Class 5

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 2 संख्याओं पर मूल क्रियाएं MCQ Questions and Answers.

PSEB 5th Class Maths Chapter 2 संख्याओं पर मूल क्रियाएं MCQ Questions

बहुविकत सही उत्तर के सामने ठीक (✓) का निशान लगाएं।

प्रश्न 1.
65432 + 34568.
(क) 99999
(ख) 100000
(ग) 10000
(घ) 99998.
हल:
(ख) 100000

प्रश्न 2.
35406 + 2580 + 43251 = 43251 + _____________ + 35406.
(क) 35406
(ख) 43251
(ग) 2580
(घ) 81237.
हल:
(ग) 2580

प्रश्न 3.
99999 + 0.
(क) 99990
(ख) 99900
(ग) 100000
(घ) 99999.
हल:
(घ) 99999

प्रश्न 4.
100000 – 1 = ______
(क) 10000
(ख) 0
(ग) 99999
(घ) 100000.
हल:
(ग) 99999

प्रश्न 5.
सिमर के पास ₹ 5832 हैं और उसकी बहन प्रभजोत के पास ₹ 3565 हैं। सिमर के पास कितने रुपये अधिक हैं ?
(क) ₹ 2267
(ख) ₹ 9397
(ग) ₹22776
(घ) ₹ 9973.
हल:
(क) ₹ 2267

प्रश्न 6.
सुरजीत कौर के बैंक खाते में ₹ 50000 हैं और उसके पिता करन सिंह के खाते में ₹ 35682 हैं । दोनों के खाते में कुल कितनी रकम है ?
(क) ₹ 14318
(ख) ₹ 95682
(ग) ₹ 85682
(घ) ₹ 15318.
हल:
(ग) ₹ 85682

प्रश्न 7.
किसी नगर की आबादी 12078 है । इसमें 4872 पुरुष, 4729 औरतें और बाकी बच्चे हैं। बच्चों की संख्या बताएं ?
(क) 2477
(ख) 20578
(ग) 9601
(घ) 8206.
हल:
(क) 2477

प्रश्न 8.
98540 – _________ = 98539.
(क) 0
(ख) 1
(ग) 98540
(घ) 98539.
हल:
(ख) 1

प्रश्न 9.
9999 + _____ = 100000.
(क) 1
(ख) 0
(ग) 90001
(घ) 9001.
हल:
(ग) 90001

प्रश्न 10.
1000 – _________ = 999.
(क) 1
(ख) 0
(ग) 90001
(घ) 9001.
हल:
(क) 1

प्रश्न 11.
पाँच अंकों की छोटी से छोटी संख्या और चार अंकों की बड़ी से बड़ी संख्या का अंतर बतायें ?
(क) 100000
(ख) 9999
(ग) 1
(घ) 0.
हल:
(ग) 1

प्रश्न 12.
2, 0, 4, 6, 7 अंकों से बनी पाँच अंकों की बड़ी से बड़ी और छोटी से छोटी संख्या का जोड़फल बताओ ?
(क) 98687
(ख) 96887
(ग) 55953
(घ) 76420.
हल:
(ख) 96887

प्रश्न 13.
1500 × 30 × 0 =
(क) 45000
(ख) 30
(ग) 0
(घ) 450.
हल:
(ग) 0

प्रश्न 14.
7500 × 40 = 40 × ______
(क) 400
(ख) 4000
(ग) 750
(घ) 7500.
हल:
(घ) 7500

प्रश्न 15.
_________ ÷ 100 = 1000
(क) 100
(ख) 100000
(ग) 10000
(घ) 10.
हल:
(ख) 100000

प्रश्न 16.
एक किताब का मूल्य ₹ 79 है । 12 किताबों का मूल्य क्या होगा ?
(क) ₹ 948
(ख) ₹ 938
(ग) ₹ 790
(घ) ₹793.
हल:
(क) ₹ 948

प्रश्न 17.
गीता के पास ₹ 175 है। वह कितने रुपये बच्चों में बांटे ताकि प्रत्येक बच्चे को ₹ 25 मिले ?
(क) 6
(ख) 9
(ग) 7
(घ) 8.
हल:
(ग) 7

प्रश्न 18.
700 × ______ = 2800 × 1.
(क) 5
(ख) 6
(ग) 4
(घ) 3
हल:
(ग) 4

प्रश्न 19.
9999 ÷ 1 =
(क) 999
(ख) 1
(ग) 111
(घ) 9999.
हल:
(घ) 9999

प्रश्न 20.
8899 ÷ 8899 =
(क) 0
(ख) 1
(ग) 2
(घ) 8899.
हल:
(ख) 1

प्रश्न 21.
99 × 99 =
(क) 99
(ख) 9801
(ग) 9901
(घ) 1.
हल:
(ख) 9801

प्रश्न 22.
यदि 15 कॉपियों का मूल्य ₹ 90 है, तो एक कॉपी का मूल्य पता करें।
(क) ₹3
(ख) ₹5
(ग) ₹6
(घ) ₹ 16.
हल:
(ग) ₹ 6

प्रश्न 23.
दो संख्याओं का गुणनफल 256 है। यदि एक संख्या 256 हो, तो दूसरी संख्या पता करें ?
(क) 1
(ख) 2
(ग) 0
(घ) 256.
हल:
(क) 1

प्रश्न 24.
यदि 894 × 100 = 89400 हो, तो 894 × 10 = _____
(क) 894
(ख) 89400
(ग) 8940
(घ) 8941.
हल:
(ग) 8940

प्रश्न 25.
26 ÷ 2 × 4 + 4 – 40 = _________
(क) 64
(ख) 8
(ग) 4
(घ) 16.
हल:
(घ) 16

प्रश्न 26.
एक कार के चार पहिए होते हैं और एक आटो रिक्शा के तीन पहिए होते हैं। दो कारों और एक आटो रिक्शा के कितने पहिए होंगे ?

(क) 11
(ख) 10
(ग) 7
(घ) 8.
हल:
(क) 11.

प्रश्न 27.
1500 × 30 × 0 = ………..
(क) 1530
(ख) 0
(ग) 1
(घ) 1230.
हल:
(ख) 0.

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 2 संख्याओं पर मूल क्रियाएं InText Questions and Answers.

