤ ਕੀ ਹੈ ?
(v) ਮਾਂ ਦੇ ਲਾਡਲੇ ਦਾ ਸੁਭਾ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵਿਤੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਿਸ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਇਹ ਉਹੋ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਰਤਾਓ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਅਣਖੀ ਦੁੱਲੇ ਭੱਟੀ ਦਾ ਪੁੱਤ ਹੋਵੇ । ਇਸਦੇ ਤਾਂ ਖੂਨ ਵਿਚ ਹੀ ਬਗ਼ਾਵਤ ਹੈ । ਸਦਾ ਹੱਕ ਲਈ ਲੜਦੇ ਰਹਿਣਾ ਇਸ ਦੀ ਸਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀ ਆਦਤ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਇਹ ਵੀ ਪੁਰਾਣੀ ਆਦਤ ਹੈ, ਕਿ ਛੇਤੀ ਨਾਲ ਨਰਾਜ਼ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਫਿਰ ਇਸਨੂੰ ਮਨਾਉਣਾ ਔਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਮਾਂ ਦਾ ਲਾਡਲਾ, ਭਾਬੀਆਂ ਦੇ ਤਾਹਨੇ-ਮਿਹਣੇ ਨਹੀਂ ਜਰਦਾ ਤੇ ਬੇਪਰਵਾਹੀ ਵਿਚ ਵਿਚਰਦਾ ਹੈ ।
(ii) ਬਗ਼ਾਵਤੀ ।
(iii) ਸਦਾ ਹੱਕ ਵਾਸਤੇ ਲੜਨਾ ।
(iv) ਜਲਦੀ ਰੁੱਸ ਬਹਿਣਾ ।
(v) ਕਿਸੇ ਆਪਣੇ ਦਾ ਤਾਅਨਾ ਵੀ ਨਾ ਸਹਾਰਨਾ ।

(ਹ) ਅੜਿੱਕਾ ਲਾ ਬਵੇ ਅੱਗੇ, ਤਾਂ ਰੁੱਖ਼ ਦਰਿਆ ਬਦਲ ਲੈਂਦੇ ।
ਜੇ ਹਾਰੇ ਇਸ਼ਕ ਵਿਚ, ਜੋਗੀ ਵਲਾ ਕੇ ਕੰਨ ਸੱਲ ਲੈਂਦੇ ।
ਜਦੋਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਗੱਜੇ, ਤਾਂ ਸਾਰੀ ਧਰਤ ਹੱਲ ਜਾਵੇ ।
ਤੇ ਤਰਲਾ ਪਿਆਰ ਦਾ ਅੱਖਾਂ ’ਚ ਤੱਕ ਕੇ, ਪੱਥਰ ਪਿਘਲ ਜਾਵੇ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ : ਅੜਿੱਕਾ-ਰੋਕ । ਬਵੇ-ਬੈਠੇ । ਰੁਖ਼-ਮੂੰਹ, ਚਿਹਰਾ । ਸੱਲ-ਜ਼ਖ਼ਮ, ਵਿਨੁ । ਛੰਜ-ਘੋਲ । ਹੱਲ-ਹਿੱਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
(i) ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਅੜ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
(iii) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਇਸ਼ਕ ਵਿਚ ਹਾਰ ਕੇ ਕੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
(iv) ਸਾਰੀ ਧਰਤੀ ਕਦੋਂ ਹਿਲਦੀ ਹੈ ?
(v) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਕਦੋਂ ਪਿਘਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵਿਤੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਿਸ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਇੰਨਾ ਅੜੀਅਲ ਤੇ ਮਰਜੀ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕਿਤੇ ਅੜ ਕੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਦਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਵਹਿਣ ਬਦਲਨੇ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਜੇਕਰ ਕਿਤੇ ਇਸ਼ਕ ਵਿਚ ਹਾਰ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਜੋਗੀ ਬਣ ਕੇ ਕੰਨ ਪੜਵਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪਹਿਲਵਾਨੀ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਘੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਛਿੰਝ ਦੇ ਅਖਾੜੇ ਵਿਚ ਗੱਜਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਧਰਤੀ ਵੀ ਹਿੱਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਇਹ ਨਰਮ ਵੀ ਬਹੁਤ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਇਹ ਕਿਸੇ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਪਿਆਰ ਦਾ ਤਰਲਾ ਦੇਖ ਲਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਪੱਥਰ ਇਕ-ਦਮ ਪਿਘਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ii) ਦਰਿਆ ਆਪਣਾ ਰੁੱਖ਼ ਬਦਲ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ।
(iii) ਰਾਂਝੇ ਵਾਂਗ ਕੰਨ ਪੜਵਾ ਕੇ ਜੋਗੀ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(iv) ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਫ਼ੌਜਾਂ ਵਿਚ ਗੱਜਦਾ ਹੈ ।
(v) ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਕਿਸੇ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਪਿਆਰ ਦਾ ਤਰਲਾ ਤੱਕਦਾ ਹੈ ।

(ਕ) ਇਹ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਦੀ ਕੀਤੀ ਕਮਾਈ ਲਾ ਦੇਵੇ ਲੇਖੇ ।
ਕਦੇ ਮਹਿਮਾਨ ਇਸ ਦੇ ਦਿਲ ’ਚ, ਕੋਈ ਆ ਕੇ ਤਾਂ ਦੇਖੇ ।
ਇਹ ਜਿੰਨਾ ਮਿਹਨਤੀ, ਸਿਰੜੀ ਹੈ ਬੱਸ, ਉਨਾ ਹੀ ਸਾਦਾ ਏ ।
ਇਹ ਜਿੱਥੇ ਡਿਗਿਆ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਮੁੜ ਕੇ ਪੈਰ ਧਰਦਾ ਏ ।
ਕਿ ਹਰ ਰੱਬੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਦੀ, ਜਿਦੇ ਹੱਥਾਂ ‘ਚ ਚਾਬੀ ਏ !
ਮੈਂ ਜਿਸ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਆਂ, ਹਾਂ ! ਇਹ ਉਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਮਹਿਮਾਨ ਨਾਲ ਕੀ ਸਲੂਕ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
(iii) ਪੰਜਾਬੀ ਮੁੜ ਕੇ ਕਿੱਥੇ ਪੈਰ ਧਰਦਾ ਹੈ ?
(iv) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਦਾ ਸੁਭਾ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈ ?
(v) ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵਿਤੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਿਸ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਦੁਜਿਆਂ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸਾਰੀ ਕਮਾਈ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਮਹਿਮਾਨ ਬਣ ਕੇ ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਜਿੰਨਾ ਮਿਹਨਤੀ ਤੇ ਸਿਰੜੀ ਹੈ, ਉੱਨਾ ਹੀ ਸਾਦਾ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਇਹ ਕਿਤੇ ਹਾਰ ਖਾ ਕੇ ਡਿਗ ਪਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਹਾਰਦਾ, ਸਗੋਂ ਮੁੜ ਕੇ ਉੱਥੇ ਹੀ ਪੈਰ ਰੱਖ ਕੇ ਮੁੜ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਕੇ ਯਤਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਮਿਹਨਤੀ ਅਤੇ ਸਿਰੜੀ ਦੇ ਹੱਥ ਹਰ ਰੱਬੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਦੀ ਚਾਬੀ ਹੈ । ਕਵਿਤੀ ਮੁੜ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਹੀ ਹੈ ।
(ii) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਮਹਿਮਾਨ ਨਿਵਾਜੀ ਲਈ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਦੀ ਕਮਾਈ ਉਸਦੇ ਲੇਖੇ ਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
(iii) ਜਿੱਥੋਂ ਡਿਗਿਆ ਹੋਵੇ ।
(iv) ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਦਾ ਸੁਭਾ ਮਿਹਨਤੀ, ਸਿਰੜੀ, ਸਾਦਗੀ-ਪਸੰਦ ਪਰੰਤੂ ਹਿੰਮਤ ਨਾ ਹਾਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ ।
(v) ਸੁਰਜੀਤ ਸਖੀ ਦੀ ।

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 16 ਉਲੰਪਿਕ ਚੈਂਪੀਅਨ – ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 16 ਉਲੰਪਿਕ ਚੈਂਪੀਅਨ – ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ

(i) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ :

(i) ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਵਿਸ਼ਵ-ਚੈਂਪੀਅਨ ਕਦੋਂ ਬਣੇ ?
(ਉ) 2009
(ਅ) 2011
(ਈ) 2006
(ਸ) 2008.
ਉੱਤਰ :
2008.

(ii) ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਕਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈਆਂ ?
(ਉ) 1899
(ਅ 1896
(ਈ) 1905
(ਸ) 1901.
ਉੱਤਰ :
1896

(iii) ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਦੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਕਿਹੜੀ ਖੇਡ ਖੇਡਦੇ ਰਹੇ ?
(ਉ) ਹਾਕੀ
(ਅ) ਫੁਟਬਾਲ
(ਈ) ਹੈਂਡਬਾਲ
(ਸ) ਵਾਲੀਬਾਲ !
ਉੱਤਰ :
ਹਾਕੀ

(iv) ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਦੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਕਿਹੜੀ ਖੇਡ ਦੇ ਕੌਮੀ ਖਿਡਾਰਨ ਸਨ ?
(ਉ) ਹਾਕੀ
(ਅ) ਹੈਂਡਬਾਲ
(ਈ) ਬਾਸਕਟਬਾਲ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਹੈਂਡਬਾਲ

(v) ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨੂੰ “ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ’ ਕਦੋਂ ਮਿਲਿਆ ?
(ਉ) 2000
(ਅ) 2011
(ਇ) 2001
(ਸ) 2009.
ਉੱਤਰ :
2000.

(ii) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
28 ਸਤੰਬਰ, 1982 ਨੂੰ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜਾ ਅਹੁਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਟੈਰੀਟੋਰੀਅਲ ਆਰਮੀ ਪੈਰਾਸ਼ੂਟ ਬਟਾਲੀਅਨ ਵਿਚ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਕਰਨਲ ਦਾ ਆਨਰੇਰੀ ਅਹੁਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ੀ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਕਿੱਥੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਬਿੰਦਰਾ ਫਾਰਮਜ਼ ਵਿਚ ਬਣਾਈ ਇਨਡੋਰ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਰੇਂਜ਼ ਤੋਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿਸ ਖਿਡਾਰੀ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਸੁਣ ਕੇ ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਹੋਏ ?
ਉੱਤਰ :
ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਐਥਲੀਟ ਕਾਰਲ ਲੇਵਿਸ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਸੁਣ ਕੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਅਭਿਵਨ ਬਿੰਦਰਾ ਦੀ ਸ਼ੈਜੀਵਨੀ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਏ ਸ਼ਾਟ ਐਟ ਹਿਸਟਰੀ ਮਾਈ ਓਬਸੈਸਿਵ ਜਰਨੀ ਟੂ ਓਲੰਪਿਕ ਗੋਲਡ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਡਾ: ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਿੰਦਰਾ ।

(iii) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨੂੰ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਐਵਾਰਡ ਮਿਲੇ ?
ਉੱਤਰ :
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ 2000 ਵਿਚ ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ, 2001 ਵਿਚ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਖੇਲ-ਰਤਨ ਤੇ 2009 ਵਿਚ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਨ ਐਵਾਰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਟੈਰੀਟੋਰੀਅਲ ਆਰਮੀ ਪੈਰਾਸ਼ੂਟ ਬਟਾਲੀਅਨ ਵਿਚ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਕਰਨਲ ਦਾ ਆਨਰੇਰੀ ਅਹੁਦਾ ਦਿੱਤਾ । ਚੇਨੱਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਡੀ-ਲਿਟ ਦੀ ਆਨਰੇਰੀ ਡਿਗਰੀ ਦਿੱਤੀ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਕਰੋੜ ਦਿੱਤੇ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਈ ਹੋਰ ਸਰਕਾਰਾਂ ਤੇ ਸਨਅੱਤੀ ਘਰਾਣਿਆਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਦੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਅਤੇ ਪਿਛੋਕੜ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਦੇ ਮਾਤਾ ਕੰਵਲਜੀਤ ਕੌਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਮਹਾਨ ਜਰਨੈਲ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲੂਆ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਪੀੜੀ ਵਿਚੋਂ ਹਨ ।ਉਹ ਆਪ ਕੌਮੀ ਪੱਧਰ ਦੀ ਹੈਂਡਬਾਲ ਦੀ ਖਿਡਾਰਨ ਰਹੀ ਹੈ । ਉਹ ਸਕਲੂ-ਕਾਲਜ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਬਾਸਕਟ ਬਾਲ, ਟੇਬਲ ਟੈਨਿਸ ਤੇ ਹਾਕੀ ਦੀਆਂ ਟੀਮਾਂ ਦੀ ਖਿਡਾਰਨ ਰਹੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨੇ ਮੁੱਢਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਿੱਥੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਅੱਠਵੀਂ ਤਕ ਦੁਨ ਸਕੂਲ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਵਿਚ ਪੜੇ ਤੇ ਫਿਰ ਨੌਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੋਂ ਉਹ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਸੇਂਟ ਸਟੀਫ਼ਨਜ਼ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹੇ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਕੂਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨੇ ਕਿਹੜੀਆਂ ਡਿਗਰੀਆਂ ਕਿੱਥੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਕੂਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਉਹ ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨੇ ਬੈਚਲਰ ਆਫ ਬਿਜ਼ਨਿਸ ਐਡਮਨਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਤੇ ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਬਿਜ਼ਨਿਸ ਦੀਆਂ ਡਿਗਰੀਆਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਕੋਲੋਰਾਡੋ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਦਾ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਕੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਦਾ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਖੂਬ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ, ਨਸ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਨਾ ਪੈਣ, ਸਗੋਂ ਕਸਰਤਾਂ ਕਰਨ ਤੇ ਖੇਡਾਂ ਖੇਡਣ ਉਹ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਨਰੋਈ ਰੱਖ ਕੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤ ਕੇ ਆਪਣਾ, ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨਾਂ ਰੌਸ਼ਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

(iv) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :
ਵਿਅਕਤੀਗਤ, ਮਹਾਨ, ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼, ਮਹਿਮਾ, ਲਗਨ, ਅਭਿਆਸ, ਨਰੋਈ, ਅੰਗ-ਸੰਗ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਵਿਅਕਤੀਗਤ (ਨਿਜੀ) – ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਖੇਡ ਵਿਚ ਉਲੰਪਿਕ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਭਾਰਤੀ ਹੈ ।
2. ਮਹਾਨ (ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ) – ਭਾਰਤ ਇਕ ਮਹਾਨ ਦੇਸ਼ ਹੈ ।
3. ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ (ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਫੁੰਡਣ ਵਾਲਾ) – ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨਿਪੁੰਨ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ ਸਿੱਧ ਹੋਇਆ ।
4. ਮਹਿਮਾ (ਵਡਿਆਈ) – ਓਲੰਪਿਕ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੇ ਦੀ ਹਰ ਪਾਸੇ ਮਹਿਮਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
5. ਲਗਨ (ਮਨ ਲਾ ਕੇ) – ਜੇਕਰ ਪਾਸ ਹੋਣਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਲਗਨ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰੋ ।
6. ਅਭਿਆਸ (ਵਾਰ-ਵਾਰ ਦੁਹਰਾਉਣਾ, ਅਮਲ ਵਿਚ ਲਿਆਉਣਾ) – ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਬਾਜ਼ੀ ਵਿਚ ਨਿਪੁੰਨਤਾ ਲਈ ਬਹੁਤ ਅਭਿਆਸ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ।
7. ਨਰੋਈ (ਅਰੋਗ-ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਸਰੀਰ ਆਮ ਕਰਕੇ ਨਰੋਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
8. ਅੰਗ-ਸੰਗ (ਨਾਲ ਰਹਿਣਾ) – ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅੰਗ-ਸੰਗ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿਚ ਢੁੱਕਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਭਰੋ :
(ਅਭਿਨਵ ਸਪੋਰਟਸ, ਰੋਹਿਤ ਬਿਜਨਾਥ, ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਨ, 2004, ਸਿਡਨੀ)
(ਉ) ਅਠਾਰਵੇਂ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ………….. ਦੀਆਂ ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ।
(ਅ) ਏਥਨਜ਼ …………… ਦੀਆਂ ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਪੁਰਾਣਾ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ ।
(ਇ) ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ …………… ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ ।
(ਸ) ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਤੇ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਖੇਡਸਹੂਲਤਾਂ ਦੇਣ ਲਈ …………… ਬਣਾਇਆ ।
(ਹ) ਖੇਡ-ਲੇਖਕ …………… ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ੈਜੀਵਨੀ ਲਿਖੀ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਅਠਾਰਵੇਂ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਸਿਡਨੀ ਦੀਆਂ ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ।
(ਅ) ਏਥਨਜ਼ 2004 ਦੀਆਂ ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਪੁਰਾਣਾ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ ।
(ਇ) ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ ॥
(ਸ) ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਤੇ ਲੁੜੀਂਦੀਆਂ ਖੇਡਸਹੂਲਤਾਂ ਦੇਣ ਲਈ ਅਭਿਨਵ ਸਪੋਰਟਸ ਸਟ ਬਣਾਇਆ ।
(ਹ) ਖੇਡ-ਲੇਖਕ ਰੋਹਿਤ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ੈ-ਜੀਵਨੀ ਲਿਖੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਵਿਅਕਤੀਗਤ – व्यक्तिगत – Personal
ਵਿਸ਼ਵ – ……………… – …………….
ਪੁਰਖੇ – ……………… – …………….
ਨਿਵਾਸ – ……………… – …………….
ਖੁਸ਼ਕਿਸਮਤ – ……………… – …………….
ਸਹੂਲਤ – ……………… – …………….
ਸੈ-ਜੀਵਨੀ – ……………… – …………….
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਵਿਅਕਤੀਗਤ – व्यक्तिगत – Personal
ਵਿਸ਼ਵ – विश्व – World
ਪੁਰਖੇ – पूर्वज – Ancester
ਨਿਵਾਸ – निवास – Residence
ਖ਼ੁਸ਼ਕਿਸਮਤ – भाग्यशाली – Lucky
ਸਹੂਲਤ – सुविधा – Facility
ਸੈ-ਜੀਵਨੀ – स्वयं-जीवनी – Autobiography

