Bhagya

Punjab State Board PSEB 7th Class Computer Book Solutions Chapter 7 ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Computer Chapter 7 ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ

Computer Guide for Class 7 PSEB ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉੱਤਰ
1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

I. ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸ਼ਬਦ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ ਇਹ ਹਨ …………. ਅਤੇ …
(ਉ) ਤਸਵੀਰਾਂ, ਆਵਾਜ਼
(ਅ) ਆਡੀਓ, ਵੀਡੀਓ
(ੲ) ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ
(ਸ) ਹਾਰਡਵੇਅਰ, ਸਾਫਟਵੇਅਰ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ,

II. ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਹਨ …………… ਅਤੇ ….. .
(ਉ) ਐਨਾਲਾਗ, ਡਿਜ਼ਿਟਲ
(ਅ) ਸਟੈਟਿਕ, ਹਾਇਪਰ
(ੲ) ਰਾਸਟਰ, ਬਿੱਟਮੈਪ
(ਸ) ਪਾਥ, ਫਰੇਮ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਪਾਥ, ਫਰੇਮ ।

III. ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਲਈ ………….. ਅਤੇ …………… ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।
(ਉ) ਤਸਵੀਰਾਂ, ਆਵਾਜ਼
(ਅ) ਐਨਾਲਾਗ, ਡਿਜ਼ਿਟਲ
(ੲ) ਹਾਰਡਵੇਅਰ, ਸਾਫਟਵੇਅਰ
(ਸ) ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਹਾਰਡਵੇਅਰ, ਸਾਫਟਵੇਅਰ|

IV. ਇਨਪੁੱਟ ਯੰਤਰਾਂ ਵਿੱਚ …………. ਅਤੇ …………… ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਉ) ਮਾਨੀਟਰ, ਪ੍ਰਿੰਟਰ
(ਅ) ਰੈਮ, ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ
(ੲ) ਕੀਬੋਰਡ, ਮਾਊਸ
(ਸ) ਹਾਰਡਵੇਅਰ, ਸਾਫਟਵੇਅਰ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਕੀਬੋਰਡ, ਮਾਊਸ

V. ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟ ………… …………… ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਐਨਾਲਾਗ, ਡਿਜ਼ਿਟਲ
(ਅ) ਰਾਸਟਰ, ਬਿੱਟਮੈਪ
(ੲ) ਸਟੈਟਿਕ, ਹਾਇਪਰ
(ਸ) ਪਾਥ, ਫਰੇਮ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਸਟੈਟਿਕ, ਹਾਇਪਰ

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ-Analog ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਵੀਡੀਓਜ਼ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਟੈਕਸਟ ਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਟੈਂਕਸਟ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ-ਸਟੈਟਿਕ (Static) ਟੈਕਸਟ ਅਤੇ ਹਾਈਪਰ (Hyper) ਟੈਕਸਟ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਕਿਸੇ ਵੀ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪਾਥ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ Visual ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਇਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਕਵੀ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ । ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਵਿਧੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਕਮਬਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਕ ਵੀਡੀਓ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਚਲਾ ਕੇ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਕਾਰਟੂਨ ਫਿਲਮਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਵੀਡੀਓ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਟੈਕਸਟ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਭਾਗ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਤਰੀਕਾ ਹੈ । ਇਹ ਅੱਖਰ ਅਤੇ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇਸ ਨਿਸ਼ਾਨ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ | ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਦੋ ਦਾ ਹੈ”ਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਟੈਕਸਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ :

1. ਸਥਿਰ ਟੈਕਸਟ (Static Text)-ਸਥਿਰ ਟੈਕਸਟ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਪਾਠ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਚਿੱਤਰ ਦੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
2. ਹਾਈਪਰ ਟੈਕਸਟ (Hyper Text)-ਹਾਈਪਰਟੈਕਸਟ ਉਹ ਟੈਕਸਟ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਹੋਰ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਲਿੰਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਟੈਕਸਟ ਸਕਰੀਨ ਤੇ ਅੰਡਰਲਾਈਨ ਅਤੇ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਟੈਕਸਟ ਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਅਸਾਨੀ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਪੇਜ ਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਕਾਨਫਰੈਂਸਿੰਗ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਕਾਨਫਰੰਸਿੰਗ, ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਸੰਦਾਂ (Tools) ਜਿਵੇਂ ਕੈਮਰਾ, ਮਾਈਕ੍ਰੋਫੋਨ, ਡਿਸਪਲੇਅ ਉਪਕਰਣ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਅਤੇ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਹਨ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ? ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਭਾਗਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਟੈਕਸਟ, ਚਿੱਤਰ, ਆਡੀਓ, ਵੀਡੀਓ, ਗ੍ਰਾਫਿਕਸ, ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ, ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਮਾਧਿਅਮ ਦੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਅਧਾਰਤ ਤਕਨੀਕ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਤ, ਕਿਰਿਆ, ਸੰਚਾਰਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ –

• ਟੈਕਸਟ (Text)-ਟੈਕਸਟ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਭਾਗ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਤਰੀਕਾ ਹੈ । ਇਹ ਅੱਖਰ ਅਤੇ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਨਿਸ਼ਾਨ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ । ਟੈਕਸਟ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੁਨੇਹੇ ਭੇਜਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਟੈਕਸਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
  1. ਸਥਿਰ ਟੈਕਸਟ (Static Text)-ਸਥਿਰ ਟੈਕਸਟ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਪਾਠ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਚਿੱਤਰ ਦੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
  2. ਹਾਈਪਰ ਟੈਕਸਟ (Hyper Text)-ਹਾਈਪਰਟੈਕਸਟ ਉਹ ਟੈਕਸਟ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਹੋਰ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਲਿੰਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
• ਚਿੱਤਰ (Pictures)-ਚਿੱਤਰ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਜੋ ਉਪਭੋਗਤਾ ਦਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਦੇ ਹਨ ਭਾਵ ਚਿੱਤਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਚਿੱਤਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੁਆਰਾ ਦੋ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਿੱਟਮੈਪ ਜਾਂ ਰਾਸਟਰ ਚਿੱਤਰ ਅਤੇ ਵੈਕਟਰ ਚਿੱਤਰ ॥
• ਆਡੀਓ (Audio)-ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਆਡੀਓ ਦਾ ਮਤਲਬ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ, ਆਵਾਜ਼ ਚਲਾਉਣਾ ਆਦਿ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ । ਆਡੀਓ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭਾਗ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਭਾਗ ਸਮਝਦਾਰੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਸਕਦੇ । ਅਸੀਂ ਆਡੀਓ ਫਾਰਮੈਟ ਵਿੱਚ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਆਡੀਓ ਵਿਚ ਭਾਸ਼ਣ, ਸੰਗੀਤ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ | MIDI, Digital Audio.
• ਵੀਡੀਓ (Video) ਵੀਡੀਓ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਆਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਹਿਲਾਉਣਾ । ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਦਾ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਢੰਗ (way) ਹੈ | ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦੇਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ : analog video, digital video.
• ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ (Animation)-ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਇਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਕਈ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ । ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਕਾਰਟੂਨ ਫਿਲਮਾਂ, ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ Path animation, frame Animation.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਲਈ ਕੀ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਟੈਕਸਟ, ਫੀਕਸ, ਆਵਾਜ਼ਾਂ, ਵੀਡਿਓਜ਼ ਆਦਿ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਨਾਲ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਕਈ ਹਾਰਡਵੇਅਰ, ਸਾਫਟਵੇਅਰਜ਼ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਅਤੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੀ ਚੋਣ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ, ਬਜਟ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਹਾਰਡਵੇਅਰ, ਸਾਫਟਵੇਅਰਜ਼ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ :
I. ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ (Hardware Requirements): ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਐਪਸ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਾਰਡਵੇਅਰਜ਼ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਇਨਪੁੱਟ, ਆਊਟ ਪੁੱਟ ਅਤੇ ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ :
1. ਇਨਪੁੱਟ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ (Input Devices)-ਇਨਪੁੱਟ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਉਹ ਡਿਵਾਇਸਿਜ਼ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਕੋਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਵਿਚ ਟੈਕਸਟ, ਗਾਫਿਕਸ, ਆਵਾਜ਼ਾਂ, ਵਿਡਿਓਜ਼ ਆਦਿ ਨੂੰ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਇਨਪੁੱਟ ਡਿਵਾਇਸਿਜ਼ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ –

• ਕੀਬੋਰਡ (Keyboard)
• ਮਾਊਸ (Mouse)
• ਸਕੈਨਰ (Scanner)
• ਟੱਚ ਸਕਰੀਨ (Touch Screen)
• ਮਾਈਕ੍ਰੋਫੋਨ (Microphone)
• ਵਾਇਸ ਰੈਕੋਗਨੀਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ (Voice Recognition System)
• ਡਿਜੀਟਲ ਕੈਮਰਾ (Digital Camera)
• ਜੋਇਸਟਿਕ (Joystick)
• ਲਾਲਟ ਪੈਨ (Light Pen)

2. ਆਊਟਪੁੱਟ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ (Output Devices)-ਆਊਟਪੁੱਟ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਉਹ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੋਂ ਪਰਿਣਾਮ ਲੈਣ ਲਈ ਜਾਂ ਸਕਰੀਨ ‘ਤੇ ਦਿਖਾਉਣ (Display) ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦਾ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕੱਢਣਾ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਜਾਂ ਵੀਡਿਓ ਨੂੰ ਸਕਰੀਨ ਤੇ ਚਲਾਉਣਾ । ਹੇਠਾਂ ਕੁੱਝ ਆਊਟ ਪੁੱਟ ਯੰਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ-

1. ਮਾਨੀਟਰ (Monitor)
2. ਆਡੀਓ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ (Audio Devices)
3. ਵੀਡਿਓ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ (Video Devices)
4. ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਰਜ਼ (Projectors)
5. ਸਪੀਕਰਜ਼ (Speakers)
6. ਪ੍ਰਿਟਰਜ਼ ਆਦਿ (Printers etc)

3. ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ (Storage Devices)-ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸਟੋਰੇਜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਵਿਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਟੋਰੇਜ ਡਿਵਾਈਸਿਜ਼ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ :

• ਹਾਰਡਡਿਸਕ ਡਰਾਈਵ (Hard Disk Drive)
• ਮੈਗਨੇਟਿਕ ਟੇਪ (Magnetic Tape)
• ਰੈਮ (RAM)
• ਆਪਟੀਕਲ ਡਿਸਕਾਂ (CD-R, CD-RW, DVD)
• ਪੈੱਨ ਡਰਾਇਵ (Pen Drive)
• ਐਕਸਟਰਨਲ ਡਿਸਕ ਡਰਾਈਵ (External Disk Drive)

II. ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ (Software Requirements)-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸਾਫਟਵੇਅਰਜ਼ ਅਜਿਹੇ ਟੂਲਜ਼ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਮੁੱਖ ਤੱਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟੈਕਸਟ, ਗ੍ਰਾਫਿਕਸ, ਅਵਾਜ਼, ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਐਡਿਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਕੁੱਝ ਖਾਸ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ :

• ਅਡੋਬ ਡਾਇਰੈਕਟਰ (Adobe Director)
• ਕਰੀਏਟ ਟੂਗੈਦਰ (Create Together)
• ਮੀਡੀਆ ਬਲੈਂਡਰ (Media Blander)
• ਮੀਡੀਆ ਵਰਕਸ 6.2 (Media Works 6.2)
• ਪਲੇਅ ਮੋ (Play mo)
• ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਬਿਲਡਰ (Multimedia Builder)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਕੀ ਹੈ ? ਇਸਨੂੰ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ (Multimedia Presentation)-ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਉਹ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸੰਚਾਰ ਦੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਕੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਦੂਜਿਆਂ ਤਕ ਭੇਜਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ, ਵੀਡੀਓ, ਆਡੀਓ ਜਾਂ ਇੰਟਰਐਕਟਿਵ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਫਾਰਮ, ਪੋਪਅਪ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਲਾਂ ਪਹਿਲਾਂ
ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਲਗਭਗ ਜਾਰੀ ਹਨ । ਤੁਸੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਆਂ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਆਂ ਹਨ | ਅੱਜ ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਉਪਲੱਬਧ ਹਨ ਜੋ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ tools ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਦੇ ਹਨ |ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪੈਜੈਂਟੇਸ਼ਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ –

• ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰੈਜ਼ੈਂਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
• ਆਡੀਓ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਕੁਆਲਿਟੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵਧੀਆ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
• ਯੂਜ਼ਰ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਵਾਸਤੇ ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਅਤੇ ਮਾਊਸ ਵਰਤਣ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
• ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰੈਜ਼ੈਂਟੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਆਕਾਰ ਛੋਟਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪਜੈਂਟੇਸ਼ਨ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ –

• ਵਰਚੁਅਲ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀ (Virtual Presentation)-ਜਿੱਥੇ ਹੋਸਟ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਕ ਰਿਮੋਟਲੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਵਿਚ ਹਾਜ਼ਰੀ ਭਰਦੇ ਹਨ, ਆਮ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ । ਇਹ ਇਕ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਤਰ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਉੱਚ ਟੈਕਨਾਲੌਜੀ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਟੂਲਜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਇਕ ਵਰਚੁਅਲ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
• ਸਲਾਈਡ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀ (Slide Presentation)-ਇੱਕ ਸਲਾਈਡ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਪੰਨਾ ਹੈ । ਸਮੂਹਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਸਲਾਈਡਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਲਾਈਡ ਡੌਕ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇੱਕ ਸਲਾਇਡ ਸ਼ੋਅ ਇੱਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਡਿਵਾਈਸ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋਜੈਕਸ਼ਨ ਸਕ੍ਰੀਨ ਵਿੱਚ ਸਲਾਇਡਾਂ ਜਾਂ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹੈ ਇੱਕ ਸਲਾਈਡ ਇਕ ਸਲਾਇਡ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਰ ਨਾਲ ਵੇਖੀ ਗਈ 35 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਦੀ ਸਲਾਈਡ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ |ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਸਲਾਈਡਾਂ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿਚ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ, ਐਪਲ ਕੀਨੋਟ, ਲਿਬਰੇਆਫਿਸ ਪ੍ਰਭਾਵ, ਜੀ ।

ਵੈੱਬਪੇਜ (Web pages)-ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਵੈਬ ਪੇਜਾਂ ਵਿਚ ਸਥਿਰ ਫੋਟੋਆਂ ਅਤੇ ਟੈਕਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਡੀਓ , ਵਿਡੀਓ, ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਵੈੱਬਪੇਜਾਂ ਵੈਬ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਵਿਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਵਰਤੋਂ ਖੇਤਰਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਕਾਰਜ (Applications of Multimedia) –
(i) ਸਿੱਖਿਆ (Education)-ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਾਸਟਰ (ਗਾਈਡ) ਵਜੋਂ ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਪਾਠ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸੀਡੀਆਂ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸੀਡੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸੀਡੀ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟ, ਤਸਵੀਰਾਂ, ਧੁਨੀ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ।

(ii) ਕਾਰੋਬਾਰ (Business)-ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿਚ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀਆ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ, ਵਿਗਿਆਪਨ, ਨੈੱਟਵਰਕ ਸੰਚਾਰ, ਆਦਿ ਹਨ |ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ, ਉਪਭੋਗਤਾ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸੰਕਲਪ (product) ਨੂੰ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਉਪਭੋਗਤਾ ਦਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਣ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਤਪਾਦਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਲ ਤਰੀਕਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਵਪਾਰਕ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਉਤਪਾਦ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਮ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

(iii) ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ (Advertisement)-ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਉਦਯੋਗ, ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ, ਉਤਪਾਦਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਲਈ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਉਤਪਾਦਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਗ੍ਰਾਫਿਕ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ, ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿੰਟ ਵਿਗਿਆਪਨ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਮਾਧਿਅਮ ਹਨ ਜੋ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

(iv) ਮਨੋਰੰਜਨ (Entertainment)-ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੇ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਫਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਗੇਮਾਂ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਐਪਸ ਮਨੋਰੰਜਨ ਵਿੱਚ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਵੱਧਣ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਉਦਾਹਰਣ ਹਨ । ਖੇਡ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੇ ਇੰਟਰਐਕਟਿਵ ਗੇਮਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣਾ ਸੰਭਵ ਬਣਾਇਆ ।

(v) ਬੈਂਕ (Bank)-ਲੋਕ ਬੈਂਕ ਵਿੱਚ ਸੇਵਿੰਗ/ਕਰੰਟ ਖਾਤੇ ਖੋਲ੍ਹਣ, ਫੰਡ ਜਮਾ ਕਰਨ, ਪੈਸੇ (withdraw) ਕਢਵਾਉਣ, ਬੈਂਕ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿੱਤੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ, ਕਰਜ਼ੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਆਦਿ ਲਈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ | ਹਰ ਬੈਂਕ ਕੋਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਉਹ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ, ਇਹ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਬੈਂਕ ਗਾਹਕਾਂ ਲਈ ਬਾਕੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਗਏ ਇੱਕ ਪੀਸੀ ਮਾਨੀਟਰ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਤ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਅੱਜ ਆਨ-ਲਾਈਨ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਬੈਂਕਿੰਗ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ।

(vi) ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ (Technology-ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਹੈ । ਇਹ ਆਡੀਓ, ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਫਾਰਮੈਟ ਕੀਤੇ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਭੇਜਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ । ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੈ ।

(vii) ਸਾਫਟਵੇਅਰ (Software)-ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਚ ਮਨੋਰੰਜਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਡਿਜੀਟਲ ਗੇਮਜ਼ ਨੂੰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕਰਨ ਲਈ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਅਤੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ।

(viii) ਹਸਪਤਾਲਾਂ (Hospitals)-ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ | ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਕਰੀਨ ਤੇ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ | ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਸਕਰੀਨ ਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਜੇ ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਤਬਦੀਲੀ ਆਈ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਜਾਂ ਨਰਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਗਾ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ online ਸੰਪਰਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

PSEB 8th Class Computer Guide ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਬਾਰ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੋਰਲ ਡਰਾਅ ………….. ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਹੈ ।
(ਉ) ਟੈਕਸਟ
(ਅ) ਵਰਡ
(ੲ) ਸਿਸਟਮ
(ਸ) ਗਾਫਿਕਸ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਗਾਫਿਕਸ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਫਿਕਸ ………….. ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਉ) ਦੋ
(ਅ) ਤਿੰਨ
(ੲ) ਚਾਰ
(ਸ) ਪੰਜ ॥
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਦੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਗ੍ਰਾਫਿਕਸ ਦੀ ਹਿਲ ਜੁਲ ਨੂੰ ……….. ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
(ੳ) ਮੋਸ਼ਨ
(ਅ) ਮੂਵ
(ੲ) ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ
(ਸ) ਇਫੈਕਟ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ

ਸਹੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ਦੱਸੋ-

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਇਕੱਠ ਨੂੰ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਤਸਵੀਰਾਂ ਗਤੀਮਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ ਵੀ ਸੁਣਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਬਿੱਟਮੈਪ ਇਮੇਜ ਦਾ ਆਕਾਰ ਵੈਕਟਰ ਇਮੇਜ ਨਾਲੋਂ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਟੈਕਸਟ ਭਰਿਆ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ ॥

ਪਰੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ –

1. RTF
2. TIFF
3. DIB
4. BMP
5. GIF
6. JPEG
7. PNG
8. WAV
9. MP3
10. AIFF
11. WMA
12. RA
13. AVI
14. MPEG.
ਉੱਤਰ-
1. RTF: Rich Text Format
2. TIFF: Tagged Image File Format
3. DIB: Device Independent Bitmap
4. BMP: Bitmap
5. GIF: Graphical Interface Format
6. JPEG: Joint Photographic Expert Group
7. PNG: Portable Network Graphics
8. WAV: Waveform Audio File Format
9. MP3: MPEG Layer 3 Format
10. AIFF: Audio Interchange File Format
11. WMA: Windows Media Audio
12. RA: Real Audio Format
13. AVI: Audio/Video Interleave
14. MPEG : Moving Picture Expert Group.

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਗ੍ਰਾਫਿਕਸ ਕੀ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛਾਪ ਵੀ ਸਕਦੇ ਹਾਂ | ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਨੂੰ ਵੱਖ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਪੇਂਟ, ਅਡੋਬ ਫੋਟੋਸ਼ਾਪ, ਕੋਰਲ ਡਰਾਅ, ਗ੍ਰਾਫੀਕਲ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਇਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਧਿਅਮ | ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਇਕੱਠ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਮੀਡੀਆ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੀਡੀਆ ਜਿਵੇਂ ਤਸਵੀਰਾਂ, ਟੈਕਸਟ, ਆਵਾਜ਼, ਮੂਵੀ ਆਦਿ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ| ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਵਾਸਤੇ, ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-

• ਟੈਕਸਟ-ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਲਿਖਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਟੈਕਸਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
• ਚਿੱਤਰ-ਜੇਕਰ ਲਿਖਤ ਦੀ ਥਾਂ ਉੱਤੇ ਚਿੱਤਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤਾਂ ਇਹ ਦਿਲਚਸਪ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ।
• ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ-ਸਥਿਰ ਚਿੱਤਰ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹਿਲ-ਜੁੱਲ ਨੂੰ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
• ਅਵਾਜ਼-ਪ੍ਰੈਜ਼ੈਂਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਉਸ ਵਿਚ ਆਵਾਜ਼ ਦਾ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਮਨੁੱਖ ਪੜ੍ਹਨ ਨਾਲੋਂ ਸੁਣ ਕੇ ਸਿੱਖਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
• ਫ਼ਿਲਮ-ਇਹ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਦਾ ਇਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਅੰਗ ਹੈ । ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਲਈ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ –

1. ਸਾਊਂਡ ਕਾਰਡ
2. ਮੋਨੀਟਰ
3. ਸੀ. ਡੀ. ਰੋਮ ਡਰਾਈਵ
4. ਮਾਇਕੋਫੋਨ
5. ਵੈੱਬ ਜਾਂ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਕੈਮਰਾ
6. ਹੱਡ ਫੋਨ ।

This PSEB 6th Class Computer Notes Chapter 2 ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਭਾਗ will help you in revision during exams.

PSEB 6th Class Computer Notes Chapter 2 ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਭਾਗ

ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਮੁੱਖ ਭਾਗਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ (Introduction to Computer of Computer System)
ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਰੇ ਡਾਟੇ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈਆਂ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ।ਇਹ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨਾਲ ਹੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਪੰਜ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ-

1. ਇਹ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
2. ਇਹ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
3. ਇਹ ਡਾਟੇ ਨੂੰ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
4. ਇਹ ਲੋੜੀਂਦੀ ਸ਼ੇਪ ਵਿੱਚ ਨਤੀਜਾ ਜਾਂ ਆਊਟਪੁੱਟ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।
5. ਇਹ ਆਪਣੀਆਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਕੰਪਿਊਟਰ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ? (How does Computer Work ?)
1. ਇਨਪੁੱਟ – ਇਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ (procedure) ਹੈ । ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਇੱਕ ਇਲੈੱਕਨਿਕ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ । ਇਹ ਇਨਪੁੱਟ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

2. ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ – ਇਨਪੁੱਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੰਪਿਊਟਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਡਾਟਾ ‘ਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਡਾਟਾ ਤੇ ਅਰਥਮੈਟਿਕ (arithmetic) ਅਤੇ ਲੌਜਿਕਲ (logical) ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

3. ਆਊਟਪੁੱਟ – ਡਾਟੇ ਤੋਂ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸੂਚਨਾ (meaningful information) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਆਊਟਪੁੱਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੰਪਿਊਟਰ ਰਾਹੀਂ ਉਤਪੰਨ (produce) ਕੀਤੀ ਗਈ ਆਊਟਪੁੱਟ ਨੂੰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਿਸ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਸਾਂਭਿਆ (save) ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

4. ਸਟੋਰੇਜ – ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸਟੋਰੇਜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ (actual processing) ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਡਾਟਾ ਇਨਪੁੱਟ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਸੈਂਟਰਲ ਪ੍ਰੋਸੈੱਸਿੰਗ ਯੂਨਿਟ (CPU) ਦੀ ਸੈਂਸਿੰਗ ਰਫ਼ਤਾਰ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਸੀ.ਪੀ.ਯੂ. ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਅਨੁਸਾਰ ਡਾਟਾ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਥਾਂ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਸਟੋਰੇਜ ਯੂਨਿਟ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ-

• ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਾਰਾ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।
• ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ (intermediate) ਨਤੀਜੇ ਵੀ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਸੀ. ਪੀ. ਯੂ. ਦਾ ਬਲਾਕ ਡਾਇਆਗ੍ਰਾਮ (Block Diagram of Computer)
ਸੀ.ਪੀ.ਯੂ. ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ ਸੈਂਟਰਲ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਯੂਨਿਟ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭਾਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਪੜ੍ਹਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਨਪੁੱਟ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਡਾਟਾ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਆਊਟਪੁੱਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ । ਬਲਾਕ ਡਾਇਆਗ੍ਰਾਮ ਉਹ ਚਿੱਤਰ ਹੈ ਜੋ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਢੰਗ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਭਾਗ ਦਰਸਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

ਸੈਂਟਰਲ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦੇ ਭਾਗ (Parts of Central Processing)
ਬਲਾਕ ਡਾਇਆਗ੍ਰਾਮ ਉਹ ਚਿੱਤਰ ਹੈ ਜੋ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਢੰਗ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਭਾਗ ਦਰਸਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਸੀ.ਪੀ.ਯੂ. ਦੇ ਤਿੰਨ ਭਾਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

1. ਮੈਮਰੀ ਯੂਨਿਟ (Memory Unit) – ਮੈਮਰੀ ਯੂਨਿਟ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਉਹ ਭਾਗ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਲਈ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਹਿਦਾਇਤਾਂ (instructions) ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਸੀ.ਪੀ.ਯੂ. ਦੇ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਸੀ.ਪੀ.ਯੂ. ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਮੈਮਰੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਟੋਰੇਜ ਜਾਂ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮਰੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਫ਼ਲਾਪੀ-ਡਿਸਕ, ਹਾਰਡ-ਡਿਸਕ ਜਾਂ ਸੀ.ਡੀ.-ਡੀ.ਵੀ.ਡੀ. ਰੋਮ ਰਾਹੀਂ ਜੋ ਵੀ ਸੋਫਟਵੇਅਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਤੇ ਲੋਡ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਮੁੱਖ ਮੈਮਰੀ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਕੰਪਿਊਟਰ
ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਮੈਮਰੀਜ਼ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ :

2. ਕੰਟਰੋਲ ਯੂਨਿਟ (Control Unit) – ਕੰਟਰੋਲ ਯੂਨਿਟ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ (Control System) ਜਾਂ ਕੇਂਦਰੀ ਕੰਟਰੋਲਰ (Central Controller) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਉਪਕਰਨਾਂ (devices) ਨੂੰ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਨਪੁੱਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ, ਪ੍ਰਾਸੈਸਿੰਗ ਲਈ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਦੀ ਹਿਦਾਇਤ ਦੇਣਾ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ । ਇਹ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਕਰਕੇ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੈ, ਉਸਦਾ ਅਨੁਵਾਦ (decode) ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਲੜੀ ਅਨੁਸਾਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਕੰਮ ਅੱਗੇ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ-

1. ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਲਈ ਕੋਡ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨਾ ।
2. ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਕੋਡ ਨੂੰ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਦੇਣ ਲਈ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਨਾ ।
3. ਏ ਐੱਲ.ਯੂ. ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਡਾਟਾ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣਾ ।
4. ਅਰਥਮੈਟਿਕ ਲੌਜਿਕ ਯੂਨਿਟ (Arithmetic and Logic Unit) – ਇਹ ਯੂਨਿਟ ਅੰਕ-ਗਣਿਤ (arithmetic) ਅਤੇ ਲੌਜਿਕਲ (logical) ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਏ ਐੱਲ ਯੂ. ਨੂੰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਸੈਂਟਰਲ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਯੂਨਿਟ ਦਾ ਬਿਲਡਿੰਗ ਬਲਾਕ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਬਲਾਕ ਵਿੱਚ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਏ ਐੱਲ.ਯੂ. ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ :
   • ਪੂਰਨ-ਅੰਕ (Integer) ਅਰਥਮੈਟਿਕ ਫੰਕਸ਼ਨ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੋੜ, ਘਟਾਓ, ਗੁਣਾਂ, ਭਾਗ)
   • ਬਿਟ-ਵਾਇਜ਼ ਲਾਜਿਕ ਫੰਕਸ਼ਨਜ਼ (ਤੋਂ ਘੱਟ, ਤੋਂ ਵੱਧ, ਬਰਾਬਰ)

ਕੰਪਿਊਟਰ ਮੈਮਰੀ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ (Types of Computer Memories)
(i) ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮਰੀ (Primary Memory)
(ii) ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ (Secondary Memory)

(i) ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮਰੀ (Primary Memory) – ਇਮਰੀ ਮੈਮਰੀ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਮੈਮਰੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ-ਰੈਮ (RAM) ਅਤੇ ਰੋਮ (ROM) ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਸੀ.ਪੀ.ਯੂ. ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੁੱਖ ਮੈਮਰੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਸੀ.ਪੀ.ਯੂ. ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਮੈਮਰੀ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਾਗੂ (execute) ਕਰਦਾ ਹੈ ।

1. ਰੈਮ (RAM) – ਰੈਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਰਾਹੀਂ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਆਰਜ਼ੀ ਤੌਰ ਤੇ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡਾਟਾ ਅਸੀਂ ਇਨਪੁੱਟ ਕਰਦੇ ਹਾਂ । ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਸਵਿੱਚ ਆਫ਼ (switch off) ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਅਚਾਨਕ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਬੰਦ (power failure) ਹੋਣ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਰੈਮ ਵਿੱਚ ਪਿਆ ਸਾਰਾ ਡਾਟਾ ਨਸ਼ਟ (delete) ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਵੋਲਾਟਾਈਲ (volatile) ਮੈਮਰੀ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

2. ਰੋਮ (ROM) – ਇਸ ਤੋਂ ਉਲਟ ਰੋਮ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਾਰੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਅਤੇ ਸੂਚਨਾਵਾਂ ਸਟੋਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਇਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਵਿੱਚ ਆਫ਼ (switch off) ਜਾਂ ਅਚਾਨਕ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਬੰਦ (power failure) ਹੋਣ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਰੋਮ ਵਿੱਚ ਪਿਆ ਸਾਰਾ ਡਾਟਾ ਨਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਰੋਮ ਨੂੰ ਰੀ-ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮਰੀ ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ ਸੀਮਿਤ (limited) ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸਦੀ ਕੀਮਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਲਿਜਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

• ਰੈਮ (RAM) ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ ਰੈਂਡਮ ਅਕਸੈਸ ਮੈਮਰੀ ਹੈ ।
• ਰੋਮ (ROM) ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮਰੀ ਹੈ ।

(ii) ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ (Secondary Memory) – ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ਨੂੰ ਸਹਾਇਕ ਮੈਮਰੀ (auxilary memory) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਾਰਾ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਟੋਰੇਜ ਜਾਂ ਮੇਨ ਮੈਮਰੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਮੈਮਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੀ.ਪੀ.ਯੂ. ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਸੰਪਰਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਜਾਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਡਾਟਾ ਨਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਨਾਨ-ਵੋਲਾਟਾਈਲ (NonVolatile) ਮੈਮਰੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ਦੀ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਪੱਕੇ ਤੌਰ `ਤੇ ਲੱਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸੀ.ਡੀ., ਡੀ.ਵੀ.ਡੀ. ਜਾਂ ਯੂ.ਐੱਸ.ਬੀ. ਐੱਨ-ਡਰਾਈਵ ਵੀ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਹਨ । ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਹਿੰਗੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਤੱਕ ਲਿਜਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ (Difference between Primary and Secondary Memory)-

ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮਰੀ (Primary Memory)	ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ (Secondary Memory)
(i) ਇਹ CPU ਦੁਆਰਾ ਸਿੱਧਾ Access ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।	(i) ਇਹ CPU ਦੁਆਰਾ ਸਿੱਧੀ Access ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ।
(ii) ਇਸ ਦੀ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਦੀ ਤਾਕਤ ਘੱਟ ਹੈ ।	(ii) ਇਸ ਦੀ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਦੀ ਤਾਕਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ।
(iii) Access ਸਪੀਡ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਹੈ ।	(iii) Access ਸਪੀਡ ਧੀਮੀ ਹੈ ।
(iv) ਕੰਪਿਊਟਰ RAM ਅਤੇ ROM ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ।	(iv) ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਮੈਮਰੀ ਨਾਲ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ Floppy Disk ਜਾਂ ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਆਦਿ ।
(v) ਇਹ ਮਹਿੰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।	(v) ਮੁੱਢਲੀ ਮੈਮਰੀ ਤੋਂ ਇਹ ਮੈਮਰੀ ਸਸਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(vi) ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਬਾਹਰੀ ਯੰਤਰ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਨਹੀਂ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ।	(vi) ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਾਹਰੀ ਯੰਤਰ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(vii) ਇਹ Random Access Type ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।	(vii) ਇਹ Random ਜਾਂ Sequence Access ਦੋਵੇਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ (Categories of Computer)
ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਉਦੇਸ਼ (objective), ਕਾਰਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ( Functioning) ਅਤੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਮਾਈਕ੍ਰੋ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਪਰਸਨਲ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਮਿੰਨੀ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਮੇਨ ਫਰੇਮ ਕੰਪਿਊਟਰ ਅਤੇ ਸੁਪਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਮਾਈਕ ਕੰਪਿਊਟਰ (ਪਰਸਨਲ ਕੰਪਿਊਟਰ) [Micro Computer (Personal Computer)]
ਮਾਈਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਹਨ । ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਕੰਮਾਂ ਵਾਸਤੇ ਕਾਫੀ ਸਮਰੱਥਾ, ਮੈਮਰੀ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਪਾਵਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ! ਸਾਡੇ ਦੇਖਣ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੰਪਿਊਟਰ ਇਸੀ ਵਰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੰਮ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨਾਂ, ਘਰਾਂ, ਸਕੂਲਾਂ, ਦੁਕਾਨਾਂ, ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਮਿੰਨੀ ਕੰਪਿਊਟਰ (Mini Computer)
ਮਿੰਨੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਮਲਟੀ-ਯੂਜ਼ਰਾਂ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ । ਇਹ ਅਜਿਹਾ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਮ ਵੱਡੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਖੂਬੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨਾਲੋਂ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਮਿੰਨੀ ਕੰਪਿਉਟਰਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਮੇਨ-ਫਰੇਮ ਕੰਪਿਊਟਰ (Main-frame Computer)
ਇਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਸੈੱਸ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ਉੱਚ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰੇਜ ਕਰਨ ਲਈ ਉਪਯੁਕਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਸੁਪਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ । ਇਹਨਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੱਡੇ ਅਦਾਰੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਰਕਾਰੀ ਬੈਂਕਾਂ ਅਤੇ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਸੁਪਰ ਕੰਪਿਊਟਰ (Super Computer)
ਇੱਕ ਸੁਪਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਸਪੀਡ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਸੁਪਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਮੁੱਖ ਵਰਤੋਂ ਵੱਡਿਆਂ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ (complex applications) ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

This PSEB 6th Class Computer Notes Chapter 1 ਕੰਪਿਊਟਰ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ will help you in revision during exams.

PSEB 6th Class Computer Notes Chapter 1 ਕੰਪਿਊਟਰ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ

ਕੰਪਿਊਟਰ ਨਾਲ ਜਾਣ ਪਛਾਣ (Introduction to Computer)
ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਡੇ ਵਾਸਤੇ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਕੰਮ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਅਤੇ ਸਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਸਾਡੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇ ਕਈ ਕੰਮ ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਤੇ ਹੀ ਆਧਾਰਿਤ ਹਨ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਸਥਾਨਾਂ ’ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ ਕਿ-ਸਕੂਲ, ਬੈਂਕ, ਹਸਪਤਾਲ, ਦੁਕਾਨਾਂ, ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਹਵਾਈ ਸੇਵਾਵਾਂ, ਬੁਕਿੰਗ ਕਾਊਂਟਰ, ਸਿੱਖਿਆ, ਮਨੋਰੰਜਨ ਆਦਿ ।

ਕੰਪਿਊਟਰ(Computer)
ਕੰਪਿਊਟਰ (Computer) ਸ਼ਬਦ ਲੇਟਿਨ (Latin) ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸ਼ਬਦ Computer (ਕੰਪਿਊਟਰ) ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਗਣਨਾਵਾਂ ਕਰਨਾ ।

ਬਿਨਾਂ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਕੰਪਿਊਟਰ ਕੋਈ ਵੀ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ।

ਕੰਪਿਊਟਰ ਇਕ ਇਲੈੱਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਇਨਪੁੱਟ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਯੂਜ਼ਰ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਤੀਜਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।

• ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਦੇਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਇਨਪੁੱਟ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
• ਹਿਦਾਇਤਾਂ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
• ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੋਂ ਜੋ ਨਤੀਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਆਊਟਪੁੱਟ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ (Definition of Computer)
“ਕੰਪਿਊਟਰ ਇੱਕ ਇਲੈੱਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਇਨਪੁੱਟ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਯੂਜ਼ਰ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਇਨਪੁੱਟ ਕੀਤੇ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਅਨੁਸਾਰ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਤੀਜਾ (ਆਊਟਪੁੱਟ) ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਆਊਟਪੁੱਟ ਨੂੰ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਸਾਂਭਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਨੁਮੈਰੀਕਲ (numerical) ਅਤੇ ਨਾਨ-ਨੁਮੈਰੀਕਲ (non-numerical) ਗਣਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ (Use of Computer)
ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਤੇ ਗਣਿਤਕ ਗਣਨਾਵਾਂ, ਸਪੈਲ ਚੈੱਕ, ਗੇਮਾਂ, ਤਸਵੀਰਾਂ, ਗਾਣੇ ਸੁਣਨਾ, ਛਪਾਈ, ਟਿਕਟਾਂ ਬੁੱਕ ਕਰਨੀਆਂ, ਮੌਸਮ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਨਤੀਜਾ ਆਦਿ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਤੇ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ :

1. ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਗਣਿਤਿਕ ਗਣਨਾਵਾਂ (mathematical calculations) ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
2. ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਤੇ ਸੀਲਿੰਗ ਚੈੱਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
3. ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਤੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
4. ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਤਾਬਾਂ, ਰਸਾਲੇ ਅਤੇ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਛਾਪਣ ਲਈ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
5. ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਗੇਮਾਂ ਖੇਡ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । 6. ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਤੇ ਗਾਣੇ ਸੁਣ ਅਤੇ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
6. ਅਸੀਂ ਰੇਲਵੇ, ਬੱਸਾਂ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਟਿਕਟਾਂ ਬੁੱਕ ਕਰਵਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
7. ਅਸੀਂ ਰੇਲਵੇ, ਬੱਸਾਂ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਸ਼ਡਿਊਲ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
8. ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਜਗ੍ਹਾ ਦੇ ਮੌਸਮ (weather) ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
9. ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ, ਨਤੀਜਾ (result) ਅਤੇ ਸਮਾਂ-ਸਾਰਨੀ (time table) ਤਿਆਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
10. ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਰਾਹੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਗ੍ਹਾ ਦਾ ਰਸਤਾ (Map) ਵੀ ਲੱਭ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਖੇਤਰ (Application of Computer)
ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ, ਸਿਹਤ, ਦੁਕਾਨਾਂ, ਵਪਾਰ, ਬੈਂਕਾਂ, ਮਨੋਰੰਜਨ, ਸਰਕਾਰੀ ਸੈਕਟਰਾਂ, ਖੇਡਾਂ ਆਦਿ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

1. ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ (In Educational Field) – ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪਾਠ-ਕ੍ਰਮ ਦੀ ਵਿਉਂਤਬੰਦੀ, ਨਤੀਜਾ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਮਾਂ-ਸਾਰਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਡਰਾਇੰਗ ਕਰਨ, ਜੈਂਕਟਸ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਅਤੇ ਨਿਪੁੰਨਤਾ ਨਾਲ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਉਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਤੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਸੰਬੰਧੀ ਸੂਚਨਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰਦੇ ਹਨ ।

2. ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ (In Health and Medicine field) – ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਤਕਰੀਬਨ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਵਿਚ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਹਿਸਟਰੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਿਕਾਰਡ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ-ਪੜਤਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਦੀ ਲੈਬਾਰਟਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੈਡੀਕਲ ਟੈਸਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

3. ਦੁਕਾਨਾਂ ਵਿੱਚ (In Shops) – ਇਕ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਆਪਣੀ ਦੁਕਾਨ ਵਿੱਚ ਉਪਲੱਬਧ ਸਮਾਨ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਤਿਆਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਦੁਕਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਖ਼ਰੀਦੋ-ਫਰੋਖ਼ਤ (sale-purchase) ਦਾ ਅਤੇ ਟੈਕਸ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਾ ਹੈ । ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਕਈ ਦੁਕਾਨਦਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਰਾਹੀਂ ਖ਼ਰੀਦੋ-ਫਰੋਖ਼ਤ (sale-purchase) ਬਿੱਲ ਵੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

4. ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ (In Business) – ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਦਦਗਾਰ ਸਾਬਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਵਪਾਰੀ ਆਪਣੇ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਈ-ਮੇਲ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਸੰਪਰਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ।ਉਹ ਵੀਡੀਓ ਕਾਨਫਰੈਂਸਿੰਗ (Video Conferencing) ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਗਾਹਕਾਂ ਨਾਲ ਮੀਟਿੰਗ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਉਹ ਵਹੀ-ਖਾਤਾ (books of accounts) ਵੀ ਤਿਆਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

5. ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ (In Banks) – ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਬੈਂਕ ਦੇ ਗਾਹਕਾਂ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਖਾਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ | ਸਾਰੇ ਬੈਂਕ ਏ.ਟੀ.ਐੱਮ. (Debit Card) ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਗਾਹਕ ਏ.ਟੀ.ਐੱਮ. ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵੇਲੇ ਆਪਣੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਪੈਸੇ ਜਮਾਂ ਕਰਵਾ ਅਤੇ ਕੱਢਵਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

6. ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ (In Entertainment Field) – ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਡੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਦਦ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਇੱਕ ਡਿਜ਼ਾਇਨਰ ਮੂਵੀ ਵਿੱਚ ਖ਼ਾਸ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕਾਲਪਨਿਕ ਕਿਰਦਾਰ (ਕਾਰਟੂਨ) ਮੂਵੀਜ਼,
ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਵਪਾਰਿਕ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਬਣਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

7. ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰਕਾਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ (In different Government Fields) – ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਿਭਾਗ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵਿਭਾਗੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ, ਨਿਯੰਤਰਨ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ-ਟੈਫ਼ਿਕ, ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ, ਸੂਚਨਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਾਡਕਾਸਟਿੰਗ, ਸਿੱਖਿਆ, ਫ਼ੌਜ, ਏਵੀਏਸ਼ਨ (ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ) ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

8. ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ (In Sports) – ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਬਹੁਤੀਆਂ ਫ਼ੈਸ਼ਨਲ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਆਧੁਨਿਕ ਸਕੋਰਬੋਰਡ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਸੂਚਨਾ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਦੇ ਹੀ ਸਕੋਰ ਅਤੇ ਸੂਚਨਾ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਅਪਡੇਟ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਨਤੀਜਾ
ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

9. ਸੰਚਾਰ (Communication) – ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੰਚਾਰ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਅਸੀਂ ਨਵੇਂ ਮਾਧਿਅਮ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵੀਡੀਉ ਕਾਲ ਆਦਿ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸੰਚਾਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਨਵੇਂ ਸੰਚਾਰ ਮਾਧਿਅਮ ; ਜਿਵੇਂ-ਈ-ਮੇਲ, ਚੈਟ ਆਦਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਹੀ ਦੇਣ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮਾਰਟ ਫੋਨ, ਟੈਬਲੇਟ, ਕੰਪਿਊਟਰ, ਲੈਪਟਾਪ ਜਾਂ ਡੈਸਕਟਾਪ ਆਦਿ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ (Characteristics of Computer)
ਰਫ਼ਤਾਰ, ਸ਼ੁੱਧਤਾ, ਇਕਾਗਰਤਾ, ਬਹੁਗੁਣਤਾ, ਆਟੋਮੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਭੰਡਾਰਨ ਆਦਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹਨ ।

1. ਰਫ਼ਤਾਰ (Speed) – ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਹੜੀਆਂ ਗਣਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਕਈ ਘੰਟੇ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਉਸ ਨੂੰ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਕੁਝ ਹੀ ਸਕਿੰਟਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੈਂਦਾ ਹੈ । ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਬਹੁਤ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਇੱਕ ਸਕਿੰਟ ਵਿੱਚ ਕਈ ਲੱਖਾਂ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ‘ਤੇ ਅਮਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

2. ਸ਼ੁੱਧਤਾ (Accuracy) – ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦਾ ਮਾਪ-ਦੰਡ ਬਹੁਤ ਉੱਚਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਹਰ ਗਣਨਾ ਨੂੰ ਉਸ ਮਾਪਦੰਡ ਨਾਲ ਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਮਨੁੱਖ ਵੱਲੋਂ ਗ਼ਲਤ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਡਾਟਾ ਜਾਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਹ ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੀ ਨਤੀਜਾ (ਆਊਟਪੁੱਟ) ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।

3. ਇਕਾਗਰਤਾ (Diligence) – ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਥਕਾਵਟ, ਧਿਆਨ ਭਟਕਣਾ ਅਤੇ ਕੰਮ ਦਾ ਬੋਝ ਆਦਿ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਗ਼ਲਤੀ ਕੀਤਿਆਂ ਘੰਟਿਆਂ ਬੱਧੀ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

4. ਬਹੁਗੁਣਤਾ (Versatility) – ਇਸਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ! ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਗਣਨਾਵਾਂ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਹੀ ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਸਤਾਂ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਬਨਾਉਣ ਅਤੇ ਖ਼ਰੀਦੋ-ਫਰੋਖ਼ਤ (sale-purchase) ਦੇ ਬਿੱਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਗਾਣੇ ਵੀ ਸੁਣ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

5. ਆਟੋਮੇਸ਼ਨ (Automation) – ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਕੋਈ ਹਿਦਾਇਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਦਖ਼ਲ-ਅੰਦਾਜ਼ੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਉਸ ਹਿਦਾਇਤ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ! ਇਹ ਹਿਦਾਇਤ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਹੋਣ ਤੱਕ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਜਦ ਇਸ ਹਿਦਾਇਤ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਲੌਜਿਕਲ (ਤਾਰਕਿਕ) ਹਿਦਾਇਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਉਕਤ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ।

6. ਭੰਡਾਰਨ (Storage) – ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਆਪਣੀ ਮੈਮਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਟੋਰੇਜ ਉਪਕਰਨ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ-ਸੀ.ਡੀ., ਡੀ.ਵੀ.ਡੀ. ਅਤੇ ਯੂ ਐੱਸ.ਬੀ. ਐੱਨ ਡਰਾਈਵ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵੀ
ਲਿਜਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪੋਰਟੇਬਲ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਉਪਕਰਣ (Portable Computing Devices)
ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਉਪਕਰਣ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਇਸ ਵਰਗ ਵਿਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ । ਅਜਿਹੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਉਪਕਰਣ ਹਨ ਕੁੱਝ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ-

1. ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ/ ਸਮਾਰਟ ਫੋਨ (Mobile/Smart Phone)-ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਵਰਤੋਂ ਵਾਲਾ ਪੋਰਟੇਬਲ ਉਪਕਰਣ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫੋਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕਰਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਚਾਰ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਅੱਜ ਫੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੰਚਾਰ, ਸਿੱਖਿਆ, ਵਪਾਰ, ਵਣਜ, ਮਨੋਰੰਜਨ ਆਦਿ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਹੱਥ ਵਿਚ ਪਕੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੇਬ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫੋਟੋ ਖਿੱਚਣ ਵਾਸਤੇ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਅੱਜ-ਕਲ੍ਹ ਦੇ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਹੋਰ ਕਈ ਫੀਚਰ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ।

2. ਟੈਬਲੇਟ (Tablet) – ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪਤਲਾ ਪੋਰਟੇਬਲ ਕੰਪਿਊਟਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬੈਟਰੀ ਨਾਲ ਸਪਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸਦੀ ਟੱਚ ਸਕਰੀਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਮੁੱਢਲੀ ਇੰਟਰਫ਼ੇਸ (primary interface) ਅਤੇ ਇਨਪੁੱਟ ਡਿਵਾਇਸ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ।

3. ਪਾਮਟਾਪ (Palmtop) – ਇਸ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਸਕਰੀਨ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਛੋਟੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਕੀ-ਬੋਰਡ ਵੀ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਇੰਨਾ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਫੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਪਰਸਨਲ ਡਾਇਰੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੈਸੇਜ (message), ਕੰਨਟੈਕਟ (contacts) ਆਦਿ ਸਟੋਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

4. ਲੈਪਟਾਪ (Laptop) – ਇਹ ਇੱਕ ਪੋਰਟੇਬਲ ਪਰਸਨਲ ਕੰਪਿਊਟਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਵਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਹਲਕਾ ਅਤੇ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਵੀ ਚਲਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇੱਕ ਲੈਪਟਾਪ ਦੀ ਆਪਣੀ ਬੈਟਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੈਣ ‘ਤੇ ਚਾਰਜ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਸਫ਼ਰ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲਿਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

5. ਨੋਟ-ਬੁੱਕ (Note-book) – ਇਹ ਇੱਕ ਪੋਰਟੇਬਲ ਕੰਪਿਊਟਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੈਪਟਾਪ ਤੋਂ ਵੀ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਲੈਪਟਾਪ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਹਲਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇੱਕ ਨੋਟ-ਬੁੱਕ ਦੀ ਆਪਣੀ ਬੈਟਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੈਣ ‘ਤੇ ਚਾਰਜ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਸਫ਼ਰ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲਿਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ (Limitations of Computer)

ਸਮਝ ਨਾ ਹੋਣਾ, ਆਪ ਕੰਮ ਕਰਨ ਯੋਗ ਨਾ ਹੋਣਾ, ਭਾਵਨਾ ਰਹਿਤ ਅਤੇ ਤਜ਼ਰਬਾ ਰਹਿਤ ਹੋਣਾ ਆਦਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਹਨ ।
ਇਸ ਦੀਆਂ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਹਨ-

1. ਕੰਪਿਊਟਰ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਕੋਈ ਵੀ ਸੂਚਨਾ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ।
2. ਕੰਪਿਊਟਰ ਕਿਸੇ ਗ਼ਲਤ ਹਿਦਾਇਤ ਨੂੰ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ।
3. ਕੰਪਿਊਟਰ ਕੁੱਝ ਵੀ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਕੋਈ ਫੈਸਲਾ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦਾ ।
4. ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਜਦ ਤੱਕ ਯੂਜ਼ਰ ਵੱਲੋਂ ਕੋਈ ਹਿਦਾਇਤ ਨਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ, ਇਹ ਆਪ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ।
5. ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸਦੀ ਕੋਈ ਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।
6. ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਦੇ ਪਾਸ ਕੋਈ ਸਮਝ ਅਤੇ ਤਜਰਬਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।

Punjab State Board PSEB 7th Class Computer Book Solutions Chapter 2 ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Computer Chapter 2 ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ

Computer Guide for Class 7 PSEB ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ
1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

I. ਵਿੰਡੋਜ਼-ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦੇ ਦੋ ਪੇਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਹਨ ………….. ਅਤੇ …………. .
(ਉ) ਪਹਿਲਾ, ਦੂਜਾ
(ਅ) ਖੱਬਾ, ਸੱਜਾ
(ੲ) ਉੱਪਰਲਾ, ਹੇਠਲਾ
(ਸ) ਫ਼ਾਈਲ, ਫੋਲਡਰ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਖੱਬਾ, ਸੱਜਾ

II. ……………. ਵਿਊ ਇੱਕ ਫ਼ਾਈਲ ਦਾ ਸਾਈਜ਼, ਕਿਸਮ ਅਤੇ ਸੋਧਣ ਦੀ ਮਿਤੀ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਡਿਟੇਲਜ਼
(ਅ) ਟਾਈਲਜ਼
(ੲ) ਲਿਸਟ
(ਸ) ਕੰਨਟੈਂਟ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਡਿਟੇਲਜ਼

III. ……………. ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸੇ ਆਈਟਮ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਥਾਂ ਤੋਂ ਮੂਵ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਕਾਪੀ
(ਅ) ਪੇਸਟ
(ੲ) ਕੱਟ
(ਸ) ਡਿਲੀਟ ।
ਉੱਤਰ-
(ਬ) ਕੱਟ

IV. ਇਕ ……………. ਸਾਡੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਤਸਵੀਰਾਂ, ਰੰਗਾਂ ਅਤੇ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਆਦਿ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਬੈਕਗ੍ਰਾਊਂਡ (Background)
(ਅ) ਡੈਸਕਟਾਪ (Desktop)
(ੲ) ਸਕੀਨ ਸੇਵਰ (Screen Saver)
(ਸ) ਥੀਮ (Theme)
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਥੀਮ (Theme)

V. ਇਕ ……….. ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਕੁੱਝ ਖ਼ਾਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਨਾ ਵਰਤਣ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਚੱਲ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ।
(ਉ) ਬੈਕਗ੍ਰਾਊਂਡ (Background)
(ਅ) ਡੈਸਕਟਾਪ (Desktop)
(ੲ) ਸਕੀਨ ਸੇਵਰ (Screen Saver)
(ਸ) ਥੀਮ (Theme) ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਸਕੀਨ ਸੇਵਰ (Screen Saver) ।

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਦੀ ਕਿਸ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫਾਈਲਾਂ ਦਾ ਉੱਚਿਤ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਿੰਡੋਜ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫਾਈਲਾਂ ਦਾ ਉੱਚਿਤ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਇਕ ਫੋਲਡਰ ਵਿੱਚ ਬਣਾਏ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਫੋਲਡਰ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਬ-ਫੋਲਡਰ (Sub-folder) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਹਨ

1. ਵਿੰਡੋਜ਼ ਕੀਅ + R ਦਬਾਓ
2. ਰਨ ਬਾਕਸ ਵਿਚ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਟਾਈਪ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਡਿਫਾਲਟ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਵਿਚ ਬਾਏ ਡਿਫਾਲਟ ਚਾਰ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ-ਡਾਕੂਮੈਂਟਸ, ਮਿਊਜ਼ਿਕ, ਪਿਕਚਰਜ਼ ਅਤੇ ਵਿਡਿਓਜ਼ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਕਿਸ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸੇ ਆਈਟਮ ਦੀ ਡੁਪਲੀਕੇਟ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਾਪੀ/ਪੇਸਟ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸੇ ਆਈਟਮ ਦੀ ਡੁਪਲੀਕੇਟ ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਪੇਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਵਿਚ ਦੋ ਪੇਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
1. ਖੱਬਾ ਪੇਨ,
2. ਸੱਜਾ ਪੇਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਗਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਭਾਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ –

• ਟਾਈਟਲ ਬਾਰ
• ਬੈਕ ਅਤੇ ਫਾਰਵਰਡ ਬਟਨ
• ਐਡਰੈੱਸ ਬਾਰ
• ਸਰਚ ਬਾਕਸ
• ਮੀਨੂੰ ਬਾਰ
• ਟੂਲ ਬਾਰ
• ਸਟੇਟਸ ਬਾਰ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਫਾਈਲ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਚ ਫਾਈਲ ਇਕ ਆਮ ਸਟੋਰੇਜ਼ ਇਕਾਈ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਡਾਟਾ, ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ, ਸਾਫ਼ਟਵੇਅਰ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਫਾਇਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਵੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੇ ਹਨ | ਫਾਇਲ ਵਿਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਡਾਟਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਲੋੜ ਪੈਣ ਤੇ Update, delete, Edit ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਫੋਲਡਰ ਉਹ ਜਗਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਫਾਈਲਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਕ ਫੋਲਡਰ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਇਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਾਇਲਾਂ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰਾਂ ਨੂੰ ਸੇਵ (Save) ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਇੱਕ ਡੱਬਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ 10 ਸੇਬ ਹਨ ਇਸ ਉਦਾਹਰਨ ਵਿਚ ਡੱਬਾ ਫੋਲਡਰ ਹੈ ਅਤੇ ਸੇਬ ਉਸ ਵਿਚ ਸੇਵ ਕੀਤੀਆਂ ਫਾਇਲਾਂ ਹਨ । ਕਿਸੇ ਵੀ ਫੋਲਡਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇਕ ਹੋਰ ਫੋਲਡਰ ਨੂੰ ਸਬ-ਫੋਲਡਰ (Sub folder) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਕੀ ਹੈ ? ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦੇ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਤਰੀਕੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਨੇਵੀਗੇਟ ਕਰਨ ਲਈ ਗ੍ਰਾਫਿਕਲ ਇੰਟਰਫੇਸ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਫ਼ਾਈਲਾਂ/ਫੋਲਡਰਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ, ਵਿਵਸਥਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਨੂੰ ਫ਼ਾਈਲ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਾਡੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਫ਼ਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਫ਼ੋਲਡਰਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਡਿਸਕ ਦਾ ਡਾਟਾ, ਫੋਲਡਰ ਅਤੇ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਆਈਟਮ ਲਈ ਸਰਚ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ | ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫ਼ਾਈਲਾਂ ਜਾਂ ਫ਼ੋਲਡਰਾਂ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ, ਡਿਲੀਟ ਕਰਨ, ਰੀਨੇਮ ਕਰਨ, ਕਾਪੀ ਕਰਨ, ਮੂਵ ਕਰਨ ਅਤੇ ਨਵਾਂ ਫ਼ੋਲਡਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦੇ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਵਿਊ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

1. ਸਮਾਲ, ਮੀਡੀਅਮ, ਲਾਰਜ ਅਤੇ ਐਕਸਟਰਾ ਲਾਰਜ ਆਈਕਨਜ਼ ਵਿਊ-ਇਸ ਵਿਊ ਵਿੱਚ ਆਈਟਮਾਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰ ਇੱਕ ਆਈਟਮ ਇੱਕ ਆਈਕਨ ਦੀ ਸ਼ੇਪ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ । ਹਰ ਆਈਟਮ ਦਾ ਇੱਕ ਨਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ |
2. ਟਾਈਲਜ਼ ਆਈਕਨ ਵਿਊ-ਇਸ ਵਿਊ ਵਿੱਚ ਆਈਟਮਜ਼ ਇੱਕ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰ ਇੱਕ ਆਈਟਮ ਇੱਕ ਆਈਕਨ ਦੀ ਸ਼ੇਪ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ । ਹਰ ਆਈਟਮ ਦਾ ਇੱਕ ਨਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਸੂਚਨਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫ਼ਾਈਲ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸਾਈਜ਼ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
3. ਲਿਸਟ ਆਈਕਨ ਵਿਊ-ਇਸ ਵਿਊ ਵਿੱਚ ਆਈਟਮਜ਼ ਇੱਕ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਾਲਮ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ | ਹਰ ਆਈਟਮ ਦਾ ਇੱਕ ਨਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਈਕਨ ਨਾਮ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
4. ਕੰਟੈਂਟ ਆਈਕਨ ਵਿਊ-ਇਸ ਵਿਊ ਵਿੱਚ ਆਈਟਮਜ਼ ਕਾਲਮ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਹਰੇਕ ਆਈਟਮ ਇੱਕ ਆਈਕਨ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਕਿਸਮ ਲਿਖੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਕੁਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀਜ਼ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੋਧਣ ਦੀ ਮਿਤੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਆਕਾਰ ਆਦਿ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ । ਬਾਈ ਡਿਫਾਲਟ ਇਸ ਵਿਊ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਰਚ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
5. ਡਿਟੇਲ ਆਈਕਨ ਵਿਊ-ਹਰ ਇੱਕ ਆਈਟਮ ਇੱਕ ਟੇਬਲ ਦੀ ਕਤਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕਾਲਮ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਆਈਕਨ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਆਈਟਮ ਦਾ ਨਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਕਾਲਮ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀਜ਼ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਆਕਾਰ ਅਤੇ ਸੋਧਣ ਦੀ ਮਿਤੀ ਅਤੇ ਕਿਸਮ ਦਰਜ a Don ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਵਿੰਡੋ ਵਿੱਚ ਡੈਸਕਟਾਪ ਨੂੰ ਕਸਟਮਾਈਜ਼ ਕਰਨ ਸੰਬੰਧੀ ਆਪਸ਼ਨਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਸਟਮਾਈਜ਼ ਡੈਸਕਟਾਪ (Customize Desktop) – ਡੈਸਕਟਾਪ ਦੀ ਸੈਟਿੰਗ ਬਦਲਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਕਸਟਮਾਈਜ਼ ਕਰਨਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
1. ਥੀਮਜ਼-ਥੀਮ ਤਸਵੀਰਾਂ, ਰੰਗਾਂ ਅਤੇ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਬੈਕ ਗਰਾਉਂਡ, ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ, ਬਾਡਰ ਕਲਰ ਅਤੇ ਸਾਉਂਡ ਸਕੀਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਵਿੰਡੋਜ਼ ਵਿਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਥੀਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ –

• ਮਾਈ ਥੀਮਜ਼
• ਐਰੋ ਥੀਮਜ਼
• ਬੇਸਿਕ ਅਤੇ ਹਾਈ ਕੰਟਰਾਸਟ ਥੀਮਜ਼

2. ਡੇਸਕਟਾਪ ਬੈਕ ਗਰਾਊਂਡ-ਇਸ ਵਿਚ ਵਾਲ ਪੇਪਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਇਕ ਤਸਵੀਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ JPEG ਜਾਂ Gif ਫਾਰਮੈਟ ਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
ਡੈਸਕਟਾਪ ਬੈਕ ਗਰਾਊਂਡ ਬਦਲਣ ਦੇ ਕਦਮ-ਡੈਸਕਟਾਪ ਬੈਕ ਗਰਾਊਂਡ ਬਦਲਣ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਕਦਮ ਹਨ –

• Pictures Location ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
• ਤੁਹਾਡੀ ਕਰੰਟ (current) ਥੀਮ ਅਨੁਸਾਰ By default ਸਾਰੀਆਂ ਬੈਕ ਗਰਾਉਂਡ ਸਿਲੈਂਕਟ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਇੱਕ ਬੈਕ ਗਰਾਊਂਡ ਵਰਤਣ ਲਈ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ Clear all ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦੀ ਬੈਕ ਗਰਾਉਂਡ ਲਈ ਉਸ ਤਸਵੀਰ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਖੱਬੇ ਕਾਰਨਰ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਚੈੱਕ ਬਾਕਸ ਵਿੱਚ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• Picture position ਲਈ ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
• ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੈਕ ਗਰਾਊਂਡ ਸਿਲੈਂਕਟ ਹੈ ਤਾਂ ਇਕ ਨੂੰ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਬਦਲਣ ਲਈ Change picture every ਬਟਨ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ ਟਾਈਮ ਚੁਣੋ ।
• Save changes ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । ਡੈੱਸਕਟਾਪ ਬੈਕ ਗਰਾਊਂਡ ਤੁਹਾਡੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਸੈੱਟ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ।

3. ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ –
ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਉਹ ਫੀਕਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਕਰੀਨ ‘ਤੇ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਕਰੀਨਾ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਸੈੱਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਸੈੱਟ ਕਰਨ ਦੇ ਪੜਾਅਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਸੈੱਟ ਕਰਨ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪਗ ਹਨ-

• ਡੈਸਕਟਾਪ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ Display Properties Personalise ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ । (ਇਕ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ)
• ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਅਨੁਸਾਰ ਸਕਰੀਨ-ਸੇਵਰ ਸੈੱਟ ਕਰਨ ਲਈ Screen saver ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਡਰਾਪ ਡਾਊਨ ਮੀਨੂੰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦਾ ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਚੁਣੋ ।

• ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਦੀ ਸੈਟਿੰਗ ਲਈ Settings ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਸੈਟਿੰਗ ਸੈੱਟ ਕਰੋ ।
• ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਦਾ ਪ੍ਰੀਵਿਊ ਦੇਖਣ ਲਈ/ Preview ਬਟਨ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਡੈੱਸਕਟਾਪ ਤੋਂ ਸਕਰੀਨ-ਸੇਵਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਚੱਲਣ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਟਾਈਮ ਸੈੱਟ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ Wait ਆਪਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਟਾਈਮ ਦੀ ਸੈਟਿੰਗ ਟਾਈਪ ਕਰੋ ।
• Apply ਬਟਨ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ Ok ਬਟਨ ਦਬਾਓ । ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਸੈਂਟ ਹੋ। ਜਾਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਅਸੀਂ ਸੈਂਡ ਟੂ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਕੇ ਕਿਸੇ ਆਈਟਮ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਕਾਪੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ-
ਸੈਂਡ ਟੂ ਨਾਲ ਆਈਟਮ ਕਾਪੀ ਕਰਨਾ –
ਸੈਂਡ ਟੂ ਆਪਸ਼ਨ ਇੱਕ ਜਾਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਈਟਮਜ਼ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਕਾਪੀ ਕਰਕੇ ਨਵੀਂ ਥਾਂ ਉੱਤੇ ਭੇਜਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸੌਖਾ ਤਰੀਕਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ –

• ਜਿਸ ਆਈਟਮ ਨੂੰ ਕਾਪੀ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
• ਮਾਊਸ ਦਾ ਸੱਜਾ ਬਟਨ ਦਬਾਓ, ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੀ ਆਪਸ਼ਨ ਸੈਂਡ ਟੂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ਅਤੇ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਥਾਂ ਦੀ ਵੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।

ਬਾਏ ਡਿਫਾਲਟ, ਸੈਂਡ ਟੂ ਸਬ-ਮੀਨੂੰ ਵਿੱਚ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਥਾਂਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ

1. ਕੰਪਰੈੱਸਡ (ਜਿੱਪਡ) ਫ਼ੋਲਡਰ
2. ਡੱਸਕਟਾਪ (ਕੀਏਟ ਸ਼ਾਰਟਕੱਟ)
3. ਡਾਕੂਮੈਂਟਸ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ
4. ਫ਼ੈਕਸ ਅਤੇ ਮੇਲ ਰਿਸੀਪਿਏਂਟਸ
5. ਰਿਮੂਵੇਬਲ ਯੰਤਰ , ਜਿਵੇਂਕਿ ਯੂ ਐੱਸ.ਬੀ. ਮੈਮਰੀ-ਸਟਿੱਕਸ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ |

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਸੈੱਟ ਕਰਨ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪਗ ਹਨ

1. ਡੈਸਕਟਾਪ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ Display Properties Personalise ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ । (ਇਕ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ।
2. ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਅਨੁਸਾਰ ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਸੈੱਟ ਕਰਨ ਲਈ Screen saver ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ ਡਰਾਪ ਡਾਊਨ ਮੀਨੂੰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦਾ ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਚੁਣੋ ॥
3. ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਦੀ ਸੈਟਿੰਗ ਲਈ Settings ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਸੈਟਿੰਗ ਸੈੱਟ ਕਰੋ ।
4. ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਦਾ ਪ੍ਰੀਵਿਊ ਦੇਖਣ ਲਈ Preview ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
5. ਡੈੱਸਕਟਾਪ ਤੋਂ ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਚੱਲਣ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਟਾਈਮ ਸੈੱਟ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ Wait ਆਪਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਟਾਈਮ ਦੀ ਸੈਟਿੰਗ ਟਾਈਪ ਕਰੋ ।
6. Apply ਬਟਨ ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਅਤੇ Ok ਬਟਨ ਦਬਾਓ । ਸਕਰੀਨ ਸੇਵਰ ਸੈੱਟ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ।

PSEB 8th Class Computer Guide ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਵਿਚ ………….. ਵਿਊ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
(ਉ) ਦੋ
(ਅ) ਤਿੰਨ
(ਇ) ਚਾਰ
(ਸ) ਪੰਜ ॥
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਪੰਜ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
………………. ਕਮਾਂਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਚਲਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਕੈਲਕੂਲੇਟਰ
(ਅ) ਵਿੰਡੋ
(ੲ) ਵਿਊ
(ਸ) ਰਨ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਰਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
……………. ਵਿਊ ਫਾਈਲਾਂ ਨੂੰ ਲਿਸਟ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਟਾਈਲ
(ਅ) ਕੰਟੈਂਟ
(ੲ) ਲਾਰਜ
(ਸ) ਲਿਸਟ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਲਿਸਟ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
……………..ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰਾਂ ਨੂੰ ਕਾਪੀ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Cut
(ਅ) Copy
(ੲ) Paste
(ਸ)Run.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) Copy

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਨੂੰ ਰਨ ਬਾਕਸ ਵਿਚ …………. ਟਾਈਪ ਕਰਕੇ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) Exp
(ਅ) Explorer
(ੲ) Command
(ਸ) CMD.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) Explorer,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
……………. ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫ਼ਾਈਲ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰਾਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਫ਼ਾਈਲ
(ਅ) ਸਿਲੈਕਟ
(ੲ) ਸਰਚ
(ਸ) ਡਿਲੀਟ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਸਰਚ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕੈਲਕੂਲੇਟਰ ਨੂੰ ਰਨ-ਬਾਕਸ ਵਿੱਚ ……………. ਟਾਈਪ ਕਰਕੇ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) Calculator
(ਅ) Cal
(ੲ) Calc
(ਸ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) Calc,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
……….. ਕਮਾਂਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸੇ ਆਈਟਮ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਥਾਂ ਤੋਂ ਕੱਟਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਕਾਪੀ
(ਅ) ਪੇਸਟ
(ੲ) ਕੱਟ
(ਸ) ਡਿਲੀਟ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਕੱਟ,

ਸਹੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ਦੱਸੋ ਨਾਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫੋਲਡਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਕ ਫੋਲਡਰ ਵਿਚ ਕਈ ਫਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਸਟਾਰਟ > ਆਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਜ਼ > ਅਸੈੱਸਰੀਜ਼ > ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਇਕ ਸਿਸਟਮ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੱਟ ਕੀਤੀ ਫਾਈਲ ਆਪਣੀ ਪੁਰਾਣੀ ਥਾਂ ਤੋਂ ਹਟ ਕੇ ਨਵੀਂ ਥਾਂ ਉੱਤੇ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫਾਈਲਾਂ ਦਾ ਉੱਚਿਤ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਇਕ ਫਾਈਲ ਵਿਚ ਕਈ ਫਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਇਕ ਆਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਕਾਪੀ ਆਪਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸੇ ਆਈਟਮ ਦੀ ਡੁਪਲੀਕੇਟ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ ।

ਸਹੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ਦੱਸੋ

A	B
1. ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦੇ ਵਿਊ	1. ਲਿਸਟ
2. ਕੈਲਕੂਲੇਟਰ	2. ਡਿਲੀਟ ਕੀਤੀਆਂ ਫਾਈਲਾਂ
3. ਡੈਸਕਟਾਪ	3. ਪਿਕਚਰ, ਮਿਊਜ਼ਿਕ
4. ਮਾਈ ਡਾਕੂਮੈਂਟ	4. ਬੈਕ ਗਰਾਊਂਡ
5. ਰੀਸਾਈਕਲ ਬਿਨ	5. ਗਣਨਾਵਾਂ

ਉੱਤਰ –

A	B
1. ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਦੇ ਵਿਊ	1. ਲਿਸਟ
2. ਕੈਲਕੂਲੇਟਰ	2. ਗਣਨਾਵਾਂ
3. ਡੈਸਕਟਾਪ	3. ਬੈਕ ਗਰਾਊਂਡ
4. ਮਾਈ ਡਾਕੂਮੈਂਟ	4. ਪਿਕਚਰ, ਮਿਊਜ਼ਿਕ
5. ਰੀਸਾਈਕਲ ਬਿਨ	5. ਡਿਲੀਟ ਕੀਤੀਆਂ ਫਾਈਲਾਂ

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਵਿੰਡੋਜ਼ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਆਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਹੈ ਜੋ ਫਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰਾਂ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਫਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਭਾਵ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟ, ਕਾਪੀ, ਪੇਸਟ ਅਤੇ ਡਿਲੀਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਫਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਮਿਟਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਿਸੇ ਫਾਈਲ ਜਾਂ ਫੋਲਡਰ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਡਿਲੀਟ ਕਮਾਂਡ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਸਟੈਂਪ-

1. ਡਿਲੀਟ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਫਾਈਲ ਜਾਂ ਫੋਲਡਰ ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
2. ਕੀ-ਬੋਰਡ ਦੀ ਡਿਲੀਟ ਕੀ ਦਬਾਓ । (ਇਕ ਸੰਦੇਸ਼ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ ਜੋ ਡਿਲੀਟ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਬਾਰੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰੇਗਾ )
3. Yes ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਇਕ ਨਵੀਂ ਫਾਈਲ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਵਿਚ ਕੋਈ ਫਾਈਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਤਰੀਕੇ ਹਨ

• ਖੱਬੇ ਪੇਨ ਵਿਚੋਂ ਡਰਾਈਵ ਜਾਂ ਫੋਲਡਰ ਚੁਣੋ ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਨਵੀਂ ਫਾਈਲ ਬਣਾਉਣੀ ਹੈ ।
• ਫਾਈਲ → ਨਿਊ → ਫਾਈਲ ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਫਾਈਲ ਦਾ ਨਾਮ ਟਾਈਪ ਕਰੋ ਅਤੇ ਐਂਟਰ ਕੀ ਦਬਾਓ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਫਾਈਲ ਜਾਂ ਫੋਲਡਰ ਨੂੰ ਰੀਸਟੋਰ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਈ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕੋਈ ਫਾਈਲ ਜਾਂ ਫੋਲਡਰ ਡਿਲੀਟ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਉਸਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਦੁਬਾਰਾ ਫਾਈਲ ਅਤੇ ਫੋਲਡਰ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਰੀਸਾਈਕਲ ਬਿਨ ਨਾਮ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
ਕਿਸੇ ਫਾਈਲ ਜਾਂ ਫੋਲਡਰ ਨੂੰ ਰੀਸਟੋਰ ਕਰਨ ਦੇ ਸਟੈਂਪ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ –

1. ਰੀਸਾਈਕਲ ਬਿਨ ਉੱਤੇ ਡਬਲ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । (ਰੀਸਾਈਕਲ ਬਿਨ ਦੀ ਵਿੰਡੋ ਖੁੱਲ੍ਹੇਗੀ ॥
2. ਰੀਸਟੋਰ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਫਾਈਲ ਜਾਂ ਫੋਲਡਰ ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
3. ਫਾਈਲ → ਰੀਸਟੋਰ ਮੀਨੂੰ ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੈਲਕੂਲੇਟਰ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੈਲਕੂਲੇਟਰ-ਕੈਲਕੂਲੇਟਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਹਿਸਾਬ ਕਿਤਾਬ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ +, -, ×, ÷ ਆਦਿ ਗਣਨਾਵਾਂ ਕਰਵਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਜਿਵੇਂ 2 ਨੂੰ 5 ਨਾਲ ਗੁਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ 2 ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । ਫਿਰ ਗੁਣਾ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਉੱਤੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ ।ਫਿਰ 5 ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ = ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 10 ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ |

Punjab State Board PSEB 8th Class Computer Book Solutions Chapter 8 ਮੈਮਰੀ ਯੂਨਿਟਸ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Computer Chapter 8 ਮੈਮਰੀ ਯੂਨਿਟਸ

Computer Guide for Class 8 PSEB ਮੈਮਰੀ ਯੂਨਿਟਸ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ
1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ ।

1. ……………………… ਬਿਟਸ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਬਾਈਟ (Byte) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) 8
(ਅ) 16
(ੲ) 32
(ਸ) 64.
ਉੱਤਰ-
(ਉ) 8

2. ਇੱਕ: ਬਿਟ ਜਾਂ ਬਾਈਨਰੀ ਡਿਜ਼ਿਟ ਨੂੰ ਲੋਜੀਕਲ ……………………… ਅਤੇ …………………….. ਨਾਲ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) 0, 1
(ਅ) 0, 0
(ੲ) 1, 2
(ਸ) 1, 1.
ਉੱਤਰ-
(ਉ) 0, 1

3. ਰੈਮ (RAM) ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ……………………..
(ਉ) ਰੀਡ ਐਕਸੈਸ ਮੈਮਰੀ
(ਅ) ਰੈਂਡਮ ਐਕਸੈਸ ਮੈਮਰੀ
(ੲ) ਉਪਰੋਕਤ ਦੋਵੇਂ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਰੈਂਡਮ ਐਕਸੈਸ ਮੈਮਰੀ

4. ਰੋਮ (ROM) ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ………………………..
(ਉ) ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮਰੀ
(ਅ) ਰੈਮਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮਰੀ
(ੲ) ਗੇਡ ਓਪਨ ਮੈਮਰੀ
(ਸ) ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਰੀਡ ਓਨਲੀ ਮੈਮਰੀ

5. ਇੱਕ ਡਿਸਕ ਦਾ ਹਰੇਕ ਟਰੈਕ ਛੋਟੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ……………………… ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਸੈਕਟਰਜ਼ (Sectors)
(ਅ) ਖੇਤਰ (Area)
(ੲ) ਸੈੱਲ (Cell)
(ਸ) ਟੇਪ (Tape) ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਸੈਕਟਰਜ਼ (Sectors)

2. ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਦੇ ਪੂਰੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ਨਾਲ

I. MB,
II. GB,
III. SRAM,
IV, PROM,
V. IR.
ਉੱਤਰ-
I. MB – Megabyte
II. GB – Gigabyte
III. SRAM – Static RAM
IV. PROM – Programmable Read only Memory
V. IR – Instruction Register.

3. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਮੈਮਰੀ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੰਪਿਊਟਰ ਮੈਮਰੀ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ । ਮੈਮਰੀ ਉਹ ਜਗਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਕੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਮੈਮਰੀ ਛੋਟੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੈੱਲ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਹਰ ਸੈੱਲ ਦਾ ਐੱਡਰੈਸ ਵੱਖਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਮੈਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
1. ਇਨਟਰਨਲ ਮੈਮਰੀ-

• ਕੈਸ਼ ਮੈਮਰੀ
• ਪ੍ਰਾਈਮਰੀ ਮੈਮਰੀ ।

2. ਐਕਸਟਰਨਲ ਮੈਮਰੀ-

• ਸਿਕੁਐਸ਼ਅਲ ਐਕਸੈੱਸ
• ਡਾਈਰੈਕਟ ਐਕਸੈੱਸ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪ੍ਰਾਈਮਰੀ ਮੈਮਰੀ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪ੍ਰਾਈਮਰੀ ਮੈਮਰੀ ਉਹ ਮੈਮਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਤੱਕ CPU ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਪਹੁੰਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਇਸ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਸ਼ੁਰੂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ । ਇਹ ਮਦਰਬੋਰਡ ਉੱਪਰ CPU ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਰੋਮ (ROM) ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਰੋਮ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹੇਠ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ :-

1. ਮਾਸਕਡ ਰੋਮ
2. ਪ੍ਰੋਗਰਾਮੇਬਲ ਰੋਮ
3. ਈਰੇਜੇਬਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮੇਬਲ ਰੋਮ
4. ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਕਲੀ ਈਰੇਜੇਬਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮੇਬਲ ਰੋਮ ।

4. ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਰੈਮ (RAM) ਅਤੇ ਰੋਮ (ROM) ਦਾ ਵਰਨਣ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
RAM ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ Random Access Memory ਹੈ । ਇਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾ ਉਹ ਡਾਟਾ ਅਤੇ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਸਟੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਮੈਮਰੀ ਸਥਿਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।ਬਿਜਲੀ ਬੰਦ ਹੋਣ ਨਾਲ ਇਸ ਦਾ ਡਾਟਾ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ।

ਰੈਮ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵੰਡ- ਰੈਮ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ-

• ਸਟੈਟਿਕ ਰੈਮ – ਇਹ ਮੈਮਰੀ ਉਦੋਂ ਤਕ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰਕੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਜਦ ਤਕ ਇਸ ਵਿਚ ਬਿਜਲੀ ਆ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਛੇ ਵਾਂਜ਼ਿਸਟਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਕਪੈਸਟਰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਿਆ ਹੁੰਦਾ । ਝਾਂਜ਼ਿਸਟਰਾਂ ਦੀ ਲੀਕੇਜ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ । ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਰਿਫਰੈਂਸ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ ।
• ਡਾਇਨੈਮਿਕ ਰੈਮ – ਇਸ ਮੈਮਰੀ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਰਿਫਰੈਂਸ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੇ ਰਿਫਰੈਸ਼ ਸਰਕਟ ਲੱਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਈ ਸੌ ਵਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸੈਕਿੰਡ ਨਾਲ ਚਲਦਾ ਹੈ । ਇਸਦੀ ਮੈਮਰੀ ਸਸਤੀ ਅਤੇ ਛੋਟੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਟ੍ਰਾਂਜ਼ਿਸਟਰ ਅਤੇ ਕਪੈਸਟਰ ਲੱਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
• ਰੋਮ – ਰੋਮ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ ਰੀਡ ਉਨਲੀ ਮੈਮਰੀ ਹੈ । ਇਹ ਉਹ ਮੈਮਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਪੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਇਸ ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ । ਇਹ ਸਥਾਈ ਮੈਮਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਇਲੈੱਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਰੋਮ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ-ਰੋਮ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ-

• Masked ROM: ਇਹ ਤਾਰਾਂ ਦੇ ਬਣੇ ਯੰਤਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਸਸਤੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।
• PROM: PROM ਉਹ ਮੈਮਰੀ ਹੈ ਜੋ ਸਿਰਫ ਇਕ ਬਾਰ ਬਦਲੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਖਾਲੀ PROM ਤੇ ਇਕ ਵਾਰ ਡਾਟਾ ਭਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਟਾਇਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ।
• EPROM: EPROM ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਅਲਟ੍ਰਾਵਾਇਲਟ ਕਿਰਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਮਿਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਇਲੈੱਕਟ੍ਰਿਕ ਚਾਰਜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਚਾਰਜ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਅਲਟ੍ਰਾਵਾਇਲਟ ਕਿਰਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਵਿਚ ਚਾਰਜ 10 ਸਾਲ ਤਕ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
• EEPROM: ਇਸ ਰੋਮ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਲਗਪਗ 10000 ਵਾਰ ਮਿਟਾਇਆ ਅਤੇ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਮਿਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਬਾਹਰੀ ਮੈਮਰੀ (External Memory) ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਐਕਸਟਰਨਲ ਮੈਮਰੀ ਉਹ ਮੈਮਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਡਾਟੇ ਨੂੰ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਸੈਕੰਡਰੀ, ਐਗਜੂਅਲਰੀ ਜਾਂ ਸਥਾਈ ਮੈਮਰੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਮੈਮਰੀ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮਰੀ ਵਿਚ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸੀ. ਪੀ. ਯੂ ਵਿਚ ।
ਸੀ.ਡੀ., ਡੀ.ਵੀ.ਡੀ., ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ ਆਦਿ ਇਸ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਗੁਣ-

1. ਇਹ ਮੈਗਨੈਟਿਕ ਅਤੇ ਆਪਟੀਕਲ ਮੈਮਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
2. ਬੈਕਅੱਪ/ਰਿਧੁਜ਼ਏਬਲ ਮੈਮਰੀ – ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ਵਿੱਚ ਡਾਟਾ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਉੱਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਨਾ ਲਿਖਿਆ ਜਾਵੇ ਜਾਂ ਇਸਨੂੰ ਯੂਜ਼ਰ ਦੁਆਰਾ ਨਾ ਮਿਟਾਇਆ ਜਾਵੇ ।
3. ਸਥਾਈ ਮੈਮਰੀ – ਬਿਜਲੀ ਬੰਦ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਡਾਟਾ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਟੋਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
4. ਭਰੋਸੇਯੋਗ – ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਟੋਰੇਜ ਯੰਤਰਾਂ ਦੀ ਉੱਚ ਭੌਤਿਕ ਸਥਿਰਤਾ ਕਾਰਨ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਡਾਟਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
5. ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਅਸਾਨੀ – ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਫ਼ਟਵੇਅਰ ਦੀ ਮੱਦਦ ਨਾਲ ਅਧਿਕਾਰਿਤ (Authorized) ਲੋਕ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਲੱਭ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
6. ਸਮਰੱਥਾ (Capacity) – ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਟੋਰੇਜ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਡਿਸਕਾਂ ਦੇ ਸੈੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਡਾਟਾ ਸਟੋਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
7. ਕੀਮਤ (Cost) – ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮਰੀ ਨਾਲੋਂ ਟੇਪ ਜਾਂ ਡਿਸਕ ਉੱਤੇ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਨਾ ਕਾਫ਼ੀ ਸਸਤਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਟਰੈਕਸ (Tracks) ਅਤੇ ਸੈਕਟਰਜ਼ (Sectors) ਕੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਟਰੈਕਸ – ਕਿਸੇ ਵੀ ਡਿਸਕ ਦਾ ਤਲ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਸਾਂਝੇ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੂ ਵਾਲੇ ਚੱਕਰਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਚੱਕਰਾਂ ਨੂੰ ਟਰੈਕਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਟਰੈਕਸ ਨੂੰ ਜ਼ੀਰੋ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ ਨੰਬਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਟਰੈਕਸ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਡਿਸਕਾਂ ਵਿਚ ਵੱਧ-ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
ਸੈਕਟਰ-ਕਿਸੇ ਵੀ ਡਿਸਕ ਵਿਚ ਕਈ ਟਰੈਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਹਰ ਟਰੈਕ ਨੂੰ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਸੈਕਟਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਹਰ ਇਕ ਟਰੈਕ ਵਿਚ 8 ਜਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੈਕਟਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਹਰੇਕ ਸੈਕਟਰ ਵਿਚ 512 ਬਾਈਟਸ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਕਿਸੇ ਵੀ ਡਿਸਕ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਇਕ ਫਾਰਮੂਲੇ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਪਤਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ-
ਸਟੋਰੇਜ਼ ਸਮਰੱਥਾ = ਕੁੱਲ ਤਲਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ । ਕੁੱਲ ਟਰੈਕਸ ਪ੍ਰਤੀ ਤਲ । ਕੁੱਲ ਸੈਕਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਟਰੈਕ । ਕੁੱਲ ਬਾਈਟਸ ਪ੍ਰਤੀ ਸੈਕਟਰ
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸਟੋਰ ਇਸ ਗਣਨਾ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੈਸ਼ੇ ਮੈਮਰੀ (Cache Memory) ਕੀ ਹੈ ? ਇਸਦੇ ਲਾਭ ਅਤੇ ਹਾਨੀਆਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਇਹ ਮੈਮਰੀ ਸੀ.ਪੀ. ਯੂ. ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮਰੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਕੈਸ਼ ਮੈਮਰੀ ਦੇ ਲਾਭ – ਕੈਸ਼ ਮੈਮਰੀ ਦੇ ਲਾਭ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ :

1. ਕੈਸ਼ ਮੈਮਰੀ ਮੁੱਖ ਮੈਮਰੀ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
2. ਮੁੱਖ ਮੈਮਰੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਦਾ ਐਕਸੈਸ ਟਾਈਮ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
3. ਕੈਸ਼ ਮੈਮਰੀ ਉਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਲਾਗੂ ਹੋਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
4. ਕੈਸ਼ ਮੈਮਰੀ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ ‘ਤੇ (Temporary) ਸਟੋਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ।

ਕੈਸ਼ ਮੈਮਰੀ ਦੀਆਂ ਹਾਨੀਆਂ-ਕੈਸ਼ ਮੈਮਰੀ ਦੀਆਂ ਹਾਨੀਆਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ :

1. ਕੈਸ਼ ਮੈਮਰੀ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
2. ਕੈਸ਼ ਮੈਮਰੀ ਦੀ ਕੀਮਤ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਐਕਟੀਵਿਟੀ
ਹੇਠ ਦਿੱਤੀ ਮੈਮਰੀ ਦੇ ਭਾਗਾਂ ਦੇ ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ ।

PSEB 8th Class Computer Guide ਮੈਮਰੀ ਯੂਨਿਟਸ Important Questions and Answers

1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

1. ਮੈਮਰੀ ਮਨੁੱਖੀ ……………………. ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ |
(ਉ) ਦਿਮਾਗ਼
(ਅ) ਕੰਨ
(ੲ) ਅੱਖ
(ਸ) ਨੱਕ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਦਿਮਾਗ਼

2. ਚਾਰ ਬਿਟਸ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨਾਲ …………………….. ਬਣਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਬਿਟ
(ਅ) ਨਿਬਲ
(ੲ) ਗੀਗਾਬਾਈਟ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਨਿਬਲ

2. ਪੁਰੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ

1. KB
2. TB
3. PB
4. RAM
5. ROM
6. UPS
7. DRAM
8. MROM
9. EPROM
10. EEPROM
ਉੱਤਰ-
1. KB – Kilo Byte
2. TB – Tera Byte
3. PB – Peta Byte
4. RAM – Random Access Memory
5. ROM – Read Only Memory
6. UPS – Unintruppted Power Supply
7. DRAM – Dynamic Read only Memory
8. MROM – Marked Read Only Memory
9. EPROM – Erasable and Programmable Read Only Memory
10. EEPROM – Electrical Erasable Programmable Read Only Memory

3. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਬਿਟ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਬਿਟ ਜਾਂ ਬਾਇਨਰੀ ਡਿਜ਼ਿਟ 0 ਜਾਂ 1 ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਨਿਬਲ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਚਾਰ ਬਿਟਸ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਨਿਬਲ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵਰਡ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਚ ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਕੁੱਝ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਬਿਟਸ ਦਾ ਸਮੂਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮੈਮਰੀ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਇਨਟਰਨਲ ਮੈਮਰੀ, ਕੈਸ਼ ਮੈਮਰੀ, ਪ੍ਰਾਈਮਰੀ ਮੈਮਰੀ, ਸੈਕੰਡਰੀ ਮੈਮਰੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਰੋਮ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
EROM, PROM, EPROM, EEPROM.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਿਕੂਐਨਸ਼ਿਅਲ ਐਕਸੈਸ ਡਿਵਾਇਸ ਕੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਉਹ ਡਿਵਾਇਸ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੂਜੇ ਕੁਮ ਵਿਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਸਿਕੂਐਨਸ਼ਿਅਲ ਐਕਸੈਸ ਡਿਵਾਇਸ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਸਿਕੂਐਨਸ਼ਿਅਲ ਐਕਸੈਸ ਡਿਵਾਇਸ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਮੈਗਨੈਟਿਕ ਟੇਪ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਡਾਇਰੈਕਟ ਐਕਸੈਸ ਮੈਮਰੀ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦਿਓ
ਉੱਤਰ-
ਸੀ.ਡੀ., ਡੀ.ਵੀ.ਡੀ., ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ, ਫਲਾਪੀ ਡਿਸਕ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਪਹਿਲੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ENIAC, EDVAC, EDSAC, UNIVAC-1, IBM 701.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਮੈਮਰੀ ਯੂਨਿਟ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੰਪਿਊਟਰ ਮੈਮਰੀ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਦੇ ਢੰਗ ਨੂੰ ਮੈਮਰੀ ਯੂਨਿਟ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।

Punjab State Board PSEB 8th Class Computer Book Solutions Chapter 7 ਕੰਪਿਊਟਰ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨਜ਼ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Computer Chapter 7 ਕੰਪਿਊਟਰ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨਜ਼

Computer Guide for Class 8 PSEB ਕੰਪਿਊਟਰ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨਜ਼ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ
1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

1. ਦੂਜੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਵਿੱਚ …………………… ਨੂੰ ਮੁੱਢਲੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਭਾਗਾਂ ਵੱਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ।
(ਓ) ਵੈਕਿਊਮ ਟਿਊਬਾਂ (Vacuum Tubes)
(ਅ) ਸਰਕਟਸ (VLSI )
(ੲ) ਸਰਕਟਸ (ULSI)
(ਸ) ਝਾਂਜ਼ਿਸਟਰਜ਼ (Transistors) ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਝਾਂਜ਼ਿਸਟਰਜ਼ (Transistors)

2. ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੀ ………………………… ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ VLSI ਸਰਕਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਪਹਿਲੀ
(ਅ) ਦੂਜੀ
(ੲ) ਤੀਜੀ
(ਸ) ਚੌਥੀ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਚੌਥੀ

3. ਤੀਜੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਸਟਰਾਂ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ …………………… ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ।
(ੳ) ਇੰਟੀਗ੍ਰੇਟਿਡ ਸਰਕਟਸ (Integrated Circuits)
(ਅ) ਵੈਕਿਊਮ ਟਿਊਬਾਂ (Vacuum Tubes)
(ੲ) ULSI ਸਰਕਟਸ
(ਸ) VLSI ਸਰਕਟਸ ।
ਉੱਤਰ-
(ੳ) ਇੰਟੀਗ੍ਰੇਟਿਡ ਸਰਕਟਸ (Integrated Circuits)

4. ……………………… ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇੰਸ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਚ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਾਂਗ ਸੋਚਣ ਅਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਰੋਬੋਟਿਕਸ (Robotics)
(ਅ) ULSI ਸਰਕਟਸ
(ੲ) AI (ਆਰਟੀਫਿਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ)
(ਸ) ਇੰਟੀਗ੍ਰੇਟਿਡ ਸਰਕਟਸ (ICs)
ਉੱਤਰ-
(ੲ) AI (ਆਰਟੀਫਿਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ)

5. ULSI ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ……………………… ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਦੂਜੀ
(ਅ) ਤੀਜੀ
(ੲ) ਚੌਥੀ
(ਸ) ਪੰਜਵੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਪੰਜਵੀਂ

2. ਪੂਰੇ ਰੂਪ ਲਿਖੋ

I. ENIAC
II. IBM
III. IC
IV. VLSI
V. ULSI
VI. AI
ਉੱਤਰ-
I. ENIAC – Electronic Numerical Integrator and Computer
II. IBM – International Business Machine
III. IC – Integrated chip
IV. VLSI – Very Large Scale Integration
V. ULSI – Ultra Large Scale Integration
VI. AI – Artificial Intelligence

3. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਰਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਹਿਲੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪਹਿਲੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਗੁਣ-

1. ਵੈਕਿਊਮ ਟਿਊਬਾਂ ਮੁੱਢਲੇ ਪੁਰਜ਼ਿਆਂ ਵਜੋਂ, ਇਲੈੱਕਟੋਮੈਗਨੈਟਿਕ ਰਿਲੇਅ ਮੈਮਰੀ ਅਤੇ ਪੰਚ ਕਾਰਡ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਟੋਰੇਜ ਵਜੋਂ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ।
2. ਮਸ਼ੀਨ ਅਤੇ ਅਸੈਂਬਲੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਟੋਰਡ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸਿਧਾਂਤ ਮਸ਼ੀਨ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ।
3. ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਆਕਾਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਬਹੁਤ ਗਰਮੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਸਨ ।
4. ਇਹ ਸਿਸਟਮ ਬਹੁਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਰੋਸੇਲਾਇਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ।
5. ਇਹ ਵਪਾਰਿਕ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਨਹੀਂ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ।
6. ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗੇ ਅਤੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਦੂਜੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ-
ਦੂਜੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਪਹਿਲੀ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਸਮਾਂ 1955 ਤੋਂ 1964 ਤਕ ਦਾ ਸੀ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ਿਸਟਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ । ਇਹ ਜ਼ਿਸਟਰ ਸਸਤੇ, ਘੱਟ ਬਿਜਲੀ ਖਪਤ, ਆਕਾਰ ਵਿਚ ਛੋਟੇ ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਰੋਸੇਲਾਇਕ ਸਨ । ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮੈਮਰੀ ਲਈ ਮੈਗਨੈਟਿਕ ਕੋਰ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਲਈ ਮੈਗਨੈਟਿਕ ਟੇਪ ਅਤੇ ਡਿਸਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
IC ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਕ ਆਈ.ਸੀ. ਇਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਇੰਟੀਗ੍ਰੇਟਿਡ ਸਰਕਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਕਈ ਵਾਂਜ਼ਿਸਟਰ, ਰਜਿਸਟਰ ਅਤੇ ਕਪੈਸਟਰ ਲੱਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾ ਆਕਾਰ ਕਾਫੀ ਛੋਟਾ ਹੋਇਆ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਚੌਥੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਚੌਥੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਸਮਾਂ 1975 ਤੋਂ 1981 ਤਕ ਸੀ । ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ VLSI ਸਰਕਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ । ਇਸ ਵਿਚ 5000 ਤਕ ਵਾਂਜ਼ਿਸਟਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪੁਰਜ਼ੇ ਇਕ ਚਿਪ ਤੇ ਲੱਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਬਹੁਤ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ, ਛੋਟੇ, ਭਰੋਸੇ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਸਸਤੇ ਸਨ ।

ਇਸ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਵਿਚ ਟਾਈਮ ਸ਼ੇਅਰਿੰਗ, ਰੀਅਲ ਟਾਈਮ ਨੈੱਟਵਰਕ ਅਤੇ ਡਿਸਟਰੀਬਿਉਟਿਡ ਆਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ । ਹਾਈ ਲੈਵਲ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ-ਜਿਵੇਂ C, C++, DBMS ਆਦਿ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਲੱਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
AI ਕੀ ਹੈ ? AI ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
AI ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ Artificial Intelligence ਹੈ । ਇਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਨਵਾਂ ਫੀਲਡ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨੂੰ ਸੋਚਣ ਸਮਝਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

AI ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੇਤਰ ਹੇਠ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ ।

1. ਰੋਬੋਟਿਕਸ
2. ਗੇਮ ਪਲੇਇੰਗ
3. ਐਕਸਪਰਟ ਸਿਸਟਮ
4. ਮਨੁੱਖੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਪਹਿਲੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਪਹਿਲੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਸਿਸਟਮਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਹਨ-
• ENIAC
• EDVAC
• EDSAC
• UNIVAC-I
• IBM 701.

4. ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੀਆਂ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ? ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੀ ਤਕਨੀਕੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਵਿੱਚ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਟੈਕਨੋਲੋਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਵ । ਪਹਿਲਾਂ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਭਾਵ ਕੇਵਲ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਦੇ ਬਦਲਾਵ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਅਤੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

1. ਪਹਿਲੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ (1942-1955) – ਪਹਿਲੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾ ਸਮਾਂ 1942 -1955 ਤਕ ਸੀ । ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ ਵੈਕਿਉਮ ਟਿਊਬਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ।
2. ਦੂਜੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ( 1955-1964) – ਦੂਜੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਪਹਿਲੀ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਸਮਾਂ 1955 ਤੋਂ 1964 ਤਕ ਦਾ ਸੀ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ਿਸਟਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ।
3. ਤੀਜੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ( 1964-1975 ) – ਤੀਜੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ 1964 ਤੋਂ 1975 ਤਕ ਚਲੀ ਸੀ । ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ ਆਈ. ਸੀ. ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ । |
4. ਚੌਥੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ( 1975-1989) – ਚੌਥੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਸਮਾਂ 1975 ਤੋਂ 1989 ਤਕ ਸੀ । ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ VLSI ਸਰਕਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ।
5. ਪੰਜਵੀਂ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ( 1989 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤਕ) – ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ 1989 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ULSI ਤਕਨੋਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ ਮਾਇਕ੍ਰੋਸੈਸਰ ਚਿੱਪਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪੰਜਵੀਂ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ 1989 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ULSI ਤਕਨੋਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ ਮਾਇਕ੍ਰੋਸੈਸਰ ਚਿੱਪਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਚਿੱਪਾਂ ਵਿਚ 10 ਮਿਲੀਅਨ ਤਕ ਪੁਰਜ਼ੇ ਲਗ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਇਸ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਪਰਸਨਲ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਹਾਰਵੇਅਰ ਅਤੇ ਆਰਟੀਫਿਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ | AI ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ Artificial Intelligence ਹੈ । ਇਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਨਵਾਂ ਫੀਲਡ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨੂੰ ਸੋਚਣ ਸਮਝਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਪੰਜਵੀਂ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਗੁਣ-

1. ULSI ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਵਾਲੇ ICS, ਵੱਡੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੈਮਰੀ, ਅਤੇ RAID ਸੁਪੋਰਟ ਨਾਲ ਹਾਰਡ ਡਿਸਕਾਂ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
2. ਪੋਰਟੇਬਲ ਰੀ-ਓਨਲੀ ਸਟੋਰੇਜ ਮੀਡੀਆ ਲਈ ਆਪਟੀਕਲ ਡਿਸਕਾਂ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
3. ਨੋਟ-ਬੁੱਕ, ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਡੱਸਕਟਾਪ PC ਅਤੇ ਵਰਕ-ਸਟੇਸ਼ਨ, ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸਰਵਰ ਅਤੇ ਸੁਪਰ-ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
4. ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਅਤੇ ਕਲਸਟਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
5. ਮਾਈਕ੍ਰੋ-ਕਲਰ ਆਧਾਰਿਤ, ਮਲਟੀਥਰੈਡਿੰਗ, ਡਿਸਟ੍ਰੀਬਿਊਟਿਡ OS, ਪੈਰੇਲਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ MPI & PVM, JAVA ਵਰਲਡਵਾਈਡ ਵੈੱਬ, ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ, ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਸੁਪਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
6. ਹੁਣ ਪੋਰਟੇਬਲ ਕੰਪਿਊਟਰ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ, ਸਸਤੇ, ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਅਤੇ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਣ ਵਾਲੀਆਂ ਡੱਸਕਟਾਪ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਹਨ ।
7. ਜਲਦੀ-ਜੁੜਨ ਵਾਲੇ (Hot-plugable) ਪੁਰਜ਼ਿਆਂ ਕਾਰਨ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਅਪ-ਟਾਈਪ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਮ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ।
8. ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਅਸਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਰੈਪਿਡ-ਸਾਫ਼ਟਵੇਅਰ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਸੰਭਵ ਹੈ ।

PSEB 8th Class Computer Guide ਕੰਪਿਊਟਰ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨਜ਼ Important Questions and Answers

1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

1. ਪਹਿਲੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਵਿਚ ………………………. ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ ।
(ਉ) ਝਾਂਜ਼ਿਸਟਰ
(ਅ) ਵੈਕਿਊਮ ਟਿਊਬਾਂ
(ੲ) ਚਿੱਪ
(ਸ) ਰਜੀਸਟਰ
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਵੈਕਿਊਮ ਟਿਊਬਾਂ

2. IBM 1030 …………….. ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ ।
(ਉ) ਪਹਿਲੀ
(ਅ) ਦੂਜੀ
(ੲ) ਤੀਜੀ
(ਸ) ਚੌਥੀ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਦੂਜੀ

2. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਹਿਲੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ENIAC, EDVAC, EDSAC, UNIVAC-1, IBM 701.
ਕੰਪਿਊਟਰ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨਜ਼

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਦੂਜੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
IBM 7030 ਅਤੇ UNIVAC-LARC ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਤੀਜੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਵਿਚ ਕਿਹੜੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ?
ਉੱਤਰ-
FORTRAN-II to IV, COBOL, PASCAL, PLI1, BASIC, ALCOL 68.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਤੀਜੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
IB 360/370, PDP-8, PDP-II, CDC-6600.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਚੌਥੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ-
IBM PC, APPLE-II, CRAY I, II, X/MP.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਚੌਥੀ ਜੈਨਰੇਸ਼ਨ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
C, C++, DBMS.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
AI ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
Artificial Intelligence (ਆਰਟੀਫਿਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ) ।

3. ਪੁਰੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ

1. EDVAC
2. EDSAC
3. UNIVAC
4. LARC
5. SSI
6. MSI
7. PDP
8. CDC.
ਉੱਤਰ-
l. EDVAC – Electronic Discrete Variable Automatic Computer
2. EDSAC – Electronic Delay Storage Automatic Calculator
3. UNIVAC – Universal Automatic Computer
4. LARC – Livermore Advanced Research Computer
5. SSI – Small Scale Integration
6. MSI – Medium Scale Integration
7. PDP- Personal Data Processor
8. CDC- Control Data Corporation

Punjab State Board PSEB 8th Class Computer Book Solutions Chapter 6 ਮਾਈਕਰੋਸਾਫਟ ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ (ਭਾਗ-3) Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Computer Chapter 6 ਮਾਈਕਰੋਸਾਫਟ ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ (ਭਾਗ-3)

Computer Guide for Class 8 PSEB ਮਾਈਕਰੋਸਾਫਟ ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ (ਭਾਗ-3) Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ
1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ ਦਾ

1. ………… ਇੱਕ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਅਤੇ ਮੋਸ਼ਨ (ਗਤੀ) ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਦੇ ਸਲਾਇਡ ਸ਼ੋਅ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਸਲਾਇਡ ਤੋਂ ਅਗਲੀ ਸਲਾਇਡ ’ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ।
(ਉ) ਸਲਾਇਡ ਟ੍ਰਾਂਜ਼ੀਸ਼ਨ (Slide Transition)
(ਅ) ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ (Animation)
(ੲ) ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਸਕੀਮ (Animation Scheme)
(ਸ) ਸਲਾਇਡ ਸ਼ੋਅ (Slide Show) ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਸਲਾਇਡ ਟ੍ਰਾਂਜ਼ੀਸ਼ਨ (Slide Transition)

2. ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ………………………… ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਦੋ (Two)
(ਅ) ਤਿੰਨ (Three)
(ੲ) ਚਾਰ (Four)
(ਸ) ਪੰਜ (Five) ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਚਾਰ (Four)

3. ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਇਫੈਕਟਸ ਦਾ ਸਮੂਹ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ……………………….. ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਸਲਾਇਡ ਜ਼ੀਸ਼ਨ (Slide Transition)
(ਅ) ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ (Animation)
(ੲ) ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਸਕੀਮ (Animation Scheme)
(ਸ) ਸਲਾਇਡ ਸ਼ੋਅ (Slide Show) ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਸਕੀਮ (Animation Scheme)

4. PDF ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ ………………………… ਹੈ ।
(ਉ) ਪੋਰਟੇਬਲ ਡਾਟਾ ਫਾਰਮੈਟ (Portable Data Format)
(ਅ) ਪੋਰਟੇਬਲ ਡਾਕੁਮੈਂਟ ਫਾਰਮ (Portable Document Form)
(ੲ) ਪੋਰਟੇਬਲ ਡਾਟਾ ਫਾਰਮ (Portable Data Form)
(ਸ) ਪੋਰਟੇਬਲ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਫਾਰਮੈਟ (Portable Document Format) ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਪੋਰਟੇਬਲ ਡਾਕੂਮੈਂਟ ਫਾਰਮੈਟ (Portable Document Format) ।

5. ਅਸੀਂ ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਸ਼ੋਅ (PowerPoint Show) ਵੱਜੋਂ ……………………… ਐਕਸਟੈਂਸ਼ਨ ਨਾਲ ਸੇਵ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
(ਉ) .ppsx
(ਅ) .ppt
(ੲ) .pptx
(ਸ) .pdf.
ਉੱਤਰ-
(ਉ) .ppsx

2. ਪੂਰੇ ਰੂਪ ਲਿਖੋ-

1. JPEG
2. GIF
3. BMP
4. WMV
5. PNG
ਉੱਤਰ-
1. JPEG – Joint Photographic Expert Group
2. GIF – Graphic Interchange Format
3. BMP – Bit Map Picture
4. WMV – Window Media Video
5. PNG – Portable Network Graphics.

2. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਸਲਾਇਡ ਵਾਂਜ਼ੀਸ਼ਨ (Slide Transition) ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਲਾਇਡ ਝਾਂਜ਼ੀਸ਼ਨ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਅਤੇ ਮੋਸ਼ਨ (ਗਤੀ) ਇਫੈਕਟਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਦੇ ਸਲਾਇਡ ਸ਼ੋਅ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਸਲਾਇਡ ਤੋਂ ਅਗਲੀ ਸਲਾਇਡ ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ (Animation) ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਇਫੈਕਟਸ (visual effects) ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਵਿਚਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਗਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਵਿੱਚ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਸਕੀਮਜ਼ (Animation Schemes) ਕੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਸ਼ਕੀਮਜ਼ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਸ਼ਿਤ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਇਫੈਕਟਸ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਤੁਸੀਂ ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਵਿੱਚ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨਜ਼ ਦਾ ਪ੍ਰੀਵਿਊ (Preview) ਕਿਵੇਂ ਦੇਖੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-

1. Animation ਪੇਨ ਵਿੱਚ Play ਬਟਨ ਉੱਪਰ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
2. ਮੌਜੂਦਾ ਸਲਾਇਡ ਲਈ ਇਫੈਕਟਸ play ਹੁੰਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਗੇ ।
3. ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਪੇਨ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਸਮਾਂ-ਰੇਖਾ (timeline) ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗੀ ਜੋ ਹਰੇਕ ਇਫੈਕਟ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀ (progress) ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ 4 ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨਜ਼ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਐਂਟਰੈਂਸ, ਐਮਫੇਮਿਸ, ਐਗਜ਼ਿਟ, ਮੋਸ਼ਨ ਪਾਥਸ ।

3. ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ (Animation) ਕੀ ਹੈ ? ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਿੰਨੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਇਫੈਕਟਸ (visual effects) ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਵਿਚਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਗਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਸਲਾਇਡ ਆਬਜੈਕਟ ਕੁਝ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ ਕਿਟੈਕਸਟ, ਤਸਵੀਰਾਂ, ਚਾਰਟਸ, ਸਮਾਰਟ ਆਰਟ ਫਿਕਸ, ਸ਼ੇਪਸ, ਵੀਡੀਓ ਕਲਿੱਪਸ ਆਦਿ | ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਹੋਰ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ | ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਚਾਰ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ :

1. ਐਂਟਰੈਂਸ (Entrance) – ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ (object) ਦੀ ਸਕ੍ਰੀਨ ਉੱਪਰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਐਂਟਰੀ ਹੋਵੇ, ਇਹ ਤੈਅ ਕਰਨ ਲਈ ਐਂਟਰੈਂਸ (Entrance) ਕਿਸਮ ਦੀ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
2. ਐਮਫੇਸਿਸ (Emphasis) – ਇਸ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸੇ ਵਸਤੂ ਵੱਲ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
3. ਐਗਜ਼ਿਟ (Exit) – ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਸਲਾਇਡ ਉੱਪਰੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਂਦੇ ਹੋਏ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇ, ਇਹ ਤੈਅ ਕਰਨ ਲਈ ਐਗਜ਼ਿਟ ਕਿਸਮ ਦੀ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
4. ਮੋਸ਼ਨ ਪਾਥਸ (Motion Paths) – ਮੋਸ਼ਨ ਪਾਥਸ ਐਨੀਮੇਸ਼ਨ ਇਹ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਲਾਇਡ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਸੀਂ ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ PDF ਫਾਰਮੈਟ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਸੇਵ ਕਰੋਗੇ ?
ਉੱਤਰ-
PDF ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸੇਵ ਕਰਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਤਾ ਸਾਡੀ ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੰਟੈਂਟਸ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਵ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਣਗੇ । PDF ਫਾਰਮੈਟ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਸਲਾਇਡਜ਼ ਨੂੰ ਸੇਵ ਕਰ ਦੇ ਸਟੈਪਸ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ :

1. File ਟੈਬ ਉੱਪਰ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
2. Save as ਆਪਸ਼ਨ ਉੱਪਰ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
3. ਫਾਈਲ ਦਾ ਨਾਮ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਸੇਵ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋਕੇਸ਼ਨ ਸੈਂਟ ਕਰੋ ।
4. Save as type ਡਰਾਪ-ਡਾਊਨ ਲਿਸਟ ਵਿਚੋਂ PDF (*pdf) ਫਾਰਮੈਟ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
5. Save ਬਟਨ ਉੱਪਰ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ PDF ਫਾਈਲ ਤਿਆਰ ਕਰੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਵਿੱਚ Slide Transition ਕਿਵੇਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਜ਼ੀਸ਼ਨ ਇਫੈਕਟਸ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਸਟੈਪਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ :

• ਉਸ ਸਲਾਇਡ ਨੂੰ ਸਿਲੈਕਟ ਕਰੋ ਜਿਸ ਉੱਪਰ ਟ੍ਰਾਂਜ਼ੀਸ਼ਨ ਲਾਗੂ ਕਰਨੀ ਹੈ ।
• Transitions ਟੈਬ ਉੱਪਰ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ “Transition to This Slide” ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ ਝਾਂਜ਼ੀਸ਼ਨ ਇਫੈਕਟ ਉੱਪਰ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਰ ਆਪਸ਼ਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ-ਇਫੈਕਟਸ ਆਪਸ਼ਨਜ਼ (Effect Options), ਸਾਉਂਡ (Sound) ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਅਵਧੀ (Duration) ਆਦਿ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ।
• ਟ੍ਰਾਂਜ਼ੀਸ਼ਨ ਦੀ ਦਿਖਾਵਟ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ Preview ਬਟਨ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ।
• ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਲਾਇਡਜ਼ ਉੱਪਰ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਜ਼ੀਸ਼ਨ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ Timing ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ “Apply To All” ਆਪਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । ਅਸੀਂ Transitions ਟੈਬ ਵਿੱਚ None ਉੱਪਰ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ ਸਲਾਇਡਾਂ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਟ੍ਰਾਂਜ਼ੀਸ਼ਨ ਇਫੈਕਟਸ ਨੂੰ ਹਟਾ ਵੀ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

PSEB 8th Class Computer Guide ਮਾਈਕਰੋਸਾਫਟ ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ (ਭਾਗ-3) Important Questions and Answers

1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

1. ਟਾਈਮਿੰਗ ਇਫੈਕਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਇਫੈਕਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਅਵਧੀ
(ਅ) ਦੇਰੀ ਦਾ ਸਮਾਂ
(ੲ) ਦੋਨੋਂ ਹੀ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਦੋਨੋਂ ਹੀ

2. ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਕਿਸ-ਕਿਸ ਫਾਰਮੈਟ ਵਿੱਚ ਸੇਵ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
(ਉ) PPF
(ਅ) ਵੀਡੀਓ
(ੲ) ਸ਼ੋਅ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਹੀ ।
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸਾਰੇ ਹੀ ।

2. ਪੂਰੇ ਰੂਪ ਲਿਖੋ

1. WMF
2. EMF
ਉੱਤਰ-
1. WMF – Windows Meta File.
2. EMF – Enchanced Windows Meta File.

3. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

1. ਪੀ.ਡੀ.ਐਫ.
2. ਵੀਡੀਓ
3. ਤਸਵੀਰਾਂ
4. ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਸ਼ੋਅ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਕਿਹੜੇ ਪਿਕਚਰ ਫਾਰਮੈਟ ਵਿੱਚ ਸੇਵ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪਾਵਰਪੁਆਇੰਟ ਪ੍ਰੈਜ਼ਨਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ GIF, JPEG, PNG. TIFF, BMP, WMF ਅਤੇ EMF ਪਿਕਚਰ ਫਾਰਮੈਟ ਵਿੱਚ ਸੇਵ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 12th Class Maths Book Solutions Chapter 13 Probability Ex 13.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 12 Maths Chapter 13 Probability Ex 13.2

Question 1.
If P(A) = \(\frac{3}{5}\) and P(B) = \(\frac{1}{5}\), find P(A ∩ B) if A and B are independent events.
Solution.
It is given that P(A) = \(\frac{3}{5}\) and P(B) = \(\frac{1}{5}\)
As, A and B are independent events.
Therefore, P(A ∩ B) = P(A) . P(B)
= \(\frac{3}{5}\) × \(\frac{1}{5}\)
= \(\frac{3}{25}\).

Question 2.
Two cards are drawn at random and without replacement from a pack of 52 playIng cards. Find the probabifity that both cards are black.
Solution.
There are 26 black cards in a pack of 52 cards.
Let P(A) be the probability of getting a black card in the first draw
∴ P(A) = \(\frac{26}{52}=\frac{1}{2}\)
Let P(B) be the probability of getting a black card on the second draw Since, the card is not replaced
∴ P(B) = \(\frac{25}{51}\)
Thus, probability of getting both the cards black = \(\frac{1}{2}\) × \(\frac{25}{51}\)
= \(\frac{25}{102}\).

Question 3.
A box of oranges is inspected by examining three randomly selected oranges drawn without replacement. If all the three oranges are good, the box is approved for sale, otherwise, it is rejected. Find the probability that a box containing 15 oranges out of which 12 are good and 3 are bad ones will be approved for sale.
Solution.
Let A, B and C be the respective events that the first, second, and third drawn orange is good, P(A) = \(\frac{12}{15}\)

The oranges are not replaced

Therefore, probability of getting second orange good, P(B) = \(\frac{11}{14}\)
Similarly, probability of getting third orange good, P(C) = \(\frac{10}{13}\)
The box is approved for sale, if all the three oranges are good.
Thus, probability of getting all the oranges good = \(\frac{12}{15} \times \frac{11}{14} \times \frac{10}{13}=\frac{44}{91}\)
Therefore, the probability that the box is approved for sale is \(\frac{44}{91}\)

Question 4.
A fair coin and an unbiased die are tossed. Let A be the event ‘head appears on the coin’ and B be the event ‘3 on the die’. Check whether A and B are independent events or not.
Solution.
If a fair coin and an unbiased die are tossed, then the sample space S is given by

Let A: Head appears on the coin
A = {(H, 1)(H, 2), (H, 3), (H, 4), (H, 5), (H, 6)}
⇒ P(A) = \(\frac{6}{12}=\frac{1}{2}\)
B : 3 on die = {(H, 3),(T,3)}
P(B) = \(\frac{2}{12}=\frac{1}{6}\)
∴ A ∩ B = {(H, 3)}
⇒ P(A ∩ B) = \(\frac{1}{12}\)
P(A) . P(B) = \(\frac{1}{2} \times \frac{1}{6}=\frac{1}{12}\)
= P(A ∩ B)
Therefore, A and B are independent events.

Question 5.
A die marked 1, 2, 3 in red and 4, 5, 6 in green is tossed. Let A be the event, ‘the number is even’, and B be the event, ‘the number is red’. Are A and B independent?
Solution.
When a die is thrown, the sample space
S = {1, 2, 3, 4, 5, 6}
Let A: number is even = {2, 4, 6}
⇒ P(A) = \(\frac{3}{6}=\frac{1}{2\)
B : number is red = {1, 2, 3}
P(B) = \(\frac{3}{6}=\frac{1}{2\) and A ∩ B = {2}
P(AB) = P(A ∩ B) = \(\frac{1}{6}\)
P(A) . P(B) = \(\frac{1}{2} \times \frac{1}{2}=\frac{1}{4} \neq \frac{1}{6}\).
⇒ P(A)P(B) ≠ P(A ∩ B)
Therefore, A and B are not independent.

Question 6.
Let E and F be the events with P(E) = \(\frac{3}{5}\), P(F) = \(\frac{3}{10}\) and P(E ∩ F) = \(\frac{1}{5}\). Are E and F independent?
Solution.
It is given that, P(E) = \(\frac{3}{5}\), P(F) = \(\frac{3}{10}\) and P(E ∩ F) = \(\frac{1}{5}\)
∴ P(E) . P(F) = \(\frac{3}{5} \times \frac{3}{10}=\frac{9}{50} \neq \frac{1}{5}\) = P(E ∩ F)
Therefore, A and B are nor independent.

Question 7.
Given that the events A and B are such that P(A) = \(\frac{1}{2}\), P(A ∪ B) = \(\frac{3}{5}\) and P(B) = p. Find p if they are
(i) mutually exclusive
(ii) independent
Solution.
It is given that P(A) = \(\frac{1}{2}\), P(A ∩ B) = \(\frac{3}{5}\) and P(B) = p
(i) When A and B are mutually exclusive, A ∩ B = Φ
∴ P(A ∩ B) = 0
It is known that, P(A ∪ B) = P(A) + P(B) – P(A ∩ B)
\(\frac{3}{5}=\frac{1}{2}+p-0\)

p = \(\frac{3}{5}-\frac{1}{2}=\frac{1}{10}\)

(ii) When A and B are independent, P(A ∩ B) = P(A) . P(B) = \(\frac{1}{2}\) p
It is known that, P(A ∪ B) = P(A) + P(B) – P(A ∩ B)

⇒ \(\frac{3}{5}=\frac{1}{2}+p-\frac{1}{2} p\)

⇒ \(\frac{3}{5}=\frac{1}{2}+\frac{p}{2}\)

⇒ \(\frac{p}{2}=\frac{3}{5}-\frac{1}{2}=\frac{1}{10}\)

⇒ p = \(\frac{2}{10}=\frac{1}{5}\).

Question 8.
Let A and B be independent events with P(A) = 0.3 and P(B)= 0.4.Find
(I) P(A ∩ B)
(ii) P(A ∪ B)
(iii) P(A/B)
(iv) P(B/A)
Solution.
k is given that P(A) = 0.3 and P(B) 0.4
(i) If A and B are independent events, then
P(A ∩ B) = P(A) × P(B) = 0.3 × 0.4 = 0.12

(ii) We know that, P(A ∪ B) = P(A)+ P(B) – P(A ∩ B)
⇒ P(A ∪ B) = 0.3 + 0.4 – 0.12 = 0.58

(iii) We know that, P(A/B) = \(\frac{P(A \cap B)}{P(B)}\)
⇒ P(A/B) = \(\frac{0.12}{0.4}\) = 0.3

(iv) We know that, P(B/A) = \(\frac{P(B \cap A)}{P(A)}\)
⇒ P(B/A) = \(\frac{0.12}{0.3}\) = 0.4

Question 9.
If A and B are two events such that P(A) = \(\frac{1}{4}\), P(B) = \(\frac{1}{2}\) and P(A ∩ B) = \(\frac{1}{8}\) find P (not A and not B).
Solution.
We have, P(A) = \(\frac{1}{4}\), P(B) = \(\frac{1}{2}\), P(A ∩ B) = \(\frac{1}{8}\)
⇒ P(A’) = 1 – P(A)
= 1 – \(\frac{1}{4}\) = \(\frac{3}{4}\) and
P(B’) = 1 – P(B)
= 1 – \(\frac{1}{2}\)
= \(\frac{1}{2}\)
∴ As P(A ∩ B) = \(\frac{1}{8}\)
= \(\frac{1}{4}\) × \(\frac{1}{2}\)
= P(A) × P(B)
Therefore, A and B are independent events.
⇒ A’ and B’ are also independent events
⇒ P(A’ ∩ B’) = P(A’) P(B’)
⇒ P(not A and not B) = P(A’ ∩ B’)
= P(A’ )P(B’)
= \(\frac{3}{4}\) × \(\frac{1}{2}\)
= \(\frac{3}{8}\).

Question 10.
Events A and B are such that P(A) = \(\frac{1}{2}\), P(B) = \(\frac{7}{12}\) and P (not A or
not B) = \(\frac{1}{4}\). State whether A and B are independent?
Solution.

Question 11.
Given two independent events A and B such that P(A) = 0.3, P(B) = 0.6. Find
(i) P (A and B)
(ii) P(A and not B)
(iii) P(A or B)
(iv) P(neither A nor B)
Solution.
It is given that P(A) = 0.3 and P(B) = 0.6
Also, A and B are independent events
(i) P(A and B) = P(A) P(B)
⇒ P(A ∩ B) = 0.3 × 0.6 = 0.18

(ii) P(A and not B~) = P(A ∩ B’)
= P(A) – P(A ∩ B)
= 0.3 – 0.18 = 0.12

(iii) P(A or B) = P(A ∪ B)
= P(A) + P(B) – P(A ∩ B)
= 0.3 + 0.6 – 0.18 = 0.72.

(iv) P(neither A nor B) = P(A’ ∩ B’)
= P(A ∪ B)
= 1 – P(A ∪ B)
= 1 – 0.72 = 0.28.

Question 12.
A die is tossed thrice. Find the probability of getting an odd number at least once.
Solution.
Probability of getting an odd number in a single throw of a die = \(\frac{3}{6}=\frac{1}{2}\)
Similarly, probability of getting an even number = \(\frac{3}{6}=\frac{1}{2}\)
Probability of getting an even number three times = \(\frac{1}{2} \times \frac{1}{2} \times \frac{1}{2}=\frac{1}{8}\)
Therefore, probability of getting an odd number at least once.
= 1 – Probability of getting an odd number in none of the throws
= 1 – Probability of getting an even number thrice
= 1 – \(\frac{1}{8}\)
= \(\frac{7}{8}\)

Question 13.
Two balls are drawn at random with replacement from a box containing 10 black and 8 red balls. Find the probability that
(i) both balls are red.
(ii) first ball is black and second is red.
(iii) one of them is black and other is red.
Solution.
Total number of balls = 18
Number of red balls = 8
Number of black balls = 10

(i) Probability of getting a red ball in the first draw = \(\frac{8}{18}=\frac{4}{9}\)
The balls is replaced after the first draw
∴ Probability of getting a red ball in the second draw = \(\frac{8}{18}=\frac{4}{9}\)
Therefore, probability of getting both the balls red = \(\frac{4}{9} \times \frac{4}{9}=\frac{16}{81}\).

(ii) Probability of getting first ball black = \(\frac{10}{18}=\frac{5}{9}\)
The ball is replaced after the first draw.
8 4
Probability of getting second balls as red = \(\frac{8}{18}=\frac{4}{9}\)
Therefore, probability of getting first ball as black and second ball as red = \(\frac{5}{9} \times \frac{4}{9}=\frac{20}{81}\).

(iii) Probability of getting first ball as red = \(\frac{8}{18}=\frac{4}{9}\)
The ball is replaced after the first draw
Probability of getting second ball as black = \(\frac{10}{18}=\frac{5}{9}\)

Therefore, probability of getting first ball as black and second ball as red = \(\frac{4}{9} \times \frac{5}{9}=\frac{20}{81}\).

Therefore, probability that one of them is black and other is red = Probability of getting first ball black and second as red + Probability of getting first ball red and second ball black
= \(\frac{20}{81}+\frac{20}{81}=\frac{40}{81}\).

Question 14.
Probability of solving specific problem independently by A and B are \(\frac{1}{2}\) and \(\frac{1}{3}\) respectively. If both try to solve the problem independently, find the probability that
(i) the problem is solved
(ii) exactly one of them solves the problem.
Solution.
Probability of solving the problem by A, P(A) = \(\frac{1}{2}\)
Probability of solving the problem by B, P(B) = \(\frac{1}{3}\)
Since the problem is solved independently by A and B,
∴ P(AB) = P(A) . P(B)
= \(\frac{1}{2} \times \frac{1}{3}=\frac{1}{6}\)

P(A’) = 1 – P(A)
= 1 – \(\frac{1}{2}\) = \(\frac{1}{2}\);

P(B’) = 1 – P(B)
= 1 – \(\frac{1}{3}\) = \(\frac{2}{3}\)

(i) Probability that the problem is solved = P(A ∪ B)
= P(A) + P(B) – P(AB)
= \(\frac{1}{2}+\frac{1}{3}-\frac{1}{6}=\frac{4}{6}=\frac{2}{3}\)

(ii) Probability that exactly one of them solves the problems is given by,
P(A)P(B’) + P(B)P(A’)
= \(\frac{1}{2} \times \frac{2}{3}+\frac{1}{2} \times \frac{1}{3}=\frac{1}{3}+\frac{1}{6}=\frac{1}{2}\)

Question 15.
One card is drawn at random from a well shuffled deck of 52 cards. In which of the following cases are the events E and F independent?
(i) E: ‘the card drawn is a spade’.
F: ‘the card drawn is an ace’

(ii) E: ‘the card drawn is black.
F: ‘the card drawn is a king’.

(iii) E: ‘the card drawn is a king or queen’
F: ‘the card drawn is a queen or jack’
Solution.
(i) In a deck of 52 cards, 13 cards are spades and 4 cards are aces
∴ P(E) = P (the card drawn is a spade) = \(\frac{13}{52}=\frac{1}{4}\)

∴ P(F) = P (the card drawn is an ace) = \(\frac{4}{52}=\frac{1}{13}\)
In the deck of cards, only 1 card is an ace of spades
P(EF) = P (the card drawn is spade and an ace) = \(\frac{1}{52}\)

P(E) × P(F) = \(\frac{1}{4} \cdot \frac{1}{13}=\frac{1}{52}\) = P(EF)
⇒ P(E) × P(F) = P(EF)
Therefore, the events E, and F are independent.

(ii) In a deck of 52 cards, 26 cards are black and 4 cards are kings.
∴ P(E) = P(the card drawn is black) = \(\frac{26}{52}=\frac{1}{2}\)

∴ P(F) = P(the card drawn is a king) = \(\frac{4}{52}=\frac{1}{13}\)

In the pack of 52 cards, 2 cards are black as well as kings.
∴ P(EF) = P(the card drawn is a black king)
= \(\frac{2}{52}=\frac{1}{26}\)

⇒ P(E) × P(F) = \(\frac{1}{2} \cdot \frac{1}{13}=\frac{1}{26}\) = P(EF)
Therefore, the given events E and F are independent.

(iii) In a deck of 52 cards, 4 cards are kings, 4 cards are queens and 4 cards are jacks.
∴ P(E) = P(the card drawn is a king or a queen) = \(\frac{8}{52}=\frac{2}{13}\)

P(F) = P(the card drawn is a queen or a jack) = \(\frac{8}{52}=\frac{2}{13}\)

There are 4 cards which are king or queen and queen or jack.
∴ P(EF) = P(the card drawn is a king or a queen, or queen or a jack)
= \(\frac{4}{52}=\frac{1}{13}\)

P(E) × P(F) = \(\frac{2}{13} \cdot \frac{2}{13}=\frac{4}{169} \neq \frac{1}{13}\)
⇒ P(E) . P(F) ≠ P(EF)
Therefore, the given events E and F are not independent.

Question 16.
In a hostel, 60% of the students read Hindi newspaper, 40% read English newspaper and 20% read both Hindi and English newspapers. A student is a selected at random.
(a) Find the probability that she reads neither Hindi nor English newspapers.
(b) If she reads Hindi news paper, find the probability that she reads English newspaper.
(c) If she reads English newspaper, find the probability that she reads Hindi newspaper.
Solution.
Let H denote the students who read Hindi newspaper and E denote the students who read English newspaper.
It is given that, P(H) = 60%
= \(\frac{6}{10}=\frac{3}{5}\)

P(E) = 40%
= \(\frac{40}{100}=\frac{2}{5}\) and

P(H ∩ E) = 20%
= \(\frac{20}{100}=\frac{1}{5}\)

(a) Probability that a student reads Hindi or English newspaper is (H ∪ E’) = 1 -P(H ∪ E)
= 1 – {P(H) + P(E) – P(H ∩ E)}
= 1 – \(\left(\frac{3}{5}+\frac{2}{5}-\frac{1}{5}\right)\)
= 1 – \(\frac{4}{5}\)
= \(\frac{1}{5}\)

(b) Probability that a randomly chosen student reads English newspaper, if she reads Hindi newspaper,is given by P(E|H)

P(E/H) = \(\frac{P(E \cap H)}{P(H)}=\frac{\frac{1}{5}}{\frac{3}{5}}=\frac{1}{3}\)

(c) Probability that a randomly chosen student reads Hindi newspaper, if she reads English newspapers, is given by P(H|E).

P(H/E) = \(\frac{P(H \cap E)}{P(E)}=\frac{\frac{1}{5}}{\frac{1}{2}}=\frac{1}{2}\).

Direction (17 – 18): Choose the correct answer.

Question 17.
The probability of obtaining an even prime number on each die, when a pair of dice is rolled is
(A) 0
(B) \(\frac{1}{3}\)

(C) \(\frac{1}{12}\)

(D) \(\frac{1}{36}\)
Solution.
When two dice are rolled, the number of out comes is 6 × 6 = 36.
The only even prime number is 2.
Let E be the event of getting an even prime number on each die.
∴ E = {(2, 2)}
⇒ P(E) = \(\frac{1}{36}\)
Therefore, the correct answer is (D).

Question 18.
Two events A and B will be independent, if
(A) A and B are mutually exclusive
(B) P(A’B’) = [1 – P(A)] [1 – P(B)]
(C) P(A) = P(B)
(D) P(A) + P(B) = 1
Solution.
Two events A and B are independent if P(A ∩ B) = P(A) P(B)
∴ P(A’ ∩ B’) = P(A’) P(B’)
= P(A ∪ B’) = 1 – P(A ∪ B)
= 1 – [P(A) + P(B) – P(A ∩ B)]
= 1 – P(A) – P(B) + P(A)P(B) [∵ P(A ∩ B) = P(A)P(B)]
= [1 – P(A)] [1 – P(B)]
Therefore, the correct answer is (B).

Punjab State Board PSEB 7th Class Computer Book Solutions Chapter 1 ਟਾਈਪਿੰਗ ਟਿਊਟਰ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Computer Chapter 1 ਟਾਈਪਿੰਗ ਟਿਊਟਰ

Computer Guide for Class 7 PSEB ਟਾਈਪਿੰਗ ਟਿਊਟਰ Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉੱਤਰ
1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ-

I. ਨੰਬਰ ਪੈਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ, ……………. ਕੀਅ ਆਨ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) Num lock
(ਅ) Caps lock
(ੲ) Scroll lock
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) Num lock

II. ਹੋਮ-ਰੋਅ ਵਿੱਚ, ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਉਂਗਲੀ ਨਾਲ ……………. ਕੀਅ ਦਬਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) A
(ਅ) S
(ੲ) D
(ਸ) F
ਉੱਤਰ-
(ਉ) A

III. ਹੋਮ-ਰੋਅ ਵਿੱਚ, ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਮਦ/ਵਿਚਲੀ ਉਂਗਲੀ ਨਾਲ ……………….. ਕੀਅ ਦਬਾਈ ਜਾਂਦੀ
(ਉ) J
(ਅ) K
(ੲ) L
(ਸ) ;
ਉੱਤਰ-
(ਅ) K

IV. ਦੂਸਰੀ ਰੋਅ ਵਿੱਚ, ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦੀ ਰਿੰਗ ਉਂਗਲੀ ਨਾਲ ……………. ਕੀਅ ਦਬਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ). Q
(ਅ) W
(ੲ) E
(ਸ) R.
ਉੱਤਰ-
(ਅ) W

V. ਤੀਸਰੀ ਰੋਅ ਵਿੱਚ, ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਇੰਡੈਕਸ ਉਂਗਲੀ ਨਾਲ ……………. ਕੀਅ ਦਬਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) B
(ਅ) N
(ੲ) M
(ਸ) M, N
ਉੱਤਰ-
(ਸ) M, N

ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਟਾਈਪਿੰਗ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਟਾਈਪਿੰਗ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਨੂੰ ਦੋ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ | ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਗ ਖੱਬਾ ਪਾਸਾ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਬਾਗ ਸੱਜਾ ਪਾਸਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਦੇਖੇ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਦੀ ਤਕਨੀਕ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਟੱਚ ਟਾਈਪਿੰਗ ਤਕਨੀਕ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਬਿਨਾਂ ਦੇਖੇ ਟਾਈਪ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਕਿਸੇ ਵੀ ਇੱਕ ਫੁੱਟ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਅਨਮੋਲ ਲਿਪੀ ਫੌਂਟ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਟਾਈਪਿੰਗ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਪੇਸ ਬਾਰ ਨੂੰ ਕਿਸ ਉਂਗਲ ਨਾਲ ਦਬਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਪੇਸ ਬਾਰ ਕੀਅ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਅਪਣੇ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੇ ਅੰਗੂਠੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ V.
ਟਾਈਪਿੰਗ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਨਵੀ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਲਈ ਕਿਸ ਕੀਅ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨਵੀਂ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਲਈ ਐਂਟਰ ਕੀਅ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਟੱਚ ਟਾਈਪਿੰਗ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਟੱਚ-ਟਾਈਪਿੰਗ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਤਕਨੀਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਬਿਨਾਂ ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਨੂੰ ਦੇਖੇ, ਕਦਮ ਦਰ ਕਦਮ, ਆਪਣੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਟਾਈਪਿੰਗ ਕਰਨੀ ਸਿੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਕੀਅ ਲੱਭ ਕੇ ਟਾਈਪਿੰਗ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਟਾਈਪਿੰਗ ਸਪੀਡ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਹੋਮ ਕੀਅ ਉੱਪਰ ਸਾਡੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਹੋਮ ਕੀਅ ’ਤੇ ਉਂਗਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਹੇਠ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦੀ ਚੌਥੀਂ ਉੱਗਲ (ਲਿਟਲ ਫਿੱਗਰ) “A’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ, ਤੀਸਰੀ ਉਂਗਲ
‘S’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ, ਦੂਸਰੀ ਉਂਗਲਾਂ ‘D’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਉਂਗਲ ‘F ਕੀਅ ਅਤੇ ਵਾਰੀ-ਵਾਰੀ ‘G’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਚੌਥੀ, ਤੀਸਰੀ, ਦੂਜੀ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਉਂਗਲ ਕੁਮਵਾਰ ‘;, ‘L, K`, J ਅਤੇ ‘H’ ਉੱਤੇ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ III.
ਟਾਈਪਿੰਗ ਦੀ ਸਪੀਡ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਸੁਝਾਅ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਅਨਮੋਲ ਲਿਪੀ ਫੌਂਟ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਟਾਈਪਿੰਗ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ | ਅਸੀਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਟਾਈਪਿੰਗ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਉਂਗਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਟਾਈਪਿੰਗ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ | ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਨੂੰ ਅਨਮੋਲ ਲਿਪੀ ਫੌਂਟ ਚੁਣਨਾ ਪਵੇਗਾ ਅਨਮੋਲ ਲਿਪੀ ਕੀਅ-ਮੈਪ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ –

ਪ੍ਰਸ਼ਨ IV.
ਨੁਮੈਰਿਕ ਕੀਅ-ਪੈਡ ਨਾਲ ਨੰਬਰ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ? ਅਤੇ ਨੁਮੈਰਿਕ ਕੀਅ ਪੈਡ ਉੱਤੇ ਉਂਗਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ –
ਨੁਮੈਰਿਕ ਕੀਅ ਪੈਡ ਤੇ ਅੰਕ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਨੁਮੈਰਿਕ ਕੀਅ ਪੈਡ ਤੇ ਉਂਗਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ –

• ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦਾ ਅੰਗੂਠਾ ‘0’ ਉੱਤੇ
• ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਉਂਗਲ 4′ ਉੱਤੇ ਵੀ
• ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਦੂਸਰੀ ਉਂਗਲ ‘5 ਉੱਤੇ
• ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਚੌਥੀ ਉਂਗਲ ‘’ ਉੱਤੇ

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ I.
ਟਾਈਪਿੰਗ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਬੈਠਣ ਦੇ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਟਾਈਪਿੰਗ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਨੂੰ ਬੈਠਣ ਦੇ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਉੱਤੇ ਅਮਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ –

1. ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾ ਮੋਨੀਟਰ ਸਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸਾਹਮਣੇ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
2. ਸਾਡੀ ਨਜ਼ਰ ਮੋਨੀਟਰ ਉੱਤੇ ਜਾਂ ਕਾਪੀ ਉੱਤੇ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
3. ਸਾਡੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਗੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਹੋਮ-ਰੋਅ ਕੀਜ਼ ਉੱਤੇ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ।
4. ਸਾਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਸਿੱਧੇ ਅਤੇ ਕੀਅ-ਬੋਰਡ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
5. ਸਾਨੂੰ ਹਰ-ਇੱਕ ਕੀਅ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਨਾਲ ਦਬਾਕੇ, ਮੁੜ ਹੋਮ-ਰੋਅ ਪੁਜ਼ੀਸ਼ਨ ਉੱਤੇ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
6. ਸਾਡੇ ਪੈਰ ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ ਸਿੱਧੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ II.
ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਕੀਜ਼ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ।
(i) Enter- ਕੀਅ
(ii) Backspace- ਕੀਅ
(iii) Shift-ਕੀਅ ।
ਉੱਤਰ-
(i) Enter-ਕੀਅ-ਐਂਟਰ ਕੀਅ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਗਲੀ ਲਾਈਨ ਵਿਚ ਜਾਣ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਇਕ ਨਵੇਂ ਪੈਰੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

(ii) Backspace ਕੀਅ-ਬੈਕ ਸਪੇਸ ਐਂਟਰ ਕੀਅ ਦੇ ਉੱਪਰ ਕੀਅ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਟਾਈਪ ਕੀਤੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਟਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(iii) Shift-ਕੀਅ-ਸ਼ਿਫਟ ਕੀਅ ਦੋ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਕੀ ਕੀਅ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ, ਛੋਟੇ ਅੱਖ਼ਰਾਂ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਅੱਖਰ ਟਾਈਪ ਕਰਨੇ ਜਾਂ ਸਿੰਬਲ ਟਾਈਪ ਕਰਨੇ ।

PSEB 7th Class Computer Guide ਟਾਈਪਿੰਗ ਟਿਊਟਰ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਟਾਈਪ ਮਾਸਟਰ ………….. ਸਿੱਖਣ ਵਾਸਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮਿੰਗ
(ਅ) ਕੰਪਿਊਟਰ
(ੲ) ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ
(ਸ) ਟਾਈਪਿੰਗ ॥
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਟਾਈਪਿੰਗ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕੀ-ਬੋਰਡ ………….. ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਤਿੰਨ
(ਅ) ਚਾਰ
(ੲ) ਦੋ
(ਸ) ਪੰਜ ॥
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਦੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਨਿਉਮੈਰਿਕ ਪੈਡ ………….. ਪਾਸੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਸੱਜੇ
(ਅ) ਖੱਬੇ
(ੲ) ਉੱਪਰਲੇ
(ਸ) ਹੇਠਲੇ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਸੱਜੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
………….. ਕੀਅ ਕੀ-ਬੋਰਡ ਦੇ ਦੋਨਾਂ ਪਾਸੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਫੰਕਸ਼ਨ
(ਅ) ਸਪੈਸ਼ਲ
(ੲ) ਐਰੋ
(ਸ) ਸ਼ਿਫਟ ॥
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਸ਼ਿਫਟ ॥

ਸਹੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ਦੱਸੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਟਾਈਪ ਮਾਸਟਰ ਟਾਈਪ ਰਫ਼ਤਾਰ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਟੱਚ ਟਾਈਪਿੰਗ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਕੀ-ਬੋਰਡ ਨੂੰ ਬਗੈਰ ਛੂਹੇ ਟਾਈਪ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਨਿਊਮੈਰਿਕ ਪੈਡ ਕੀ-ਬੋਰਡ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਹੀ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਨਿਊਮੈਰਿਕ ਪੈਡ ਨਾਲ ਟੈਕਸਟ ਟਾਈਪ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗਲਤ,

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਸ਼ਿਫਟ ਕੀ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ-
ਗ਼ਲਤ ।

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੀ-ਬੋਰਡ ਦੀ ਮੁਹਾਰਤ ਲਈ ਹਦਾਇਤਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-

1. ਕੀਜ਼ ਨੂੰ ਜਲਦੀ-ਜਲਦੀ ਨਾ ਦਬਾਓ ।
2. ਕੀਜ਼ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਅਤੇ ਇਕ ਸਾਰ ਪ੍ਰੈਸ ਕਰੋ ।
3. ਕੀਜ਼ ਨੂੰ ਹਲਕਾ-ਹਲਕਾ ਦਬਾਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਬਣਾਓ ।
4. ਹਰੇਕ ਸ਼ਬਦ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੇ ਅੰਗੂਠੇ ਨਾਲ ਸਪੇਸ ਬਾਰ ਦਬਾਓ ।
5. ਟਾਈਪ ਦੌਰਾਨ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ, ਹੱਥਾਂ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਦਾ ਸਹੀ ਤਾਲਮੇਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਟਾਈਪ ਮਾਸਟਰ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਟਾਈਪ ਮਾਸਟਰ ਇਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਟਾਈਪ ਸਿੱਖਣ ਅਤੇ ਰਫ਼ਤਾਰ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਬਿਨਾਂ ਕੀ-ਬੋਰਡ ਵੱਲ ਦੇਖੇ ਟਾਈਪ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖਦੇ ਹਾਂ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਨਿਊਮੈਰਿਕ ਕੀ-ਪੈਡ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਅੰਕਾਂ ਨੂੰ ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਉਮੈਰਿਕ ਕੀ-ਪੈਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਕੀ-ਬੋਰਡ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਲੱਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸ਼ਿਫਟ-ਕੀ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦਿਓ ।
ਉੱਤਰ-
ਸ਼ਿਫਟ-ਕੀ ਕੀ-ਬੋਰਡ ਦੇ ਦੋਨਾਂ ਪਾਸੇ ਲੱਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਇਹ ਵੱਡੇ ਅੱਖਰ (ਕੈਪੀਟਲ ਲੈਟਰ) ਲਿਖਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਦੂਜੀ ਰੋਅ ਉੱਤੇ ਉੱਗਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਆਪਣੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦੀ ਚੌਥੀ ਉਂਗਲ (ਲਿਟਲ ਫਿਗਰ) ਨੂੰ “Q’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ, ਤੀਸਰੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ “W` ਕੀਅ ਉੱਤੇ, ਦੂਸਰੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ ‘E) ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ “R’ ਕੀਅ ਜਾਂ ‘T) ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਵਾਰੀ-ਵਾਰੀ ਰੱਖੋ । ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਚੌਥੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ “P’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ, ਤੀਸਰੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ “O’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ, ਦੂਸਰੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ “T ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ ‘U ਉੱਤੇ ਜਾਂ ‘Y ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਵਾਰੀ-ਵਾਰੀ ਰੱਖੋ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਤੀਜੀ ਰੋਅ ਉੱਤੇ ਉਂਗਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦੀ ਚੌਥੀ ਉਂਗਲ (ਲਿਟਲ ਫਿਗਰ) ਨੂੰ 7 ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਜਾਵੇਗੀ ਤੇ ਫਿਰ ਵਾਪਸ ਹੋਮਰੋਅ ਉੱਤੇ ਆ ਜਾਵੇਗੀ । ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਤੀਸਰੀ ਉਂਗਲ ‘X’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ, ਦੂਸਰੀ ਉਂਗਲ °C) ਕੀਅ ਉੱਤੇ · ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਉਂਗਲ ‘V’ ਕੀਅ ਜਾਂ ‘B’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਵਾਰੀ-ਵਾਰੀ ਰੱਖੋ । ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੀ ਚੌਥੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ ? ਕੀਅ ਤੀਸਰੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ ? ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਦੂਸਰੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ , ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਉਂਗਲ ਨੂੰ “M’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਜਾਂ “N’ ਕੀਅ ਉੱਤੇ ਵਾਰੀ-ਵਾਰੀ ਰੱਖੋ ।

Punjab State Board PSEB 6th Class Computer Book Solutions Chapter 5 ਤੇ ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਪੈਂਟ (ਭਾਗ-2) Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 6 Computer Chapter 5 ਤੇ ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਪੈਂਟ (ਭਾਗ-2)

Computer Guide for Class 6 PSEB ਤੇ ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਪੈਂਟ (ਭਾਗ-2) Textbook Questions and Answers

ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉੱਤਰ
1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

(i) ਕਲਿੱਪ ਬੋਰਡ ਨੂੰ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਆਪਸ਼ਨਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ-Cut, Copy ਅਤੇ ………………..
(ਉ) Paste
(ਅ) Move
(ੲ) Close
(ਸ) Zoom.
ਉੱਤਰ-
(ਉ) Paste

(ii) ਟੌਪ ਬਟਨ (Top Button) ਜਿਸ ਦੇ ਆਈਕਨ ਵਿੱਚ ਡਾਇਮੰਡ ਸ਼ੇਪ ਵਿੱਚ ਲਾਈਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ……………….. ਟੂਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਪੇਸਟ (Paste)
(ਅ) ਕੱਟ (Cut)
(ੲ) ਕਾਪੀ (Copy)
(ਸ) ਕਰੌਪ (Crop)
ਉੱਤਰ-
(ਸ) ਕਰੌਪ (Crop)

(iii) ………….. ਟੂਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੈਂਟਾਗਨ ਡਰਾਅ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ !
(ਉ) ਟਰੈਂਗਲ (Triangle)
(ਅ) ਰਿਕਟੌਗਲ (Rectangle)
(ੲ) ਪੈਂਟਾਗਨ (Pentagon)
(ਸ) ਹੈਕਸਾਗਨ (Hexagon) ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਪੈਂਟਾਗਨ (Pentagon)

(iv) ਇਰੈਜ਼ਰ ਟੂਲ ਦੀ ਮੱਦਦ ਨਾਲ ਤਸਵੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਭਾਗ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਲਈ ਮਾਊਸ ਦਾ …………………. ਬਟਨ ਦੱਬਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਲੈਫਟ (Left)
(ਅ) ਰਾਈਟ (Right)
(ੲ) ਸਕਰੌਲ (Scroll)
(ਸ) ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਲੈਫਟ (Left)

(v) ਜਦੋਂ ਮਾਊਸ ਦਾ ……………………… ਬਟਨ ਦੱਬਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕਲਰ-2 ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਲੈਫਟ (Left)
(ਅ) ਰਾਈਟ (Right)
(ੲ) ਸਕਰੌਲ (Scroll)
(ਸ) ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ-
(ਅ) ਰਾਈਟ (Right)

2. ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਹੜੇ ਟੂਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਡੱਬਾ (Square) ਬਨਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਨੈੱਕਟੌਗਲ ਟੂਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਿਹੜੇ ਟੂਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤਸਵੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਭਾਗ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ (erase) ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਰੇਜ਼ਰ ਟੂਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਹੜਾ ਟੂਲ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਕਰ ਕੇ ਦੇਖਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਚੂਮ ਟੂਲ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਕਿਹੜੇ ਟੂਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰ ਲਾਈਨ (free-hand) ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੈਂਨਸਿਲ ਟੂਲ ।

ਸ਼ਨ 5.
ਕਿਹੜੇ ਟੂਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਾਡੀ ਡਰਾਇੰਗ ਵਿੱਚ ਅੱਖਰ (text) ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਟੈਕਸਟ ਟੂਲ ।

3. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਲਿੱਪ ਬੋਰਡ ਮੀਨੂੰ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਆਪਸ਼ਨਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕਲਿੱਪ ਮੀਨੂੰ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਤਿੰਨ ਆਪਸ਼ਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ :

1. ਕਟ
2. ਕਾਪੀ
3. ਪੈਸਟ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਰੌਪ ਆਪਸ਼ਨ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਕਰੌਪ ਆਪਸ਼ਨ ਆਪਣੀ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਕਰਾਪ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਇਕ ਡਾਇਮੰਡ ਆਕਾਰ ਦਾ ਬਟਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸਿਰਫ ਚੁਣਿਆ ਹਿੱਸਾ ਹੀ ਬਚਦਾ ਹੈ ਬਾਕੀ ਹਿੱਸਾ ਕਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਟੂਲ ਮੀਨੂੰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਟੂਲਜ਼ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਟੂਲ ਮੀਨੂੰ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਟੂਲਜ਼ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ :

1. ਪੈਂਨਸਿਲ
2. ਫਿਲ ਵਿਦ ਕਲਰ
3. ਟੈਕਸਟ
4. ਈਰੇਜ਼ਰ
5. ਕਲਰ ਪਿਕਰ
6. ਮੈਗਨੀਫਾਇਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਸਾਈਜ਼ ਟੂਲ ਕੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਈਜ਼ ਟੂਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਬੁਰਸ਼ ਦੀ ਲਾਈਨ ਦੀ ਮੋਟਾਈ ਚੁਣਨ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਟੂਲ ਬੁਰਸ਼ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਐਕਟਿਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਬੁਰਸ਼ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਬੁਰਸ਼ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਟੂਲ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਚੌੜਾਈਆਂ ਦੇ ਬੁਰਸ਼ ਟੈਕਸਚਰ ਦਾਖਿਲ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਟੂਲ ਪੇਂਟਰ ਦੇ ਬੁਰਸ਼ ਵਾਂਗ ਹੀ ਟੈਕਸਚਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੋਮ ਟੈਬ ਰਿਬਨ ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਗਰੁੱਪਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਹੋਮ ਟੈਬ ਰਿਬਨ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਗਰੁੱਪ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ :

1. ਕਲਿਪ ਬੋਰਡ
2. ਇਮੇਜ਼
3. ਦੁਲਜ਼
4. ਬੁਰਸ਼
5. ਸ਼ੇਪਸ
6. ਸਾਈਡ
7. ਕਲਰ ।

4. ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਐਮ. ਐੱਸ. ਪੇਟ ਦੇ ਕਲਰ ਟੂਲ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਰਿਬਨ ਦੇ ਕਲਰ ਸੈੱਕਸ਼ਨ ਦੇ ਤਿੰਨ ਭਾਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ-

1. ਬਾਕਸ ਜੋ ਕਿ ਐਕਟਿਵ ਰੰਗ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ : ਕਲਰ-1, ਕਲਰ-2
2. ਕਲਰ-ਪੈਲੇਟ
3. ਐਡਿਟ ਕਲਰ ਬਟਨ ।

1. ਕਲਰ ਬਾਕਸ-
ਕਲਰ-1: ਕਲਰ-1 ਫ਼ੇਰਗਰਾਊਂਡ ਕਲਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਪੇਂਟ ਖੋਲ੍ਹਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਕਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਕਲਰ-2 : ਕਲਰ-2 ਬੈਕਗਰਾਊਂਡ ਕਲਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਪੇਂਟ ਖੋਲ੍ਹਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਸਫ਼ੈਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

2. ਕਲਰ ਪੈਲੇਟ – ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕੋਈ ਤਸਵੀਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਕਲਰ ਪੈਲੇਟ ਦੀਆਂ ਉੱਪਰਲੀਆਂ ਦੋ ਲਾਈਨਾਂ ਪੈਂਟ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਹੇਠਾਂ ਵਾਲੀ ਖ਼ਾਲੀ ਸੁਕੇਅਰਜ਼ ਦੀ ਲਾਈਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਾਂ । ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਪੇਂਟ ਦੀ ਵਿੰਡੋ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਬਣਾਏ ਗਏ ਰੰਗ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

3. ਐਡਿਟ ਕਲਰ : ਐਡਿਟ ਕਲਰ ਬਟਨ ਸਾਨੂੰ ਐਡਿਟ ਕਲਰ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਵਿੱਚ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਐਡਿਟ ਕਲਰ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਹੇਠ ਦਿਖਾਏ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ-

ਇੱਥੇ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰੰਗ ਨੂੰ ਐਕਸਟੈਡਿਡ ਪੈਲੇਟ ਤੋਂ ਚੁਣ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ‘Add to Custom Colors’ ਬਟਨ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਇੱਥੇ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਰੰਗ ਨੂੰ ਹੀ ਪੈਲੇਟ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਸਕੁਏਅਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਹੋਰ ਰੰਗ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਇਸ ਡਾਇਲਾਗ ਬਾਕਸ ਵਿੱਚ ਆਉਣਾ ਪਵੇਗਾ ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਵਾਰ, ਇੱਕ ਰੰਗ ਹੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਟੈਕਸਟ ਟੂਲ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਫਾਰਮੈਟ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-ਪੇਂਟ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਵਰਜ਼ਨ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਟੈਂਕਸਟ ਟੂਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਟੈਕਸਟ ਭਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਟੈਂਕਸਟ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ, ਪਹਿਲਾਂ ਟੈਂਕਸਟ ਟੂਲ ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ । ਕਰਸਰ ਇਨਸਰਸ਼ਨ ਬਾਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਕਰਸਰ ਨੂੰ ਖਿੱਚਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਬਾਕਸ ਬਣਾਓ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਲੋੜੀਂਦਾ ਟੈਕਸਟ ਆ ਜਾਵੇ । sਉਸ ਸਮੇਂ ਸਾਨੂੰ
ਉਸ ਟੈਕਸਟ ਬਾਕਸ ਦੇ ਬਾਹਰ ਕਲਿੱਕ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ।
ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਆਪਣਾ ਟੈਕਸਟ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।

ਟੈਂਕਸਟ ਨੂੰ ਫ਼ਾਰਮੈਟ ਕਰਨਾ-

• ਟਾਈਪ ਕੀਤੇ ਗਏ ਟੈਂਕਸਟ ਨੂੰ ਸਿਲੈੱਕਟ ਕਰੋ ।
• ਫੌਂਟ ਨੇਮ ਬਾਕਸ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਏ ਐਰੋ ਉੱਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ ਤਾਂ ਜੋ ਫੌਂਟਸ ਦੀ ਸੂਚੀ ਹੇਠਾਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਵੇ ।
• ਬਿਨਾਂ ਮਾਊਸ ਦਾ ਬਟਨ ਦਬਾਏ, ਆਪਣੇ ਕਰਸਰ ਨੂੰ ਫਿੱਟ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਉੱਪਰ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਘੁਮਾਓ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਟਾਈਪ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਟੈਕਸਟ ਦੀ ਦਿੱਖ ਫੌਂਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬਦਲਦੀ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗੀ । ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਜਿਹੜਾ ਫੌਂਟ ਸਾਨੂੰ ਪਸੰਦ ਆਵੇ, ਉਸ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਤੇ ਸੈੱਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
• ਫੌਂਟ ਲਿਸਟ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ।
• ਅਸੀਂ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਫੌਂਟ ਸਾਈਜ਼ ਉੱਤੇ ਵੀ ਦੁਹਰਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
• ਅਸੀਂ ਬੈਕਗਰਾਉਂਡ ਨੂੰ ਵੀ ਟਰਾਂਸਪੇਰੈਂਟ ਤੋਂ ਓਪੇਕ ਜਾਂ ਓਪੇਕ ਤੋਂ ਟਰਾਂਸਪੇਰੈਂਟ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
• ਅਸੀਂ ਕਲਰ-1 ਅਤੇ ਕਲਰ-2 ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਐਂਟਰ-ਕੀਅ ਨੂੰ ਦਬਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਟੈਕਸਟ ਬਾਕਸ ਨੂੰ ਪੇਜ ਵਿੱਚ ਖਿੱਚਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਖਿੱਚ ਕੇ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੂਜੀ ਤਰਫ਼ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਆਪਣੇ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਟੈਕਸਟ ਬਾਕਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ । ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਆਪਣੇ ਕਰਸਰ ਨੂੰ ਟੈਕਸਟ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਸਪੇਸ-ਬਾਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਟੈਂਕਸਟ ਨੂੰ ਸੈਂਟਰ ਅਲਾਈਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਹੀ ਟੈਂਕਸਟ ਬਾਕਸ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗ, ਸਾਈਜ਼ ਅਤੇ ਫੌਂਟ ਨੂੰ ਵਰਤ ਕੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੇ ਟੈਕਸਟ ਟਾਈਪ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਸਿਲੈਂਕਟ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਟੈਕਸਟ ਵਿੱਚ ਹੀ ਬਦਲਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਬਾਕਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਟੈਂਕਸਟ ਦੀ ਐਡੀਟਿੰਗ ਪੂਰੀ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਟੈਕਸਟ ਬਾਕਸ ਦੇ ਬਾਹਰ ਪੇਜ ਉੱਤੇ ਕਿਧਰੇ ਵੀ ਕਲਿੱਕ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਟੈਕਸਟ ਟੂਲਬਾਰ ਦਿਸਣਾ ਗਾਇਬ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਟੈਕਸਟ ਵੀ ਪੇਂਟ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਟੈਂਕਸਟ ਨੂੰ ਮੁੜ ਬਦਲਿਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ।

ਐਕਟੀਵਿਟੀ

ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਟੂਲਜ਼ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ-

ਉੱਤਰ-
1, ਪੈਂਸਿਲ
2. ਫਿਲ ਵਿਦ ਕਲਰ
3. ਟੈਕਸਟ
4. ਇਰੇਜ਼ਰ
5. ਕਲਰ ਪਿਕਰ
6. ਮੈਗਨੀਫਾਇਰ ।

ਇਹਨਾਂ ਸ਼ੇਪਸ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ-

ਉੱਤਰ-
1. ਤ੍ਰਿਭੁਜ (Triangle)
2. ਆਇਤ (Rectangle)
3. ਓਵਲ (Oval)
4. ਪੈਂਟਾਗਨ (Pentagon)
5. ਹੈਕਸਾਗਨ (Hexagon)
6. ਡਾਇਮੰਡ (Diamond) ।

PSEB 6th Class Computer Guide ਤੇ ਐੱਮ. ਐੱਸ. ਪੈਂਟ (ਭਾਗ-2) Important Questions and Answers

1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

(i) ਹੋਮ ਟੈਬ ਰਿਬਨ ………………….. ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
(ਉ) ਮੀਨੂੰ ਬਾਰ
(ਅ) ਸਟੇਟਸ ਬਾਰ
(ੲ) ਵਰਕ ਏਰੀਆ
(ਸ) ਸਕਰੋਲ ਬਾਰ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਮੀਨੂੰ ਬਾਰ

(ii) …………………….. ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤਸਵੀਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਮਿਟਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਕਲਰ
(ਅ) ਸਿਲੈਂਕਟ
(ੲ) ਇਰੇਜ਼ਰ
(ਸ) ਪੈਂਸਿਲ ।
ਉੱਤਰ-
(ੲ) ਇਰੇਜ਼ਰ

(iii) ਕਰੌਪ ਬਟਨ ਦੀ ਸ਼ੇਪ ……………………. ਵਰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
(ਉ) ਡਾਇਮੰਡ
(ਅ) ਪੈਂਟਾਗਨ
(ੲ) ਵਰਗ
(ਸ) ਆਇਤ ।
ਉੱਤਰ-
(ਉ) ਡਾਇਮੰਡ

(iv) ਪੈਂਟਾਗਨ ਸ਼ੇਪ ਦੀਆਂ ……………………….. ਭੁਜਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।
(ਉ) 3
(ਅ) 4
(ੲ) 5
(ਸ) 6.
ਉੱਤਰ-
(ੲ) 5

2. ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਲਿੱਪ ਬੋਰਡ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਆਪਸ਼ਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
ਕੱਟ, ਕਾਪੀ ਅਤੇ ਪੇਸਟ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਿਲੈੱਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਆਪਸ਼ਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ-
Crop, Resize ਅਤੇ Rotate Flip ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਫਿਲ ਵਿਦ ਕਰ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਫਿਲ ਵਿਦ ਕਲਰ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰੰਗ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

3. ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਫਰੀ ਫੋਰਮ ਸਿਲੈਂਕਸ਼ਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਕਦੋਂ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਫਰੀ ਫੋਰਮ ਸਿਲੈੱਕਸ਼ਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਉਦੋਂ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਡਰਾਇੰਗ ਦੇ ਉਸ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇ ਜੋ ਕਈ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਰੌਪ ਬਟਨ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਉ ।
ਉੱਤਰ-
ਸਿਲੈਂਕਸ਼ਨ ਆਪਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਜੋ ਬਟਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਕਰੌਪ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਕਰੋਪ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਇਨਵਰਟ ਕਲਰ ਆਪਸ਼ਨ ਕੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਇਨਵਰਟ ਕਲਰ ਆਪਸ਼ਨ ਇੱਕ ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਮਾਸਕ ਵਿੱਚ ਚਿੱਟੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮੱਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਟੈਕਸਟ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਲਿਖਿਆ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਪੈਂਨਸਿਲ ਟੂਲ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਪੈਂਨਸਿਲ ਟੂਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰ ਲਾਈਨ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਪੈਂਨਸਿਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜੁਮ ਇੰਨ ਵਿਊ ਵਿੱਚ ਪਿਕਸਲ ਵਜੋਂ ਟੈਕਸਟ ਨੂੰ ਐਡਿਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਮੈਗਨੀਫਾਇਰ ਟੂਲ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਮੈਗਨੀਫਾਇਰ ਟੂਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਜ਼ੂਮ ਇੰਨ ਕਲਰ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਨਜ਼ਦੀਕ ਤੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੋਮ ਟੈਬ ਰਿਬਨ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਹੋਮ ਟੈਬ ਰਿਬਨ, ਐੱਮ.ਐੱਸ. ਪੇਂਟ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਰਿਬਨ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਪੇਟ ਵਿੰਡੋ ਵਿੱਚ ਮੀਨੂੰ ਬਾਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਲਿੱਪ ਬੋਰਡ, ਇਮੇਜ਼, ਟੂਲਜ਼, ਬੁਰਸ਼, ਸ਼ੇਪ, ਸਾਈਜ਼ ਅਤੇ ਕਲਰ ਮੀਨੂੰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੋਮ ਟੈਬ ਰਿਬਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਭਾਗਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਹੋਮ ਟੈਬ ਰਿਬਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਭਾਗ ਕਲਿਪ ਬੋਰਡ, ਇਮੇਜ਼, ਟੂਲਜ਼, ਬੁਰਸ਼, ਸ਼ੇਪ, ਸਾਈਜ਼ ਅਤੇ ਕਲਰ ਮੀਨੂੰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਟੂਲ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਟੂਲਜ਼ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਟੂਲ ਮੀਨੂੰ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਟੂਲਜ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ-

1. ਪੈਂਨਸਿਲ
2. ਫਿਲ ਵਿਦ ਕਲਰ
3. ਟੈਕਸਟ ਟੂਲ
4. ਇਰੇਜ਼ਰ
5. ਕਲਰ ਪਿੱਕਰ
6. ਮੈਗਨੀਫਾਇਰ
7. ਬੁਰਸ਼ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਸਾਈਜ਼ ਟੂਲ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ-
ਸਾਈਜ਼ ਟੂਲ ਉਹ ਟੂਲ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਮੱਦਦ ਨਾਲ ਬੁਰਸ਼ ਦੀ ਮੋਟਾਈ ਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਬੁਰਸ਼ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
ਉੱਤਰ-
ਬੁਰਸ਼ ਦੀ ਮੱਦਦ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੋਟਾਈ ਅਤੇ ਟੈਕਸਚਰ ਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ।