Prasanna

Punjab State Board PSEB 8th Class Maths Book Solutions Chapter 9 ਬੀਜਗਣਿਤਕ ਵਿਅੰਜਕ ਅਤੇ ਤਤਸਮਕ Ex 9.4 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Maths Chapter 9 ਬੀਜਗਣਿਤਕ ਵਿਅੰਜਕ ਅਤੇ ਤਤਸਮਕ Exercise 9.4

1. ਦੋ ਪਦੀਆਂ ਨੂੰ ਗੁਣਾ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
(2x + 5) ਅਤੇ (4x – 3)
ਹੱਲ:
(2x + 5) × (4x – 3)
= 21 × (4x – 3) +5 (4x – 3)
= 2x × 4x – 2x × 3 + 5 × 4x – 5 × 3
= 8x² – 6x + 20x – 15
= 8x² + 14 – 15.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
(y – 8) ਅਤੇ (3y – 4)
ਹੱਲ:
(y – 8) × (3y – 4)
= y (3y – 4) – 8 × (3y – 4)
= 3y² – 4y – 24y + 32
= 3y² – 28y + 32.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
(2.5l – 0.5m) ਅਤੇ (2.5l + 0.5m)
ਹੱਲ:
(2.5l – 0.5m) × (2.5l + 0.5m)
= 2.5l × (2.5l + 0.5m) – 0.5m (2.5l + 0.5m)
= 6.25l² + 1.25lm – 1.25lm – 0.25m²
= 6.25l² – 0.25m².

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
(a + 3b) ਅਤੇ (x + 5)
ਹੱਲ:
(a + 3b) × (x + 5)
= a × (x + 5) + 3b × (x + 5)
= ax + 5a + 3bx + 15b

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
(2pq + 3q²) ਅਤੇ (3pq – 2q²)
ਹੱਲ:
(2pq + 3q²) × (3pq – 2q²)
= 2pq × (3pq – 2q²) + 3q² × (3pq – 2q²)
= 6p²q² – 4pq³ + 9pq³ – 6q⁴
= 6p²q² + 5pq³ – 6q⁴.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vi).
(\(\frac{3}{4}\)a² + 3b²) ਅਤੇ 4(a² – \(\frac{2}{3}\)b²)
ਹੱਲ:
(\(\frac{3}{4}\)a² + 3b²) × (4a² – \(\frac{8}{3}\)b²)
= \(\frac{3}{4}\)a² × (4a² – \(\frac{8}{3}\)b²) + 3b² × (4a² – \(\frac{8}{3}\)b²)
= 3a⁴ – 2a²b² + 12a²b² – 8b⁴
= 3a⁴ + 10a²b² – 8b⁴

2. ਗੁਟਨਫਲ ਪਤਾ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
(5 – 2x) (3 + x)
ਹੱਲ:
(5 – 2x) (3 + x)
= 5 × (3 + x) – 2x × (3 + x)
= 15 + 5x – 6x – 2x²
= 15 – x – 2x²

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
(x + 7y) (7x – y)
ਹੱਲ:
(x + 7y) (7x – y)
= x × (7x – y) + 7y × (7x – y)
= 7x² – xy + 49xy – 7y²
= 7x² + 48xy – 7y²

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
(a² + b)(a + b²)
ਹੱਲ:
(a² + b) (a + b²) for a = 3, b = – 3
= a²(a + b²) + b (a + b²)
= a³ + a²b² + ab + b³

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
(p² – q²) (2p + q)
ਹੱਲ:
(p² – q²) (2p + q) for p = 1, q = -2
= p²(2p +q) – q²(2p + q)
= 2p³ + p²q – 2pq² – q³

3. ਸਨਲ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
(x² – 5) (x + 5) + 25
ਹੱਲ:
(x² – 5) (x + 5) + 25
= x² (x + 5) – 5 (x + 5) + 25
= x³ + 5x² – 5x – 25 + 25
= x³ + 5x² – 5x.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
(a² + 5) (b³ + 3) + 5
ਹੱਲ:
(a² + 5) (b³ + 3) + 5
= a²(b³ + 3) + 5 (b³ + 3) + 5
= a²b³ + 3a² + 5b³ + 15 + 5
= a²b³ + 3a² + 5b³ + 20.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
(t + s²) (t² – s)
ਹੱਲ:
(t + s²) (t² – s)
= t(t² – s) + s²(t² – s)
= t³ – t² + s²t² – s³.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
(a + b) (c – d) + (a – b) (c + d) + 2(ac + bd)
ਹੱਲ:
(a + b) (c – d) + (a – b) (c + d) + 2 (ac + bd)
= a (c – d) + b (c – d) + a (c + d) – b (c + d) + 2ac + 2bd
= ac – ad + bc – bd + ac + ad – bc – bd + 2ac + 2bd
= 4ac.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
(x + y) (2x + y) + (x + 2y) (x – y)
ਹੱਲ:
(x + y) (2x + y) + (x + 2y) (x – y)
= x(2x + y) + y (2x + y) +x (x – y) + 2y (x – y)
= 2x² + xy + 2xy + y² + x² – xy + 2xy – 2y²
= 3x² + 4xy – y²

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vi).
(x + y) (x² – xy + y²)
ਹੱਲ:
(x + y) (x² – xy + y²)
= x (x² – xy + y²) + y (x² – xy + y²)
= x³ – x²y + xy² + yx² – xy² + y³
= x³ + y³.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vii).
(1.5x – 4y) (1.5x + 4y + 3) – 4.5x + 12y
ਹੱਲ:
(1.5x – 4y) (1.5x + 4y + 3) – 4.5x + 12y
= 1.5x (1.5x + 5y + 3) – 4y (1.5x + 4y + 3) – 4.5x + 12y
= 2.25x² + 6xy + 4.5x – 6xy – 16y² – 12y – 4.5x + 12y
= 2.25x² – 16y²

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (viii).
(a + b + c)(a + b – c)
ਹੱਲ:
(a + b + c) (a + b – c)
= a (a + b – c) + b (a + b – c) + c (a + b – c)
= a² + ab – ac + ab + b² – bc + ac + bc – c²
= a² + b² – c² + 2ab.

Punjab State Board PSEB 8th Class Maths Book Solutions Chapter 9 ਬੀਜਗਣਿਤਕ ਵਿਅੰਜਕ ਅਤੇ ਤਤਸਮਕ Ex 9.3 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Maths Chapter 9 ਬੀਜਗਣਿਤਕ ਵਿਅੰਜਕ ਅਤੇ ਤਤਸਮਕ Exercise 9.3

1. ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਜੋੜਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਹਰੇਕ ਦੇ ਵਿਅੰਜਕਾਂ ਨੂੰ ਗੁਣਾ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
4p, q + r
ਹੱਲ:
4p × (q + r) = 4p × q + 4p × r
= 4pq +4pr.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
ab, a – b
ਹੱਲ:
ab × (a – b) = ab × a – ab × b
= a²b – ab².

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
a + b, 7a²b²
ਹੱਲ:
(a + b) × (7a²b²)
= a × 7a²b² + b × 7a²b²
= 7a³b² + 7a²b³.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
a² – 9, 4a
ਹੱਲ:
(a² – 9) × (4a) = a² × 4a – 9 × 4a
= 4a³ – 36a.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
pq + qr + rp, 0.
ਹੱਲ:
(pq + qr + rp) × 0
= pq × 0 + qr × 0 + p × 0
= 0 + 0 + 0 = 0.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਸਾਰਣੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰੋ :

ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਗੁਣਨਫਲ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(i) (a²) × (2a²²) × (4a²⁶)
(ii) (\(\frac{2}{3}\)xy) × (\(\frac{-9}{10}\)x²y²)
(iii) (\(\frac{-10}{3}\)pq³) × (\(\frac{6}{5}\)p³q)
(iv) x × x² × x³ × x⁴.
ਹੱਲ:
(i) (a²) × a²² × 4a²⁶
= 2 × 4 × a² × a²² × a²⁶
= 8a⁵⁰.

(ii) (\(\frac{2}{3}\)xy) × (\(\frac{-9}{10}\)x²y²)
= \(\frac{2}{3}\) × \(\frac{-9}{10}\) × xy × x²y²
= \(\frac{-3}{5}\)x³y³

(iii) (\(\frac{-10}{3}\)pq³) × (\(\frac{6}{5}\)p³q)
= \(\frac{-10}{3}\) × \(\frac{6}{5}\) × pq³ × p³q
= -4pq⁴⁴.

(iv) x × x² × x³ × x⁴ = x¹⁰.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
(a) 3x(4x – 5) + 3 ਨੂੰ ਸਰਲ ਕਰੋ ਅਤੇ
(i) x = 3 ਅਤੇ
(ii) x = \(\frac{1}{2}\) ਦੇ ਲਈ ਇਸਦਾ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
(b) a (a² + a + 1) + 5 ਨੂੰ ਸਰਲ ਕਰੋ ਅਤੇ
(i) a = 0,
(ii) a = 1 ਅਤੇ
(iii) a = -1 ਦੇ ਲਈ ਇਸਦਾ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
(a) 3x (4x – 5) + 3 = 3x × 4x – 3x × 5 + 3
= 12x² – 15x + 3

(ii) x = \(\frac{1}{2}\) ਦੇ ਲਈ,
= 12 (\(\frac{1}{2}\))² – 15 (\(\frac{1}{2}\)) + 3
= 12 × \(\frac{1}{4}\) – \(\frac{15}{2}\) + 3
= 3 – \(\frac{15}{2}\) + 3 = \(\frac{6}{1}\) – \(\frac{15}{2}\)
= \(\frac{12-15}{2}\) = \(\frac{-3}{2}\)

(b) a(a² + a + 1) + 5 = a × a² + a × a + a × 1 + 5
= a³ + a² + a + 5
(i) a = 0 ਦੇ ਲਈ,
= (0)² + (0)² + 0 + 5
= 5

(ii) a = 1 ਦੇ ਲਈ,
a³ + a² + a + 5
= (1)³ + (1)² + 1 + 5
= 1 + 1 + 1 + 5
= 8

(iii) a = – 1 ਦੇ ਲਈ,
a³ + a² + a + 5
= (-1)³ + (-1)² + (-1) + 5
= – 1 + 1 – 1 + 5.
= 4.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
(a) p (p – q) , q(q – r) ਅਤੇ r (r – p) ਨੂੰ ਜੋੜੋ ।
(b) 2x(z – x – y) ਅਤੇ 2y (z – y – x) ਨੂੰ ਜੋੜੋ ।
(c) 4l (10n – 3m + 2l) ਵਿਚੋਂ 3l(l – 4m + 5n) ਨੂੰ ਘਟਾਉ ॥
(d) 4c(a + b + c) ਵਿਚੋਂ 3a (a + b + c) – 2b (a – b + c) ਨੂੰ ਘਟਾਉ ।
ਹੱਲ:
(a) p (p – q) , q (q – r) ਅਤੇ (r – p) ਨੂੰ ਜੋੜੋ ॥
ਅਰਥਾਤ p² – pq, q² – qr ਅਤੇ r² – rp ਨੂੰ ਜੋੜੋ ।

(b) 2x (z – x – y) ਅਤੇ 2y (z – y – x) ਨੂੰ ਜੋੜੋ !
ਅਰਥਾਤ 2xz – 2x² -2xy ਅਤੇ 2yz – 2y² – 2xy ਨੂੰ
ਜੋੜੋ

(c) 4l(10n – 3m + 2l) ਵਿਚੋਂ 3l(l – 4m + 5n) ਨੂੰ ਘਟਾਉ !
ਅਰਥਾਤ 40ln – 12lm + 8l² ਵਿਚੋਂ 3l² – 12m + 15ln ਨੂੰ ਘਟਾਉ ॥

(d) 4c (-a + b + c) ਵਿਚੋਂ 3a (a + b + c) – 2b (a – b + c) ਨੂੰ ਘਟਾਉ ।
-4ac + 4bc + 4c² ਵਿਚੋਂ 3a² + 3ab + 3ac – 2ab + 2b² – 2bc ਨੂੰ ਘਟਾਉ ॥
4c² – 4ac + 4bc ਵਿਚੋਂ 3a² + 2b² + ab – 2bc + 3ac ਨੂੰ ਘਟਾਉ ॥

Punjab State Board PSEB 8th Class Maths Book Solutions Chapter 9 ਬੀਜਗਣਿਤਕ ਵਿਅੰਜਕ ਅਤੇ ਤਤਸਮਕ Ex 9.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Maths Chapter 9 ਬੀਜਗਣਿਤਕ ਵਿਅੰਜਕ ਅਤੇ ਤਤਸਮਕ Exercise 9.2

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਇਕ ਪਦੀ ਜੋੜਿਆਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(i) 4, 7p
(ii) -4p, 7p
(iii) -4p, 7pq
(iv) 4p³ – 3p
(v) 4p, 0
ਹੱਲ:
(i) 4 × 7p = 28p
(ii) – 4p × 7p = (-4 × 7) × (p × p)
= -28p²
(iii) – 4p × 7pq = (-4 × 7) x (p × pq)
= – 28p²q
(iv) 4p³ × – 3p = [4 × (-3)] × (p³ × p)
= – 12p⁴
(v) 4p × 0 = 0.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਇਕ ਪਦੀ ਜੋੜਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲੰਬਾਈ ਅਤੇ ਚੌੜਾਈ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਆਇਤਾਂ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(p, q); (10m, 5n); (20x², 5y²); (4x, 3x²); (3mn, 4np).
ਹੱਲ:
(i) ਆਇਤ ਦੀ ਲੰਬਾਈ = p.
ਆਇਤ ਦੀ ਚੌੜਾਈ = q
ਆਇਤ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ = ਲੰਬਾਈ × ਚੌੜਾਈ
= p × q = pq

(ii) ਆਇਤ ਦੀ ਲੰਬਾਈ = 10 m
ਆਇਤ ਦੀ ਚੌੜਾਈ : 5n
ਆਇੜ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ = ਲੰਬਾਈ × ਚੌੜਾਈ
= 10m × 5n = 50mn.

(iii) ਆਇਤ ਦੀ ਲੰਬਾਈ= 20x²
ਆਜ਼ ਦੀ ਚੌੜਾਈ = 5y²
ਆਇਤ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ = ਲੰਬਾਈ × ਚੌੜਾਈ
= 20x² × 5y²
= 100x²y².

(iv) ਆਇਤ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 4x
ਆਇਤ ਦੀ ਚੌੜਾਈ = 3x²
ਆਇਤ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ = ਲੰਬਾਈ × ਚੌੜਾਈ
= 4x × 3x² = 12x³

(v) ਆਇਤ ਦੀ ਲੰਬਾਈ = 3mn
ਆਇਤ ਦੀ ਚੌੜਾਈ = 4np
ਆਇਤ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ = ਲੰਬਾਈ × ਚੌੜਾਈ
= 3mn × 4np
= 12mn²p.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਗੁਣਨਫਲਾਂ ਦੀ ਸਾਰਣੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰੋ :

ਹੱਲ:
ਗੁਣਨਫਲਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸਾਰਣੀ :

4. ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਇਤਾਕਾਰ ਬਕਸਿਆਂ ਦਾ ਆਇਤਨ ਪਤਾ ਕਰੋ : ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ, ਚੌੜਾਈ, ਅਤੇ ਉੱਚਾਈ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀ ਹੈ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
5a, 3a², 7a⁴
ਹੱਲ:
ਆਇਤਨ = 5a × 3a² × 7a⁴
= (5 × 3 × 7) × (a × a² × a⁴)
= 105a⁷.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
2p, 4q, 8r
ਹੱਲ:
ਆਇਤਨ : 2p × 4q × 8r
= (2 × 4 × 8) × (p × q × r)
= 64pqr.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
xy, 2x²y, 2xy²
ਹੱਲ:
ਆਇਤਨ = xy × 2x²y × 2xy²
= (1 × 2 × 2) × (xy × x²y × y²)
= 4x⁴y⁴.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
a, 2b, 3c.
ਹੱਲ:
ਆਇਤਨ = a × 2b × 3c
= (1 × 2 × 3) x (a × b × c)
= 6abc.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(i) xy, yz, zx
(ii) a, – a², a³
(iii) 2, 4y, 8y², 16y³
(iv) 4, 2b, 3c, 6abc
(v) m, -mn, mnp.
ਹੱਲ:
(i) xy × yz × zx = x²y²z²
(ii) a × (-a²) × (a³) = -a⁶
(iii) 2 × (4y) × (8y²) × 16y³
= (2 × 4 × 8 × 16) × y × y² × y³
= 1024 y⁶
(iv) a × 2b × 3c × 6abc
= (1 × 2 × 3 × 6) × (a × b × c × abc)
= 36a²b²c²
(v) m × (-mn) × (mnp) = -m³n²p.

Punjab State Board PSEB 8th Class Maths Book Solutions Chapter 9 ਬੀਜਗਣਿਤਕ ਵਿਅੰਜਕ ਅਤੇ ਤਤਸਮਕ Ex 9.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Maths Chapter 9 ਬੀਜਗਣਿਤਕ ਵਿਅੰਜਕ ਅਤੇ ਤਤਸਮਕ Exercise 9.1

1. ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਵਿਅੰਜਕਾਂ ਵਿਚ ਹਰੇਕ ਦੇ ਪਦਾਂ ਅਤੇ ਗੁਣਾਂਕਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਚਾਣੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
5xyz² – 3zy
ਹੱਲ:
ਪਦ xyz² ਦਾ ਗੁਣਾਂਕ 5 ਹੈ ।
ਪਦ zy ਦਾ ਗੁਣਾਂਕ – 3 ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
1 + x + x²
ਹੱਲ:
ਧੜ ਦਾ ਗੁਣਾਂਕ 1 ਹੈ ।
ਪਦ x² ਦਾ ਗੁਣਾਂਕ 1 ਹੈ ।
ਅਚਲ ਪਦ 1 ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
4x²y² – 4x²y²z² + z²
ਹੱਲ:
ਪਦ x²y² ਦਾ ਗੁਣਾਂਕ 4 ਹੈ !
ਪਦ x²y²z² ਦਾ ਗੁਣਾਂਕ -4 ਹੈ ।
ਪਦੇ z² ਦਾ ਗੁਣਾਂਕ 1 ਹੈ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
3 – pq + qr – rp
ਹੱਲ:
ਪਦ pq ਦਾ ਗੁਣਾਂਕ – 1 ਹੈ ।
ਪਦ qr ਦਾ ਗੁਣਾਂਕ 1 ਹੈ ।
ਪਦ rp ਦਾ ਗੁਣਾਂ – 1 ਹੈ ।
ਅਚਲ ਪਦ 3 ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v) .
\(\frac{x}{2}\) + \(\frac{y}{2}\) – xy
ਹੱਲ:
ਪਦ x ਦਾ ਗੁਣਾਂਕ \(\frac{1}{2}\) ਹੈ ।
ਪਦ y ਦਾ ਗੁਣਾਂਕ \(\frac{1}{2}\) ਹੈ ।
ਪਦ xy ਦਾ ਗੁਣਾਂਕ – 1 ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vi).
0.3 – 0.6ab + 0.5b.
ਹੱਲ:
ਪਦ a ਦਾ ਗੁਣਾਂਕ 0.3 ਹੈ ।
ਪਦ ab ਦਾ ਗੁਣਾਂਕ – 0.6 ਹੈ ।
ਪਦ b ਦਾ ਗੁਣਾਂਕ 0.5 ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਬਹੁਪਦਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਪਦੀ, ਦੋ ਪਦੀ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਪਦੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵਰਗੀਕਰਨ ਕਰੋ । ਕਿਹੜਾ ਬਹੁਪਦ ਇਹਨਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵਿਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ?
(x + y), 1000, x + x² + x³ + x⁴, 7 + y + 5x, 2y – 3y², 2y – 3y² + 4y³, 5 – 4y + 3xy, 4z – 15z², ab + bc + cd + da, pqr, p²q + pq², 2p + 2q
ਹੱਲ:
ਇਕ ਪਦੀ : 1000, pqr
ਦੋ ਪਦੀ : x + y, 2y – 3y², 4z – 15z², p²q + p, 2p + 2q.
ਤਿੰਨ ਪਦੀ : 7 + y + 5x, 2y – 3y² + 4y, 5x – 4y + 3xy.
ਬਹੁਪਦ ਜੋ ਇਹਨਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਵਿਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ :
(x + x² + x³ + x⁴), (ab + bc + cd + da).

3. ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਦਾ ਜੋੜ ਪਤਾ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
ab – bc, bc – ca, ca – ab
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
a – b + ab, b – c + bc, c – a + ac
ਹੱਲ:

= ab + bc + ca

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
2p²q² – 3pq + 4, 5 + 7pq – 3p²q²
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
l² + m², m² + n², n² + l², 2lm + 2mn + 2nl.
ਹੱਲ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
(a) 12a – 9ab + 5b – 3 ਵਿੱਚੋਂ 4 – 7ab + 3 + 12 ਨੂੰ ਘਟਾਓ ।
(b) 5xy – 2yz – 2zx + 10xyz ਵਿੱਚੋਂ 3xy + 5yz – 7zx ਨੂੰ ਘਟਾਓ |
(c) 18 – 3p – 11q + 5pq – 2pq² + 5p²q ਵਿੱਚੋਂ 4p²q – 3pq + 5pq² – 8p + 7q – 10 ਨੂੰ ਘਟਾਓ ।
ਹੱਲ:

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Rachana Chithi Patar ਰਚਨਾ ਚਿੱਠੀ-ਪੱਤਰ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Hindi Punjabi Rachana ਚਿੱਠੀ-ਪੱਤਰ (1st Language)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  1.
ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਾਲਾਨਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਵਿਚ ਪਾਸ ਹੋਣ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਦੇਣ ਲਈ ਇਕ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖੋ।
ਜਾਂ
ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਤੋਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਕਾਪੀਆਂ ਖ਼ਰੀਦਣ ਲਈ ਪੈਸੇ ਮੰਗਵਾਉਣ ਲਈ ਚਿੱਠੀ। ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਭਵਨ,
……… ਸਕੂਲ,
………. ਸ਼ਹਿਰ।
5 ਅਪਰੈਲ, 20…..

ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਪਿਤਾ ਜੀ,

ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ।
ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਮੈਂ ਛੇਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਪਾਸ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਮੈਂ ਸਾਰੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚੋਂ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ ‘ਤੇ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਹੁਣ ਸੱਤਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਣਾ ਹੈ ਤੇ ਨਵੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੇ ਕਾਪੀਆਂ ਖ਼ਰੀਦਣੀਆਂ ਹਨ ਆਪ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਮੈਨੂੰ 1500 ਰੁਪਏ ਭੇਜ ਦੇਵੋ। 15 ਤਰੀਕ ਤੋਂ ਸਾਡੀ ਸੱਤਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਮਾਤਾ ਜੀ, ਸੰਦੀਪ ਅਤੇ ਨਵਨੀਤ ਵਲੋਂ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ।

ਆਪ ਦਾ ਸਪੁੱਤਰ,
ਅਰਸ਼ਦੀਪ

ਟਿਕਟ ਸ: ਹਰਨੇਕ ਸਿੰਘ, 2815, ਸੈਂਟਰਲ ਟਾਊਨ, ਜਲੰਧਰ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  2.
ਤੁਹਾਡੇ ਮਾਮਾ (ਚਾਚਾ) ਜੀ ਨੇ ਤੁਹਾਡੇ ਜਨਮ – ਦਿਨ ‘ਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਕ ਗੁੱਟ – ਘੜੀ ਭੇਜੀ ਹੈ। ਇਕ ਚਿੱਠੀ ਰਾਹੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰੋ !
ਉੱਤਰ :
ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਭਵਨ,
………. ਸਕੂਲ,
……… ਸ਼ਹਿਰ।
16 ਜਨਵਰੀ, 20……….

ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਮਾਮਾ ਜੀ,

ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ
ਮੈਨੂੰ ਕਲ੍ਹ ਆਪਣੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ‘ਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਭੇਜੀ ਹੋਈ ਗੁੱਟ – ਘੜੀ ਮਿਲ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ” ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੋਹਣੀ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰਤ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਮਿੱਤਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਜੀਵਨ ਨਿਯਮਬੱਧ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਮੈਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਲ ਵਧੇਰੇ ਧਿਆਨ ਦੇ ਸਕਾਂਗਾ। ਮੈਂ ਆਪ ਵਲੋਂ ਭੇਜੇ ਇਸ ਤੋਹਫ਼ੇ ਲਈ ਆਪ ਦਾ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।

ਆਪ ਦਾ ਭਾਣਜਾ,
ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ॥ ਟਿਕਟ

ਟਿਕਟ ਸ: ਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ, 20, ਮਾਡਲ ਟਾਊਨ, ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  3.
ਆਪਣੇ ਜਨਮ – ਦਿਨ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਚਾਚੇ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਸੱਦਾ – ਪੱਤਰ ਭੇਜੋ।
ਉੱਤਰ :
28, ਸੈਂਟਰਲ ਟਾਊਨ,
ਸੋਨੀਪਤ !
8 ਜਨਵਰੀ, 20…..

ਪਿਆਰੇ ਸਤੀਸ਼,
ਤੈਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਬੜੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ 11 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਮੇਰਾ 11ਵਾਂ ਜਨਮਦਿਨ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਇਸ ਦਿਨ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰਾਂ ਤੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਚਾਹ ਦੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਇਸ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਜਨਮ – ਦਿਨ ਦੀ ਚਾਹ – ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ 4 ਵਜੇ ਬਾਅਦ ਦੁਪਹਿਰ ਸਾਡੇ ਘਰ ਜ਼ਰੂਰ ਪੁੱਜ ਜਾਵੀਂ। ਆਸ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਨਿਰਾਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰੇਂਗਾ।. ਮੇਰੇ ਵਲੋਂ ਚਾਚਾ ਜੀ ਤੇ ਚਾਚੀ ਜੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਣਾਮ ! ਸ਼ੁੱਭ ਇੱਛਾਵਾਂ ਸਹਿਤ।

ਤੇਰਾ ਵੀਰ,
ਅਰੁਣ ਕੁਮਾਰ !

ਟਿਕਟ ਸਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ, 9208, ਸੈਕਟਰ 26A, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  4.
ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਦੇ ਵਿਆਹ ਉੱਤੇ, ਬਰਾਤ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ, ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰ ਸਹੇਲੀ ਨੂੰ ਇਕ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਭਵਨ,
……… ਸਕੂਲ,
……… ਸ਼ਹਿਰ !
8 ਦਸੰਬਰ, 20…..

ਪਿਆਰੀ ਅਮਨਦੀਪ,

ਸ਼ੁੱਭ ਇੱਛਾਵਾਂ !
ਤੈਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਦਾ ਵਿਆਹ 18 ਦਸੰਬਰ, 20…. ਦਿਨ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਹੋਣਾ ਨਿਸਚਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਬਰਾਤ ਸਵੇਰੇ 6 ਵਜੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਲਈ ਤੁਰੇਗੀ।

ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ ਕਿ ਤੂੰ ਬਰਾਤ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਕੇ ਸਾਡੀਆਂ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰੇਂ। ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਮੰਮੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਤੈਨੂੰ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਸੋ ਬਰਾਤ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਤੂੰ ਇਕ ਰਾਤ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਪੁੱਜ ਜਾਵੇਂ, ਤਾਂ ਵਧੇਰੇ ਠੀਕ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਤੀਬਰਤਾ ਨਾਲ ਤੇਰੀ ਉਡੀਕ ਕਰਾਂਗੇ।

ਤੇਰੀ ਸਹੇਲੀ,
ਮਨਪ੍ਰੀਤ।

ਟਿਕਟ ਅਮਨਦੀਪ ਕੌਰ, 26/ਮਾਡਲ ਟਾਊਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  5.
ਤੁਹਾਡਾ ਇਕ ਮਿੱਤਰ/ਸਹੇਲੀ ਛੇਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚੋਂ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਗਿਆਗਈ ਹੈ ! ਉਸ ਨੂੰ ਇਕ ਚਿੱਠੀ ਰਾਹੀਂ ਹੌਸਲਾ ਦਿਓ।
ਉੱਤਰ :
ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਭਵਨ,
………. ਸਕੂਲ,
………. ਸ਼ਹਿਰ।
20 ਅਪ੍ਰੈਲ, 20….

ਪਿਆਰੇ ਬਰਜਿੰਦਰ,
ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਬਹੁਤ ਦੁੱਖ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਛੇਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚੋਂ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈਂ। ਮੈਂ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਤੇਰਾ ਕੋਈ ਕਸੂਰ ਨਹੀਂ। ਤੂੰ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਬਿਮਾਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾ ਸਕਿਆ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਤੇਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਬਹੁਤ ਪਛੜ ਗਈ ਸੀ। ਜੇਕਰ ਤੂੰ ਬਿਮਾਰ ਨਾ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਤੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਫੇਲ੍ਹ ਨਾ ਹੁੰਦਾ। ਤੈਨੂੰ ਮੇਰੀ ਇਹੋ ਹੀ ਸਲਾਹ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਹੌਸਲਾ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾ ਹਾਰ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਦਾ ਪੂਰਾ – ਪੂਰਾ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖਦਾ ਹੋਇਆ ਅੱਗੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਉਂਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿਚ ਤੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਹੀ ਪਾਸ ਹੋ ਜਾਵੇਂਗਾ।

ਤੇਰਾ ਮਿੱਤਰ,
ਹਰਜਿੰਦਰ।

ਟਿਕਟ : ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਸਪੁੱਤਰ ਸ: ਲਾਲ ਸਿੰਘ, 88, ਫਰੈਂਡਜ਼ ਕਾਲੋਨੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  6.
ਤੁਹਾਡਾ ਮਿੱਤਰ/ਸਹੇਲੀ ਛੇਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚੋਂ ਪਾਸ ਹੋ ਗਿਆ/ਗਈ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਇਕ ਵਧਾਈ – ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਭਵਨ,
……….ਸਕੂਲ,
…….. ਸ਼ਹਿਰ !
28 ਅਪਰੈਲ, 20….

ਪਿਆਰੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ,
ਮੈਨੂੰ ਅੱਜ ਹੀ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦੀ ਚਿੱਠੀ ਮਿਲੀ। ਉਸ ਵਿਚੋਂ ਇਹ ਪੜ ਕੇ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹੋਈ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਸਾਰੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚੋਂ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ ‘ਤੇ ਰਹਿ ਕੇ ਛੇਵੀਂ ਦਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਸਫਲਤਾ ਉੱਤੇ ਤੈਨੂੰ ਦਿਲੀ ਵਧਾਈ ਭੇਜਦੀ ਹਾਂ। ਆਪ ਦੇ ਮਾਤਾ – ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ।

ਤੇਰੀ ਸਹੇਲੀ,
ਹਰਜੀਤ।

ਟਿਕਟ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਸਪੁੱਤਰੀ ਸ: ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, 823, ਹਰਨਾਮਦਾਸ ਪੁਰਾ, ਜਲੰਧਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  7.
ਤੁਹਾਡਾ ਭਰਾ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਨਹੀਂ, ਉਸ ਨੂੰ ਇਕ ਚਿੱਠੀ ਰਾਹੀਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿਓ।
ਉੱਤਰ :
ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਭਵਨ,
……..ਸਕੂਲ,
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ
5 ਜਨਵਰੀ, 20….

ਪਿਆਰੇ ਜਸਵਿੰਦਰ,
ਸ਼ੁੱਭ ਇੱਛਾਵਾਂ। ਮੈਨੂੰ ਅੱਜ ਹੀ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦੀ ਚਿੱਠੀ ਮਿਲੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੈਨੂੰ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਹਰ ਵੇਲੇ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਮਸਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈਂ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਲ ਬਿਲਕੁਲ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਨੌਮਾਹੀ ਇਮਤਿਹਾਨਾਂ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਮਜ਼ਮੂਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈਂ। ਮੈਨੂੰ ਤੇਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਲੋਂ ਇਸ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਨੂੰ ਜਾਣ ਕੇ ਬਹੁਤ ਦੁੱਖ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਤੈਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਤੇਰਾ ਇਮਤਿਹਾਨ ਤੇਰੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਤੈਨੂੰ ਹੁਣ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਸਮਾਂ ਖ਼ਰਾਬ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਮੈਂ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਕਿ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮਹਾਨਤਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਖੇਡਾਂ ਤਾਸ਼ ਜਾਂ ਵੀ.ਡੀ.ਓ. ਗੇਮਾਂ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਹਾਕੀ, ਫੁੱਟਬਾਲ, ਵਾਲੀਵਾਲ ਜਾਂ ਕਬੱਡੀ ਆਦਿ ਹਨ, ਜੇਕਰ ਤੇਰਾ ਦਿਲ ਚਾਹੇ, ਤਾਂ ਤੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇਕ ਵਿਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਘੰਟਾ ਡੇਢ ਘੰਟਾ ਭਾਗ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਤੇਰੇ ਕਿਤਾਬੀ ਪੜਾਈ ਨਾਲ ਥੱਕੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਨੂੰ ਤਾਜ਼ਗੀ ਮਿਲੇਗੀ। ਤੈਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਤੈਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ “ਖੇਡਾਂ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਲਈ ਹਨ, ਨਾ ਕਿ ਜੀਵਨ ਖੇਡਾਂ ਲਈ !’ ਇਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਲ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਖੇਡਣ ਲਈ ਉਸ ਸਮੇਂ ਹੀ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਤੇਰਾ ਦਿਮਾਗ਼ ਪੜ੍ਹ – ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਥੱਕ ਚੁੱਕਾ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਨਾਲ ਤੇਰੀ ਸਿਹਤ ਵੀ ਠੀਕ ਰਹੇਗੀ ਤੇ ਤੇਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਲਦੀ ਰਹੇਗੀ।

ਆਸ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਮੇਰੀਆਂ ਉਪਰੋਕਤ ਨਸੀਹਤਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖੇਂਗਾ ਤੇ ਅੱਗੋਂ ਮੈਨੂੰ ਮਾਤਾ ਜੀ ਵਲੋਂ ਤੇਰੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕੋਈ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇਗੀ।

ਤੇਰਾ ਵੱਡਾ ਵੀਰ,
ਗੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ॥

ਟਿਕਟ ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਰੋਲ ਨੰ: 88 VII A, ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਕੋਹਾ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜਲੰਧਰ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  8.
ਦੋਸਤ ਦੇ ਜਨਮ – ਦਿਨ ਉੱਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵਧਾਈ ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
1213 ਚਹਾਰ ਬਾਗ,
ਜਲੰਧਰ
13 ਅਕਤੂਬਰ, 20….

ਪਿਆਰੇ ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ,
ਅੱਜ ਤੇਰੇ 11ਵੇਂ ਜਨਮ ਦਿਨ ਉੱਤੇ ਤੈਨੂੰ ਤੇ ਤੇਰੇ ਮਾਤਾ – ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਬਹੁਤ – ਬਹੁਤ ਵਧਾਈ ਹੋਵੇ। ਅੱਜ ਭਾਵੇਂ ਕਿਸੇ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਕਾਰਨ ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਜਨਮ – ਦਿਨ ਦੀ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ, ਪਰੰਤੂ ਮੇਰਾ ਸਾਰਾ ਧਿਆਨ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਵਲ ਹੀ ਹੈ। ਆਸ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀ – ਖੁਸ਼ੀ ਆਪਣੇ ਘਰ ਨੂੰ ਸਜਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਸੰਬੰਧੀਆਂ ਤੇ ਦੋਸਤਾਂ – ਮਿੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਕੇਕ ਕੱਟ ਕੇ, ਚਾਹ – ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣ ਰਹੇ ਹੋਵੋਗੇ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਆਪ ਆਏ ਪ੍ਰਾਹੁਣਿਆਂ ਤੇ ਦੋਸਤਾਂ – ਮਿੱਤਰਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ੁੱਭ – ਇੱਛਾਵਾਂ ਤੇ ਤੋਹਫ਼ੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਕੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਖਿੜੇ ਹੋਏ ਹੋਵੋਗੇ। ਕਾਸ਼ ! ਇਸ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਮੈਂ ਵੀ ਤੇਰੇ ਕੋਲ ਹੁੰਦਾ।

ਸ਼ੁੱਭ – ਇੱਛਾਵਾਂ ਸਹਿਤ।
ਤੇਰਾ ਮਿੱਤਰ
ਹਰਨੇਕ॥

ਟਿਕਟ
ਪਤਾ …………….
…………….
…………….

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  9.
ਤੁਹਾਡੇ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿਚ ਸਫ਼ਾਈ, ਰੌਸ਼ਨੀ ਤੇ ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਠੀਕ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨਗਰ ਨਿਗਮ (ਮਿਊਂਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ) ਦੇ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨੂੰ ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਭਵਨ,
……….ਸਕੂਲ,
………. ਸ਼ਹਿਰ॥
19 ਅਗਸਤ, 20…

ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ
ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਸਾਹਿਬ,
ਨਗਰ ਨਿਗਮ,
……… ਸ਼ਹਿਰ।

ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ,
ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪ ਦਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੇ ਮੁਹੱਲੇ ਸੈਂਟਰਲ ਟਾਊਨ ਵਲ ਦਿਵਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਇੱਥੇ ਗੰਦਗੀ ਦੇ ਢੇਰ ਲੱਗੇ ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਛੱਪੜ ਭਰੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਰਾਤ ਨੂੰ ਗਲੀਆਂ ਵਿਚ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦਾ ਕੋਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇੱਥੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰਹਿਣਾ ਬਹੁਤ ਔਖਾ ਹੋਇਆ ਪਿਆ ਹੈ।

ਇਸ ਮੁਹੱਲੇ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਵਿਚ ਥਾਂ – ਥਾਂ ਗੰਦਗੀ ਦੇ ਢੇਰ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਲੋਕ ਗਲੀਆਂ ਵਿਚ ਪਸ਼ੂ ਬੰਨ੍ਹਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਗੋਹੇ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਲੋਕ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾਲੀਆਂ ਵਿਚ ਹੀ ਟੱਟੀਆਂ ਫਿਰਾਉਂਦੇ ਹਨ ਸਾਡੇ ਮੁਹੱਲੇ ਦਾ ਕੁੱਝ ਭਾਗ ਕਾਫ਼ੀ ਨੀਵਾਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਬਰਸਾਤ ਹੋਣ ਨਾਲ ਇੱਥੇ ਪਾਣੀ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਫ਼ਾਈ ਸੇਵਕ ਬੜੀ ਬੇਪਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਕਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਨਾਂ ‘ਤੇ ਜੂੰ ਨਹੀਂ ਸਰਕਦੀ।

ਕਈ ਵਾਰੀ ਸੀਵਰੇਜ ਬੰਦ ਹੋਣ ਮਗਰੋਂ ਗਲੀਆਂ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੜਾਂਦ ਮਾਰਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਪਾਣੀ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਦਾ ਕੋਈ ਯੋਗ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਮੱਛਰ ਤੇ ਮੱਖੀਆਂ ਬੜੇ ਮਜ਼ੇ ਨਾਲ ਪਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਹੈਜ਼ੇ ਦੇ ਦੋ ਕੇਸ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸਹਿਮ ਛਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੁਹੱਲੇ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬਲਬ ਟੁੱਟ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਤੇ ਕਈ ਫਿਊਜ਼ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਇਸ ਪਾਸੇ ਵਲ ਕੋਈ ਕਰਮਚਾਰੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਠੀਕ ਕਰਨ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਵਾਰ – ਵਾਰ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਨਗਰ ਨਿਗਮ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਇਸ ਮੁਹੱਲੇ ਵਲ ਅਣਗਹਿਲੀ ਦੇਖ ਕੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਪਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਸਾਡਾ ਮੁਹੱਲਾ ਨਗਰ ਨਿਗਮ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

ਅਸੀਂ ਆਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਆਪ ਸਾਡੀ ਬੇਨਤੀ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਮੁਹੱਲਾ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਛੂਤ ਦੇ ਰੋਗ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਇਸਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਨਾਲ – ਨਾਲ ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਦਾ ਉੱਚਿਤ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰੋਗੇ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਠੀਕ ਕਰਨ ਵਲ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦਿਓਗੇ।

ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ।

ਆਪ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ – ਪਾਤਰ,
ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ,
ਤੇ ਬਾਕੀ ਮੁਹੱਲਾ ਨਿਵਾਸੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  10.
ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰ ਜਾਂ ਸਹੇਲੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਮਨਾਏ ਜਾਣ ਸੰਬੰਧੀ ਇਕ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
……….ਸਕੂਲ,
ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ
28 ਜਨਵਰੀ, 20…

ਪਿਆਰੀ ਹਰਪ੍ਰੀਤ,
ਪਰਸੋਂ ਛੱਬੀ ਜਨਵਰੀ ਦਾ ਦਿਨ ਸੀ। ਤੈਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਹੈ ਇਸ ਦਿਨ 1950 ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸੰਵਿਧਾਨ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹਰ ਸਾਲ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਵਾਂਗ ਐਤਕੀਂ ਵੀ ਸਾਡੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਇਹ ਦਿਨ ਬੜੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸਵੇਰੇ ਸਾਢੇ 8 ਵਜੇ ਜ਼ਿਲਾ ਸਿੱਖਿਆ ਅਫ਼ਸਰ ਨੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਉਣ ਦੀ ਰਸਮ ਅਦਾ ਕੀਤੀ।

ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੀਤ ‘ਜਨ ਗਨ ਮਨ……’ ਗਾਇਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਸਾਵਧਾਨ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਭਾਗ ਲਿਆ।। ਇਸ ਪਿੱਛੋਂ ਸਾਰੇ ਅਧਿਆਪਕ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਸਮੇਤ ਕੁਰਸੀਆਂ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਗਏ ਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਾਹਮਣੇ ਦਰੀਆਂ ਉੱਪਰ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਗਣਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਤੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਸੰਬੰਧੀ ਕੁੱਝ ਭਾਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਸੰਬੰਧੀ ਵੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ। ਕੁੱਝ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾਏ।

ਕੁੜੀਆਂ ਨੇ ਗਿੱਧਾ ਤੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੇ ਭੰਗੜਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੱਖ – ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ, ਖੇਡਾਂ ਤੇ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਇਨਾਮ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਅੰਤ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ।

ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਸਕੂਲ ਵਲੋਂ ਸਾਰੇ ਮਹਿਮਾਨਾਂ, ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿਚ ਲੱਡੂ ਵੰਡੇ ਗਏ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸਾਡੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਪਿਆਰ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਗਈ।

ਤੇਰੀ ਸਹੇਲੀ,
ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਲ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  11.
ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਮੌਤ ਤੇ ਅਫ਼ਸੋਸ ਦੀ ਇੱਕ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਖ਼ਾਲਸਾ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ,
ਪੰਡੋਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜਲੰਧਰ।
18 ਅਗਸਤ, 20…

ਪਿਆਰੇ ਮਨਜਿੰਦਰ,
ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ। ਕਲ਼ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦੀ ਚਿੱਠੀ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਤੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਅਚਾਨਕ ਸਾਨੂੰ ਸਦੀਵੀਂ ਵਿਛੋੜਾ ਦੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣ ਕੇ ਮੈਂ ਤਾਂ ਹੈਰਾਨ ਹੀ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹਾਂ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦੁੱਖ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਚਾਚਾ ਜੀ ਦੀ ਉਮਰ ਅਜੇ ਬਹੁਤੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਅਜੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਗਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤਕ ਰੀਟਾਇਰ ਹੋਣਾ ਸੀ ਅਸੀਂ ਕਦੇ ਸੋਚਿਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਇੰਨੀ ਜਲਦੀ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਚਲੇ ਜਾਣਗੇ ਅਸਲ ਵਿਚ ਸ਼ੂਗਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਦਿੱਤੀ ਪਰ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਰੋਗੀ ਵੀ ਕਈ ਸਾਲ ਜਿਊਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਾਰਟ ਅਟੈਕ ਹੋਇਆ ਤੇ ਉਹ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਹੀ ਪ੍ਰਾਣ ਤਿਆਗ ਗਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦਾ ਕੋਈ ਹੀਲਾ ਵੀ ਨਾ ਚਲ ਸਕਿਆ। ਇੱਥੇ ਆ ਕੇ ਬੰਦਾ ਬੇਵੱਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੇ ਭਾਣੇ ਅੱਗੇ ਸਿਰ ਝੁਕਾਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਹੋਰ ਅਸੀਂ ਕਰ ਵੀ ਕੀ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਤੁਹਾਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਉੱਤੇ ਇਹ ਔਖਾ ਸਮਾਂ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੌਸਲੇ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਹੌਸਲੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਪਈਆਂ ਨਵੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਮੇਰੀ ਪਰਮਾਤਮਾ ਅੱਗੇ ਇਹੋ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੁੱਖ ਦੀ ਘੜੀ ਵਿਚ ਚੜਦੀ ਕਲਾ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਦਾ ਬਲ ਬਖ਼ਸ਼ੇ ਅਤੇ ਅੱਗੋਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਤੇ ਵੀ ਡੋਲਣ ਨਾ ਦੇਵੇ।

ਤੇਰਾ ਮਿੱਤਰ,
ੳ, ਅ, ੲ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  12.
ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਦਾ ਅੱਖੀਂ ਡਿੱਠਾ ਹਾਲ ਦੱਸਣ ਲਈ ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਨੋਟ – ਇਹ ਪੱਤਰ ਲਿਖਣ ਲਈ ਵਾਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚੋਂ “ਅੱਖੀਂ ਡਿੱਠੇ ਵਿਆਹ ਦਾ ਹਾਲ” ਲੇਖ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਵੋ।

13. ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਘਰ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਲੈਣ ਲਈ ਇਕ ਬੇਨਤੀ – ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ !
ਉੱਤਰ :
ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ
ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ,
……… ਸਕੂਲ,
ਪਿੰਡ …….
ਜ਼ਿਲਾ …..

ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ,
ਸਨਿਮਰ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਘਰ ਵਿਚ ਇਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਪੈ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਅੱਜ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦਾ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਦਿਨ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ। ਮੈਂ ਆਪ ਦਾ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹੋਵਾਂਗਾ।

ਪਿਆਰੇ ਮਨਜਿੰਦਰ,
ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ। ਕਲ਼ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦੀ ਚਿੱਠੀ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਤੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਅਚਾਨਕ ਸਾਨੂੰ ਸਦੀਵੀਂ ਵਿਛੋੜਾ ਦੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣ ਕੇ ਮੈਂ ਤਾਂ ਹੈਰਾਨ ਹੀ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹਾਂ। ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦੁੱਖ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਚਾਚਾ ਜੀ ਦੀ ਉਮਰ ਅਜੇ ਬਹੁਤੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਅਜੇ ਤਾਂ ਉਨਾਂ ਨੇ ਅਗਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤਕ ਰੀਟਾਇਰ ਹੋਣਾ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਕਦੇ ਸੋਚਿਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਇੰਨੀ ਜਲਦੀ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਚਲੇ ਜਾਣਗੇ ਅਸਲ ਵਿਚ ਸ਼ੂਗਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਦਿੱਤੀ ਪਰ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਰੋਗੀ ਵੀ ਕਈ ਸਾਲ ਜਿਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਾਰਟ ਅਟੈਕ ਹੋਇਆ ਤੇ ਉਹ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਹੀ ਪ੍ਰਾਣ ਤਿਆਗ ਗਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦਾ ਕੋਈ ਹੀਲਾ ਵੀ ਨਾ ਚਲ ਸਕਿਆ। ਇੱਥੇ ਆ ਕੇ ਬੰਦਾ ਬੇਵੱਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੇ ਭਾਣੇ ਅੱਗੇ ਸਿਰ ਝੁਕਾਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਹੋਰ ਅਸੀਂ ਕਰ ਵੀ ਕੀ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਤੁਹਾਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਉੱਤੇ ਇਹ ਔਖਾ ਸਮਾਂ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੌਸਲੇ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।ਹੌਸਲੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਪਈਆਂ ਨਵੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਮੇਰੀ ਪਰਮਾਤਮਾ ਅੱਗੇ ਇਹੋ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੁੱਖ ਦੀ ਘੜੀ ਵਿਚ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਦਾ ਬਲ ਬਖ਼ਸ਼ੇ ਅਤੇ ਅੱਗੋਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਤੇ ਵੀ ਡੋਲਣ ਨਾ ਦੇਵੇ।

ਤੇਰਾ ਮਿੱਤਰ,
ੳ, ਅ, ੲ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  12.
ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਦਾ ਅੱਖੀਂ ਡਿੱਠਾ ਹਾਲ ਦੱਸਣ ਲਈ ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
(ਨੋਟ – ਇਹ ਪੱਤਰ ਲਿਖਣ ਲਈ ਵਾਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚੋਂ ਅੱਖੀਂ ਡਿੱਠੇ ਵਿਆਹ ਦਾ ਹਾਲ ਲੇਖ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਵੋ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  13.
ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਘਰ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਲੈਣ ਲਈ ਇਕ ਬੇਨਤੀ – ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ
ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ,
……… ਸਕੂਲ,
ਪਿੰਡ……….
ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ………

ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ,
ਸਨਿਮਰ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਘਰ ਵਿਚ ਇਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਪੈ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ। ਮੈਂ ਅੱਜ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦਾ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਦਿਨ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ। ਮੈਂ ਆਪ ਦਾ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹੋਵਾਂਗਾ।
ਉੱਤਰ :
ਆਪ ਦਾ ਆਗਿਆਕਾਰ,
………….. ਸਿੰਘ,
ਰੋਲ ਨੰ: …………,
ਛੇਵੀਂ ‘ਏ।

ਮਿਤੀ : 23 ਜਨਵਰੀ, 20….

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  14.
ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਅੱਧੇ ਦਿਨ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਲੈਣ ਲਈ ਬਿਨੈ – ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ
ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ,
ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ,
ਨਸਰਾਲਾ,
ਜ਼ਿਲਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ।

ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ,
ਸਨਿਮਰ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਘਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਬਿੱਲ ਜਮਾਂ ਕਰਾਉਣ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਅੱਧੇ ਦਿਨ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ। ਅੱਧੀ ਛੁੱਟੀ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋ ਜਾਵਾਂਗਾ।

ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ।

ਆਪ ਦਾ ਅਗਿਆਕਾਰੀ,
………….. ਸਿੰਘ,
ਰੋਲ ਨੰ: ……..

ਮਿਤੀ : 23 ਜਨਵਰੀ, 20….

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  15.
ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਜਾਂ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਦੇ ਵਿਆਹ ‘ਤੇ ਚਾਰ ਦਿਨ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਲੈਣ ਲਈ ਬੇਨਤੀ – ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ
ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਸਾਹਿਬ,
………………. ਸਕੂਲ,
………………. ਸ਼ਹਿਰ।

ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ,
ਸਨਿਮਰ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ/ਭਰਾ ਦਾ ਵਿਆਹ 10 ਜਨਵਰੀ, 20… ਨੂੰ ਹੋਣਾ ਨਿਯਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਵਿਆਹ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਮੈਨੂੰ ਘਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਕੰਮ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦਾ। ਕਿਰਪਾ ਕਰ ਕੇ ਮੈਨੂੰ 8 ਤੋਂ 11 ਜਨਵਰੀ ਤਕ ਚਾਰ ਦਿਨ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ। ਮੈਂ ਆਪ ਦਾ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹੋਵਾਂਗਾ

ਆਪ ਦਾ ਆਗਿਆਕਾਰ,
…….. ਸਿੰਘ,
ਰੋਲ ਨੰ: …………
ਛੇਵੀਂ ‘ਸੀ।

ਮਿਤੀ : 7 ਜਨਵਰੀ, 20.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  16.
ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਲੈਣ ਲਈ ਬੇਨਤੀ – ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ
ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਸਾਹਿਬ,
………….. ਸਕੂਲ,
………….. ਸ਼ਹਿਰ।

ਸੀਮਾਨ ਜੀ.
ਸਨਿਮਰ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਬਿਮਾਰ ਹਾਂ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਅੱਜ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦਾ।ਕਿਰਪਾ ਕਰ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਦੋ ਦਿਨ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ। ਮੈਂ ਆਪ ਦਾ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹੋਵਾਂਗਾ।

ਆਪ ਦਾ ਆਗਿਆਕਾਰ,
………….. ਕੁਮਾਰ,
ਰੋਲ ਨੰ: …………..
ਛੇਵੀਂ ‘ਬੀ।

ਮਿਤੀ : 12 ਫ਼ਰਵਰੀ, 20…

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  17.
ਸਕੂਲ ਛੱਡਣ ਦਾ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਅਤੇ ਚਰਿੱਤਰ ਸਰਟੀਫ਼ਿਕੇਟ ਲੈਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ – ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ
ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਸਾਹਿਬ,
………….. ਸਕੂਲ,
………….. ਸ਼ਹਿਰ।

ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ,
ਸਨਿਮਰ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਛੇਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹਾਂ। ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਜਨਰਲ ਪੋਸਟ ਆਫਿਸ, ਜਲੰਧਰ ਵਿਚ ਕਲਰਕ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਦਲੀ ਲੁਧਿਆਣੇ ਦੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਮੇਰਾ ਜਲੰਧਰ ਵਿਚ ਰਹਿਣਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਮੈਂ ਲੁਧਿਆਣੇ ਜਾ ਕੇ ਹੀ ਪੜ੍ਹ ਸਕਾਂਗਾ। ਕਿਰਪਾ ਕਰ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਸਕੂਲ ਛੱਡਣ ਦਾ ਸਰਟੀਫ਼ਿਕੇਟ ਤੇ ਚਰਿੱਤਰ ਸਰਟੀਫ਼ਿਕੇਟ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ। ਮੈਂ ਆਪ ਦਾ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹੋਵਾਂਗਾ।

ਆਪ ਦਾ ਆਗਿਆਕਾਰ,
………. ਚੰਦਰ,
ਰੋਲ ਨੰ……….,
ਛੇਵੀਂ ‘ਡੀ।

ਮਿਤੀ : 5 ਦਸੰਬਰ, 20….

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  18.
ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਡੀਸ ਮਾਫੀ ਲਈ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ – ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ
ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਸਾਹਿਬ,
………….. ਸਕੂਲ,
………….. ਪਿੰਡ,
ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ…………..।

ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ,
ਸਨਿਮਰ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਛੇਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਛੇਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿਚ ਸਾਰੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚੋਂ ਅੱਵਲ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਮੇਰਾ ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਦਿਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਇਕ ਕਾਰਖ਼ਾਨੇ ਵਿਚ ਚਪੜਾਸੀ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਨਖ਼ਾਹ ਬਹੁਤੀ ਨਹੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਨਖ਼ਾਹ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਘਰ ਦੇ ਪੰਜ ਜੀਆਂ ਦਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਬੜੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ ਚਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਗ਼ਰੀਬੀ ਕਰਕੇ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਮੇਰੀ ਸਕੂਲ ਦੀ ਫ਼ੀਸ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦੇ। ਕਿਰਪਾ ਕਰ ਕੇ ਮੇਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਰੁਚੀ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਆਪ ਮੇਰੀ ਪੂਰੀ ਫ਼ੀਸ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦਿਓ। ਮੈਂ ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹੋਵਾਂਗਾ।

ਆਪ ਦਾ ਆਗਿਆਕਾਰ,
……….. ਕੁਮਾਰ,
ਰੋਲ ਨੰ: ………..
ਛੇਵੀਂ ਏ।

ਮਿਤੀ : 17 ਅਪਰੈਲ, 20.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  19.
ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਜੁਰਮਾਨੇ ਦੀ ਮਾਫ਼ੀ ਲਈ ਬੇਨਤੀ – ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ
ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਸਾਹਿਬ,
……….. ਸਕੂਲ,
……….. ਸ਼ਹਿਰ।

ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ,
ਸਨਿਮਰ ਬੇਨਤੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਛੇਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹਾਂ। ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਹੋਈ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿਚ ਹਿਸਾਬ ਦਾ ਪੇਪਰ ਨਾ ਦੇ ਸਕਣ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਪੰਜ ਰੁਪਏ ਜੁਰਮਾਨਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਅਸਲ ਵਿਚ ਮੈਂ ਉਸ ਦਿਨ ਬਹੁਤ ਬਿਮਾਰ ਸਾਂ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਉਹ ਪੇਪਰ ਨਾ ਦੇ ਸਕਿਆ। ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਆਮਦਨ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ। ਉਹ ਮੇਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਖ਼ਰਚ ਬੜੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਮੇਰਾ ਜ਼ੁਰਮਾਨਾ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਮੈਂ ਆਪ ਦਾ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹੋਵਾਂਗਾ।

ਆਪ ਦਾ ਆਗਿਆਕਾਰ,
………. ਸਿੰਘ,
ਰੋਲ ਨੰ: ………….,
ਛੇਵੀਂ ‘ਬੀ’

ਮਿਤੀ : 19 ਜਨਵਰੀ, 20…..

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  20.
ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਜਾਂ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸੈਕਸ਼ਨ ਬਦਲਣ ਲਈ ਬੇਨਤੀ – ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ
ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ,
………. ਸਕੂਲ,
ਪਿੰਡ……….
ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ………..।

ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ,
ਸਨਿਮਰ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਤੇ ਮੇਰਾ ਭਰਾ ਕੁਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਰੋਲ ਨੰ: 87 ਆਪ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿਖੇ ਛੇਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਬੀਤੇ ਹਫ਼ਤੇ ਨਵੇਂ ਬਣੇ ਸੈਕਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਮੇਰਾ ਰੋਲ ਨੰ: “ਏ ਸੈਕਸ਼ਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਤੇ ਮੇਰੇ ਭਰਾ ਦਾ ਰੋਲ ਨੰਬਰ ‘ਬੀ’ ਸੈਕਸ਼ਨ ਵਿਚ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੁੱਝ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਦੋਵੇਂ ਵੱਖ – ਵੱਖ ਸੈਕਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹ ਸਕਦੇ ਤੇ ਗ਼ਰੀਬੀ ਕਾਰਨ ਸਾਡੇ ਘਰ ਦੇ ਸਾਨੂੰ ਵੱਖ – ਵੱਖ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਖ਼ਰੀਦ ਕੇ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦੇ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਆਪ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਭਰਾ ਵਾਲੇ ਸੈਕਸ਼ਨ ਵਿਚ ਭੇਜ ਦੇਵੋ। ਮੈਂ ਆਪ ਦਾ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹੋਵਾਂਗਾ।

ਆਪ ਦਾ ਆਗਿਆਕਾਰੀ,
ੳ, ਅ, ੲ,
ਰੋਲ ਨੰ: 88,
ਛੇਵੀਂ “ਏ”

ਮਿਤੀ : 16 ਅਪਰੈਲ, 20…..

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  21.
ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਡਾਕੀਏ ਦੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਵਿਰੁੱਧ ਪੋਸਟ ਮਾਸਟਰ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ
ਪੋਸਟ ਮਾਸਟਰ ਸਾਹਿਬ,
ਜਨਰਲ ਪੋਸਟ ਆਫ਼ਿਸ,
……….. ਸ਼ਹਿਰ।

ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ,
ਮੈਂ ਆਪ ਅੱਗੇ ਇਸ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ – ਪੱਤਰ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਮੁਹੱਲੇ ਦੇ ਡਾਕੀਏ ਰਾਮ ਨਾਥ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਵਾਰੀ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਭਾਵੇ, ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਕੰਨਾਂ ’ਤੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸਰਕਦੀ ਅੱਕ ਕੇ ਮੈਂ ਆਪ ਅੱਗੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਉਹ ਸਾਡੇ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿਚ ਕਦੇ ਵੀ ਡਾਕ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਨਹੀਂ ਵੰਡਦਾ ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਦੋ – ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਡਾਕ ਇਕੱਠੀ ਹੀ ਵੰਡਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਉਹ ਚਿੱਠੀਆਂ ਇਧਰ – ਉਧਰ ਗਲਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਪਰਸੋਂ ਮੈਨੂੰ ਨੌਕਰੀ ਲਈ ਇੰਟਰਵਿਊ ਦੀ ਇਕ ਚਿੱਠੀ ਆਈ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਦੋ ਦਿਨ ਲੇਟ ਮਿਲੀ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਇੰਟਰਵਿਊ ਨਾ ਦੇ ਸਕਿਆ। ਮੈਂ ਇਹ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਭਲੇ ਲਈ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਮੇਰਾ ਇਸ ਡਾਕੀਏ ਨਾਲ ਕੋਈ ਨਿੱਜੀ ਵੈਰ ਨਹੀਂ।

ਮੈਂ ਆਸ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਆਪ ਮੇਰੇ ਇਸ ਬੇਨਤੀ – ਪੱਤਰ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਇਸ ਡਾਕੀਏ ਨੂੰ ਤਾੜਨਾ ਕਰੋਗੇ ਕਿ ਉਹ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਪੜੇ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਡਾਕ ਦੀ ਵੰਡ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਕਰਿਆ ਕਰੇ।

ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ।
ਆਪ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ – ਪਾਤਰ,
……… ਕੁਮਾਰ!

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  22.
ਤੁਹਾਡਾ ਸਾਈਕਲ ਗੁਆਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਦੀ ਬਾਣੇ ਵਿਚ ਰਿਪੋਰਟ ਲਿਖਾਉਣ ਲਈ ਮੁੱਖ ਥਾਣਾ ਅਫ਼ਸਰ ਐੱਸ. ਐੱਚ. ਓ.) ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ – ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ
ਐੱਸ.ਐੱਚ.ਓ. ਸਾਹਿਬ,
ਚੌਕੀ ਨੰਬਰ 4,
……… ਸ਼ਹਿਰ।

ਸੀਮਾਨ ਜੀ.
ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ ਮੇਰਾ ਸਾਈਕਲ ਗੁੰਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰਨ ਵਿਚ ਆਪ ਆਪਣੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿਓ। ਮੈਂ ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਪੰਜਾਬ ਨੈਸ਼ਨਲ ਬੈਂਕ ਵਿਚ ਰੁਪਏ ਕਢਵਾਉਣ ਲਈ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਾਈਕਲ ਨੂੰ ਜਿੰਦਰਾ ਲਾ ਕੇ ਬਾਹਰ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਗਿਆ ਸਾਂ। ਪਰ ਜਦੋਂ 11.30 ‘ਤੇ ਬਾਹਰ ਆਇਆ, ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਸਾਈਕਲ ਨਾ ਦੇਖ ਕੇ ਮੈਂ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਸਮਝ ਗਿਆ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸਾਈਕਲ – ਚੋਰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਲੈ ਗਿਆ ਹੈ !

ਮੇਰਾ ਸਾਈਕਲ ਰਾਬਨ – ਹੁੱਡ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਨੰਬਰ A-334060 ਹੈ। ਮੈਂ ਇਸ ਸਾਈਕਲ ਨੂੰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਸਾਈਕਲ ਸਟੋਰ, ਜਲੰਧਰ ਤੋਂ ਮਾਰਚ, 2000 ਵਿਚ ਖ਼ਰੀਦਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਰਸੀਦ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਚੇਨ – ਕਵਰ ਉੱਤੇ ਮੇਰਾ ਨਾਂ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਉਚਾਈ 2 ਇੰਚ ਅਤੇ ਰੰਗ ਹਰਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਸਾਈਕਲ ਦੀ ਸੂਹ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ 100 ਰੁਪਏ ਇਨਾਮ ਦੇਣ ਲਈ ਵੀ ਤਿਆਰ ਹਾਂ।

ਮੈਂ ਆਸ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਆਪ ਆਪਣੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦੇ ਕੇ ਮੇਰਾ ਸਾਈਕਲ ਲਭਾਉਣ ਵਿਚ ਮੇਰੀ ਪੂਰੀ – ਪੂਰੀ ਮੱਦਦ ਕਰੋਗੇ !

ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ।

ਆਪ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ – ਪਾਤਰ,
……….. ਸਿੰਘ,
ਮਾਡਲ ਟਾਊਨ,
…….. ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ

ਮਿਤੀ : 10 ਦਸੰਬਰ, 20…..

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  23.
ਕਿਸੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਨੂੰ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖੋ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਕਿਤਾਬਾਂ ਮੰਗਾਉਣ ਲਈ ਆਰਡਰ ਭੇਜੋ।
ਉੱਤਰ :
ਪੀਖਿਆ ਭਵਨ,
ਗੌਰਮਿੰਟ ਗਰਲਜ਼ ਹਾਈ ਸਕੂਲ,
ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਰੋਪੜ।
28 ਅਪਰੈਲ, 20……………

ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ
ਮੈਸਰਜ਼ ਮਲਹੋਤਰਾ ਬੁੱਕ ਡਿਪੋ,
ਐੱਮ. ਬੀ. ਡੀ. ਹਾਊਸ,
ਰੇਲਵੇ ਰੋਡ,
ਜਲੰਧਰ

ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ,
ਮੈਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਵੀ.ਪੀ.ਪੀ. ਕਰ ਕੇ ਭੇਜ ਦਿਓ। ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਐਡੀਸ਼ਨ ਨਵਾਂ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜਿਲਦਾਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਛਪਾਈ ਸਾਫ਼ – ਸੁਥਰੀ ਹੋਵੇ। ਕੀਮਤ ਵੀ ਵਾਜਬ ਹੀ ਲੱਗਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋੜੀਂਦਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਕੱਟ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ।

ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ :
1. ਐੱਮ. ਬੀ. ਡੀ. ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਈਡ (ਛੇਵੀਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀ) 1 ਪੁਸਤਕ
2. ਐੱਮ. ਬੀ. ਡੀ. ਗਣਿਤ
3. ਐੱਮ. ਬੀ. ਡੀ. ਇੰਗਲਿਸ਼ ਟੈਸਟ ਪੇਪਰ ,, ,,
4. ਐੱਮ. ਬੀ. ਡੀ. ਹਿੰਦੀ ਗਾਈਡ ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ।

ਆਪ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ – ਪਾਤਰ,
ਰੋਲ ਨੰ: ……..

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  24.
ਤੁਹਾਡੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਕੋਈ ਮੈਚ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ ਤੋਂ ਆਗਿਆ ਲੈਣ ਲਈ ਬਿਨੈ – ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ
ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ,
………..ਸਕੂਲ,
……….ਸ਼ਹਿਰ।

ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ,
ਸਨਿਮਰ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਚੌਥੇ ਪੀਰੀਅਡ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਖ਼ਾਲਸਾ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਜੀ. ਟੀ. ਰੋਡ ਦੀ ਗਰਾਊਂਡ ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਸਕੂਲ ਤੇ ਸਾਈਂ ਦਾਸ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਦੀਆਂ ਟੀਮਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਹਾਕੀ ਦਾ ਮੈਚ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਸਾਡੀ ਸਾਰੀ ਜਮਾਤ ਇਸ ਮੈਚ ਨੂੰ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਸਾਡੀ ਜਮਾਤ ਦੇ ਦੋ ਖਿਡਾਰੀ ਖੇਡ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਆਪ ਸਾਡੀ ਸਾਰੀ ਜਮਾਤ ਨੂੰ ਇਹ ਮੈਚ ਦੇਖਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇ ਦੇਵੋ, ਤਾਂ ਆਪ ਦੀ ਬਹੁਤ ਮਿਹਰਬਾਨੀ ਹੋਵੇਗੀ।

ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ।

ਆਪ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ – ਪਾਤਰ,
ਮਨਿੰਦਰ ਸਿੰਘ,
ਮਨੀਟਰ,
ਛੇਵੀਂ ‘ਏਂ।

ਮਿਤੀ : 10 ਨਵੰਬਰ, 20……

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  25.
ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਸਕੂਲ ਦੀ ਟੀਮ ਨਾਲ ਮੈਚ ਖੇਡਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਲੈਣ ਲਈ ਬੇਨਤੀ – ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ
ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਸਾਹਿਬ,
………ਸਕੂਲ,
………. ਸ਼ਹਿਰ।

ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ,
ਸਨਿਮਰ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਖ਼ਾਲਸਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਦੀ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖੇਡ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਮੈਚ ਖੇਡਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਸਾਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਹ ਮੈਚ ਜ਼ਰੂਰ ਜਿੱਤ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਕਿਰਪਾ ਕਰ ਕੇ ਮੈਚ ਖੇਡਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ।

ਆਪ ਦਾ ਆਗਿਆਕਾਰੀ,
ਸਿੰਘ, ਰੋਲ ਨੰ: …..,
ਛੇਵੀਂ ‘ਏ।

ਮਿਤੀ : ਨਵੰਬਰ, 20….

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  26.
ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਬਿਨੈ – ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ
ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਸਾਹਿਬ,
…………. ਸਕੂਲ,
…………. ਸ਼ਹਿਰ।

ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ,
ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਪੰਜਵੀਂ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਮਾਡਲ ਟਾਊਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਜਲੰਧਰ ਬਦਲੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜਲੰਧਰ ਆ ਗਿਆ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਲੁਧਿਆਣੇ ਤੋਂ ਸਕੂਲ ਛੱਡਣ ਦਾ ਸਰਟੀਫ਼ਿਕੇਟ ਤੇ ਚਰਿੱਤਰ ਸਰਟੀਫ਼ਿਕੇਟ ਲੈ ਆਇਆ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਪੰਜਵੀਂ ਦੇ ਇਮਤਿਹਾਨ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚੋਂ ਫ਼ਸਟ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਹੁਣ ਮੈਂ ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਛੇਵੀਂ ਕਲਾਸ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਮੈਂ ਆਪ ਦਾ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹੋਵਾਂਗਾ।

ਆਪ ਦਾ ਆਗਿਆਕਾਰ,
ਉ.ਅ.ਬ.

ਮਿਤੀ : 10 ਮਈ, 20 ……………….

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  27.
ਸਕੂਲ ਮੁਖੀ ਨੂੰ ਐੱਨ. ਸੀ. ਸੀ. /ਸਕਾਊਟ ਜਾਂ ਗਰਲ ਗਾਈਡ ਟੀਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਲਈ ਬਿਨੈ – ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ
ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ,
ਸਰਕਾਰੀ ਮਿਡਲ ਸਕੂਲ,
ਬੁਲੋਵਾਲ।

ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ,
ਸਨਿਮਰ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੀ ਐੱਨ.ਸੀ.ਸੀ. ਸਕਾਊਟ ਜਾਂ ਗਰਲ ਗਾਈਡ ਟੀਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ/ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ, ਮੈਂ ਆਪ ਦਾ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹੋਵਾਂਗਾ/ਹੋਵਾਂਗੀ।

ਆਪ ਦਾ/ਆਪਦੀ ਆਗਿਆਕਾਰ
ਉ.ਅ.ਬ.
ਕਲਾਸ ਛੇਵੀਂ ਸੀ।

ਮਿਤੀ : 18 ਸਤੰਬਰ, 20…..

ਪ੍ਰਸ਼ਨ  28.
ਸੰਪਾਦਕ, ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਸੈਕਸ਼ਨ, ਪੰਜਾਬ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ ਵਲੋਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਛਪਦੇ ਰਸਾਲੇ ਮੰਗਵਾਉਣ ਲਈ ਇਕ ਬੇਨਤੀ ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ :
2202 ਆਦਰਸ਼ ਨਗਰ,
ਜਲੰਧਰ
12 ਸਤੰਬਰ, 20……

ਸੇਵਾ ਵਿਖੇ
ਸੰਪਾਦਕ ਸਾਹਿਬ,
ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਸੈਕਸ਼ਨ,
ਪੰਜਾਬ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ,
ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ।

ਸ੍ਰੀਮਾਨ ਜੀ,
ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਆਪ ਵਲੋਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਰਸਾਲੇ ‘ਪੰਖੜੀਆਂ ਅਤੇ ‘ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਿੱਖਿਆ’ ਨੂੰ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਦੀ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਵਿਚ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ਤੇ ਪਦਾ ਹਾਂ। ਇਹ ਰਸਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ, ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਧਾਉਣ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਰਚਨਾਤਮਕ ਰੁਚੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਘਰ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਹੋਰ ਭੈਣ – ਭਰਾ ਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਬੱਚੇ ਵੀ ਪੜ੍ਹਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਆਪ ਮੇਰੇ ਉੱਪਰ ਲਿਖੇ ਪਤੇ ਉੱਤੇ ਇਹ ਰਸਾਲੇ ਇਕ ਸਾਲ ਲਈ ਭੇਜਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਓ। ਮੈਂ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੰਦੇ ਦਾ ਬੈਂਕ ਡਰਾਫ਼ਟ ਨੰ: PQ 1628196 ਮਿਤੀ 12 ਸਤੰਬਰ, 20….. ਪੰਜਾਬ ਐਂਡ ਸਿੰਧ ਬੈਂਕ ਤੋਂ ਬਣਵਾ ਕੇ ਇਸ ਪੱਤਰ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਭੇਜ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।

ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ !

ਆਪ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ – ਪਾਤਰ,
ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ

Punjab State Board PSEB 8th Class Maths Book Solutions Chapter 8 ਰਾਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ InText Questions and Answers.

PSEB 8th Class Maths Solutions Chapter 8 ਰਾਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ InText Questions

ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਮਾਪਿਆਂ ਕੋਲੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਕਿੰਨੇ ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
90 ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ \(\frac{1}{2}\) ਘੰਟੇ 1\(\frac{1}{2}\) ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ।
ਜਿੰਨੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਲਈ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨਾ ਦੱਸਿਆ ਉਸਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਵੰਡ ਨਾਲ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਚਿੱਤਰ ਵਿਚ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਹੈ ਜਿਹੜੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ :
20% ਨੇ ਪ੍ਰਤੀਦਿਨ 1\(\frac{1}{2}\) ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿੱਤੀ, 30% ਨੇ \(\frac{1}{2}\) ਘੰਟੇ ਤੋਂ 1\(\frac{1}{2}\) ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ !

50% ਨੇ ਬਿੱਲਕੁਲ ਸਹਾਇਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ।
ਇਸਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦਿਉ :
ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i) ਕਿੰਨੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਸਰਵੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ?
ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii) ਕਿੰਨੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਹਾਇਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ?
ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii) ਕਿੰਨੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹਨਾਂ 1\(\frac{1}{2}\) ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ?
ਹੱਲ:
(i) 90 ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ \(\frac{1}{2}\) ਘੰਟੇ ਤੋਂ 1\(\frac{1}{2}\) ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ।
ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ = 30%
∴ ਮੰਨ ਲਉ ਸਰਵੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ = x
∴ x ਦਾ 30% = 90
\(\frac{30}{100}\) × x = 90
⇒ x = \(\frac{90×100}{30}\)
= 300 ਮਾਪੇ

(ii) 50% ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਬਿਲਕੁੱਲ ਸਹਾਇਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ।
∴ 300 ਦਾ 50% ⇒ \(\frac{50}{100}\) × 300 = 150 ਮਾਪੇ

(iii) 20% ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ 1\(\frac{1}{2}\) ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ।
ਅਰਥਾਤ 300 ਦਾ 20% ⇒ \(\frac{20}{100}\) × 300 = 60 ਮਾਪੇ

ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇਕ ਦੁਕਾਨ 20% ਕਟੌਤੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ । ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚ ਹਰੇਕ ਦਾ ਵੇਚ, ਮੁੱਲ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ?
(a) ₹ 120 ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ ਵਾਲੀ ਇਕ ਪੋਸ਼ਾਕ ।
(b) ₹ 750 ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ ਵਾਲਾ ਇਕ ਜੁੱਤੀਆਂ ਦਾ ਜੋੜਾ
(c) ₹ 250 ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ ਵਾਲਾ ਇਕ ਥੈਲਾ ।
ਹੱਲ:
ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਕਟੌਤੀ = 20%
(a) ਪੋਸ਼ਾਕ ਦਾ ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ = ₹ 120
ਕਟੌਤੀ = 20%
= ₹ 120 ਦਾ 20%
= \(\frac{20}{100}\) × 120 = ₹ 24
∴ ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ਅੰਕਿਤ, ਮੁੱਲ – ਕਟੌਤੀ
= ₹ (120 – 24)
= ₹ 96

(b) ਜੁੱਤੀਆਂ ਦੀ ਜੋੜੀ ਦਾ ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ = ₹ 750
ਕਟੌਤੀ = 20%
= ₹ 750 ਦਾ 20%
= \(\frac{20}{100}\) × 750 = ₹ 150
∴ ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ – ਕਟੌਤੀ
= ₹750 – ₹ 150 = ₹ 600

(c) ਥੈਲੇ ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ = ₹ 250
ਕਟੌਤੀ = ₹250 ਦਾ 20%
= \(\frac{20}{100}\) × 250 = ₹ 50
ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ – ਕਟੌਤੀ
= ₹ 250 – ₹ 50 = ₹ 200

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
₹ 15000 ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ ਵਾਲਾ ਇਕ ਮੇਜ਼ ₹ 14,400 ਵਿਚ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ । ਕਟੌਤੀ ਅਤੇ ਕਟੌਤੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ | ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਮੇਜ਼ ਦਾ ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ = ₹ 15,000
ਮੇਜ਼ ਦਾ ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ₹ 14,400
ਕਟੌਤੀ = ₹ 15,000 – ₹ 14,400
= ₹ 600
ਕਟੌਤੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ = \(\frac{600}{15000}\) × 100% = 4%

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਇਕ ਅਲਮਾਰੀ 5% ਕਟੌਤੀ ’ਤੇ ₹ 5225 ਵਿਚ ਵੇਚੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਅਲਮਾਰੀ ਦਾ ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਅਲਮਾਰੀ ਦਾ ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ₹ 5225
ਮੰਨ ਲਉ ਅਲਮਾਰੀ ਦਾ ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ = ₹ x
ਕਟੌਤੀ = x ਦਾ 5%
= \(\frac{5}{100}\) × x = \(\frac{5x}{100}\)
ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ – ਕਟੌਤੀ
= x – \(\frac{5x}{100}\)
= \(\frac{100x-5x}{100}\) = \(\frac{95x}{100}\)
∴ \(\frac{95x}{100}\) = 5225
⇒ x = ₹ \(\frac{5225×100}{95}\) = ₹ 5500

ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਜੇ ਲਾਭ ਦੀ ਦਰ 5% ਹੈ ਤਾਂ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆਂ ਦਾ ਵੇਚ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
(a) ₹ 700 ਦੀ ਇੱਕ ਸਾਈਕਲ ਜਿਸ ਦਾ ਉਪਰਲਾ ਖ਼ਰਚ ₹50 ਹੈ ।
(b) ₹ 1150 ਵਿੱਚ ਖ਼ਰੀਦੀ ਗਈ ਇਕ ਘਾਹ ਕੱਟਣ ਦੀ ਮਸ਼ੀਨ ਜਿਸ ‘ਤੇ ₹ 50 ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਖ਼ਰਚ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਖ਼ਰਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ।
(c) ₹ 560 ਵਿਚ ਖ਼ਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਇਕ ਪੱਖਾ ਜਿਸ ‘ਤੇ ₹ 40 ਮੁਰੰਮਤ ਦੇ ਲਈ ਖ਼ਰਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ।
ਹੱਲ:
(a) ਸਾਈਕਲ ਦਾ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ₹ 700
ਉਪਰਲਾ ਖ਼ਰਚ = ₹ 50
ਕੁੱਲ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ₹ 700 + ₹ 50
= ₹ 750
ਲਾਭ = 5%
= ₹ 750 ਦਾ 5%
= ₹ 750 × \(\frac{5}{100}\)
= ₹ 37.50
∴ ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ + ਲਾਭ
= ₹ 750 + ₹ 37.50
= ₹ 787.50

(b) ਘਾਹ ਕੱਟਣ ਵਾਲੀ ਮਸ਼ੀਨ ਦਾ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ₹ 1150
ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਖ਼ਰਚ = ₹ 50
∴ ਕੁੱਲ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ₹ 1150 + ₹ 50
= ₹1200
ਲਾਭ = 5%
= 1200 ਦਾ 5%
= \(\frac{5}{100}\) × 1200 = ₹ 60
∴ ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ + ਲਾਭ
= ₹ 1200 + ₹50 = ₹ 1250

(c) ਪੱਖੇ ਦਾ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ₹ 560
ਮੁਰੰਮਤ ਲਈ ਖ਼ਰਚ = ₹ 40
∴ ਕੁੱਲ ਵੇਚ ਮੁੱਲ = (560 + 40) = ₹ 600
ਲਾਭ = 5%
= ₹ 600 ਦਾ 5%
= \(\frac{5}{100}\) × 600 = ₹ 30
∴ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ਵੇਚ ਮੁੱਲ + ਲਾਭ
= ₹ 600 + ₹ 30 = ₹ 630

ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇਕ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਨੇ ਦੋ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੈੱਟ ₹ 10,000 ਪ੍ਰਤੀ ਸੈੱਟ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਖ਼ਰੀਦੇ । ਉਸਨੇ ਇਕ ਨੂੰ 10% ਹਾਨੀ | ਨਾਲ ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਨੂੰ 10% ਲਾਭ ਨਾਲ ਵੇਚ ਦਿੱਤਾ | ਪਤਾ ਕਰੋ ਕਿ ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਇਸ ਸੌਦੇ ਵਿਚ ਲਾਭ ਹੋਇਆ, ਜਾਂ | ਹਾਨੀ ।
ਹੱਲ:
ਹਰੇਕ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੈਂਟ ਦਾ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ₹ 10,000
ਇਕ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੈਟ ਨੂੰ 10% ਲਾਭ ਉੱਤੇ ਵੇਚ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ।
∴ ਲਾਭ = ₹10,000 ਦਾ 10%
= \(\frac{10}{100}\) × 10,000
= ₹ 1000
∴ ਪਹਿਲੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੈਂਟ ਦਾ ਵੇਚ ਮੁੱਲ
= ₹ 10,000 + ₹ 1000 = ₹ 11000
ਦੂਸਰੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੈਂਟ ਨੂੰ 10% ਹਾਨੀ ਉੱਤੇ ਵੇਚ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ।
∴ ਹਾਨੀ = ₹ 10,000 ਦਾ 10%
= ₹ 10,000 × \(\frac{10}{100}\)
= ₹ 1000
∴ ਦੂਸਰੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੈਂਟ ਦਾ ਵੇਚ ਮੁੱਲ
= ₹ 10,000 + ₹ 1000
= ₹ 9000
∴ ਦੋਨੋਂ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੈਂਟਾਂ ਦਾ ਕੁੱਲ ਖਰੀਦ ਮੁੱਲ
= ₹ 10000 + ₹ 10000
= ₹ 20,000
ਦੋਨੋਂ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਸੈਂਟਾਂ ਦਾ ਕੁੱਲ ਵੇਚ ਮੁੱਲ
= ₹ 11000 + ₹ 9000
= ₹ 20,000
∴ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ਵੇਚ ਮੁੱਲ
ਅਰਥਾਤ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਨਾ ਤਾਂ ਲਾਭ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਹਾਨੀ ।

ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਖਰੀਦਣ ‘ਤੇ ਜੇਕਰ 5% ਵਿਕਰੀ ਟੈਕਸ ਜੁੜਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹਰੇਕ ਦਾ ਖ਼ਰੀਦ (ਵੇਚ) ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(i) ₹ 50 ਵਾਲਾ ਇਕ ਤੌਲੀਆ ।
(ii) ਸਾਬਣ ਦੀਆਂ ਦੋ ਟਿੱਕੀਆਂ ਜਿਸ ਵਿਚ ਹਰੇਕ ਦਾ ਮੁੱਲ ₹ 35 ਹੈ ।
(iii) ₹ 15 ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ 5 kg ਆਟਾ ।
ਹੱਲ:
(i) ਤੌਲੀਏ ਦਾ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ₹ 50
ਵਿਕਰੀ ਟੈਕਸ = 5%
= ₹ 50 ਦਾ 5%
= ₹ 50 × \(\frac{5}{100}\) = ₹ 2.50
∴ ਕੁੱਲ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ + ਵਿਕਰੀ ਟੈਕਸ |
= ₹ 50 + ₹ 2.50
= ₹ 52.50

(ii) ਸਾਬਣ ਦੀ 1 ਟਿੱਕੀ ਦਾ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ₹ 35
ਸਾਬਣ ਦੀਆਂ 2 ਟਿੱਕੀਆ ਦਾ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ₹ 2 × 35
= ₹ 70
ਵਿਕਰੀ ਟੈਕਸ = 5%
= ₹ 70 ਦਾ 5%
= ₹ 70 × \(\frac{5}{100}\) = ₹3.50
∴ ਕੁੱਲ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ + ਵਿਕਰੀ ਟੈਕਸ
= ₹ 70 + ₹ 3.50
= ₹ 73.50

(iii) 1 kg ਆਟੇ ਦਾ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ₹ 15
5 kg ਆਟੇ ਦਾ ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ₹ (15 × 5) = ₹ 75
ਵਿਕਰੀ ਟੈਕਸ = 5%
= ₹ 75 ਦਾ 5%
= ₹ 75 × \(\frac{5}{100}\) = ₹ 375
∴ ਕੁੱਲ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ +ਵਿਕਰੀ ਟੈਕਸ
= ₹ 75 + ₹ 3.75
= ₹ 78.75

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਮੁੱਲ ਵਿਚ ਜੇਕਰ 8% ਵੈਟ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ ਤਾਂ ਅਸਲ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
(i) ₹ 14,500 ਵਿਚ ਖ਼ਰੀਦਿਆ ਇਕ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ
(ii) ₹ 180 ਵਿਚ ਖ਼ਰੀਦੀ ਗਈ ਸ਼ੈਪੂ ਦੀ ਸ਼ੀਸ਼ੀ ।
ਹੱਲ:
ਵੈਟ (VAT) = 8%
(i) ਮੰਨ ਲਉ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦਾ ਅਸਲ ਮੁੱਲ = ₹ 100
∴ ਵੈਟ VAT ਜੋੜਨ ‘ਤੇ ਮੁੱਲ = (100 + 8) = ₹ 108
∴ ਜੇਕਰ ਵੈਟ (VAT) ਜੁੜਿਆ ਮੁੱਲ ₹ 108 ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਅਸਲ ਮੁੱਲ = ₹ 100
,, ,, ,, ,, ,, ,, ₹1 ,, ,, ,, = ₹ \(\frac{100}{108}\)
,, ,, ,, ,, ₹14500 ,, ,, ,, =
= ₹ \(\frac{100}{108}\) × 14500
= ₹ 13426

(ii) ਵੈਟ (VAT) = 8%
ਮੰਨ ਲਉ ਸ਼ੈਪੂ ਦੀ ਸ਼ੀਸ਼ੀ ਦਾ ਅਸਲ ਮੁੱਲ = ₹ 100
∴ ਵੈਟ (VAT) ਜੋੜਨ ‘ਤੇ ਮੁੱਲ = (100 + 8) = ₹ 108
∴ ਜੇਕਰ ਵੈਟ (VAT) ਜੁੜਿਆ ਮੁੱਲ 108 ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਅਸਲ ਮੁੱਲ = ₹ 100
,, ,, ,, ,, ₹1 ,, ,, = ₹ \(\frac{100}{108}\)
,, ,, ,, ,, ₹ 180 ,, ,, = ₹ \(\frac{100}{108}\) × 180
= ₹ 166.66

ਸੋਚੋ, ਚਰਚਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਲਿਖੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਸੇ ਸੰਖਿਆ ਨੂੰ ਦੁਗਣਾ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਉਸ ਸੰਖਿਆ ਵਿਚ 100% ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਉਸ ਸੰਖਿਆ ਨੂੰ ਅੱਧਾ ਕਰ ਦਈਏ ਤਾਂ ਕਮੀ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੋਵੇਗੀ ?
ਹੱਲ:
ਕਿਉਂਕਿ ਇਕ ਸੰਖਿਆ ਵਿਚ 100% ਵਾਧੇ ਨਾਲ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਸੰਖਿਆ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੁੱਗਣੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ ਜੇਕਰ ਸੰਖਿਆ ਨੂੰ ਅੱਧਾ ਕਰ ਦੇਈਏ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਚ 50% ਕਮੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
₹ 2400 ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿਚ ₹ 2000 ਕਿੰਨਾਂ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਘੱਟ ਹੈ । ਕੀ ਇਹ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਉਨੇ ਹੀ ਹੈ, ਜਿੰਨਾ ₹ 2000 ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿਚ ₹ 2400 ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ?
ਹੱਲ:
ਸਥਿਤੀ I:
ਜਦੋਂ ₹ 2000, ₹ 2400 ਤੋਂ ₹ 400 ਘੱਟ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ
∴ ਘੱਟ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ = \(\frac{400}{2000}\) × 100%
= 20%
ਸਥਿਤੀ II:
ਜਦੋਂ ₹ 2400, ₹ 2000 ਤੋਂ ₹ 400 ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ
∴ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ = \(\frac{400}{2400}\) × 100%
= \(\frac{100}{6}\) % = 16.6 %
ਨਹੀਂ, ਦੋਨੋਂ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਹਨ ।

ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
5% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ਨਾਲ ₹ 15000 ਦਾ 2 ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਵਿਆਜ ਅਤੇ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਮੂਲਧਨ (P) = ₹ 15000
ਦਰ (R) = 5% ਸਲਾਨਾ
ਸਮਾਂ (T) = 2 ਸਾਲ
ਵਿਆਜ = \(\frac{P×R×T}{100}\)
= ₹ \(\frac{15000×5×2}{100}\)
= ₹ 1500
∴ ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ = ਮੂਲਧਨ + ਵਿਆਜ
= ₹ 15000 + ₹ 1500
= ₹ 16500

ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
₹ 8000 ਦਾ 2 ਸਾਲ ਦੇ ਲਈ 5% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ਨਾਲ ਮਿਸ਼ਰਤ ਵਿਆਜ ਪਤਾ ਕਰੋ ਜਦੋਂ ਕਿ ਵਿਆਜ ਸਲਾਨਾ ਜੁੜਦਾ ਹੈ ।
ਹੱਲ:
ਮੂਲਧਨ (P) = ₹ 8000
ਸਮਾਂ (t) = 2 ਸਾਲ
ਦਰ (R) = 5% ਸਲਾਨਾ
ਮਿਸ਼ਰਧਨ = (A) = P(1 + \(\frac{R}{100}\))^t
A = ₹ 8000(1 + \(\frac{5}{100}\))²
= ₹ 8ooo(1 + \(\frac{1}{20}\))²
= ₹ 8000 (\(\frac{20+1}{20}\))²
= ₹ 8000(\(\frac{21}{20}\))²
= ₹ 8000 × \(\frac{21}{20}\) × \(\frac{21}{20}\)
= ₹ 8820
∴ ਮਿਸ਼ਰਤ ਵਿਆਜ = ਮਿਸ਼ਰਧਨ – ਮੂਲਧਨ
= ₹ 8820 – ₹ 8000
= ₹ 820

ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ :

ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿਚ ਵਿਆਜ ਪਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮਾਂ ਅਵਧੀ ਅਤੇ ਦਰ ਪਤਾ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
1\(\frac{1}{2}\) ਸਾਲ ਦੇ ਲਈ, 8% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ‘ਤੇ ਉਧਾਰ ਲਈ ਗਈ ਇਕ ਰਾਸ਼ੀ ਜਿਸ ‘ਤੇ ਵਿਆਜ ਛਿਮਾਹੀ ਲੱਗਦਾ ਹੋਵੇ ।
ਹੱਲ:
ਕਿਉਂਕਿ ਵਿਆਜ ਛਮਾਹੀ ਲਗਦਾ ਹੈ
∴ ਦਰ = 8% ਸਲਾਨਾ
= \(\frac{8}{2}\) % ਛਿਮਾਹੀ = 4% ਛਿਮਾਹੀ
ਸਮਾਂ ਅਵਧੀ = 1\(\frac{1}{2}\) ਸਾਲ = \(\frac{3}{2}\) ਸਾਲ
= 2 × \(\frac{3}{2}\) = 3 ਛਿਮਾਹੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
2 ਸਾਲ ਦੇ ਲਈ 4% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ‘ਤੇ ਉਧਾਰ ਲਈ ਗਈ ਇਕ ਰਾਸ਼ੀ ਜਿਸ ‘ਤੇ ਵਿਆਜ ਛਿਮਾਹੀ ਲਗਦਾ ਹੋਵੇ।
ਹੱਲ:
ਕਿਉਂਕਿ ਵਿਆਜ ਛਿਮਾਹੀ ਲਗਦਾ ਹੈ ।
∴ ਦੇਰ = 4% ਸਲਾਨਾ
= \(\frac{4}{2}\) % ਛਿਮਾਹੀ
= 2% ਛਿਮਾਹੀ
ਸਮਾਂ ਅਵਧੀ = 2 ਸਾਲ
= 2 × 2 = 4 ਛਿਮਾਹੀ

ਸੋਚੋ, ਚਰਚਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਲਿਖੋ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇਕ ਰਾਸ਼ੀ 16% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ‘ਤੇ 1 ਸਾਲ ਦੇ ਲਈ ਉਧਾਰ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਵਿਆਜ ਹਰੇਕ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ 1 ਸਾਲ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀ ਵਾਰ ਵਿਆਜ ਦੇਣਾ ਹੋਵੇਗਾ ।
ਹੱਲ:
ਕਿਉਂਕਿ ਵਿਆਜ ਹਰੇਕ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਬਾਅਦ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
∴ ਦਰ = 16% ਸਾਲਾਨਾ
= \(\frac{16}{4}\) = 4% ਤਿਮਾਹੀ
ਸਮਾਂ ਅਵਧੀ = 1 ਸਾਲ
= 4 × 1 = 4 ਤਿਮਾਹੀਆਂ
ਅਰਥਾਤ ਇਕ ਸਾਲ ਵਿਚ 4 ਵਾਰ ਵਿਆਜ ਦੇਣਾ ਪਵੇਗਾ ।

ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ :

ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆਂ ਦੇ ਲਈ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਰਾਸ਼ੀ ਪਤਾ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
₹ 2400 ‘ ਤੇ 5% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ਨਾਲ ਵਿਆਜ ਸਲਾਨਾ ਜੋੜਦੇ ਹੋਏ 2 ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ।
ਹੱਲ:
ਮੁਲਧਨ (P) = ₹ 2400
ਸਮਾਂ (t) = 2 ਸਾਲ
ਦਰ (R) = 5% ਸਲਾਨਾ
∴ ਮਿਸ਼ਰਧਨ (A) = P(1 + \(\frac{R}{100}\))^t
= ₹ 2400 (1 + \(\frac{5}{100}\))²
= ₹ 2400 (1 + \(\frac{1}{20}\)))²
= ₹ 2400 (\(\frac{20+1}{20}\))²
= ₹ 2400(\(\frac{21}{20}\))²
= ₹ 2400 × \(\frac{21}{20}\) × \(\frac{21}{20}\)
= ₹ 2646

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
₹ 1800 ‘ਤੇ 8% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ਨਾਲ ਵਿਆਜ ਤਿਮਾਹੀ ਜੋੜਦੇ ਹੋਏ 1 ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ।
ਹੱਲ:
ਮੂਲਧਨ (P) = ₹ 1800
ਸਮਾਂ (t) = 1 ਸਾਲ
= 1 × 4 = 4 ਤਿਮਾਹੀ
ਦਰ (R) = 8% ਸਲਾਨਾ ।
= \(\frac{8}{4}\) = 2% ਤਿਮਾਹੀ
∴ ਮਿਸ਼ਰਧਨ (A) = P(1 + \(\frac{R}{100}\))^t
= ₹ 1800(1 + \(\frac{2}{100}\))⁴
= ₹ 1800(1 + \(\frac{1}{50}\))²
= ₹ 1800(\(\frac{50+1}{50}\))²
= ₹ 1800(\(\frac{51}{50}\))²
= ₹ 1800 × \(\frac{51}{50}\) × \(\frac{51}{50}\) × \(\frac{51}{50}\) x \(\frac{51}{50}\)
= ₹ 1948.38

ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
₹ 10,500 ਦੇ ਮੁੱਲ ਦੀ ਇਕ ਮਸ਼ੀਨ ਦਾ 5% ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਮੁੱਲ ਘਟਦਾ ਹੈ । ਇਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਇਸਦਾ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਮਸ਼ੀਨ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 10,500
₹ 10,500 ਦਾ 5%
= ₹ \(\frac{5}{100}\) × 10, 500
= ₹ 525
∴ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਮੁੱਲ = ₹ 10,500 – ₹ 525
= ₹ 9975

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਇਕ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਵਰਤਮਾਨ ਜਨਸੰਖਿਆ 12 ਲੱਖ ਹੈ । ਜੇ ਵਾਧੇ ਦੀ ਦਰ 4% ਹੈ ਤਾਂ 2 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਮੂਲਧਨ (P) = 12 ਲੱਖ
R = 4%
ਸਮਾਂ (t) = 2 ਸਾਲ
A = P(1 + \(\frac{R}{100}\))^t
= 12 ਲੱਖ (1 + \(\frac{4}{100}\))²
= 1200000 (1 + \(\frac{1}{25}\))²
= 1200000(\(\frac{25+1}{25}\))²
= 1200000(\(\frac{26}{25}\))²
= 1200000 × \(\frac{26}{25}\) × \(\frac{26}{25}\)
= 1297920
∴ 2 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ = 1297920

Punjab State Board PSEB 8th Class Maths Book Solutions Chapter 8 ਰਾਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ Ex 8.3 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Maths Chapter 8 ਰਾਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ Exercise 8.3

1. ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਦੇ ਲਈ ਮਿਸ਼ਰਧਨ ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ ਅਤੇ ਮਿਸ਼ਰਤ ਵਿਆਜ ਪਤਾ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (a).
₹ 10,800 ‘ਤੇ 3 ਸਾਲ ਦੇ ਲਈ 12\(\frac{1}{2}\) % ਸਲਾਨਾ ਦਰ ‘ਤੇ ਸਲਾਨਾ ਜੋੜਨ ’ਤੇ ।
ਹੱਲ:
ਮੂਲਧਨ (P) = ₹ 10,800
ਸਮਾਂ (t) = 3 ਸਾਲ
ਦਰ (R) = 12\(\frac{1}{2}\)% ਸਲਾਨਾ
= \(\frac{25}{2}\) % ਸਲਾਨਾ
∴ ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ (A) = P(1 + \(\frac{R}{100}\))^t
= ₹ 10800(1 + \(\frac{25}{100}\))³
= ₹ 10800 (1 + \(\frac{1}{8}\))³
= ₹ 10800(\(\frac{9}{8}\))³
= ₹ 10800 × \(\frac{9}{8}\) × \(\frac{9}{8}\) × \(\frac{9}{8}\)
= ₹ \(\frac{492075}{32}\)
ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ = ₹ 15377.34
∴ ਮਿਸ਼ਰਤ ਵਿਆਜ = ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ – ਮਲਧਨ
= ₹ 15377.34 – ₹ 10,800
= ₹ 4577.34

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (b).
₹ 18,000 ‘ਤੇ 2\(\frac{1}{2}\) ਸਾਲ ਦੇ ਲਈ 10% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ‘ਤੇ ਸਲਾਨਾ ਜੋੜਨ ‘ਤੇ ।
ਹੱਲ:
ਮੂਲਧਨ (P) = ₹ 18000
ਸਮਾਂ (t) = 2\(\frac{1}{2}\) ਸਾਲ
= \(\frac{5}{2}\) ਸਾਲ
ਸਾਲ ਦਰ (R) = 10% ਸਲਾਨਾ
ਕੁੱਲ ਰਕਮ (A) = P(1 + \(\frac{R}{100}\))^t
= ₹ 18oo0(1 + \(\frac{10}{100}\))² (1 + \(\frac{10}{100}\) × \(\frac{1}{2}\))¹
= ₹ 18000(1 + \(\frac{1}{2}\))²(1 + \(\frac{1}{20}\))¹
= ₹ 18000(\(\frac{11}{10}\))²(\(\frac{21}{20}\))\(\frac{1}{1}\)
= ₹ 18000 × \(\frac{11}{10}\) × \(\frac{11}{10}\) × \(\frac{21}{20}\)
= ₹ 9 × 11 × 11 × 21 = ₹ 22869
∴ ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ = ₹ 22869
C.I. = A – P
= ₹ 22869 – ₹ 18000 = ₹ 4869

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (c).
₹ 62,500 ‘ਤੇ 1\(\frac{1}{2}\) ਸਾਲ ਦੇ ਲਈ 8% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ‘ਤੇ ਛਿਮਾਹੀ ਜੋੜਨ ‘ਤੇ ।
ਹੱਲ:
ਮੂਲਧਨ (P) = ₹ 62500
ਸਮਾਂ (t) = 1\(\frac{1}{2}\) ਸਾਲ = \(\frac{3}{2}\) ਸਾਲ
= 2 × \(\frac{3}{2}\) ਛਿਮਾਹੀਆਂ
ਦਰ (R) = 8% ਸਾਲਾਨਾ ।
= \(\frac{8}{2}\) % = 4% ਛਿਮਾਹੀ
∴ ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ (A) = P(1 + \(\frac{R}{100}\))^t
= ₹ 62500 (1 + \(\frac{4}{100}\))³
= ₹ 62500(1 + \(\frac{1}{25}\))³
= ₹ 62500 (\(\frac{26}{25}\))³
= ₹ 62500 × \(\frac{26}{25}\) × \(\frac{26}{25}\) × \(\frac{26}{25}\)
A = ₹ 70304
∴ C.I. = A – P
= ₹ 70304 – ₹ 62500 = ₹ 7804

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (d).
₹ 8000 ‘ਤੇ 1 ਸਾਲ ਦੇ ਲਈ 9% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ‘ਤੇ ਛਿਮਾਹੀ ਜੋੜਨ ‘ਤੇ ।
ਹੱਲ:
ਮੂਲਧਨ (P) = ₹ 8000
ਦਰ (R) = 9% ਸਲਾਨਾ
= \(\frac{9}{2}\) % ਛਿਮਾਹੀ
ਸਮਾਂ (t) = 1 ਸਾਲ
= 2 × 1 = 2 ਛਿਮਾਹੀ
∴ ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ (A) = P (1 + \(\frac{R}{100}\))^t
= ₹ 8000 (1 + \(\frac{9}{200}\))²
= ₹ 8000(\(\frac{209}{200}\))²
= ₹ 8000 × \(\frac{209}{200}\) × \(\frac{209}{200}\)
A = ₹ 8736.20
∴ C.I. = A – P
= ₹ 8736.20 – ₹ 8000
= ₹ 736.20

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (e).
₹ 10,000 ‘ਤੇ 1 ਸਾਲ ਦੇ ਲਈ 8% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ‘ਤੇ ਛਿਮਾਹੀ ਜੋੜਨ ’ਤੇ ।
ਹੱਲ:
ਮੂਲਧਨ (P) = ₹ 10,000
ਦਰ (R) = 8% ਸਲਾਨਾ = 4% ਛਿਮਾਹੀ
ਸਮਾਂ (t) = 1 ਸਾਲ = 2 ਛਿਮਾਹੀ
∴ ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ (A) = P(1 + \(\frac{R}{100}\))^t
= ₹ 10,000(1 + \(\frac{4}{200}\))²
= ₹ 10,000(1 + \(\frac{1}{25}\))² = 10,000(\(\frac{26}{25}\))²
= ₹10,000 × \(\frac{26}{25}\) × \(\frac{26}{25}\)
= ₹ 10816
∴ C.I = A – P
= 10816 – 10000
= ₹ 816

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਕਮਲਾ ਨੇ ਇਕ ਸਕੂਟਰ ਖਰੀਦਣ ਦੇ ਲਈ ਕਿਸੇ ਬੈਂਕ ਵਿਚੋਂ ₹ 26400, 15% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ਤੇ ਉਧਾਰ ਲਏ । ਜਦੋਂਕਿ ਵਿਆਜ ਸਲਾਨਾ ਜੁੜਦਾ ਹੋਵੇ 2 ਸਾਲ ਅਤੇ 4 ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਉਧਾਰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਕਿੰਨੀ ਰਾਸ਼ੀ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ?
ਹੱਲ:
ਮੂਲਧਨ (P) = ₹ 26400
ਦਰੇ (R) = 15% ਸਲਾਨਾ
ਸਮਾਂ (t) = 2 ਸਾਲ 4 ਮਹੀਨੇ
= 2\(\frac{4}{12}\) ਸਾਲ
= 2\(\frac{1}{3}\) ਸਾਲ
∴ ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ (A) = P(1 + \(\frac{R}{100}\))^t
[∴ ਜਦੋਂ ਸਮਾਂ ਭਿੰਨ ਵਿਚ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਸਮੇਂ ਦੇ ਭਿੰਨ ਦੇ ਭਾਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਇਹ ਸੂਤਰ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰੋ A = P(1 + \(\frac{RT}{100}\))]
= ₹ 2640 (1 + \(\frac{15}{100}\))²(1 + \(\frac{15}{100}\) × \(\frac{1}{3}\))
= ₹ 2640(1 + \(\frac{3}{20}\))²(1 + \(\frac{1}{20}\))
= ₹ 26400(\(\frac{23}{20}\))²(\(\frac{21}{20}\))
= ₹ 26400 × \(\frac{23}{20}\) × \(\frac{23}{20}\) × \(\frac{23}{20}\) = ₹ \(\frac{366597}{10}\)
ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ (A) = ₹ 36659.70

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਫੈਬਿਨਾ ਨੇ ਤੋਂ 12,500,3 ਸਾਲ ਦੇ ਲਈ 12% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ’ਤੇ ਸਧਾਰਨ ਵਿਆਜ ‘ਤੇ ਉਧਾਰ ਲਏ ਅਤੇ ਰਾਧਾ ਨੇ ਉਨੀ ਰਾਸ਼ੀ ਉਨੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਲਈ 10% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ਨਾਲ ਮਿਸ਼ਰਤ ਵਿਆਜ ‘ਤੇ ਉਧਾਰ ਲਈ। ਜੇਕਰ ਵਿਆਜ ਸਲਾਨਾ ਜੁੜਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕਿਸਨੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਆਜ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿੰਨਾ ਵੱਧ ਕਰਨਾ ਹੈ ?
ਹੱਲ:
ਫੈਬਿਨਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ :
ਮੂਲਧਨ (P) = ₹ 12500
ਦਰ (R) = 12% ਸਲਾਨਾ
ਸਮਾਂ (T) = 3 ਸਾਲ
ਸਧਾਰਨ ਵਿਆਜ = \(\frac{P×R×T}{100}\)
= ₹ \(\frac{12500×12×3}{100}\) = ₹ 4500
ਰਾਧਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ :
ਮੂਲਧਨ (P) = ₹ 12500
ਦਰ (R) = 10% ਸਲਾਨਾ
ਸਮਾਂ (t) = 3 ਸਾਲ
ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ (A) = P(1 + \(\frac{R}{100}\))^t
= ₹ 12500(1 + \(\frac{10}{100}\))³
= ₹ 12500(1 + \(\frac{1}{10}\))³
= ₹ 12500(\(\frac{11}{10}\))³
= ₹ 12500 × \(\frac{11}{10}\) × \(\frac{11}{10}\) × \(\frac{11}{10}\)
A = ₹ 16637.50
C.I. = A – P
= ₹ 16637.50 – ₹ 12500
= ₹ 4137.50
ਫੈਬਿਨਾ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਆਜ ਦੇਣਾ ਪਵੇਗਾ ਜਿੰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਣਾ ਪਵੇਗਾ ?
= ₹ 4500 – ₹ 4137.50
= ₹ 362.50

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮੈਂ ਜਮਸ਼ੇਦ ₹ 12,000, 2 ਸਾਲ ਦੇ ਲਈ | 6% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ‘ ਤੇ ਸਧਾਰਨ ਵਿਆਜ ਤੇ ਉਧਾਰ ਲਏ । ਜੇ ਮੈਂ ਇਹ ਰਾਸ਼ੀ 6% ਸਲਾਨਾ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਮਿਸ਼ਰਤ ਵਿਆਜ ਤੇ ਉਧਾਰ ਲਈ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਕਿੰਨੀ ਵੱਧ ਰਾਸ਼ੀ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ?
ਹੱਲ:
ਸਥਿਤੀ :
ਮੂਲਧਨ (P) = ₹ 12000
ਦਰ (R) = 6% ਸਲਾਨਾ
ਸਮਾਂ (T) = 2 ਸਾਲ
∴ ਸਧਾਰਨ ਵਿਆਜ = \(\frac{P×R×T}{100}\)
= ₹ \(\frac{12000×6×2}{100}\)
= ₹ 1440
ਸਥਿਤੀ :
ਮੂਲਧਨ (P) = ₹ 12000
ਦਰ (R) = 6% ਸਲਾਨਾ
ਸਮਾਂ (t) = 2 ਸਾਲ
ਰਾਸ਼ੀ (A) = (1 + \(\frac{R}{100}\))^t
= ₹ 12000 (1 + \(\frac{6}{100}\))²
= ₹ 12000(\(\frac{106}{100}\))²
= ₹ 12000 × \(\frac{106}{100}\) × \(\frac{106}{100}\)
= ₹ 13483.20
C.I. = A – P
= ₹ 13483.20 – ₹ 12000
= ₹ 1483.20
ਦੂਸਰੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਮੈਨੂੰ ਜਿੰਨੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਾਸ਼ੀ ਦਾ , ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ
= ₹ (1483.20 – 140)
= ₹ 43.20 .

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਵਾਸੂਦੇਵ ਨੇ 12% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ‘ਤੇ ₹ 60,000 ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ । ਜੇਕਰ ਵਿਆਜ ਛਿਮਾਹੀ ਜੁੜਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਪਤਾ ਕਰੋ ਕਿ ਉਹ
(i) 6 ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ
(ii) ਇਕ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ, ਕੁੱਲ ਕਿੰਨੀ ਰਾਸ਼ੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੇਗਾ ?
ਹੱਲ:
(i) ਮੂਲਧਨ (P)= ₹ 60,000
ਦਰ (R) = 12% ਸਲਾਨਾ
= \(\frac{12}{2}\) % = 6% ਛਿਮਾਹੀ
ਸਮਾਂ = 6 ਮਹੀਨੇ
= \(\frac{6}{12}\) ਸਾਲ
= \(\frac{1}{2}\) ਸਾਲ = 1 ਛਿਮਾਹੀ
∴ ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ (A) = (1 + \(\frac{R}{100}\))^t
= ₹ 6000 (1 + \(\frac{6}{100}\))¹
= ₹ 60000 (1 + \(\frac{3}{50}\))¹
= ₹ 60000 × \(\frac{53}{50}\)
= ₹ 63600

(ii) ਮੂਲਧਨ (P) = ₹ 60000
ਦਰ (R) = 12% ਸਲਾਨਾ
= \(\frac{12}{2}\) = 6% ਛਿਮਾਹੀ
ਸਮਾਂ (t) = 1 ਸਾਲ
= 2 × 1 = 2 ਛਿਮਾਹੀ
∴ ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ (A) = P(1 + \(\frac{R}{100}\))^t
= ₹ 6000 (1 + \(\frac{6}{100}\))²
= ₹ 6oo0 (1 + \(\frac{3}{50}\))²
= ₹ 6000 × \(\frac{53}{50}\) × \(\frac{53}{50}\)
= ₹ 67416

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਆਰਿਫ ਨੇ ਇਕ ਬੈਂਕ ਤੋਂ ₹ 80,000 ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਲਿਆ । ਜੇਕਰ ਵਿਆਜ ਦੀ ਦਰ 10% ਸਲਾਨਾ ਹੈ ਤਾਂ 1\(\frac{1}{2}\) ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਉਸਦੇ ਦੁਆਰਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰਾਸ਼ੀਆਂ ਵਿਚ ਅੰਤਰ ਪਤਾ ਕਰੋ । ਜੇਕਰ ਵਿਆਜ :
(i) ਸਲਾਨਾ ਜੁੜਦਾ ਹੋਵੇ
(ii) ਛਿਮਾਹੀ ਜੁੜਦਾ ਹੋਵੇ ।
ਹੱਲ:
ਸਥਿਤੀ I : ਜਦੋਂ ਵਿਆਜ ਸਲਾਨਾ ਜੁੜਦਾ ਹੋਵੇ ।
ਮੂਲਧਨ (P) = ₹ 80,000
ਦਰ (R) = 10% ਸਲਾਨਾ
ਸਮਾਂ (t) = 1\(\frac{1}{2}\) ਸ਼ਾਲ
∴ A = P(1 + \(\frac{R}{100}\))^t (1 + \(\frac{R}{100}\))
= ₹ 80,000(1 + \(\frac{10}{100}\))¹ (1 + \(\frac{10}{100}\) × \(\frac{1}{2}\))
= ₹ 80,000(1 + \(\frac{1}{10}\))(1 + \(\frac{1}{20}\)
= ₹ 80,000 × \(\frac{11}{10}\) × \(\frac{21}{20}\)
= ₹ 92400
ਸਥਿਤੀ ॥ : ਜਦੋਂ ਵਿਆਜ ਛਿਮਾਹੀ ਜੁੜਦਾ ਹੋਵੇ ।
∴ ਮੂਲਧਨ (P) = ₹ 80,000
ਦਰ (R) = 10% ਸਲਾਨਾ
= \(\frac{10}{2}\) = 5% ਛਿਮਾਹੀ
ਸਮਾਂ (t) = 1\(\frac{1}{2}\) ਸਾਲ = \(\frac{3}{2}\) ਸਾਲ
= 2 × \(\frac{3}{2}\) ਛਿਮਾਹੀ
∴ ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ (A) = P(1 + \(\frac{R}{100}\))^t
= ₹ 80,000(1 + \(\frac{5}{100}\))³
= ₹ 80,000(1 + \(\frac{1}{20}\))³
= ₹ 80,000 × \(\frac{21}{20}\) × \(\frac{21}{20}\) × \(\frac{21}{20}\)
= ₹ 92610
∴ ਅੰਤਰ = ₹ 92610 – ₹ 92400 = ₹ 210

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਮਾਰੀਆ ਨੇ ਕਿਸੇ ਵਪਾਰ ਵਿਚ ₹ 8000 ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ।ਉਸਨੂੰ 5% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ’ਤੇ ਮਿਸ਼ਰਤ ਵਿਆਜ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ । ਜੇਕਰ ਵਿਆਜ ਸਾਲਾਨਾ ਜੁੜਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ
(i) ਦੋ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਉਸਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਜਮਾਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਰਾਸ਼ੀ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
(ii) ਤੀਸਰੇ ਸਾਲ ਦਾ ਵਿਆਜ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਮੁਲਧਨ (P) = ₹ 8000
ਦਰ (R) = 5% ਸਾਲਾਨਾ
ਸਮਾਂ (t) = 2 ਸਾਲ
ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ (A) = P(1 + \(\frac{R}{100}\))^t
= ₹ 8ooo(1 + \(\frac{5}{100}\))²
= ₹ 8000(1 + \(\frac{1}{20}\))²
= ₹ 8000(\(\frac{21}{20}\))²
= ₹ 8000 × \(\frac{21}{20}\) × \(\frac{21}{20}\)
= ₹ 8820
ਦੋ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਰਾਸ਼ੀ = ₹ 8820
ਤੀਸਰੇ ਸਾਲ ਦੇ ਲਈ ਮੂਲਧਨ = ₹ 8820
ਦਰ (R) = 5% ਸਾਲ
ਸਮਾਂ (T) = 1 ਸਾਲ
∴ S.I. = \(\frac{P×R×T}{100}\)
= ₹ \(\frac{8820×5×1}{100}\) = 441
∴ ਤੀਸਰੇ ਸਾਲ ਦਾ ਵਿਆਜ = ₹ 441

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
₹ 10,000 ‘ਤੇ 1\(\frac{1}{2}\) ਸਾਲ ਦੇ ਲਈ 10% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ‘ਤੇ ਮਿਸ਼ਰਤ ਵਿਆਜ ਅਤੇ ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ ਪਤਾ ਕਰੋ ਜਦੋਂ ਕਿ ਵਿਆਜ ਛਿਮਾਹੀ ਜੁੜਣਾ ਹੈ । ਕੀ ਇਹ ਵਿਆਜ ਉਸ ਵਿਆਜ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿਹੜਾ ਸਲਾਨਾ ਜੁੜਦਾ ਹੋਵੇ ?
ਹੱਲ:
ਮੂਲਧਨ = ₹ 10,000
ਦਰ = 10% ਸਲਾਨਾ
= \(\frac{10}{2}\) % = 5% ਛਿਮਾਹੀ
ਸਮਾਂ = 1\(\frac{1}{2}\) ਸਾਲ = \(\frac{3}{2}\) ਸਾਲ
= 2 × \(\frac{3}{2}\) = 3 ਛਿਮਾਹੀ
ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ (A) = (1 + \(\frac{R}{100}\))^t
= ₹ 10,000(1 + \(\frac{5}{100}\))³
= ₹ 10,00(1 + \(\frac{1}{20}\))³
= ₹ 10,000 (\(\frac{21}{20}\))³
= ₹ 10,000 × \(\frac{21}{20}\) × \(\frac{21}{20}\) × \(\frac{21}{20}\)
ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ = ₹ 11576.25
∴ ਮਿਸ਼ਰਤ ਵਿਆਜ = A – P
= ₹ 11576.25 – ₹ 10,000
= ₹ 1576.25
ਹੁਣ, ਜਦੋਂ ਵਿਆਜ ਛਿਮਾਹੀ ਜੁੜਦਾ ਹੋਵੇ
ਤਦੋ, A = P(1 + \(\frac{R}{100}\))^t
= ₹ 10,000(1 + \(\frac{10}{100}\))¹(1 + \(\frac{10}{100}\) × \(\frac{1}{2}\))
= ₹10,000(1 + \(\frac{1}{10}\))(1 + \(\frac{1}{20}\)
= ₹ 10,000(\(\frac{11}{10}\))(\(\frac{21}{20}\))
∴ ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ = ₹ 11550
ਮਿਸ਼ਰਤ ਵਿਆਜ = A – P
= ₹ 11550 – ₹ 10000
= ₹ 1550
ਪਹਿਲੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਵਿਆਜ ਦੂਸਰੀ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ₹ 26.25 ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਜੇਕਰ ਰਾਮ ₹ 4096, 18 ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਲਈ 12\(\frac{1}{2}\) % ਸਲਾਨਾ ਦਰ ‘ਤੇ ਉਧਾਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਆਜ ਛਮਾਹੀ ਜੁੜਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਪਤਾ ਕਰੋ ਕਿ ਰਾਮ ਕੁੱਲ ਕਿੰਨੀ ਰਾਸ਼ੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੇਗਾ ?
ਹੱਲ:
ਮੂਲਧਨ (P) = ₹ 4096
ਦਰ = 12\(\frac{1}{2}\) % ਸਲਾਨਾ
= \(\frac{25}{2}\)% ਸਲਾਨਾ
= \(\frac{1}{2}\) × \(\frac{25}{2}\) % ਛਿਮਾਹੀ
ਸਮਾਂ = 18 ਮਹੀਨੇ
= 3 ਛਿਮਾਹੀ ।
∴ ਕੁੱਲ ਰਾਸ਼ੀ (A) = P(1 + \(\frac{R}{100}\))^t
= ₹ 4096(1 + \(\frac{25}{4×100}\))³
= ₹ 4096 (1 + \(\frac{1}{16}\))³
= ₹ 4096(\(\frac{17}{16}\))³
= ₹ 4096 × \(\frac{17}{16}\) × \(\frac{17}{16}\) × \(\frac{17}{16}\)
= ₹ 4913

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
5% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ਨਾਲ ਵੱਧਦੇ ਹੋਏ ਸਾਲ 2003 ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਇਕ ਸਥਾਨ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ 54,000 ਹੋ ਗਈ । ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਕਰੋ :
(i) ਸਾਲ 2001 ਵਿਚ ਜਨਸੰਖਿਆ
(ii) ਸਾਲ 2005 ਵਿਚ ਕਿੰਨੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਹੋਵੇਗੀ ?
ਹੱਲ:
(i) ਸਾਲ 2003 ਵਿਚ ਜਨਸੰਖਿਆ = 54,000
ਵਾਧੇ ਦੀ ਦਰ = 5% ਸਲਾਨਾ
ਸਾਲ 2001 ਵਿਚ ਜਨਸੰਖਿਆ = P
ਸਮਾਂ = 2 ਸਾਲ
∴ A = P(1 + \(\frac{R}{100}\))^t
5400 = P(1 + \(\frac{5}{100}\))²
⇒ 54000 = P(1 + \(\frac{1}{20}\))²
⇒ 54000 = P(\(\frac{21}{20}\))²
⇒ 54000 × \(\frac{21}{20}\) × \(\frac{21}{20}\)
⇒ P = 48979.59 = 48980.

(ii) ਸਾਲ 2003 ਵਿਚ ਜਨਸੰਖਿਆ = 54000
ਵਾਧੇ ਦੀ ਦਰ = 5% ਸਲਾਨਾ
ਸਾਲ 2005 ਵਿਚ ਜਨਸੰਖਿਆ = A
ਸਮਾਂ = 2 ਸਾਲ
∴ A = P(1 + \(\frac{R}{100}\))^t
(ਇੱਥੇ = 54000)
⇒ A = 54000(1 + \(\frac{5}{100}\))²
= 54000(1 + \(\frac{1}{20}\))²
= 54000(\(\frac{21}{20}\))²
= 54000 × \(\frac{21}{20}\) × \(\frac{21}{20}\)
= 59,535.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਇਕ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਵਿਚ, ਕਿਸੇ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਪ੍ਰਯੋਗ ਵਿਚ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੀ ਸੰਖਿਆ 2.5% ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਯੋਗ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੀ | ਸੰਖਿਆ 5,06,000 ਸੀ ਤਾਂ 2 ਘੰਟੇ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਮੁਲਧਨ (P) = 506000
ਵਾਧੇ ਦੀ ਦਰ (R) = 2.5% ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ
ਸਮਾਂ (t) = 2 ਘੰਟੇ
∴ A = P(1 + \(\frac{R}{100}\))^t
A = 506000(1 + \(\frac{2.5}{100}\))²
= 506000(1 + \(\frac{25}{1000}\))²
= 506000(1 + \(\frac{1}{40}\))²
= 506000(\(\frac{41}{40}\))²
= 506000 × \(\frac{41}{40}\) × \(\frac{41}{40}\)
= 531616.25

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਇਕ ਸਕੂਟਰ ₹ 42,000 ਵਿਚ ਖ਼ਰੀਦਿਆ ਗਿਆ 8% ਸਲਾਨਾ ਦਰ ਨਾਲ ਇਸਦੇ ਮੁੱਲ ਵਿਚ ਕਮੀ ਹੋ ਗਈ । ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਸਕੂਟਰ ਦਾ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸਕੂਟਰ ਦਾ ਆਰੰਭਿਕ ਮੁੱਲ (P) = ₹ 42000
ਕਮੀ ਦੀ ਦਰ (R) = 8% ਸਲਾਨਾ
1 ਸਾਲ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸਕੂਟਰ ਦਾ = P (1 – \(\frac{R}{100}\))
= 42000(1 – \(\frac{8}{100}\))
= 42000 × \(\frac{92}{100}\)
∴ ਸਕੂਟਰ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 38640

Punjab State Board PSEB 8th Class Maths Book Solutions Chapter 8 ਰਾਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ Ex 8.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Maths Chapter 8 ਰਾਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ Exercise 8.2

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਵਿਚ 10% ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਜੇ ਉਸਦੀ ਨਵੀਂ ਤਨਖਾਹ ₹ 1,54,000 ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਮੂਲ ਤਨਖਾਹ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਤਨਖਾਹ ਵਿਚ ਵਾਧਾ = 10%
ਨਵੀਂ ਤਨਖਾਹ = ₹ 154000
ਮੰਨ ਲਉ ਮੁਲ ਤਨਖਾਹ = ₹ 100
ਜਦੋਂ 10% ਵਾਧੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਵੀਂ ਤਨਖਾਹ
= ₹ (100 + 10) = ₹ 110
ਜੇਕਰ ਨਵੀਂ ਤਨਖਾਹ ₹ 110 ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਮੂਲ ਤਨਖ਼ਾਹ = ₹ 100
,, ,, ,, ₹1 ,, ,, ,, = ₹ \(\frac{100}{110}\)
,, ,, ,, ₹ 154000 ,, ,, ,, = ₹\(\frac{100}{110}\) × 154000
= ₹ 1,40,000

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ 845 ਵਿਅਕਤੀ ਚਿੜੀਆਘਰ ਗਏ । ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ 169 ਵਿਅਕਤੀ ਗਏ । ਚਿੜੀਆਘਰ ਦੀ ਸੈਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿਚ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਕਮੀ ਹੋਈ ?
ਹੱਲ:
ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਚਿੜੀਆਘਰ ਗਏ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ = 845
ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਚਿੜੀਆਘਰ ਗਏ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ =169
ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿਚ ਘਾਟਾ = (845 – 169)
= 676
∴ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਘਾਟਾ = \(\frac{676}{845}\) × 100
= 80%

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਇਕ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ₹ 2400 ਵਿਚ 80 ਵਸਤੂਆਂ ਖਰੀਦਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ 16% ਲਾਭ ‘ਤੇ ਵੇਚਦਾ ਹੈ । ਇਕ ਵਸਤੂ ਦਾ ਵੇਚ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
80 ਵਸਤੂਆਂ ਦਾ ਖਰੀਦ ਮੁੱਲ = ₹ 2400
ਲਾਭ = 16%
= ₹ 2400 ਦਾ 16%
= ₹ 2400 × \(\frac{16}{100}\)
= ₹ 384
∴ 80 ਵਸਤੂਆਂ ਦਾ ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ₹ 2400 + ₹ 384
= ₹ 2784
ਇਕ ਵਸਤੂ ਦਾ ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ₹ \(\frac{2784}{80}\) = ₹ 34.80

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਇਕ ਵਸਤੂ ਦਾ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ ₹ 15,500 ਸੀ । ₹ 450 ਇਸਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ‘ਤੇ ਖ਼ਰਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ । ਜੇਕਰ ਇਸਨੂੰ 15% ਲਾਭ ‘ਤੇ ਵੇਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਵੇਚ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਵਸਤੂ ਦਾ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ₹ 15500
ਮੁਰੰਮਤ ਤੇ ਖ਼ਰਚ = ₹ 450
∴ ਕੁੱਲ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ₹ 15500 + ₹ 450
= 15950 ₹
ਲਾਭ = 15%
= ₹ 15950 ਦਾ 15%
= ₹ 15950 × \(\frac{15}{100}\)
= ₹ 2392.50
∴ ਵਸਤੂ ਦਾ ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ + ਲਾਭ
= ₹ 15950 + ₹ 2392.50
= ₹ 18342.50

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਇਕ VCR ਅਤੇ TV ਵਿਚੋਂ ਹਰੇਕ ਨੂੰ ₹ 8000 ‘ਤੇ ਖ਼ਰੀਦਿਆ ਗਿਆ । ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਨੂੰ VCR ‘ਤੇ 4% ਹਾਨੀ ਅਤੇ TV ‘ਤੇ 8% ਲਾਭ ਹੋਇਆ । ਇਸ ਪੂਰੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਿਚ ਲਾਭ ਜਾਂ ਹਾਨੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
VCR ਦਾ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ₹ 800
ਹਾਨੀ = 4%
= ₹ 8000 ਦਾ 4%
= 8000 × \(\frac{4}{100}\) = ₹ 320
∴ VCR ਦਾ ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ – ਹਾਨੀ
= ₹ 8000 – ₹ 320
= ₹ 7680
TV ਦਾ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ₹ 8000
ਲਾਭ = 8%
= ₹ 8000 ਦਾ 8%
= ₹ 8000 × \(\frac{8}{100}\) = ₹ 640
∴ TV ਦਾ ਵੇਚ: ਮੁੱਲ = ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ + ਲਾਭ
= ₹ 8000 + ₹ 640
= ₹ 8640
∴ TV ਅਤੇ VCR ਦਾ ਕੁੱਲ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ
= (₹ 8000 + ₹ 8000)
= ₹ 16000
TV ਅਤੇ VCR ਦਾ ਕੁੱਲ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ
= ₹ 840 + ₹ 7680
= ₹ 16320
∴ ਲਾਭ = ਵੇਚ ਮੁੱਲ – ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ
= ₹ 16320 – ₹ 16000
= ₹ 320
∴ ਲਾਭ % =
= \(\frac{320}{16000}\) × 100
= 2%

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸੇਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇਕ ਦੁਕਾਨ ਸਾਰੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ ‘ਤੇ 10% ਕਟੌਤੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ । ₹ 1450 ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ ਵਾਲੀ ਇਕ ਜੀਨ ਅਤੇ ਦੋ ਕਮੀਜ਼ਾਂ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਹਰੇਕ ਦਾ ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ ₹ 850 ਹੈ, ਨੂੰ ਖਰੀਦਣ ਦੇ ਲਈ ਕਿਸੇ ਗਾਹਕ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾਂ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ ?
ਹੱਲ:
ਜੀਨ ਦਾ ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ = ₹ 1450
ਇਕ ਕਮੀਜ਼ ਦਾ ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ = ₹ 850
ਦੋ ਕਮੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ = ₹ (2 × 850)
= ₹ 1700
∴ ਕੁੱਲ ਮੁੱਲ = ₹ 1450 + ₹ 1700
= ₹ 3150
ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਕਟੌਤੀ = 10%
= ₹ \(\frac{10}{100}\) x 3150
= ₹ 315
∴ ਗਾਹਕ ਦੁਆਰਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਰਕਮ
= ₹ (3150 – 315)
= ₹ 2835

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਇਕ ਦੁੱਧ ਵਾਲੇ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਦੋ ਮੱਝਾਂ ਨੂੰ ₹ 20,000 ਪ੍ਰਤੀ ਮੱਝ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਵੇਚਿਆ । ਇਕ ਮੱਝ ‘ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ 5% ਲਾਭ ਅਤੇ ਦੂਸਰੀ ‘ ਤੇ ਉਸਨੂੰ 10% ਹਾਨੀ ਹੋਈ । ਇਸ ਸੌਦੇ ਵਿਚ ਉਸਦਾ ਕੁੱਲ ਲਾਭ ਅਤੇ ਹਾਨੀ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲੂ :
ਮੰਨ ਲਉ ਪਹਿਲੀ ਮੱਝ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ x
ਲਾਭ = 5%
= x ਦਾ 5%
= \(\frac{5x}{100}\)
∴ ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ + ਲਾਭ
= x + \(\frac{5x}{100}\) = \(\frac{100x+5x}{100}\)
= ₹ \(\frac{105x}{100}\)
ਪਰੰਤੂ ਪਹਿਲੀ ਮੱਝ ਦਾ ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ₹ 20,000
∴ \(\frac{105x}{100}\) = 20,000
⇒ x = \(\frac{20,000×100}{105}\)
= ₹ 19047.62
ਮੰਨ ਲਉ ਦੂਸਰੀ ਮੱਝ ਦਾ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ₹ y
ਹਾਨੀ = 10%
= y ਦਾ 10%
= ₹ \(\frac{10y}{100}\)
∴ ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ – ਹਾਨੀ
= y – \(\frac{10y}{100}\) = \(\frac{100y-10y}{100}\)
= ₹ \(\frac{90y}{100}\)
10y 100y -10y
ਪਰੰਤੂ ਦੂਸਰੀ ਮੱਝ ਦਾ ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ₹ 20,000
∴ \(\frac{90y}{100}\) = 20,000
⇒ y = \(\frac{20000×100}{90}\) = ₹ 22222.22
ਦੋਨਾਂ ਮੱਝਾਂ ਦਾ ਕੁੱਲ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = x + y
= ₹ 1947.62 + ₹ 2222222
= ₹ 41269.84
ਦੋਨਾਂ ਮੱਝਾਂ ਦਾ ਕੁੱਲ ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ₹ (20000 + 20000)
= ₹ 40,000
∴ ਹਾਨੀ = ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ – ਵੇਚ ਮੁੱਲ
= ₹ (41269.84 – 40,000)
= ₹ 1269.84

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਇਕ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦਾ ਮੁੱਲ ₹ 13,000 ਹੈ । ਇਸ ‘ ਤੇ 12% ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਵਿਕਰੀ ਟੈਕਸ ਵਸੂਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜੇ ਵਿਨੋਦ ਇਸ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨੂੰ ਖ਼ਰੀਦਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਦੁਆਰਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਰਾਸ਼ੀ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦਾ ਮੁੱਲ = ₹ 13,000
ਵਿਕਰੀ ਟੈਕਸ = 12%
= ₹ 13,000 ਦਾ 12%
= 13000 × \(\frac{12}{100}\) = ₹ 1560
∴ ਵਿਨੋਦ ਦੁਆਰਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਿਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਰਾਸ਼ੀ
= ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ + ਵਿਕਰੀ ਟੈਕਸ
= ₹ 13000 + ₹ 1560
= ₹ 14560

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਅਰੁਣ ਇਕ ਜੋੜੀ ਸਕੇਟਸ (ਪਹੀਏ ਵਾਲੇ ਬੂਟ) ਕਿਸੇ ਸੇਲ ਤੋਂ ਖਰੀਦ ਕੇ ਲਿਆਇਆ ਜਿਸ ‘ਤੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਕਟੌਤੀ ਦੀ ਦਰ 20% ਸੀ । ਜੇ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਰਾਸ਼ੀ ₹ 1600 ਹੈ ਤਾਂ ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਮੰਨ ਲਉ ਇਕ ਜੋੜੀ ਸਕੇਟਸ ਦਾ ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ = ₹ x
ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਕਟੌਤੀ = 20%
= x ਦਾ 20%
= \(\frac{20x}{100}\)
ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ – ਕਟੌਤੀ
= x – \(\frac{20x}{100}\)
= ₹ \(\frac{100x-20x}{100}\)
= ₹ \(\frac{80x}{100}\)
ਪਰੰਤੂ ਵੇਚ ਮੁੱਲ = ₹ 1600
∴ \(\frac{80x}{100}\) = 1600
⇒ x = \(\frac{1600×100}{80}\)
⇒ x = ₹ 2000
∴ ਅੰਕਿਤ ਮੁੱਲ = ₹ 2000

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਮੈਂ ਇਕ ਹੇਅਰ ਡਰਾਇਰ (ਵਾਲ ਸੁਕਾਉਣ ਵਾਲਾ ਯੰਤਰ 8% ਵੈਟ ਸਮੇਤ ₹ 5400 ਵਿੱਚ ਖ਼ਰੀਦਿਆ । ਵੈਟ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਉਸਦਾ ਮੁੱਲ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਹੇਅਰ ਡਰਾਇਰ ਦਾ ਖ਼ਰੀਦ ਮੁੱਲ = ₹ 5400
ਵੈਟ (VAT) = 8%
ਮੰਨ ਲਉ ਵੈਟ ਜੋੜਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਮੁੱਲ = ₹ 100
∴ ਵੈਟ (VAT) ਜੋੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁੱਲ = ₹ (100 + 8)
= ₹ 108
ਜੇਕਰ ਨਵਾਂ ਮੁੱਲ ₹ 108 ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਅਸਲ ਮੁੱਲ = ₹ 100
,, ,, ,, ₹ 1 ,, ,, ,, = ₹ \(\frac{100}{108}\)
,, ,, ,, ₹ 5400 ,, ,, = ₹ \(\frac{100}{108}\) × 5400
= ₹ 5400

Punjab State Board PSEB 8th Class Maths Book Solutions Chapter 8 ਰਾਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ Ex 8.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 8 Maths Chapter 8 ਰਾਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ Exercise 8.1

1. ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆਂ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ ਪਤਾ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (a).
ਇਕ ਸਾਈਕਲ ਦੀ 15 km ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ ਦੀ ਗਤੀ ਦਾ ਇਕ ਸਕੂਟਰ ਦੀ 30 km ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ ਦੀ ਗਤੀ ਨਾਲ ।
ਹੱਲ:
15 km ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ ਦਾ 30 km ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ ਤੱਕ
⇒ \(\frac{15}{30}\) = \(\frac{1}{2}\) ⇒ 1 : 2

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (b).
5 m ਦਾ 10 km ਨਾਲ
ਹੱਲ:
5 m ਦਾ 10 km ਨਾਲ
5 m ਦਾ 10000 m ਨਾਲ
[∵ 1 km = 1000 m]
⇒ \(\frac{5}{10000}\) = \(\frac{1}{2000}\)
⇒ 1 : 2000

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (c).
50 ਪੈਸੇ ਦਾ ਤੋਂ 5 ਨਾਲ ।
ਹੱਲ:
50 ਪੈਸੇ ਦਾ 5 ਰੁਪਏ ਨਾਲ
50 ਪੈਸੇ ਦਾ 500 ਪੈਸੇ ਨਾਲ
[∵ ₹ 1 = 100 ਪੈਸੇ]
⇒ \(\frac{50}{500}\) = \(\frac{1}{10}\) ⇒ 1 : 10

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਅਨੁਪਾਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਿਚ ਬਦਲੋ :
(a) 3 : 4
(b) 2 : 3.
ਹੱਲ:
3 : 4
(a) \(\frac{3}{4}\) × 100% ⇒ 75%
(b) 2 : 3 ⇒ \(\frac{2}{3}\) × 100% = \(\frac{200}{3}\)% = 66\(\frac{2}{3}\)% .

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
25 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿਚੋਂ 72% ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਗਣਿਤ ਵਿਚ ਚੰਗੇ ਹਨ । ਕਿੰਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਗਣਿਤ ਵਿਚ ਚੰਗੇ ਨਹੀਂ ਹਨ ?
ਹੱਲ:
ਕੁੱਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ 72% ਗਣਿਤ ਵਿਚ ਚੰਗਾ ਹੈ ।
∴ ਕੁੱਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ 100 – 72 = 28% ਗਣਿਤ ਵਿਚ ਚੰਗੇ ਨਹੀਂ ਹਨ ।
∴ 25 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ 28% ⇒ \(\frac{28}{100}\) × 25
= 7 ਵਿਦਿਆਰਥੀ
∴ 7 ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਗਣਿਤ ਵਿਚ ਚੰਗੇ ਨਹੀਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਇਕ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੀਮ ਨੇ ਕੁੱਲ ਜਿੰਨੇ ਮੈਚ ਖੇਡੇ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ 10 ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਹਾਸ਼ਿਲ ਕੀਤੀ । ਜੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ 40 ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਟੀਮ ਨੇ ਕੁੱਲ ਕਿੰਨੇ ਮੈਚ ਖੇਡੇ ?
ਹੱਲ:
ਮੰਨ ਲਉ ਖੇਡੇ ਗਏ ਮੈਚਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ = 1
ਜਿੱਤੇ ਗਏ ਮੈਚ = 10 ਮੈਚ
ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਜਿੱਤ = x ਦਾ 40%
= \(\frac{40}{100}\) × x = \(\frac{40x}{100}\)
\(\frac{40x}{100}\) = 10 ⇒ x = \(\frac{10×100}{40}\)
⇒ x = 25 ਮੈਚ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਜੇ ਚਮੇਲੀ ਦੇ ਕੋਲ ਆਪਣੀ ਰਕਮ ਦਾ 75% ਖ਼ਰਚ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਤੋਂ 600 ਬਚੇ ਤਾਂ ਪਤਾ ਕਰੋ ਕਿ ਉਸਦੇ ਕੋਲ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀ ਰਕਮ ਸੀ ?
ਹੱਲ:
ਮੰਨ ਲਉ ਚਮੇਲੀ ਦੇ ਕੋਲ ਕੁੱਲ ਰਕਮ = ₹ x
ਖ਼ਰਚ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਕੀ ਬਚੀ ਰਕਮ = ₹ 600
ਖ਼ਰਚੀ ਗਈ ਰਕਮ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ = 75%
∴ ਖ਼ਰਚਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਕੀ ਬਚੀ ਰਕਮ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ
= 100 – 75 = 25%
∴ x ਦਾ 25% = 600 ,
⇒ \(\frac{25}{100}\) × x = 600
⇒ x = \(\frac{600×100}{25}\) = 2400
⇒ x = ₹ 2400

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਜੇ ਕਿਸੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ 60% ਵਿਅਕਤੀ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, 30 ਫੁੱਟਬਾਲ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਹੋਰ ਖੇਡਾਂ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਪਤਾ ਕਰੋ ਕਿ ਕਿੰਨੇ 1 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਿਅਕਤੀ ਹੋਰ ਖੇਡਾਂ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ? ਜੇ ਕੁੱਲ ਵਿਅਕਤੀ 50 ਲੱਖ ਹਨ ਤਾਂ ਹਰੇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੇਡ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਅਸਲ ਸੰਖਿਆ ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਹੱਲ:
ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਸੰਖਿਆ = 50 ਲੱਖ
ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ = 60%
ਫੁੱਟਬਾਲ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ = 30%
ਹੋਰ ਖੇਡ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ
= 100 – (60 + 30)
= 100 – 90 = 10%
∴ ਕਿਕੇਟ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ
= 50 ਲੱਖ ਦਾ 60%
= \(\frac{60}{100}\) × 50
= 30 ਲੱਖ
ਫੁੱਟਬਾਲ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ
= 50 ਲੱਖ ਦਾ 30 %
= \(\frac{30}{100}\) × 50
= 15 ਲੱਖ
ਹੋਰ ਖੇਡ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ
= 50 ਲੱਖ ਦਾ 10%
= \(\frac{10}{100}\) × 50
= 5 ਲੱਖ

Punjab State Board PSEB 6th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Rachana Kahani Rachana ਰਚਨਾ ਕਹਾਣੀ-ਰਚਨਾ Exercise Questions and Answers.

PSEB 6th Class Hindi Punjabi Rachana ਕਹਾਣੀ-ਰਚਨਾ (1st Language)

1. ਤਿਹਾਇਆ ਕਾਂ
ਜਾਂ
ਸਿਆਣਾ ਕਾਂ

ਇਕ ਵਾਰੀ ਇਕ ਕਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਤੇਹ ਲੱਗੀ। ਉਹ ਪਾਣੀ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿਚ ਇਧਰ – ਉਧਰ ਉੱਡਿਆ ਅੰਤ ਉਹ ਇਕ ਬਗੀਚੇ ਵਿਚ ਪੁੱਜਾ। ਉਸ ਨੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਇਕ ਘੜਾ ਦੇਖਿਆ। ਉਹ ਘੜੇ ਦੇ ਮੂੰਹ ਉੱਤੇ ਜਾ ਬੈਠਾ। ਉਸ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਘੜੇ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਥੋੜ੍ਹਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਚੁੰਝ ਪਾਣੀ ਤਕ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਹੁੰਚਦੀ। ਉਸ ਨੇ ਘੜੇ ਨੂੰ ਉਲਟਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਉਹ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ।

ਉਹ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣਾ ਸੀ ! ਉਸ ਨੇ ਘੜੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਕੁੱਝ ਰੋੜੇ ਤੇ ਠੀਕਰੀਆਂ ਦੇਖੀਆਂ ਉਸ ਨੂੰ ਇਕ ਢੰਗ ਸੁੱਝਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਠੀਕਰੀਆਂ ਤੇ ਰੋੜੇ ਚੁੱਕ ਕੇ ਘੜੇ ਵਿਚ ਪਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਹੌਲੀ – ਹੌਲੀ ਘੜਾ ਰੋੜਿਆਂ ਅਤੇ ਠੀਕਰੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰਨ ਲੱਗਾ ਤੇ ਉਸ ਵਿਚਲਾ ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਆ ਗਿਆ ! ਕਾਂ ਨੇ ਰੱਜ ਕੇ ਪਾਣੀ ਪੀਤਾ ਅਤੇ ਉੱਡ ਗਿਆ।

ਸਿੱਖਿਆ ਜਿੱਥੇ ਚਾਹ ਉੱਥੇ ਰਾਹ।

2. ਕਾਂ ਅਤੇ ਲੂੰਬੜੀ
ਜਾਂ
ਚਲਾਕ ਲੂੰਬੜੀ

ਇਕ ਵਾਰੀ ਇਕ ਲੂੰਬੜੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਭੁੱਖ ਲੱਗੀ। ਉਹ ਕੋਈ ਖਾਣ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਲੱਭਣ ਲਈ ਇਧਰ – ਉਧਰ ਘੁੰਮੀ, ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਨਾ ਮਿਲਿਆ ! ਅੰਤ ਉਹ ਦਰੱਖਤਾਂ ਦੇ ਇਕ ਬੁੰਡ ਹੇਠ ਪਹੁੰਚੀ : ਉਹ ਬਹੁਤ ਥੱਕੀ ਹੋਈ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਦਰੱਖ਼ਤਾਂ ਦੀ ਸੰਘਣੀ ਛਾਂ ਹੇਠਾਂ ਲੰਮੀ ਪੈ ਗਈ।

ਇੰਨੇ ਨੂੰ ਲੂੰਬੜੀ ਨੇ ਉੱਪਰ ਵਲ ਧਿਆਨ ਮਾਰਿਆ। ਦਰੱਖ਼ਤ ਦੀ ਇਕ ਟਹਿਣੀ ਉੱਤੇ ਉਸ ਨੇ ਇਕ ਕਾਂ ਦੇਖਿਆ, ਜਿਸ ਦੀ ਚੁੰਝ ਵਿਚ ਪਨੀਰ ਦਾ ਇਕ ਟੁਕੜਾ ਸੀ ! ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਭਰ ਆਇਆ। ਉਸ ਨੇ ਕਾਂ ਕੋਲੋਂ ਪਨੀਰ ਦਾ ਟੁਕੜਾ ਖੋਹਣ ਦਾ ਇਕ ਢੰਗ ਕੱਢ ਲਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਬੜੀ ਚਾਲਾਕੀ ਤੇ ਪਿਆਰ ਭਰੀ ਅਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਤੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਨਮੋਹਣਾ ਪੰਛੀ ਹੈਂ। ਤੇਰੀ ਅਵਾਜ਼ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁਰੀਲੀ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਜੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੇਰਾ ਇਕ ਮਿੱਠਾ ਗੀਤ ਸੁਣਾਂ : ਕਿਰਪਾ ਕਰ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਗਾ ਕੇ ਸੁਣਾ।” ਕਾਂ ਲੂੰਬੜੀ ਦੀ ਖੁਸ਼ਾਮਦ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਫੁੱਲ ਗਿਆ ! ਜਿਉਂ ਹੀ ਉਸ ਨੇ ਗਾਉਣ ਲਈ ਮੂੰਹ ਖੋਲ੍ਹਿਆ, ਤਾਂ ਪਨੀਰ ਦਾ ਟੁਕੜਾ ਉਸ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚੋਂ ਹੇਠਾਂ ਡਿੱਗ ਪਿਆ। ਲੂੰਬੜੀ ਪਨੀਰ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਨੂੰ ਝੱਟ – ਪੱਟ ਖਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਰਾਹ ਤੁਰਦੀ ਬਣੀ ਤੇ ਕਾਂ ਉਸ ਵਲ ਦੇਖਦਾ ਹੀ ਰਹਿ ਗਿਆ !

ਸਿੱਖਿਆ – ਖੁਸ਼ਾਮਦ ਤੋਂ ਬਚੋ।

3. ਏਕਤਾ ਵਿਚ ਬਲ ਹੈ
ਜਾਂ
ਕਿਸਾਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ

ਇਕ ਵਾਰੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਥਾਂ ਇਕ ਬੁੱਢਾ ਕਿਸਾਨ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਚਾਰ ਪੁੱਤਰ ਸਨ। ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਸ ਵਿਚ ਲੜਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ! ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵਾਰੀ ਸਮਝਾਇਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਏਕਤਾ ਨਾਲ ਰਿਹਾ ਕਰਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਪਰ ਪਿਤਾ ਦੀਆਂ ਨਸੀਹਤਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦਾ।

ਇਕ ਵਾਰੀ ਉਹ ਬੁੱਢਾ ਕਿਸਾਨ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਲੜਾਈ – ਝਗੜੇ ਦਾ ਬਹੁਤ ਫ਼ਿਕਰ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ! ਉਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਸਮਝ ਨਾਲ ਇਕ ਢੰਗ ਕੱਢਿਆ : ਉਸ ਨੇ ਪਤਲੀਆਂ – ਪਤਲੀਆਂ ਲੱਕੜਾਂ ਦਾ ਇਕ ਬੰਡਲ ਮੰਰਾਇਆ ਉਸ ਨੇ ਬੰਡਲ ਵਿਚੋਂ ਇਕ – ਇਕ ਸੋਟੀ ਕੱਢ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ! ਚੌਹਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੇ ਇਕ – ਇਕ ਲੱਕੜੀ ਬੜੀ ਸੌਖ ਨਾਲ ਤੋੜ ਦਿੱਤੀ। ਫਿਰ ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਸਾਰਾ ਬੰਡਲ ਘੁੱਟ ਕੇ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਕੱਲਾ – ਇਕੱਲਾ ਇਸ ਸਾਰੇ ਬੰਡਲ ਨੂੰ ਤੋੜੇ। ਕੋਈ ਵੀ ਪੁੱਤਰ ਉਸ ਬੰਨ੍ਹੇ ਹੋਏ ਬੰਡਲ ਨੂੰ ਨਾ ਤੋੜ ਸਕਿਆ। ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਤਲੀਆਂ – ਪਤਲੀਆਂ ਲੱਕੜੀਆਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਲੈਣ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੜਾਈ – ਝਗੜਾ ਕਰ ਕੇ ਇਕੱਲੇ – ਇਕੱਲੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਥਾਂ ਮਿਲ ਕੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਬਹੁਤ ਹੋਵੇਗੀ ! ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਰਲ – ਮਿਲ ਕੇ ਰਹਿਣ ਦਾ ਵਚਨ ਦਿੱਤਾ।

ਸਿੱਖਿਆ – ਏਕਤਾ ਵਿਚ ਬਲ ਹੈ।

4. ਲੇਲਾ ਤੇ ਬਘਿਆੜ

ਇਕ ਵਾਰੀ ਇਕ ਬਘਿਆੜ ਇਕ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਉੱਤੇ ਪਾਣੀ ਪੀ ਰਿਹਾ ਸੀ ! ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਨਿਵਾਣ ਵਲ ਉਸ ਨੇ ਇਕ ਲੇਲੇ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਪੀਂਦਿਆਂ ਦੇਖਿਆ ਉਸਦਾ ਦਿਲ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਲੇਲੇ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ ਖਾ ਲਵੇ। ਉਹ ਮਨ ਵਿਚ ਉਸ ਨੂੰ ਖਾਣ ਦੇ ਬਹਾਨੇ ਸੋਚਣ ਲੱਗਾ। ਉਸ ਨੇ ਲੇਲੇ ਨੂੰ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸਦੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਗੰਧਲਾ ਕਿਉਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਲੇਲੇ ਨੇ ਡਰ ਕੇ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਕਿਹਾ, “ਮਹਾਰਾਜ ਪਾਣੀ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵਲੋਂ ਮੇਰੀ ਵੱਲ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਗੰਧਲਾ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ।”

ਬਘਿਆੜ ਨਿੱਠ ਜਿਹਾ ਹੋ ਗਿਆ ਪਰ ਉਹ ਲੇਲੇ ਨੂੰ ਹੱਥੋਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ। ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਗਾਲਾਂ ਕਿਉਂ ਕੱਢੀਆਂ ਸਨ ?” ਲੇਲੇ ਨੇ ਫਿਰ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਕਿਹਾ, “ਮਹਾਰਾਜ, ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਤਾਂ ਮੈਂ ਜੰਮਿਆਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ।” ਹੁਣ ਬਘਿਆੜ ਕੋਲ ਚਾਰਾ ਨਾ ਰਿਹਾ ਤੇ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, “ਜੇਕਰ ਉਦੋਂ ਤੂੰ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਤਾਂ ਤੇਰਾ ਪਿਓ – ਦਾਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਤੂੰ ਕਸੂਰਵਾਰ ਹੈਂ।’’ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਝਪੱਟਾ ਮਾਰਿਆ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਾੜ ਕੇ ਖਾ ਗਿਆ।

ਸਿੱਖਿਆ – ਡਾਢੇ ਦਾ ਸੱਤੀਂ ਵੀਹੀਂ ਸੌ।
ਜਾਂ
ਜ਼ੁਲਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਬਹਾਨਾ ਲੱਭ ਹੀ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।

5. ਦਰਜ਼ੀ ਅਤੇ ਹਾਥੀ

ਇਕ ਰਾਜੇ ਕੋਲ ਇਕ ਹਾਥੀ ਸੀ। ਹਾਥੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਨਦੀ ਵਿਚ ਨਹਾਉਣ ਲਈ ਜਾਂਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਦਰਿਆ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਇਕ ਬਜ਼ਾਰ ਆਉਂਦਾ ਸੀ। ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਇਕ ਦਰਜ਼ੀ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਸੀ। ਦਰਿਆ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੋਇਆ ਹਾਥੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦਰਜ਼ੀ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਕੋਲ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਦਰਜ਼ੀ ਇਕ ਨਰਮ ਦਿਲ ਆਦਮੀ ਸੀ। ਉਹ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਖਾਣ ਨੂੰ ਦਿੰਦਾ ! ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਾਥੀ ਅਤੇ ਦਰਜ਼ੀ ਆਪਸ ਵਿਚ ਮਿੱਤਰ ਬਣ ਗਏ।

ਇਕ ਦਿਨ ਦਰਜ਼ੀ ਘਰੋਂ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨਾਲ ਲੜ ਕੇ ਆਇਆ ਸੀ ! ਉਸ ਦਾ ਮਨ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ! ਇਸੇ ਵੇਲੇ ਹਾਥੀ ਵੀ ਉੱਥੇ ਆ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੁੰਡ ਦੁਕਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕੀਤੀ ! ਦਰਜ਼ੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਵੀ ਖਾਣ ਲਈ ਨਾ ਦਿੱਤਾ, ਸਗੋਂ ਉਸ ਦੀ ਸੁੰਡ ਵਿਚ ਸੂਈ ਚੋਭ ਦਿੱਤੀ। ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਦਰਜ਼ੀ ਦੀ ਇਸ ਕਰਤੂਤ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸਾ ਆਇਆ। ਉਹ ਦਰਿਆ ‘ਤੇ ਪੁੱਜਾ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੁੰਡ ਵਿਚ ਚਿੱਕੜ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਭਰ ਲਿਆ ! ਵਾਪਸੀ ’ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਸਾਰਾ ਚਿੱਕੜ ਲਿਆ ਕੇ ਦਰਜ਼ੀ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਵਿਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਦਰਜ਼ੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕੱਪੜੇ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਗਏ। ਉਹ ਡਰਦਾ ਦੁਕਾਨ ਛੱਡ ਕੇ ਦੌੜ ਗਿਆ ! ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਾਥੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਬਦਲਾ ਲੈ ਲਿਆ।

ਸਿੱਟਾ – ਜਿਹਾ ਕਰੋਗੇ ਤਿਹਾ ਭਰੋਗੇ !

6. ਆਜੜੀ ਅਤੇ ਬਘਿਆੜ

ਇਕ ਆਜੜੀ ਮੁੰਡਾ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਭੇਡਾਂ ਚਾਰਨ ਜਾਂਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇਕ ਦਿਨ ਉਸ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮਖੌਲ ਉਡਾਉਣਾ ਚਾਹਿਆ। ਉਹ ਇਕ ਉੱਚੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉੱਚੀ – ਉੱਚੀ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣ ਲੱਗਾ, ‘ਬਘਿਆੜ ! ਬਘਿਆੜ ! ਮੈਨੂੰ ਬਚਾਓ !” ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਚੀਕਾਂ ਸੁਣੀਆਂ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਕੰਮ – ਕਾਰ ਛੱਡ ਕੇ ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਚੁੱਕ ਕੇ ਉਸ ਦੀ ਮੱਦਦ ਲਈ ਦੌੜੇ ਆਏ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚੇ, ਤਾਂ ਆਜੜੀ ਬਘਿਆੜ ਨਿੱਠ ਜਿਹਾ ਹੋ ਗਿਆ ਪਰ ਉਹ ਲੇਲੇ ਨੂੰ ਹੱਥੋਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ। ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਗਾਲਾਂ ਕਿਉਂ ਕੱਢੀਆਂ ਸਨ ?” ਲੇਲੇ ਨੇ ਫਿਰ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਕਿਹਾ, “ਮਹਾਰਾਜ, ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਤਾਂ ਮੈਂ ਜੰਮਿਆਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਹੁਣ ਬਘਿਆੜ ਕੋਲ ਚਾਰਾ ਨਾ ਰਿਹਾ ਤੇ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, “ਜੇਕਰ ਉਦੋਂ ਤੂੰ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਤਾਂ ਤੇਰਾ ਪਿਓ – ਦਾਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਤੂੰ ਕਸੂਰਵਾਰ ਹੈਂ।’ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਝਪੱਟਾ ਮਾਰਿਆ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਾੜ ਕੇ ਖਾ ਗਿਆ।

ਸਿੱਖਿਆ – ਡਾਢੇ ਦਾ ਸੱਤੀਂ ਵੀਹੀਂ ਸੌ।
ਜਾਂ
ਜ਼ੁਲਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਬਹਾਨਾ ਲੱਭ ਹੀ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।

5. ਦਰਜ਼ੀ ਅਤੇ ਹਾਥੀ

ਇਕ ਰਾਜੇ ਕੋਲ ਇਕ ਹਾਥੀ ਸੀ। ਹਾਥੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਨਦੀ ਵਿਚ ਨਹਾਉਣ ਲਈ ਜਾਂਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਦਰਿਆ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਇਕ ਬਜ਼ਾਰ ਆਉਂਦਾ ਸੀ। ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਇਕ ਦਰਜ਼ੀ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਸੀ 1 ਦਰਿਆ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੋਇਆ ਹਾਥੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦਰਜ਼ੀ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਕੋਲ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਦਰਜ਼ੀ ਇਕ ਨਰਮ ਦਿਲ ਆਦਮੀ ਸੀ। ਉਹ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਖਾਣ ਨੂੰ ਦਿੰਦਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਾਥੀ ਅਤੇ ਦਰਜ਼ੀ ਆਪਸ ਵਿਚ ਮਿੱਤਰ ਬਣ ਗਏ।

ਇਕ ਦਿਨ ਦਰਜ਼ੀ ਘਰੋਂ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨਾਲ ਲੜ ਕੇ ਆਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਮਨ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸੇ ਵੇਲੇ ਹਾਥੀ ਵੀ ਉੱਥੇ ਆ ਗਿਆ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੁੰਡ ਦੁਕਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕੀਤੀ। ਦਰਜ਼ੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਵੀ ਖਾਣ ਲਈ ਨਾ ਦਿੱਤਾ, ਸਗੋਂ ਉਸ ਦੀ ਸੁੰਡ ਵਿਚ ਸੂਈ ਚੋਭ ਦਿੱਤੀ। ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਦਰਜ਼ੀ ਦੀ ਇਸ ਕਰਤੂਤ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸਾ ਆਇਆ। ਉਹ ਦਰਿਆ ‘ਤੇ ਪੁੱਜਾ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੁੰਡ ਵਿਚ ਚਿੱਕੜ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਭਰ ਲਿਆ। ਵਾਪਸੀ ‘ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਸਾਰਾ ਚਿੱਕੜ ਲਿਆ ਕੇ ਦਰਜ਼ੀ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਵਿਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਦਰਜ਼ੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕੱਪੜੇ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਗਏ। ਉਹ ਡਰਦਾ ਦੁਕਾਨ ਛੱਡ ਕੇ ਦੌੜ ਗਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਾਥੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਬਦਲਾ ਲੈ ਲਿਆ।

ਸਿੱਟਾ – ਜਿਹਾ ਕਰੋਗੇ ਤਿਹਾ ਭਰੋਗੇ।

6. ਆਜੜੀ ਅਤੇ ਬਘਿਆੜ

ਇਕ ਆਜੜੀ ਮੁੰਡਾ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਭੇਡਾਂ ਚਾਰਨ ਜਾਂਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇਕ ਦਿਨ ਉਸ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮਖੌਲ ਉਡਾਉਣਾ ਚਾਹਿਆ। ਉਹ ਇਕ ਉੱਚੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉੱਚੀ – ਉੱਚੀ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣ ਲੱਗਾ, “ਬਘਿਆੜ ! ਬਘਿਆੜ ! ਮੈਨੂੰ ਬਚਾਓ ” ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਚੀਕਾਂ ਸੁਣੀਆਂ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਕੰਮ – ਕਾਰ ਛੱਡ ਕੇ ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਚੁੱਕ ਕੇ ਉਸ ਦੀ ਮੱਦਦ ਲਈ ਦੌੜੇ ਆਏ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚੇ, ਤਾਂ ਆਜੜੀ ਮੁੰਡਾ ਅੱਗੋਂ ਹੱਸਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ, “ਬਘਿਆੜ ਕਿੱਥੇ ਹੈ ?’ ਆਜੜੀ ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮਖੌਲ ਹੀ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਬਘਿਆੜ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਬੜਾ ਗੁੱਸਾ ਆਇਆ। ਉਹ ਭਰੇ – ਪੀਤੇ ਵਾਪਸ ਮੁੜ ਗਏ।

ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਆਜੜੀ ਮੁੰਡਾ ਜਦੋਂ ਭੇਡਾਂ ਚਾਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਬਘਿਆੜ ਸੱਚ – ਮੁੱਚ ਹੀ ਆ ਗਿਆ। ਉਹ ਉਸ ਦੀਆਂ ਭੇਡਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ – ਮਾਰ ਕੇ ਖਾਣ ਲੱਗਾ। ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਬਹੁਤ ਰੌਲਾ ਪਾਇਆ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਚੀਕਾਂ ਸੁਣੀਆਂ, ਪਰ ਕੋਈ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਮੱਦਦ ਲਈ ਨਾ ਆਇਆ। ਬਘਿਆੜ ਨੇ ਮੁੰਡੇ ਉੱਤੇ ਝਪਟਾ ਮਾਰਿਆ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਮਾਰ ਕੇ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕ ਵਾਰ ਝੂਠ ਬੋਲਣ ਕਰਕੇ ਉਸ ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗੁਆ ਲਈ। ਸੱਚ ਹੈ, ਝੂਠੇ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਇਤਬਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਸਿੱਖਿਆ – ਝੂਠੇ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਇਤਬਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।

7. ਬਾਂਦਰ ਤੇ ਮਗਰਮੱਛ

ਇਕ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ ਉੱਤੇ ਇਕ ਭਾਰਾ ਜਾਮਣ ਦਾ ਦਰੱਖ਼ਤ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਾਲੀਆਂ ਸ਼ਾਹ ਜਾਮਣਾਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਉਸ ਦਰੱਖ਼ਤ ਉੱਤੇ ਇਕ ਬਾਂਦਰ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਜੋ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਰੱਜ – ਰੱਜ ਜਾਮਣਾਂ ਖਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਕ ਦਿਨ ਇਕ ਮਗਰਮੱਛ ਦਰਿਆ ਹੇਠ ਤੁਰਦਾ – ਤੁਰਦਾ ਜਾਮਣ ਦੇ ਰੁੱਖ ਹੇਠ ਆ ਗਿਆ ਤੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਕੇ ਧੁੱਪ ਸੇਕਣ ਲੱਗਾ। ਇੰਨੇ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਬਾਂਦਰ ਉੱਤੇ ਪਈ, ਜੋ ਕਿ ਜਾਮਣ ਦੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਉੱਤੇ ਜਾਮਣਾਂ ਖਾਂਦਾ ਤੇ ਟਪੂਸੀਆਂ ਮਾਰਦਾ ਸੀ। ਮਗਰਮੱਛ ਵੀ ਲਲਚਾਈਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਵਲ ਵੇਖਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਬਾਂਦਰ ਨੇ ਉਸ ਵਲ ਕੁੱਝ ਜਾਮਣਾਂ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾ ਕੇ ਉਹ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਨੇ ਕੁੱਝ ਜਾਮਣਾਂ ਆਪਣੀ ਘਰ ਵਾਲੀ ਲਈ ਵੀ ਰੱਖ ਲਈਆਂ।

ਬਾਂਦਰ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰ ਕੇ ਉਹ ਜਾਮਣਾਂ ਲੈ ਕੇ ਘਰ ਵਲ ਚਲ ਪਿਆ ਘਰ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਮਗਰਮੱਛਣੀ ਨੂੰ ਜਾਮਣਾਂ ਖੁਆਈਆਂ ਤੇ ਉਹ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਈ। ਹੁਣ ਮਗਰਮੱਛ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਜਾਮਣ ਦੇ ਰੁੱਖ ਹੇਠ ਆ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਬਾਂਦਰ ਉਸ ਦੇ ਖਾਣ ਲਈ ਜਾਮਣਾਂ ਸੁੱਟਦਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਖੂਬ ਦੋਸਤੀ ਪੈ ਗਈ।

ਮਗਰਮੱਛ ਕੁੱਝ ਜਾਮਣਾਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਲਿਜਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਘਰਵਾਲੀ ਨੂੰ ਦਿੰਦਾ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਖਾ ਕੇ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜਿਹੜਾ ਬਾਂਦਰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਇੰਨੀਆਂ ਸੁਆਦੀ ਜਾਮਣਾਂ ਖਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਕਲੇਜਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰ ਬਹੁਤ ਸੁਆਦ ਹੋਵੇਗਾ। ਉਹ ਮਗਰਮੱਛ ਦੇ ਖਹਿੜੇ ਪਈ ਰਹਿੰਦੀ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਘਰ ਲਿਆਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਉਸ ਦਾ ਕਲੇਜਾ ਖਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਗਰਮੱਛ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਨਾਲ ਧੋਖਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਪਰ ਘਰਵਾਲੀ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿੱਦ ਪਈ ਹੋਈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਘਰ ਲੈ ਕੇ ਆਵੇ।

ਹਾਰ ਕੇ ਮਗਰਮੱਛ ਨੇ ਬਾਂਦਰ ਨੂੰ ਘਰ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਕਰ ਲਿਆ।ਉਹ ਜਾਮਣ ਹੇਠ ਪੁੱਜਾ ਤੇ ਬਾਂਦਰ ਦੀਆਂ ਸੁੱਟੀਆਂ ਜਾਮਣਾਂ ਖਾਣ ਮਗਰੋਂ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, “ਦੋਸਤਾਂ ਤੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਮੈਨੂੰ ਮਿੱਠੀਆਂ ਜਾਮਣਾਂ ਖੁਆਉਂਦਾ ਹੈਂ ਤੇ ਮੇਰੀ ਘਰਵਾਲੀ ਵੀ ਖਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਘਰ ਚੱਲੇਂ, ਤਾਂ ਜੋ ਤੇਰਾ ਸ਼ੁਕਰੀਆ ਅਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।

ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਬਾਂਦਰ ਝੱਟ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਮਗਰਮੱਛ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਿੱਠ ਤੇ ਬਿਠਾ ਲਿਆ ਤੇ ਦਰਿਆ ਵਿਚ ਤਰਦਾ ਹੋਇਆ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਲ ਚਲ ਪਿਆ ਅੱਧ ਕੁ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਮਗਰਮੱਛ ਨੇ ਬਾਂਦਰ ਨੂੰ ਅਸਲ ਗੱਲ ਦੱਸੀ ਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਘਰ ਵਾਲੀ ਉਸ ਦਾ ਦਿਲ ਖਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਲਿਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਬਾਂਦਰ ਬੜਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਸੀ। ਉਹ ਮਗਰਮੱਛ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਹੱਸਿਆ ਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, “ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ। ਮੈਨੂੰ ਤੇਰੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋਈ ਹੈ ਪਰ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਦਿਲ ਤਾਂ ਜਾਮਣ ਦੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਉੱਤੇ ਹੀ ਛੱਡ ਆਇਆ ਹਾਂ ! ਦਿਲ ਲੈਣ ਲਈ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਵਾਪਸ ਜਾਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਜੇਕਰ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਦਿਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਭਾਬੀ ਖਾਵੇਗੀ ਕੀ।’ ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਮਗਰਮੱਛ ਮੁੜ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਮਣ ਦੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਕੋਲ ਲੈ ਆਇਆ। ਬਾਂਦਰ ਟਪੂਸੀ ਮਾਰ ਕੇ ਜਾਣ ਉੱਤੇ ਜਾ ਚੜਿਆ ਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, “ਤੂੰ ਚੰਗਾ ਦੋਸਤ ਹੈਂ। ਜੋ ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਲੈਣੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈਂ। ਤੇਰੇ ਵਰਗੇ ਦੋਸਤ ਤੋਂ ਤਾਂ ਰੱਬ ਬਚਾਵੇ।

ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਮਗਰਮੱਛ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਜਿਹਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਘਰ ਵਾਲੀ ਦੀ ਗੱਲ ਮੰਨ ਕੇ ਪਛਤਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਸਿੱਖਿਆ – ਸੁਆਰਥੀ ਮਿੱਤਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚੋ।

8. ਦੋ ਆਲਸੀ ਮਿੱਤਰ

ਇਕ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਦੋ ਨੌਜਵਾਨ ਮਿੱਤਰ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁਸਤ ਤੇ ਆਲਸੀ ਸਨ। ਉਹ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਸਨ ਕਰਦੇ। ਇਕ ਦਿਨ ਉਹ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਤੁਰ ਪਏ। ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਧੁੱਪ ਬਹੁਤ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਇਕ ਸੰਘਣੀ ਛਾਂ ਵਾਲੀ ਬੇਰੀ ਹੇਠ ਲੰਮੇ ਪੈ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੰਮੇ ਪਿਆ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਬੇਰੀ ਉੱਤੇ ਲਾਲ – ਲਾਲ ਬੇਰ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਭਰ ਆਇਆ।

ਲੰਮਾ ਪਿਆ – ਪਿਆ ਇਕ ਮਿੱਤਰ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਤੇ ਦੂਜਾ ਪਹਿਲੇ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਉਹ ਬੇਰੀ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਬੇਰ ਲਾਹਵੇ ਆਲਸੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਦੋਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਨਾ ਉੱਠਿਆ ਤੇ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਏ ਰਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ – ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ਅੱਡੇ ਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ, ਲਾਲ – ਲਾਲ ਬੇਰੋ, ਸਾਨੂੰ ਬੇਰੀ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹਨਾ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ, ਤੁਸੀਂ ਆਪ ਹੀ ਸਾਡੇ ਮੂੰਹਾਂ ਵਿਚ ਡਿਗ ਪਵੋ।” ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਮੂੰਹ ਅੱਡ ਕੇ ਪਏ ਰਹੇ।

ਕਹਾਣੀ – ਰਚਨਾ ਸ਼ਾਮ ਤਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਬੇਰ ਤਾਂ ਕੋਈ ਨਾ ਡਿਗਿਆ, ਪਰ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਵਿੱਠਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਡਿਗਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਬਹੁਤ ਗੰਦੇ ਹੋ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹਾਂ ਉੱਤੇ ਮੱਖੀਆਂ ਬੈਠਣ ਲੱਗੀਆਂ ਪਰੰਤੂ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਡਾਉਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਸਨ ਕਰ ਰਹੇ। ਇੰਨੇ ਨੂੰ ਇਕ ਘੋੜ – ਸਵਾਰ ਉਧਰੋਂ ਲੰਘਿਆ। ਉਹ ਘੋੜੇ ਤੋਂ ਉੱਤਰਿਆ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਉਹ ਮੁੰਹ ਅੱਡ ਕੇ ਕਿਉਂ ਪਏ ਹਨ। ਇਕ ਮਿੱਤਰ ਨੇ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਨਾਲ ਦਾ ਉਸਦਾ ਮਿੱਤਰ ਬਹੁਤ ਸੁਸਤ ਹੈ।ਉਹ ਉਸ ਲਈ ਬੇਰੀ ਤੋਂ ਬੇਰ ਲਾਹ ਕੇ ਨਹੀਂ ਲਿਆਉਂਦਾ। ਦੂਜਾ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਦਾ ਦੋਸਤ ਉਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵਧੇਰੇ ਸੁਸਤ ਹੈ। ਉਹ ਉਸ ਦੇ ਮੂੰਹ ਤੋਂ ਮੱਖੀਆਂ ਨਹੀਂ ਉਡਾਉਂਦਾ।

ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਘੋੜ – ਸਵਾਰ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਸਮਝ ਆ ਗਈ 1ਉਹ ਸਮਝ ਗਿਆ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਮਿੱਤਰ ਆਲਸੀ ਤੇ ਸੁਸਤ ਹਨ। ਉਸ ਨੇ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਖੂਬ ਕੁਟਾਪਾ ਚਾੜਿਆ ਤੇ ਬੇਰੀ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਕੁੱਟ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਦੋਵੇਂ ਬੇਰੀ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਤੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਬੇਰ ਤੋੜ ਕੇ ਖਾਣ ਲੱਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਢਿੱਡ ਭਰ ਕੇ ਮਿੱਠੇ ਬੇਰ ਖਾਧੇ ਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਹੇਠਾਂ ਉੱਤਰੇ ਤਾਂ ਘੋੜ – ਸਵਾਰ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਸੀ।

ਸਿੱਖਿਆ – ਆਲਸ ਜਾਂ ਸੁਸਤੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ।