Prasanna

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 4 भिन्नात्मक संख्याएँ Ex 4.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 4 भिन्नात्मक संख्याएँ Exercise 4.1

1. निम्नांकित दिए तारों के समूह चित्र में से :

प्रश्न (क).
कुल तारों में से रंग किए तारों की भिन्न लिखिए :
हल:
\(\frac{4}{9}\)

प्रश्न (ख).
कुल तारों में से बिना रंग किए तारों की भिन्न लिखिए :
हल:
\(\frac{5}{9}\)

2. नीचे दिए गए चित्र में से :

प्रश्न (क).
कुल कुल्फियों में से रंग की हुई कुल्फियों की भिन्न लिखिए :
हल:
\(\frac{2}{5}\)

प्रश्न (ख).
कुल कुल्फियों में से बिना रंग की हुई कुल्फियों की भिन्न लिखिए :
हल:
\(\frac{3}{5}\)

3. नीचे दिए गए चित्र में से :

प्रश्न (क).
कुल गेंदों में से रंग की हुई गेंदों की भिन्न लिखिए :
हल:
\(\frac{6}{11}\)

प्रश्न (ख).
कुल गेंदों में से बिना रंग की हुई गेंदों की भिन्न लिखिए :
हल:
\(\frac{5}{11}\)

प्रश्न 4.
नीचे दिए गए प्रत्येक डिब्बे में 12 गेंदें दिखाई गई हैं। प्रत्येक डिब्बे के सामने दर्शाई भिन्न के अनुसार गेंदों में रंग भरिए तथा रिक्त डिब्बे में रंग की हुई गेंदों की संख्या लिखिए :


हल:

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome LifeBook Solutions Chapter 1 स्वास्थ्य और सफ़ाई Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 1 स्वास्थ्य और सफ़ाई

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB स्वास्थ्य और सफ़ाई Textbook Questions and Answers

(क) कीटाणु और बीमारियाँ

क्रिया-1:

हाथ मिलाना :
कक्षा के सभी बच्चों को एक गोल चक्कर में खड़ा करो। एक बच्चे के हाथ में टैलकम पाऊडर डालो, उस बच्चे को अगले बच्चे के साथ हाथ मिलाने के लिए कहें। इस तरह यह हाथ मिलाने का सिलसिला आगे जारी रखें। जब तक सभी बच्चे हाथ न मिला लें। अब बच्चों को अपनी कापी, किताब, पेन, पैंसिल आदि पकड़ने के लिए कहें। बच्चों को बताएं कि जैसे पाउडर एक बच्चे के हाथ से दूसरे बच्चे के हाथों में चला जाता है और चीजें (वस्तुएं) स्पर्श करने पर चीज़ों में चला जाता है, कीटाणु भी इस तरह एक से दूसरे तक हाथों द्वारा फैलते हैं।
ਉੱਤਰ :
स्वयं करें।

प्रश्न 1.
रिक्त स्थान भरें :
1. कीटाणु सदैव …………………….. द्वारा फैलते (आँखों/हाथों)
2. खांसते छींकते समय …………………….. इस्तेमाल करना चाहिए। (हाथों/रूमाल)
3. शौच के बाद हाथ अच्छी तरह …………………….. के साथ धोने चाहिए। (साबुन/मिट्टी)
4. कीटाणु जानवरों से भोजन तक …………………….. से फैलते हैं। (स्पर्श/खाने)
ਉੱਤਰ :
1. हाथों
2. रूमाल
3. साबुन
4. स्पर्श।

प्रश्न 2.
सुखदीप ने अपने घर में कुत्ता रखा हुआ है। वह प्रतिदिन उसके साथ खेलता है। अचानक वह बीमार पड़ गया और डाक्टर के पास गया। डाक्टर ने उसको बीमार होने का कारण बताया। निम्नलिखित कारणों में से सही कारण का चुनाव करें :
घर में कुत्ता रखना [  ]
कुत्ते के साथ खेलना [  ]
कुत्ते से खेलने के बाद हाथ न धोना [  ]
इनमें से कोई भी नहीं [  ]
ਉੱਤਰ :
कुत्ते के साथ खेलने के बाद हाथ न धोना।

प्रश्न 3.
आओ समझ जांचें :

1. कीटाणु कैसे फैलते हैं?
(क) स्पर्श करने से
(ख) खांसने/छींकने से
(ग) हवा से
(घ) इन सभी से।
ਉੱਤਰ :
(घ) इन सभी से।

2. कीटाणुओं से बचाव के लिए प्राथमिक इलाज क्या है?
(क) बाहर न जाना
(ख) नाक ढक कर रखना
(ग) किसी के नज़दीक न जाना
(घ) स्वच्छता।
ਉੱਤਰ :
(घ) स्वच्छता।

3. इनमें से कौन-सी बीमारी कीटाणुओं से नहीं होती?
(क) डायरिया
(ख) जुकाम
(ग) अंधराता।
(घ) टी० बी०।
ਉੱਤਰ :
(ग) अंधराता।

4. कीटाणु कहां रहते हैं?
(क) हवा में
(ख) पानी में
(ग) मिट्टी में
(घ) प्रत्येक स्थान पर।
ਉੱਤਰ :
(घ) प्रत्येक स्थान पर।

(ख) हवा, पानी, भोजन और स्वास्थ्य

क्रिया-1:

प्रश्न 4.
कहानी का रोल-प्ले।

ਉੱਤਰ :
स्वयं करें।

क्रिया-2:

प्रश्न 5.
हवा, पानी और भोजन अपनी बिगड़ती हुई परिस्थिति के कारण बहुत परेशान हैं।

ਉੱਤਰ :
हवा-वाहनों और फैक्टरियों के धुएं के कारण हवा की शुद्धता समाप्त हो रही है, जिससे मनुष्य का स्वास्थ्य भी बिगड़ रहा है।

पानी-मनुष्यं ने इसको गंदगी और रसायनों के साथ मैला और ज़हरीला कर दिया है। व्यर्थ बहाव के कारण पीने योग्य पानी भी कम हो गया है।

भोजन-पानी के ज़हरीलेपन से और कीटनाशकों के कारण भोजन के पोषक तत्त्व भी समाप्त हो रहे हैं।

क्रिया-3:

प्रश्न 6.
आओ तैयार करें –
हवा और पानी के प्रदूषण सम्बन्धी जागरुकता रैली निकालने के लिए बैनर और स्लोगन।
ਉੱਤਰ :
स्वयं करें।

प्रश्न 7.
यह बताएं :
कहानी के आधार पर बताएं कि भोजन की बिगड़ती हुई परिस्थिति के कारण उसमें क्या बढ़ गया और क्या कम हो गया है?

उत्तर :
बढ़ गए हैं – घट गए हैं
1. ज़हरीलापन बढ़ गए हैं। – 1. पोषक तत्त्व गया है कम हो गए हैं।
2. कीटनाशक बढ़ गया है। – 2. स्वाद कम हो गए हैं।

प्रश्न 8.
हवा प्रदूषण को कम करने के लिए वाहनों के इस्तेमाल की प्राथमिकता का कौन-सा विकल्प सही है और क्यों?

ਉੱਤਰ :
हमें नज़दीक की दूरियां पैदल, थोड़ी दूर साइकिल पर, थोड़ा और अधिक दूर मोटरसाइकिल/ स्कूटर पर जाना चाहिए। हमें जनतक वाहनों जैसेबस को ज्यादा इस्तेमाल करना चाहिए और कार में भी पूल करके ही जाना चाहिए। हमें पैट्रोल डीजल के वाहनों को जहां तक सम्भव हो सके इस्तेमाल नहीं करना चाहिए।

प्रश्न 9.
आओ समझ जांचें :

1. मनुष्य के स्वास्थ्य पर किसके गंदे होने का बुरा प्रभाव पड़ता है?
(क) हवा
(ख) पानी
(ग) भोजन
(घ) इन सभी से।
ਉੱਤਰ :
(घ) इन सभी से।

2. ज़हरीली हवा से किस चीज़ का नुकसान होता है?
(क) भोजन तत्त्वों का
(ख) फेफड़ों का
(ग) फैक्ट्रियों का
(घ) पानी का।
ਉੱਤਰ :
(ख) फेफड़ों का।

(ग) सफ़ाई

क्रिया-1:

प्रश्न 10.
रिक्त स्थान भरें :
उत्तर :

क्रिया-2:

प्रश्न 11.
अपने घर/स्कूल में उन स्थानों की सूची बनाएं जहां सफ़ाई की ज़रूरत है और ढंग भी सुझाइए।

स्थान	सुझाव

उत्तर :

स्थान	सुझाव
1. शौचालय	अच्छी तरह पानी फेंककर और फिनाइल आदि से साफ़ करना चाहिए।
2. आँगन	झाड़ से साफ किया जा सकता है।
3. लाइब्रेरी	कपड़े के साथ बैंच, कुर्सियां, किताबें आदि को साफ किया जा सकता है।

यह बताएं :

प्रश्न 12.
निजी सफ़ाई में क्या-क्या शामिल
उत्तर :
शरीर की सफ़ाई, चेहरे की सफ़ाई, कपड़ों की सफ़ाई शामिल हैं।

प्रश्न 13.
मैं सफ़ाई हूँ; मैं प्रत्येक स्थान पर रहना चाहती हूँ परन्तु मैं वहां ही रहूंगी, जहां आप मुझे रखना चाहोगे।आप मुझे कौन-कौन से स्थानों पर रखना चाहोगे और बताएं उन स्थानों में मैं कहां हूँ और कहां नहीं हूँ?
ਉੱਤਰ :
मैं सफाई को सभी स्थानों पर रखना चाहूंगा। जैसे घर पर, स्कूल में, गलियों में, पार्को, बस स्टैंड आदि सभी स्थानों पर। प्रायः पब्लिक स्थानों जैसे पार्को, बस स्टैंड, रेलवे स्टेशन, शौचालयों, सड़कों आदि पर सफ़ाई की कमी होती है।

स्थान – मैं हूं (✓) मैं नहीं हूं (✗)

• स्कूल (✓)
• पार्क (✗)
• अस्पताल (✓)
• घर (✓)
• बस स्टैंड (✗)
• रेलवे स्टेशन (✗)
• पाखाना (✗)
• सड़कें (✗)

प्रश्न 14.
गलत (✓) सही (✗) चुनें :

1. सफ़ाई रखना सरकार की ज़िम्मेदारी है।
2. सफ़ाई करने से सफ़ाई रखना आसान है।
3. सफ़ाई रखने से हम स्वस्थ रहते हैं।
ਉੱਤਰ :
1. (✗)
2. (✓)
3. (✓)

प्रश्न 15.
आओ समझ जांचें :

1. सफ़ाई की शुरुआत कहां से करनी चाहिए?
(क) अपने घर से
(ख) अपने आस-पास से
(ग) अपने आप से
(घ) अपने पड़ोसी से।
ਉੱਤਰ :
(ग) अपने आप से।

2. हमें सफ़ाई क्यों करनी चाहिए?
(क) सुन्दरता और स्वच्छता के लिए
(ख) स्वस्थ रहने के लिए
(ग) गंदगी से छुटकारा पाने के लिए
(घ) ऊपरलिखित सभी।
ਉੱਤਰ :
(घ) ऊपरलिखित सभी।

(घ) प्रीति बहुत समझदार है

क्रिया-1: चर्चा:

प्रश्न 16.
क्या प्रीति सचमुच समझदार है, अगर हां तो क्यों?
ਉੱਤਰ :
स्वयं करें।

क्रिया-2:

प्रश्न 17.
प्रीति की अच्छी स्वास्थ्य आदतों की सूची बनाएं।
ਉੱਤਰ :

• प्रतिदिन ब्रश करना,
• नहाना,
• साफ-सुथरे वस्त्र पहनना,
• घर को स्वच्छ रखना,
• कूड़े को कूड़ेदान में फेंकना,
• गली में झाड़ लगाना,
• अच्छी भोजन की आदतें
• गंदे हाथों से नंगा भोजन न करना,
• हरी सब्जियां, फल और सलाद खाना आदि।

क्रिया-3:

प्रश्न 18.
प्रीति ने अच्छी स्वास्थ्य आदतों पर एक भाषण तैयार करना है। भाषण लिखने में उसकी मदद करो।

ਉੱਤਰ :
मेरे आदरणीय अध्यापक साहिबान जी और मेरे प्यारे साथियो सभी को प्यार भरी सत श्री अकाल! मैं, प्रीति पांचवीं कक्षा की छात्रा आपके सामने अच्छी स्वास्थ्य आदतों पर विचार पेश करने जा रही हूं। यह कहा जाता है कि यदि स्वास्थ्य अच्छा है तो सारी दुनिया स्वर्ग लगती है। परन्तु अच्छा स्वास्थ्य बना रहे यह हमारे ही हाथ में है। हमें इसके लिए अच्छी स्वास्थ्य आदतों का पालन करना चाहिए। हमें प्रत्येक सुबह उठकर हल्का गर्म पानी धीरे-धीरे पीना चाहिए और शौचालय का इस्तेमाल करने के बाद अपने हाथों को साबुन के साथ धोना चाहिए। दाँतों पर ब्रश अथवा दातुन करनी चाहिए।

शरीर पर तेल की मालिश करनी चाहिए और प्रतिदिन नहाना चाहिए। बालों को भी ज़रूरत के अनुसार बढ़िया साबुन अथवा शैम्पू से धोना चाहिए। साफ़-सुथरे वस्त्र पहनने चाहिएं। घर में इस्तेमाल किए जाने वाले बिस्तर आदि को समयसमय पर धूप में रखना चाहिए और जो धोए जा सकें ऐसे कपड़े ज़रूरत के अनुसार धोने चाहिएं। अपने आस-पास, घर की, मुहल्ले की, स्कूल की सफ़ाई रखनी चाहिए। खाने से पहले हाथों को अच्छी तरह धो लेना चाहिए।

बाहर रखे नंगे भोजन पदार्थ नहीं खाने चाहिएं। फास्ट-फूड, कोल्ड ड्रिंक का इस्तेमाल नहीं करना चाहिए, नींद समय पर लेनी चाहिए। सोने से पहले ब्रश करना चाहिए। दिन में कम-सेकम आधा घंटा कसरत ज़रूर करनी चाहिए। यदि कसरत सुबह की जाए तो बहुत अच्छी बात है। इस तरह हम अपने स्वास्थ्य का ध्यान रख कर बीमार नहीं होंगे और डाक्टरों को दी जाने वाली फीस भी बचा सकते हैं और लम्बी आयु तंदरुस्ती से व्यतीत कर सकते हैं।

प्रश्न 19.
आओ समझ जांचें :

1. प्रीति क्यों समझदार है?
(क) उसकी आयु अधिक है।
(ख) वह दूध पीती है।
(ग) वह सुन्दर है।
(घ) उसको अच्छी आदतों की जानकारी
ਉੱਤਰ :
(घ) उसको अच्छी आदतों की जानकारी

2. गंदे कपड़े पहनने से क्या होता है?
(क) दुर्गंध आती है।
(ख) कीटाणु फैलते हैं।
(ग) बीमारी लग जाती है।
(घ) यह सभी कुछ।
ਉੱਤਰ :
(घ) यह सभी कुछ।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide स्वास्थ्य और सफ़ाई Important Questions and Answers

अन्य महत्त्वपूर्ण प्रश्न

बहु-विकल्पीय प्रश्न :

1. कीटाणुओं से कौन-सी बीमारियां हो जाती हैं?
(क) जुकाम
(ख) हैजा
(ग) पेचिश
(घ) सभी ठीक।
ਉੱਤਰ :
(घ) सभी ठीक।

2. पब्लिक स्थान कौन-से हैं?
(क) बस अड्डा
(ख) रेलवे स्टेशन
(ग) पार्क
(घ) सभी ठीक।
ਉੱਤਰ :
(घ) सभी ठीक।

3. निजी सफ़ाई कौन-सी है?
(क) शरीर की
(ख) चेहरे की
(ग) वस्त्रों की
(घ) सभी ठीक।
ਉੱਤਰ :
(घ) सभी ठीक।

4. इसमें कौन-सा ठीक तथ्य नहीं है?
(क) हमें बाज़ार से नंगी वस्तुएं नहीं खानी चाहिएं।
(ख) हमें प्रतिदिन नहाने की ज़रूरत नहीं है।
(ग) हमें दाँतों की सफ़ाई दो बार करनी चाहिए।
(घ) इर्द-गिर्द की सफ़ाई करनी चाहिए।
ਉੱਤਰ :
(ख) हमें प्रतिदिन नहाने की ज़रूरत नहीं

5. चेहरे की सफ़ाई में शामिल नहीं है?
(क) आंखों की सफ़ाई
(ख) नाक की सफ़ाई
(ग) कानों की सफ़ाई
(घ) नाखुनों को काटना।
ਉੱਤਰ :
(घ) नाखुनों को काटना।

रिक्त स्थान भरें :

1. बुखार, जुकाम, खांसी हमें ……………………….. होता है।
2. शौचाल्य के इस्तेमाल के बाद हाथ अच्छी तरह ……………………….. से धोने चाहिएं।
3. मनुष्य ने पानी को गंदगी और ……………………….. के साथ मैला और ज़हरीला कर दिया है।
4. सफ़ाई रखने से हम ……………………….. रहते हैं।
ਉੱਤਰ :
1. कीटाणुओं
2. साबुन
3. रसायनों
4. स्वस्थ।

सही/गलत का चिन्ह लगाएं :
1. कीटाणु अलग-अलग ढंगों से इर्द-गिर्द की गंदगी से हमारे नाखुनों और हाथों तक पहुंच जाते हैं।
2. कपड़ों की सफ़ाई घर की सफ़ाई के अन्तर्गत आती है।
3. पानी के विषैलेपन के कारण भोजन के स्वाद और पोषक तत्त्व समाप्त हो जाते हैं।
ਉੱਤਰ :
1. सही
2. गलत
3. सही।

माईंड मैपिंग :

ਉੱਤਰ :

मिलान करें :

1. कानों की सफ़ाई – (क) बस अड्डा।
2. शौचालय की सफ़ाई – (ख) साबुन से धोना।
3. बाल – (ग) गीले वस्त्र से।
4. पब्लिक स्थान – (घ) फ़िनायल से।
ਉੱਤਰ :
1. (ग)
2. (घ)
3. (ख)
4. (क)।

लघु उत्तरीय प्रश्न

प्रश्न 1.
कीटाणु फैलने के दो कारण बताएं।
ਉੱਤਰ :
कीटाणु बीमार व्यक्ति के शौचालय से दूसरे व्यक्तियों तक सम्पर्क के द्वारा, गंदे हाथों से भोजन पकाने से और खाने से फैल सकते हैं।

प्रश्न 2.
कीटाणुओं से कौन-सी बीमारियां हो जाती हैं?
ਉੱਤਰ :
पेचिश, हैजा, टाइफाइड, खसरा, खांसी आदि।

प्रश्न 3.
सफाई के नियम कौन-से हैं?
ਉੱਤਰ :
खाना पकाने और खाने से पहले, नाक को साफ़ करने के बाद, शौचालय जाने के बाद और कच्चे भोजन को स्पर्श के बाद हाथ ज़रूर धोने चाहिएं।

प्रश्न 4.
कौन-से वस्त्रों की सफ़ाई की जाती है?
ਉੱਤਰ :
पहनने वाले और बिस्तरे आदि की सफ़ाई की जाती है।

प्रश्न 5.
सफ़ाई रखना किसकी ज़िम्मेदारी
ਉੱਤਰ :
सफ़ाई रखना सभी की ज़िम्मेदारी है।

प्रश्न 6.
जाए तो क्या होगा?
ਉੱਤਰ :
मक्खी से हैज़ा और मच्छर से मलेरिया हो सकता है।

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 9 ਉਲਝਣ ਦਾ ਸਹੀ ਹੱਲ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 9 ਉਲਝਣ ਦਾ ਸਹੀ ਹੱਲ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਉਲਝਣ ਦਾ ਸਹੀ ਹੱਲ Textbook Questions and Answers

(ੳ) ਆਓ ਪਤੰਗ ਉਡਾਈਏ

ਅੱਜ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ‘ਬਾਲ ਰਸਾਲੇ ਵਿੱਚ ਛਪੀ ਹੋਈ ਮਾਣਯੋਗ ਅਧਿਆਪਕ ਸ੍ਰੀ ਸੰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਬਾਹਲਵੀ ਜੀ ਦੀ ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸੁਣਾਉਂਦਾ ਹਾਂ…….

ਉਡਦੇ ਹੋਏ ਪਤੰਗ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਆਮ ਦੇਖੇ ਹੋਣੇ ਤੁਹਾਡੇ ‘ਚੋਂ ਕਈ तमस्त ਬਚਪਨ ਚ ਮੈਂ ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ਵਰਗਾ ਸੀ ਮੈਂ ਵੀ ਪਤੰਗ ਉਡਾਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ।

ਬਸੰਤ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਮੈਂ ਤੇ ਮੇਰਾ ਆੜੀ ਨਿੰਮਾ ਪਤੰਗ ਉਡਾ ਰਹੇ ਸਨ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਛੱਤਾਂ ‘ਤੇ ਹੋਰ ਲੋਕ ਵੀ ਪਤੰਗ ਉਡਾ ਰਹੇ ਸੀ ਪੇਚੇ ਲੱਗ ਰਹੇ ਸਾਂ ਰੌਲਾ – ਰੱਪਾ ਤੇ ਸ਼ੋਰਸ਼ਰਾਬਾ ਸੀ ਅਸੀਂ ਵੀਦੋਵੇਂ ਪੂਰੀ ਮੌਜ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ।

ਅਚਾਨਕ ਨਿੰਮੇ ਕੋਲੋਂ ਡੋਰ ਉਲਝ ਗਈ। ਮੈਂ ਹੋਰ ਡੋਰ ਛੱਡਣੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਡੋਰ ਨੂੰ ਗੁੰਝਲ ਪੈ ਗਏ। ਸਾਰਾ ਮਜ਼ਾ ਕਿਰਕਿਰਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਪਤੰਗ ਸੰਭਾਲੀ ਨਾ ਗਈ ਤੇ ਕੱਟੀ ਗਈ। ਮੈਨੂੰ ਨਿੰਮੇ ਤੇ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸਾ ਆਇਆ ਨਿੰਮੇ ਨੇ ਆਪਣਾ ਗੁੱਸਾ ਚਰਖੜੀ ‘ਤੇ ਕੱਢਿਆ।

ਹੁਣ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ, ਨਿੰਮੇ ਦਾ ਕੋਈ ਕਸੂਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕਸੂਰ ਚਰਖੜੀ ਦਾਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕਸੂਰ ਡੋਰ ਵਿੱਚ ਪਈ ਗੁੰਝਲਦਾਸੀ, ਉਲਝਣ ਦਾ ਸੀ। ਸੋ, ਜੇ ਗੁੰਝਲ ਨਾ ਪਵੇ ਤਾਂ ਪਤੰਗ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਉੱਡਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਕਹਾਣੀ ਕਿੱਥੋਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸੁਣਾਈ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਬਾਲ ਰਸਾਲੇ ਵਿਚੋਂ !

2. ਪਤੰਗ ਕੱਣ – ਕੌਣ ਉਡਾ ਰਿਹਾ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਲੇਖਕ (ਸ੍ਰੀ ਸੰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਬਾਹਲਵੀ) ਅਤੇ ਨਿੰਮਾ।

3. ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕਿਰਕਿਰਾ ਕਿਉਂ ਹੋਇਆ?
ਉੱਤਰ :
ਡੋਰ ਨੂੰ ਗੁੰਝਲਾਂ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਪਤੰਗ ਕੱਟੀ ਗਈ।

4. ਕਸੂਰ ਕਿਸ ਦਾ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਗੁੰਝਲਾਂ ਦਾ।

ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆਗਿਆਕਿ
ਉਲਝਣਾਂ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅੰਗ ਹਨ ਇਹ ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਇਹ ਮੇਰੇ ਲਈ ਵੀ ਹਨ, ਪਰ ਹਰ ਉਲਝਣਦਾ ਹੱਲ ਹੈ।

ਸੋ ਆਓ ਗਾਈਏ ………..
ਜੇ ਸਵਾਲ ਸਮਝ ਨਾ ਆਵੇ,
ਜੇ ਵੱਡਾ ਬੱਚਾ ਧਮਕਾਵੇ,
ਕੋਈ ਵੀ ਜੇ ਫ਼ਿਕਰ ਸਤਾਵੇ,
ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਕੋਲ ਜਾਈਏ,
ਨਾ ਕਦੇ ਡਰੀਏ,
ਨਾ ਡਰਾਈਏ।

(ਅ) ਹਰ ਮਸਲੇ ਦਾ ਹੱਲ
ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ (ਰਾਜ – ਦਰਬਾਰ) ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਬੱਚਿਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਦਿਖਾਈ ਜਾਏਗੀ ਇਸ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਏ ਗਏ ਚਿਹਰੇ ਫ਼ਿਕਰਮੰਦ ਹੋਣਗੇ।

ਪੰਜ ਬੱਚੇ ਪੰਜ ਕਾਵਿ –
ਟੁਕੜੀਆਂ ਬੋਲਣਗੇ
ਬੈਠਾਰਾਜਾ, ਖੜ੍ਹਵਜ਼ੀਰ॥

ਦੂਜਾ ਬੱਚਾ –
ਗੁੰਝਲ ਹੈ ਸੱਚਮੁੱਚ ਗੰਭੀਰ,
ਕੱਠੇ ਹੋਣ, ਭੈਣਾਂ ਤੇ ਵੀਰ।

ਤੀਜਾ ਬੱਚਾ –
ਪੂਰੀ ਸਭਾ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਵਿੱਚ ਹੈ,
ਦਰਬਾਰੀ ਹੈਰਾਨੀ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਚੌਥਾ ਬੱਚਾ –
ਆਜਾਣ ਸਾਰੇ ਗੁਣੀ – ਗਿਆਨੀ,
ਸੂਝਵਾਨ ਵੱਡੇ ਵਿਗਿਆਨੀ।

ਪੰਜਵਾਂ ਬੱਚਾ –
ਲੱਭ ਜਾਣਾਮਸਲੇ ਦਾ ਹੱਲ,
ਪੈਜਾਏਗੀ ਆਫ਼ਤ ਨੂੰ ਠੱਲ।

ਸੋ ਬੱਚਿਓ ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਪਾਠ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਸਿੱਟੇ ਤੇ ਪੁੱਜੇ ਹਾਂ ਕਿ:
1. ਵੱਡੇ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਲ / ਉਲਝਣ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ।
2. ਮੁਸ਼ਕਲ / ਉਲਝਣ ਵੇਲੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
3. ਤਰਕ ਅਤੇ ਦਲੀਲ ਗੁੰਝਲਦਾ ਹੱਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਦੋ ਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪੋ – ਆਪਣੀ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਉਲਝਣ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ
ਉੱਤਰ :
ਜਦੋਂ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਮੈਂ ਭੱਜ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਲਈ ਮੀਂਹ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਛੁੱਟੀ ਕਰਨੀ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਆਪੋ – ਆਪਣੀ ਉਲਝਣ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕੀਤਾ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
1. ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਬਸਤੇ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਵਿਚ ਰੱਖ ਲੈਂਦਾ ਸੀ।
2. ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਬਰਸਾਤੀ ਨੂੰ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਉਪਰ ਲਪੇਟ ਕੇ ਸਕਲ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਉਲਝਣ ਦਾ ਹੱਲ ਕਰ ਲਿਆ।

(ਇ) ਅਧਿਆਪਕ ਦਾ ਨੋਟ

ਸਵਿਜੋਤ ਪੰਜਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੈ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਉਹ ਖਿਝਿਆਖਿਝਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਸ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਘਟ ਗਿਆ ਹੈ ਉਸ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਉਸ ਦਾ

ਅਧਿਆਪਕ ਤੇ ਸਵਿਜੋਤ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ
ਅਧਿਆਪਕ – ਸਵਿਜੋਤ ਕੀ ਗੱਲ, ਤੂੰ ਹੁਣ ‘ਰੀਡਿੰਗ – ਕਾਰਨਰ’ ’ਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦਾ?
ਸਵਿਜੋਤ – ਸਰ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਸਮੇਂ ਦੀ ਥੁੜ੍ਹ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।

ਅਧਿਆਪਕ – ਉਹ ਕਿਵੇਂ ਬਈ? ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਤੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਹੋ ਕੇ ਹਰ ਨਵੀਂ ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ।
ਸਵਿਜੋਤ – ਪਹਿਲਾਂ ਠੀਕ ਸੀ ਸਰ, ਹੁਣ ਘਰੇਲੂ ਕੰਮ

ਅਧਿਆਪਕ – ਪਰ ਕਾਰਨ ਤਾਂ ਦੱਸ।
ਸਵਿਜੋਤ – ਜੀ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਬਿਮਾਰ ਹਨ।

ਅਧਿਆਪਕ – ਕੀ ਗੱਲ ਹੋਈ ਹੈ?
ਸਵਿਜੋਤ – ਸਰ ਟੈਸਟ ਰਿਪੋਰਟ ਤੋਂ ਟੀ.ਬੀ. ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆਹੈ।

ਅਧਿਆਪਕ – ਡਰੋ ਨਾ, ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਇਲਾਜ ਹੈ ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ‘ਚੋਂ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਵਾਈ ਮੁਫ਼ਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਸਵਿਜੋਤ – ਹਾਂਸਰ , ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਉੱਥੋਂ ਹੀ ਇਲਾਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਅਧਿਆਪਕ – ਬਸ ਇਲਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਹੇਜ਼ ਦੋਵੇਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ।
ਸਵਿਜੋਤ – ਠੀਕ ਹੈ ਸਰ।

ਅਧਿਆਪਕ – ਤੂੰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਫ਼ਿਕਰ ਨਾ ਕਰ ਤੇਰਾ ਸਿਲੇਬਸ ਪੂਰਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਤੋਂ ਡਰਨਾ ਨਹੀਂ ਕੋਈ ਲੋੜ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸੀਂ ਤੂੰ ਸਾਡਾ ਸਿਆਣਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੈਂ।

ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ : ਟੀ.ਬੀ, ਛੂਤ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ। ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਦੇਖ – ਭਾਲ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ‘ਤੇ ਮਾਸਕ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਧੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਬਿਸਤਰੇ ਦੀ ਚਾਦਰ ਵੀ ਬਦਲਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਸਵਿਜੋਤ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਿਉਂ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਟੀ.ਬੀ. ਨਾਮ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।

2. ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਟੀ.ਬੀ. ਦੀ।

3. ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ?
ਉੱਤਰ :
ਡਰੋ ਨਾ, ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਇਲਾਜ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ‘ਚੋਂ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਵਾਈ ਮੁਫ਼ਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।

4. ਛੂਤ ਦੀਆਂ ਦੋ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਟੀ.ਬੀ., ਕੋਰੋਨਾ।

ਆਪਣੀ ਡਾਇਰੀ ਵਿੱਚ ਸਵਿਜੋਤ ਬਾਰੇ ਕੁੱਝ ਸਤਰਾਂ ਲਿਖੋ।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਉਲਝਣ ਦਾ ਸਹੀ ਹੱਲ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਕਿਹੜੇ ਰਸਾਲੇ ਵਿਚ ਛਪੀ ਘਟਨਾ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸੁਣਾਈ ਗਈ?
(ਉ) ਬਾਲ ਰਸਾਲੇ ਵਿਚ
(ਅ) ਅਖ਼ਬਾਰ ਵਿਚ
(ਇ) ਕਿਤਾਬ ਵਿਚ
(ਸ) ਨਾਵਲ ਵਿਚ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਬਾਲ ਰਸਾਲੇ ਵਿਚ।

2. ਕਿਸ ਦੀ ਲਿਖੀ ਘਟਨਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ?
(ਉ) ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ
(ਅ) ਸੰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਬਾਹਲਵੀ
(ਇ) ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ
(ਸ) ਦੁਸ਼ਅੰਤ ਕੁਮਾਰ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਸੰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਬਾਹਲਵੀ।

3. ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਕਿਸ ‘ਤੇ ਗੁੱਸਾ ਆਇਆ?
(ਉ) ਨਿੰਮੇ `ਤੇ
(ਅ) ਖੁਦ ‘ਤੇ
(ਇ) ਪਤੰਗ ’ਤੇ
(ਸ) ਗੁਆਂਢੀ ‘ਤੇ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਨਿੰਮੇ ‘ਤੇ।

4. ਪਤੰਗ ਕੱਟੀ ਗਈ ਅਸਲ ਕਸੂਰ ਕਿਸ ਦਾ ਸੀ?
(ਉ) ਨਿੰਮੇ ਤੇ
(ਅ) ਚਰਖੜੀ ਦਾ
(ਇ) ਗੁੰਝਲ ਦਾ
(ਸ) ਕਿਸੇ ਦਾ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਗੁੰਝਲ ਦਾ।

ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

1. ਵਿਜੋਤ ਪੰਜਵੀਂ ਦਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰ …………………………. ਹੈ।
2. ਸਵਿਜੋਤ ਦੇ …………………………. ਜੀ ਨੂੰ ਟੀ.ਬੀ. ਨਾਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਸੀ।
3. ਟੀ.ਬੀ. …………………………. ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
1. ਵਿਦਿਆਰਥੀ
2. ਪਿਤਾ
3. ਛੂਤ।

ਸਹੀ/ਗਲਤ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

1. ਟੀ.ਬੀ. ਛੂਤ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
2. ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ। ਟੀ.ਬੀ. ਦੀ ਦਵਾਈ ਮੁਫ਼ਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
3. ਪਤੰਗ ਕੱਟੀ ਗਈ ਤਾਂ ਕਸੂਰ ਨਿੰਮੇ ਦਾ ਸੀ।
ਉੱਤਰ :
1. ਗਲਤ
2. ਠੀਕ
3. ਗਲਤ

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਬਸੰਤ (ਉ) ਰੀਡਿੰਗ ਕਾਰਨਰ
2. ਪਤੰਗ ਕੱਟੀ ਗਈ (ਅ) ਛੂਤ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ
3. ਟੀ.ਬੀ. (ਇ) ਪਤੰਗ
4. ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹਨਾ : (ਸ) ਡੋਰ ਵਿਚ ਗੁੰਝਲਾਂ
ਉੱਤਰ :
1. (ਇ)
2. (ਸ)
3. (ਅ)
4. (ਉ)

(ੳ) ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਤੰਗ ਕੱਟੀ ਗਈ ਤਾਂ ਅਸਲ ਵਿਚ ਕਸੂਰ ਕਿਸ ਦਾ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਡੋਰ ਵਿਚ ਪਈਆਂ ਰੀਝਲਾਂ ਦਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਵਿਤੋਜ ਦੇ ਘਰ ਕੀ ਉਲਝਣ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਟੀ.ਬੀ. ਹੋ ਗਈ ਸੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਟੀ. ਬੀ. ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਿੱਥੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਮੁਫ਼ਤ ਇਲਾਜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਟੀ. ਬੀ. ਦੇ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭੋਜਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 8 ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 8 ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ Textbook Questions and Answers

(ਉ) ਕਰਾਟਿਆਂਦੀ ਖੇਡ ਰਾਹੀਂ

ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ, ਆਪਣੇ-ਆਪ ਦਾ ਬਚਾਅ। ਜੇ ਕੋਈ ਤੁਹਾਡੇ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਬਚਾਅ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਾ ਹੈ?

ਬੱਚਿਓ, ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕਰਾਟਿਆਂ ਦੀ ਨਿੰਗ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਨਾ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ? ਉਹ ਇਸ ਕਰਕੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਕੁੜੀਆਂ ਕਰਾਟੇ ਸਿੱਖ ਕੇ ਆਪਣੀ ਰੱਖਿਆ ਆਪ ਕਰ ਸਕਣ ਕਿਸੇ ‘ਤੇ ਵੀ ਨਿਰਭਰ ਰਹਿਣ

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

(1) ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ, ਆਪਣੇ-ਆਪ ਦਾ ਬਚਾਅ।

(2) ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਰਾਟਿਆਂ ਦੀ ਖੇਡ ਦੇਖੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ, ਦੇਖੀ ਹੈ।

(3) ਕਰਾਟਿਆਂਦੀ ਲੋੜ ਕਿਉਂ ਪੈਂਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਕਰਾਟੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਹਥਿਆਰ ਦੇ ਸਿਰਫ਼ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਦੀ ਕਲਾ ਹੈ। ਹਰ ਸਮੇਂ ਅਸੀਂ ਹਥਿਆਰ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ ਤੇ ਲੋੜ ਪੈਣ ‘ਤੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਹਥਿਆਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਰਤਣ ਲਈ ਕਰਾਟੇ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਅਧਿਆਪਕ ਕੁਝ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਐਕਸ਼ਨ ਰਾਹੀ ਦੂਜੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਵੈ-ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰੇਗਾ

(ਅ) ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ ਦੀ ਖੇਡ ਰਾਹੀਂ

ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੀ ਖੇਡ ਹੈ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਹੀ ਜਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ ਇਸ ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਨੂੰ “ਪਿਸਟੇ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਹ ਖੇਡ ਬੰਦ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਦੋਵੇਂ ਤਲਵਾਰ-ਬਾਜ਼ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ‘ਤੇ ਵਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸੁਰੱਖਿਆਂ ਲਈ ਢਾਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਟੀ.ਵੀ. ਤੇ ਲੜੀਵਾਰ ਨਾਟਕ ‘ਰਾਮਾਇਣ ਅਤੇ ਮਹਾਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀਦੇ ਜੌਹਰ ਦੇਖੇ ਹੋਣਗੇ

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

(1) ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :
ਤਲਵਾਰ-ਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਨੂੰ ਪਿਸਟੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।

(2) ਤੁਸੀਂਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ ਕਿੱਥੇ ਦੇਖੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਟੀ.ਵੀ. ਦੇ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮਾਂ ਵਿਚ ਜਿਵੇਂ ਰਾਮਾਇਣ। ਅਤੇ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਵਿਚ।

(3) ਤਲਵਾਰ ਦੇ ਵਾਰ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਇਸ ਲਈ ਢਾਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

(ੲ) ਗੱਤਕੇ ਦੀ ਖੇਡ ਰਾਹੀਂ

ਅਧਿਆਪਕ ਪੋਸਟਰ ਰਾਹੀਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਗੱਤਕੇ ਦੀ ਖੇਡ ਅਤੇ ਤਲਵਾਰ-ਬਾਜ਼ੀ ਦੌਰਾਨ ਕਿਵੇਂ ਆਪਣੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਰਲ ਢੰਗ ਨਾਲ ਦੱਸੇਗਾ। ਅਧਿਆਪਕ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਖੇਡ ਲਈ ਜਿੱਥੇ ਖੇਡ ਦੀ ਭਾਵਨਾ,ਉੱਥੇ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੋਣਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ (ਗੱਤਕਾ ਇੱਕ ਜੰਗੀ ਕਲਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜੰਗਬੰਦੀ ਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨਾਲ ਟਾਕਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਕਲਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਇਸ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਕੋਈ ਵੀ ਮਰਦ ਔਰਤ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘ ਇਸ ਕਲਾ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਣਗਿਣਤ ਕਲਾਵਾਂ ‘ਚੋਂ ਇੱਕ ਕਲਾ ਹੈ ਸ਼ਸਤਰ ਕਲਾ ਇਹਨਾਂ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਇਕ ਸ਼ੈਲੀ ਹੈ, ਗੱਤਕਾ ਜੋ ਵਧੇਰੇ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆ ਵਿੱਚ ਖੇਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਸੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਹੋਲੇ-ਮਹੱਲੇ ’ਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਝਲਕੀਆਂ ਦੇਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਜਾਪਾਨ ਦੀ ਖੇਡ ਕਰਾਟੇ ਸਵੈ-ਰੱਖਿਆ ਵਾਲੀ ਖੇਡ ਹੈ ਉਵੇਂ ਹੀ ਗੱਤਕਾ ਬਚਾਅ ਵਾਲੀ ਖੇਡ ਹੈ ਗੱਤਕੇ ਵਿੱਚ ਸਾਢੇ ਤਿੰਨ ਹੱਥ ਲੰਬਾ ਡੰਡਾ ਅਤੇ ਛੋਟੀਢਾਲ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

(1) ਤੁਸੀਗੱਤਕੇ ਦੀ ਖੇਡ ਕਿੱਥੇ ਦੇਖੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਸ੍ਰੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਹੋਲੇ-ਮਹੱਲੇ ਤੇ।

(2) ਗੱਤਕੇ ਦੀ ਖੇਡ ਕੌਣ-ਕੌਣ ਖੇਡ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਕੋਈ ਵੀ ਮਰਦ ਜਾਂ ਔਰਤ ਇਸ ਨੂੰ ਖੇਡ ਸਕਦੇ ਹਨ।

(ਸ) ਚੰਗਾ ਛੂਹਣਾ,ਮਾੜਾ ਛੂਹਣਾ Good Touch, Bad Touch
ਅਧਿਆਪਕ ਸਰੀਰਕ ਅੰਗਾਂ ਦੇ ਪੋਸਟਰ ਰਾਹੀਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ-ਮਾੜੀ ਛੋਹ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਵੇਗਾ

ਮੌਖ਼ਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

(1) ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਛੂਹਦਾ ਹੈ। ਤਾਂ ਕਿਵੇਂ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਜੇਕਰ ਘਰ ਦੇ ਛੋਂਹਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਵਧੀਆ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਹੋਰ ਛੂਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬੁਰਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਤੇ ਗੁੱਸਾ ਵੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।

(2) ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਛੂਹੇ ਤਾਂ ਤੁਸੀ ਕੀ ਕਰੋਗੇ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਤੋਂ ਰੋਕਾਂਗੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦਿਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸਾਂਗੇ।

(3) ਤੁਸੀ ਬਜ਼ਾਰ/ਮੇਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਵਿਚਰਦੇ ਹੋ?
ਉੱਤਰ :
ਬਾਜ਼ਾਰ/ਮੇਲਿਆਂ ਵਿਚ ਧਿਆਨਪੂਰਵਕ ਵਿਚਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਕੋਈ ਸਾਡੇ ਨੇੜੇ ਨਾ ਆ ਸਕੇ।ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਮਾੜੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਛੂਹ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਸਾਡਾ ਸਮਾਨ ਵੀ ਚੋਰੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਆਪਣਾ ਧਿਆਨ ਖੁਦ ਹੀ ਰੱਖਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ।

(ਹ) ਵਾਰਤਾਲਾਪ

ਅਧਿਆਪਕਾ : ਕੀ ਤੁਸੀ ਬਜ਼ਾਰ ‘ਚ, ਮੇਲੇ ‘ਚ, ਜਾਂ ਕਿੱਧਰੇ ਤਿੱਥ-ਤਿਉਹਾਰ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹੋ?
ਬੱਚੀਆਂ : ਹਾਂ ਜੀ।

ਅਧਿਆਪਕਾ : ਭੀੜ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਟਕਰਾਵੀ ਜਾਂਦੇ ਹੋਵੋਗੇ?
ਬੱਚੀਆਂ : ਝਾਕੀਆਂ ਦੇਖਣ ਵੇਲੇ ਬਹੁਤੀ ਭੀੜ ਵਿੱਚ ਬੜੀ ਧੱਕਾ-ਮੁੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ

ਅਧਿਆਪਕਾ : ਅਜਿਹੀ ਭੀੜ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਬੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ,ਜੋ ਬੱਚੀਆਂਜਾਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਤੰਗ ਕਰਦੇ ਨੇ
ਬੱਚੀਆਂ : ਅਧਿਆਪਕਾਦੇ ਮੂੰਹ ਵੱਲ ਦੇਖਦਿਆਂ ਚੁੱਪ-ਚਾਪ ਸੁਣ ਰਹੀਆਂ ਹਨ

ਅਧਿਆਪਕਾ : ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਉੱਥੇ ਕੋਈ ਛੂਹੇ। ਤਾਂ ਕਿਵੇਂ ਲਗਦਾ ਹੈ?
ਬੱਚੀਆਂ : (ਸਾਰੀਆਂ ਇੱਕਠੀਆਂ) ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਾੜਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।

ਅਧਿਆਪਕਾ : ਸ਼ਾਬਾਸ਼ !ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਾੜਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਛੂਹ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਫਿਰ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ?
ਬੱਚੀਆਂ : (ਸਾਰੀਆਂ ਚੁੱਪ

ਅਧਿਆਪਕਾ : ਡਰਨਾ ਤਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਘਬਰਾਉਣਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਪਣੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਨੂੰ ਦੱਸੇ ਜਾਂ ਫੇਰ ਰੌਲਾ ਪਾਓ ਸਮਝੀਆਂ ਮੇਰੀ ਗੱਲ?
ਬੱਚੀਆਂ : ਹਾਂ ਜੀ ਜੇ ਕੋਈ ਸਾਨੂੰ ਗਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਛੁੰਹਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਨਿਡਰ ਹੋ ਕੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਨੂੰ ਦੱਸਣਾ ਹੈ ਜਾਂ ਫੇਰ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣਾ ਹੈ

ਅਧਿਆਪਕਾ : ਤੁਸੀਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੀਆਂ ਬੇਟੀਆਂ ਹੋ

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

(1) ਕੀ ਤੁਸੀ ਝਾਕੀਆਂ ਦੇਖਣ ਜਾਂਦੇ ਹੋ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਜੀ, ਕਈ ਵਾਰ।

(2) ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਓਪਰਿਆਂ ‘ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ।

(3) ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਛੂਹੇ ਤਾਂ ਤੁਸੀ ਕੀ ਕਰੋਗੇ?
ਉੱਤਰ :
ਮਾਂ-ਬਾਪ ਨੂੰ ਦੱਸਾਂਗੇ ਅਤੇ ਰੌਲਾ ਪਾਵਾਂਗੇ।

ਅਧਿਆਪਕਾ ਬੱਚੀਆਂ ਨਾਲ ਸੁਖਾਵੇਂ ਮਾਹੌਲ ‘ਚ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਕਰੇਗੀ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮਾੜੀ ਛੋਹ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਣਾ ਹੈ, ਸਮਝਾਏਗੀ

(ਕ) ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ! ਮਿੰਨੀ !

ਮਿੰਨੀ ਪੰਜਵੀਂ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੀ ਹੈ ਉਹ ਕਲਾਸ ਦੀ ਮੋਨੀਟਰ ਹੈ ਉਹ ਇੱਕ ਖੋ-ਖੋ ਦੀ ਵਧੀਆ ਖਿਡਾਰਨ ਹੈ।

ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੱਖੋ-ਖੋ’ ਅਤੇ ‘ਕਬੱਡੀ ਆਦਿ ਖੇਡਾਂ ਖਿਡਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀਆਂ-ਮੁੰਡੇ ਰਲ ਕੇ ਖੇਡਦੇ ਹਨ।

ਐਤਵਾਰ ਦਾ ਦਿਨ ਸੀ ਲੜੀਵਾਰ ਰਾਮਾਇਣ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ਮਿੰਨੀ ਟੀ.ਵੀ ਮੂਹਰੇ ਚੁੱਪ-ਚਾਪ ਬੈਠੀ ਸੀ। ਮੰਮੀ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ, “ਮਿੰਨੀ ਕੁੱਝ ਦੁਖਦਾਤਾਂ ਨਹੀਂ??? “ਨਹੀਂ ਮੰਮੀ ਮਿੰਨੀ ਨੇ ਟੀ.ਵੀ. ਬੰਦ ਕਰਦਿਆਂ, ਚੁੱਪ ਜਿਹੀ ਚੋਂ ਜੁਆਬ ਦਿੱਤਾ। “ਫੇਰ ਮੇਰੀਤਿਤਲੀ ਅੱਜ ਮੁਰਝਾਈ ਜਿਹੀ ਕਿਉਂ ਬੈਠੀ ਹੈ? ਮੰਮੀ ਨੇ ਮੋਢੇ ‘ਤੇ ਹੱਥ ਰੱਖਦਿਆਂ ਕਿਹਾ। “ਮੰਮੀ ਇਉਂ ਦੱਸੋ ਕੁਝ ਸੋਚਦਿਆਂ ਮਿੰਨੀ ਬੋਲੀ। “ਹਾਂ ਬੋਲ ਮੇਰੀ ਲਾਡੋ ਮੰਮੀ ਨੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਹੱਥ ਫੜਦਿਆ ਕਿਹਾ। “ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਮੋਢੇ ਤੇ ਹੱਥ ਰੱਖਿਆ ਤਾਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਮਿੰਨੀ ਰੁਕ-ਰੁਕ ਕੇ ਬੋਲ ਰਹੀ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਕੁਝ ਯਾਦ ਕਰ ਰਹੀ ਹੋਵੇ। (ਮੰਮੀ ਉਸਦੇ ਮੂੰਹ ਵੱਲ ਥੋੜਾ ਹੈਰਾਨੀ ਨਾਲ ਦੇਖ ਰਹੀ ਸੀ)

ਕੱਲ਼ ਖੇਡਦਿਆਂ ਜਦ ਕਿਸੇ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਹੱਥ ਮੇਰੇ ਮੋਢੇ ‘ਤੇ ਲੱਗਿਆ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਖੇਡ ਨਹੀਂ ਸਕੀ। ਮਿੰਨੀ ਮੰਮੀ ਦੇ ਜੁਆਬ ਲਈ ਉਸ ਵੱਲ ਝਾਕਣ ਲੱਗੀ। “ਆਹੀ ਸੀ ਤੇਰੀ ਚੁੱਪ ਦਾ ਕਾਰਨ?” ਮਿੰਨੀ ਨੂੰ ਬੁੱਕਲ ਚ ਲੈਂਦਿਆ ਮਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮੇਰੀ ਰਾਣੀ ਧੀਏ ਜਦ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਛੂੰਹਦੀ ਹਾਂ ਚਾਹੇ ਉਹ ਮੋਢਾ ਹੋਵੇ , ਮੂੰਹ ਜਾਂ ਹੱਥ ਹੋਵੇ, ਤੈਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਮਾਂਹਾਂ ਇਸ ਛੋਹ ਨੂੰ ਤੂੰ ਨਿੱਕੇ ਹੁੰਦਿਆ ਤੋਂ ਜਾਣਦੀ ਹੈ ਤੈਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲਗਦਾ ਹੈ।

“ਹਾਂ ਮੰਮੀ ! ਮਿੰਨੀਨੇ ਲਾਡ ਨਾਲ ਚਿੰਬੜਦਿਆਂ ਕਿਹਾ। ‘ਪਿਆਰੀ ਮਿੰਨੀਏ ! ਜਦੋ ਇਹਨਾਂ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਕੋਈ ਬੇਗਾਨਾ ਛੁਹਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਬੁਰਾ ਲਗਦੈ ਨਾ ਮਾਂ ਨੇ ਮਿੰਨੀ ਵੱਲ ਝਾਕਦਿਆਂ ਪੁੱਛਿਆ। “ਬਹੁਤ ! ਮਿੰਨੀਨੇ ਬੁਰਾ ਜਿਹਾ ਮੂੰਹ ਬਣਾ ਕੇ ਕਿਹਾ। “ਹਾਂਰਾਜੇ !ਇਹਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲੂੰਹ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ, ਮਾੜੀ ਹੈ?? ਮੰਮੀ ਨੇ ਸਮਝਾਉਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ। “ਮਿੰਨੀ ਪੁੱਤ, ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ, ਜੋ ਛੋਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਲਗਦੀ, ਅਸਹਿਜ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਮਾੜੀ ਹੀ ਹੈ ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਮਾੜੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਛੂਹੇ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਦੱਸੋ, ਪਾਪਾ ਜਾਂ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸੋ, ਪਰ ਚੁੱਪ ਰਹੋ।

‘ਫ਼ਿਕਰ ਨਾ ਕਰੋ ਮਾਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਮਿੰਨੀ ਏਨੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਕਿ ਗ਼ਲਤ ਛੂਹਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦੇਵੇਗੀ ਮੈਂ ਖਿਡਾਰੀਜੋ ਹਾਂ?? ਮੰਨੀਨੇ ਟੀ ਵੀ ਆਨ ਕਰਦਿਆਂ ਹੱਸ ਕੇ ਕਿਹਾ। “ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਮਿੰਨੀਏ !ਮਾਂ ਨੇ ਬੁੱਕਲ ਵਿੱਚ ਲੈਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ।

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

(1) ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਵੱਡਿਆਂ ਕੋਲੋਂ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਦੇ ਹੋ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਜੀ।

(2) ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀ-ਕਿਹੜੀ ਖੇਡ ਖੇਡਦੇ ਹੋ?
ਉੱਤਰ :
ਖੋ-ਖੋ ਅਤੇ ਕਬੱਡੀ।

(3) ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦਿੰਦੇ ਹੋ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਜੀ।

(4) ਤੁਸੀਂ ਟੀ.ਵੀ.’ਤੇ ਕਿਹੜਾ ਨਾਟਕ ਦੇਖਦੇ ਹੋ?
ਉੱਤਰ :
ਰਮਾਇਣ

(ਕ) ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ

ਜੋ ਬਿਮਾਰੀ ਇੱਕ ਹੀ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਵੱਖਵੱਖ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਮਹਾਮਾਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਪਲੇਗ, ਚੇਚਕ, ਹੈਜਾ ਅਤੇ ਕੋਰੋਨਾ ਆਦਿ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਕੋਰੋਨਾ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨੇ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਅਧਿਆਪਕ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਇਹਦੇ ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਉਪਾਅ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦੱਸੇਗਾ।

• ਇਸ ਬੀਮਾਰੀ ਨੂੰ ਅਧਿਆਪਕ ਇੱਕ ਕਿਰਿਆ ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਸਮਝਾਏਗਾ ਜਿਵੇਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਗੋਲ-ਚੱਕਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ ਬੱਚੇ ਗੋਲ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਖੜੇ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ਗੋਲ- ਚੱਕਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਵੇਗਾ।
• ਅਧਿਆਪਕ ਇਕ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਹਲਕਾ ਧੱਕਾ ਦੇਣ ਨੂੰ ਕਹੇਗਾ ਬੱਚਾ ਧੱਕਾ ਦੇਵੇਗਾ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਮੂਹਰਲਾ ਬੱਚਾ ਡਿੱਗਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਤਰਾਂ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ‘ਤੇ ਡਿੱਗਦੇ ਜਾਣਗੇ।

(ਅਧਿਆਪਕ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਲਾਗ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਫੈਲਦੀ ਹੈ। ਅਧਿਆਪਕ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣਗੇ)

ਅਧਿਆਪਕ ਫੇਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੋਲ-ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਨ ਲਈ ਕਹੇਗਾ। ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਰਿਆ ਦੁਹਰਾਉਣ ਲਈ ਕਹੇਗਾ ਬੱਚਾ ਫੇਰ ਧੱਕਾ ਮਾਰੇਗਾ ਬੱਚੇ ਡਿੱਗਦੇ ਜਾਣਗੇ। ਅਧਿਆਪਕ ਇਕ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਉਸ ਗੋਲ ਚੱਕਰ ਚੋ ਬਾਂਹ ਫੜ ਕੇ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਲਵੇਗਾ ਹੁਣ ਬੱਚੇ ਡਿੱਗਣੇ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਣਗੇ।

(ਅਧਿਆਪਕ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਚ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਦੂਰੀ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਹ ਲੜੀ ਚਲਦੀ ਰਹੇਗੀ।ਅਧਿਆਪਕ ਦੱਸੇਗਾ ਇਸ ਲੜੀ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਣੀ, ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਮਾਸਕ ਨਾਲ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖਣਾ, ਖੰਘ ਛਿੱਕ ਵੇਲੇ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਰੁਮਾਲ ਜਾਂ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖਣਾ, ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣਾ ਅਤੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 20 ਸੈਕਿੰਡ ਧੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

ਮਾਸਕ ਪਾਉਣਾ

ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਹੱਥ ਧੋਣਾ

ਸਰੀਰਕ ਦੂਰੀ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਣਾ

ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

(1) ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹੋ? ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਮਹਾਂਮਾਰੀਦਾਨਾਂਦੱਸੋ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਜੀ, ਇਸ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਜਲਦੀ-ਜਲਦੀ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਕਰੋਨਾ, ਨਾਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ।

(2) ਕੋਰੋਨਾਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ?
ਉੱਤਰ :
ਨੱਕ ਤੇ ਮੂੰਹ ‘ਤੇ ਮਾਸਕ ਪਾ ਕੇ ਰੱਖੋ, ਵਾਰ-ਵਾਰ ਹੱਥ ਧੋਵੋ, ਇੱਕ ਦੂਸਰੇ ਤੋਂ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਰਹੋ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਇੱਕ ਮੀਟਰ ਦੂਰ ਆਪਣੇ ਆਲੇਦੁਆਲੇ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖੋ।

(3) ਕੀ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸਫ਼ਾਈ ਰੱਖਣੀ ਜਰੂਰੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਜੀ, ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਿਸ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ?
(ੳ) ਕਰਾਟੇ
(ਅ) ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ
(ਇ) ਗੱਤਕਾ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ

2. ਤਲਵਾਰ-ਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ?
(ਉ) ਪਿਸਟੇ
(ਆ) ਢਾਲ
(ਈ) ਐਸਟੋਟਰਫ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਪਿਸਟੇ।

3. ਠੀਕ ਤੱਥ ਹੈ
(ਉ) ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦਾ ਬਚਾਅ
(ਅ) ਤਲਵਾਰ-ਬਾਜ਼ੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਖੇਡ ਹੈ।
(ਇ) ਗੱਤਕਾ ਇੱਕ ਜੰਗੀ ਕਲਾ ਹੈ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।

4. ਗਲਤ ਤੱਥ ਹੈ
(ਉ) ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘ ਗੱਤਕੇ ਦੀ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਮਾਹਿਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
(ਅ) ਗੱਤਕਾ ਸਿਰਫ ਮਰਦ ਹੀ ਸਿਖ ਸਕਦਾ ਹੈ।
(ਈ) ਗੱਤਕਾ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਖੇਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
(ਸ) ਕਰਾਟੇ ਜਪਾਨ ਦੀ ਸ਼ਸਤਰ ਕਲਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਗੱਤਕਾ ਸਿਰਫ ਮਰਦ ਹੀ ਸਿਖ ਸਕਦਾ ਹੈ।

5. ਕਰਾਟੇ ਕਿੱਥੇ ਦੀ ਸ਼ਸਤਰ ਕਲਾ ਹੈ?
(ਉ) ਜਪਾਨ
(ਅ) ਭਾਰਤ
(ਈ) ਕੇਰਲ
(ਸ) ਨਾਰਵੇ
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਜਪਾਨ।

6. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਚ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਕਿਹੜੀ ਹੈ?
(ਉ) ਹੈਜ਼ਾ
(ਅ) ਪਲੇਗ
(ਈ) ਕੋਰੋਨਾ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।

7. ਕੋਰੋਨਾ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
(ਉ) ਮਾਸਕ ਪਾਉਣਾ
(ਅ) ਵਾਰ-ਵਾਰ ਹੱਥ ਧੋਣਾ
(ਇ) ਸਰੀਰਕ ਦੂਰੀ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਣ
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਭ ਕੁੱਝ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਭ ਕੁੱਝ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

8. ਕਿਹੜੀ ਖੇਡ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਆਤਮ-ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਾਲ ਹੈ?
(ਉ) ਕੈਰਮ ਬੋਰਡ
(ਅ) ਕਰਾਟੇ
(ਈ) ਹਾਕੀ
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਕਰਾਟੇ।

ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

1. ਗੱਤਕੇ ਵਿਚ ਸਾਢੇ ਤਿੰਨ ਹੱਥ ……………………….. ਅਤੇ ਛੋਟੀ ਢਾਲ ਵਰਤੋਂ ਵਿਚ ਲਿਆਂਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
2. ਕਰਾਟੇ ……………………….. ਦੀ ਸ਼ਸਤਰ ਕਲਾ ਹੈ।
3. ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਸਾਨੂੰ ਗ਼ਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ……………………….. ਹੈ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਦੱਸਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
4. ਮੰਮੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਫਿਰ ਅੱਜ ਮੇਰੀ ……………………….. ਮੁਰਝਾਈ ਕਿਉਂ ਬੈਠੀ ਹੈ।
5. ……………………….. ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਇੱਕ ਮਹਾਂਮਾਰੀ
ਉੱਤਰ :
1. ਲੰਬਾ ਡੰਡਾ
2. ਜਪਾਨ
3. ਛੋਂਹਦਾ
4. ਤਿੱਤਲੀ
5. ਕੋਰੋਨਾ।

ਸਹੀ/ਗ਼ਲਤ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

1. ਜੇਕਰ ਸਾਨੂੰ ਕੋਈ ਗ਼ਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਛੋਂਹਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
2. ਕੋਰੋਨਾ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਮਿਲਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ।
3. ਮਿੰਨੀ ਪੰਜਵੀਂ ਕਲਾਸ ਵਿਚ ਮੋਨੀਟਰ ਸੀ।
ਉੱਤਰ :
1. ਠੀਕ
2. ਠੀਕ
3. ਠੀਕ

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਕਰਾਟੇ – (ਉ) ਪੰਜਾਬ
2. ਗੱਤਕਾ – (ਅ) ਮਹਾਂਮਾਰੀ
3. ਕੋਰੋਨਾ – (ਇ) ਪਿਸਟੇ
4. ਤਲਵਾਰ-ਬਾਜ਼ੀ – (ਸ) ਜਪਾਨ।
ਉੱਤਰ :
1. (ਸ)
2 (ੳ)
3. (ਅ)
4. (ਇ)

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੁਝ ਸ਼ਸਤਰ ਕਲਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ?
ਉੱਤਰ :
ਕਰਾਟੇ, ਤਲਵਾਰ-ਬਾਜ਼ੀ, ਗੱਤਕਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਗੱਤਕਾ ਕਿੱਥੇ ਦੀ ਕਲਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਗੱਤਕਾ ਖੇਡਣ ਲਈ ਕੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਢੇ ਤਿੰਨ ਹੱਥ ਲੰਬਾ ਡੰਡਾ ਅਤੇ ਛੋਟੀ ਢਾਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ ਦੀ ਖੇਡ ਕਿੱਥੇ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਖੁਲ੍ਹੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਜਾਂ ਬੰਦ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਖੇਡ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਮਾਸਕ ਪਾ ਕੇ ਰੱਖੋ, ਵਾਰ ਵਾਰ ਹੱਥ ਧੋਵੋ, ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੋ, ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਹੱਥ ਨਾ ਮਿਲਾਓ, ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਛੂਹੋ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਗਲਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਛੂਹੇ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕਰੋਗੇ?
ਉੱਤਰ :
ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਦੱਸਾਂਗੇ ਅਤੇ ਰੌਲਾ ਪਾਵਾਂਗੇ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 3 महत्तम समावर्तक और लघुत्तम समावर्तक MCQ Questions and Answers.

PSEB 5th Class Maths Chapter 3 महत्तम समावर्तक और लघुत्तम समावर्तक MCQ Questions

बहुविकल सही उत्तर के सामने ठीक (✓) का निशान लगाएं।

प्रश्न 1.
सबसे छोटी सम अभाज्य संख्या कौन-सी
(क) 1
(ख) 1
(ग) 2
(घ) 4.
हल:
(ग) 2

प्रश्न 2.
कौन-सी संख्या न तो भाज्य है और न ही अभाज्य ?
(क) 1
(ख) 2
(ग) 3
(घ) 4
हल:
(क) 1

प्रश्न 3.
70 से 80 तक कौन-सी अभाज्य संख्या है?
(क) 71, 72, 73
(ख) 71, 75, 79
(ग) 71, 80
(घ) 71, 73, 79.
हल:
(घ) 71, 73, 79

प्रश्न 4.
75 और 90 का म.स.व. क्या है ?
(क) 5
(ख) 10
(ग) 15
(घ) 20.
हल:
(ग) 15

प्रश्न 5.
12, 18 और 24 का ल.स.ब. क्या है ?
(क) 72
(ख) 36
(ग) 48
(घ) 24
हल:
(क) 72

प्रश्न 6.
निम्नलिखित संख्याओं में से कौन-सी संख्या ल.स.व. नहीं हो सकती अगर म.स.व. 8 है।
(क) 48
(ख) 60
(ग) 24
(घ) 56
हल:
(ख) 60

प्रश्न 7.
बड़े से बड़ा कौन-सा मापक है जो 24 मीटर और 30 मीटर की लंबाई को पूरी तरह माप सके ?
(क) 4 मीटर
(ख) 5 मीटर
(ग) 6 मीटर
(घ) 7 मीटर।
हल:
(ग) 6 मीटर

प्रश्न 8.
कौन-सी छोटी से छोटी संख्या है जो 8 और 12 से पूरी-पूरी भाग हो जायेगी।
(क) 36
(ख) 48
(ग) 72
(घ) 24
हल:
(घ) 24

प्रश्न 9.
26 और 39 का ल.स.व. पता करें।
(क) 13
(ख) 78
(ग) 39
(घ) 26.
हल:
(ख) 78

प्रश्न 10.

(क) 5
(ख) 65
(ग) 12
(घ) 13.
हल:
(घ) 13

प्रश्न 11.
निम्नलिखित में से कौन-सी भाज्य संख्या
(क) 43
(ख) 23
(ग) 21
(घ) 37.
हल:
(ग) 21

प्रश्न 12.
निम्नलिखित संख्याओं में से कौन-सी संख्या 19 का गुणज है ?
(क) 171
(ख) 172
(ग) 173
(घ) 174.
हल:
(क) 171

प्रश्न 13.
15, 45 और 105 का म.स.व. पता करें।
(क) 15
(ख) 5
(ग) 30
(घ) 45.
हल:
(क).15

प्रश्न 14.
दो अभाज्य संख्याओं का म.स.व. क्या होगा?
(क) 1
(ख) 2
(ग) 3
(घ) 4.
हल:
(क) 1

प्रश्न 15.
स्कूल में तीन घंटियाँ क्रमश : 10 मिनट, 15 मिनट और 20 मिनट के बाद बजती हैं।अगर तीन घंटियाँ सुबह 9.00 बजे इकट्ठी बजती हों, तो फिर से कम-से-कम कितने बजे इकट्ठी बजेंगी?
(क) 11:00 बजे
(ख) 08:00 बजे
(ग) 10:00 बजे
(घ) 12:00 बजे
हल:
इस पैटर्न को अच्छे से समझ कर प्रश्न नं0 16 से प्रश्न नं० 20 तक के उत्तर दो —

(ग) 10:00 बजे

प्रश्न 16.
उपरोक्त पैटर्न को समझते हुए पहली 6 विषम संख्याओं का जोड़ पता करो।
(क) 30
(ख) 12
(ग) 25
(घ) 36.
हल:
(घ) 36

प्रश्न 17.
उपरोक्त पैटर्न को समझते हुए पहली 100 विषम संख्याओं का जोड़ पता करो।
(क) 20
(ख) 50
(ग) 100
(घ) 40.
हल:
(ग) 100

प्रश्न 18.
उपरोक्त पैटर्न को समझते हुए पहले 8 सम संख्याओं का जोड पता करो।
(क) 16
(ख) 24
(ग) 72
(घ) 64.
हल:
(ग) 72

प्रश्न 19.
उपरोक्त पैटर्न को समझते हुए पहली 9 सम संख्याओं का जोड़ पता करें।
(क) 19
(ख) 18
(ग) 45
(घ) 90.
हल:
(घ) 90

प्रश्न 20.
एक सड़क के साथ-साथ 24 मीटर की समान दूरी पर खंभे लगे हैं। इस सड़क के साथ-साथ पत्थरों के ढेर 30 मीटर की| समान दूरी पर पड़े हैं। अगर पहले पत्थरों की ढेरी खंभे के नीचे वाले भाग के साथ पड़ी हो, तो फिर से कम-से-कम कितनी दूरी पर दूसरी ढेरी और खंभा इकट्ठे होंगे।
(क) 100 मीटर
(ख) 110 मीटर
(ग) 150 मीटर
(घ) 120 मीटर।
हल:
(घ) 120 मीटर

प्रश्न 21.
सबसे बड़ा कौन-सा मापक टेप है, जो 24 मीटर और 30 मीटर की लम्बाइयों को पूरी तरह से माप सकता है ?
(क) 4 मीटर
(ख) 5 मीटर
(ग) 6 मीटर
(घ) 7 मीटर।
हल:
(ग) 6 मीटर।

प्रश्न 22.
निम्नलिखित चित्र कौन-सी संख्या के गुणनखंड को दर्शा रहा है ?

(क) 2
(ख) 3
(ग) 5
(घ) 6.
हल:
(घ) 6

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 3 महत्तम समावर्तक और लघुत्तम समावर्तक Ex 3.3 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 3 महत्तम समावर्तक और लघुत्तम समावर्तक Exercise 3.3

1. निम्नलिखित संख्याओं का ल.स.व. पता करें :

प्रश्न (क).
5, 10
हल:
5 के गुणज = 5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50, ….. ,
10 के गुणज = 10, 20, 30, 40, 50, ……………….
5 और 10 के सार्व गुणज = 10, 20, 30, 40, 50, ……………… ,
इनमें से सबसे छोटा गुणज 10 है।
∴ 5 और 10 का ल.स.व. 10 है।

प्रश्न (ख).
6, 18
हल:
6 के गुणज = 6, 12, 18, 24, 30, 36, 42, 48, 54, ….. ,
18 के गुणज = 18, 36, 54, ……
6 और 18 के सार्व गुणज = 18, 36, 54, ……..
इनमें से सबसे छोटा गुणज 18 है।
∴ 6 और 18 का ल.स.व. 18 है।

प्रश्न (ग).
25, 50
हल:
25 के गुणज = 25, 50, 75, 100, 125, 150, ………., ……. ,
50 के गुणज = 50, 100, 150, 200, ……….
25 और 50 के सार्व गुणज = 50, 100, 150, ……
इनमें से सबसे छोटा गुणज 50 है।
∴ 25 और 50 का ल.स.व. 50 है।

प्रश्न (घ).
9, 24
हल:
9 के गुणज = 9, 18, 27, 36, 45, 54, 63, 72, 81, 90, 99, 108, ………….
24 के गुणज = 24, 48, 72, 96, …….., ……….., ………….
9 और 24 के सार्व गुणज = 72, ………..
9 और 24 का ल.स.व. 72 है।

2. निम्नलिखित संख्याओं का ल.स.व. पता करें:

प्रश्न (क).
4, 8 और 12
हल:
4 के गुणज = 4, 8, 12, 16, 20, 24, 28, 32, 36, 40, 44, 48, ……..
8 के गुणज = 8, 16, 24, 32, 40, 48, …………
12 के गुणज = 12, 24, 36, 48, 60, …………..
4, 8 और 12 के सार्व गुणज = 24, 48, …………..
इनमें से सबसे छोटा सार्व गुणज 24 है।
4, 8, 12 का ल.स.व. 24 है।

प्रश्न (ख).
6, 12 और 24
हल:
6 के गुणज = 6, 12, 18, 24, 30, 36, 42, 48, 54, 60, 66,72, ……………..
12 के गुणज = 12, 24, 36, 48, 60, 72…………..
24 के गुणज = 24, 48, 72, 96, ……………
6, 12 और 24 के सार्व गुणज = 24, 48, 72………………..
इनमें से सबसे छोटा सार्व गुणज 24 है।
6, 12, 24 का ल.स.व. 24 है।

प्रश्न (ग).
15, 18 और 27
हल:
15, 18, 27 का ल.स.व.

15, 18 और 27 का ल.स.व. = 3 × 3 × 5 × 2 × 3 = 270

प्रश्न (घ).
24, 36 और 40
हल:
24, 36, 40 का ल.स.व.

24, 36 और 40 का ल.स.व. = 2 × 2 × 2 × 3 × 3 × 5 = 360

3. निम्नलिखित संख्याओं का ल.स.व. अभाज्य गुणनखंड विधि द्वारा पता करें :

प्रश्न (क).
32, 40
हल:

32 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2
40 = 2 × 2 × 2 × 5
सार्व गुणनखंड = 2 × 2 × 2
शेष गुणनखंड = 2 × 2 × 5
∴ ल.स.व. = 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 5
= 160

प्रश्न (ख).
24, 36
हल:
24 = 2 × 2 × 2 × 3
36 = 2 × 2 × 3 × 3
सार्व गुणनखंड = 2 × 2 × 3
शेष गुणनखंड = 2 × 3
∴ ल.स.व. = 2 × 2 × 2 × 3 × 3 = 72

प्रश्न (ग).
15, 30 और 45
हल:
15 = 3 × 5
30 = 2 × 3 × 5
45 = 3 × 3 × 5
सार्व गुणनखंड = 3 × 5
शेष गुणनखंड = 2 × 3
ल.स.व. = 3 × 5 × 2 × 3 = 90

प्रश्न (घ).
40, 44 और 48
हल:
40 = 2 × 2 × 2 × 5
44 = 2 × 2 × 11
48 = 2 × 2 × 2 × 2 × 3
सार्व गुणनखंड = 2 × 2
शेष गुणनखंड = 2 × 2 × 3 × 5 × 11
ल.स.व. = 2 × 2 × 2 × 2 × 5 × 3 × 11
= 2640

प्रश्न 4.
निम्नलिखित संख्याओं का ल.स.व. भाग विधि द्वारा पता करें:
(क) 15, 20
(ख) 12, 38
(ग) 30, 45 और 50
(घ) 40, 68 और 60
हल:
(क)

15 और 20 का ल.स.व. = 2 × 2 × 5 × 3 = 60
(ख)

12 और 20 का ल.स.व. = 2 × 2 × 3 × 19 = 228
(ग)

30, 45 और 50 का ल.स.व. = 2 × 3 × 3 × 5 × 5 = 450
(घ)

40, 68 और 60 का ल.स.व. = 2 × 2 × 2 × 3 × 5 × 17 = 2040

प्रश्न 5.
वह छोटी से छोटी संख्या कौन-सी है जो कि 12, 15 और 20 से पूरी तरह भाग हो जाती है ?
हल:
12, 15 और 20 का ल.स.व.
= 2 × 2 × 3 × 5 = 60
∴ अभीष्ट छोटी से छोटी संख्या = 60

प्रश्न 6.
एक बच्चा हर बार तीन फुट लम्बी छलांग लगाता है, और दूसरा बच्चा हर बार चार फुट लंबी छलांग लगाता है। अगर दोनों बच्चे एक ही दिशा में एक ही स्थान से इकट्ठे छलांग लगाते हैं, तो वह कितने फुट बाद फिर से मिलेंगे।
हल:
हमने 3 और 4 का ल.स.व. ज्ञात करना है। 3 और 4 का ल.स.व. = 3 × 4 = 12
वह 12 फुट के पश्चात् पुनः एक स्थान पर मिलेंगे।

प्रश्न 7.
कक्षा में कम-से-कम कितने बच्चे खड़े करें कि उनमें से चार-चार और पाँच-पाँच बच्चों की टोलियाँ बनाई जा सकें और कोई भी बच्चा टोली से बाहर न रहे।
हल:
हमने 4 और 5 का ल.स.व. ज्ञात करना है।
4 और 5 का ल.स.व. = 4 × 5 = 20
बच्चों की संख्या = 20

प्रश्न 8.
स्कूल में तीन घंटियाँ क्रमश : 10 मिनट, 20 मिनट और 30 मिनट बाद बजती हैं। अगर तीनों घंटियाँ सुबह 8.00 बजे इकट्ठी बजती हैं, तो फिर दोबारा कितने बजे इकट्ठी बजेंगी ?
हल:
हमने 10, 20 और 30 का ल.स.व. ज्ञात करना है।
10, 20 और 30 का ल.स.व.
= 2 × 5 × 2 × 3 = 60
घंटियाँ 60 मिनट के पश्चात् इकट्ठी बजेंगी अर्थात् वह पुनः 9:00 बजे सुबह एक साथ बजेंगी।

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 3 महत्तम समावर्तक और लघुत्तम समावर्तक Ex 3.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 3 महत्तम समावर्तक और लघुत्तम समावर्तक Exercise 3.2

प्रश्न 1.
निम्नलिखित संख्याओं के समूहों में अभाज्य संख्या ढूंढो और लिखो :

हल:
(क) 5, 7, 3
(ख) 2, 11, 13
(ग) 5
(घ) 41, 23, 17, imgg19
(ङ) 29, 37, 47.

प्रश्न 2.
निम्नलिखित संख्याओं के समूह में से भाज्य संख्याएँ चुनो और लिखो :

हल:
(क) 14, 9, 6
(ख) 21, 12, 18
(ग) 32, 15
(घ) 10, 25, 9
(ङ) 24, 49, 50.

3. निम्नलिखित संख्याओं का म.स.व. गुणनखंड विधि द्वारा पता करें :

प्रश्न (क).
18, 27
हल:

18 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 3 × 3
27 के अभाज्य गुणनखंड = 3 × 3 × 3
सार्व अभाज्य गुणनखंड 3 और 3 हैं।
∴ 18 और 27 का म.स.व. = 3 × 3 = 9

प्रश्न (ख).
21, 63
हल:

21 के अभाज्य गुणनखंड = 3 × 7
163 के अभाज्य गुणनखंड = 3 × 3 × 7
सार्व अभाज्य गुणनखंड 3 और 7 हैं।
∴ 21 और 63 का म.स.व. = 3 × 7 = 21

प्रश्न (ग).
80, 100
हल:

80 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 2 × 2 × 2 × 5
100 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 2 × 5 × 5
सार्व अभाज्य गुणनखंड 2, 2 और 5 हैं।
∴ 80 और 100 का म.स.व. = 2 × 2 × 5 = 20

प्रश्न (घ).
42, 98.
हल:

42 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 3 × 7
98 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 7 × 7
सार्व अभाज्य गुणनखंड 2 और 7 हैं।
∴ 42 और 98 का म.स.व. = 2 × 7 = 14

4. निम्नलिखित संख्याओं का म.स.व. गुणनखंड विधि द्वारा पता करें :

प्रश्न (क).
30, 50, 70
हल:

30 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 3 × 5
50 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 5 × 5
70 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 5 × 7
सार्व अभाज्य गुणनखंड 2 और 5 हैं।
∴ 30, 50 और 70 का म.स.व. = 2 × 5 = 10

प्रश्न (ख).
24, 32, 40
हल:

24 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 2 × 2 × 3
32 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 2 × 2 × 2 × 2
140 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 2 × 2 × 5
सार्व अभाज्य गुणनखंड 2, 2 और 2 हैं।
∴ 24, 32 और 40 का म.स.व. = 2 × 2 × 2 = 8

प्रश्न (ग).
36, 60, 72
हल:

36 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 2 × 3 × 3
60 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 2 × 3 × 5
72 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 2 × 2 × 3 × 3
सार्व अभाज्य गुणनखंड 2, 2 और 3 हैं।
∴ 36, 60 और 72 का म.स.व. = 2 × 2 × 3
= 12

प्रश्न (घ).
25, 30, 35

125 के अभाज्य गुणनखंड = 5 × 5
30 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 3 × 5
35 के अभाज्य गुणनखंड = 5 × 7
सार्व अभाज्य गुणनखंड 5 है। ।
∴ 25, 30, 35 का म.स.व. = 5

5. निम्नलिखित संख्याओं का म.स.व. अभाज्य गुणनखंड विधि द्वारा पता करें :

प्रश्न (क).
42, 84
हल:

42 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 3 × 7
84 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 2 × 3 × 7
सार्व गुणनखंड 2, 3 और 7 हैं।
∴ 42, 84 का म.स.व. = 2 × 3 × 7 = 42

प्रश्न (ख).
45, 90
हल:

45 के अभाज्य गुणनखंड = 3 × 3 × 5
90 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 3 × 3 × 5
सार्व गुणनखंड 3, 3 और 5 हैं।
∴ 45, 90 का म.स.व. = 3 × 3 × 5 = 45

प्रश्न (ग).
16, 64, 80
हल:

16 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 2 × 2 × 2
64 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2
80 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 2 × 2 × 2 × 5
सार्व गुणनखंड 2, 2, 2 और 2 हैं।
∴ 16, 64, 80 का म.स.व. = 2 × 2 × 2 × 2
= 161

प्रश्न (घ)
45, 90, 105.
हल:

45 के अभाज्य गुणनखंड = 3 × 3 × 5
90 के अभाज्य गुणनखंड = 2 × 3 × 3 × 5
105 के अभाज्य गुणनखंड = 3 × 5 × 7
सार्व गुणनखंड 3 और 5 हैं।
∴ 45, 90 और 105 का म.स.व. = 3 × 5 = 15

प्रश्न 6.
निम्नलिखित संख्याओं का म.स.व. भाग विधि द्वारा पता करें:
(क) 48,60
(ख) 120, 140
(ग) 12, 18, 64
(घ) 60, 96, 128
हल:
(क)

48 और 60 का म.स.व. 12 है।
(ख)

120 और 140 का म.स.व 20 है।
(ग) पहले हम 12 तथा 18 का म.स.व. ज्ञात करते हैं।

12 और 18 का म.स.व. 6 है।
अब 6 और तीसरी संख्या 64 का म.स.व. ज्ञात करते हैं।

∴ 12, 18 और 64 का म.स.व. 2 है।
(घ) पहले हम 60 तथा 96 का म.स.व. ज्ञात करते हैं।

60 और 96 का म.स.व. 12 है।
अब 12 और तीसरी संख्या 128 का म.स.व. पता करते हैं।

∴ 60, 96, 128 का म.स.व. 4 है।

प्रश्न 7.
वह बड़ी से बड़ी संख्या ज्ञात करें जो 60, 75 और 90 को पूरी तरह भाग करे।
हल:
वह बड़ी से बड़ी संख्या जो 60, 75 और | 90 को पूरा-पूरा भाग करती हो, 60, 75 और 90 का म.स.व. होगी।
पहले हम 60 तथा 75 का म.स.व ज्ञात करेंगे।

60 और 75 का म.स.व. 15 है।
अब 15 और तीसरी संख्या 90 का म.स.व. ज्ञात करते हैं।

∴ बड़ी से बड़ी संख्या जो 60, 75 और 90 को पूर्णत् : भाग करती है = 15

प्रश्न 8.
तीन ड्रमों में 36 लीटर, 45 लीटर तथा 72 लीटर दूध है। उस बड़े से बड़े बर्तन का माप बताओ जो तीनों ड्रमों के दूध को पूरी तरह माप सके ?
हल:
यहां हमने ऐसे मापक बर्तन का माप ज्ञात करना है, जो सभी ड्रमों के दूध को पूर्णतः माप सके।
∴ हम म.स.व. ज्ञात करेंगे।

∴ 9 लीटर का मापक बर्तन तीन ड्रमों के दूध | को पूरी तरह माप सकेगा।

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 3 महत्तम समावर्तक और लघुत्तम समावर्तक Ex 3.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 3 महत्तम समावर्तक और लघुत्तम समावर्तक Exercise 3.1

प्रश्न 1.
निम्नलिखित संख्याओं के पहले पाँच गुणज लिखें :
(क) 5
(ख) 9
(ग) 10
(घ) 12
(ङ) 16
(च) 17
हल:
1.
(क) 5 के पहले पाँच गुणज = 5, 10, 15, 20, 25
(ख) 9 के पहले पाँच गुणज = 9, 18, 27, 36, 45
(ग) 10 के पहले पाँच गुणज = 10, 20, 30, 40, 50
(घ) 12 के पहले पाँच गुणज = 12, 24, 36, 48, 60
(ङ) 16 के पहले पाँच गुणज = 16, 32, 48, 64, 80
(च) 17 के पहले पाँच गुणज = 17, 34, 51, 68, 85

प्रश्न 2.
निम्नलिखित संख्याओं में से गुणनखंड ढूँढे :

हल:
(क) 1, 5
(ख) 1, 2, 4, 8
(ग) 1, 2, 7, 14
(घ) 1, 2, 3, 4, 6, 12
(ङ) 1, 5, 25
(च) 1, 2, 3, 4, 6, 9, 12, 18, 36

प्रश्न 3.
निम्नलिखित संख्याओं के गुणनखंड लिखें:
(क) 18
(ख) 24
(ग) 35
(घ) 36
(ङ) 45
(च) 21
हल:
(क) 18 के गुणनखंड = 1, 2, 3, 6, 9, 18
(ख) 24 के गुणनखंड = 1, 2, 3, 4, 6, 8, 12, 24
(ग) 35 के गुणनखंड = 1, 5, 7, 35
(घ) 36 के गुणनखंड = 1, 2, 3, 4, 6, 9, 12,18, 36
(ङ) 45 के गुणनखंड = 1, 3, 5, 9, 15, 45
(च) 21 के गुणनखंड = 1, 3, 7, 21.

प्रश्न 4.
निम्नलिखित संख्याओं के समूहों में से सम संख्या ढूंढें :

हल:
(क) 12, 34, 16, 28
(ख) 48, 72, 90
(ग) 450, 568, 664, 98
(घ) 456, 968, 604, 888
(ङ) 136, 446, 1278
(च) 168, 5864.

प्रश्न 5.
निम्नलिखित संख्याओं के समूहों में से विषम संख्या ढूंढें :

हल:
(क) 11, 23, 19, 35
(ख) 45, 69, 97
(ग) 451, 215, 789, 983
(घ) 237, 739
(ङ) 631, 135, 249, 1279, 2851
(च) 49, 765, 1729, 9261, 6859.

प्रश्न 6.
रिक्त स्थान भरें :
(क) 4 × 9 = 36 में 36 के गुणनखंड …………… और …………… हैं।
(ख) 8 × 7 = 56 में 56 के गुणनखंड …………… और …………… हैं।
(ग) 3 × 5 × 6 = 90 में, और ……………., 90 के गुणनखंड हैं।
(घ) 8 × 10 = 80 में 8 और 10 का गुणज …………… है।
(ङ) 2 × 3 × 5 = 30 में ……… ……………. और …………. का गुणज 30 है।
हल:
(क) 4, 9
(ख) 8, 7
(ग) 3, 5, 6
(घ) 80
(ङ) 2, 3, 5.

प्रश्न 7.
ठीक और गलत लिखें:
(क) 24, 24 का गुणनखंड है। __________
(ख)संख्या 2 प्रत्येक संख्या का गुणनखंड है।
(ग) 24 सम संख्या है। ____________
(घ) 134 विषम संख्या है। __________
(ङ) प्रत्येक संख्या के गुणज अनन्त होते हैं। _____________
(च) 36, 5 और 7 का गुणज है। ____________
(छ) दो सम संख्याओं का जोड़ हमेशा विषम संख्या होती है। __________
(ज) सबसे छोटी सम संख्या 0 है। __________
(झ) 152 विषम संख्या है। __________
(ञ) एक अंक वाली सम संख्याएं पांच है।
हल:
(क) ठीक
(ख) ग़लत
(ग) ठीक
(घ) ग़लत
(ङ) ठीक
(च) ग़लत
(छ) ग़लत
(ज) ग़लत
(झ) ग़लत
(ञ) ग़लत।

प्रश्न 8.
गुणनखंड पैटर्न समझो और करो :

हल:

प्रश्न 9.
पैटर्न समझो और करो :

हल:

प्रश्न 10.
समझो और करो :

हल:

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 7 ਸਹਿਯੋਗ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 7 ਸਹਿਯੋਗ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਸਹਿਯੋਗ Textbook Questions and Answers

(ਉ) ਮਦਦ ਕਰੋ, ਚੰਗੇ ਬਣੋ:

ਕਹਾਣੀ : ਇੱਕ ਪਿਤਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਚੰਗਾ ਕਿਹੜਾ ਹੈ? ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ ਇਸ ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ ਤੁਸੀਂ ਚੰਗੇ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਹਨ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਵੇਖਣਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਕੰਮ ਕੀਤੇ ਸਨ ਉਹਨਾਂ ਕੰਮਾਂ ਤੋਂ ਤੁਹਾਡੀ ਚੰਗਿਆਈਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇਗਾ ਦੋਵੇਂ ਪੁੱਤਰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਤੋਂ ਆਗਿਆ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤੁਰ ਪਏ

ਵੱਡੇ ਬੱਚੇ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ, “ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਪੈਸਾ ਕਮਾਵਾਂਗਾ ਮੇਰਾ ਕਮਾਇਆ ਪੈਸਾ ਵੇਖ ਕੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਣਗੇ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਮੇਰੇ ਭਰਾ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਹੋਣ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦੇਣਗੇ?

ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਹੱਟੀ ਪਾ ਲਈ ਤੇ ਸ਼ਹਿਰੋਂ ਸਸਤਾ ਮਾਲ ਲਿਆ ਕੇ ਮਹਿੰਗੇ ਭਾਅ ਵੇਚਦਾ ਰਿਹਾ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਚੰਗਾ ਪੈਸਾ ਕਮਾਲਿਆ ਛੋਟਾ ਬੇਟਾ ਖ਼ਾਲੀ ਹੱਥ ਜੰਗਲ ਨੂੰ ਤੁਰ ਪਿਆ ਉਹ ਸ਼ਾਮ ਤੱਕ ਤੁਰਦਾ ਗਿਆ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬੁੱਢਾ ਤੇ ਬੁੱਢੀ ਮਿਲੇ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਰੋ ਰਹੇ ਸਨ

“ਬਾਬਾ ਜੀ, ਤੁਸੀਂ ਕਿਉਂ ਰੋ ਰਹੇ ਹੋ??? ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਬੁੱਢੇ ਤੇ ਬੁੱਢੀ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ।

“ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਸੱਪ ਦੇ ਡੱਸਣ ਕਰਕੇ ਸਾਡੇ ਨੌਜਵਾਨ ਬੇਟੇ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਸਾਡਾ ਇੱਕੋ-ਇੱਕ ਸਹਾਰਾ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਭੁੱਖੇ ਮਰ ਜਾਵਾਂਗੇ? ਬੁੱਢਾਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ ਰੋਣ ਲੱਗ ਪਿਆ।

“ਬਾਬਾ ਜੀ, ਤੁਸੀਂ ਰੋਵੇ ਨਾ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪੁੱਤਰ ਹੀ ਸਮਝੋ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰਾਂਗਾ ਉਹ ਮੁੰਡਾ ਬੁੱਢਾ-ਬੁੱਢੀ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਲੈ ਗਿਆ ਪੂਰਾ ਸਾਲ ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਫ਼ਸਲ-ਬਾੜੀ ਵੇਖਦਾ ਰਿਹਾ ਜਦੋਂ ਫ਼ਸਲ ਪੱਕ ਗਈ ਤਾਂ ਦਾਣੇ ਕੱਢ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਯਾਦ ਆਇਆ ਕਿ ਮੈਂ ਤਾਂ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਸੀ ਉਹ ਬੁੱਢਾ ਤੇ ਬੁੱਢੀ ਨੂੰ ਅਗਲੀ ਫ਼ਸਲ ਬੀਜਣ ਤੱਕ ਮੁੜ ਆਉਣ ਦਾ ਕਹਿ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵੱਲ ਚੱਲ ਪਿਆ

ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਦੋਵਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਕਰ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਕੰਮਾਂ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ, “ਮੈਂ ਇੱਕ ਦੁਕਾਨ ਲਈ ਸੀ ਤੇ ਹੁਣ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਪੈਸਾ ਕਮਾ ਲਿਆਹੈ? ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਪਿਤਾ ਜੀ, ਮੈਂ ਕੋਈ ਵੀ ਪੈਸਾ ਨਹੀਂ ਕਮਾਇਆ ਮੈਨੂੰ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੁੱਢਾ ਤੇ ਬੁੱਢੀ ਰੋਂਦੇ ਹੋਏ ਮਿਲੇ ਸਨ ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੀ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਰੂਪ ਜਾਪੇ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਦੁਆਵਾਂ, ਅਸੀਸਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਕਮਾਲਈਆਂ ਹਨ?

ਪਿਤਾ ਜੀ ਛੋਟੇ ਬੇਟੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਏ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਬੇਟਾ ਜੀ, ਪੈਸੇ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਜੱਗ ਹੀ ਕਮਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਅਸਲ ਕਮਾਈ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਚੰਗਿਆਈ ਹੈ ਛੋਟੇ ਨੇ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਕਰ ਕੇ ਜੋ ਜਸ ਖੱਟਿਆ ਹੈ ਇਹ ਸਭ ਕਮਾਈਆਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਅਤੇ ਬੇਸ਼ਕੀਮਤੀ ਹੈ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਛੋਟੇ ਕੋਲ ਵੱਡੇ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਚੰਗਿਆਈ ਹੈ।ਫਿਰ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਵੱਡੇ ਦੇ ਸਿਰ ਉੱਪਰ ਹੱਥ ਰੱਖਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ਪੁੱਤਰ ਜੀ, ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾਵਾਂਗ ਚੰਗੇ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਹਨ ਤੇ ਉਸ ਵਾਂਗ ਹੀ ਚੰਗਾ ਬਣ ਕੇ ਦਿਖਾਉਣਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨੋਤਰੀ:
1. ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂਦਾਕਿਸ ਗੱਲ ਦਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਲੈਣਾ ਚਾਹਿਆ?
ਉੱਤਰ :
ਚੰਗਿਆਈ ਦਾ।

2. ਵੱਡੇ ਬੇਟੇ ਨੇ ਕੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸ ਨੇ ਹੱਟੀ ਪਾ ਲਈ ਤੇ ਬਹੁਤ ਪੈਸਾ ਕਮਾਇਆ।

3. ਛੋਟੇ ਬੇਟੇ ਨੇ ਕੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਬੁੱਢਾ-ਬੁੱਢੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ-ਬਾੜੀ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਕੀਤੀ।

4. ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਸ ਬੇਟੇ ਦਾ ਕੰਮ ਪਸੰਦ ਆਇਆ ਤੇ ਕਿਉਂ?
ਉੱਤਰ :
ਛੋਟੇ ਬੇਟੇ ਦਾ ਕੰਮ ਪਸੰਦ ਆਇਆ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੇ ਇਕ ਬੁੱਢੇ-ਬੁੱਢੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰ ਕੇ ਦੁਆਵਾਂ ਤੇ ਅਸੀਸਾਂ ਕਮਾਈਆਂ ਸਨ।

5. ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋਵੇਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਸਮਝਾਇਆ?
ਉੱਤਰ :
ਚੰਗਿਆਈ ਦਾ।

(ਨੋਟ ਅਧਿਆਪਕ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਕਰਵਾਵੇਗਾ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਵੀ ਕਰਵਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਕਿਰਿਆਵਾਂ – (ਉ) ਵੱਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਾਪੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਉੱਪਰ ਜਿਲਦਾਂ ਚੜ੍ਹਵਾਉਣੀਆਂ
(ਅ) ਵੱਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਵਾਉਣਾ

(ਅ) ਮੈਂ ਕਿਵੇਂ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ?
(ਅਧਿਆਪਕ ‘ਮਦਦ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਸਾਥੀ ਨਾਲ ਵਾਪਰੀ ਕੋਈ ਵੀ ਘਟਨਾ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਘਟਨਾ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੌਖ਼ਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੁਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਮੈਨੂੰ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦਿਆਂ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਹੀ ਹੋਏ ਸਨ ਹੁਣ ਸਰਦੀ ਦੀ ਰੁੱਤ ਅਲਵਿਦਾ ਆਖ ਰਹੀ ਸੀ ਇੱਕ ਦਿਨ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੀਂਹ ਪਿਆ ਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਠੰਢ ਹੋ ਗਈ ਅਸੀਂ ਬਿਨਾਂ ਕੋਟੀਆਂ ਵਾਲੇ ਬੱਚੇ ਖੜੇ ਕਰ ਲਏ ਜਿਹੜੇ ਬੱਚੇ ਕੋਟੀਆਂ ਨਹੀਂ ਪਾ ਕੇ ਆਏ ਸਨ, ਉਹ ਕੋਟੀਆਂ ਪਾ ਕੇ ਆਉਣ ਲਈ ਘਰ ਭੇਜ ਦਿੱਤੇ ਦੋ ਕੁੜੀਆਂ ਅਜੇ ਵੀ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਸਨ

“ਬੇਟਾ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਘਰ ਜਾਕੇ ਕੋਟੀਆਂ ਪਾਕੇ ਆਓ ” ਮੈਂ ਕਿਹਾ

“ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਹੈ ਨਹੀਂ ਸਰ ਜੀ?
“ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ, ਜੇਵਰਦੀਵਾਲੀ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਪਾਆਓ ” ਮੈਂ ਫਿਰ ਕਿਹਾ
“ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਕੁੜੀ ਬੋਲੀ

“ਬੇਟਾ, ਤੁਸੀਂ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ? ਉਹ ਕੁੜੀਆਂ ਵੱਡੇ ਸ਼ਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਬੁੱਕਲਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਰ ਲੈਂਦੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਹੇਠਾਂ ਇਹ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕੋਟੀ ਪਾਈ ਹੋਈ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ਉਹਨਾਂ ਬੱਚੀਆਂ ਨੇ ਨੀਵੀਂ ਪਾ ਲਈ

ਮੈਂ ਫਿਰ ਪੁੱਛਿਆ, “ਬੇਟਾ! ਤੁਸੀਂ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਇੰਝ ਹੀ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ? ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਉਂ ਨਾ ਦੱਸਿਆ?? ਮੇਰਾ ਮਨ ਬੜਾ ਦੁਖੀ ਹੋਇਆ

ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਸੋਹਣੀਆਂ ਦੋ ਕੋਟੀਆਂ ਲਿਆ ਕੇ ਦੇ ਦਿੱਤੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਦਫ਼ਤਰ ਬੁਲਾ ਕੇ ਕਿਹਾ, “ਲਓ ਪੁੱਤਰ, ਹੁਣ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਸੋਹਣੀਆਂ ਕੋਟੀਆਂ ਲਿਆ ਕੇ ਦਿੱਤੀਆਂ ਨੇ। ਇਸ ਦੇ ਬਦਲੇ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਲਈ, ਆਪਣੇ ਲਈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਘਰਦਿਆਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਸੋਹਣੇ ਨੰਬਰ ਲੈਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ?

ਪ੍ਰਸ਼ਨੋਤਰੀ :
1. ਕਦੀ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਹਾਂ ਜੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।

2. ਬੱਚਿਓ ਤੁਹਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਕਿਸੇ ਦੀ ਵੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕੋਈ ਇੱਕ ਮਦਦ ਦੱਸੋ
ਉੱਤਰ :
ਮੈਂ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਸੜਕ ਪਾਰ ਕਰਵਾਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਫੋਨ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਮਾਤਾ ਜੀ ਠੀਕ-ਠਾਕ ਨੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨੇੜੇ ਦੀ ਗਲੀ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

3. ਤੁਸੀਂ ਸਹਿਯੋਗ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦੇ ਹੋ?
ਉੱਤਰ :
ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਖੇਡ ਵਿਚ, ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਡਿੱਗ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ, ਕਿਸੇ ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸੜਕ ਪਾਰ ਕਰਵਾ ਕੇ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਜੋ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਉਹ ਲਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕਿਹਾ ਮੰਨਦਾ ਹਾਂ ਘਰ ਵਿਚ ਜੋ ਕੁਝ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ।

ਕਵਿਤਾ

ਮੰਮੀ ਰੋਟੀ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ,
ਭਾਂਡੇ ਮੈਂ ਫੜਾਉਂਦਾ ਹਾਂ।

ਡੈਡੀ ਕੰਮ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਨੇ,
ਪਾਣੀ ਮੈਂ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹਾਂ,
ਪਾਪਾਖ਼ੁਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਨੇ,
ਫਿਰ ਕੰਧੇੜੇ ਚੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ,
ਮੈਂ ਇੰਝ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।

ਦਾਦਾਜੀਨੇ ਕਿਤੇ ਜਾਣਾ ਹੋਵੇ,
ਸਿਰ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਲਗਾਣਾ ਹੋਵੇ,
ਨਵਾਂ ਸੂਟ ਕੋਈ ਪਾਣਾ ਹੋਵੇ,
ਮੈਂ ਲਿਆਕੇ ਕੋਲੇ ਧਰਦਾ ਹਾਂ,
ਮੈਂ ਇੰਝ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।

ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਕੁਝ ਸਿਖਾਉਣਾ ਹੋਵੇ,
ਸਾਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨੇ ਪਾਉਣਾ ਹੋਵੇ,
ਕੰਮ ਚੈੱਕ ਕਰਵਾਉਣਾ ਹੋਵੇ,
ਜਾਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਕੁਝ ਸੁਣਾਉਣਾ ਹੋਵੇ,
ਮੈਂਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ,
ਮੈਂ ਇੰਝ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।

ਘਰਦਾ ਹੋਵੇ, ਬੇਗਾਨਾ ਹੋਵੇ,
ਚਾਚਾ, ਤਾਇਆ, ਮਾਮਾ ਹੋਵੇ,
ਮੈਂ ਗੱਲ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮੋੜਾਂਨਾ,
ਕਿਸੇ ਦਾ ਵੀ ਦਿਲ ਤੋੜਾਂਨਾ,
ਜੋ ਰਾਹ ਦੱਸਿਆਏ ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ,
ਮੈਂ ਪੱੜੀ-ਪੱੜੀ ਚੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ,
ਮੈਂ ਇੰਝ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨੋਤਰੀ

1. ਬੱਚਾ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਮੰਮੀ ਨੂੰ ਭਾਂਡੇ ‘ਫੜਾ ਕੇ, ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਪਿਲਾ ਕੇ।

2. ਬੱਚਾ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਕਲਾਸ ਨੂੰ ਪਾਠ ਸੁਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

3. ਉਹ ਦਾਦਾਜੀਦੀ ਕਿਵੇਂ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਦਾਦਾ ਜੀ ਦੇ ਸਿਰ ਵਿਚ ਤੇਲ ਮਾਲਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਫੜਾਉਂਦਾ ਹੈ।

4. ਉਹ ਸਿਰਫ ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਹੀ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਸਭ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਹੀ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹੈ ਬੇਸ਼ਕ ਉਹ ਬੇਗਾਨੇ ਹੋਣ ਜਾਂ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ।

ਨੋਟ: ਅਧਿਆਪਕ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਹੇਗਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਸਭ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਦੱਸਣਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸ-ਕਿਸਦਾ ਕਿਵੇਂ ਸਹਿਯੋਗ ਕੀਤਾ ਹੈ।

(ਈ) ਤੁਸੀਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮੰਮੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ :
ਜਦੋਂ ਮੰਮੀ ਰੋਟੀ ਪਕਾਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਮੈਂ ਭਾਂਡੇ ਫੜਾਉਂਦਾ ਹਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਤੁਸੀਂ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੈਂ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚ ਪਾਠ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸੁਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਤੁਸੀਂ ਦਾਦਾ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦੇ ਹੋ ?
ਉੱਤਰ :
ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਲਗਾ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੱਪੜੇ ਫੜਾ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਸਹਿਯੋਗ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਸਹਿਯੋਗ ਪਾਠ ਵਿਚ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਕੀ ਸੋਚਿਆ ?
(ੳ) ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ ਬਾਰੇ
(ਅ) ਬਾਹਰਲੇ ਮੁਲਕ ਜਾਣ ਬਾਰੇ
(ਈ) ਵਿਹਲੇ ਰਹਿਣ ਬਾਰੇ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ ਬਾਰੇ।

2. ਬੁੱਢਾ ਤੇ ਬੁੱਢੀ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਰ ਗਿਆ ਸੀ ?
(ਉ) ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਕੇ
(ਅ) ਸੱਪ ਦੇ ਡੱਸਣ ਨਾਲ
(ਈ) ਦੁਰਘਟਨਾ ਵਿਚ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਗਲਤ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਸੱਪ ਦੇ ਡੱਸਣ ਨਾਲ

3. ਦੋ ਕੁੜੀਆਂ ਕਿਉਂ ਖੜੀਆਂ ਰਹਿ ਗਈਆਂ ?
(ਉ) ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਕੋਟੀਆਂ ਨਹੀਂ ਸਨ
(ਅ) ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਦੂਰ ਸਨ
(ਈ) ਉਹ ਘਰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਡਰਦੀਆਂ ਸਨ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਗ਼ਲਤ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਕੋਟੀਆਂ ਨਹੀਂ ਸਨ।

4. ਜਿਹੜੇ ਬੱਚੇ ਕੋਟੀਆਂ ਪਾ ਕੇ ਨਹੀਂ ਆਏ ਸਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ……..!
(ਉ) ਘਰ ਭੇਜਿਆ।
(ਆ) ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ
(ੲ) ਜਮਾਤ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਘਰ ਭੇਜਿਆ।

ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

1. ਪਹਿਲੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸੋਚਿਆ।
2. ਉਹ ਮੁੰਡਾ ਬੁੱਢਾ-ਬੁੱਢੀ ਨੂੰ …………………………. ਲੈ ਗਿਆ।
3. ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਸੋਹਣੀਆਂ ਦੋ …………………………. ਲਿਆ ਕੇ ਦੇ ਦਿੱਤੀਆਂ।
ਉੱਤਰ :
1. ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ
2. ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ
3. ਕੋਟੀਆਂ

ਸਹੀ/ਗਲਤ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

1. ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ।
2. ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਬੁੱਢਾ-ਬੁੱਢੀ ਦੀ ਫਸਲ-ਬਾੜੀ ਕੀਤੀ।
3. ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੂਜੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਖੁਸ਼ ਹੋਏ।
4. ਵੱਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
1. ਗਲਤ
2. ਠੀਕ
3. ਠੀਕ
4. ਠੀਕ

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ – (ਉ) ਬੁੱਢਾ-ਬੁੱਢੀ ਦੀ ਸੇਵਾ
2. ਛੋਟਾ ਪੁੱਤਰ – (ਅ) ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਘਰ ਜਾਣਾ
3. ਮੀਂਹ ਪੈਣਾ – (ਇ) ਕੋਟੀ ਨਾ ਹੋਣਾ
4. ਦੋ ਕੁੜੀਆਂ – (ਸ) ਪੈਸਾ ਕਮਾਉਣਾ।
ਉੱਤਰ :
1. (ਸ)
2. (ਉ)
3. (ਅ)
4. (ਇ)

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਪਿਤਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋਵਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਦਿੱਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦਿੱਤਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਕੀ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਸੋਚਿਆ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸ ਨੇ ਬਹੁਤ ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚਿਆ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਕੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਸਨੇ ਹੱਟੀ ਖੋਲ੍ਹ ਲਈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਬੁੱਢਾ-ਬੁੱਢੀ ਕਿਉਂ ਰੋ ਰਹੇ ਸਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਸੱਪ ਦੇ ਡੱਸਣ ਨਾਲ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਚੰਗਿਆਈ ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਿਹਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੈਸੇ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਜੱਗ ਕਮਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਅਸਲ ਕਮਾਈ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਚੰਗਿਆਈ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਨਿਮਨ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਮਦਦ ਬਾਰੇ ਕੁੱਝ ਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :

• ਪਹਿਲੀ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੱਚਾ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸੜਕ ਪਾਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
• ਦੂਜੀ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਦੋ ਬਜ਼ੁਰਗ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦਾ ਸਮਾਨ ਦੇ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 6 ਸਭ ਦਾ ਬਰਾਬਰ ਸਤਿਕਾਰ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 6 ਸਭ ਦਾ ਬਰਾਬਰ ਸਤਿਕਾਰ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਸਭ ਦਾ ਬਰਾਬਰ ਸਤਿਕਾਰ Textbook Questions and Answers

(ਉ) ਸਮਾਜਕ ਮੇਲ-ਜੋਲ
ਲੋਕ-ਕਿੱਤਾਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ

ਅਭਿਆਸ : 1
ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ

ਉੱਤਰ :

ਅਭਿਆਸ: 2
ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧੰਦਿਆਂ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਹੈ ਇਹ ਸਾਰੇ ਧੰਦੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਾਜਕ ਲੋੜ ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ ਕੋਈ ਵੀ ਧੰਦਾ ਚੰਗਾ-ਮਾੜਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸਾਰੇ ਧੰਦਿਆਂ ਦਾ ਆਪਸ ‘ਚ ਗੂੜ੍ਹਾ ਸੰਬੰਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਲੋਕ-ਕਿੱਤਾਕਾਰ ਲੋਕ-ਕਲਾਕਾਰ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਹਰ ਲੋਕ-ਕਿੱਤੇ ਦੀ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਮੂਲ ਸਮੱਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਨਵੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਵੇਂ ਧੰਦੇ ਆਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਆਰਹੇ ਹਨ

ਅਭਿਆਸ: 3
ਹਰੇਕ ਲੋਕ-ਧੰਦੇ ਦੀ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਮੂਲ ਸਮੱਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਕੋਲੋਂ ਮੂਲ ਸਮੱਗਰੀ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੇਗਾ ਤੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰਨ ਨੂੰ ਕਹੇਗਾ

ਲੋਕ-ਧੰਦਾ – ਸਮੱਗਰੀ
ਤਰਖਾਣਾ ਕੰਮ – ਲੱਕੜੀ
ਲੁਹਾਰਾ ਕੰਮ – ……………………….
ਸੁਨਿਆਰ – ……………………….
ਜੁੱਤੀਆਂ – ……………………….
ਬਣਾਉਣਾ – ……………………….
ਉੱਤਰ :
ਲੋਕ-ਧੰਦਾ – ਸਮੱਗਰੀ
ਤਰਖਾਣਾ ਕੰਮ – ਲੱਕੜੀ
ਲੁਹਾਰਾ ਕੰਮ – ਲੋਹਾ
ਸੁਨਿਆਰ – ਸੋਨਾ
ਜੁੱਤੀਆਂ ਬਣਾਉਣਾ – ਚਮੜਾ

(ਅ) ਅਸੀਂ ਸਭ ਬਰਾਬਰ ਹਾਂ !
ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਜੰਗਲ ਤੋਂ ਸਮਾਜ ਤੱਕ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਪਸੂ ਤੋਂ ਸਮਾਜਕ ਪਸੂ ਬਣਨ ਲਈ ਕਰੋੜਾਂ ਸਾਲ ਲੱਗ ਗਏ ਆਰੰਭ ‘ਚ ਚੁਫ਼ੇਰੇ ਜੰਗਲ ਹੀ ਜੰਗਲ ਸਨ ਮਨੁੱਖ ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਚ ਵੱਸਦੇ ਸਨ ਉਹ ਗੁਫ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਦਰੱਖਤਾਂ ਉੱਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਪੱਕਾ ਟਿਕਾਣਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦਾ ਰੁੱਤਾਂ ਬਦਲਦੀਆਂ ਤਾਂ ਉਹ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਵੀ ਬਦਲ ਲੈਂਦੇ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਪਹਿਨਣ ਲਈ ਕੱਪੜਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦਾ ਉਹ ਪੱਥਰ ਦੇ ਔਜ਼ਾਰਾਂ ਨਾਲ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮਾਸ ਖਾਲੈਂਦੇ ਤੇ ਖੱਲ ਨੂੰ ਸੁਕਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਦੇਹ ਉੱਤੇ ਲੈ ਲੈਂਦੇ

ਜਦੋਂ ਕਦੇ ਅਸਮਾਨੀ ਬਿਜਲੀ ਨਾਲ ਜੰਗਲ ‘ਚ ਅੱਗ ਲੱਗਦੀ ਤਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਡਰ ਜਾਂਦੇ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਅੱਗ ਬਹੁਤ ਡਰਾਉਣੀ ਅਤੇ ਬੇਕਾਬੂ ਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਸੀ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪੱਥਰ ਦੇ ਅੱਜ਼ਾਰ ਬਣਾਉਂਦਿਆਂ, ਪੱਥਰਾਂ ਦੀ ਰਗੜ ਨਾਲ ਅਚਾਨਕ ਅੱਗ ਦੀ ਚਿੰਗਾਰੀ ਨਿਕਲੀ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਨ ਅੰਦਰ ਇਹ ਸੋਚ ਉੱਭਰੀ ਕਿ ਇਸ ਚਿੰਗਾਰੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਨ-ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾਏ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੱਗ ਦੀ ਖੋਜ ਹੋਈ ਇਸ ਖੋਜ ਨੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਜਿਉਣ ਦੇ ਢੰਗ ਨੂੰ ਬਦਲ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਉਹ ਮਾਸ ਨੂੰ ਅੱਗ ‘ਤੇ ਪਕਾ ਕੇ ਖਾਣ ਲੱਗਾ ਉਹ ਅੱਗ ਨਾਲ਼ ਲੋੜ ਜੋਗਾ ਜੰਗਲ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ ਤੇ ਉਸ ਸਾਫ਼ ਥਾਂ ਤੇ ਖੇਤੀਕਰਨਲੱਗਪਿਆ

ਅੱਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਪਹੀਏ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰ ਲਈ ਪਹੀਏ ਦੀ ਖੋਜ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ। ਮਨੁੱਖ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਦਾ ਗਿਆ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਸੰਕੇਤਾਂ ਜਾਂ ਇਸ਼ਾਰਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਕਹਿੰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਫਿਰ ਉਹ ਹਰੇਕ ਸ਼ੈਅ ਨੂੰ ਨਾਂ ਦੇਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਇਸ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਸਭ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ।

ਪਹਿਲਾਂ-ਪਹਿਲ ਮਨੁੱਖ ਲਈ ਤਕੜਾ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਫਿਰ ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਅੰਦਰ ਸੋਹਣਾ ਦਿਖਣ ਦੀ ਖ਼ਾਹਸ਼ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਉਹ ਕੁਦਰਤੀ ਸ਼ੈਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਬਣਾਉਣ ਲੱਗਾ ਸਦੀਆਂ ਤੱਕ ਉਹ ਘੋਗੇ-ਸਿੱਪੀਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੱਡੀਆਂ ਤੱਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਲਈ ਵਰਤਦਾ ਰਿਹਾ ਸੋਹਣਾ ਦਿਖਣ ਦੀ ਇਹ ਖ਼ਾਹਿਸ਼ ਉਸ ਨੂੰ ਸਦੀਆਂ ਬਾਅਦ ਸੋਨੇ-ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਤੱਕ ਲੈ ਗਈ

ਜੰਗਲ ਤੋਂ ਸਮਾਜ ਤੱਕ ਆਉਂਦਿਆਂ, ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਬੜਾ ਕੁਝ ਸਿਰਜਿਆ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਉਸਨੇ ਕੱਪੜਾ ਬੁਣਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਲੋਹੇ ਦੇ ਔਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰ ਬਣਨ ਲੱਗੇ ਲੱਕੜੀ ਨੂੰ ਤਰਾਸ਼ ਕੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਣ ਲੱਗੀਆਂ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਅਨਾਜ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਲੱਗੇ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖ ਨੰਗੇ ਪੈਰਾਂ ਨਾਲ ਸਫ਼ਰ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਫਿਰ ਇਸ ਨੇ ਮੋਏ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਚੰਮ ਦੀਆਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ

ਵਕਤ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਭਟਕਣ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋਣ ਲੱਗਾ ਉਹ ਇੱਕ ਥਾਂ ਟਿਕ ਕੇ ਜਿਉਣ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇਣ ਲੱਗਾ ਗੁਫ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਉਹਨੇ ਘਾਹ-ਫੂਸ ਦੇ ਚਾਰੇ ਤੇ ਝੌਪੜੀਆਂ ਬਣਾਉਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਕੱਚੀਆਂ ਤੇ ਫਿਰ ਇਹਨਾਂ ਇੱਟਾਂ ਨੂੰ ਪਕਾ ਕੇ ਪੱਕੇ ਮਕਾਨ ਬਣਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਕਰੋੜਾਂ ਵਰਿਆਂ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੱਜ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਰੱਕੀ ਦੀਆਂ ਸਿਖ਼ਰਾਂ ਨੂੰ ਛੋਹ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

ਸਿੱਟਾ : ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀ ਇਸ ਸਿੱਟੇ । ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਜਾਤੀ ਨੇ ਕਰੋੜਾਂ ਵਰਿਆਂ ਦੇ ਮਿਹਨਤ ਭਰੇ ਸਫ਼ਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅੱਜ ਵਾਲਾ ਮੁਕਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਇਹ ਗੱਲ ਯਾਦ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖਤਾਂ ਨੂੰ ਅੱਜ ਵਾਲੇ ਮੁਕਾਮ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਆਪਣਾ ਹਿੱਸਾ ਪਾਇਆਹੈ ਸੋ, ਸਭ ਮਨੁੱਖ ਬਰਾਬਰ ਹਨ

ਅਭਿਆਸ : 1

ਪ੍ਰਸ਼ਨੋਤਰੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਆਰੰਭ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ………………………….. ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ (ਗੁਫ਼ਾ, ਝੋਪੜੀ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਆਰੰਭ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ………………………….. ਪਹਿਨਦਾ ਸੀ ਕੱਪੜੇ, ਖੱਲ।
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3. ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ ………………………….. ਦੀ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਨੁੱਖ ਮਾਸ ਨੂੰ ਪਕਾ ਕੇ ਖਾਣ ਲੱਗਾ (ਅੱਗ, ਪਾਣੀ)
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4, ਮਨੁੱਖ ਘੋਗੇ ਸਿੱਪੀਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੱਡੀਆਂ ਤੱਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਲਈ ਵਰਤਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਠੀਕ ਜਾਂ ਗਲਤ)
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਖ਼ਾਲੀ ਸਥਾਨ ਭਰੋ : ਮਨੁੱਖ ਲੋੜ ਜੋਗਾ ………………………….. ਸਾਫ਼ ਕਰਕੇ ਉਸ ਸਾਫ਼ ਥਾਂ ………………………….. ਕਰਨ ਲੱਗਾ। (ਖੇਤੀ, ਜੰਗਲ)
ਉੱਤਰ :
1. ਗੁਫ਼ਾ
2. ਖੱਲ
3. ਅੱਗ
4. ਠੀਕ
5. ਜੰਗਲ, ਖੇਤੀ।

ਅਭਿਆਸ : 2
ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਟਿਆਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨਗੇ
ਉੱਤਰ :
1. ਅੱਗ ਦੀ ਖੋਜ-ਮਾਸ ਨੂੰ ਪਕਾ ਕੇ ਖਾਣ ਲੱਗੇ।
2. ਪਹੀਏ ਦੀ ਖੋਜ-ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ
3. ਸੋਹਣਾ ਦਿਖਣਾ-ਸੋਨੇ-ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਕੱਪੜਾ ਬੁਣਨਾ, ਲੋਹੇ ਦੇ ਔਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰ, ਲੱਕੜੀ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ, ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ, ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਚੰਮ ਦੀਆਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਆਦਿ ਦੀ ਆਪਣੇ ਫ਼ਾਇਦੇ ਲਈ ਖੋਜ ਕੀਤੀ, ਗੁਫ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਝੌਪੜੀਆਂ ਤੇ ਫਿਰ ਘਰ ਪਾ ਲਏ।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਸਭ ਦਾ ਬਰਾਬਰ ਸਤਿਕਾਰ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਸੋਨੇ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
(ਉ) ਲੁਹਾਰ
(ਅ) ਸੁਨਿਆਰ
(ੲ) ਘੁਮਿਆਰ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਸੁਨਿਆਰ।

2. ਲੋਹੇ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
(ਉ) ਲੁਹਾਰ
(ਅ) ਭਠਿਆਰਨ
(ੲ) ਘੁਮਿਆਰ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਲੁਹਾਰ।

3. ਲੱਕੜੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
(ਉ) ਤਰਖਾਣ
(ਅ) ਸੁਨਿਆਰ
(ਇ) ਘੁਮਿਆਰ
(ਸ) ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਤਰਖਾਣ।

4. ਭਠਿਆਰਨ ਲਈ ਮੂਲ ਸਮੱਗਰੀ ਹੈ।
(ੳ) ਲੱਕੜੀ
(ਅ) ਦਾਣੇ
(ੲ) ਸੋਨਾ
(ਸ) ਲੋਹਾ
ਉੱਤਰ :
(ਅ) ਦਾਣੇ।

5. ਪਹਿਲਾਂ ਮਨੁੱਖ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ?
(ੳ) ਗੁਫ਼ਾ ਵਿੱਚ
(ਅ) ਝੌਪੜੀ ਵਿਚ
(ਏ) ਮਹਿਲਾਂ ਵਿਚ
(ਸ) ਪੱਕੇ ਘਰ ਵਿਚ
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਗੁਫ਼ਾ ਵਿੱਚ।

6. ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿੱਤਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਕਿਹੜਾ ਕਥਨ ਸਹੀ ਹੈ?
(ੳ) ਕੋਈ ਵੀ ਕਿੱਤਾ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
(ਅ) ਵੱਧ ਕਮਾਈ ਵਾਲੇ ਕਿੱਤੇ ਹੀ ਉੱਤਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
(ਇ) ਸਾਨੂੰ ਸਾਰੇ ਕਿੱਤਿਆਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
(ਸ) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ ਕਥਨ ਸਹੀ ਹਨ।
ਉੱਤਰ :
(ਇ) ਸਾਨੂੰ ਸਾਰੇ ਕਿੱਤਿਆਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

1. ਮਨੁੱਖ ਅੱਗ ਦੀ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ………………………. ਪਕਾ ਕੇ ਖਾਣ ਲਗ ਪਿਆ।
2. ਸੁਨਿਆਰ ………………………. ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
3. ………………………. ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
1. ਮਾਸ
2. ਸੋਨੇ
3. ਕਿਸਾਨ।

ਸਹੀ/ਗ਼ਲਤ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

1. ਘੁਮਿਆਰ ਜੁੱਤੀਆਂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
2. ਪਹੀਏ ਦੀ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
3. ਨੰਗੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਚੰਮ ਦੀਆਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਪਾ ਲਈਆਂ।
ਉੱਤਰ :
1. ਗਲਤ
2. ਗਲਤ
3. ਠੀਕ

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਅੱਗ ਦੀ ਖੋਜ, – (ਉ) ਸੋਨੇ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਗਹਿਣੇ
2. ਸੋਹਣੀ ਦਿੱਖ – (ਅ) ਮਾਸ ਪਕਾ ਕੇ ਖਾਣਾ
3. ਪਹੀਏ ਦੀ ਖੋਜ – (ਇ) ਘੁਮਿਆਰ
4. ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ – (ਸ) ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ
ਉੱਤਰ :
1. (ਅ)
2. (ਉ)
3. (ਸ)
4. (ਇ)

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕੁਝ ਕਿੱਤਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸੁਨਿਆਰ, ਕਿਸਾਨ, ਭਠਿਆਰਨ, ਲੁਹਾਰ, ਤਰਖਾਣ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਲੁਹਾਰ ਦਾ ਕੀ ਕੰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹ ਲੋਹੇ ਦਾ ਸਮਾਨ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਸੁਨਿਆਰ ਕੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਉਹ ਸੋਨੇ-ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਆਰੰਭ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਗੁਫ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਅਤੇ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ‘ਤੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕਿੰਨੇ ਵਰਿਆਂ ਦੇ ਸਫਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਨੁੱਖ ਅੱਜ ਦੇ ਮੁਕਾਮ ‘ਤੇ ਪੁੱਜਿਆ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਕਰੋੜਾਂ ਵਰਿਆਂ ਦਾ ਸਫਰ ਕਰ ਕੇ ਮਨੁੱਖ ਅੱਜ ਦੇ ਮੁਕਾਮ ‘ਤੇ ਪੁੱਜਿਆ ਹੈ।