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰੋ :

(ੳ) ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੋਰ ਵੀ ਅਨੇਕਾਂ ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨ ਮਿਲੇ । (ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ਅ) ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਉਹ ਸਧਾਰਨ ਨੌਜਵਾਨ ਲਗਦਾ ਹੈ । (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ)
(ਈ) ਉਹ ਕੁੱਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦਾ ਅੰਬੈਸਡਰ ਬਣਿਆ । (ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ਸ) ਡਾ: ਭੱਟਾਚਾਰਜੀ ਤਾਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਉਸਦੇ ਅੰਗ-ਸੰਗ ਰਿਹਾ । (ਕਿਰਿਆ ਚੁਣੋ)
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼, ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨ ।
(ਅ) ਸਧਾਰਨ ।
(ਈ) ਉਹ
(ਸ) ਰਿਹਾ ।

ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

I. ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜੋ ਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ

ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕੋ-ਇੱਕ ਉਲੰਪਿਕ ਚੈਂਪੀਅਨ ਹੈ । ਬੀਜਿੰਗ ਉਲੰਪਿਕ- 2008 ਵਿੱਚ ਉਲੰਪਿਕ ਚੈਂਪੀਅਨ ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ 2006 ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ-ਚੈਂਪੀਅਨ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ । ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੀ ਕਿ ਕੋਈ ਭਾਰਤੀ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ ਵਿਸ਼ਵ-ਚੈਂਪੀਅਨ ਬਣਿਆ । ਕਾਮਨਵੈਲਥ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਉਹ ਚਾਰ ਵਾਰ ਚੈਂਪੀਅਨ ਬਣਿਆ । ਉਸ ਨੇ 2014 ਤੱਕ ਤਿੰਨ ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ, ਤਿੰਨ ਏਸ਼ਿਆਈ ਖੇਡਾਂ ਤੇ ਪੰਜ ਕਾਮਨਵੈਲਥ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ ।ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ, ਵਿਸ਼ਵ-ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ, ਕਾਮਨਵੈਲਥ ਖੇਡਾਂ ਤੇ ਏਸ਼ਿਆਈ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਉਸ ਨੇ 6 ਸੋਨੇ, ਤਿੰਨ ਚਾਂਦੀ ਤੇ 3 ਕਾਂਸੀ ਦੇ ਤਗ਼ਮੇ ਜਿੱਤੇ ਹਨ । 1896 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈਆ ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਹਾਕੀ ਟੀਮਾਂ ਹੀ ਸੋਨ ਤਗ਼ਮੇ ਜਿੱਤੀਆਂ ਸਨ । ਕੋਈ ਇਕੱਲਾ ਖਿਡਾਰੀ ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਿੱਤ ਸਕਿਆ। ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਉਲੰਪਿਕ ਸੋਨ ਤਗ਼ਮਾ ਜਿੱਤਣ ਦਾ ਮਾਣ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਸ ਹੋਣਹਾਰ ਖਿਡਾਰੀ ਨੇ ਹੀ ਦਿਵਾਇਆ ਹੈ । ਉਹਦੀਆਂ ਖੇਡ-ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਸਦਕਾ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ 2000 ਵਿੱਚ ਅਰਜੁਨ ਅਵਾਰਡ, 2001 ਵਿੱਚ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਖੇਲ-ਰਤਨ ਐਵਾਰਡ ਤੇ 2009 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ । 2011 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਟੈਰੀਟੋਰੀਅਲ ਆਰਮੀ ਪੈਰਾਸ਼ੂਟ ਬਟਾਲੀਅਨ ਵਿੱਚ ਲੈਫ਼ਟੀਨੈਂਟ ਕਰਨਲ ਦਾ ਆਨਰੇਰੀ ਅਹੁਦਾ ਦਿੱਤਾ । ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੋਰ ਵੀ ਅਨੇਕਾਂ ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨ ਮਿਲੇ । ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੱਧਰ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਉਸ ਦੇ ਜਿੱਤੇ ਤਗਮਿਆਂ ਤੇ ਟਰਾਫੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸੌ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ । ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਰੋੜਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਰੋਲ-ਮਾਡਲ (ਆਦਰਸ਼) ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਸੇ ਇਕੋ ਇਕ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਉਲੰਪਿਕ ਚੈਂਪੀਅਨ ਕੌਣ ਹੈ ?
(ਉ) ਮਿਲਖਾ ਸਿੰਘ
(ਅ) ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ
(ਇ) ਧਿਆਨ ਚੰਦ
(ਸ) ਪ੍ਰਗਟ ਸਿੰਘ ॥
ਉੱਤਰ :
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਕਦੋਂ ਉਲੰਪਿਕ ਚੈਂਪੀਅਨ ਬਣਿਆ ?
(ਉ) 2005
(ਅ) 2006
(ਇ) 2007
(ਸ) 2008.
ਉੱਤਰ :
2008.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਦੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਚੈਂਪੀਅਨ ਬਣਿਆ ਸੀ ?
(ਉ) 2004
(ਅ) 2005
(ਈ) 2006
(ਸ) 2008.
ਉੱਤਰ :
2006.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਚਾਰ ਵਾਰੀ ਚੈਂਪੀਅਨ ਬਣਿਆ ਸੀ ?
(ਉ) ਏਸ਼ੀਅਨ
(ਅ) ਉਲੰਪਿਕ
(ਈ) ਕਾਮਨਵੈਲਥ
(ਸ) ਯੂਰਪੀਨ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਾਮਨਵੈੱਲਬ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
2014 ਤਕ ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨੇ ਕਿੰਨੀਆਂ ਉਲੰਪਿਕ ਤੇ ਏਸ਼ੀਅਨ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ?
(ਉ) ਦੋ-ਦੋ
(ਆ) ਤਿੰਨ-ਤਿੰਨ
(ਈ) ਚਾਰ-ਚਾਰ
(ਸ) ਪੰਜ-ਪੰਜ ।
ਉੱਤਰ :
ਤਿੰਨ-ਤਿੰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਕੁੱਲ ਕਿੰਨੇ ਤਗ਼ਮੇ ਜਿੱਤੇ ?
(ਉ) ਪੰਜ
(ਅ) ਤਿੰਨ
(ਈ) ਦੋ
(ਸ) ਇੱਕ ॥
ਉੱਤਰ :
ਤਿੰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨੇ ਚਾਂਦੀ ਤੇ ਕਾਂਸੀ ਦੇ ਕੁੱਲ ਕਿੰਨੇ-ਕਿੰਨੇ ਤਗਮੇ ਜਿੱਤੇ ?
(ਉ) ਦੋ-ਦੋ
(ਅ) ਤਿੰਨ-ਤਿੰਨ
(ਈ) ਚਾਰ-ਚਾਰ
(ਸ) ਪੰਜ-ਪੰਜ ।
ਉੱਤਰ :
ਤਿੰਨ-ਤਿੰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਕਿਹੜੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਖਿਡਾਰੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਪੰਜਾਬ
(ਅ) ਹਰਿਆਣਾ
(ਇ) ਦਿੱਲੀ
(ਸ) ਯੂ.ਪੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨੂੰ 2009 ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ
(ਅ) ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਖੇਲ ਰਤਨ ਐਵਾਰਡ
(ਈ) ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ ਪੁਰਸਕਾਰ
(ਸ) ਪਦਮ ਸ੍ਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ।
ਉੱਤਰ :
ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨੂੰ ਟੈਰੀਟੋਰੀਅਲ ਆਰਮੀ ਪੈਰਾਸ਼ੂਟ ਬਟਾਲੀਅਨ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਆਨਰੇਰੀ ਅਹੁਦਾ ਦਿੱਤਾ ?
(ਉ) ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ
(ਆ) ਕਰਨਲ
(ਇ) ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਕਰਨਲ
(ਸ) ਮੇਜਰ ਜਨਰਲ ।
ਉੱਤਰ :
ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਕਰਨਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਕੀ ਹੈ ?
(ੳ) ਰੋਲ-ਮਾਡਲ
(ਅ) ਗੁਰੂ
(ਈ) ਸ਼ਿਸ਼
(ਸ) ਅਫ਼ਸਰ ।
ਉੱਤਰ :
ਰੋਲ-ਮਾਡਲ ।

II. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ

ਉਹਦਾ ਜਨਮ ਮਾਤਾ ਕੰਵਲਜੀਤ ਕੌਰ ਬਬਲੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਪਿਤਾ ਡਾ. ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਿੰਦਰਾ ਦੇ ਘਰ 28 ਸਤੰਬਰ, 1982 ਨੂੰ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ । ਉਸ ਦਾ ਕੱਦ 5 ਫੁੱਟ 8 ਇੰਚ ਹੈ । ਉਹ ਵਧੇਰੇ ਕਰਕੇ ਗੰਭੀਰ ਦਿਸਦਾ ਹੈ ਤੇ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਹੀ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਉਹ ਸਧਾਰਨ ਨੌਜਵਾਨ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫ਼ੌ-ਫਾਂ ਨਹੀਂ । ਉਸ ਦੀ ਮਾਤਾ ਕੰਵਲਜੀਤ ਕੌਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਮਹਾਨ ਜਰਨੈਲ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲੂਆਂ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿੱਚੋਂ ਹੈ । ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲੂਆ ਨੇ ਖ਼ਾਲੀ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ੇਰ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਉਸ ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਵਾਰਸ ਅਭਿਨਵ ਨੇ ਰਾਈਫ਼ਲ ਦਾ ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਸੋਨ-ਤਗਮਾ ਫੰਡਿਆ ਹੈ । ਅਭਿਨਵ ਦੀ ਮਾਤਾ ਕੌਮੀ ਪੱਧਰ ਦੀ ਹੈਂਡਬਾਲ-ਖਿਡਾਰਨ ਰਹੀ ਹੈ । ਸਕੂਲ ਤੇ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਉਹ ਬਾਸਕਟਬਾਲ, ਟੇਬਲ-ਟੈਨਿਸ ਤੇ ਹਾਕੀ ਦੀਆਂ ਟੀਮਾਂ ਦੀ ਕਪਤਾਨ ਰਹੀ । ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਿੰਦਰਾ ਨੇ ਵੈਟਰਨਰੀ ਸਾਇੰਸ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਕਰ ਕੇ ਡਾਕਟਰੇਟ ਕੀਤੀ ਤੇ ਆਪਣਾ ਵਪਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬੜੇ ਰੰਗ-ਭਾਗ ਲੱਗੇ ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਪਹਿਲਾਂ ਧੀ ਦਿਵਿਆ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ, ਜੋ ਵਿਆਹੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ 1994-95 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਉਹ ਆਪਣੀ ਏਅਰ-ਰਾਈਫਲ ਨਾਲ ਉਹ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾ ਰਿਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਕੰਵਲਜੀਤ ਕੌਰ ਬਬਲੀ
(ਅ) ਕਿਰਨਜੀਤ ਕੌਰ
(ਈ) ਕਰਮਜੀਤ ਕੌਰ
(ਸ) ਕਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ।
ਉੱਤਰ :
ਕੰਵਲਜੀਤ ਕੌਰ ਬਬਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਡਾ: ਅੱਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਿੰਦਰਾ
(ਅ) ਡਾ: ਅਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ
(ਈ) ਡਾ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ
(ਸ) ਡਾ: ਅਪਾਰ ਜੀਤ ਸਿੰਘ ॥
ਉੱਤਰ :
ਡਾ: ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਿੰਦਰਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਡਾ: ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
(ਉ) 20 ਸਤੰਬਰ, 1982
(ਅ) 25 ਸਤੰਬਰ, 1972
(ਈ) 28 ਸਤੰਬਰ, 1982
(ਸ) 26 ਸਤੰਬਰ, 1992.
ਉੱਤਰ :
28 ਸਤੰਬਰ, 1982.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਦਾ ਕੱਦ ਕਿੰਨਾ ਹੈ ?
(ਉ) 8 ਫੁੱਟ 4 ਇੰਚ
(ਅ) 5 ਫੁੱਟ 5 ਇੰਚ
(ਈ) 5 ਫੁੱਟ 6 ਇੰਚ
(ਸ) 5 ਫੁੱਟ 8 ਇੰਚ ।
ਉੱਤਰ :
5 ਫੁੱਟ 8 ਇੰਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮਾਤਾ ਕੰਵਲਜੀਤ ਕੌਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕਿਸ ਜਰਨੈਲ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿਚੋਂ ਹੈ ?
(ਉ) ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲੂਆ
(ਆ) ਮੇਵਾ ਸਿੰਘ
(ਈ) ਸ਼ਾਮ ਸਿੰਘ
(ਸ) ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ॥
ਉੱਤਰ :
ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲੂਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲੂਆ ਨੇ ਖ਼ਾਲੀ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਕਿਸ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਲੰਬੜ ਦਾ ।
(ਅ) ਸ਼ੇਰ ਦਾ
(ਈ) ਚੀਤੇ ਦਾ ।
(ਸ) ਬਾਘ ਦਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਸ਼ੇਰ ਦਾ 1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਸ: ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲੂਆ ਦੀ ਕਿੰਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿਚੋਂ ਹੈ ?
(ਉ) ਪੰਜਵੀਂ
( ਛੇਵੀਂ
(ਈ) ਸੱਤਵੀਂ
(ਸ) ਅੱਠਵੀਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਛੇਵੀਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਅਭਿਨਵ ਦੀ ਮਾਤਾ ਕਿਹੜੀ ਖੇਡ ਵਿਚ ਕੌਮੀ ਪੱਧਰ ਦੀ ਖਿਡਾਰਨ ਰਹੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਫੁੱਟਬਾਲ
(ਅ) ਹਾਕੀ
(ਈ) ਹੈਂਡਬਾਲ
(ਸ) ਬੈਡਮਿੰਟਨ ।
ਉੱਤਰ :
ਹੈਂਡਬਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਦੇ ਕਿਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਮਾਸਟਰ ਡਿਗਰੀ ਲਈ ਹੈ ?
(ਉ) ਵੈਟਰਨਰੀ ਸਾਇੰਸ
(ਅ) ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇੰਸ
(ਈ) ਇਕਨਾਮਿਕਸ
(ਸ) ਜਿਓਗ੍ਰਾਫ਼ੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਵੈਟਰਨਰੀ ਸਾਇੰਸ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਸ਼ੈਲੀ
(ਅ) ਬਰਖਾ
(ਈ) ਦਿਵਿਆ
(ਸ) ਵਿਦਿਆ ।
ਉੱਤਰ :
ਦਿਵਿਆ ।

III. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ ਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ

ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਸਰਬੋਤਮ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਐਵਾਰਡ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ । ਉਲੰਪਿਕ ਚੈਂਪੀਅਨ ਬਣਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਇਨਾਮ ਦਿੱਤਾ । ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ, ਹਰਿਆਣਾ ਤੇ ਹੋਰ ਕਈਆਂ ਸੂਬਿਆਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਨਅਤੀ ਘਰਾਣਿਆਂ ਨੇ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਦੇ ਇਨਾਮ ਦਿੱਤੇ ।ਉਹ ਮਾਲਾ-ਮਾਲ ਹੋ ਗਿਆ । ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਪਦਮ-ਭੂਸ਼ਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ । ਚੇਨੱਈ ਦੀ ਇੱਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਡੀ. ਲਿਟ. ਦੀ ਆਨਰੇਰੀ ਡਿਗਰੀ ਦਿੱਤੀ । ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਤੱਕ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਤੱਕ ਸਭ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵਧਾਈਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ । ਉਲੰਪਿਕ ਚੈਂਪੀਅਨ ਬਣਨ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਜੈ-ਜੈਕਾਰ ਹੋ ਗਈ । ਉਹ ਕੁੱਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦਾ ਅੰਬੈਸਡਰ ਬਣਿਆ । ਹੁਣ ਉਹ ਅਭਿਨਵ ਫ਼ਿਉਰਿਸਟਿਕਸ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਸੀ. ਈ. ਓ. ਹੈ । ਉਸ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਤੇ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਖੇਡ-ਸਹੁਲਤਾਂ ਦੇਣ ਲਈ ‘ਅਭਿਨਵ ਸਪੋਰਟਸ ਸਟ’ ਬਣਾਇਆ । ਉਸ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਦੇ ਖਾਣੇ ਨਾਲੋਂ ਮਾਂ ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਖਾਣਾ ਵਧੇਰੇ ਪਸੰਦ ਹੈ । ਉਸ ਨੇ ਖੇਡ ਲੇਖਕ ਰੋਹਿਤ ਬਿਜਨਾਥ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ੈਜੀਵਨੀ ‘ਏ ਸ਼ਾਟ ਐਟ ਹਿਸਟਰੀ : ਮਾਈ ਓਬਸੈਂਸਿਵ ਜਰਨੀ ਨੂ ਉਲੰਪਿਕ ਗੋਲਡ ਲਿਖੀ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਖੇਡ-ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਅਕਤੂਬਰ, 2011 ਵਿੱਚ ਲੋਕ-ਅਰਪਣ ਕੀਤੀ । ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬੱਚੇ ਤੇ ਨੌਜੁਆਨ ਖੂਬ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ, ਨਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਾ ਪੈਣ, ਸਗੋਂ ਕਸਰਤਾਂ ਕਰਨ ਤੇ ਖੇਡਾਂ ਖੇਡਣ । ਇੰਝ ਉਹ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਨਰੋਈ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤ ਕੇ ਆਪਣਾ, ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨਾਂ ਰੋਸ਼ਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਐਵਾਰਡ ਦਿੱਤਾ ?
(ਉ) ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ
(ਅ) ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਐਵਾਰਡ
(ਈ) ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਐਵਾਰਡ
(ਸ) ਸ: ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲੂਆ ਐਵਾਰਡ ।
ਉੱਤਰ :
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਐਵਾਰਡ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨੂੰ ਕਿੰਨੀ ਰਕਮ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਇਨਾਮ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤੀ ?
(ਉ) ਦਸ ਲੱਖ
(ਅ) ਪੰਜਾਹ ਲੱਖ
(ਈ) ਇਕ ਕਰੋੜ
(ਸ) ਦੋ ਕਰੋੜ ।
ਉੱਤਰ :
ਇਕ ਕਰੋੜ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਉਲੰਪਿਕ ਚੈਂਪੀਅਨ ਬਣਨ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੇ ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ?
(ਉ) ਪਦਮ ਸ੍ਰੀ
(ਅ) ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਨ
(ਇ) ਖੇਡ ਰਤਨ
(ਸ) ਭਾਰਤ ਰਤਨ ।
ਉੱਤਰ :
ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਕਈ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦਾ ਕੀ ਬਣਿਆ ?
(ਉ) ਡਾਇਰੈਕਟਰ
(ਅ) ਅੰਬੈਸਡਰ
(ਈ) ਪ੍ਰਬੰਧਕ
(ਸ) ਮੁਖਤਾਰ ।
ਉੱਤਰ :
ਅੰਬੈਸਡਰ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਕਿਹੜੀ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਸੀ. ਈ. ਓ. ਹੈ ?
(ਉ) ਅਭਿਨਵ ਫਿਊਰਿਸਟਿਕ ਕੰਪਨੀ
(ਅ) ਅਭਿਨਵ ਫਿਊਚਰ ਕੰਪਨੀ
(ਇ) ਬਿੰਦਰਾ ਖੇਡ ਕੰਪਨੀ
(ਸ) ਬਿੰਦਰਾ ਸ਼ੂਟਰ ਕੰਪਨੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਅਭਿਨਵ ਫਿਊਰਿਸਟਿਕ ਕੰਪਨੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹੜਾ ਟ ਬਣਾਇਆ ?
(ਉ) ਬਿੰਦਰਾ ਸਪੋਰਟਸ ਸ਼ਟ
(ਅ) ਬੰਬਈ ਸਪੋਰਟਸ ਸ਼ਟ
(ਇ) ਅਭਿਨਵ ਸਪੋਰਟਸ ਸਟ
(ਸ) ਰੋਹਿਤ ਸਪੋਰਟਸ ਸਟ ॥
ਉੱਤਰ :
ਅਭਿਨਵ ਸਪੋਰਟਸ ਸਟ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨੇ ਕਿਸ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ੈ-ਜੀਵਨੀ ਲਿਖੀ ?
(ਉ) ਰੋਹਿਤ ਪਾਣਨਾਥ
(ਅ) ਰੋਹਿਤ ਰਾਮਨਾਥ
(ਇ) ਰੋਹਿਤ ਬਿਜ ਨਾਥ
(ਸ) ਰੋਹਿਤ ਜਗਨਨਾਥ ॥
ਉੱਤਰ :
ਰੋਹਿਤ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਥ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਦੀ ਸੈ-ਜੀਵਨੀ ਕਦੋਂ ਲੋਕ ਅਰਪਣ ਹੋਈ ?
(ਉ) ਅਕਤੂਬਰ, 2009
(ਅ) ਅਕਤੂਬਰ, 2010
(ਇ) ਅਕਤੂਬਰ, 2011
(ਸ) ਅਕਤੂਬਰ, 2012.
ਉੱਤਰ :
ਅਕਤੂਬਰ, 2011.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਦੇਖਣੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਲਾਸਾਨੀ
(ਅ) ਨਰੋਈ ।
(ਇ) ਦਰਮਿਆਨੀ
(ਸ) ਤਸੱਲੀ ਬਖ਼ਸ਼ ।
ਉੱਤਰ ਨਰੋਈ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਦੀ ਚਾਰੇ-ਪਾਸੇ ਜੈ-ਜੈਕਾਰ ਕੀ ਬਣਨ ਨਾਲ ਹੋਈ ?
(ਉ) ਉਲੰਪਿਕ ਚੈਂਪੀਅਨ
(ਅ) ਏਸ਼ੀਅਨ ਚੈਂਪੀਅਨ
(ਈ) ਕਾਮਨਵੈਲਥ ਚੈਂਪੀਅਨ
(ਸ) ਭਾਰਤ ਚੈਂਪੀਅਨ ।
ਉੱਤਰ :
ਉਲੰਪਿਕ ਚੈਂਪੀਅਨ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਵਿਅਕਤੀਗਤ-ਇਕੱਲੇ ਬੰਦੇ ਦੀ । ਵਿਸ਼ਵ-ਚੈਂਪੀਅਨ-ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਵਾਲਾ । ਕਾਮਨਵੈੱਲਥ-ਕਾਮਨਵੈੱਲਥ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ । ਪੁਰਸਕਾਰ-ਸਨਮਾਨ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ । ਗੰਭੀਰ-ਜਿਸਦੇ ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ ਕੋਈ ਹਾਵ-ਭਾਵ ਨਾ ਹੋਵੇ । ਲੂੰ-ਛਾਂ-ਆਕੜ, ਹੰਕਾਰ । ਫੁਡਿਆ-ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਵਿੰਨਿਆ । ਰੰਗ-ਭਾਗ ਲੱਗੇ-ਤਰੱਕੀ ਹੋਈ । ਵਧਿਆ-ਫੁੱਲਿਆ, ਪਸਰਿਆ । ਪੁਰਖਿਆਂ-ਵੱਡੇ-ਵਡੇਰਿਆਂ ਤੋਂ । ਆਲੀਸ਼ਾਨ-ਸ਼ਾਨਦਾਰ । ਨਿਵਾਸ-ਘਰ । ਇਨਡੋਰ-ਅੰਦਰ । ਟਿਊਟਰ-ਅਧਿਆਪਕ, ਸਿੱਖਿਅਕ । ਖ਼ੁਸ਼-ਕਿਸਮਤਚੰਗੀ ਕਿਸਮਤ ਵਾਲਾ । ਅੰਗ-ਸੰਗ-ਨਾਲ-ਨਾਲ । ਮਾਲਾ-ਮਾਲ-ਅਮੀਰ । ਲੋਕ-ਅਰਪਣਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭੇਂਟ ਕਰਨਾ ।

ਉਲੰਪਿਕ ਚੈਂਪੀਅਨ-ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ Summary

ਉਲੰਪਿਕ ਚੈਂਪੀਅਨ-ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਅਭਿਨਵ ਬਿੰਦਰਾ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਖੇਡ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇਕ ਚੈਂਪੀਅਨ ਹੈ । 2008 ਵਿਚ ਉਹ ਉਲੰਪਿਕ ਚੈਂਪੀਅਨ ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 2006 ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵ ਚੈਂਪੀਅਨ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਸੀ । ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੋਈ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ ਵਿਸ਼ਵ ਚੈਂਪੀਅਨ ਬਣਿਆ ਸੀ । ਉਹ ਕਾਮਨਵੈਲਥ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਚਾਰ ਵਾਰੀ ਚੈਂਪੀਅਨ ਬਣਿਆ । ਉਸਨੇ 2014 ਤਕ ਤਿੰਨ ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ, ਤਿੰਨ ਏਸ਼ੀਅਨ ਖੇਡਾਂ ਤੇ ਪੰਜ ਕਾਮਨਵੈਲਥ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਤੇ ਛੇ ਸੋਨੇ ਦੇ, ਤਿੰਨ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਤੇ ਤਿੰਨ ਕਾਂਸੀ ਦੇ ਤਮਗੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ।

ਉਸ ਦੀਆਂ ਖੇਡ-ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਬਦਲੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 2000 ਵਿਚ ਉਸਨੂੰ ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ, 2001 ਵਿਚ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਖੇਲ ਰਤਨ ਐਵਾਰਡ ਤੇ 2009 ਵਿਚ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ । 2011 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਉਸਨੂੰ “ਟੈਰੀਟੋਰੀਅਲ ਆਰਮੀ ਪੈਰਾਸ਼ੂਟ ਬਟਾਲੀਅਨ` ਵਿਚ ਲੈਫ਼ਟੀਨੈਂਟ ਕਰਨਲ ਦਾ ਆਨਰੇਰੀ ਅਹੁਦਾ ਦਿੱਤਾ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਸਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ । । ਉਸਦਾ ਜ਼ਨਮ 28 ਸਤੰਬਰ, 1982 ਨੂੰ ਪਿਤਾ ਡਾ: ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਿੰਦਰਾ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਕੰਵਲਜੀਤ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਵਿਚ ਹੋਇਆ । ਉਸਦਾ ਕੱਦ 5 ਫੁੱਟ 8 ਇੰਚ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਗੰਭੀਰ ਸੁਭਾ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀ ਹੈ ।

ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ ਕੰਵਲਜੀਤ ਕੌਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਮਹਾਨ ਜਰਨੈਲ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲੂਆ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿਚੋਂ ਹੈ । ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ ਹੈਂਡਬਾਲ ਦੀ ਕੌਮੀ ਪੱਧਰ ਦੀ ਖਿਡਾਰਨ ਰਹੀ ਹੈ । ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਵੈਟਰਨਰੀ ਸਾਇੰਸ ਵਿਚ ਡਾਕਟਰੀ ਕੀਤੀ ਤੇ ਆਪਣਾ ਵਪਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ।

ਅਭਿਨਵ ਦੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਕਰਨਲ ਬੀਰ ਸਿੰਘ, ਮੇਜਰ ਧਿਆਨ ਚੰਦ ਦੀ ਕਪਤਾਨੀ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਹਾਕੀ ਦੀ ਟੀਮ ਵਿਚ ਖੇਡਦੇ ਰਹੇ । ਅਭਿਨਵ ਨੇ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਦੇ ਦੁਨ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ । ਨੌਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਉਹ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਸੇਂਟ ਸਟੀਫ਼ਨਜ਼ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋ ਗਿਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਛੱਤ-ਬੀੜ ਨੇੜੇ ਜ਼ੀਰਕਪੁਰ ਪਟਿਆਲਾ ਸੜਕ ਉੱਤੇ ਬਿੰਦਰਾ ਫ਼ਾਰਮਜ਼ ਨਾਂ ਦਾ ਨਿਵਾਸ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । 13 ਏਕੜ ਦੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ਾਲ ਫ਼ਾਰਮ ਵਿਚ ਪਿਤਾ ਨੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ੀ ਦੀ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਦੇਣ ਲਈ ਓਲੰਪਿਕ ਪੱਧਰ ਦੀ ਇਨਡੋਰ ਰੇਂਜ ਬਣਵਾਈ ਤੇ ਵਧੀਆ ਕੋਚਿੰਗ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ।

ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਹੀ ਅਭਿਨਵ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਐਥਲੀਟ ਕਾਰਲ ਲੇਵਿਸ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ ਓਲੰਪਿਕ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤਣ ਦਾ ਚਾਅ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ । ਉਸਨੂੰ ਤੋਹਫ਼ੇ ਵਜੋਂ ਇਕ ਰਾਈਫ਼ਲ ਮਿਲ ਗਈ ਤੇ ਉਹ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਲੱਗਾ । ਉਹ ਲੈਫ਼ਟੀਨੈਂਟ ਕਰਨਲ ਜੇ. ਐੱਸ. ਢਿੱਲੋਂ ਤੋਂ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਦੀ ਕੋਚਿੰਗ ਲੈਣ ਲੱਗਾ ਤੇ ਫਿਰ ਨਾਲ · ਹੀ ਪੀ. ਜੀ. ਆਈ. ਦੇ ਰਿਸਰਚ ਸਕਾਲਰ ਡਾ: ਅਮਿਤ ਭੱਟਾਚਾਰੀ ਵੀ ਉਸਦੇ ਕੋਚ ਬਣ ਗਏ ।

ਅਭਿਨਵ ਦੇ ਮਾਪੇ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ ਸਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉਸਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ੀ ਦੀ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਉੱਤੇ ਲੱਖਾਂਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਖ਼ਰਚ ਕੀਤੇ ! ਅਭਿਨਵ ਵਿਚ ਇੰਨੀ ਲਗਨ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਬਾਰਾਂ-ਬਾਰਾਂ ਘੰਟੇ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ । 16 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਉਹ ਕਾਮਨਵੈਲਥ ਗੇਮਾਂ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਗਿਆ । 18ਵੇਂ ਸਾਲ ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਸਿਡਨੀ 2000 ਦੀਆਂ ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ।

ਉਸਨੇ ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਬਿਜ਼ਨਿਸ ਐਡਮਨਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਤੇ ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਬਿਜ਼ਨਿਸ ਦੀਆਂ ਡਿਗਰੀਆਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਕੋਲੋਰਾਡੋ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ । 2001 ਵਿਚ ਉਹ ਮਿਊਨਿਖ ਵਿਖੇ 10 ਮੀਟਰ ਏਅਰ ਰਾਈਫ਼ਲ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ੀ ਵਿਚ 597/600 ਅੰਕ ਲੈ ਕੇ ਨਵੇਂ ਰਿਕਾਰਡ ਨਾਲ ਜੁਨੀਅਰ ਵਰਲਡ ਚੈਂਪੀਅਨ ਬਣਿਆ । 2002 ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਯੂਰਪੀ ਸਰਕਟ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪਾਂ ਵਿਚੋਂ 7 ਸੋਨੇ ਦੇ, 1 ਕਾਂਸੀ ਦਾ ਤੇ 4 ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਤਮਗੇ ਜਿੱਤੇ । ਕਰਨਲ ਢਿੱਲੋਂ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਡਾ: ਭੱਟਾਚਾਰੀ, ਲਾਜ਼ਕੋ ਸਜੂਜਕ, ਗੈਬਰੀਲਾ ਬੁਲਮੈਨ ਤੇ ਸੰਨੀ ਥਾਮਸ ਉਸਦੇ ਕੋਚ ਰਹੇ ।

ਏਥਨਜ਼ 2004 ਦੀਆਂ ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਪੁਰਾਣਾ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ ਕੋਈ ਮੈਡਲ ਨਾ ਜਿੱਤਿਆ । 2005 ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਏਸ਼ਿਆਈ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਦਾ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਤੇ 2006 ਵਿਚ ਜ਼ਗਰੇਬ ਤੋਂ ਵਰਲਡ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਦਾ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤਿਆ । 2006 ਵਿਚ ਉਸਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਵਿਚ ਦਰਦ ਹੋਣ ਲੱਗਾ, ਪਰੰਤੂ ਇਲਾਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁੜ ਕਾਇਮ ਹੋ ਗਿਆ । ਬੀਜਿੰਗ 2008 ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਉਸਨੇ 10 ਮੀਟਰ ਏਅਰ ਰਾਈਫ਼ਲ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿਚ 700.5 ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਲਾ ਕੇ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੌੜ ਗਈ ।

ਉਸਦੀਆਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਬਦਲੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਉਸਨੂੰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਐਵਾਰਡ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਚੁੱਕੀ ਸੀ, ਪਰੰਤੂ ਉਲੰਪਿਕ ਚੈਂਪੀਅਨ ਬਣਨ ‘ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਇਕ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਇਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ, ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ, ਕਈਆਂ ਹੋਰਨਾਂ ਪਵੇਸ਼ਿਕ ਸਰਕਾਰਾਂ ਤੇ ਸਨਅਤੀ ਘਰਾਣਿਆਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਦੇ ਕੇ ਮਾਲਾ-ਮਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ‘ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਨ’ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ । ਚੇਨੱਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਡੀ-ਲਿਟ ਦੀ ਆਨਰੇਰੀ ਡਿਗਰੀ ਦਿੱਤੀ ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹ ਕਈ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦਾ ਬਰਾਂਡ ਅੰਬੈਸਡਰ ਬਣਿਆ । ਉਹ ‘ਅਭਿਨਵ ਫਿਉਚਰਿਸਟਿਕ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਸੀ-ਈ-ਓ. ਹੈ । ਉਸਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿਚ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ‘ਅਭਿਨਵ ਸਪੋਰਟਸ ਸਟ’ ਬਣਾਇਆ ਹੈ । ਉਸਨੇ ਖੇਡ-ਲੇਖਕ ਰੋਹਿਤ ਬਿਜਨਾਥ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਆਪਣੀ ਸੈ-ਜੀਵਨੀ ‘ਏ ਸ਼ਾਟ ਐਟ ਹਿਸਟਰੀ ਮਾਈ ਓਬਸੈਸਿਵ ਜਰਨੀ ਨੂ ਓਲੰਪਿਕ ਗੋਲਡ’ ਲਿਖੀ । ਉਹ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬੰਦੇ ਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਖੂਬ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ, ਨਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਕਸਰਤ ਤੇ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈਣ ।

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 15 ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 15 ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ

(i) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ :

(i) ਖ਼ੁਦ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਅਤੇ ਬੰਬ-ਬਰੂਦ ਆਦਿ ਕਰਕੇ ਮਨੁੱਖ ਕਿਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਰਿਹਾ ਹੈ :
(ੳ) ਸੜਕਾਂ ਨੂੰ
(ਆ) ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ
(ਈ) ਦਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ।
ਉੱਤਰ :
ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ

(ii) ਇੱਲ ਮਾਸ ਖਾਣ ਲਈ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਕਿੰਨੀ ਦੂਰੀ ਤੱਕ ਅਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਇੱਕ-ਦੋ ਕਿਲੋਮੀਟਰ
(ਅ) ਦੋ-ਤਿੰਨ ਕਿਲੋਮੀਟਰ
(ਈ) ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ।
ਉੱਤਰ :
ਇਕ-ਦੋ ਕਿਲੋਮੀਟਰ

(iii) ਕਿਹੜੇ ਪੰਛੀ ਦੇ ਵਧੇਰੇ ਕਰਕੇ ਲੁਪਤ ਹੋਣ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ ?
(ਉ) ਤਾਂ
(ਅ) ਬਟੇਰਾ
(ਈ) ਇੱਲਾਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਇੱਲਾਂ

(iv) ਅੱਜ ਦੇ ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਲਈ ਕਿਹੜਾ ਜਾਨਵਰ ਅਣਡਿੱਠ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਕਬੂਤਰ
(ਅ) ਚਿੜੀ
(ਈ) ਕਾਂ !
ਉੱਤਰ :
ਚਿੜੀ

(v) ਬਿਜੜੇ ਦੀ ਜਨ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ ?
(ਉ) 50%
(ਅ 75%
(ੲ) 72% ।
ਉੱਤਰ :
75% ।

(ii) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਜੰਗਲਾਂ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਨਾਲ ਕੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਜੀਵ-ਜੰਤੁ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਸ਼ੂ ਮਰਨ ‘ਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਾਦਾਦ ਇਕੱਤਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇੱਲਾਂ ਤੇ ਗਿਰਝਾ ਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਇੱਲਾਂ ਦੇ ਅਲੋਪ ਹੋ ਜਾਣ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਦੱਸੋ !
ਉੱਤਰ :
ਉੱਚੇ ਦਰੱਖ਼ਤਾਂ-ਪਿੱਪਲਾਂ, ਬੋਹੜਾਂ ਆਦਿ ਦਾ ਵੱਢੇ ਜਾਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿਸ ਪੰਛੀ ਦਾ ਆਲ੍ਹਣਾ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਬਿੱਜੜੇ ਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਨੇ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਸ ਪ੍ਰਥਾ ਨੇ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਘਰ ਬਣਾ ਕੇ ਰਹਿਣ ਤੇ ਆਂਡੇ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਪੰਛੀ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ ।

(iii) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਜੰਗਲਾਂ ਤੇ ਪਰਬਤਾਂ ਦੀ ਛੇੜ-ਛਾੜ ਨਾਲ ਕੁਦਰਤ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਜੰਗਲਾਂ ਤੇ ਪਰਬਤਾਂ ਦੀ ਛੇੜ-ਛਾੜ ਨਾਲ ਕੁਦਰਤੀ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ । ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ ਤੇ ਪੌਦੇ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇੱਲਾਂ, ਗਿਰਝਾਂ ਦੇ ਰਹਿਣ-ਸਥਾਨ ਤੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ :
ਇੱਲਾਂ ਤੇ ਗਿਰਝਾਂ ਉੱਚੇ ਬੋਹੜਾਂ ਤੇ ਪਿੱਪਲਾਂ ‘ਤੇ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ । ਉੱਥੇ ਆਲ੍ਹਣਿਆਂ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੋਟੇ ਆਂਡੇ ਪਏ ਹੁੰਦੇ ਸਨ । ਉਹ ਇਕ ਦੋ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉਚਾਈ ‘ਤੇ ਅਸਮਾਨ ਵਿਚ ਚੱਕਰ ਕੱਟਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਮਰੇ ਹੋਏ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਟੋਹ ਰੱਖਦੀਆਂ ਸਨ । ਮਰੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦਾ ਮਾਸ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖ਼ੁਰਾਕ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਕਿਧਰੇ ਨਹੀਂ ਦਿਸਦੀਆਂ ਉੱਚੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਹੋਏ ਮਾਸ ਤੇ ਪਾਣੀ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਬੁਰਾ ਅਸਰ ਪਾਇਆ ਹੈ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕੀਟ-ਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਛਿੜਕਣ ਨਾਲ ਕਿਹੜੇ ਪੰਛੀ ਅਲੋਪ ਹੋਏ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਕੀਟ-ਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਅਸਰ ਲਗਪਗ ਹਰ ਪੰਛੀ ਉੱਤੇ ਪਿਆ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਤੇ ਖ਼ੁਰਾਕ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਚਿੜੀਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਚਿੜੀਆਂ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਛੱਤਾਂ ਵਿਚ ਆਲ੍ਹਣੇ ਬਣਾ ਕੇ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ । ਮਨੁੱਖੀ ਘਰਾਂ ਤੇ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਢਾਲ ਨਹੀਂ ਸਕੀਆਂ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਪੀੜੀ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਆਲ੍ਹਣੇ ਬਣਾ ਕੇ ਆਂਡੇ ਦੇਣ ਤੇ ਬੱਚੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ । ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਾਣ ਦੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਤੇ ਸੁੰਡੀਆਂ ਨੂੰ ਕੀਟ-ਨਾਸ਼ਕਾਂ ਨੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾ ਕੇ ਉਹ ਮਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ । ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਚਿੜੀਆਂ ਅੱਜ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਬੁਝਾਰਤ ਬਣ ਗਈਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਕਿਹੜੇ ਜਾਨਵਰ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਵੱਢਣ ਨਾਲ ਇੱਲਾਂ, ਗਿਰਝਾਂ, ਉੱਲੂ, ਚਮਗਿੱਦੜ, ਚਮਚੜਿੱਕਾਂ ਤੇ ਕਠਫੋੜਾ ਆਦਿ ਪੰਛੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ।

(iv) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1,
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :
ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ, ਮੌਜੂਦ, ਬੁਝਾਰਤ, ਜੰਗਲ, ਦੁਰਲੱਭ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ (ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਅਸਰ ਪਵੇ) – ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਦੇਸ਼ਭਗਤਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ।
2. ਮੌਜੂਦ (ਹਾਜ਼ਰ) – ਸਾਡੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਵਿਅਕਤੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ ।
3. ਬੁਝਾਰਤ (ਬੁੱਝਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ) – ਮੈਂ ਇਹ ਬੁਝਾਰਤ ਨਹੀਂ ਬੁੱਝ ਸਕਦਾ ।
4. ਜੰਗਲ (ਬਨ, ਰੁੱਖਾਂ ਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਨਾਲ ਦੂਰ ਤਕ ਪਸਰੀ ਥਾਂ) – ਸ਼ੇਰ ਜੰਗਲ ਦਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
5. ਦੁਰਲੱਭ (ਜੋ ਸਹਿਜੇ ਕੀਤੇ ਨਾ ਮਿਲੇ) – ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਕੋਈ ਦੁਰਲੱਭ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਹਰ ਥਾਂ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਿਹੜੇ ਲਕੀਰੇ ਸ਼ਬਦ ਨਾਂਵ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਹੜੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ?

(ਉ) ਪੁਰਾਤਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਬਨਸਪਤੀ ਸੰਬੰਧੀ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਾਂ ।
(ਅ) ਮਨ ਦੁਖੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਈ)` ਵੱਡੇ ਰੁੱਖ ਵੀ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਕੱਟ ਦਿੱਤੇ ਹਨ ।
(ਸ) ਚਿੜੀਆਂ ਵੀ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਕੀਟ-ਨਾਸ਼ਿਕ ਖਾਣ ਨਾਲ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ।
(ਹ) ਅੱਜ ਦੇ ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਲਈ ਚਿੜੀ ਬੁਝਾਰਤ ਬਣ ਗਈ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਪੁਰਾਤਨ – ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ , ਬਨਸਪਤੀ – ਨਾਂਵ ।
(ਅ) ਦੁਖੀ – ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ।
(ੲ) ਵੱਡੇ – ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ; ਮਨੁੱਖ-ਨਾਂਵ ।
(ਸ) ਚਿੜੀਆਂ – ਨਾਂਵ : ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ – ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ।
(ਹ) ਚਿੜੀ – ਨਾਂਵ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਠੀਕ ਅੱਗੇ ਠੀਕ (✓) ਤੇ ਗ਼ਲਤ ਅੱਗੇ ਕਾਟੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਓ :
(ਉ) ਜੰਗਲਾਂ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਦਾ ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ।
(ਅ) ਵੱਡੇ ਰੁੱਖ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਕੱਟ ਦਿੱਤੇ ਹਨ ।
() ਫ਼ਸਲਾਂ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਅੱਗ ਨਹੀਂ ਲਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ।
(ਸ) ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਰਚੀ ਸਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦਾ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ ।
(ਹ) ਉਪਜਾਊ ਮਿੱਟੀ ਖੁਰ ਕੇ ਛੋਟੇ ਨਾਲਿਆਂ ਵਲ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਜੰਗਲਾਂ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਦਾ ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ । (✗)
(ਅ) ਵੱਡੇ ਰੁੱਖ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਕੱਟ ਦਿੱਤੇ ਹਨ । (✓)
(ਈ ਫ਼ਸਲਾਂ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ ਅੱਗ ਨਹੀਂ ਲਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ । (✓)
(ਸ) ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਰਚੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦਾ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ ।(✗)
(ਹ) ਉਪਜਾਊ ਮਿੱਟੀ ਖੁਰ ਕੇ ਛੋਟੇ ਨਾਲਿਆਂ ਵਲ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ । (✓)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਮਨੁੱਖ – मनुष्य – Man
ਬੱਚੇ – ……….. – …………….
ਰੁੱਖ – ……….. – …………….
ਘਰ – ……….. – …………….
ਸਹੀ – ……….. – …………….
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਮਨੁੱਖ – मनुष्य – Man
ਬੱਚੇ – बच्चे – Children
ਰੁੱਖ – वृक्ष – Tree
ਘਰ – घर – Home
ਸਹੀ – शुद्ध – Correct

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰੋ :

(ਉ) ਕੋਈ ਵੀ ਇੱਲ ਹੁਣ ਇੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ । (ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ਅ) ਅਸੀਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਕੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝਾ ਸਕਦੇ । (ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ਇ) ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੋਟੇ ਆਂਡੇ ਵੀ ਆਮ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਸਨ । (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ)
(ਸ) ਉੱਲੂ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ । (ਕਿਰਿਆ ਚੁਣੋ)
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਇੱਲ ।
(ਅ) ਅਸੀਂ ।
(ਇ) ਮੋਟੇ ।
(ਸ) ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ।

ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

I. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ।

ਮਨੁੱਖ ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਜੰਗਲ-ਪਰਬਤ ਦਰਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਛੇੜ-ਛਾੜ ਕਰ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਿਵੇਂ-ਤਿਵੇਂ ਕੁਦਰਤੀ ਜੀਵ-ਜੰਤ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਲੋਪ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ । ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਖੁਦ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗੈਸਾਂ, ਬੰਬ-ਬਰੂਦ ਆਦਿ ਵੀ ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ । ਪੁਰਾਤਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਕਈ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ, ਬਨਸਪਤੀ ਬਾਰੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਾਂ, ਪਰ ਇਹ ਸਭ ਇਸ ਸਮੇਂ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਰਹੇ ਤੇ ਲੋਪ ਹੋ ਗਏ ਹਨ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੰਗਲਾਂ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਨਾਲ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਨਸਲਾਂ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ । ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਲਾਂ ਅਤੇ ਗਿਰਝਾਂ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ‘ਤੇ ਬੈਠੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ । ਉਹ ਉੱਚੇ ਪਿੱਪਲਾਂ, ਬੋਹੜਾਂ ਤੇ ਹੋਰ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ਤੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਬਣਾ ਕੇ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੋਟੇ ਆਂਡੇ ਵੀ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਆਮ ਮਿਲਦੇ ਸਨ । ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਪਸ਼ੂ ਮਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਮਾਸ ਖਾਣ ਲਈ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਤੇ ਘੰਟਾ-ਘੰਟਾ ਅਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ, ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਦੋ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਪਰ ਵਲ ਗੋਲ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੀਆਂ ਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਰੁੱਖਾਂ ‘ਤੇ ਆ ਜਾਂਦੀਆਂ । ਹੁਣ ਇੱਕ ਵੀ ਇੱਲ ਆਸ-ਪਾਸ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ । ਮਨ ਦੁਖੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਕੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝਾ ਸਕਦੇ ਕਿ ਇੱਲ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕੋਈ ਵੀ ਇੱਲ ਹੁਣ ਇੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਲੋਪ ਹੋਣ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਵੱਡੇ ਰੁੱਖ ਵੀ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਕੱਟ ਦਿੱਤੇ ਹਨ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਇੱਲਾਂ ਇਸ ਕਰਕੇ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪੰਛੀ ਪੱਚੀ-ਤੀਹ ਮੀਟਰ ਉੱਚੇ ਰੁੱਖਾਂ ‘ਤੇ ਹੀ ਆਲਣੇ ਬਣਾਉਂਦਾ ਸੀ । ਮਨੁੱਖ ਵਲੋਂ ਕੀਟ-ਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਚੋਣ ਵਾਲੇ ਨਸ਼ੇ ਦੇ ਟੀਕੇ ਲਾਉਣ ਕਾਰਨ ਇੱਲਾਂ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਦੀ ਦਰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰਾ ਕਿਸ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ
(ਅ ਜੜ੍ਹ
(ਇ) ਈਦਗਾਹ
(ਸ) ਘਰ ਦਾ ਜਿੰਦਰਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜੰਗਲਾਂ ਪਹਾੜਾਂ ਨਾਲ ਕੌਣ ਛੇੜ-ਛਾੜ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਪਸ਼ੂ
(ਅ) ਪੰਛੀ
(ਈ) ਕੁਦਰਤ
(ਸ) ਮਨੁੱਖ ।
ਉੱਤਰ :
ਮਨੁੱਖ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ ਕੌਣ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਗੈਸਾਂ ਤੇ ਬੰਬ-ਬਰੂਦ
(ਅ) ਹਨੇਰੀਆਂ
(ਈ) ਟੌਰਨੈਡੋ
(ਸ) ਹੜ੍ਹ ।
ਉੱਤਰ :
ਗੈਸਾਂ ਤੇ ਬੰਬ-ਬਰੂਦ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕੀ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਕਿ ਕਈ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਹੁਣ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਲੋਪ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਗੀਤਾ ਗਿਆਨ
(ਅ) ਸ਼ਾਸਤਰ
(ਇ) ਪੁਰਾਤਨ ਗ੍ਰੰਥ
(ਸ) ਹਿਤੋਪਦੇਸ਼ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੁਰਾਤਨ ਗ੍ਰੰਥ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਜੰਗਲਾਂ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਨਾਲ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਨਸਲਾਂ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ ?
(ਉ) ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ
(ਅ) ਤਿਤਲੀਆਂ ਦੀਆਂ
(ਈ) ਭੌਰਿਆਂ ਦੀਆਂ
(ਸ) ਬੰਦਿਆਂ ਦੀਆਂ
ਉੱਤਰ :
ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਇੱਲਾਂ ਤੇ ਗਿਰਝਾਂ ਆਪਣੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਕਿੱਥੇ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ?
(ਉ) ਤੂਤਾਂ ਉੱਤੇ
(ਅ) ਸਫ਼ੈਦਿਆਂ ਉੱਤੇ
(ਇ) ਡੇਕਾਂ ਉੱਤੇ
(ਸ) ਪਿੱਪਲਾਂ ਤੇ ਬੋਹੜਾਂ ਉੱਤੇ ॥
ਉੱਤਰ :
ਪਿੱਪਲਾਂ ਤੇ ਬੋਹੜਾਂ ਉੱਤੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕਿਸੇ ਪਸ਼ੂ ਦੇ ਮਰਨ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਾਸ ਖਾਣ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਜਾਨਵਰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ?
ਜਾਂ
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਿਹੜੇ ਪੰਛੀ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਰੁੱਖਾਂ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ?
(ਉ) ਤੋਤੇ ਤੇ ਕਾਂ
(ਅ) ਕਬੂਤਰ ਤੇ ਘੁੱਗੀਆਂ
(ਈ) ਇੱਲਾਂ ਤੇ ਗਿਰਝਾਂ
(ਸ) ਬਾਜ਼ ਤੇ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਇੱਲਾਂ ਤੇ ਗਿਰਝਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਅੱਜ ਕਿਹੜਾ ਪੰਛੀ ਆਸ-ਪਾਸ ਕਿਧਰੇ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ?
(ੳ) ਇੱਲ
(ਅ) ਕਬੂਤਰ
(ਈ) ਕਾਂ
(ਸ) ਘੁੱਗੀ !
ਉੱਤਰ :
ਇੱਲ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਇੱਲ ਕਿੰਨੇ ਮੀਟਰ ਉੱਚੇ ਦਰਖ਼ਤ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਆਲ੍ਹਣਾ ਪਾਉਂਦੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਦਸ-ਪੰਦਰਾਂ
(ਅ) ਪੰਦਰਾਂ ਵੀਹ
(ਇ) ਵੀਹ-ਪੱਚੀ
(ਸ) ਪੱਚੀ-ਤੀਹ !
ਉੱਤਰ :
ਪੱਚੀ-ਤੀਹ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਨੇ ਇੱਲਾਂ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਨੂੰ ਘਟਾਇਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਫਲਦਾਇਕ
(ਅ) ਪੌਸ਼ਟਿਕ
(ਈ) ਜੀਵਨ-ਰੱਖਿਅਕ
(ਸ) ਕੀਟ-ਨਾਸ਼ਕ ।
ਉੱਤਰ :
ਕੀਟ-ਨਾਸ਼ਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ੇ ਦੇ ਟੀਕੇ ਕਦੋਂ ਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਚਾਰਾ ਪਾਉਣ ਵੇਲੇ ।
(ਅ) ਪਾਣੀ ਪਿਲਾਉਣ ਵੇਲੇ
(ਈ) ਦੁੱਧ ਚੋਣ ਵੇਲੇ ।
(ਸ) ਚਾਰਨ ਵੇਲੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਦੁੱਧ ਚੋਣ ਵੇਲੇ ।

II. ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ ਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ

ਬਦਲਦੇ ਫ਼ਸਲੀ ਚੱਕਰ ਕਾਰਨ ਤੇ ਕੀਟ-ਨਾਸ਼ਕਾਂ ਕਾਰਨ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਵੀ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਲੁਪਤ ਹੋ ਗਏ ਹਨ । ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਨੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੰਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਘਟਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ । ਵਿਗਿਆਨ ਨੇ ਤਰੱਕੀ ਦੀ ਰਾਹ ਤਾਂ ਦੱਸੀ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਬੁਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੀ ਰੋਕ-ਥਾਮ ਲਈ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਸੋਚ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਬਾਕੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਸਹੀ ਕਦਮ ਨਾ ਚੁੱਕੇ, ਤਾਂ ਕੁਦਰਤ ਵੀ ਵੱਡੀ ਆਫ਼ਤ ਬਣ ਕੇ ਇਕ ਦਿਨ ਸਾਨੂੰ ਸਬਕ ਸਿਖਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਜੰਗਲ, ਦਰਖ਼ਤ ਅਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਜੋ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਗੁਣ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ, ਨੂੰ ਵੀ ਮਨੁੱਖ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵਰਖਾ ਸਾਉਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੀ । ਹੁਣ ਬਰਸਾਤ ਦੀ ਵਰਖਾ ਅਗਸਤ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਹੈ ਤੇ ਸਤੰਬਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਲੱਗੀ ਹੈ । ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਰਚੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦਾ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਜੀਵ-ਜੰਤੁ, ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਾ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਧਿਆਨ ਰੱਖਾਂਗੇ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਭਿਆਨਕ ਨਤੀਜਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਅਜੇ ਵੀ ਸਭ ਕੁੱਝ ਠੀਕ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਉਪਰੋਕਤ ਪੈਰਾ ਕਿਹੜੇ ਪਾਠ ਵਿਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ੳ) ਆਓ ਕਸੌਲੀ ਚਲੀਏ
(ਅ) ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ
(ਈ) ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ।
(ਸ) ਈਦਗਾਹ ।
ਉੱਤਰ :
ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੇ ਜੀਵ-ਜੰਤ ਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਬਦਲਦੇ ਫ਼ਸਲੀ ਚੱਕਰ ਅਤੇ ਕੀਟ-ਨਾਸ਼ਕਾਂ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਕੀ ਲੁਪਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਕੀੜੀਆਂ
(ਅ) ਕਾਢੇ
(ਈ) ਗੰਡੋਏ
(ਸ) ਕਈ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਈ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3
ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਬੁਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ?
(ਉ) ਅਗਿਆਨ
(ਅ) ਧਰਮ
(ਈ) ਆਚਰਨ
(ਸ) ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਸੋਚ ।
ਉੱਤਰ :
ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਸੋਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਸਹੀ ਕਦਮ ਨਾ ਚੁੱਕੇ, ਤਾਂ ਇਕ ਦਿਨ ਕੁਦਰਤ ਕੀ ਕਰੇਗੀ ?
(ਉ) ਡਰ ਜਾਏਗੀ।
(ਅ) ਆਫ਼ਤ ਬਣ ਕੇ ਸਬਕ ਸਿਖਾਏਗੀ
(ਈ) ਵਰਦਾਨ ਬਣੇਗੀ।
(ਸ) ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕਰੇਗੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਆਫ਼ਤ ਬਣ ਕੇ ਸਬਕ ਸਿਖਾਏਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮਨੁੱਖ ਕਿਹੜੇ ਰੁੱਖਾਂ ਤੇ ਜੜੀਆਂ-ਬੂਟੀਆਂ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ
(ਅ) ਕੰਡੇਦਾਰ
(ਇ) ਝਾੜੀਦਾਰ
(ਸ) ਗੁਣਕਾਰੀ ॥
ਉੱਤਰ :
ਗੁਣਕਾਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਰਖਾ ਆਮ ਕਰਕੇ ਕਿਹੜੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਹਾੜ੍ਹ
(ਅ) ਸਾਉਣ
(ਈ) ਭਾਦਰੋਂ
(ਸ) ਅੱਸੂ ।
ਉੱਤਰ :
ਸਾਉਣ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੁਣ ਵਰਖਾ ਕਿਹੜੇ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਹੈ ?
(ਉ) ਜੂਨ
(ਅ) ਜੁਲਾਈ
(ਇ) ਅਗਸਤ
(ਸ) ਸਤੰਬਰ !
ਉੱਤਰ :
ਅਗਸਤੋ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਕਿਸ ਨੇ ਰਚਿਆ ਹੈ ?
(ਉ) ਬੰਦੇ ਨੇ
(ਅ) ਕੁਦਰਤ ਨੇ
(ਇ) ਬਿੱਗ-ਬੈਂਗ ਨੇ
(ਸ) ਜਾਦੂਗਰੀ ਨੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਕੁਦਰਤ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ, ਕੁਦਰਤ ਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਾ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਰੱਖਾਂਗੇ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਚੰਗੇ
(ਅ) ਮਨਚਾਹੇ
(ਈ) ਭਿਆਨਕ
(ਸ) ਧੁੰਦਲੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਭਿਆਨਕ ॥

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਪਰਬਤ-ਪਹਾੜ । ਨਸ਼ਟ-ਤਬਾਹ । ਜੀਵ-ਜੰਤ-ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀ ॥ ਬਨਸਪਤੀ-ਰੁੱਖ-ਬੂਟੇ । ਲੋਪ-ਲੁਪਤ ਹੋਣਾ, ਦਿਖਾਈ ਨਾ ਦੇਣਾ । ਖ਼ੁਦ-ਆਪ । ਨਸਲਾਂਜਾਤੀਆਂ । ਕੀਟ-ਨਾਸ਼ਕ-ਕੀੜੇ-ਮਾਰ । ਬੁਝਾਰਤ-ਬੁੱਝਣ ਵਾਲੀ ਬਾਤ । ਪਦਾਰਥ-ਚੀਜ਼ਾਂਵਸਤਾਂ । ਪ੍ਰਜਣਨ-ਬੱਚੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ । ਬਿਜੜਾ-ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਪੰਛੀ ! ਸਰਕੰਡੇ-ਕਾਨੇ । ਰੁਝਾਨ-ਰੁਚੀ, ਦਿਲਚਸਪੀ । ਦੁਰਲੱਭ-ਜੋ ਲੱਭੇ ਨਾ । ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿਣਾ-ਛੱਡ ਕੇ ਚਲੇ ਜਾਣਾ । ਲੁਪਤ-ਛਪਨ, ਅਲੋਪ । ਪ੍ਰਥਾ-ਰਿਵਾਜ 1 ਰੋਕ-ਥਾਮ-ਰੋਕਣ ਦਾ ਕੰਮ । ਆਫ਼ਤਮੁਸੀਬਤ ਤਾਦਾਤ-ਗਿਣਤੀ । ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨਾ-ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਣਾ । ਸ਼ਿਸ਼ਟੀ-ਦੁਨੀਆ । ਭਿਆਨਕਖ਼ਤਰਨਾਕ ।

ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ Summary

ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਮਨੁੱਖ ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਜੰਗਲਾਂ-ਪਰਬਤਾਂ ਨਾਲ ਛੇੜ-ਛਾੜ ਕਰ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਿਉਂ-ਤਿਉਂ ਕੁਦਰਤੀ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਅਲੋਪ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ । ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਤੇ ਬੰਬ-ਬਾਰੂਦ ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ । ਪੁਰਾਤਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਮੌਜੂਦ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ-ਜੰਤੂਆਂ ਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ, ਜੋ ਹੁਣ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਰਹੇ ।

ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਇੱਲਾਂ ਤੇ ਗਿਰਝਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ, ਜੋ ਪਿੱਪਲਾਂ, ਬੋਹੜਾਂ ਆਦਿ ਉੱਚੇ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ਉੱਤੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਬਣਾ ਕੇ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ । ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਪਸ਼ ਮਰਦਾ ਸੀ ਤੇ ਇਹ ਮਾਸ ਖਾਣ ਲਈ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ ਤੇ ਅਕਾਸ਼ ਵਿਚ ਇਕ ਦੋ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਉੱਚੇ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਚੱਕਰ ਕੱਢਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ । ਪਰੰਤੂ ਅੱਜ ਸਾਨੂੰ ਇਕ ਵੀ ਇੱਲ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ । ਇਸ ਦਾ ਇਕ ਕਾਰਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਸੇਰੇ ਲਈ ਆਲ੍ਹਣੇ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਥਾਂ ਉੱਤੇ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ਦਾ ਵੱਢੇ ਜਾਣਾ ਹੈ । ਦੂਜੇ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਕੀਟ-ਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੋਣ ਲਈ ਲਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨਸ਼ੇ ਦੇ ਟੀਕੇ ਹਨ । ਫਲਸਰੂਪ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਤੇ ਖਾਧੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਮਾਸ ਦੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਈ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਲਾਮਤੀ ਲਈ ਜੇਕਰ ਅਜੇ ਵੀ ਸਹੀ ਕਦਮ ਨਾ ਚੁੱਕੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਪੰਛੀ ਸਦਾ ਲਈ ਅਲੋਪ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ।

ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪਾਣੀ ਤੇ ਕੀਟ-ਨਾਸ਼ਕਾਂ ਕਾਰਨ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਾਣ ਦੀਆਂ ਸੁੰਡੀਆਂ ਕਾਰਨ ਚਿੜੀਆਂ ਮਰ ਗਈਆਂ ਹਨ । ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਦੇ ਬਦਲਾਅ ਕਾਰਨ ਚਿੜੀਆਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਪੀੜੀ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਘਰ ਨਾ ਬਣਾ ਸਕੀ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਤੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਕੀ । ਇਹੋ ਹਾਲ ਬਿਜੜੇ ਦਾ ਹੈ । ਤਿਲ, ਬਾਜਰਾ, ਚਰੀ, ਰੌਂਗੀ ਤੇ ਮਸਰਾਂ ਦੀ ਘਟਦੀ ਬਿਜਾਈ, ਜੰਗਲ ਤੇ ਸਰਕੰਡੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਨਾਲ ਇੱਜੜੇ ਦੀ ਜਨ-ਸੰਖਿਆ 75% ਘਟ ਗਈ ਹੈ । ਹੁਣ ਸੜਕਾਂ ਉੱਤੇ ਬਿਜੜਿਆਂ ਦੇ ਸੁੰਦਰ ਘਰ ਕਿਧਰੇ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ । 1999 – 2000 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜ ਕੇ ਖੇਤ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਰੁਝਾਨ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ ਘਰ ਬਣਾ ਕੇ ਆਂਡੇ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਪੰਛੀ ਤਿੱਤਰ, ਬਟੇਰੇ, ਸੱਪ, ਛੋਟੀ ਲੰਮੀ ਚਿੜੀ, ਕਾਲਾ ਤਿੱਤਰ ਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 50% ਘਟ ਗਈ ਹੈ ।

ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਕੁੱਪ ਬੰਣ ਤੇ ਗੋਹੇ ਦੇ ਗਹੀਰੇ ਬਰਗਾੜ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਹੁਣ 10 – 15% ਹੀ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਪੂਛਲ-ਸਿਰੇ ਉੱਤੇ ਘਰ ਬਣਾ ਕੇ ਤੇ ਆਂਡੇ ਦੇ ਕੇ ਬੱਚੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਲਲਾਰਨ ਨਾਂ ਦਾ ਪੰਛੀ ਅੱਜ ਕਿਤੇ ਦਿਸਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰੰਤੂ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਚੋਗਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦੇ ਰਿਹਾ ।

ਜਲ-ਕੁਕੜੀਆਂ, ਕਾਂਵਾਂ, ਸ਼ਾਰਕਾਂ (ਗੁਟਾਰਾਂ, ਤੋਤਿਆਂ, ਕਬੂਤਰਾਂ, ਘੁੱਗੀਆਂ ਤੇ ਬਗਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ । ਵੱਡੇ ਤੇ ਪੁਰਾਣੇ ਖੋੜਾਂ ਵਾਲੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਨਾਲ ਚਾਮਚੜਿਕਾਂ, ਚਮਗਿੱਦੜ, ਉੱਲੂ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸੁੰਦਰ ਪੰਛੀ ਕਠਫੋੜਾ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ।

ਬਦਲਦੇ ਫ਼ਸਲੀ-ਚੱਕਰ ਤੇ ਕੀਟ-ਨਾਸ਼ਕਾਂ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਵੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਏ ਹਨ । ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਣ ਦੇ ਚਲਨ ਨੇ ਰਹਿੰਦੀ ਕਸਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ ਹੈ । ਵਿਗਿਆਨ ਨੇ ਤਰੱਕੀ ਦਾ ਰਾਹ ਤਾਂ ਦੱਸਿਆ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਇਸ ਦੇ ਬੁਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਅਸੀਂ ਸੁਚੇਤ ਨਹੀਂ ਹੋਏ । ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਸਹੀ ਕਦਮ ਨਾ ਚੁੱਕੇ, ਤਾਂ ਇਸਦੇ ਬੁਰੇ ਨਤੀਜੇ ਨਿਕਲਣਗੇ । ਜੰਗਲਾਂ ਤੇ ਦਰੱਖ਼ਤਾਂ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗੁਣਕਾਰੀ ਜੜੀਆਂ-ਬੂਟੀਆਂ ਦਾ ਵੀ ਨਾਸ਼ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਵਰਤਾਰੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵਰਖਾ ਸਾਉਣ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਥਾਂ ਪਛੜ ਕੇ ਅਗਸਤ-ਸਤੰਬਰ ਵਿਚ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਹੈ ।

ਸਾਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਰਚੀ ਸਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ । ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਇਸ ਨਾਲ ਛੇੜ-ਛਾੜ ਜਾਰੀ ਰੱਖਾਂਗੇ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਇਸਦੇ ਭਿਆਨਕ ਨਤੀਜੇ ਭੁਗਤਣੇ ਪੈਣਗੇ । ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਅਜੇ ਵੀ ਸਭ ਕੁੱਝ ਠੀਕ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 14 ਜੜ੍ਹ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 14 ਜੜ੍ਹ

(i) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ :

(i) ਖਾਣੇ ਵਾਲੇ ਡੱਬੇ ਦੇ ਇੱਕ ਖ਼ਾਨੇ ਵਿੱਚ ਕੀ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ?
(ਉ) ਅਮਰੂਦ
(ਅ) ਸੇਬ
(ਈ) ਮਠਿਆਈ
(ਸ) ਜਾਮਣਾਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਜਾਮਣਾਂ

(ii) ਸਕੂਲ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਕਿਸ ਨੇ ਛੱਡਿਆ ?
(ਉ) ਲੋਕਾਂ ਨੇ
(ਅ) ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ
(ਈ) ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੇ
(ਸ) ਮਾਲੀ ਨੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਮਾਲੀ ਨੇ

(iii) ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਜਾਮਣ ਦੇ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਕੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ?
(ੳ) ਭੈਅ
(ਅ) ਹੈਰਾਨੀ
(ਇ) ਅਨੰਦ
(ਸ) ਡਰ ॥
ਉੱਤਰ :
ਅਨੰਦ

(iv) ਜਾਮਣ ਦਾ ਬੂਟਾ ਗੁੰਡ-ਮਰੁੰਡ ਕਿਸ ਨੇ ਕੀਤਾ ?
(ੳ) ਮੱਝ ਨੇ
(ਅ) ਭੇਡ ਨੇ
(ਈ) ਮਾਲੀ ਨੇ
(ਸ) ਬੱਕਰੀ ਨੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਬੱਕਰੀ ਨੇ

(v) ‘‘ਮੈਂ ਹਾਰਾਂਗੀ ਨਹੀਂ ।” ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸ ਨੇ, ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹੇ ?
(ਉ) ਤਣੇ ਨੇ ਜੜ੍ਹ ਨੂੰ
(ਅ ਜੜ੍ਹ ਨੇ ਤਣੇ ਨੂੰ
( ਬੱਕਰੀ ਨੇ ਜੜ੍ਹ ਨੂੰ
(ਸ) ਜੜ੍ਹ ਨੇ ਬੱਕਰੀ ਨੂੰ ।
ਉੱਤਰ :
ਜੜ ਨੇ ਤਣੇ

(ii) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਭੋਲੂ ਨੇ ਖਾਣੇ ਵਾਲੇ ਡੱਬੇ ਵਿੱਚ ਕੀ ਦੇਖਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਕੁੱਝ ਜਾਮਣਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਭੋਲੂ ਨੇ ਸਕੂਲ ਦੀ ਕੰਧ ਕੋਲ ਕੀ ਸੁੱਟਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਾਮਣ ਦੀ ਗਿਟਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਡਾਰ ਦੇਖ ਕੇ ਜਾਮਣ ਦੇ ਬੂਟੇ ਨੇ ਕੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਿ ਕਿਸੇ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਜਕੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜਾਮਣ ਦੇ ਬੂਟੇ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਕਿਉਂ ਵਧਣ ਲੱਗੀ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਿਉਂਕਿ ਘਾਹ ਚਰਦੀ ਬੱਕਰੀ ਉਸਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਆ ਰਹੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਜੜ੍ਹ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਟਾ ਝੂਮਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਿ ਇਕ ਦਿਨ ਉਹ ਉਸਦੀ ਬਦੌਲਤ ਜ਼ਰੂਰ ਰੁੱਖ ਬਣੇਗਾ ।

(iii) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਜਾਮਣ ਦਾ ਬੂਟਾ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਉੱਡ ਸਕਦਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਕਿਉਂਕਿ ਜੜ੍ਹ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਧਰਤੀ ਵਿਚ ਘੁੱਟ ਕੇ ਜਕੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜਾਮਣ ਦੇ ਬੂਟੇ ਨੇ ਬੱਕਰੀ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਾਮਣ ਦੇ ਬੂਟੇ ਨੇ ਬੱਕਰੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਨਾ ਖਾਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਜੇ ਉਹ ਬਹੁਤ ਛੋਟਾ ਹੈ । ਫਿਰ ਜਦੋਂ ਬੱਕਰੀ ਉਸਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਬਜ਼ਿਦ ਰਹੀ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਵੱਡਾ ਹੋ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਮਿੱਠੇ ਫਲ ਖਾਣ ਲਈ ਦਿਆ ਕਰੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬੱਕਰੀ ਨੇ ਜਾਮਣ ਦੇ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਕੀ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਬੱਕਰੀ ਨੇ ਜਾਮਣ ਦੇ ਬੂਟੇ ਦਾ ਤਰਲਾ ਨਾ ਮੰਨਿਆ ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਉਸ ਵਰਗੇ ਬੂਟਿਆਂ ਦੇ ਕੋਮਲ ਪੱਤੇ ਬਹੁਤ ਸੁਆਦ ਲਗਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਗਲਤੀ ਕਾਰਨ ਕੀ ਵਾਪਰਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਗਲਤੀ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬਹੁਤ ਥੱਲੇ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿਹੜਾ ਬੂਟਾ ਇੱਕ ਦਿਨ ਬਿਰਖ ਬਣਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਿਸਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਧਰਤੀ ਵਿਚ ਡੂੰਘੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਣ ।

(iv) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :
ਮੁੱਠੀ, ਇਧਰ-ਉਧਰ, ਕਰੂੰਬਲਾਂ, ਬੱਦਲਵਾਈ, ਹੰਕਾਰ, ਹਿੰਮਤ, ਗੁੰਡ-ਮਰੁੰਡ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਮੁੱਠੀ (ਮੀਟਿਆ ਹੱਥ) – ਇਸ ਕੰਜੂਸ ਨੇ ਤਾਂ ਕਦੀ ਕਿਸੇ ਮੰਗਤੇ ਨੂੰ ਮੁੱਠੀ ਭਰ ਆਟਾ ਹੀ ਦਿੱਤਾ ।
2. ਇਧਰ-ਉਧਰ (ਇਸ ਪਾਸੇ, ਉਸ ਪਾਸੇ) – ਪੰਛੀ ਅਸਮਾਨ ਵਿਚ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਉੱਡ ਰਹੇ ਸਨ ।
3. ਕਰੂੰਬਲਾਂ (ਫੁੱਟ ਰਹੇ ਪੱਤੇ) – ਨਿੱਘੀ ਰੁੱਤ ਆਉਣ ਨਾਲ ਰੁੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਕਰੂੰਬਲਾਂ ਨਿਕਲਣ ਲੱਗੀਆਂ ।
4. ਬੱਦਲਵਾਈ (ਘੁਮੰਡ) – ਅੱਜ ਸਵੇਰ ਦੀ ਬਦਲਵਾਈ ਹੋਈ ਹੈ । ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਮੀਂਹ ਪਵੇ !
5. ਹੰਕਾਰ (ਘਮੰਡ) – ‘ਹੰਕਾਰ ਡਿਗੇ ਸਿਰ ਭਾਰ ।
6. ਹਿੰਮਤ (ਉੱਦਮ) – ਹਿੰਮਤ ਨਾ ਹਾਰੋ ।
7. ਗੁੰਡ-ਮਰੁੰਡ (ਪੱਤਿਆਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਰੁੱਖ) – ਪੱਤਝੜ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਪੱਤੇ ਝੜਨ ਨਾਲ ਰੁੱਖ ਗੁੰਡ-ਮਰੁੰਡ ਹੋ ਗਏ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਛੁੱਟੀ – अवकाश – Holiday
ਆਖ਼ਰੀ – …………… – …………..
ਬੂਟਾ – …………… – …………..
ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ – …………… – …………..
ਡਾਰ – …………… – …………..
ਮੀਂਹ – …………… – …………..
ਹੰਕਾਰ – …………… – …………..
ਟੀਸੀ – …………… – …………..
ਧਰਤੀ – …………… – …………..
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਛੁੱਟੀ – अवकाश – Holiday
ਆਖ਼ਰੀ – अंतिम – Last
ਬੂਟਾ – पौधा – Plant
ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ – धीरे-धीरे – Gradually
ਡਾਰ – झुण्ड – Flock
ਮੀਂਹ – बारिश – Rain
ਹੰਕਾਰ – अहंकार – Egotism
ਟੀਸੀ – शिखर – Top
ਧਰਤੀ – धरती – Earth.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਕੰਦ, ਆਸਮਾਨ, ਖੰਬ, ਪੰਸ਼ੀ, ਡੂੰਗੀ, ਹਿਲ-ਜੁਲ, ਚਾਰ-ਵਾਰੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਅਸ਼ੁੱਧ – ਸ਼ੁੱਧ
ਕੰਦ – ਕੱਦ
ਆਸਮਾਨ – ਅਸਮਾਨ
ਅੰਬ – ਖੰਭ
ਪੰਸ਼ੀ – ਪੰਛੀ
ਡੂੰਗੀ- ਡੂੰਘੀ
ਹਿਲਜੁਲ – ਹਿੱਲ-ਜੁੱਲ
ਚਾਰ-ਵਾਰੀ
ਚਾਰ-ਦੀਵਾਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਇਕ ਦਿਨ ਮੀਂਹ ਦੀਆਂ ਕੁੱਝ ਬੂੰਦਾਂ ਡਿਗੀਆਂ ।
ਉੱਤਰ :
…………………………………….
…………………………………….

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰੋ :

(ਉ) ਬੱਕਰੀ ਚਰਦੀ-ਚਰਦੀ ਬੂਟੇ ਕੋਲ ਆ ਗਈ । (ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ਅ) “ਇਹ ਤਾਂ ਲਗਦੈ, ਮੈਨੂੰ ਖਾ ਜਾਏਗੀ ।” (ਪੜਨਾਂਵ ਚੁਣੋ)
(ਈ) ਠੰਢੀ ਹਵਾ ਰੁਮਕਣ ਲੱਗੀ । (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਚੁਣੋ)
(ਸ) ਮੈਨੂੰ ਨਾ ਖਾਹ । (ਕਿਰਿਆ ਚੁਣੋ)
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਬੱਕਰੀ, ਬੂਟੇ ॥
(ਅ) ਇਹ, ਮੈਨੂੰ ।
(ਈ) ਠੰਢੀ ।
(ਸ) ਖਾਹ ।

ਪੈਰਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

I. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ ਤੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ

ਭੋਲੂ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ । ਉਹ ਇਸ ਸਾਲ ਦੂਜੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਇਕ ਦਿਨ ਉਸ ਨੇ ਅੱਧੀ ਛੁੱਟੀ ਵੇਲੇ ਆਪਣੇ ਖਾਣੇ ਵਾਲਾ ਡੱਬਾ ਖੋਲਿਆ । ਉਸ ਦੇ ਇੱਕ ਖ਼ਾਨੇ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮੰਮੀ ਨੇ ਕੁੱਝ ਜਾਮਣਾਂ ਵੀ ਪਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ । ਰੋਟੀ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭੋਲੁ ਨੇ ਜਾਮਣਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਠੀ ਵਿਚ ਚੁੱਕਿਆ । ਫਿਰ ਉਹ ਬਾਹਰ ਮੈਦਾਨ ਵਲ ਟਹਿਲਣ ਲਈ ਤੁਰ ਪਿਆ । ਉਸ ਦਾ ਦੋਸਤ ਮਨੀ ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਸੀ । ਉਸ ਨੇ ਮਨੀ ਨੂੰ ਵੀ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਜਾਮਣਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ । ਦੋਹਾਂ ਨੇ ਜਾਮਣਾਂ ਖਾ ਲਈਆਂ, ਪਰ ਆਖ਼ਰੀ ਜਾਮਣ ਦੀ ਗਿਟਕ ਭੋਲੂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਗੇੜੇ ਦੇ ਰਹੀ ਸੀ । ਜਾਮਣ ਦੀ ਗਿਟਕ ਦਾ ਸਾਹ ਘੁਟਣ ਲੱਗਿਆ । ਉਹ ਮਨ ਹੀ ਮਨ ਭੋਲੂ ਨੂੰ ਬੋਲੀ, “ਹੁਣ ਤਾਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਕੇ ਸੁੱਟ ਦੇ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਖਾਏਂਗਾ ?” ਭੋਲੂ ਨੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦੀ ਕੰਧ ਕੋਲ ਮੂੰਹੋਂ ਗਿਟਕ ਕੱਢ ਕੇ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੀ । ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਪੈਰ ਨਾਲ ਉਸ ਉੱਪਰ ਮਿੱਟੀ ਪਾ ਕੇ ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਦੱਬ ਵੀ ਦਿੱਤੀ । ਕੁੱਝ ਹੀ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਉੱਥੇ ਗਿਟਕ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬੂਟਾ ਉੱਗ ਆਇਆ । ਇੱਕ ਦਿਨ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮਾਲੀ ਨੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਛੱਡਿਆ । ਜਾਮਣ ਦੇ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਵੀ ਪਾਣੀ ਮਿਲ ਗਿਆ । ਉਹਦੇ ਚਿਹਰੇ ‘ਤੇ ਰੌਣਕ ਆ ਗਈ । ਜਾਮਣ ਦਾ ਬੂਟਾ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਵੱਡਾ ਹੋਣ ਲੱਗਿਆ । ਉਸ ਦੇ ਪੱਤੇ ਪੁੰਗਰਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਸਨ । ਇਉਂ ਲਗਦਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਉਸ ਦੇ ਖੰਭ ਉੱਗ ਆਏ ਹੋਣ ।ਉਹਦਾ ਦਿਲ ਕਰਦਾ ਕਿ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਉੱਡਦੇ ਪੰਛੀਆਂ ਵਾਂਗ ਉਹ ਵੀ ਆਪਣੇ ਖੰਭਾਂ ਨਾਲ ਉੱਡਣ ਲੱਗ ਪਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇਹ ਪੈਰਾ ਕਿਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਹੈ ?
(ਉ) ਜੜ੍ਹ
(ਅ) ਗਿੱਦੜ-ਸਿੰਥੀ
(ਈ) ਈਦ-ਗਾਹ
(ਸ) ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ ।
ਉੱਤਰ :
ਜੜ੍ਹ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਭੋਲੂ ਕਿਹੜੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ ?
(ੳ) ਪਹਿਲੀ
(ਅ) ਦੂਜੀ
(ੲ) ਤੀਜੀ
(ਸ) ਚੌਥੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਦੂਜੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਭੋਲੂ ਦੀ ਮੰਮੀ ਨੇ ਉਸਦੇ ਰੋਟੀ ਦੇ ਡੱਬੇ ਵਿਚ ਕੀ ਪਾਇਆ ਸੀ ?
(ਉ) ਕੁੱਝ ਅਖ਼ਰੋਟ
(ਅ) ਇਕ ਅਮਰੂਦ
(ੲ) ਕੁੱਝ ਬੇਰ
(ਸ) ਕੁੱਝ ਜਾਮਣਾਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਕੁੱਝ ਜਾਮਣਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜਾਮਣਾਂ ਖਾਣ ਸਮੇਂ ਭੋਲੂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੌਣ ਸੀ ?
(ਉ) ਸਨੀ
(ਅ) ਮਨੀ
(ੲ) ਹਰੀ
(ਸ) ਗਨੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਮਨੀ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਭੋਲੂ ਨੇ ਮਨੀ ਨੂੰ ਕਿੰਨੀਆਂ ਜਾਮਣਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ?
(ਉ) ਤਿੰਨ-ਚਾਰ
(ਅ) ਦੋ-ਤਿੰਨ
(ੲ) ਚਾਰ-ਪੰਜ
(ਸ) ਪੰਜ-ਛੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਕਿਸ ਨੇ ਭੋਲੂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਮੂੰਹ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢ ਕੇ ਬਾਹਰ ਸੁੱਟ ਦੇਵੇ ?
(ਉ) ਅੰਬ ਨੇ
(ਅ) ਜਾਮਣ ਨੇ
(ਈ) ਬੇਰ ਨੇ
(ਸ) ਗਿਟਕ ਨੇ ।
ਉੱਤਰ :
ਗਿਟਕ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕੁੱਝ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਗਿਟਕ ਵਿਚੋਂ ਕੀ ਉੱਗ ਪਿਆ ?
(ਉ) ਬੂਟਾ
(ਅ) ਘਾਹ
(ੲ) ਬਾਜਰਾ
(ਸ) ਕਮਾਦ ॥
ਉੱਤਰ :
ਬੂਟਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਕਿਸ ਨੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਛੱਡਿਆ ?
(ਉ) ਮਨੀ ਨੇ
(ਅ) ਹਨੀ ਨੇ
(ੲ) ਭੋਲੂ ਨੇ
(ਸ) ਮਾਲੀ ਨੇ !
ਉੱਤਰ :
ਮਾਲੀ ਨੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੱਤੇ ਕੀ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ?
(ਉ) ਕਾਰ
(ਆ) ਖੰਭ
(ੲ) ਸਜਾਵਟ
(ਸ) ਜ਼ਿੰਦਗੀ ।
ਉੱਤਰ :
‘ਖੰਭ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਅਸਮਾਨ ਵਿਚ ਉੱਡਦੇ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਪੌਦੇ ਦਾ ਮਨ ਕੀ ਕਰਨ ਨੂੰ ਕਰਦਾ ਸੀ ?
(ੳ) ਉੱਡਣ ਨੂੰ
(ਅ) ਹੱਸਣ ਨੂੰ
(ੲ) ਦੌੜਨ ਨੂੰ
(ਸ) ਰੋਣ ਨੂੰ ।
ਉੱਤਰ :
ਉੱਡਣ ਨੂੰ ।

II. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਉੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ

ਜੜ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਦੁੱਖ ਹੋਇਆ ਕਿ ਬੱਕਰੀ ਉਸ ਦੇ ਵਧ-ਫੁੱਲ ਰਹੇ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਖਾ ਗਈ ਸੀ । ਭਾਵੇਂ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਗ਼ਲਤੀ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬਹੁਤ ਹੇਠਾਂ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਪਰ ਜਾਮਣ ਦੇ ਬੂਟੇ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਵੀ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀ ਸੀ ਹਾਰ ਰਹੀ । ਉਹ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੀ ਥੋੜੀ ਬਹੁਤੀ ਨਮੀ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੂੰਦ-ਬੂੰਦ ਇਕੱਠੀ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣੇ ਤਣੇ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦਾ ਰੱਖ ਰਹੀ ਸੀ । ਇੱਕ ਦਿਨ ਮੀਂਹ ਦੀਆਂ ਕੁੱਝ ਬੂੰਦਾਂ ਡਿਗੀਆਂ । ਜਾਮਣ ਦੇ ਗੁੰਡ-ਮਰੁੰਡ ਤਣੇ ਵਿੱਚ ਜਿਵੇਂ ਸਾਹ ਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ । ਉਸ ਵਿੱਚ ਹਿਲ-ਜੁਲ ਹੋਣ ਲੱਗੀ । ਇੱਕ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਤਣੇ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿੱਕੀਆਂ-ਨਿੱਕੀਆਂ ਕਰੂੰਬਲਾਂ ਫੁੱਟ ਪਈਆਂ । ਇਹ ਕਰੂੰਬਲਾਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਸਨ । ਉਸ ਨੇ ਅੰਗੜਾਈ ਲਈ । ਜਾਮਣ ਦਾ ਤਣਾ ਫਿਰ ਰਾਜ਼ੀ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਿਆ । ਜੜ ਖ਼ੁਸ਼ ਸੀ । ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਸ ਨੇ ਤਣੇ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਸੁਣਿਆ, “ਮਾਂ, ਮੈਂ ਤਾ ਜਿਉਂਣ ਦੀ ਆਸ ਹੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਮੇਰੇ ਪੱਤੇ ਤੇ ਲਗਰਾਂ ਫਿਰ ਪੁੰਗਰਨਗੀਆਂ । ਮੈਂ ਹਾਰਾਂਗੀ ਨਹੀਂ ।” “ਜੇ ਕਿਸੇ ਬੂਟੇ ਦੀਆਂ ਜੜਾਂ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਉਹ ਜ਼ਰੂਰ ਇੱਕ ਨਾ ਇੱਕ ਬਿਰਖ । ਬਣਦਾ ਹੈ ।” “ਹਾਂ ਮਾਂ, ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਬਦੌਲਤ ਇੱਕ ਦਿਨ ਜ਼ਰੂਰ ਰੁੱਖ ਬਣਾਂਗਾ ” ਇਹ ਆਖ ਕੇ ਜਾਮਣ ਦਾ ਬੂਟਾ ਫਿਰ ਝੂਮਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੌਣ ਵਧ-ਫੁੱਲ ਰਹੇ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਖਾ ਗਈ ਸੀ ?
(ੳ) ਮੱਝ
(ਅ) ਗਾਂ
(ੲ) ਬੱਕਰੀ
(ਸ) ਭੇਡ ।
ਉੱਤਰ :
ਬੱਕਰੀ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਸ ਦੀ ਗਲਤੀ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬਹੁਤ ਹੇਠਾਂ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਮਨੁੱਖ ਦੀ ।
(ਅ) ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਦੀ
(ਈ) ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ
(ਸ) ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਮਨੁੱਖ ਦੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਜਾਮਣ ਦੇ ਬੂਟੇ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਊ ਰਹੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਧੱਕੇ ਨਾਲ
(ਅ) ਹਿੰਮਤ ਨਾਲ
(ਈ) ਚਿੰਤਾ ਵਿਚ
(ਸ) ਦੁੱਖ ਵਿੱਚ ।
ਉੱਤਰ :
ਹਿੰਮਤ ਨਾਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਜੜ੍ਹ ਤਣੇ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੂੰਦ-ਬੂੰਦ ਕਿੱਥੋਂ ਦੇ ਰਹੀ ਸੀ ?
(ਉ) ਹਵਾ ਵਿੱਚੋਂ
(ਅ) ਮੀਂਹ ਵਿੱਚੋਂ
(ਈ) ਧਰਤੀ ਵਿੱਚੋਂ
(ਸ) ਤੇਲ ਵਿੱਚੋਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਧਰਤੀ ਵਿੱਚੋਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਇਕ ਦਿਨ ਜਾਮਣ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਕਿੱਥੋਂ ਮਿਲਿਆ ?
(ੳ) ਮੀਂਹ ਤੋਂ
(ਅ) ਹਵਾ ਤੋਂ
(ਈ) ਤੇਲ ਤੋਂ
(ਸ) ਬੰਦੇ ਤੋਂ ।
ਉੱਤਰ :
ਮੀਂਹ ਤੋਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਜਾਮਣ ਦਾ ਤਣਾ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਗੁੰਡ-ਮੁੰਡ
(ਅ) ਸੁੱਕਾ ਹੋਇਆ
(ਈ) ਵੱਡਾ ਸਾਰਾ
(ਸ) ਲੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ।
ਉੱਤਰ :
ਗੁੰਡ-ਮੁੰਡ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਮੀਂਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਮਿਲਣ ਮਗਰੋਂ ਤਣੇ ਵਿਚੋਂ ਕੀ ਨਿਕਲਿਆ ?
(ਉ) ਕਰੂੰਬਲਾਂ
(ਆ) ਰਸ
(ਈ) ਦੁੱਧ
(ਸ) ਗੂੰਦ ।
ਉੱਤਰ :
ਕਰੂੰਬਲਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਤਣਾ ਜੜ੍ਹ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿ ਕੇ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਧੀ
(ਅ) ਭੈਣ
(ਈ) ਮਾਂ ।
(ਸ) ਦਾਦੀ ।
ਉੱਤਰ :
ਮਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਜਿਹੜੇ ਬੂਟੇ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਧਰਤੀ ਵਿਚ ਡੂੰਘੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਣ, ਉਹ ਇਕ ਨਾ ਇਕ ਦਿਨ ਕੀ ਬਣਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਬਿਰਖ
(ਅ) ਬੋਹੜ
(ਈ) ਪਿੱਪਲ
(ਸ) ਸਫ਼ੈਦਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਬਿਰਖ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਜਾਮਣ ਦੇ ਬੂਟੇ ਨੇ ਕਿਸ ਦੀ ਬਦੌਲਤ ਇਕ ਦਿਨ ਰੁੱਖ ਬਣ ਜਾਣਾ ਸੀ ?
(ਉ) ਜੜ੍ਹ
(ਅ) ਪੱਤੇ
(ਈ) ਟਾਹਣ
(ਸ) ਹਵਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਜੜ੍ਹ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :

ਜ਼ਿੰਦਾ-ਜਿਉਂਦਾ । ਪਲਾਂ-ਛਿਣਾਂ ਵਿਚ-ਬਹੁਤ ਥੋੜੇ ਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ । ਬੱਦਲਵਾਈ-ਬੱਦਲ ਛਾਏ ਹੋਣਾ ਰੁਮਕਣਾ-ਹਵਾ ਦਾ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਚੱਲਣਾ । ਸੁੰਗੜਨਾਇਕੱਠਾ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ । ਹੰਕਾਰ-ਆਕੜ ! ਪਿੱਦੀ-ਇਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਪੰਛੀ । ਸ਼ੋਰਬਾ-ਸ਼ਬਜ਼ੀ ਜਾਂ ਮੀਟ ਦੀ ਤਰੀ । ਨਮੀ-ਸਿੱਲ । ਗੁੰਡ-ਮੁੰਡ-ਬਿਨਾਂ ਪੱਤਿਆਂ ਤੋਂ ! ਤਣਾ-ਰੁੱਖ ਦਾ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਉੱਪਰਲਾ, ਪਰੰਤੁ ਟਾਹਣਿਆਂ ਤੋਂ ਹੇਠਲਾ ਮੋਟਾ ਹਿੱਸਾ । ਲਗਰਾਂ-ਟਹਿਣੀਆਂ । ਬਿਰਖਰੁੱਖ ।

ਜੜ੍ਹ Summary

ਜੜ੍ਹ ਪਾਠ ਦਾ ਸਾਰ

ਭੋਲੂ ਦੂਜੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ । ਇਕ ਦਿਨ ਅੱਧੀ ਛੁੱਟੀ ਵੇਲੇ ਉਸਦੇ ਖਾਣੇ ਵਾਲੇ ਡੱਬੇ ਵਿਚੋਂ ਕੁੱਝ ਜਾਮਣਾਂ ਨਿਕਲੀਆਂ, ਜੋ ਉਸਦੀ ਮੰਮੀ ਨੇ ਉਸ ਵਿਚ ਰੱਖੀਆਂ ਸਨ । ਉਸਨੇ ਉਹ ਜਾਮਣਾਂ ਬਾਹਰ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਮਨੀ ਨਾਲ ਖਾਧੀਆਂ !

ਜਾਮਣਾਂ ਖਾਣ ਮਗਰੋਂ ਉਹ ਇਕ ਗਿਟਕ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਚਬੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਗਿਟਕ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਬਾਹਰ ਸੁੱਟ ਦੇਵੇ । ਭੋਲੂ ਨੇ ਗਿਟਕ ਕੰਧ ਦੇ ਕੋਲ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਪੈਰ ਨਾਲ ਉਸ ਉੱਤੇ ਮਿੱਟੀ ਪਾ ਦਿੱਤੀ । ਕੁੱਝ ਦਿਨਾਂ ਮਗਰੋਂ ਹੀ ਗਿਟਕ ਵਿਚੋਂ ਬੂਟਾ ਉੱਗ ਪਿਆ ਤੇ ਮਾਲੀ ਦੁਆਰਾ ਪਾਣੀ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਤੇ ਉਹ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਵੱਡਾ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਿਆ । ਉਸਦੇ ਪੱਤੇ ਨਿਕਲਣ ਲੱਗੇ ਤੇ ਉਸ (ਬੁਟੇ) ਨੂੰ ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ, ਜਿਵੇਂ ਉਸਦੇ ਖੰਭ ਨਿਕਲ ਆਏ ਹੋਣ ।

ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਅਸਮਾਨ ਵਿਚ ਉੱਡਦੇ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸਦਾ ਦਿਲ ਵੀ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਅਸਮਾਨ ਵਿਚ ਉੱਡੇ, ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਧਰਤੀ ਹੇਠਾਂ ਜਕੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਜਕੜਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਉਹ ਕੌਣ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸਦੀ ਜੜ ਹੈ । ਜੋ ਧਰਤੀ ਵਿਚੋਂ ਉਸਨੂੰ ਪਾਣੀ ਲੈ ਕੇ ਦਿੰਦੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਉਹ ਧਰਤੀ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਉਹ ਥੋੜੇ ਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਹੀ ਸੁੱਕ ਜਾਵੇਗਾ । ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਜਾਮਣ ਦਾ ਬੂਟਾ ਡਰ ਗਿਆ ਤੇ ਉਸਨੇ ਪੰਛੀ ਬਣਨ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ।

ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਛੁੱਟੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ ! ਇੱਕ ਦਿਨ ਮੀਂਹ ਪਿਆ ਤੇ ਜਾਮਣ ਦਾ ਬੂਟਾ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਇਆ । ਸਕੂਲ ਦੀ ਟੁੱਟੀ ਹੋਈ ਚਾਰ-ਦੀਵਾਰੀ ਵਿਚੋਂ ਬੱਕਰੀਆਂ ਵਾਲੇ ਮੰਗਲ ਦੀ ਇਕ ਬੱਕਰੀ ਅੰਦਰ ਆ ਕੇ ਘਾਹ ਚਰਨ ਲੱਗੀ ਤੇ ਉਹ ਜਾਮਣ ਦੇ ਬੂਟੇ ਵਲ ਵਧਣ ਲੱਗੀ । ਉਹ ਜਦੋਂ ਉਸਦੇ ਕੋਮਲ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਮਾਰਨ ਲੱਗੀ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਨਾ ਖਾਵੇ, ਅਜੇ ਉਹ ਬਹੁਤ ਛੋਟਾ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਬੱਕਰੀ ਨੇ ਆਕੜ ਨਾਲ ਉਸਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਉਸ ਵਰਗੇ ਬੂਟਿਆਂ ਦੇ ਕੋਮਲ ਪੱਤੇ ਬਹੁਤ ਸੁਆਦ ਲਗਦੇ ਹਨ । ਜਾਮਣ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਵੱਡਾ ਹੋ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਮਿੱਠੇ ਫਲ ਖਾਣ ਲਈ ਦਿਆ ਕਰੇਗਾ, ਪਰੰਤੂ ਬੱਕਰੀ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਨਾ ਮੰਨੀ ਅਤੇ ਉਹ ਉਸਦੀ ਟੀਸੀ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਪੱਤੇ ਖਾ ਗਈ, ਪਰੰਤੂ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚੋਂ ਨਾ ਖਿੱਚ ਸਕੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਜੜ੍ਹ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਕੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ।

ਹੁਣ ਜਾਮਣ ਦੇ ਬੂਟੇ ਦਾ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਤਣਾ ਹੀ ਦਿਸ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਜੜ੍ਹ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਬਹੁਤ ਦੁੱਖ ਹੋਇਆ । ਬੇਸ਼ਕ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਗ਼ਲਤੀ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ ਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬਹੁਤ ਹੇਠਾਂ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਸੀ, ਪਰੰਤੁ ਜਾਮਣ ਦੇ ਬੂਟੇ ਦੀ ਜੜ ਵੀ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹਾਰ ਰਹੀ । ਉਹ ਧਰਤੀ ਦੀ, ਥੋੜੀ-ਬਹੁਤੀ ਨਮੀ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੂੰਦ-ਬੂੰਦ ਇਕੱਠੀ ਕਰ ਕੇ ਤਣੇ ਨੂੰ ਜਿਊਂਦਾ ਰੱਖ ਰਹੀ ਸੀ । ਇਕ ਦਿਨ ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਨਾਲ ਗੁੰਡ-ਮਰੁੰਡ ਤਣੇ ਨੂੰ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਹ ਆ ਗਿਆ । ਉਸ ਵਿਚੋਂ ਨਿੱਕੀਆਂ-ਨਿੱਕੀਆਂ ਕਰੂੰਬਲਾਂ ਫੁੱਟ ਪਈਆਂ ਤੇ ਉਹ ਫਿਰ ਰਾਜ਼ੀ ਹੋ ਗਿਆ ।

ਜੜ੍ਹ ਖੁਸ਼ ਸੀ । ਉਹ ਕਹਿ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਹੁਣ ਉਹ ਹਰੇਗੀ ਨਹੀਂ । ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਬੂਟੇ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਧਰਤੀ ਵਿਚ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਉਹ ਇਕ ਦਿਨ ਜ਼ਰੂਰ ਬਿਰਖ਼ ਬਣਦਾ ਹੈ । ਬੂਟਾ ਉਸਨੂੰ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਕ ਦਿਨ ਉਹ ਜ਼ਰੂਰ ਰੁੱਖ ਬਣੇਗਾ । ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਉਹ ਝੂਮਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ।

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Chapter 22 ਅਸੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Punjabi Chapter 22 ਅਸੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ

(i) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣ ਕੇ ਲਿਖੋ :

(i) ਸਾਡਾ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਿਵਸ ਕਿਹੜੇ ਦਿਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਛੱਬੀ ਜਨਵਰੀ
(ਅ) ਦੋ ਅਕਤੂਬਰ
(ਈ) ਪੰਦਰਾਂ ਅਗਸਤ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੰਦਰਾਂ ਅਗਸਤ

(ii) ਛੱਬੀ ਜਨਵਰੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਦਿਨ ਕਹਾਉਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ
(ਅ) ਸਵਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ
(ਈ) ਬਲੀਦਾਨ ਦਿਵਸ ।
ਉੱਤਰ :
ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ

(iii) ਚੌਦਾਂ ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
(ੳ) ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦਾ
(ਅ) ਚਾਚਾ ਨਹਿਰੂ ਜੀ ਦਾ ।
(ਈ) ਡਾ: ਰਾਧਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਜੀ ਦਾ ।
ਉੱਤਰ :
ਚਾਚਾ ਨਹਿਰੂ ਦਾ

(iv) ਅਧਿਆਪਕ-ਦਿਨ ਕਿਸ ਦਿਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਚੌਦਾਂ ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ।
(ਅ) ਅਠਾਈ ਫ਼ਰਵਰੀ ਨੂੰ
(ਈ) ਪੰਜ ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ !
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜ ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ

(v) 5 ਜੂਨ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਵਿਗਿਆਨ-ਦਿਵਸ
(ਅ) ਵਿਸ਼ਵ-ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਿਵਸ
(ਈ) ਮਹਿਲਾ-ਦਿਵਸ !
ਉੱਤਰ :
ਵਿਸ਼ਵ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਿਵਸ

(ii) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮਾਂ-ਦਿਵਸ ਕਿਸ ਮਹੀਨੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਈ ਵਿਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਅਧਿਆਪਕ-ਦਿਵਸ ਕਿਸ ਮਹਾਨ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਦਿਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਡਾ: ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ-ਦਿਵਸ ਕਿਸ ਮਿਤੀ ਨੂੰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
28 ਫ਼ਰਵਰੀ ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮਹਿਲਾ-ਦਿਵਸ ਕਿਸ ਮਿਤੀ ਨੂੰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
8 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ ਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ।

(iii) ਸੰਖੇਪ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅਸੀਂ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਖ਼ਾਸ ਦਿਨ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ :
ਅਸੀਂ ਦੋ ਖ਼ਾਸ ਦਿਨ-15 ਅਗਸਤ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਤੇ 26 ਜਨਵਰੀ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ- ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਚਾਚਾ ਨਹਿਰੂ ਕੌਣ ਸਨ ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਚਾਚਾ ਨਹਿਰੂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਸੀ । ਉਹ ਅਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 14 ਨਵੰਬਰ, 1889 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪੰਜ ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਮਨਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਦਿਵਸ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜ ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਮਨਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਅਧਿਆਪਕ ਦਿਵਸ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਵਰਗਵਾਸੀ ਫ਼ਿਲਾਸਫਰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡਾ: ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਨਾਲ ਹੈ । ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੇ ਸਤਿਕਾਰ ਵਜੋਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਵਿਗਿਆਨ ਨੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਕੀ-ਕੀ ਮੁਹੱਈਆ ਕੀਤਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਵਿਗਿਆਨ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਸੰਚਾਰ ਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਵਿਕਸਿਤ ਸਾਧਨਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਹੋਰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਤੇ ਸੁਖ-ਅਰਾਮ ਦੇ ਸਮਾਨ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ਰੱਖਣਾ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ ਦੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ, ਹੋਰਨਾਂ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ਰੱਖਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।

(iv) ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :
(ੳ) ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿਆਰੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ……..
(ਆ) ………….. ਸ਼ਰਧਾ ਦੇ ਫੁੱਲ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
(ਈ) ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਲਈ ਲੋੜ ਹੈ ਹੁੰਦੀ …………..
(ਸ) ……….. ਵਿਸ਼ਵ-ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਿਵਸ, ਬੱਚਿਓ ! ਅਸੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
(ਹ) ………….. ਜਾਣੂ ਨੇ ਸਭ ਨਾਂਵਾਂ ਦੇ ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿਆਰੀ ਮਾਂ ਨੂੰ, ਆਓ ਸੀਸ ਝੁਕਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
(ਅ) ਡਾ: ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਜੀ ਨੂੰ, ਸ਼ਰਧਾ ਦੇ ਫੁੱਲ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
(ਈ) ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਲਈ ਲੋੜ ਹੈ ਹੁੰਦੀ, ਸਾਫ਼ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ।
(ਸ) ਪੰਜ ਜੂਨ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਿਵਸ, ਬੱਚਿਓ ! ਅਸੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
(ਹ) ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ, ਮਦਰ ਟੈਰੇਸਾ, ਜਾਣੂ ਨੇ ਸਭ ਨਾਂਵਾਂ ਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋ :
ਖ਼ਾਸ, ਸੀਸ ਝੁਕਾਉਂਦੇ, ਵਿਗਿਆਨ, ਉਪਰਾਲੇ, ਰੁਤਬੇ ।
ਉੱਤਰ :
1. ਖ਼ਾਸ (ਵਿਸ਼ੇਸ਼) – ਇਹ ਮੀਟਿੰਗ ਆਮ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਿਰਫ਼ ਖ਼ਾਸ-ਖ਼ਾਸ ਬੰਦੇ ਹੀ ਸੱਦੇ ਗਏ ਸਨ ।
2. ਸੀਸ (ਝੁਕਾਉਂਦੇ ਪ੍ਰਨਾਮ ਕਰਦੇ) – ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਆਪਣੀ ਮਾਤ-ਭੂਮੀ ਅੱਗੇ ਸੀਸ ਝੁਕਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
3. ਵਿਗਿਆਨ (ਸਾਇੰਸ) – ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਕਾਢਾਂ ਨੇ ਸਾਡੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੁਖ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਹਨ ।
4. ਉਪਰਾਲੇ (ਯਤਨ) – ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਅਸਫਲ ਹੋ ਕੇ ਵੀ ਉਸ ਵਿਚ ਸਫਲਤਾ ਲਈ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
5. ਰੁਤਬੇ (ਪਦਵੀ) – ਗ਼ਰੀਬੀ ਵਿਚ ਪਲਣ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵੀ ਮਿਹਨਤ ਕਰ ਕੇ ਉੱਚੇ ਰੁਤਬੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਜਨਮ-ਦਿਨ – …………. – …………
ਸਤਿਕਾਰ – …………. – …………
ਰਿਸ਼ਤਾ – …………. – …………
ਸਾਫ਼ – …………. – …………
ਔਰਤ – …………. – …………
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬੀ – ਹਿੰਦੀ – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਜਨਮ-ਦਿਨ – जन्मदिन – Birthday
ਸਤਿਕਾਰ – आदर – Respect
ਰਿਸ਼ਤਾ – सम्बन्ध – Relation
ਸਾਫ਼ – साफ – clean
ਔਰਤ – स्त्री – woman

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
“ਅਸੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਪੰਜ-ਛੇ ਸਤਰਾਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਲਿਖੋ :
ਉੱਤਰ :
ਪੰਦਰਾਂ ਅਗਸਤ ਤੇ ਛੱਬੀ ਜਨਵਰੀ, ਜਿਵੇਂ ਮਨਾਈਏ ।
ਦਿਨ ਹੋਰ ਵੀ ਖ਼ਾਸ ਨੇ, ਭੁੱਲਣੇ ਨਹੀ ਚਾਹੀਦੇ ।
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿਆਰੀ ਮਾਂ ਨੂੰ, ਆਓ ਸੀਸ ਝੁਕਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
ਮਈ ਮਹੀਨੇ ਮਾਂ-ਦਿਵਸ, ਬੱਚਿਓ, ਅਸੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
ਚੌਦਾ ਨਵੰਬਰ ਬਾਲ-ਦਿਵਸ, ਬੱਚਿਓ ! ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ !
ਚਾਚਾ ਨਹਿਰੂ ਦਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ, ਇਸੇ ਹੀ ਦਿਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਕਾਵਿ-ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਲਿਖਾਈ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ :
ਅੱਠ ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਮਹਿਲਾ ਦਿਵਸ ਬੱਚਿਓ ਅਸੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
ਉੱਤਰ :
………………………………………………….
………………………………………………….

(ਉ) ਪੰਦਰਾਂ ਅਗਸਤ ਤੇ ਛੱਬੀ ਜਨਵਰੀ, ਜਿਵੇਂ ਮਨਾਈਏ ।
ਦਿਨ ਹੋਰ ਵੀ ਖ਼ਾਸ ਨੇ, ਭੁੱਲਣੇ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦੇ !
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿਆਰੀ ਮਾਂ ਨੂੰ, ਆਓ ਸੀਸ ਝੁਕਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
ਮਈ ਮਹੀਨੇ ਮਾਂ-ਦਿਵਸ, ਬੱਚਿਓ, ਅਸੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਅਸੀਂ ਪੰਦਰਾਂ ਅਗਸਤ ਤੇ ਛੱਬੀ ਜਨਵਰੀ ਦੇ ਦਿਨ ਕਿਉਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ ?
(iii) ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸਨੂੰ ਸੀਸ ਝੁਕਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ?
(iv) ਮਾਂ-ਦਿਵਸ ਕਿਹੜੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(v) ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਪੰਦਰਾਂ ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਿਵਸ ਅਤੇ ਛੱਬੀ ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਦਿਨ ਵੀ ਹਨ, ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਣੇ ਚਾਹੀਦੇ । ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਮਈ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਮਾਂ-ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
(ii) ਪੰਦਰਾਂ ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਸਾਡਾ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਿਵਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਛੱਬੀ ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਗਣਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ।
(iii) ਆਪਣੀ ਪਿਆਰੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ।
(iv) ਮਈ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ।
(v) ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ।

(ਅ) ਚੌਦਾਂ ਨਵੰਬਰ ਬਾਲ-ਦਿਵਸ, ਬੱਚਿਓ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ ।
ਚਾਚਾ ਨਹਿਰੁ ਦਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ, ਇਸੇ ਦਿਨ ਹੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।
ਕਰਦੇ ਸੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ, ਪਿਆਰ ਦਾ ਮੁੱਲ ਚੁਕਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
ਚੌਦਾਂ ਨਵੰਬਰ ਬਾਲ-ਦਿਵਸ, ਬੱਚਿਓ ਅਸੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਬਾਲ-ਦਿਵਸ ਕਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
(iii) ਬਾਲ-ਦਿਵਸ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਕਿਸ ਨਾਲ ਹੈ ?
(iv) ਅਸੀਂ ਚੌਦਾਂ ਨਵੰਬਰ ਦਾ ਦਿਨ ਕਿਉਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ?
(v) ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਕੌਣ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਚੌਦਾਂ ਨਵੰਬਰ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਅਸੀਂ ਬਾਲ-ਦਿਵਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਨ ।
(ii) ਚੌਦਾਂ ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ।
(iii) ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਨਾਲ ।
(iv) ਇਸ ਦਿਨ ਅਸੀਂ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਦਾ ਮੁੱਲ ਚੁਕਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
(v) ਅਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ।

(ੲ) ਪੰਜ ਸਤੰਬਰ ਅਧਿਆਪਕ-ਦਿਵਸ ਨੂੰ, ਰੱਖਣਾ ਹੈ ਤੁਸੀਂ ਯਾਦ ਸਦਾ ।
ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਦਾ ਕਰਦੇ, ਰਹਿਣਾ ਹੈ ਸਤਿਕਾਰ ਦਾ ।
ਡਾਕਟਰ ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਜੀ ਨੂੰ, ਸ਼ਰਧਾ ਦੇ ਫੁੱਲ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
ਪੰਜ ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਅਧਿਆਪਕ ਦਿਵਸ, ਬੱਚਿਓ ਅਸੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਪੰਜ ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(iii) ਪੰਜ ਸਤੰਬਰ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਕਿਸਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾ ਦੇ ਫੁੱਲ ਚੜ੍ਹਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
(iv) ਡਾ: ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਕੌਣ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਪੰਜ ਸਤੰਬਰ ਦੇ ਦਿਨ ਅਸੀਂ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ ਅਧਿਆਪਕ ਦਿਵਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਇਸ ਦਿਨ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਵਰਗਵਾਸੀ ਫਿਲਾਸਫ਼ਰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡਾ: ਰਾਧਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾ ਦੇ ਫੁੱਲ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
(ii) ਅਧਿਆਪਕ ਦਿਵਸ ।
(iii) ਡਾ: ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨੂੰ ।
(iv) ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਤੇ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ਰ ।

(ਸ) ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੈ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਇਨਸਾਨ ਦਾ ।
ਟੀ.ਵੀ. ਕੰਪਿਊਟਰ, ਮੋਬਾਈਲ, ਸਾਰੇ ਤੋਹਫ਼ਾ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ।
ਨਵੀਆਂ-ਨਵੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ, ਸਭ ਨੂੰ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
ਅਠਾਈ-ਫ਼ਰਵਰੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ-ਦਿਵਸ, ਬੱਚਿਓ ਅਸੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ ?
(iii) ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਤੋਹਫ਼ੇ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
(iv) ਕਿਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਸਭ ਨੂੰ ਜਾਣੂ ਕਰਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(v) ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦਿਵਸ ਕਦੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ? ।
ਉੱਤਰ :
(i) ਅਠਾਈ ਫ਼ਰਵਰੀ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ-ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਨਸਾਨ ਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ । ਫਲਸਰੂਪ ਇਸਨੇ ਸਾਨੂੰ ਟੀ.ਵੀ., ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਵਰਗੇ ਤੋਹਫ਼ੇ ਦੇ ਕੇ ਨਵੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਾਇਆ ਹੈ।
(ii) ਵਿਗਿਆਨ ਤੇ ਇਨਸਾਨ ਦਾ ॥
(iii) ਟੀ.ਵੀ. ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਆਦਿ ।
(iv) ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਤੋਂ ।
(v) ਅਠਾਈ ਫ਼ਰਵਰੀ ਨੂੰ ।

(ਹ) ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਲਈ ਲੋੜ ਹੈ ਹੁੰਦੀ, ਸਾਫ਼ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ।
ਇਕੱਲਾ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਇਹ ਗੱਲ ਹੈ ਸਾਂਝੇ ਉਪਰਾਲੇ ਦੀ,
ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣ ਲਈ, ਰਲ-ਮਿਲ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
ਪੰਜ ਜੂਨ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਿਵਸ, ਬੱਚਿਓ, ਅਸੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਸਾਫ਼ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਕਿਉਂ ਹੈ ?
(iii) ਵਾਤਾਵਰਨ ਸਾਫ਼ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
(iv) ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣ ਲਈ ਅਸੀਂ ਰਲ-ਮਿਲ ਕੇ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ?
(v) ਪੰਜ ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਲਈ ਸਾਫ਼ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਆਲਾਦੁਆਲਾ ਕਿਸੇ ਇਕ ਦੋ ਯਤਨ ਨਾਲ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਾਂਝੇ ਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਠੀਕ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਸੇ ਕਰਕੇ 5 ਜੂਨ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਾਤਾਵਰਨ-ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਅਸੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ-ਰੱਖਣ ਲਈ ਰਲ-ਮਿਲ ਕੇ ਰੁੱਖ ਲਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
(ii) ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਲਈ ।
(iii) ਸਾਂਝੇ ਉਪਰਾਲੇ ਨਾਲ ।
(iv) ਰੁੱਖ ਲਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
(v) ਵਿਸ਼ਵ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਿਵਸ ।

(ਕ) ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ, ਮਦਰ ਟੈਰੇਸਾ, ਜਾਣੂ ਨੇ ਸਭ ਨਾਂਵਾਂ ਦੇ ।
ਜਗ-ਜਣਨੀ ਹੈ ਔਰਤ ਰੱਖਦੀ, ਰੁਤਬੇ ਜੋ ਸਨਮਾਨਾਂ ਦੇ ।
ਦੇ ਕੇ ਹੱਕ ਬਰਾਬਰ ਅਸੀਂ, ਆਪਣਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
ਅੱਠ ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਮਹਿਲਾ-ਦਿਵਸ, ਬੱਚਿਓ ਅਸੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਭਾਵ-ਅਰਥ ਲਿਖੋ !
(ii) ਜੱਗ-ਜਣਨੀ ਕਿਸਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
(iii) ਕਿਸਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਦਾ ਹੱਕ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(iv) ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਤਰਾਂ ਵਿਚ ਆਏ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਇਸਤਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
(v) ਅੱਠ ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਦਿਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਪੁਲਾੜਾਂ ਦੀ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰਨ ਵਾਲੀ ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ ਤੇ ਰੋਗੀਆਂ ਦੀ ਦਰਦੀ ਮਦਰ ਟੈਰੇਸਾ ਦੇ ਨਾਂਵਾਂ ਤੋਂ ਸਾਰੇ ਜਾਣੂ ਹਨ । ਔਰਤ ਨੂੰ ਜਗ-ਜਣਨੀ ਦਾ ਸਨਮਾਨਯੋਗ ਦਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ । ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਅੱਠ ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਔਰਤ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨ ਦੇਣ ਦਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਨਿਭਾਉਣ ਲਈ ਮਹਿਲਾ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
(ii) ਔਰਤ ਨੂੰ ।
(iii) ਔਰਤ ਨੂੰ ।
(iv) ਮਦਰ ਟੈਰੇਸਾ ਅਤੇ ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ ॥
(v) ਮਹਿਲਾ ਦਿਵਸ ॥

ਕਾਵਿ-ਟੋਟਿਆਂ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ

(ੳ) ਪੰਦਰਾਂ ਅਗਸਤ ਤੇ ਛੱਬੀ ਜਨਵਰੀ, ਜਿਵੇਂ ਮਨਾਈਏ ।
ਦਿਨ ਹੋਰ ਵੀ ਖ਼ਾਸ ਨੇ, ਭੁੱਲਣੇ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦੇ ।
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿਆਰੀ ਮਾਂ ਨੂੰ, ਆਓ ਸੀਸ ਝੁਕਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
ਮਈ ਮਹੀਨੇ ਮਾਂ-ਦਿਵਸ, ਬੱਚਿਓ, ਅਸੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ : ਸੀਸ-ਸਿਰ । ਦਿਵਸ-ਦਿਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
(i) ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਅਸੀਂ ਪੰਦਰਾਂ ਅਗਸਤ ਤੇ ਛੱਬੀ ਜਨਵਰੀ ਦੇ ਦਿਨ ਕਿਉਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ ?
(iii) ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸਨੂੰ ਸੀਸ ਝੁਕਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ?
(iv) ਮਾਂ-ਦਿਵਸ ਕਿਹੜੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(v) ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੇ ਬੱਚਿਓ, ਅਸੀਂ ਪੰਦਰਾਂ ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਦਿਵਸ ਅਤੇ 26 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਵੀ ਖ਼ਾਸ ਦਿਨ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਸਾਨੂੰ ਭੁੱਲਣੇ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦੇ । ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਪਿਆਰੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰ ਝੁਕਾਉਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਮਈ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਮਾਂ-ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
(ii) ਪੰਦਰਾਂ ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਸਾਡਾ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਿਵਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਛੱਬੀ ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਗਣਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ।
(iii) ਆਪਣੀ ਪਿਆਰੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ।
(iv) ਮਈ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ।
(v) ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ।

(ਅ) ਚੌਦਾਂ ਨਵੰਬਰ ਬਾਲ-ਦਿਵਸ, ਬੱਚਿਓ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ ।
ਚਾਚਾ ਨਹਿਰੁ ਦਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ, ਇਸੇ ਦਿਨ ਹੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ।
ਕਰਦੇ ਸੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ, ਪਿਆਰ ਦਾ ਮੁੱਲ ਚੁਕਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
ਚੌਦਾਂ ਨਵੰਬਰ ਬਾਲ-ਦਿਵਸ, ਬੱਚਿਓ ਅਸੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
(i) ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਬਾਲ-ਦਿਵਸ ਕਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
(iii) ਬਾਲ-ਦਿਵਸ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਕਿਸ ਨਾਲ ਹੈ ?
(iv) ਅਸੀਂ ਚੌਦਾਂ ਨਵੰਬਰ ਦਾ ਦਿਨ ਕਿਉਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ ?
(v) ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਕੌਣ ਸਨ ?

ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੇ ਬੱਚਿਓ, ਚੌਦਾਂ ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਬਾਲ-ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਦਿਨ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਖੁਸ਼ੀ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਸੇ ਦਿਨ ਹੀ ਚਾਚਾ ਨਹਿਰੂ ਦਾ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਸੀ ਨਹਿਰੂ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਨ । ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦਾ ਮੁੱਲ ਚੁਕਾਉਂਦੇ ਹਾਂ । ਇਸੇ ਲਈ ਅਸੀਂ ਚੌਦਾਂ ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਬਾਲ-ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
(ii) ਚੌਦਾਂ ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ।
(iii) ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਨਾਲ ।
(iv) ਇਸ ਦਿਨ ਅਸੀਂ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਦਾ ਮੁੱਲ ਚੁਕਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
(v) ਅਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ।

(ੲ) ਪੰਜ ਸਤੰਬਰ ਅਧਿਆਪਕ-ਦਿਵਸ ਨੂੰ, ਰੱਖਣਾ ਹੈ ਤੁਸੀਂ ਯਾਦ ਸਦਾ ।
ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਦਾ ਕਰਦੇ, ਰਹਿਣਾ ਹੈ ਸਤਿਕਾਰ ਸਦਾ ।
ਡਾਕਟਰ ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਜੀ ਨੂੰ, ਸ਼ਰਧਾ ਦੇ ਫੁੱਲ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
ਪੰਜ ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਅਧਿਆਪਕ ਦਿਵਸ, ਬੱਚਿਓ ਅਸੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
(i) ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਪੰਜ ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(iii) ਪੰਜ ਸਤੰਬਰ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਕਿਸਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾ ਦੇ ਫੁੱਲ ਚੜ੍ਹਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
(iv) ਡਾ: ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਕੌਣ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਹੇ ਬੱਚਿਓ ! ਤੁਸੀਂ ਪੰਜ ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਅਧਿਆਪਕ ਦਿਵਸ ਨੂੰ ਸਦਾ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਦਿਆਂ ਤੁਸੀਂ ਸਦਾ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਹੈ । ਇਸ ਦਿਨ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਵਰਗਵਾਸੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਜੀ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾ ਦੇ ਫੁੱਲ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ! ਬੱਚਿਓ ! ਇਹ ਪੰਜ ਸਤੰਬਰ ਦਾ ਦਿਨ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਅਧਿਆਪਕ-ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
(ii) ਅਧਿਆਪਕ ਦਿਵਸ ।
(iii) ਡਾ: ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨੂੰ ।
(iv) ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਤੇ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ਰ ।

(ਸ) ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੈ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਇਨਸਾਨ ਦਾ ।
ਟੀ. ਵੀ. ਕੰਪਿਊਟਰ, ਮੋਬਾਈਲ, ਸਾਰੇ ਤੋਹਫ਼ਾ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ।
ਨਵੀਆਂ-ਨਵੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੁ, ਸਭ ਨੂੰ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
ਅਠਾਈ-ਫ਼ਰਵਰੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ-ਦਿਵਸ, ਬੱਚਿਓ ਅਸੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
(i) ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੈ ?
(iii) ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਤੋਹਫ਼ੇ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
(iv) ਕਿਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਸਭ ਨੂੰ ਜਾਣੂ ਕਰਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(v) ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦਿਵਸ ਕਦੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਹੇ ਬੱਚਿਓ ! ਮਨੁੱਖ ਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ । ਸਾਨੂੰ ਟੀ.ਵੀ., ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਆਦਿ ਸਾਰੇ ਤੋਹਫ਼ੇ ਵਿਗਿਆਨ ਤੋਂ ਮਿਲੇ ਹਨ । ਵਿਗਿਆਨ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਨਵੀਆਂ-ਨਵੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਸੀਂ ਅਠਾਈ ਫ਼ਰਵਰੀ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ-ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
(ii) ਵਿਗਿਆਨ ਤੇ ਇਨਸਾਨ ਦਾ ।
(iii) ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਤੋਂ ।
(iv) ਟੀ.ਵੀ. ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਆਦਿ ।
(v) ਅਠਾਈ ਫ਼ਰਵਰੀ ਨੂੰ ।

(ਹ) ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਲਈ ਲੋੜ ਹੈ ਹੁੰਦੀ, ਸਾਫ਼ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ॥
ਇਕੱਲਾ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਇਹ ਗੱਲ ਹੈ ਸਾਂਝੇ ਉਪਰਾਲੇ ਦੀ, ।
ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣ ਲਈ, ਰਲ-ਮਿਲ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
ਪੰਜ ਜੂਨ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਿਵਸ, ਬੱਚਿਓ, ਅਸੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
(i) ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਸਾਫ਼ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਕਿਉਂ ਹੈ ?
(iii) ਵਾਤਾਵਰਨ ਸਾਫ਼ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
(iv) ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣ ਲਈ ਅਸੀਂ ਰਲ-ਮਿਲ ਕੇ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ?
(v) ਪੰਜ ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਹੇ ਬੱਚਿਓ ! ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਦੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਲਈ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ । ਇਸ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਇਕ ਇਕੱਲਾ ਬੰਦਾ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ । ਇਹ ਗੱਲ ਤਾਂ ਸਾਂਝਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੀ ਬਣਦੀ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਾਰੇ ਰਲ ਕੇ ਰੁੱਖ ਲਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਲਈ ਅਸੀਂ ਪੰਜ ਜੂਨ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
(ii) ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਲਈ ।
(iii) ਸਾਂਝੇ ਉਪਰਾਲੇ ਨਾਲ !
(iv) ਰੁੱਖ ਲਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
(v) ਵਿਸ਼ਵ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਿਵਸ ।

(ਕ) ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ, ਮਦਰ ਟੈਰੇਸਾ, ਜਾਣੂ ਨੇ ਸਭ ਨਾਂਵਾਂ ਦੇ ।
ਜਗ-ਜਣਨੀ ਹੈ ਔਰਤ ਰੱਖਦੀ, ਰੁਤਬੇ ਜੋ ਸਨਮਾਨਾਂ ਦੇ ।
ਦੇ ਕੇ ਹੱਕ ਬਰਾਬਰ ਅਸੀਂ, ਆਪਣਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
ਅੱਠ ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਮਹਿਲਾ-ਦਿਵਸ, ਬੱਚਿਓ ਅਸੀਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ : ਰੁਤਬਾ-ਪਦਵੀ, ਅਹੁਦਾ, ਦਰਜਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
(i) ਉਪਰੋਕਤ ਕਾਵਿ-ਟੋਟੇ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥ ਲਿਖੋ ।
(ii) ਜੱਗ-ਜਣਨੀ ਕਿਸਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ?
(iii) ਕਿਸਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਦਾ ਹੱਕ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
(iv) ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਤਰਾਂ ਵਿਚ ਆਏ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਇਸਤਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
(v) ਅੱਠ ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਦਿਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
(i) ਕਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਹੇ ਬੱਚਿਓ ! ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ ਤੇ ਮਦਰ ਟੈਰੇਸਾ ਦੇ ਨਾਂਵਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹਾਂ । ਔਰਤ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਜਗਤ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਮਾਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ-ਯੁਗ ਰੁਤਬਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਉਸ ਨੂੰ ਮਰਦ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੱਕ ਦੇਣ ਦਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਇਸ ਮੰਤਵ ਲਈ 8 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਮਹਿਲਾ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ।
(ii) ਔਰਤ ਨੂੰ ।
(iii) ਔਰਤ ਨੂੰ ।
(iv) ਮਦਰ ਟੈਰੇਸਾ ਅਤੇ ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ ।
(v) ਮਹਿਲਾ ਦਿਵਸ ।