PSEB 5th Class Maths Solutions Chapter 2 संख्याओं पर मूल क्रियाएं InText Questions

पृष्ठ संख्या : 27

प्रश्न 1.
निम्नलिखित को हल करें :

हल:

प्रश्न 2.
रिक्त स्थान भरो :
(क) 115 + 327 = 327 + ____________
(ख) 321 + 0 = ____________
(ग) 139 × 1 = ______
(घ) 625 × 0 = ______
(ङ) 339 – 0 = ______
(च) 119 ÷ 119 = ______
(छ) 128 ÷ 16 = ______
(ज) 720 + 500 = ____________
(झ) 10000 ÷ 10 = ______
(ञ) 152 ÷ 19 = ______
हल:
(क) 115 + 327 = 327 + 115
(ख) 321 + 0 = 321
(ग) 139 × 1 = 139
(घ) 625 × 0 = 0
(ङ) 339 – 0 = 339
(च) 119 ÷ 119 = 1
(छ) 128 ÷ 16 = 8
(ज) 720 + 500 = 1220
(झ) 10000 ÷ 10 = 1000
(ञ) 152 ÷ 19 = 8

पृष्ठ संख्या : 28

प्रश्न 3.
(क) एक स्कूल में 342 लड़के और 369 लड़कियाँ पढ़ते हैं। बताओ स्कूल में कुल कितने छात्र पढ़ते हैं ?
हल:
स्कूल में लड़कों की संख्या = 342
स्कूल में लड़कियों की संख्या = + 369
स्कूल में कुल जितने छात्र पढ़ते हैं = 711
स्कूल में 711 छात्र पढ़ते हैं।

प्रश्न (ख).
एक गोदाम में 459 बोरी गेहूँ और 813 बोरी चावल की हैं। बताओ गोदाम में कुल कितनी बोरियाँ हैं ?
हल:
गेहूँ की बोरियों की संख्या = 459
चावल की बोरियों की संख्या = + 813
गोदाम में कुल बोरियों की संख्या = 1272

प्रश्न (ग).
एक साल में हरमनप्रीत कौर ने 1790 दौड़ें बनाई और मिताली राज ने 1299 दौड़ें बनाईं। हरमनप्रीत ने मिताली राज से कितनी अधिक दौड़े बनाई ?
हल:
हरमनप्रीत कौर द्वारा बनाई गई दौड़ें = 1790
मिताली राज द्वारा बनाई गई दौड़ें = 1299
हरमनप्रीत कौर ने मिताली राज से जितनी अधिक दौड़ें बनाईं = 491

प्रश्न (घ).
हरप्रीत ने अपने पिता जी से ₹ 10000 लिये और ₹ 3540 का एक साइकिल खरीदा। उसके पास कुल कितने रुपये बाकी बचे ?
हल:
हरप्रीत ने अपने पिता जी से रुपये लिए = ₹ 10000
साइकिल का मूल्य = – ₹ 3540
बाकी बचे रुपये = ₹ 6460

प्रश्न (ङ).
एक दुकानदार के पास 625 टॉफियों के पैकेट हैं। हर एक पैकेट में 100 टॉफियां हैं। दुकानदार के पास कुल कितनी टॉफियां हैं ?
हल:
टॉफियों के कुल पैकेट = 625
प्रत्येक पैकेट में टॉफियों की संख्या = 100
कुल टॉफियां = 625 × 100 = 62500

प्रश्न (च).
एक ट्रक के डीजल टैंक में 250 लीटर तेल है। यदि ट्रक एक लीटर से 9 किलोमीटर की दूरी तय करता है, तो पता करो कि ट्रक कल कितनी दूरी तय करेगा ?
हल:
ट्रक में डीजल = 250 लीटर
1 लीटर डीजुल में तय की गई दूरी = 9 कि०मी०
कुल तैय की गई दूरी = 9 × 250 कि०मी०

= 2250 कि०मी०

प्रश्न (छ).
एक स्कूल में 648 छात्र पढ़ते हैं। स्कूल पिकनिक में जाने के लिए एक स्कूल बस में 18 छात्र बैठ सकते हैं। सभी छात्रों को पिकनिक पर ले जाने के लिए कितनी बसों की आवश्यकता पड़ेगी ?
हल:
स्कूल में कुल छात्र = 648
1 स्कूल बस में छात्र बैठ सकते हैं = 18
जितनी स्कूल बसों की आवश्यकता है = 648 ÷ 18
= 36

36 स्कूल बसों की आवश्यकता है।

प्रश्न (ज).
एक बाग में अमरूद के 2568 पेड लगे हुए हैं। अगर एक पंक्ति में 12 पेड़ लगे हुए हों, तो बाग में कुल कितनी पंक्तियाँ होंगी ?
हल:
बाग में अमरूद के पेड़ों की संख्या = 2568
1 पंक्ति में जितने पेड़ लगे हुए हैं = 12
बाग में पंक्तियों की कुल संख्या = 2568 ÷ 12
= 214

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 2 संख्याओं पर मूल क्रियाएं Ex 2.10 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 2 संख्याओं पर मूल क्रियाएं Exercise 2.10

हल करो:

प्रश्न (क).
42 ÷ 7 + 8
हल:
427 ÷ 8 = 6 + 8 = 14

प्रश्न (ख).
8 + 6 × 2
हल:
8 + 6 × 2 = 8 + 12 = 20

प्रश्न (ग).
7 × 8 ÷ 4 – 6
हल:
7 × 8 ÷ 4 – 6
= 7 × 2 – 6
= 14 – 6 = 8

प्रश्न (घ).
63 ÷ 9 × 4 + 28 – 15
हल:
63 ÷ 9 × 4 + 28 – 15
= 7 × 4 + 28 – 15
= 28 + 28 – 15
= 56 – 15
= 41.

प्रश्न (ङ).
25 × 3 + 42 ÷ 6 – 4
हल:
25 × 3 + 42 ÷ 6 – 4
= 25 × 3 + 7 – 4
= 75 + 7 – 4
= 82 – 4
= 78

प्रश्न (च).
18 ÷ 6 × 21 + 17 – 18
हल:
18 ÷ 6 × 21 + 17 – 18
= 3 × 21 + 17 – 18
= 63 + 17 – 18
= 80 – 18
= 62

प्रश्न (छ).
8 ÷ 8 + 8 × 8 – 8
हल:
8 ÷ 8 + 8 × 8 – 8
= 1 + 8 × 8 – 8
= 1 + 64 – 8
= 65 – 8
= 57

प्रश्न (ज).
72 + 48 × 36 ÷ 18 – 9
हल:
72 + 48 × 36 ÷ 18 – 9
= 72 + 48 × 2 – 9
= 72 + 96 – 9
= 168 – 9
= 159

प्रश्न (झ).
44 + 2 × 9 – 35 ÷ 5
हल:
44 + 2 × 9 – 35 ÷ 5
= 44 + 2 × 9 – 7
= 44 + 18 – 7
= 62 – 7x
= 55.

प्रश्न (ञ).
18 + 126 ÷ 14 × 3 – 25
हल:
18 + 126 ÷ 14 × 3 – 25
= 18 + 9 × 3 – 25
= 18 + 27 – 25
= 45 – 25
= 20.

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 2 संख्याओं पर मूल क्रियाएं Ex 2.9 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 2 संख्याओं पर मूल क्रियाएं Exercise 2.9

1. अनुमानित मूल्य पता करो :

प्रश्न (क).
753 + 525
हल:
753 का निकटीकरण = 800
525 का निकटीकरण = + 500
अनुमानित मूल्य = 1300

प्रश्न (ख).
11526 + 874
हल:
11526 का निकटीकरण = 12000
8748 का निकटीकरण = + 9000
अनुमानित मूल्य = 21000

प्रश्न (ग).
980 – 489
हल:
980 का निकटीकरण = 1000
489 का निकटीकरण = -500
अनुमानित मूल्य 1000 – 500 = 500

प्रश्न (घ).
5897 – 2987
हल:
5897 का निकटीकरण = 6000
2987 का निकटीकरण = -3000
अनुमानित मूल्य 6000 – 3000 = 3000

प्रश्न (ङ).
440 × 28
हल:
440 का निकटीकरण = 400
28 का निकटीकरण = 30
∴ 400 × 30
अनुमानित मूल्य : 12000

प्रश्न (च).
6198 × 13
हल:
6198 का निकटीकरण = 6000
13 का निकटीकरण = × 10
अनुमानित मूल्य = 6000 × 10 = 60000

प्रश्न (छ).
563 ÷ 34
हल:
563 का निकटीकरण = 600
34 का निकटीकरण = 30
अनुमानित मूल्य = 600 ÷ 30 = 20

प्रश्न (ज).
7541 ÷ 43
हल:
7541 का निकटीकरण = 8000
43 का निकटीकरण = 40
अनुमानित मूल्य = 8000 ÷ 40 = 200

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 2 संख्याओं पर मूल क्रियाएं Ex 2.8 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 2 संख्याओं पर मूल क्रियाएं Exercise 2.8

प्रश्न 1.
एक स्टेडियम में एक क्रिकेट मैच के दौरान कुल 84000 लोग 24 पंक्तियों में बराबरबराबर बैठते हैं। एक पंक्ति में कितने लोग बैठेंगे?
हल:
कुल लोग = 84000
पंक्तियों की संख्या = 24
1 पंक्ति में बैठे लोगों की संख्या
= 84000 ÷ 24
= 3500

प्रश्न 2.
मेरे पास ₹ 99825 हैं, जिन्हें हमने 33 दोस्तों में बराबर-बराबर बांटना है, हर एक दोस्त को कितने रुपये मिलेंगे ?
हल:
कुल रुपये = ₹ 99825
कुल दोस्त = 33
प्रत्येक दोस्त को जितने रुपये मिलेंगे
= ₹ 99825 ÷ 33
= ₹ 3025

प्रश्न 3.
दादा जी ने ₹72000 हमारे 4 बहन-भाइयों में बराबर-बराबर बांटे। प्रत्येक को कितने कितने रुपये मिले ?
हल:
कुल रुपये = ₹ 72000
कुल बहन-भाई = 4
प्रत्येक को जितने रुपये मिले
= ₹ 72000 ÷ 4
= ₹ 18000

प्रश्न 4.
संख्या 26 को किस से गुणा करें कि गुणफल 14508 हो जाये ?
हल:
दो संख्याओं का गुणनफल = 14508
एक संख्या = 26
दूसरी संख्या = 14508 ÷ 26
= 558

प्रश्न 5.
माली के पास 23976 फूल हैं। 24-24 फूलों वाले कितने हार तैयार हो जायेंगे ?
हल:
माली के पास फूलों की
कुल संख्या = 23976
एक हार में फूलों की कुल संख्या = 24
कुल हार = 239763 ÷ 24
= 999

प्रश्न 6.
चालीस हज़ार की रकम में कितने 2000 – 2000 रुपये के नोट होंगे ?
हल:
कुल रुपये = ₹ 40,000
एक नोट का मूल्य = ₹ 2000
नोटों की संख्या = ₹ 40,000 ÷ ₹ 2000
= 20

प्रश्न 7.
मुझे ₹ 25,000 के छुट्टे नोट चाहिए। मुझे निम्नलिखित कितने-कितने नोट मिलेंगे ?
(क) ₹ 1000 के नोट ……….
(ख) ₹ 500 के नोट ………..
(ग) ₹ 100 के नोट ………….
हल:
कुल रुपये = ₹ 25,000
(क) ₹ 1000 के नोट =
₹ 25000 ÷ ₹ 1000 = \(\frac{₹ 25000}{₹ 1000}\) = 25 नोट

(ख) ₹ 500 के नोट =
₹ 25000 ÷ ₹ 500 = \(\frac{₹ 25000}{₹ 500}\) = 50 नोट

(ग) ₹ 100 के नोट =
₹ 25000 ÷ ₹ 100 = \(\frac{₹ 25000}{₹ 100}\) = 250 नोट

प्रश्न 8.
एक जे.सी.बी. मशीन एक बार में 900 ईंटें उठाती है। मशीन 99000 ईंटें कितनी बार में उठाएगी ?
हल:
कुल ईंटें = 99,000
जे.सी.बी. मशीन एक बार में जितनी ईंटें उठाती है = 900
मशीन 99,000 ईंटें जितनी बार में उठाएगी
= 99,000 ÷ 900 = 110

प्रश्न 9.
रेलवे की एक टिकट का मल्य ₹ 78 है। पलक ने टिकटें लेने के लिए ₹ 7722 दिए तो उसने कितनी टिकटें लीं ?
हल:
एक टिकट का मूल्य = ₹ 78
कुल रुपये = ₹ 7722
टिकटों की संख्या = ₹ 7722 ÷ ₹ 78
= 99

प्रश्न 10.
एक फैक्टरी जून महीने में 45540 आइसक्रीम कोन बनाती है। पता करो कि जून महीने के एक दिन में कितने आइसक्रीम कोन बने होंगे ?
हल:
कुल आइसक्रीम कोन =- 45540
जून महीने में दिन = 30
एक दिन में जितने आइस-क्रीम कोन बने होंगे
= 45540 ÷ 30
= 1518

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 2 संख्याओं पर मूल क्रियाएं Ex 2.7 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 2 संख्याओं पर मूल क्रियाएं Exercise 2.7

प्रश्न 1.
हल करें:
(क) 117 ÷ 13
(ख) 135 ÷ 15
(ग) 72 ÷ 12
(घ) 108 ÷ 9
(ङ) 78 ÷ 13
(च) 121 ÷ 11
(छ) 140 ÷ 20
(ज) 144 ÷ 16
(झ) 98 ÷ 14
(ञ) 119 ÷ 17.
हल:

2. भाग करें और जांच करें :

प्रश्न (क).
54598 ÷ 12
हल:

भागफल = 4549
शेष = 10
जाँच :
भाज्य = भागफल × भाजक + शेष
54598 = 4549 × 12 + 10
54598 = 54588 + 10
54598 = 54598

प्रश्न (ख).
8975 ÷ 21
हल:

भागफल = 427
शेष = 8
जाँच :
भाज्य = भागफल × भाजक + शेष
8975 = 427 × 21 + 8
8975 = 8967 + 8
8975 = 8975

प्रश्न (ग).
77552 ÷ 18
हल:

भागफल = 4308
शेष = 8
जाँच :
भाज्य = भागफल × भाजक + शेष
77552 = 4308 × 18 + 8
77552 = 77544 + 8
77552 = 77552

प्रश्न (घ).
88001 ÷ 17
हल:

भागफल = 5176
शेष = 9
जाँच :
भाज्य = भागफल × भाजक + शेष
88001 = 5176 × 17 + 9
88001 = 87992 + 9
88001 = 88001

प्रश्न (ङ).
12896 ÷ 11.
हल:

भागफल = 1172
शेष = 4
जाँच :
भाज्य = भागफल × भाजक + शेष
12896 = 1172 × 11 + 4
12896 = 12892 + 4
12896 = 12896

3. निम्नलिखित प्रश्नों को हल करें और जांच करें:

प्रश्न (क).
760 ÷ 12
हल:

भागफल – 63
शेष = 4
जाँच :
भाज्य = भागफल × भाजक + शेष
760 = 63 × 12 + 4
760 = 756 + 4
760 = 760

प्रश्न (ख).
550 ÷ 14
हल:

भागफल = 39
शेष = 4
जाँच :
भाज्य = भागफल × भाजक + शेष
550 = 39 × 14 + 4
550 = 546 + 4
550 = 550

प्रश्न (ग).
894 ÷ 21
हल:

भागफल = 42
शेष = 12
जाँच :
भाज्य = भागफल × भाजक + शेष
894 = 42 × 21 + 12
894 = 882 + 12
894 = 894

प्रश्न (घ).
913 ÷ 19
हल:

भागफल = 48
शेष – 1
जाँच :
भाज्य = भागफल × भाजक + शेष
913 = 48 × 19 + 1
913 = 912 + 1
913 = 913

प्रश्न (ङ).
826 ÷ 25
हल:

भागफल = 33
शेष – 1
जाँच :
भाज्य = भागफल × भाजक + शेष
826 = 33 × 25 + 1
826 = 825 + 1
826 = 826

प्रश्न (च).
7645 ÷ 24
हल:

भागफल = 318
शेष = 13
जाँच :
भाज्य = भागफल × भाजक + शेष
7645 = 318 × 24 + 13
7645 = 7632 + 13
7645 = 7645

प्रश्न (छ).
89781 ÷ 9
हल:

भागफल = 9975
शेष = 6
जाँच :
भाज्य = भागफल × भाजक + शेष
89781 = 9975 × 9 + 6
89781 = 89775 + 6
89781 = 89781

प्रश्न (ज).
99999 ÷ 80
हल:

भागफल = 1249
शेष = 79
जाँच :
भाज्य = भागफल × भाजक + शेष
99999 = 1249 × 80+ 79
99999 = 99920 + 79
99999 = 99999

प्रश्न (झ).
82525 ÷ 75
हल:

भागफल = 1100
शेष = 25
जाँच :
भाज्य = भागफल × भाजक + शेष
82525 = 1100 × 75 + 25
82525 = 82500 + 25
82525 = 82525

प्रश्न (ञ).
70008 ÷ 14
हल:

भागफल = 5000
शेष = 8
जाँच:
भाज्य = भागफल × भाजक + शेष
70008 = 5000 × 14 + 08
70008 = 70000 + 08 = 70008

प्रश्न (ट).
50205 ÷ 15
हल:

भागफल = 3347
शेष = 0
जाँच:
भाज्य = भागफल × भाजक + शेष
50205 = 3347 × 15 + 0
50205 = 50205

प्रश्न (ठ).
162.58 ÷ 36
हल:

भागफल = 451
शेष = 22
जाँच :
भाज्य = भागफल × भाजक + शेष
16258 = 451 × 36 + 22
16258 = 16236 + 22
16258 = 16258

प्रश्न (ड).
96000 ÷ 250
हल:

भागफल = 1920
शेष = 0
जाँच :
भाज्य = भागफल × भाजक + शेष
96000 = 1920 × 50 + 0
96000 = 96000

प्रश्न (ढ).
45457 ÷ 35
हल:

भागफल = 1298
शेष = 27
जाँच :
भाज्य = भागफल × भाजक + शेष
45457 = 1298 × 35 + 27
45457 = 45430 + 27
45457 = 45457

Punjab State Board PSEB 5th Class Welcome Life Book Solutions Chapter 5 ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨਾਲ ਪਿਆਰ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Welcome Life Chapter 5 ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨਾਲ ਪਿਆਰ

Welcome Life Guide for Class 5 PSEB ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨਾਲ ਪਿਆਰ Textbook Questions and Answers

(ਉ) ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂਦੀਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼

ਕਹਾਣੀ / ਝੋਲੇ ਵਾਲੇ ਮਾਸਟਰ ਜੀ
ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਬੱਚੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਘੁਸਰ-ਮੁਸਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਉਹ ਇਹ ਗੱਲ ਜਾਣਨ ਲਈ ਉਤਸੁਕ ਸਨ ਕਿ ਨਵੇਂ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਆਪਣੀ ਡਾਇਰੀ ਅਤੇ ਰੋਟੀ ਵਾਲਾ ਡੱਬਾ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਬਣੇ ਥੈਲੇ ‘ਚ ਹੀ ਕਿਉਂ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਵੀ “ਝੋਲੇ ਵਾਲੇ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਰੱਖ ਲਿਆ ਸੀ ਅੱਜ ਰਾਣੇ ਨੇ ਝਿਜਕਦਿਆਂ ਪੁੱਛ ਹੀ ਲਿਆ, “ਸਰ ਜੀ, ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਕਿੰਨੇ ਸੋਹਣੇ ਆਉਂਦੇ ਨੇ, ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਥੈਲਾਹੀ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹੋ?

ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਮੁਸਕਰਾਏ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬਹੁਤ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਵੱਲ ਦੇਖ ਰਹੇ ਸਨ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਬੋਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, “ਪਿਆਰੇ ਬੱਚਿਓ ! ਮੈਨੂੰ ਤੁਹਾਡੀ ਆਪਸੀ ਘੁਸਰ-ਮੁਸਰ ਤੋਂ ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ ਪੁੱਛਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਪਰ ਪੁੱਛ ਨਹੀਂ ਰਹੇ….. ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਦੱਸਦਾਂ, ਪਰ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਗੱਲ ਪੱਲੇ ਬੰਨੋ ਕਿ ਕਦੇ ਵੀ, ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਵੀ ਸੁਆਲ ਪੁੱਛਣ ਲਈ ਝਿਜਕ ਨਾ ਮੰਨੋ ਸੁਆਲ ਪੁੱਛਣ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਇਨਸਾਨ ਬਣਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਹ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ …” “ਜੀ ..

ਸਰ ਜੀ.. ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਰਲ਼ ਕੇ ਉੱਚੀ ਅਵਾਜ਼ ‘ਚ ਬੋਲਦੇ ਹਨ “ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ! ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣੇ ਹੋ, ਭੋਲੇ-ਭਾਲੇ ਵੀ … ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਗੱਲ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈ , “ਝੋਲੇ ਦੀ ਗੱਲ ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਕ ਸਤਰ ‘ਚ ਦੱਸਣੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਝੋਲਾ ਰੱਖਣਾ ਮੇਰੀ ਆਦਤ ਹੈ ਮੈਂ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚੋਂ ਵੀ ਕੁਝ ਖਰੀਦ ਕੇ ਲਿਆਉਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਆਪਣਾ ਇਹ ਥੈਲਾ ਕੋਲੇ ਰੱਖਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਮੈਂ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦਾ ..”

“ ਕਿਉਂ ਸਰ ਜੀ? ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਤਾਂ ਫ਼ਾਇਦਾ ਈ ਬਹੁਤ ਐ ,

ਵਰਤੋ ਤੇ ਸੁੱਟ ਦਿਓ .. ਸੁੱਖੇ ਨੇ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਪੁੱਛਿਆ “
ਬੱਚਿਓ! ਇਹ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਬਹੁਤ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੁੰਦੇ ਨੇ …”
“ਉਹ ਕਿਵੇਂ ਜੀ??? ਰਾਣੀ ਕੌਰ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ।

“ਇਹਨਾਂ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਨੀਂ , ਸਗੋਂ ਅਨੇਕਾਂ ਨੁਕਸਾਨ ਨੇ … ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਦੱਸਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੈਰਾਨੀ ਨਾਲ ਸੁਣਨ ਲੱਗੇ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਗੱਲ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈ , ਜਿਵੇਂ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਨੇ

ਕਿਹੈ. ਵਰਤੋ ਤੇ ਸੱਟ ਦੇਵੇ , ਪਹਿਲਾਂ ਇਸੇ ਗੱਲ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਸੁਣੇ … ਇਹ ਹਵਾ ਨਾਲ ਉੱਡ ਕੇ ਨਾਲੀਆਂ ਚ ਫਸ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਾਣੀ ਫਿਰ ਗਲੀਆਂ ‘ਚ ਖੜ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਤੇ ਮੱਖੀ ਮੱਛਰ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਨੇ , ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਾਂ …) “ਤੁਹਾਡੀ ਗੱਲ ਸਹੀ ਹੈ ਸਰ ਜੀ, ਕਈ ਦਿਨ ਹੋਗੇ , ਸਾਡੀ ਗਲੀ ‘ਚ ਵੀ ਇਉਂ ਹੀ ਪਾਣੀ ਖੜ੍ਹ ਗਿਆ ਸੀ , ਨਾਲੀ ‘ਚ ਆਹ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਹੀ ਫਸੇ ਹੋਏ ਸਨ … ਹਰਗੁਣ ਨੇ ਦੱਸਿਆ

“ ਬਿਲਕੁਲ ! ਹੋਰ ਸੁਣੋ .. , ਇਹਨਾਂ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਡੰਗਰ-ਪਸ਼ੂ ਵੀ ਕੁਝ ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਿਗਲ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਅਸੀਂ ਕਈ ਵਾਰ ਸਬਜ਼ੀ ਦੇ ਛਿੱਲੜ ਜਾਂ ਬੇਹੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ‘ਚ ਪਾ ਕੇ ਸੁੱਟ ਦਿੰਨੇ ਆਂ .. “ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਖਾਣ ਨਾਲ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਹੁੰਦਾਜੀ??? ਗੁਰਲੀਨ ਨੇ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਪੁੱਛਿਆ “ ਇਹ ਹਜ਼ਮ ਨੂੰ ਆਉਂਦੇ ਪੁੱਤ , ਕਿੰਨੇ ਪਸ਼ੂ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਖਾਣ ਨਾਲ ਹੀ ਮਰੇ ਨੇ … ਨਹਿਰਾਂ, ਨਦੀਆਂ ‘ਚ . ਸੁੱਟਣ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਵਾਲੇ ਜੀਵ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਨੇ …” “ਅੱਛਾਜੀ ! ਸਾਰੇ ਹੈਰਾਨ ਸਨ “ਸਰ ਜੀ, ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਫਿਰ ਤਾਂ … ਪਰਦੀਪ ਨੇ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਇੱਕ ਵਾਰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਉਹਦੀ ਗੱਲ ਜਚ ਗਈ “ਪਰ ਬੱਚਿਓ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਹਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਂਦੇ ਆਂ, ਇਹਨਾਂ ‘ਚੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਗੈਸਾਂ

ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਨੇ ,ਜੋਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਨੇ … “ਫੇਰ ਤਾਂ ਜੀ , ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ‘ਚ ਦੱਬ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦੈ …ਨਾ ਤਾਂ ਫੇਰ ਉੱਡ ਕੇ ਨਾਲੀਆਂ ਬੰਦ ਕਰਨ, ਨਾ ਹੀ ਖਾਕੇ ਡੰਗਰ ਮਰਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਮਾੜੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਨਿਕਲਣ … ਸੀਰਤ ਕੌਰ ਨੇ ਕਿਹਾ “ਤੇਰੀ ਗੱਲ ਠੀਕ ਐ ਸੀਰਤ ! ਪਰ ਹੁਣ ਦੱਬਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਵੀ ਸੁਣ ਲਓ, ਇਹ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਗਲਦੇ ਨਹੀਂ, ਮਿੱਟੀ ‘ਚ ਉਵੇਂ ਹੀ ਪਏ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ .. ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦਾਉਪਜਾਊਪਣ ਘਟ ਜੂ, ਸਾਡੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਹੋਣੋਂ ਹਟ ਜਾਣਗੀਆਂ ਆਹ ਜਿਹੜੇ ਫੁੱਲ-ਬੂਟੇ ਨੇ, ਇਹ ਨੀ ਹੋਣੇ …ਤੇ “ਓ ਹੋ, ਫੇਰ ਤਾਂ ਜੀ ਤੁਸੀਂ ਸਹੀ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਵੀ ਅੱਜ ਤੋਂ ਇਹਨਾਂ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬੰਦ ਕਰਦੇ ਆਂ ਜੀ… ਕਈ ਬੱਚੇ ਇਕੱਠੇ ਹੀ ਬੋਲੇ “ਵੈਰੀ ਗੁੱਡ ! ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਵਿਦਿਆਰਥੀਓ !ਫੇਰ ਆਏ ਦੱਸੋ , ਬਈ ਹੁਣ ਸਬਜ਼ੀ , ਖੰਡ-ਚਾਹ ਕਾਹਦੇ ‘ਚ . ਲਿਆਇਆ ਕਰੋਗੇ ਹੱਟੀ-ਦੁਕਾਨ ਤੋਂ …

“ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਬਣੇ ਝੋਲਿਆਂ ‘ਚ ਜੀ … ਸਾਰੇ ਰਲ ਕੇ ਬੋਲੇ

ਸੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀਓ! ਤੁਸੀਂ ਸਮਝ ਗਏ ਕਿ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਸਮਾਨ ਜਿਸ ਵਿਚ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਕੱਪ-ਪਲੇਟਾਂ, ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਆਦਿ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਨੇ … ਇਹ ਸਭ ਸਾਡੇ ਕੁਦਰਤੀ

ਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਨੇ … “ਹਾਂ ਜੀ, ਜਿਵੇਂ ਹਵਾ, ਪਾਣੀ, ਮਿੱਟੀ, ਧੁੱਪ ਸਾਡੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ ਨੇ ਤੇ ਇਹ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਦੇ ਨੇ…? ਗਿਆਨਦੀਪ ਨੇ ਦੱਸਿਆ “ਬਿਲਕੁਲ ਸਹੀ ਹੈ ਤੁਹਾਡੀ ਗੱਲ! ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀਆਂ ਇਹ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਆਪ ਨਹੀਂ ਵਰਤੋਂਗੇ ਤੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਨੂੰ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰੋਗੇ … “ਹਾਂ ਜੀ …” ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਉੱਚੀ ਅਵਾਜ਼ ‘ਚ ਕਿਹਾ “ਸਰ ਜੀ , ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਇੱਕ ਬੋਲੀ ਜੋੜੀ ਐ ਜੀ ਹੁਣੇ ਬੈਠੇ-ਬੈਠੇ ਨੇ … ਸੁਣਾਵਾਂ ਜੀ??? ਰਾਣੇ ਨੇ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਪੁੱਛਿਆ

“ਸੁਣਾਓ ਬੇਟੇ ..“
“ਸਾਵੇ…ਸ਼ਾਫੇ .. ਸਾਫ
ਮਿੱਤਰੋ ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਵਰਤਣੇ
ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ …”

ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਤਾੜੀਆਂ ਮਾਰੀਆਂ

ਮੌਖਿਕ ਸੁਆਲ-ਜੁਆਬ :

1. ਅਧਿਆਪਕ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਥੈਲਾਕਿਉਂ ਵਰਤਦਾ ਸੀ?
ਉੱਤਰ :
ਕਿਉਂਕਿ ਪਲਾਸਟਿਕ ਜਾਂ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ।

2. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦੇ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :

• ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾ ਕੇ ਪਸ਼ੂ ਮਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
• ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਦੱਬ ਕੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਘਟਾਉਂਦੇ ਹਨ।
• ਇਹ ਨਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਵਹਾਓ ਰੋਕਦੇ ਹਨ।
• ਜਿਸ ਨਾਲ ਗਲੀਆਂ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਭਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਮੱਛਰ ਮੱਖੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
• ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾਉਣ ਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

3. ਕੀ ਸਬਜ਼ੀ ਦੇ ਛਿੱਲੜ, ਬੇਹੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ ਅਤੇ ਗੁੰਨਿਆ ਆਟਾ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ‘ਚ ਪਾ ਕੇ ਕੇ ਸੁੱਟ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਨਹੀਂ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਸ਼ੂ ਲਿਫ਼ਾਫੇ ਸਮੇਤ ਖਾ ਕੇ ਮਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਹਜ਼ਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।

4. ਸਾਨੂੰ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਸਮਾਨ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ?
ਉੱਤਰ :
ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਸਮਾਨ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।

5. ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚਲੇ ਅਧਿਆਪਕ ਦੀਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਚੰਗੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ?
ਉੱਤਰ :
ਅਧਿਆਪਕ ਜੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਮੋਮਜਾਮੇ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਾ ਸਮਾਨ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਥੈਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

6. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਿਆਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਝੋਲੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਬਜ਼ਾਰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

7. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਘਟਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਘਟਦੀ ਹੈ।

8. ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸਾਡੀ ਸਿਹਤ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਅਸੀਂ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ?
ਉੱਤਰ :
ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

9. ਨਾਲੀਆਂ, ਖਾਲੂ ਤੇ ਸੀਵਰੇਜ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਠੀਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ?
ਉੱਤਰ :
ਨਹੀਂ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਪਾਣੀ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

10. ਉਕਤ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਕੀ ਸਮਝਿਆਹੈ?
ਉੱਤਰ :
ਉਕਤ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਸਮਝਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਮੋਮਜਾਮੇ ਤੋਂ ਬਣੇ। ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ।

ਅਧਿਆਪਕ ਲਈ ਕਾਰਜ

ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਅਧਿਆਪਕ ਛੋਟੀ ਇਕਾਂਗੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਜਾਂ ਰੋਲ-ਪਲੇਅ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕਰਵਾ ਸਕਦਾਹੈ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਦਿਲਚਸਪ ਵੀ ਹੋਵੇਗੀ ਤੇ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਅਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਮੌਖਿਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕੁਝ ਸੁਆਲ-ਜੁਆਬ ਵੀ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ

ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕੰਮ ਦੇਵੇਗਾ ਕਿ ਉਹ ਘਰੇ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਨੂੰ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣਗੇ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨਗੇ ਇਸ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਕਰਦਿਆਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਕੀ-ਕੀਸਿਆ ਤੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ, ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲਿਖ ਕੇ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣਗੇ

ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਨਾਲ ਇਕ ਮੁਲਾਕਾਤ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਦੋਂ ਦੁਕਾਨ ਤੋਂ ਸੱਦਾ-ਪੱਤਾ ਲਿਆਉਂਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਆਉਂਦੇ ਸਨ ਕੀ ਉਦੋਂ ਵੀ ਉਹ ਇਹਨਾਂ ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਵਰਤਦੇ ਸਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.
ਰੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਰੁੱਖ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਆਕਸੀਜਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਛੱਡੀ ਗਈ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਨੂੰ ਸੋਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੁੱਖ ਲਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਰੁੱਖ ਲਗਾਓ ਤੇ ਜੀਵਨ ਬਚਾਓ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12.
ਰੁੱਖ ਲਗਾ ਕੇ ਜੀਵਨ ਕਿਵੇਂ ਬਚਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਮਨੁੱਖ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਰੁੱਖ ਕੱਟੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਤੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੁੱਖ ਲਾਉਣ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਲਈ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਉਚਿਤ ਮਾਤਰਾ ਉਪਲੱਬਧ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਨੂੰ ਰੁੱਖ ਸੋਖ ਲੈਣਗੇ ਅਤੇ ਰੁੱਖ ਸ਼ੋਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਨ ਨੂੰ ਵੀ ਘੱਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਈ ਹੈ। ਵਧੇਰੇ ਰੁੱਖ ਹੋਣਗੇ ਤਾਂ ਕਈ ਜੀਅ-ਜੰਤੂਆਂ ਦਾ ਵਸੇਰਾ ਵੀ ਬਚਿਆ ਰਹੇਗਾ ਤੇ ਧਰਤੀ ਤੇ ਜੀਵਨ ਬਚਿਆ ਰਹੇਗਾ।

PSEB 5th Class Welcome Life Guide ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨਾਲ ਪਿਆਰ Important Questions and Answers

ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

1. ਕਿੰਨੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਬੱਚੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਘੁਸਰ ਮੁਸਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ?
(ਉ) 7 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ
(ਅ) 3 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ
(ਬ) 2 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ
(ਸ) 10 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ।
ਉੱਤਰ :
(ਅ) 3 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ।

2. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ :
(ਉ) ਨਾਲੀਆਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ
(ਅ) ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਘੱਟ ਕਰਦੇ ਹਨ
(ਇ) ਪਸ਼ੂ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖਾ ਕੇ ਮਰ ਸਕਦੇ ਹਨ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ
ਉੱਤਰ :
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।

3. ਕਿਹੜੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਇਨਸਾਨ ‘ ਬਣਦੇ ਹਨ ?
(ਉ) ਜੋ ਕਦੇ ਸੁਆਲ ਪੁੱਛਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਝਿਜਕਦੇ
(ਅ ਜੋ ਚੁੱਪ ਕਰ ਕੇ ਬੈਠੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ
() ਜੋ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਆਂਦੇ
(ਸ) ਸਾਰੇ ਠੀਕ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਜੋ ਕਦੇ ਸੁਆਲ ਪੁੱਛਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਝਿਜਕਦੇ।

4. ਠੀਕ ਤੱਥ ਨਹੀਂ ਹੈ
(ੳ) ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹਨ।
(ਅ) ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਪਸ਼ੂ ਖਾ ਕੇ ਮਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
(ਈ) ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਦੇ ਹਨ।
(ਸ) ਸਾਰੇ ਗ਼ਲਤ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹਨ।

5. ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।
(ੳ) ਪੈਟਰੋਲ
(ਅ) ਹਵਾ
(ਇ) ਪਾਣੀ
(ਸ) ਧੁੱਪ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਪੈਟਰੋਲ।

ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

1. ਸੁਆਲ ਪੁੱਛਣ ਵਾਲੇ ……………………………….. ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਇਨਸਾਨ ਬਣਦੇ ਹਨ।
2. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਬਹੁਤ ……………………………….. ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
3. ……………………………….. ਦਾ ਸਮਾਨ ਸਾਡੇ ਕੁਦਰਤੀ ਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
1. ਵਿਦਿਆਰਥੀ
2. ਖਤਰਨਾਕ
3. ਪਲਾਸਟਿਕ।

ਸਹੀ/ਗ਼ਲਤ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

1. ਪੰਜ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਬੱਚੇ ਆਪਸ ਵਿਚ ਘੁਸਰ ਮੁਸਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।
2. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਇਕ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਗਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
3. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦਾ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
4. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਵਰਤਣ ਦੇ ਬਹੁਤ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ।
ਉੱਤਰ :
1. ਗਲਤ
2. ਗਲਤ
3. ਗਲਤ
4. ਠੀਕ

ਮਾਈਂਡ ਮੈਪਿੰਗ :

ਉੱਤਰ :

ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਆਪਸ ਵਿਚ ਘੁਸਰ-ਮੁਸਰ – (ਉ) ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ
2. ਮੋਮਜਾਮੇ ਦਾ ਗਲਨਾ – (ਅ) ਤਿੰਨ ਦਿਨ
3. ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ – (ਇ) ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ
4. ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਸਮਾਨ – (ਸ) ਹਵਾ
ਉੱਤਰ :
1. (ਅ)
2 (ਇ)
3. (ਸ)
4. (ੳ)

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਕਿਹੜੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਇਨਸਾਨ ਬਣਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਜੋ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛਣ ਤੋਂ ਝਿਜਕਦੇ ਨਹੀਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਣ ਦਾ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਣ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਦੱਬ ਦੇਣ ਦਾ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਹ ਕਈ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਤੱਕ ਗਲਦੇ ਨਹੀਂ ਤੇ ਸਾਡੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰ ਦੇਣਗੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਮੋਮਜਾਮੇ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਿਆਂ ਦਾ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ :
ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹਜ਼ਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਤੇ ਉਹ ‘ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖਾ ਕੇ ਮਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ ਕਿਹੜੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਤ ਹਨ-ਹਵਾ, ਪਾਣੀ, ਮਿੱਟੀ, ਧੁੱਪ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਸਾਨੂੰ ਰੁੱਖ ਕਿਉਂ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਨੂੰ ਹਵਾ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰਨ ਲਈ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਉਸ ਗੈਸ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ਜਿਹੜੀ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ :
ਆਕਸੀਜਨ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਰੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਇਕ ਮਾਟੋ ਦੱਸੋ।
ਉੱਤਰ :
ਰੁੱਖ ਬਚਾਓ, ਵਾਤਾਵਰਨ ਬਚਾਓ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਅਸੀਂ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਿਵੇਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ?
ਉੱਤਰ :
ਅਸੀਂ ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਤੇ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਖਾਦ ਦੇ ਕੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.
ਸਾਨੂੰ ਕੂੜਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਬੋਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ?
ਉੱਤਰ :
ਸਾਨੂੰ ਕੂੜਾ ਇਸ ਲਈ ਨਹੀਂ ਬੋਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਨ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 2 संख्याओं पर मूल क्रियाएं Ex 2.3 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 2 संख्याओं पर मूल क्रियाएं Exercise 2.3

समझो और करो—

प्रश्न 1.
(क) 60498, 31292 और 7132 का योगफल पता करें।
(ख) 70123 और 40268 का अंतर पता करें।
हल:

प्रश्न 2.
एक घर की रसोई बनाने के लिए 27020 ईंटों की और कमरा बनाने के लिए 31275 ईंटों की ज़रूरत है। घर की रसोई और कमरा बनाने के लिए कुल कितनी ईंटों की ज़रूरत पड़ेगी ?
हल:
रसोई बनाने के लिए जितनी ईंटों की ज़रूरत है = 27020
कमरा बनाने के लिए जितनी ईंटों की ज़रूरत है। = + 31275
रसोई और कमरा बनाने के लिए कुल जितनी ईंटों की ज़रूरत है = 58295

प्रश्न 3.
सुरजीत के पास ₹ 20000 थे। उसने ₹13750 के कपड़े खरीदे। उसके पास कितनी रकम बची ?
हल:
सुरजीत के पास जितनी रकम है = ₹ 20000
कपड़ों पर खर्च रकम = -₹ 13750
शेष बची रकम = ₹ 6250

प्रश्न 4.
एक लाइब्रेरी में 30155 पंजाबी की पुस्तकें, 28653 गणित की पुस्तकें और 12376 अंग्रेज़ी की पुस्तकें हैं। लाइब्रेरी में कुल कितनी पुस्तकें हैं ?
हल:
पंजाबी की पुस्तकों की संख्या = 30155
गणित की पुस्तकों की संख्या = + 28653
अंग्रेज़ी की पुस्तकों की संख्या = + 12376
लाइब्रेरी में पुस्तकों की कुल संख्या = 71184

प्रश्न 5.
दो संख्याओं का योग 89000 है। अगर एक संख्या 25450 हो, तो दूसरी संख्या पता करें।
हल:
दो संख्याओं का योग = 89000
एक संख्या = – 25450
दूसरी संख्या = 63550

प्रश्न 6.
संख्या 70429 में कौन-सी संख्या जोड़ी जाए कि योगफल 100000 प्राप्त हो ?
हल:
योगफल = 100000
संख्या = – 70429
जो संख्या जोड़ी जाए = 29571

प्रश्न 7.
वह संख्या पता करो जो :
(क) 36798 से 7976 अधिक हो।
(ख) 30067 से 12967 कम हो।
हल:

प्रश्न 8.
यदि एक कंप्यूटर का मूल्य ₹ 15560 है और एक लैपटॉप का मूल्य कंप्यूटर के मूल्य से ₹ 9050 अधिक हो, तो :
(क) लैपटॉप का मूल्य पता करें।
(ख) कंप्यूटर और लैपटॉप का कुल मूल्य पता करें।
हल:
(क) कंप्यूटर का मूल्य = ₹ 15560
एक लैपटॉप का मूल्य कंप्यूटर के मूल्य से जितना अधिक है = + ₹ 9050
लैपटॉप का मूल्य = ₹ 24610
(ख) कंप्यूटर का मूल्य – ₹ 15560
लैपटॉप का मूल्य = + ₹ 24610
कंप्यूटर और लैपटॉप का कुल मूल्य = ₹ 40170

प्रश्न 9.
अंकों 9,3,4,0,7 का प्रयोग करते हुए 5 अंकों की बड़ी से बड़ी और छोटी से छोटी संख्या पता करें और इनका अंतर भी पता करें।
हल:
5. अंकों की बड़ी से बड़ी संख्या = 97430
5 अंकों की छोटी से छोटी संख्या = -30479
इनका अंतर = 66951

प्रश्न 10.
4 अंकों की, 3 अंकों की और 2 अंकों की बड़ी से बड़ी संख्या का योगफल पता करें।
हल:
4 अंकों की बड़ी से बड़ी संख्या = 9999
-3 अंकों की बड़ी से बड़ी संख्या = + 999
2 अंकों की बड़ी से बड़ी संख्या = + 99
संख्याओं का योगफल = 11097

प्रश्न 11.
संख्या 96074 में 6 के स्थानीय मान और 7 के स्थानीय मान का अंतर पता करें।
हल:
6 का स्थानीय मान = 6000
7 का स्थानीय मान = – 70
अंतर = 5930

प्रश्न 12.
6 अंकों की छोटी से छोटी संख्या में से 45555 को घटायें।
हल:
6 अंकों की छोटी से छोटी संख्या = 100000
जिस संख्या को घटाना है = – 45555
अंतर = 54445

प्रश्न 13.
सतनाम के पास ₹ 8765 थे। उसके मामा जी ने उसे ₹ 2500 और दे दिये फिर सतनाम ने अपने कुल रुपये में से अपनी बहन को ₹ 4770 दे दिये। अब उसके पास कुल कितने रुपये बाकी बचे ?
हलः
सतनाम के पास जितनी रकम थी = ₹8765
उसके मामा जी ने दिए = + ₹ 2500
उसके पास कुल रकम = ₹ 11265
सतनाम ने अपनी बहन को दिये = – ₹ 4770
बाकी बचे रुपये = ₹ 6495

प्रश्न 14.
मनदीप के पास ₹ 10000 थे। उसने बाजार से ₹ 1050 का जूतों का जोड़ा खरीदा और ₹3600 का एक कोट-पैंट खरीदा। उसके पास कितने रुपये बाकी बचे ?
हल:
जूतों के जोड़े का मूल्य = ₹ 1050
कोट-पैंट का मूल्य = + ₹ 3600
दोनों का कुल मूल्य = 4650
मनदीप के पास जितने रुपये थे = ₹ 10000
जितने रूपये खर्च कर दिए = – ₹ 4650
जितने रुपये बाकी बचे = ₹ 5350

प्रश्न 15.
संदीप के बैंक में ₹ 78500 हैं। वह अपने बैंक खाते में और कितने रुपये जमा करवाये ताकि उसके खाते में कुल ₹ 100000 पूरे हो जायें ?
हल:
कुल रुपये = ₹ 100000
बैंक खाते में जमा रकम = – ₹ 78500
जितने रुपये और जमा करवाये जायें = ₹ 21500

प्रश्न 16.
एक आदमी पहले दिन पठानकोट से कश्मीर तक 165 कि०मी० कार चलाता है। अगले दिन वह आदमी कश्मीर से लेह तक 138 कि०मी० कार चलाता है। उसने दो दिन में कुल कितनी दूरी तय की ?
हल:
पहले दिन में तय की गई दूरी = 165 कि०मी०
दूसरे दिन तय की गई दूरी = + 138 कि०मी०
दो दिनों में तय की गई कुल दूरी = 303 कि०मी०

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 2 संख्याओं पर मूल क्रियाएं Ex 2.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 2 संख्याओं पर मूल क्रियाएं Exercise 2.2

प्रश्न 1.
* के स्थान पर उचित अंक भरें :

हल:

प्रश्न 2.
हल कीजिए :
(क) 1238 – 1025 + 5018
(ख) 9386 — 2535 – 1002
(ग) 6307 – 4052 + 2115
(घ) 8107 + 2437 – 6089
(ङ) 18837 + 30947 – 33413
(च) 91206 – 70413 + 30824
(छ) 10003 – 5911 – 3284
(ज) 92319 – 65424 – 12105
हल:

Punjab State Board PSEB 5th Class Maths Book Solutions Chapter 2 संख्याओं पर मूल क्रियाएं Ex 2.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 5 Maths Chapter 2 संख्याओं पर मूल क्रियाएं Exercise 2.1

प्रश्न 1.
हल करें :
(क) 6574 + 5502
(ख) 5350 + 4102
(ग) 56754 + 25740
(घ) 25000 + 11887
(ङ) 8988 – 2450
(च) 8990 – 1034
(छ) 80029-21200
(ज) 56789 – 1234
हल:

प्रश्न 2.
हल करें :
(क) 8760 + 2584
(ख) 9649 + 5161
(ग) 38009 + 55691
(घ) 25347 + 74040
(ङ) 8761 + 5584 + 4320
(च) 4687 + 1000 + 1130
(छ) 28740 + 54938 + 12338
(ज) 72624 + 3100 + 10234
(झ) 8849 – 4118
(ञ) 51307 – 42158
(ट) 80003 – 19219
(ठ) 70000 – 12345
हल:

प्रश्न 3.
घटाएँ और जांच करें:
(क) 98920 – 12334
(ख) 40013 – 18167
(ग) 78901 – 52214
(घ) 40467 – 10239
(ङ) 79571 – 48678
हल: