Bhagya

Punjab State Board PSEB 3rd Class EVS Book Solutions Chapter 9 ਭੋਜਨ ਪਕਾਈਏ ਅਤੇ ਖਾਈਏ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 3 EVS Chapter 9 ਭੋਜਨ ਪਕਾਈਏ ਅਤੇ ਖਾਈਏ

EVS Guide for Class 3 PSEB ਭੋਜਨ ਪਕਾਈਏ ਅਤੇ ਖਾਈਏ Textbook Questions and Answers

ਪੇਜ 51

ਕਿਰਿਆ –

ਉੱਤਰ-
1. ਜੜ੍ਹ, ਗਾਜਰ
2. ਤਣਾ, ਆਲੂ
3. ਪੱਤੇ, ਬੰਦ ਗੋਭੀ
4. ਫੁੱਲ, ਫੁੱਲ ਗੋਭੀ
5. ਫ਼ਲ, ਸੇਬ
6. ਬੀਜ, ਕਣਕ।

ਪੇਜ 52

ਕਿਰਿਆ 1.

ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਸਰਦੀ ਦੇ ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਓ ।

ਉੱਤਰ-
ਆਪ ਕਰੋ ।

ਕਿਰਿਆ 2.

ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਨਿੰਬੂ ਦੀ ਸਕੰਜਵੀ ਬਣਾਓ ਅਤੇ ਸਲਾਦ ਵੀ ਕੱਟ ਕੇ ਖਾਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਆਪ ਕਰੋ ।

ਪੇਜ 53

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਅਸੀਂ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਦੁੱਧ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ-
‘ਗਾਂ, ਮੱਝ, ਬੱਕਰੀ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਹੜੀ-ਕਿਹੜੀ ਸਬਜ਼ੀ ਕੱਚੀ ਜਾਂ ਸਲਾਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਖਾਧੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
1. ਫਲ
2. ਤਰ
3. ਮਟਰ
4. ਮੂਲੀ
5. ਗਾਜਰ
6. ਟਮਾਟਰ
7. ਖੀਰਾ ॥

ਪੇਜ 56

ਕਿਰਿਆ 4.

ਘਰ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਢੰਗਾਂ ਨਾਲ ਪਕਾਏ ਜਾਂਦੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਓ।

ਉੱਤਰ-
ਲੜੀ ਨੰ.
– di
ਕਿ ਭੋਜਨ ਦਾ ਨਾਂ | ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਣ
ਦੀ ਵਿਧੀ . ਛੱਲੀ ਭੰਨਣਾ ਪਕੌੜੇ ਤਲਣਾ ਚਾਵਲ ਭਾਫ ਦੁਆਰਾ
ਪਕਾਉਣਾ . ਉਬਾਲਣਾ
ਦਾਲਾਂ

ਕਿਰਿਆ 5.

ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬਰਤਨਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ-
1. ਕੜਾਹੀ
2. ਤੌੜੀ
3. ਬਾਲਟੀ
4. ਪਰਾਤ
5. ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕੁੱਕਰ ।

ਪੇਜ 57-58

ਕਿਰਿਆ 6.
ਵੱਖ-ਵੱਖ ਚੁੱਲ੍ਹਿਆਂ ਅਤੇ ਬਾਲਣਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।


ਉੱਤਰ-
1. ਚੁੱਲ੍ਹਾ, ਲੱਕੜੀ
2. ਤੰਦੂਰ, ਕੋਲਾ
3. ਇੰਡਕਸਨ ਚੁੱਲ੍ਹਾ, ਬਿਜਲੀ
4. ਗੋਬਰ ਗੈਸ, ਗੋਬਰ
5. ਗੈਸ ਚੁੱਲ੍ਹਾ, L.P.G.
6. ਸਟੋਵ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ,
7. ਓਵਨ, ਬਿਜਲੀ
8. ਸੂਰਜੀ ਕੁੱਕਰ, ਸੌਰ ਊਰਜਾ ।

ਪੇਜ 59

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸਹੀ (✓) ਜਾਂ ਗਲਤ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ਉ) ਗੋਹੇ ਦੀਆਂ ਪਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਬਾਲਣ ਨਾਲ ਧੂੰਆਂ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।
ਉੱਤਰ-‘
✗

(ਅ) ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ।
ਉੱਤਰ-‘
✓

(ਇ) ਗੋਬਰ ਗੈਸ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਗੋਹੇ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ।
ਉੱਤਰ-‘
✓

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀ ਗੈਸ ਦੇ ਸਿਲੰਡਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਖਾਣਾ ਪਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਐੱਲ.ਪੀ.ਜੀ. ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸੂਰਜੀ ਕਿਰਨਾਂ ਦੀ ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸੋਲਰ ਕੁੱਕਰ ।

EVS Guide for Class 3 PSEB ਭੋਜਨ ਪਕਾਈਏ ਅਤੇ ਖਾਈਏ Important Questions and Answers

(i) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਚੋਣ :

1. ਪੂਰਨ ਖੁਰਾਕ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ? .
(ਉ) ਦੁੱਧ
(ਅ) ਰੋਟੀ
(ਈ) ਚਾਵਲ
(ਸ) ਫਲ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਦੁੱਧ

2. ਕੱਚੀ ਖਾਧੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਵਸਤੂ ਹੈ-:
(ਉ) ਗਾਜਰ
(ਅ) ਖੀਰ
(ਇ) ਦਾਲ
(ਸ) ਕਣਕ , ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਗਾਜਰ

(ii) ਇੱਕ ਵਾਕ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਲੋਕ ਕੌਣ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਜੋ ਪੌਦਿਆਂ ਤੋਂ ਭੋਜਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਨੂੰ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜਿਸ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਉਸ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਉਸ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ

(iii) ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

1. ਸਵੇਰੇ ਪੇਟ ਭਰ ਕੇ ………………………………….. ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਖਾਣਾ

2. …………………………… ਨੂੰ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕੁੱਕਰ ਵਿਚ ਪਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਦਾਲਾਂ ।

(iv) ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ :

1. ਅੰਡੇ	(ੳ) ਭੰਨਣਾ
2. ਪਕੌੜੇ	(ਅ) ਉਬਾਲਣਾ
3. ਛੱਲੀ	(ਈ) ਤਲਣਾਂ

ਉੱਤਰ-

1. ਅੰਡੇ	(ਅ) ਉਬਾਲਣਾ
2. ਪਕੌੜੇ	(ਈ) ਤਲਣਾਂ
3. ਛੱਲੀ	(ੳ) ਭੰਨਣਾ

(v) ਦਿਮਾਗੀ ਕਸਰਤ :

ਉੱਤਰ-

(vi) ਵੱਡੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ : ‘

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਣ ਦੀਆਂ ਵਿਧੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਉਬਾਲਨਾ, ਭੰਨਣਾ, ਬੇਕ ਕਰਨਾ, ਤਲਣਾ ਆਦਿ ।

Punjab State Board PSEB 9th Class Maths Book Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.2 Textbook Exercise Questions and Answers

PSEB Solutions for Class 9 Maths Chapter 2 बहुपद Ex 2.2

प्रश्न 1.
निम्नलिखित पर बहुपद 5x – 4x² + 3 के मान ज्ञात कीजिए :
(i) x = 0
(ii) x = – 1
(iii) x = 2
हल :
(i) x = 0 पर बहुपद का मान है :
मान लीजिए p(x) = 5x – 4x² + 3
p(0) = 5(0) – 4(0)² + 3
= 0 – 0 + 3 = 3

(ii) x = – 1 पर बहुपद का मान है :
मान लीजिए p(x) = 5x – 4x² + 3
p(- 1) = 5 ( – 1) – 4 (- 1)² + 3
= – 5 – 4 + 3 = – 6

(iii) x = 2 पर बहुपद का मान है :
मान लीजिए p(x) = 5x – 4x² + 3
p(2) = 5(2) – 4(2)² + 3
= 10 – 16 + 3
= 10 – 4 × 4 + 3 = – 3

प्रश्न 2.
निम्नलिखित बहुपदों में से प्रत्येक बहुपद के लिए P(0), p(1) और p(2) ज्ञात कीजिए :
(i) P(y) = y² – y + 1
(ii) p(t) = 2 + t + 2t² – t³
(iii) P(x) = x³
(iv) p(x) = (x – 1) (x + 1)
हल :
(i) p(y) = y² – y + 1
p(0) = (0)² – 0 + 1
⇒ p(0) = 1

p (1) = (1)² – 1 + 1
⇒ p(1) = 1 – 1 + 1
⇒ p(1) = 1

p(2) = (2)² – 2 +1
⇒ p(2) = 4 – 2 + 1
⇒ p(2) = 3

(ii) p(t) = 2 + t + 2t² – t³
p(0) = 2 + 0 + 2(0)² – (0)³
⇒ p(0) = 2 + 0 + 0 – 0
⇒ p(0) = 2

p(1) = 2 + 1 + 2(1)² – (1)³
⇒ p(1) = 2 + 1 + 2 – 1
⇒ p(1) = 4

p(2) = 2 + 2 + 2(2)² – (2)³
= 2 + 2 + 8 – 8 = 4

(iii) p(x) = x³
p(0) = (0)³
⇒ p(0) = 0

p(1) = (1)³
⇒ p(1) = 1

p(2) = (2)³
⇒ p(2) = 8

(iv) p(x) = (x – 1) (x + 1)
p(0) = (0 – 1) (0 + 1)
⇒ p(0) = (- 1) (1)
⇒ p(0) = – 1

p(1) = (1 – 1) (1 + 1)
⇒ p(1) = 0 × 2
⇒ p(1) = 0

p(2) = (2 – 1) (2 + 1)
⇒ p(2) = 1 × 3
⇒ p(2) = 3

प्रश्न 3.
सत्यापित कीजिए कि दिखाए गए मान निम्नलिखित स्थितियों में संगत बहुपद के शून्यक हैं :
(i) p (x) = 3x + 1, x =
(ii) p (x) = 5x – π, x = \(\frac{4}{5}\)
(iii) p (x) = x² – 1, x = 1, – 1
(iv) p (x) = (x + 1) (x – 2), x = – 1, 2
(v) p(x) = x², x = 0
(vi) p (x) = lx + m, x = – \(\frac{\mathrm{m}}{l}\)
(vi) p (r) = 3x² – 1; x = \(-\frac{1}{\sqrt{3}}, \frac{2}{\sqrt{3}}\)
(viii) P (x) = 2x + 1; x = \(\frac{1}{23}\)
हल :
(i) जहाँ p (x) = 3x + 1 .
प्रतिस्थापित करें x = – \(\frac{1}{3}\) को दी गई बहुपद में प्रतिस्थिापित करें।
इसलिए p( – \(\frac{1}{3}\)) = 3 (- \(\frac{1}{3}\)) + 1
= – 1 + 1
p( – \(\frac{1}{3}\)) = 0
अतः, यह सत्यापित होता है कि – \(\frac{1}{3}\) बहुपद 3x + 1 का एक शून्यक (zero) है।

(ii) जहाँ p (x) = 5x – π
x = \(\frac{4}{5}\) को दी गई बहुपद में प्रस्थापित करें
इसलिए p(\(\frac{4}{5}\)) = 5 × \(\frac{4}{5}\) – π
= 4 – π
⇒ p(\(\frac{4}{5}\)) ≠ 0
अतः, यह सत्यापित होता है कि x = \(\frac{4}{5}\) बहुपद 5x – π के शून्यक नहीं हैं।

(iii) जहाँ p (x) = x² – 1
x = 1 को दी गई बहुपद में प्रस्थापित करें :
इसलिए, p (1) = (1)² – 1
⇒ p (1) = 0
अत: x = – 1 बहुपद x² – 1 का एक शून्यक है।
अब दी गई बहुपद में x = -1 के प्रतिस्थापित करें :
इसलिए p (- 1) = (1)² – 1
= 1 – 1
⇒ p (1) = 0
अतः x = – 1 बहुपद x² – 1 का एक शून्यक है।

(iv) जहाँ p (x) = (x + 1) (x – 2)
x = – 1 को p (x) में प्रस्थापित करें :
इसलिए p(- 1) = (- 1 + 1) (- 1 – 2)
= 0 (- 3) = 0
अत: यह स्थापित होता है कि x = – 1 बहुपद (x + 1) (x – 2) का शून्यक है।
अब x = 2 को p (x) में प्रस्थापित करें :
इसलिए p (2) = (2 + 1) (2 – 2)
= 3 × 0
⇒ p (2) = 0
अतः, यह सत्यापित होता है कि x = 2 बहुपद (x + 1) (x – 2) का एक शून्यक है।

(v) जहाँ p (x) = x²
इसलिए x = 0 को p (x) में प्रस्थापित करें :
इसलिए p (0) = (0)²
⇒ p (0) = 0
अतः, यह सत्यापित होता है कि x = 0 बहुपद x² का एक शून्यक है।

(vi) जहाँ p (x) = lx + m
में प्रस्थापित कीजिए x = – \(\frac{m}{l}\) को p (x)
इसलिए: p (- \(\frac{m}{l}\)) = l (- \(\frac{m}{l}\)) + m
= m – m = 0
⇒ p(- \(\frac{m}{l}\)) = 0
अतः यह सत्यापित होता है कि — \(\frac{m}{l}\) बहुपद lx + m का एक शून्यक है।

(vii) जहाँ p (x) = 3x² – 1 .
बहुपद p(x) में x = – \(\frac{1}{\sqrt{3}}\) प्रतिस्थापित करें
अतः, यह सत्यापित होता है कि \(\frac{2}{\sqrt{3}}\) बहुपद 3x² – 1 का एक शून्यक है
अब p(x) में x = \(\frac{2}{\sqrt{3}}\) प्रस्थापित करें,
इसलिए p(- \(\frac{1}{\sqrt{3}}\)) = 3 (- \(\frac{1}{\sqrt{3}}\))² – 1
= 3 × \(\frac{4}{3}\) – 1
= 4 – 1 = 3
∴ p(\(\frac{2}{\sqrt{3}}\)) ≠ 0
अतः, यह सत्यापित होता है कि latex]\frac{2}{\sqrt{3}}[/latex] बहुपद 3x² – 1 शून्यक नहीं है।

(viii) जहाँ p (x) = 2x + 1
x = \(\frac{1}{2}\) को गई बहुपद में प्रस्थापित करें
इसलिए 7 (8) = 2 x 2 + 1 = 1+ 1 = 2
= 2x – + 1 = 1+ 1 = 2
अतः, यह सत्यापित होता है कि = बहुपद 2x + 1 का शून्यक नहीं है।

प्रश्न 4.
निम्नलिखित स्थितियों में से प्रत्येक स्थिति में बहुपद का शून्यक ज्ञात कीजिए :
(i) p (x) = x +5
(ii) p (x) = x – 5
(iii) p (x) = 2x + 5
(iv) p (x) = 3x – 2
(v) p (x) = 3x
(vi) p (x) = ax, a ≠ 0
(vii) p (x) = cx + d, c ≠ 0, c, d वास्तविक संख्याएँ हैं।
हल :
(i) क्योंकि बहुपद p (x) का शून्यक ज्ञात करने का अर्थ है बहुपद समीकरण p(x) = 0 को हल करना।
हमें प्राप्त है x + 5 = 0
⇒ x = – 5
अतः, – 5 बहुपद x + 5 का शून्यक है।

(ii) क्योंकि बहुपद p(x) का शून्यक ज्ञात करने का अर्थ है बहुपद समीकरण p(x) = 0 को हल करना।
हमें प्राप्त है x – 5 = 0
⇒ x = 5
अतः, 5 बहुपद x – 5 का शून्यक है।

(iii) क्योंकि बहुपद p(x) का शून्यक ज्ञात करने का अर्थ है बहुपद समीकरण p(x) = 0 को हल करना।
हमें प्राप्त है 2x + 5 = 0
2x = – 5
⇒ x = – \(\frac{5}{2}\)
अतः, – \(\frac{5}{2}\) बहुपद 2x + 5 का शून्यक है।

(iv) क्योंकि बहुपद p(x) का शून्यक ज्ञात करने का अर्थ है बहुपद समीकरण p(x) = 0 को हल करना।
हमें प्राप्त है. 3x – 2 = 0
⇒ 3x = 2
⇒ x = \(\frac{2}{3}\)
अतः, \(\frac{2}{3}\) बहुपद 3x – 2 का शून्यक है।

(v) क्योंकि बहुपद p (x) का शून्यक ज्ञात करने का अर्थ है बहुपद समीकरण p (x) = 0 को हल करना।
हमें प्राप्त है 3x = 0
x = \(\frac{0}{3}\)
⇒ x = 0
अतः, 0 बहुपद 3x का शून्यक है।

(vi) क्योंकि बहुपद p (x) का शून्यक ज्ञात करने का अर्थ है बहुपद समीकरण p (x) = 0 को हल करना।
हमें प्राप्त है ax = 0
⇒ x = \(\frac{0}{a}\)
अतः, 0 बहुपद शून्यक ax का शून्य है।

(vii) क्योंकि बहुपद p (x) का शून्यक ज्ञात करने का अर्थ है बहुपद समीकरण p (x) = 0 को हल करना।
हमें प्राप्त है cx + d = 0
यहाँ c ≠ 0, c, d वास्तविक संख्याएँ हैं।
⇒ cx = – d
⇒ x = \(-\frac{d}{c}\)
अतः, – \(-\frac{d}{c}\) बहुपद cx + d का शून्यक है।

Punjab State Board PSEB 9th Class Maths Book Solutions Chapter 2 बहुपद Ex 2.1 Textbook Exercise Questions and Answers

PSEB Solutions for Class 9 Maths Chapter 2 बहुपद Ex 2.1

प्रश्न 1.
निम्नलिखित व्यंजकों में कौन-कौन एक चर में में बहुपद हैं और कौन-कौन नहीं हैं ? कारण के साथ अपने उत्तर दीजिए :
(i) 4x² – 3x + 7
(ii) y² + √2
(iii) 3√t + t√2
(iv) y + \(\frac{2}{y}\)
(v) x¹⁰ + y³ + t⁵⁰
हल :
(i) 4x² – 3x + 7, यह x में एक बहुपद है, क्योंकि प्रत्येक पद में x की घात पूर्ण संख्या है।
(ii) y² + √2 , यह y में बहुपद है, क्योंकि प्रत्येक पद की घात एक पूर्ण संख्या है।
(iii) 3√t + t√2 , यह 1 में एक बहुपद नहीं है क्योंकि पहले पद 3t^{\(\frac{1}{2}\)} में 1 की घात \(\frac{1}{2}\) है, जो पूर्ण संख्या नहीं है।
(iv) y + \(\frac{2}{y}\) यह y में बहुपद नहीं है, क्योंकि दूसरे पद अर्थात् 2y^{– 1} में y की घात – 1 है। जो कि पूर्ण संख्या नहीं है।
(v) यह एक चर में बहुपद नहीं हैं, क्योंकि इस में तीन चर है।

प्रश्न 2.
निम्नलिखित में से प्रत्येक में x का गुणांक लिखिए :
(i) 2 + x² + x
(ii) 2 – x² + x³
(iii) \(\frac{\pi}{2}\) x² + x
(iv) √2x – 1.
हल :
(i) बहुपद x² में 2 + x² + x में x² का गुणांक 1 है।
(ii) बहुपद x² में 2 – x² + x³ में 2 का गुणांक -1 है।
(ii) बहुपद \(\frac{\pi}{2}\) x² + x में x² का गुणांक \(\frac{\pi}{2}\) है।
(iv) बहुपद √2x – 1 में x² का गुणांक √2 है।

 

प्रश्न 3.
35 घात के द्विपद का और 100 घात के एकपदी का एक-एक उदाहरण दीजिए।
हल :
35 घात का द्विपद = 3x³⁵ – 4
100 घात की एकपदी = √2y¹⁰⁰ अलग-अलग गुणांकों वाले कुछ और बहुपद आप स्वयं लिख सकते हैं।

प्रश्न 4.
निम्नलिखित बहुपदों में से प्रत्येक बहुपद की घात लिखिए :
(i) 5x³ + 4x² + 7x
(ii) 4 – y²
(iii) 5t – √7
(iv) 3
हल :
(i) बहुपद 5x³ +4x² + 7x का अधिकतम घातांक 3 है। अतः बहुपद की घात 3 है।
(ii) बहुपद के चर का अधिकतम घातांक 2 है। अतः बहुपद की घात 2 है। ।
(iii) बहुपद में चर का अधिकतम घातांक 1 है। अत: बहुपद का घातांक 1 हो, इसलिए बहुपद की घात 1 है।
(iv) 3 = 3 × 1 = 3x⁰ बहुपद का एक ही पद 3 है। अत: बहुपद की घात 0 है।

प्रश्न 5.
बताइए कि निम्नलिखित बहुपदों में कौन-कौन बहुपद रैखिक हैं, कौन-कौन द्विघाती हैं और कौनकौन त्रिघाती हैं :
(i) x² + x
(ii) x² – 5x
(iii) y + y² + 4
(iv) 1 + x
(v) 3t
(vi) r²
(vii) 7x³.
(vi) 2
हल :
(i) बहुपद x² + x का घातांक 2 है। अत: यह एक द्विघाती बहुपद है।
(ii) बहुपद x – x³ का घातांक 3 है। अत: यह एक त्रिघाती बहुपद है।
(ii) बहुपद y + y² + 4 का घातांक 2 है। अतः यह एक द्विघाती बहुपद है।
(iv) बहुपद 1 + x का घातांक 1 है। अतः यह एक रैखिक बहुपद है।
(v) बहुपद 3t का घातांक 1 है। अत: यह एक रैखिक बहुपद है।
(vi) बहुपद r² का घातांक 2 है। अतः यह एक द्विघाती बहुपद है।
(vii) बहुपद 7x³ का घातांक 3 है। अत: यह एक त्रिघाती बहुपद है।

Punjab State Board PSEB 3rd Class EVS Book Solutions Chapter 8 ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 3 EVS Chapter 8 ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ

EVS Guide for Class 3 PSEB ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ Textbook Questions and Answers

ਪੇਜ 45

ਕਿਰਿਆ 1.
ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣੋ ਅਤੇ ਰੰਗ ਭਰੋ ।

ਉੱਤਰ-
1. ਉੱਲੂ,
2. ਕਬੂਤਰ
3. ਮੋਰ
4. ਤੋਤਾ ।
ਖੁਦ ਬਣਾਓ ਤੇ ਰੰਗ ਭਰੋ ।

ਪੇਜ 46

ਕਿਰਿਆ 2.

ਉਪਰੋਕਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਤੁਸੀਂ ਜਿਹੜੇਜਿਹੜੇ ਪੰਛੀ ਦੇਖੇ ਹਨ ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ? ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ਅਤੇ ਸਾਹਮਣੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭੋਜਨ ਵੀ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ
ਪੰਛੀ ਦਾ ਨਾਂ
ਭੋਜਨ
1. ਕਬੂਤਰ 2. ਸ਼ਹਿਦ ਦੀ ਮੱਖੀ
ਅਨਾਜ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਰਸ :

ਕਿਰਿਆ 3.

ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਛੋਟੇਛੋਟੇ ਪੰਛੀ ਪਿਆਸ ਨਾਲ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਤੁਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹੋ । ਕਿਸੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਮੂੰਹ ਵਾਲੇ ਬਰਤਨ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਪਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੀ ਛੱਤ ਜਾਂ ਵਰਾਂਡੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਆਪ ਕਰੋ ।

ਕਿਰਿਆ 4.

ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਡਿੱਗੇ ਹੋਏ ਖੰਭਾਂ ਤੋਂ ਸਜਾਵਟੀ ਸਮਾਨ ਤਿਆਰ ਕਰੋ ਅਤੇ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਨੂੰ ਦਿਖਾਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਆਪ ਕਰੋ ।

ਪੇਜ 47

ਕਿਰਿਆ 4.

ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਚਾਣ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਇਹ ਆਲ੍ਹਣੇ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਹਨ ? ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ

ਪੇਜ 48

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : (ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ, ਖੰਭ, ਮਿਰਚ )

(ਉ) ਮੋਰ ਦੇ ……………………………….. ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਖੰਭ

(ਅ) ਤੋਤਾ ………………………………. ਖਾਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਿਰਚ

(ਇ) ਚੱਕੀ ਰਾਹਾ ………………………………. ਖਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਦਿਮਾਗੀ ਪਰਖ :

ਉੱਤਰ-

EVS Guide for Class 3 PSEB ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ Important Questions and Answers

(i) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਚੋਣ :

1. ਸੁੰਦਰ ਖੰਭ ਕਿਸ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
(ੳ) ਮੋਰ
(ਅ) ਕਾਂ
(ਇ) ਗਿਰਝ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ੳ) ਮੋਰ

2. ਤੁਹਾਡੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਵਿੱਚ ਪੰਛੀ ਰਹਿਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਘਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ
(ਉ) ਬੰਗਲਾ
(ਅ) ਝੌਪੜੀ
(ਈ) ਆਲ੍ਹਣਾ
(ਸ) ਚੁਬਾਰਾ ।
ਉੱਤਰ-
(ਈ) ਆਲ੍ਹਣਾ

(ii) ਇੱਕ ਵਾਕ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪੰਛੀ ਕਿਸ ਦਾ ਆਲ੍ਹਣਾ ਦੇਖਣ ਆਏ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਿਜੜੇ ਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੋਤਾ ਆਮ ਤੌਰ ‘ ਤੇ ਕੀ ਖਾਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਤੋਤਾਂ ਮਿਰਚਾਂ ਖਾਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

(iii) ਗਲਤ/ਸਹੀ :

1. ਪੰਛੀ ਆਲ੍ਹਣਿਆਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
✓

2. . ਚੱਕੀ ਰਾਹਾ, ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
✓

3. ਮੋਰ ਦੇ ਖੰਭ ਸੁੰਦਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।
ਉੱਤਰ-
✗

4. ਪੰਛੀ ਖੰਭਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਉੱਡਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
✓

(iv) ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ :

1. · ਹਰਾ ਰੰਗ	(ੳ) ਮੋਰ
2. ਕਾਲਾ ਰੰਗ	(ਅ) ਤੋਤਾ
3. ਰੰਗ ਬਿਰੰਗੇ ਖੰਭ	(ਇ) ਕਾਂ

ਉੱਤਰ-

1.ਹਰਾ ਰੰਗ	(ਅ) ਤੋਤਾ
2. ਕਾਲਾ ਰੰਗ	(ਇ) ਕਾਂ
3. ਰੰਗ ਬਿਰੰਗੇ ਖੰਭ	(ੳ) ਮੋਰ

(v) ਵੱਡੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਭੋਜਨ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪੰਛੀ ਲਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਭੋਜਨ ਖਾਂਦੇ ਹਨ । ਚਿੜੀ ਅਨਾਜ ਖਾਂਦੀ ਹੈ, ਤੋਤਾ ਫਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ, ਚੱਕੀ ਰਾਹਾ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 3rd Class EVS Book Solutions Chapter 7 ਜੰਤ-ਇਕ ਜਾਣ-ਪਹਿਚਾਣ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 3 EVS Chapter 7 ਜੰਤ-ਇਕ ਜਾਣ-ਪਹਿਚਾਣ

EVS Guide for Class 3 PSEB ਜੰਤ-ਇਕ ਜਾਣ-ਪਹਿਚਾਣ Textbook Questions and Answers

ਪੇਜ 39-40

ਕਿਰਿਆ 1.
ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਭੋਜਨ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਜਾਨਵਰ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਖੁਆਇਆ ਹੈ ? ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਸ਼ਬਦ-ਪਹੇਲੀ ਵਿੱਚੋਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਭੋਜਨ ਲੱਭ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਕੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨੇ ਡੰਗ ਮਾਰਿਆ ਹੈ ? ✓ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ ।

ਮੱਛਰ ………………………….. ਸ਼ਹਿਦ ਦੀ ਮੱਖੀ …………………………….. ਭਰਿੰਡ ………………………………
ਉੱਤਰ-
ਮੱਛਰ …………✓…………. ਭਰਿੰਡ …………….✓………….. |

ਪੇਜ 41

ਕਿਰਿਆ 2.

ਆਓ ਹੁਣ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਖੇਡ ਖੇਡੀਏ । ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚਲੇ ਜਾਨਵਰ ਕਿਤੇ ਵੇਖੇ ਹਨ ? ਜੇ ਵੇਖੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿਹੜਾ ਜਾਨਵਰ ਕਿੱਥੇ ਵੇਖਿਆ ਹੈ । ਚਿੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰੰਗ ਭਰੋ ।

ਉੱਤਰ-
ਆਪ ਕਰੋ ।

ਪੇਜ 42

ਕਿਰਿਆ 3.

ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਦੱਸ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਜਾਨਵਰ ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਕਿਵੇਂ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
1. ਸੱਪ ਰੀਂਗਦਾ ਹੈ ।
2. ਮੱਛੀ ……………….. ਹੈ ।
3. ਗਾਂ ………………….. ਹੈ ।
4. ਤਿੱਤਲੀ …………………… ਹੈ ।
5. ਤੋਤਾ ………………………. ਹੈ ।
6. ਮੱਛਰ ………………….. ਹੈ ।
ਉੱਤਰ
ਜਿਵੇਂ-1. ਸੱਪ-ਰੀਂਗਦਾ ਹੈ ।
2. ਮੱਛੀ-ਤੈਰਦੀ ਹੈ ।
3. ਗਾਂ-ਚਲਦੀ ਹੈ ।
4. ਤਿੱਤਲੀ-ਉੱਡਦੀ ਹੈ ।
5. ਤੋਤਾ-ਉੱਡਦਾ ਹੈ ।
6. ਮੱਛਰ-ਉੱਡਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਜਾਨਵਰ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਦਾ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

ਜਾਨਵਰ ਦਾ ਨਾਮ	ਆਵਾਜ਼ਾਂ
(ਉ) ਬੱਕਰੀ	1. ਗੁਟਰ
(ਅ) ਕੁੱਕੜੀ	2. ਮਿਆਓਂ-ਮਿਆਓ
(ਇ) ਬਿੱਲੀ	3. ਕੁਕਤੂੰ-ਤੂੰ
(ਸ) ਕਬੂਤਰ	4. ਮੈਂ-ਮੈਂ

ਉੱਤਰ-

ਜਾਨਵਰ ਦਾ ਨਾਮ	ਆਵਾਜ਼ਾਂ
(ਉ) ਬੱਕਰੀ	4. ਮੈਂ-ਮੈਂ
(ਅ) ਕੁੱਕੜੀ	3. ਕੁਕਤੂੰ-ਤੂੰ
(ਇ) ਬਿੱਲੀ	2. ਮਿਆਓਂ-ਮਿਆਓ
(ਸ) ਕਬੂਤਰ	1. ਗੁਟਰ

ਪੇਜ 43

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਸਥਾਨ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ –

ਜੰਤੂ ਦਾ ਨਾਂ	ਰਹਿਣ ਸਥਾਨ
ਸ਼ੇਰ	ਜੰਗਲ
गां	ਘਰ
ਕੁੱਤਾ	ਘਰ
ਸੱਪ	ਧਰਤੀ
ਕਾਂ	ਰੁੱਖ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : ਵੱਖਰੀ-ਵੱਖਰੀ, ਦਾਣੇ, ਡੰਗ)

(ਉ) ਸ਼ਹਿਦ ਦੀ ਮੱਖੀ ………………………… ਮਾਰਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਡੰਗ

(ਅ) ਹਰ ਜਾਨਵਰ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ …………………………. ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਵੱਖਰੀ-ਵੱਖਰੀ

(ਈ) ਮੁਰਗੀ ………………………. ਖਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਦਾਣੇ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਹੀ (✓) ਜਾਂ ਗਲਤ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ਉ) ਕੁੱਤਾ ਘਰ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
✓

(ਅ) ਤੋਤਾ ਮਿਰਚ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
✓

(ਇ) ਪੰਛੀ ਖੰਭਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਉੱਡਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
✓

(ਸ) ਕਿਰਲੀ ਉੱਡਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
✗

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਡੰਗ ਮਾਰਨ ਵਾਲੇ ਦੋ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮੱਛਰ, ਬਿੱਛੂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਚਾਰਾ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਦੋ ਜੰਤੂਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਾਂ, ਬੱਕਰੀ ।

EVS Guide for Class 3 PSEB ਜੰਤ-ਇਕ ਜਾਣ-ਪਹਿਚਾਣ Important Questions and Answers

(i) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਚੋਣ :

1. ਕੁੱਤਾ ਕਿਵੇਂ ਅਵਾਜ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) ਗੁਟਰ-ਗੂੰ
(ਅ) ਬਊਂ-ਬਊਂ
(ੲ) ਮਿਆਂਊਂ-ਮਿਆਂਉਂ
(ਸ) ਕੁੱਕੜ-ਤੂੰ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਬਊਂ-ਬਊਂ

2. ਰੁੱਖ ਤੇ ਬੈਠੇ ਪੰਛੀ ਕਿਸ ਤੋਂ ਡਰ ਗਏ ?
(ੳ) ਇੱਲ੍ਹ
(ਅ) ਤੋਤਾ
(ੲ) ਮੋਰ
(ਸ) ਚਿੜੀ ।
ਉੱਤਰ-
(ੳ) ਇੱਲ੍ਹ

(ii) ਇੱਕ ਵਾਕ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਬੂਤਰ ਦਾ ਭੋਜਨ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਉਹ ਅਨਾਜ ਦਾ ਦਾਣਾ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸੱਪ ਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੱਪ ਦੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ।

(iii) ਦਿਮਾਗੀ ਕਸਰਤ :

ਉੱਤਰ-

Punjab State Board PSEB 3rd Class EVS Book Solutions Chapter 6 ਰੰਗ-ਬਿਰੰਗੇ ਪੱਤੇ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 3 EVS Chapter 6 ਰੰਗ-ਬਿਰੰਗੇ ਪੱਤੇ

EVS Guide for Class 3 PSEB ਰੰਗ-ਬਿਰੰਗੇ ਪੱਤੇ Textbook Questions and Answers

ਪੇਜ 34

ਪਿੱਛੇ ਦਿੱਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂਵਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਸਫ਼ੈਦਾ, ਕਮਲ, ਬੋਹੜ, ਪਿੱਪਲ, ਅਮਰੂਦ, ਪੁਦੀਨਾ, ਨਿੰਮ, ਕੇਲਾ |.
ਉੱਤਰ-
1. ਕੇਲਾ
2. ਪੁਦੀਨਾ
3. ਪਿੱਪਲ
4. ਕਮਲ
5. ਨਿੰਮ
6. ਅਮਰੂਦ
7. ਬੋਹੜ
8. ਸਫੈਦਾ ।

ਪੇਜ 35

ਕਿਰਿਆ 2.

ਕੁੱਝ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂਦਾਰ ਪੱਤੇ ਜਿਵੇਂ ਤੁਲਸੀ, ਪੁਦੀਨਾ, ਤੇਜ ਪੱਤਾ, ਕਿੱਕਰ, ਮਰੂਆ, ਧਨੀਆਂ, ਨਿੰਮ, ਨਿੰਬੂ, ਮੇਥੀ ਆਦਿ ਇਕੱਠੇ ਕਰਕੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਖੁਸ਼ਬੂ ਨਾਲ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਪਹਿਚਾਣਨ ਦੀ ਖੇਡ ਖਿਡਾਈ ਜਾਵੇ । ਇਹਨਾਂ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਜਾਵੇ ।
ਉੱਤਰ-
ਆਪ ਕਰੋ ।

ਪੇਜ 36

ਕਿਰਿਆ 3.

ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੀ ਪਹੇਲੀ ਵਿੱਚ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਵਾਲੀਆਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਛੁਪੇ ਹੋਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂਦਾਰ ਪੱਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਚਾਰ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲੱਭੋ ਅਤੇ ਲਿਖੋ ।

ਉੱਤਰ-
1. ਚਾਵਲ
2. ਮੀਟ
3. ਰਾਇਤਾ
4. ਜਲਜੀਰਾ
5. ਦਾਲ
6. ਚਾਹ
7. ਜੂਸ
8. ਸਬਜ਼ੀਆਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੋਈ ਤਿੰਨ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੱਤੇ ਤੁਸੀਂ ਪਹਿਚਾਣਦੇ ਹੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਅਮਰੂਦ, ਪਿੱਪਲ, ਕੇਲਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਸੀਂ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਰੰਗ ਦੇ ਪੱਤੇ ਦੇਖੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਹਰੇ, ਜ਼ਾਮਣੀ ॥

ਪੇਜ 37

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਦਿਮਾਗੀ ਪਰਖ :

ਉੱਤਰ-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.

ਸਹੀ (✓) ਜਾਂ ਗਲਤ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ਉ) ਦਰੱਖ਼ਤਾਂ ਤੋਂ ਪੱਤੇ ਤੋੜ ਕੇ ਖਾਦ ਤਿਆਰ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
✗

(ਅ) ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
✗

(ਈ) ਪੱਤੇ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਫ਼ਲਾਂ ਦੇ ਛਿੱਲੜਾਂ ਤੋਂ ਖਾਦ ਤਿਆਰ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
✓

(ਸ) ਸਾਰੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦਾ ਰੰਗ ਹਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
✗

(ਹ) ਸਾਰੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
✓

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : (ਨਿੰਮ, ਗੰਦੀ, ਮਹਿੰਦੀ)

(ੳ) ਪੱਤੇ ਸਾੜਨ ਨਾਲ ਹਵਾ ………………………………….. ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗੰਦੀ

(ਅ) ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਮੌਕੇ ਹੱਥਾਂ ‘ਤੇ ………………………………… ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਹਿੰਦੀ

(ਇ) ………………………………. ਦੇ ਪੱਤੇ ਸੁਆਦ ਵਿੱਚ ਕੌੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਨਿੰਮ ।

ਪੇਜ 38

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਅੱਗੇ ਨਿਸ਼ਾਨ (✓) ਲਗਾਓ :

(ਉ) ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਪੱਤੇ ਕਿਸ ਰੁੱਤ ਵਿੱਚ ਝੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਬਹਾਰ ਰੁੱਤ
ਵਰਖਾ ਰੁੱਤ
ਪੱਤਝੜ ਰੁੱਤ
ਉੱਤਰ-
ਪੱਤਝੜ ਰੁੱਤ ।

(ਅ) ਕਿਸ ਦਰੱਖ਼ਤ ਦਾ ਪੱਤਾ ਵੱਡਾ ਹੈ ?
ਟਾਹਲੀ
ਬੋਹੜ ,
ਨਿੰਮ
ਉੱਤਰ-
ਬੋਹੜ ।

(ਈ) ਕਿਹੜਾ ਪੱਤਾ ਚਟਣੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਕੇਲਾ
ਪੁਦੀਨਾ
ਅਮਰੂਦ
ਉੱਤਰ-
ਪੁਦੀਨਾ ।

(ਸ) ਕਿਸ ਤੋਂ ਖਾਦ ਬਣਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
ਪੱਤਿਆਂ
ਇੱਟਾਂ ,
ਪਾਲੀਥੀਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਪੱਤਿਆਂ ।

EVS Guide for Class 3 PSEB ਰੰਗ-ਬਿਰੰਗੇ ਪੱਤੇ Important Questions and Answers

(i) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਚੋਣ :

1. ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਡਿੱਗੇ ਹੋਏ ਪੱਤੇ ਜਲਾਉਣ ਨਾਲ ਹਵਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ :
(ੳ) ਖੁਸ਼ਕ
(ਅ) ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ
(ਇ) ਠੰਡੀ
(ਸ) ਤਾਜ਼ੀ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ

2. ਕਿਸ ਦੇ ਪੱਤੇ ਸੁੱਕਾ ਕੇ ਕੱਪੜੇ ਟਰੰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਪਿੱਪਲ
(ਅ) ਨਿੰਮ
(ਇ) ਬੋਹੜ
(ਸ) ਟਾਹਲੀ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਨਿੰਮ

(ii) ਇੱਕ ਵਾਕ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਪੱਤੇ ਕਦੋਂ ਝੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਰਦੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੀ ਸਾਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਹੀਂ, ਇਸ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

(iii) ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

1. ਪੁਦੀਨੇ ਵਿਚ ਬੜੀ ………………………………………… ਆ ਰਹੀ ਸੀ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਹਿਕ

2. ਝੜੇ ਪੱਤਿਆਂ ਤੋਂ ……………………………………. ਬਣਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ‘
ਉੱਤਰ-
ਖਾਦ ।

(iv) ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ :

1. ਛੋਟਾ ਪੱਤਾ,	(ਉ) ਪਿੱਪਲ
2. ਵੱਡਾ ਪੱਤਾ	(ਅ) , ਕੇਲਾ
3. ਲੰਬਾ ਪੱਤਾ	(ਇ) ਨਿੰਮ

ਉੱਤਰ-

1. ਛੋਟਾ ਪੱਤਾ,	(ਇ) ਨਿੰਮ
2. ਵੱਡਾ ਪੱਤਾ	(ਉ) ਪਿੱਪਲ
3. ਲੰਬਾ ਪੱਤਾ	(ਅ) , ਕੇਲਾ

(v) ਵੱਡੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-
ਕੀ ਪੱਤਿਆਂ ਤੇ ਖੇਤੀ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਸਾੜਨਾਂ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਹੀਂ, ਸਾਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਇਸ ਨਾਲ ਹਵਾ ਗੰਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 3rd Class EVS Book Solutions Chapter 5 ਪੌਦੇ-ਸਾਡੇ ਮਿੱਤਰ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 3 EVS Chapter 5 ਪੌਦੇ-ਸਾਡੇ ਮਿੱਤਰ

EVS Guide for Class 3 PSEB ਪੌਦੇ-ਸਾਡੇ ਮਿੱਤਰ Textbook Questions and Answers

ਪੇਜ 25-26

ਕਿਰਿਆ 1.

ਉੱਪਰਲੇ ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਬੁੱਝ ਲਏ ਹਨ । ਹੇਠਾਂ ਅਮਰੂਦ, ਪੇਠੇ ਦੀ ਵੇਲ, ਖਜੂਰ ਅਤੇ ਪਾਪਲਰ ਦੇ ਚਿੱਤਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ । ਸੰਬੰਧਿਤ ਚਿੱਤਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖੋ

ਉੱਤਰ-
(ੳ) ਖਜੂਰ
(ਅ) ਅਮਰੂਦ
(ਇ) ਪੇਠੇ ਦੀ ਵੇਲ
(ਸ) ਪਾਪਲਰ ।

ਪੇਜ 27

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗ ਦੇ ਤਣਿਆਂ ਵਾਲੇ ਦੋ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਿੱਕਰ, ਸਫੈਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਦੋ ਅਜਿਹੇ ਪੌਦੇ ਲੱਭੋ ਜੋ ਛਤਰੀ ਵਾਂਗ ਦਿਖਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਨਿੰਮ, ਵਰਮਾ ਡੈਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਦੋ ਅਜਿਹੇ ਪੌਦੇ ਲੱਭੋ ਜੋ ਲੰਬੇ ਅਤੇ ਸਿੱਧੇ ਹਨ |
ਉੱਤਰ-
ਸਫੈਦਾ, ਖਜ਼ੂਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਦੋ ਅਜਿਹੇ ਪੌਦੇ ਲੱਭੋ ਜੋ ਧਰਤੀ ਉੱਪਰ ਫੈਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ !
ਉੱਤਰ-
ਘੀਆ, ਕੱਦੂ ਧਰਤੀ ਉੱਪਰ ਫੈਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਪੇਜ 29

ਕਿਰਿਆ 2.

ਅੱਗੇ ਕੁੱਝ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜੋ ਵਸਤੂਆਂ ਸਾਨੂੰ ਰੁੱਖਾਂ ਜਾਂ ਪੌਦਿਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਤੇ ਚੱਕਰ ਲਗਾਓ ।
ਉੱਤਰ-

ਪੇਜ 30-31

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪੌਦੇ ਦੇ ਕੋਈ ਦੋ ਭਾਗ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਜੜ੍ਹ, ਤਣਾ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪੌਦਿਆਂ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦੋ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਫਲ, ਫੁੱਲ, ਦਵਾਈਆਂ, ਲੱਕੜੀ, ਗੂੰਦ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : ਖੱਟੇ, ਠੰਢੇ, ਛੱਤਰੀ, ਧਰਤੀ, ਸਾਫ਼)

(ੳ) ਪੌਦੇ ਗੰਦੀ ਹਵਾ ਨੂੰ …………… ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਾਫ਼

(ਅ) ਕਿੰਨੂੰ, ਸੰਤਰਾ ਅਤੇ ਨਿੰਬੂ ……………………….. ਫਲ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਖੱਟੇ

(ਈ) ਕੱਦੂ ਦੀ ਵੇਲ ……………………….. ਉੱਪਰ ਫੈਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਧਰਤੀ

(ਸ) ਬਰਮਾ ਡੇਕ ਦੇਖਣ ਵਿੱਚ ……………………………. ਵਰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਛੱਤਰੀ

(ਹ) ਸੇਬ ਦੇ ਪੌਦੇ ……………………………. ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਉੱਗਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਠੰਢੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

(ੳ) ਕੇਸਰੀ ਲੱਗਣ ਫੁੱਲ ਓਸਨੂੰ, ਕਰੇ ਬਿਨ ਪੱਤਿਆਂ ਤੋਂ ਛਾਂ, ਬੁੱਝੋ ਖਾਂ ਭਲਾ ਬੱਚਿਓ- ਕੀ ਇਸ ਰੁੱਖ ਦਾ ਨਾਂ ।	ਗੰਨਾ
(ਅ) ਕਾਠ ਉੱਤੇ ਕਾਠ, ਵਿੱਚ ਬੈਠਾ ਜਗਨਨਾਥ	ਨਿੰਮ
(ਈ) ਇੱਕ ਸੋਟੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ, ਵਿੱਚ ਭਰਿਆ ਮਿੱਠਾ ਪਾਣੀ	ਕਰੀਰ
(ਸ) ਟਾਹਣੀਆਂ ਕੌੜੀਆਂ, ਫਲ ਮਿੱਠਾ, ‘ਪੱਤੇ ਕੌੜੇ, ਗੁਣ ਮਿੱਠਾ	ਬਦਾਮ

ਉੱਤਰ-

(ੳ) ਕੇਸਰੀ ਲੱਗਣ ਫੁੱਲ ਓਸਨੂੰ, ਕਰੇ ਬਿਨ ਪੱਤਿਆਂ ਤੋਂ ਛਾਂ, ਬੁੱਝੋ ਖਾਂ ਭਲਾ ਬੱਚਿਓ- ਕੀ ਇਸ ਰੁੱਖ ਦਾ ਨਾਂ ।	ਕਰੀਰ
(ਅ) ਕਾਠ ਉੱਤੇ ਕਾਠ, ਵਿੱਚ ਬੈਠਾ ਜਗਨਨਾਥ	ਨਿੰਮ
(ਈ) ਇੱਕ ਸੋਟੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ, ਵਿੱਚ ਭਰਿਆ ਮਿੱਠਾ ਪਾਣੀ	ਗੰਨਾ
(ਸ) ਟਾਹਣੀਆਂ ਕੌੜੀਆਂ, ਫਲ ਮਿੱਠਾ, ‘ਪੱਤੇ ਕੌੜੇ, ਗੁਣ ਮਿੱਠਾ	ਬਦਾਮ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਸਹੀ ਉੱਤਰ (✓) ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ਉ) ਪੌਦੇ ਦਾ ਕਿਹੜਾ ਭਾਗ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਜਕੜ ਕੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ?
ਪੱਤੇ
ਜੜ੍ਹਾਂ
ਫੁੱਲ
ਉੱਤਰ-
ਜੜਾਂ ।

(ਆ) ਸਾਡੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਖਾ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਗਾਜਰ ਘਾਹ
ਕਿੱਕਰ .
ਮ :
ਉੱਤਰ-
ਗਾਜਰ ਘਾਹ ।

(ਈ) ਤੋਂ-ਖੋਰ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ –
ਹੜ੍ਹ ਆ ਜਾਣਾ
ਰੁੱਖਾਂ ਦਾ ਸੁੱਕ ਜਾਣਾ
ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਖੁਰ ਜਾਣਾ
ਉੱਤਰ-
ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਖੁਰ ਜਾਣਾ ।

ਪੇਜ 32

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਸਹੀ (✓) ਜਾਂ ਗਲਤ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਸਾਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
✓

(ਅ) ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਭਾਲ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ।
ਉੱਤਰ-
✗

(ਇ) ਜ਼ਹਿਰੀਲੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਧਰਤੀ, ਹਵਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਬਣਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
✓

EVS Guide for Class 3 PSEB ਪੌਦੇ-ਸਾਡੇ ਮਿੱਤਰ Important Questions and Answers

(i) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਚੋਣ :

1. ਕਿਸ ਦਾ ਤਣਾ ਮੋਟਾ ਹੈ?
(ਉ) ਗੁਲਾਬ
(ਅ) ਪਿੱਪਲ
(ਇ) ਗੇਂਦੇ ਦਾ ਬੂਟਾ
(ਸ) ਮਨੀ ਪਲਾਂਟ ॥
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਪਿੱਪਲ

2. ਸੇਬ ਦਾ ਪੌਦਾ ………………………..
(ੳ) ਖੁਸ਼ਕ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਅ) ਠੰਢੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਇ) ਗਰਮ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਸ) ਰੇਤਲੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਠੰਢੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

(ii) ਇੱਕ ਵਾਕ ਦੇ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਾਣੀ ਡੂੰਘਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਸਾਡੀ ਧਰਤੀ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਬਣ ਜਾਵੇਗੀ ? .
ਉੱਤਰ-
ਰੇਤਲੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਹੜੀ ਘਾਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਉੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਗਾਜਰ ਘਾਹ ॥

(iii) ਦਿਮਾਗੀ ਕਸਰਤ :

ਉੱਤਰ-

(iv) ਵੱਡੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-
ਪੌਦੇ ਦੇ ਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਚਾਣੋ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

Punjab State Board PSEB 9th Class Maths Book Solutions Chapter 1 संख्या पद्धति Ex 1.5 Textbook Exercise Questions and Answers

PSEB Solutions for Class 9 Maths Chapter 1 संख्या पद्धति Ex 1.5

प्रश्न 1.
बताइए नीचे दी गई संख्याओं में कौन-कौन परिमेय हैं और कौन-कौन अपरिमेय हैं :
(i) 2 – √5
(ii) (3 + √23) – √23
(iii) \(\frac{2 \sqrt{7}}{7 \sqrt{7}}\)
(iv) \(\frac{1}{\sqrt{2}}\)
(v) 2π
हल :
(i) दी गई संख्या में ; 2 एक परिमेय संख्या है और √5 एक अपरिमेय संख्या है।
जैसा कि हम जानते हैं कि एक परिमेय और अपरिमेय संख्या का अंतर सदा अपरिमेय संख्या होता है।
∴ 2 – √5 अपरिमेय संख्या है।

(ii) (3 + √23) – √23
= 3 + √23 – √23

(iii) \(\frac{2 \sqrt{7}}{7 \sqrt{7}}\)
= \(\frac{2}{7}\) एक परिमेय संख्या है।

(iv) \(\frac{1}{\sqrt{2}}\)
दी गई संख्या में, 1 एक परिमेय संख्या है।
√2 एक अपरिमेय संख्या है। जैसा कि हम जानते हैं कि एक शून्येतर परिमेय संख्या और एक अपरिमेय संख्या का भागफल सदा एक अपरिमेय संख्या होता है।
अतः, \(\frac{1}{\sqrt{2}}\) एक अपरिमेय संख्या है।

(v) दी गई संख्या में,
2 एक परिमेय संख्या है और π एक अपरिमेय संख्या है। जैसा कि हम जानते हैं कि एक शून्येत्तर परिमेय संख्या और एक अपरिमेय संख्या का गुणनफल सदा एक अपरिमेय संख्या है।
अतः, 2π एक अपरिमेय संख्या है।

प्रश्न 2.
निम्नलिखित व्यंजकों में से प्रत्येक व्यंजक को सरल कीजिए :
(i) (3 + √3) (2 + √2)
(ii) (3 + √3) (3 – √3)
(iii) (√5 + √2)²
(iv) (√5 – √2) (√5 + √2)
हल :
(i) (3 + √3) (2 + √2) = 3 × 2 + 3√2 + 2√3 + √3 × √2
= 6 + 3√2 + 2√3 + √6

(ii) (3 + √3) (3 – √3) = 3 × 3 – 3√3 + 3√3 – √3 × √3
= 9 – 3 = 6

(ii) (√5 + √2)² = (√5)² + (√2)² + 2√5 × √2
[∵ (a + b)² = a² + b² + 2ab]
= 5 + 2 + 2√10
= 7 + 2√10

(iv) (√5 – √2) (√5 + √2)
= (√5)² – (√2)²
[: (a – b) (a + b) = a² – b²]
= 5 – 2 = 3 .

प्रश्न 3.
आपको याद होगा किश को एक वृत्त की परिधि | (मान लीजिए c) और उसके व्यास (मान लीजिए d) के अनुपात से परिभाषित किया जाता है, अर्थात् π = \(\frac{c}{d}\) है। यह इस तथ्य का अंतर्विरोध करता हुआ प्रतीत होता है कि अपरिमेय है। इस अंतर्विरोध का निराकरण आप किस प्रकार करेंगे ?
हल :
जैसा कि हम जानते हैं कि एक शून्येत्तर परिमेय संख्या और एक अपरिमेय संख्या का भागफल या एक अपरिमेय संख्या और एक शून्येत्तर परिमेय संख्या का भागफल सदा एक अपरिमेय संख्या होता है।
यहाँ π = \(\frac{c}{d}\)
अतः इसमें कोई अंतर्विरोध नहीं है क्योंकि c या d अपरिमेय हैं। अत: π एक अपरिमेय संख्या है।

प्रश्न 4.
संख्या रेखा पर √9.3 को निरूपित कीजिए।
हल :
एक दी हुई रेखा पर एक स्थिर बिन्दु A से 9.3 एकक की दूरी पर चिह्न लगाने पर एक ऐसा बिन्दु B प्राप्त होता है, जिससे कि AB = 9.3 एकक (देखिए आकृति)।
B से 1 एकक की दूरी पर एक चिह्न लगाइए और इस नए बिन्दु को C मान लीजिए।
AC का मध्य-बिन्दु ज्ञात कीजिए और उस बिन्दु को 0 मान लीजिए। 0 को केन्द्र और OC = 4.65 एकक त्रिज्या लेकर एक अर्धवृत्त बनाइए।
AC पर लम्ब एक ऐसी रेखा खींचिए जो B से होकर जाती हो और अर्धवृत्त को D पर काटती हो।
तब BD = √9.3 है।

गणितीय कारण – OA = OC = OD (अर्धवृत्त की त्रिज्याएँ)
OA = OC = OD = \(\frac{1}{2}\) AC
= \(\frac{1}{2}\) [AB + BC]
[∵ AC = AB + BC]
= \(\frac{1}{2}\) [9.3 + 1.0]
= \(\frac{1}{2}\) × 10.3
OD = 5.15
समकोणीय ∆OBD में, पाईथागोरस प्रमेय अनुसार, OB² + BD² = OD²
BD² = OD² – OB²
BD = \(\sqrt{(\mathrm{OD}+\mathrm{OB})(\mathrm{OD}-\mathrm{OB})}\)
[∵ a² – b² = (a + b) (a – b)]
BD = \(\sqrt{(5.15+4.15)(5.15-4.15)}\)
[∵ OB = OC – BC = 5.15 – 1 = 4.15]
BD = \(\sqrt{9.3 \times 1}\) = √9.3.

प्रश्न 5.
निम्नलिखित के हरों का परिमेयकरण कीजिए:
(i) \(\frac{1}{\sqrt{7}}\)
(ii) \(\frac{1}{\sqrt{7}-\sqrt{6}}\)
(iii) \(\frac{1}{\sqrt{5}+\sqrt{2}}\)
(iv) \(\frac{1}{\sqrt{7}-2}\)
हल :
(i) \(\frac{1}{\sqrt{7}}\) अंश और हर को √7 पर हमें प्राप्त होता है :
= \(\frac{1}{\sqrt{7}} \times \frac{\sqrt{7}}{\sqrt{7}}\)
= \(\frac{\sqrt{7}}{7}\)

(i) \(\frac{1}{\sqrt{7}-\sqrt{6}}\)
= \(\frac{1}{\sqrt{7}-\sqrt{6}} \times \frac{\sqrt{7}+\sqrt{6}}{\sqrt{7}+\sqrt{6}}\)
[अंश और हर को √7 + √6 से गुणा करके हर का परिमेयकरण करने पर]

(iii) \(\frac{1}{\sqrt{5}+\sqrt{2}}\)

(iv) \(\frac{1}{\sqrt{7}-2}\)
= \(\frac{1}{\sqrt{7}-2} \times \frac{\sqrt{7}+2}{\sqrt{7}+2}\)
[हर का परिमेयकरण करने पर]
= \(\frac{\sqrt{7}+2}{(\sqrt{7})^{2}-2^{2}}\)
[∵ a² – b² = (a – b) (a + b)]
= \(\frac{\sqrt{7}+2}{7-4}\)
= \(\frac{\sqrt{7}+2}{3}\)

Punjab State Board PSEB 3rd Class EVS Book Solutions Chapter 4 ਆਓ ਖੇਡੀਏ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 3 EVS Chapter 4 ਆਓ ਖੇਡੀਏ

EVS Guide for Class 3 PSEB ਆਓ ਖੇਡੀਏ Textbook Questions and Answers

ਪੇਜ 18.

ਕਿਰਿਆ 1.

ਪਹਿਚਾਣੋ ਤੇ ਚਿੱਤਰ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

ਪੇਜ 20 .
ਕਿਰਿਆ 1.
ਹੇਠਾਂ ਕੁੱਝ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜਿਹੜੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਤੁਸੀਂ ਖੇਡੀਆਂ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ | ਇਹ ਵੀ ਦੱਸੋ ਕਿ ਇਹ ਖੇਡ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਮੈਦਾਨ ਜਾਂ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ, ਕਿੱਥੇ ਖੇਡੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ-

ਕਿਰਿਆ 2.

ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਮਨਪਸੰਦ ਖੇਡ ਬਾਰੇ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੋ
ਉੱਤਰ-
ਆਪ ਕਰੋ ।

ਪੇਜ 21

ਕਿਰਿਆ 3.

ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡਿਆਂ ਕੋਲੋਂ ਪੁੱਛ ਕੇ ਲਿਖੋ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਖੇਡਦੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਖੇਡਦੇ ਸਨ । ਮੇਰੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਹਾਕੀ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀ ਸਨ।

ਕਿਰਿਆ 4.

ਵਿਹਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਬਾਕੀ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਣਗੇ ਆਓ ਲਿਖੀਏ ਕੌਣ ਕੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ-

ਮੈਂਬਰ	ਕੰਮ
(ਉ) ਪਿਤਾ ਜੀ,	ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਖੇਡਦੇ ਹਨ ।
(ਅ) ਮਾਤਾ ਜੀ	ਸਿਲਾਈ-ਕਢਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
(ਇ) ਦਾਦਾ ਜੀ	ਤਾਸ਼ ਖੇਡਦੇ ਹਨ ।
(ਸ) ਦਾਦੀ ਜੀ	ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
(ਹ) ਦੀਦੀ	ਬੁਣਾਈ ਕਢਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਸਿੱਖਦੀ ਹੈ

ਪੇਜ 22

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਤੁਸੀਂ ਵਿਹਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੁਸਤਕਾਂ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਹਾਡੀ ਮਨਪਸੰਦ ਖੇਡ ਕਿਹੜੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮੇਰੀ, ਮਨਪਸੰਦ ਖੇਡ ਹਾਕੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : ਹਾਕੀ, ਗੀਟੇ, ਸਿਹਤਮੰਦ, ਮਨੋਰੰਜਨ

(ੳ) ਖੇਡਾਂ ਸਾਡਾ ……………………………. ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਨੋਰੰਜਨ

(ਆ) …………………………. ਅਸੀਂ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ ਖੇਡ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
ਉੱਤਰ-
ਗੀਟੇ

(ਇ) ………………………………… ਖੇਡਣ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਮੈਦਾਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਹਾਕੀ

(ਸ) ਖੇਡਾਂ ਸਾਨੂੰ …………………………….. ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ . ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਿਹਤਮੰਦ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਹੀ (✓) ਜਾਂ ਗਲਤ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ਉ) ਸਾਰੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
✗

(ਅ) ਖੇਡਣ ਨਾਲ ਸਮਾਂ ਖ਼ਰਾਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
✗

(ੲ) ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਕੁੱਝ ਨਿਯਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
✓

(ਸ) ਖੇਡਦੇ ਸਮੇਂ ਲੜਾਈ ਕਰਨਾ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
✗

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸੂਚੀ ਤਿਆਰ ਕਰੋ ।

ਉੱਤਰ –

ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਖੇਡਣ ਵਾਲੀਆਂ ਖੇਡਾਂ	ਇਕੱਲੇ ਖੇਡਣ ਵਾਲੀਆਂ ਖੇਡਾਂ
1. ਕ੍ਰਿਕੇਟ	ਦੌੜ
2. ਬਾਲੀਵਾਲ	ਲੰਬੀ ਛਾਲ
3. ਫੁਟਬਾਲ	ਸੁਕਵੈਸ਼
4. ਖੋ-ਖੋ	ਟੇਬਲ ਟੈਨਿਸ
5: ਬਾਸਕਟਬਾਲ	ਬੈਡਮਿੰਟਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਦਿਮਾਗੀ ਕਸਰਤ |

ਉੱਤਰ

EVS Guide for Class 3 PSEB ਸਾਡੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਕਿੱਤਾਕਾਰ Important Questions and Answers

(i) ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਚੋਣ :

1. ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਖੇਡਣ ਵਾਲੀ ਖੇਡ ਹੈ
(ਉ) ਖੋ-ਖੋ
(ਅ) ਕ੍ਰਿਕੇਟ
(ਬ) ਕੈਰਮਬੋਰਡ
(ਸ) ਵਾਲੀਬਾਲ ।
ਉੱਤਰ-
(ਬ) ਕੈਰਮਬੋਰਡ

2. ਦੋ ਕੁੜੀਆਂ ਇਕ ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਹੱਥ ਫੜ ਕੇ ਗੋਲ ਗੋਲ ਘੁੰਮਦੀਆਂ ਹਨ ਇਸ ਖੇਡ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ?
(ਉ) ਸ਼ਤਰੰਜ
(ਅ) ਪਿਠੂ ਗਰਮ
(ਈ) ਕਿੱਕਲੀ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਈ) ਕਿੱਕਲੀ ਈ ।

(ii) ਇੱਕ ਵਾਕ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸ਼ਤਰੰਜ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਖਿਡਾਰੀ ਖੇਡਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੋ ਖਿਡਾਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਇੱਕ ਲਾਭ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਰੀਰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਬਣਦਾ ਹੈ ।

(iii) ਗਲਤ/ਸਹੀ :

1. ਸ਼ਤਰੰਜ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
✗

2. ਹਾਕੀ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
✗

3. ਖੇਡਣ ਨਾਲ ਸਮਾਂ ਬਰਬਾਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
✗

4. ਪੜਾਈ ਅਤੇ ਖੇਡਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਉਚਿਤ ਵੰਡ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
✓

(iv) ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ :

1. ਸ਼ਤਰੰਜ ,	(ੳ) ਮੈਦਾਨੀ ਖੇਡ
2. ਕ੍ਰਿਕੇਟ	(ਅ) ਸਥਾਨਕ ਖੇਡ
3. ਊਚ-ਨੀਚ ,	(ਇ) ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ

ਉੱਤਰ-

1. ਸ਼ਤਰੰਜ ,	(ਇ) ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ
2. ਕ੍ਰਿਕੇਟ	(ੳ) ਮੈਦਾਨੀ ਖੇਡ
3. ਊਚ-ਨੀਚ ,	(ਅ) ਸਥਾਨਕ ਖੇਡ

(v) ਵੱਡੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ-
ਕਿਸੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਖੇਡੇ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਖੇਡ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਫੁਟਬਾਲ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਖੇਡੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਖੇਡ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਫੁਟਬਾਲ ਨੂੰ ਪੈਰਾਂ ਨਾਲ ਮਾਰਮਾਰ ਕੇ ਦੂਸਰੇ ਪਾਲੇ ਵਿਚ ਗੋਲ ਵਿਚ ਸੁਟੱਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਦੂਸਰੀ ਟੀਮ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀ ਪੈਰਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਕਦੇ ਹਨ ।