Prasanna

Punjab State Board PSEB 7th Class Maths Book Solutions Chapter 14 ਸਮਮਿਤੀ Ex 14.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Maths Chapter 14 ਸਮਮਿਤੀ Exercise 14.2

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਦਿੱਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦਾ ਘੁੰਮਣ ਕੁਮ ਲਿਖੋ ।

ਹੱਲ:
(a) 2
(b) 2
(c) 5
(d) 6.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਦਿੱਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦਾ ਘੁੰਮਣ ਕੇਂਦਰ, ਘੁੰਮਣ ਦਿਸ਼ਾ, ਘੁੰਮਣ ਕੋਣ ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਸਮਮਿਤੀ ਦਾ ਕੂਮ ਦੱਸੋ ।

ਉੱਤਰ:
(i) ਘੁੰਮਣ ਦਾ ਕੇਂਦਰ O ਹੈ, ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਘੜੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਹੈ, ਘੁੰਮਣ ਦਾ ਕੋਣ 120° ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਸਮਮਿਤੀ ਦਾ ਮ 3 ਹੈ ।
(ii) ਘੁੰਮਣ ਦਾ ਕੇਂਦਰ P, ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਘੜੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਘੁੰਮਣ ਦਾ ਕੋਣ 90° ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਸਮਮਿਤੀ ਦਾ ਕੁਮ 4 ਹੈ ।
(iii) ਘੁੰਮਣ ਦਾ ਕੇਂਦਰ O, ਘੁੰਮਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਘੜੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਘੁੰਮਣ ਦਾ ਕੋਣ 90° ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਸਮਮਿਤੀ ਦਾ ਕੁਮ 4 ਹੈ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਦਿੱਤੇ ਬਿੰਦੂ (x) ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਣ ਸਮਮਿਤੀ ਪਤਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਕੋਣ ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਸਮਮਿਤੀ ਦਾ ਕੂਮ ਵੀ ਦੱਸੋ ।

ਹੱਲ:
(a) ਇਸ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣ ਸਮਮਿਤੀ ਹੈ, ਘੁੰਮਣ ਦਾ ਕੋਣ 180° ਹੈ ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਸਮਮਿਤੀ ਦਾ ਕੂਮ 2 ਹੈ ।
(b) ਇਸ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣ ਸਮਮਿਤੀ ਹੈ, ਘੁੰਮਣ ਦਾ ਕੋਣ 90° ਹੈ ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਸਮਮਿਤੀ ਦਾ ਕੂਮ 4 ਹੈ ।
(c) ਇਸ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣ ਸਮਮਿਤੀ ਹੈ, ਘੁੰਮਣ ਦਾ ਕੋਣ 72° ਹੈ ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਸਮਮਿਤੀ ਦਾ ਕੂਮ 5 ਹੈ ।
(d) ਇਸ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣ ਸਮਮਿਤੀ ਹੈ, ਘੁੰਮਣ ਦਾ ਕੋਣ 60° ਹੈ ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਸਮਮਿਤੀ ਦਾ ਕੂਮ 6 ਹੈ ।
(e) ਇਸ ਵਿਚ ਘੁੰਮਣ ਸਮਮਿਤੀ ਹੈ, ਘੁੰਮਣ ਦਾ ਕੋਣ 90° ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਸਮਮਿਤੀ ਦਾ ਕੂਮ 4 ਹੈ ।

4. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
ਸਮਭੁਜੀ ਤ੍ਰਿਭੁਜ ਵਿਚ ਘੁੰਮਣ ਕੋਣ ਹੈ :
(a) 60°
(b) 70°
(c) 90°
(d) 120°
ਉੱਤਰ:
(d) 120°

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
ਇੱਕ ਵਰਗ ਦੀ ਆਪਣੇ ਕੇਂਦਰ ‘ਤੇ ਘੁੰਮਣ ਸਮਮਿਤੀ ਦਾ ਕੁਮ 4 ਹੈ । ਇਸਦਾ ਘੁੰਮਣ ਕੋਣ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ?
(a) 45
(b) 90°
(c) 180°
(d) 270°
ਉੱਤਰ:
(b) 90°

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਅੱਖਰ 2 ਦੀ ਘੁੰਮਣ ਸਮਮਿਤੀ ਦਾ ਕ੍ਰਮ ਕੀ ਹੈ ?
(a) 0
(b) 1
(c) 2
(d) 3
ਉੱਤਰ:
(c) 2

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਕਿਹੜੇ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਘੁੰਮਣ ਸਮਮਿਤੀ ਹੈ ?
(a) S
(b) E
(c) B
(d) P
ਉੱਤਰ:
(a) S

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
ਜੇ ਛੋਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਘੁੰਮਣ ਕੋਣ 90° ਹੈ, ਤਾਂ ਸਮਮਿਤੀ ਦਾ ਕੂਮ ਕਿੰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ ?
(a) 1
(b) 3
(c) 4
(d) 2
ਉੱਤਰ:
(c) 4

Punjab State Board PSEB 7th Class Maths Book Solutions Chapter 14 ਸਮਮਿਤੀ Ex 14.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Maths Chapter 14 ਸਮਮਿਤੀ Exercise 14.1

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜੇ ਚਿੱਤਰ ਸਮਮਿਤਈ ਨਹੀਂ ਹਨ ?

ਉੱਤਰ:
ਚਿੱਤਰ (a) ਅਤੇ (c) ਸਮਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹਨ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਮਿਤੀ ਰੇਖਾਵਾਂ ਖਿੱਚੋ ।

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮਮਿਤੀ ਰੇਖਾਵਾਂ ਖਿੱਚੋ ।

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸੁਰਾਖਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸਮਮਿਤੀ ਰੇਖਾਵਾਂ ਲੱਭੋ ।

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਣੇਦਾਰ ਰੇਖਾ ਦੁਆਰਾ ਸਮਮਿਤੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸੁਰਾਖ ਲਗਾਓ ।

ਉੱਤਰ:
ਲਗਾਏ ਗਏ ਸੁਰਾਖਾਂ ਨੂੰ ਗੂੜੇ ਸੁਰਾਖਾਂ ਨਾਲ ਚਿੱਤਰ ਵਿਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਦਿੱਤੇ ਹਰੇਕ ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ, ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਰੇਖਾ (ਸਮਮਿਤੀ ਰੇਖਾ) ਇੱਕ ਦਾਣੇਦਾਰ ਰੇਖਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਉਸ ਰੇਖਾ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾ ਕੇ ਪੂਰਾ ਕਰੋ । (ਇਸ ਮੰਤਵ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਦਾਣੇਦਾਰ ਰੇਖਾ ਉੱਪਰ ਸਮਤਲ ਦਰਪਣ ਰੱਖ ਕੇ ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤਿਬਿੰਬ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ । ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸ ਸਕਦੇ ਹੋ ?

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਦਿੱਤੀ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੀ ਰੇਖਾ ਵਿੱਚ ਅੱਖਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਬਣਾਓ ।

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹਰੇਕ ਚਿੱਤਰ ਨੂੰ ਬ੍ਰਾ ਪੇਪਰ ‘ ਤੇ ਬਣਾਓ ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਚਿੱਤਰ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੂਰਾ ਕਰੋ ਕਿ ਇਹ ਚਿੱਤਰ ਦਰਪਣ ਰੇਖਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਮਮਿਤਈ ਹੋ ਜਾਣ ।

ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮਮਿਤੀ ਰੇਖਾਵਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੱਸੋ !
(a) ਬਿਖਮਭੁਜੀ ਤ੍ਰਿਭੁਜ
(b) ਆਇਤ
(c) ਸਮਚਤੁਰਭੁਜ
(d) ਸਮਾਂਤਰ ਚਤੁਰਭੁਜ
(e) ਸਮਛੇਭੁਜ
(f) ਚੱਕਰ ।
ਉੱਤਰ:
(a) 0
(b) 2
(c) 2
(d) 0
(e) 6
(f) ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ।

10. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜੀ ਤਿਭੁਜ ਦੀ ਕੋਈ ਵੀ ਸਮਮਿਤੀ ਰੇਖਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ?
(a) ਸਮਭੁਜੀ ਤਿਭੁਜ
(b) ਸਮਭੁਜੀ ਤ੍ਰਿਭੁਜ
(c) ਬਿਖਮਭੁਜੀ ਤਿਭੁਜ
(d) ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ !
ਉੱਤਰ:
(a) ਸਮਭੁਜੀ ਤਿਭੁਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
ਚੱਕਰ ਦੀ ਸਮਮਿਤੀ ਰੇਖਾ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਨਾਮ ਕੀ ਹੈ ?
(a) ਚਾਪ
(b) ਅਰਵਿਆਸੀ ਖੰਡ
(c) ਵਿਆਸ
(d) ਅਰਧ ਵਿਆਸ ।
ਉੱਤਰ:
(c) ਵਿਆਸ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
ਇਕ ਸਮਬਹੁਭੁਜ ਦੀਆਂ ਸਮਮਿਤੀ ਰੇਖਾਵਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੱਸੋ ।
(a) ਅਨੰਤ
(b) ਜਿੰਨੀ ਭੁਜਾਵਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੈ।
(c) ਇੱਕ
(d) ਸਿਫਰ ॥
ਉੱਤਰ:
(b) ਜਿੰਨੀ ਭੁਜਾਵਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
ਦਿੱਤੇ ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ, ਦਾਣੇਦਾਰ ਰੇਖਾ ਸਮਮਿਤੀ ਰੇਖਾ ਹੈ । ਜੇ ਸਮਮਿਤੀ ਰੇਖਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਕਿਹੜਾ ਚਿੱਤਰ ਬਣਦਾ ਹੈ ।

(a) ਵਰਗ
(b) ਸਮਚਤੁਰਭੁਜ
(c) ਤਿਭੁਜ
(d) ਪੰਜਭੁਜ ।
ਉੱਤਰ:
(b) ਸਮਚਤੁਰਭੁਜ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
ਸਮਦੋਭੁਜੀ ਤ੍ਰਿਭੁਜ ਲਈ ਸਮਮਿਤੀ ਰੇਖਾ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ।
(a) ਭੁਜਾ
(b) ਮੱਧਿਕਾ
(c) ਅਰਧ ਵਿਆਸ
(d) ਕੋਣ
ਉੱਤਰ:
(b) ਮੱਧਿਕਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vi).
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸ ਦੀ ਇੱਕ ਖੜ੍ਹਵੀਂ ਸਮਮਿਤੀ ਰੇਖਾ ਹੈ ?
(a) M
(b) Q
(c) E
(d) B
ਉੱਤਰ:
(a) M

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (vii).
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸਦੀ ਇੱਕ ਲੇਟਵੀਂ ਸਮਮਿਤੀ ਰੇਖਾ ਹੈ ?
(a) C
(b) D
(c) K
(d) ਸਾਰੇ ।
ਉੱਤਰ:
(d) ਸਾਰੇ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (viii).
ਕਿਹੜੇ ਅੱਖਰ ਦੀ ਕੋਈ ਸਮਮਿਤੀ ਰੇਖਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ?
(a) A
(b) B
(c) P
(d) O
ਉੱਤਰ:
(c) P

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Bahu Arthak Shabad, Vyakarana ਬਹੁ ਅਰਥਕ ਸ਼ਬਦ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB 8th Class Punjabi Grammar ਬਹੁ ਅਰਥਕ ਸ਼ਬਦ (1st Language)

1. ਉੱਚਾ :
(ੳ) ਉਚਾਈ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ, ਸਿਰ ਕੱਢਵਾਂ – ਸਾਡਾ ਮਕਾਨ ਤੁਹਾਡੇ ਮਕਾਨ ਨਾਲੋਂ ਉੱਚਾ ਹੈ।
(ਅ) ਉੱਚੀ ਅਵਾਜ਼ – ਰਾਮ ਦੀ ਦਾਦੀ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਸੁਣਦਾ ਹੈ।
(ਈ) ਮੋਚਨਾ – ਨਾਈ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੰਦ ਉੱਚਾ ਹੈ।

2. ਉਲਟੀ :
(ਉ) ਪੁੱਠੀ – ਰਾਮ ਦੀ ਹਰ ਗੱਲ ਉਲਟੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
(ਆ) ਮੂਧੀ – ਇਹ ਬੱਸ ਟੱਕਰ ਹੋ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਉਲਟੀ ਪਈ ਹੈ।
(ਈ) ਮੋੜਨੀ – ਮੈਂ ਸ਼ਾਮ ਦੀ ਗੱਲ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਉਲਟੀ।
(ਸ) ਕੈ – ਮੈਨੂੰ ਰੋਟੀ ਖਾਣ ਪਿੱਛੋਂ ਇਕ ਦਮ ਉਲਟੀ ਆ ਗਈ।

3. ਉੱਤਰ :
(ਉ) ਲਹਿਣਾ – ਰਾਮ ਪੌੜੀਆਂ ਉੱਤਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
(ਅ) ਜਵਾਬ – ਮੈਂ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਉੱਤਰ ਸੋਚ ਕੇ ਲਿਖਿਆ।
(ਈ) ਦਿਸ਼ਾ – ਸੂਰਜ ਉੱਤਰ ਵਲ ਚਲਾ ਗਿਆ।
(ਸ) ਸਰੀਰਕ ਜੋੜ ਦਾ ਟੁੱਟਣਾ – ਮਹਿੰਦਰ ਡਿਗ ਪਿਆ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਗੁੱਟ ਉੱਤਰ ਗਿਆ।

4. ਉਸਤਾਦ :
(ਉ) ਗੁਰੂ – ਸ਼ਗਿਰਦ ਉਸਤਾਦਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ।
(ਆ) ਮਾਹਿਰ – ਮਹਿੰਦਰ ਮੂਰਤੀਕਾਰੀ ਵਿਚ ਬੜਾ ਉਸਤਾਦ ਹੈ।
(ਈ) ਚੁਸਤ – ਚਲਾਕ – ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਤਾ ਕਿ ਜੀਤਾ ਇੰਨਾ ਉਸਤਾਦ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਸ ਉੱਤੇ ਇਤਬਾਰ ਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ

5. ਅੱਗਾ :
(ਉ) ਮੌਕਾ – ਸਿਆਣਾ ਬੰਦਾ ਅੱਗਾ – ਪਿੱਛਾ ਵੇਖ ਕੇ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ।
(ਅ) ਮੌਤ ਦਾ ਦਿਨ – ਬੁਢਾਪੇ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਮਨੁੱਖ ਇਹੀ ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰਾ ਅੱਗਾ ਨੇੜੇ ਆ ਗਿਆ ਹੈ।
(ਈ) ਅਗਲਾ ਜਨਮ – ਧਰਮੀ ਲੋਕ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣਾ ਅੱਗਾ ਸੁਆਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
(ਸ) ਅਗਲਾ ਪਾਸਾ – ਮੇਰੀ ਕਮੀਜ਼ ਦਾ ਅੱਗਾ ਫਟ ਗਿਆ ਹੈ।

6. ਅੰਗ :
(ਉ) ਸਰੀਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ – ਹੱਥ ਸਰੀਰ ਦਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਅੰਗ ਹੈ।
(ਅ) ਸਾਥੀ – ਪਰਮਾਤਮਾ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰੋ, ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਗ – ਸੰਗ ਹੈ।
(ਈ) ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ – ਵਿਆਹ ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਸਾਰੇ ਅੰਗ – ਸਾਕ ਆਏ।

7. ਅੱਕ :
(ੳ) ਇਕ ਪੌਦਾ – ਅੱਕ ਦਾ ਪੌਦਾ ਔੜ ਵਿਚ ਵੀ ਜੰਮ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
(ਅ) ਤੰਗ – ਉਸਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣ ਕੇ ਮੈਂ ਅੱਕ ਗਿਆ।
(ਈ) ਅਣਭਾਉਂਦਾ ਕੰਮ – ਹਾਰ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਮੁਕੱਦਮਾ ਕਰਨ ਦਾ ਅੱਕ ਚੱਬਣਾ ਪਿਆ

8. ਸਰ :
(ੳ) ਤਾਸ਼ ਦੀ ਸਰ – ਤਾਸ਼ ਖੇਡਦਿਆਂ ਮੇਰੀ ਇੱਕ ਵੀ ਸਰ ਨਾ ਬਣੀ !
(ਅ) ਸਰੋਵਰ – ਇਸ ਸਰ ਦਾ ਪਾਣੀ ਬਹੁਤ ਠੰਢਾ ਹੈ।
(ਈ) ਫ਼ਤਿਹ ਕਰਨਾ – ਬਹਾਦਰਾਂ ਨੇ ਮੋਰਚਾ ਸਰ ਕਰ ਕੇ ਸਾਹ ਲਿਆ।
(ਸ) ਹੋਣਾ – ਇੰਨੇ ਪੈਸਿਆਂ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਕੰਮ ਸਰ ਜਾਵੇਗਾ।

9. ਸਾਰ :
(ੳ) ਨਿਚੋੜ – ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਦਾ ਸਾਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣੀ ਬੁਰੀ ਗੱਲ ਹੈ
(ਅ) ਨਾਲ ਹੀ – ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਸਾਰ ਸਾਰਾ ਮੇਲਾ ਖਿੰਡ ਗਿਆ
(ਈ) ਗੁਜ਼ਾਰਾ – ਤੂੰ ਅੱਜ ਦੋ ਰੁਪਏ ਨਾਲ ਹੀ ਕੰਮ ਸਾਰ।

10. ਸੰਗ :
(ਉ) ਸਾਥ – ਮਾਤਾ ਚਿੰਤਪੁਰਨੀ ਦੇ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਸੰਗ ਚੱਲ ਪਿਆ ਹੈ।
(ਅ) ਸ਼ਰਮ – ਮੈਨੂੰ ਤੇਰੇ ਪਾਸੋਂ ਕੋਈ ਸੰਗ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ।
(ਈ) ਪੱਥਰ – ਇਹ ਮੰਦਰ ਚਿੱਟੇ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
(ਸ) ਸੰਗਤ – ਬੁਰੇ ਆਦਮੀਆਂ ਦਾ ਸੰਗ ਨਾ ਕਰੋ।

11. ਸਤੇ :
(ਉ) ਸੱਚ – ਰਾਮ ਨਾਮ ਸਤ ਹੈ।
(ਅ) ਇਸਤਰੀ ਦਾ ਪਤੀਬ੍ਰਤ ਧਰਮ – ਰਾਜਪੂਤ ਇਸਤਰੀਆਂ ਆਪਣਾ ਸਤ ਧਰਮ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦੇ ਕਾਬੂ ਆਉਣ ਨਾਲੋਂ ਜਿਉਂਦੀਆਂ ਚਿਖਾ ਵਿੱਚ ਸੜ ਗਈਆਂ।
(ਇ) ਨਿਚੋੜ – ਨਿਬੂ ਦਾ ਸਤ ਲਿਆਓ।
(ਸ) ਜ਼ੋਰ – ਉਸ ਵਿਚ ਸਾਹ – ਸਤ ਤਾਂ ਦਿਸਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ।

12. ਸੁਤ :
(ਉ) ਰਾਸ – ਤੁਹਾਡੇ ਡਰ ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਸੂਤ ਰਹੇਗਾ।
(ਅ) ਚਰਖੇ ਨਾਲ ਕੱਤਿਆ ਧਾਗਾ – ਸ਼ੀਲਾ ਸੂਤ ਬਹੁਤ ਬਰੀਕ ਕੱਤਦੀ ਹੈ।
(ਇ) ਨਿਸ਼ਾਨ – ਤਰਖਾਣ ਨੇ ਲੱਕੜੀ ਚੀਰਨ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਸੂਤ ਲਾਇਆ।
(ਸ) ਮਕਈ ਦਾ ਸੂਤ – ਅੱਜ – ਕਲ੍ਹ ਮਕਈ ਸੂਤ ਕੱਤ ਰਹੀ ਹੈ।

13. ਸੂਆ :
(ਉ) ਵੱਡੀ ਸੂਈ – ਸੂਏ ਨਾਲ ਬੋਰੀ ਸੀਓ।
(ਆ) ਮੱਝ ਦਾ ਸੂਆ – ਸਾਡੀ ਮੱਝ ਦਾ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਸੂਆ ਹੈ।
(ਈ) ਖਾਲ ਦਾ – ਇਹ ਸੂਆ ਸਰਹੰਦ ਨਹਿਰ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ।

14. ਹਾਰ :
(ਉ) ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਹਾਰ – ਮੈਂ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਹਾਰ ਖ਼ਰੀਦਿਆ
(ਅ) ਘਾਟਾ – ਉਸ ਨੂੰ ਤਾਂ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹਾਰ ਹੋਈ।
(ਇ) ਪਿਛੇਤਰ (ਵਾਲਾ – ਰੱਬ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਹੈ।
(ਸ) ਥੱਕ – ਮੈਂ ਤਾਂ ਮਿਹਨਤ ਕਰ ਕੇ ਹਾਰ ਗਿਆ ਹਾਂ !
(ਰ) ਹਾਰਨਾ – ਅਸੀਂ ਮੈਚ ਹਾਰ ਗਏ।

15. ਹਾਲ :
(ਉ) ਹਾਲਤ – ਆਪਣਾ ਹਾਲ – ਚਾਲ ਸੁਣਾਓ।
(ਆ) ਲੋਹੇ ਦਾ ਚੱਕਰ – ਪਹੀਏ ਉੱਪਰ ਹਾਲ ਨੂੰ ਗਰਮ ਕਰ ਕੇ ਚੜ੍ਹਾਓ।
(ਇ) ਅਜੇਹਾਲ ਦੀ ਘੜੀ ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਹੀ ਹਾਂ।
(ਸ) ਮਸਤੀ – ਅਖਾੜੇ ਵਿੱਚ ਨੱਚਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੂਫ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਹਾਲ ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

16. ਕੱਚਾ :
(ਉ) ਪੱਕੇ ਦੇ ਉਲਟ – ਇਸ ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਰੰਗ ਕੱਚਾ ਹੈ।
(ਆ) ਮਿਤਲਾਉਣਾ – ਰੋਟੀ ਖਾਂਦਿਆਂ ਹੀ ਮੇਰਾ ਜੀ ਕੱਚਾ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਿਆ।
(ਈ) ਝੂਠਾ – ਜਦੋਂ ਉਸ ਦਾ ਝੂਠ ਜ਼ਾਹਰ ਹੋ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਉਹ ਬੜਾ ਕੱਚਾ ਹੋਇਆ।
(ਸ) ਅਣਗਿੱਝਿਆ – ਕੁੱਤੇ ਤਾਂ ਕੱਚਾ ਮਾਸ ਹੀ ਖਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

17. ਕਲੀ :
(ਉ) ਫੁੱਲ ਦਾ ਨਾਂ – ਕਲੀ ਦੇ ਫੁੱਲ ਵਿਚੋਂ ਕਿੰਨੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੋ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
(ਆ) ਸਫ਼ੈਦੀ – ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਕਮਰਿਆਂ ਵਿਚ ਕਲੀ ਕਰਵਾਈ।
(ਇ) ਚਿੱਟੀ ਧਾਤ – ਅਸੀਂ ਪਿਤਲ ਦੇ ਸਾਰੇ ਭਾਂਡੇ ਕਲੀ ਕਰਾਏ।
(ਸ) ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਇਕ ਰੂਪ – ਗਾਇਕ ਹੀਰ ਦੀਆਂ ਕਲੀਆਂ ਗਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

18. ਕਾਲ :
(ੳ) ਸਮਾਂ – ਕਾਲ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ – ਭੂਤਕਾਲ, ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ ਤੇ ਭਵਿੱਖਤ ਕਾਲ
(ਅ) ਮੌਤ – ਬੱਸ, ਉਸ ਦਾ ਕਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਲੈ ਗਿਆ।
(ਈ) ਖਾਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਕਮੀ – ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੰਦੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ।

19. ਕੋਟ :
(ਉ) ਗਲ਼ ਪਾਉਣ ਵਾਲਾ ਕੱਪੜਾ – ਮੈਂ ਸਰਦੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੋਟ ਗਲ ਪਾ ਲਿਆ।
(ਅ) ਕਿਲ੍ਹਾ – ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਕੋਟ ਨੂੰ ਘੇਰਾ ਪਾ ਕੇ ਗੋਲਾਬਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
(ਈ) ਤਾਸ਼ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ – ਤਾਸ਼ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਿਰ ਕੋਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
(ਸ) ਕਰੋੜ – ਧਰਤੀ ਉੱਪਰ ਕਈ ਕੋਟ ਜੀਵ – ਜੰਤੂ ਹਨ।

20. ਖੱਟੀ :
(ਉ) ਤੁਰਸ਼ – ਲੱਸੀ ਬਹੁਤ ਖੱਟੀ ਹੈ।
(ਅ) ਗੂੜੀ ਪੀਲੀ – ਕੁੜੀ ਨੇ ਖੱਟੀ ਚੁੰਨੀ ਲਈ ਹੋਈ ਹੈ।
(ਈ) ਕੰਮਾਈ – ਅੱਜ – ਕਲ੍ਹ ਬਲੈਕੀਏ ਅੰਨੀ ਖੱਟੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
(ਸ) ਇਕ ਫਲ – ਮੈਂ ਕਚਾਲੂਆਂ ਵਿੱਚ ਖੱਟੀ ਦਾ ਰਸ ਨਿਚੋੜਿਆ।

21. ਗੋਲਾ :
(ਉ) ਤੋਪ ਦਾ ਗੋਲਾ – ਤੋਪ ਦਾ ਗੋਲਾ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਤਕ ਮਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ
(ਅ) ਪਟਾਕਾ – ਦੀਵਾਲੀ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਗੋਲੇ ਚਲਾਏ।
(ਏ) ਧਾਗੇ ਦਾ ਗੋਲਾ – ਮੈਂ ਧਾਗੇ ਦਾ ਇਕ ਗੋਲਾ ਖ਼ਰੀਦਿਆ ਹੈ।
(ਸ) ਰਸੌਲੀ – ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਅਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਕਰ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਪੇਟ ਵਿੱਚੋਂ ਗੋਲਾ ਕੱਢਿਆ ਨੂੰ

22. ਘੜੀ :
(ਉ) ਸਮਾਂ ਦੱਸਣ ਵਾਲਾ ਯੰਤਰ – ਘੜੀ ਉੱਤੇ ਬਾਰਾਂ ਵੱਜੇ ਹਨ।
(ਅ) ਸਮੇਂ ਦਾ ਅੰਸ਼ – ਮੈਂ ਘੜੀ ਕੁ ਹੀ ਐਥੇ ਬੈਠਾਂਗਾ।
(ਇ) ਬਣਾਈਮੈਂ ਚਾਕੂ ਨਾਲ ਕਲਮ ਘੜੀ।
(ਸ) ਛੋਟਾ ਘੜਾ – ਘੜੀ ਦਾ ਪਾਣੀ ਬਹੁਤ ਠੰਢਾ ਹੈ।

23. ਚੱਕ :
(ਉ) ਦੰਦੀ – ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਮੇਰੀ ਲੱਤ ਉੱਪਰ ਚੱਕ ਵੱਢਿਆ।
(ਅ) ਖੂਹ ਦੀ ਕੋਠੀ ਦਾ ਆਧਾਰ – ਖੂਹ ਦਾ ਚੱਕ ਵਹਾਉਣ ਸਮੇਂ ਬੜੇ ਸ਼ਗਨ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
(ਇ) ਘੁਮਿਆਰ ਦਾ ਯੰਤਰ – ਘੁਮਿਆਰ ਚੱਕ ਉੱਤੇ ਭਾਂਡੇ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
(ਸ) ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਂ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਂ ਚੱਕ ਹਕੀਮ ਹੈ।

24. ਚਾਰ :
(ਉ) ਤਿੰਨ+ਇਕ – ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਕੇਵਲ ਚਾਰ ਰੁਪਏ ਹੀ ਹਨ।
(ਅ) ਪਸ਼ੂ ਚਾਰਨੇ – ਵਾਗੀ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਈਆਂ ਚਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
(ਈ) ਇਕ ਦੂਜੇ ਵਲ ਦੇਖਣਾ – ਜਦੋਂ ਸਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਚਾਰ ਹੋਈਆਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਲਿਆ।
(ਸ) ਧੋਖਾ ਕਰਨਾ – ਉਹ ਬੜਾ ਉਸਤਾਦ ਹੈ, ਉਹ ਤਾਂ ਚੰਗੇ – ਭਲੇ ਨੂੰ ਚਾਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

25. ਜੱਗ :
(ਉ) ਦੁਨੀਆ – ਇਹ ਜੱਗ ਮਿੱਠਾ, ਅਗਲਾ ਕਿਨ ਡਿੱਠਾ?
(ਅ) ਇਕ ਭਾਂਡਾ – ਪਾਣੀ ਦਾ ਜੱਗ ਲਿਆਓ।
(ਈ) ਧਰਮ ਅਰਥ ਭੋਜਨ ਛਕਾਉਣਾ – ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਦਿਨ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਡੇਰੇ ਉੱਤੇ ਭਾਰੀ ਜੱਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

26. ਜੋੜ :
(ਉ) ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਜੋੜ – ਸ਼ਬਦ ਲਿਖਣ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੋੜ ਠੀਕ ਕਰ ਕੇ ਲਿਖੋ।
(ਅ) ਇਕੱਠਾ ਕਰਨਾ – ਖਾ ਗਏ, ਰੰਗ ਲਾ ਗਏ ; ਜੋੜ ਗਏ, ਸੋ ਰੋੜ੍ਹ ਗਏ !’
(ਈ) ਜੋੜਨਾ – ਪਾਟੀ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਗੂੰਦ ਲਾ ਕੇ ਜੋੜ ਦਿਓ।
(ਸ) ਬੰਨ੍ਹਦੇ – ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਔਕੜ ਬਣੇ, ਤਾਂ ਰੱਬ ਅੱਗੇ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਬੇਨਤੀ ਕਰੋ

27. ਟਿੱਕੀ :
(ਉ) ਗੋਲੀ – ਮੈਂ ਦਵਾਈ ਦੀ ਟਿੱਕੀ ਖਾ ਲਈ ਹੈ
(ਅ) ਸੂਰਜ – ਸੂਰਜ ਦੀ ਟਿੱਕੀ ਚੜ੍ਹ ਪਈ ਹੈ।
(ਈ ਰੋਟੀ – ਤੂੰ ਜ਼ਰਾ ਵੱਡੀ ਰੋਟੀ ਪਕਾ, ਇਹ ਕੀ ਟਿੱਕੀਆਂ ਜਿਹੀਆਂ ਪਕਾ ਰਹੀ ਹੈਂ?
(ਸ) ਦੁੱਖ – ਇਹ ਕੁੜੀ ਭਾਵੇਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਲੰਝ ਮਾਰਦੀ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਇਸ ਦੇ ਮੁਖੜੇ ਦੀ ਟਿੱਕੀ ਸੋਹਣੀ ਹੈ?

28. ਝੰਡੀ :
(ਉ) ਤੰਗ ਰਸਤਾ – ਮੈਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚਲੀ ਡੰਡੀ ਪੈ ਕੇ ਖੂਹ ‘ਤੇ ਪੁੱਜਾ।
(ਅ) ਕੰਨ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣ ਵਾਲਾ ਗਹਿਣਾ – ਮੇਰੀ ਸੋਨੇ ਦੀ ਇਕ ਡੰਡੀ ਕਿਤੇ ਡਿਗ ਪਈ ਹੈ।
(ਏ) ਤੱਕੜੀ ਦੀ ਡੰਡੀ – ਕੜੀ ਦੀ ਡੰਡੀ ਟੁੱਟ ਗਈ ਹੈ।
(ਸ) ਪੂਰਨ ਵਿਸਰਾਮ – ਹਰ ਸਧਾਰਨ ਵਾਕ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਡੰਡੀ ਜ਼ਰੂਰ ਪਾਓ।

29. ਡੋਲ :
(ਉ) ਹਿੱਲਣਾ – ਰੱਸੀ ਉੱਪਰ ਟੰਗਿਆ ਮੇਰਾ ਦੁਪੱਟਾ ਡੋਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।
(ਅ) ਡਰਨਾ – ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਬੋਲ ਤੇ ਰਤਾ ਨਾ ਡੋਲ।
(ਈ) ਖੂਹ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣ ਵਾਲਾ ਭਾਂਡਾ – ਡੋਲ ਨਾਲ ਖੂਹ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢੋ।

30. ਤਰ :
(ਉ) ਤਰਨਾ – ਮੈਂ ਦਰਿਆ ਨੂੰ ਤਰ ਕੇ ਪਾਰ ਕੀਤਾ।
(ਅ ਇਕ ਫਲ – ਮੈਂ ਤਰ ਲੂਣ ਲਾ ਕੇ ਖਾਧੀ।
(ਈ) ਮੁਕਤ ਹੋਣਾ – ਨੇਕ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਆਦਮੀ ਤੁਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
(ਸ) ਖੁਸ਼ਕੀ ਰਹਿਤ – ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਵਿੱਚ ਮੌਸਮ ਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

31. ਤਾਰੇ :
(ਉ) ਲੋਹੇ ਦੀ ਤਾਰ – ਖੇਤ ਨੂੰ ਕੰਡੇਦਾਰ ਤਾਰ ਲਾ ਦਿਓ।
(ਆ) ਟੈਲੀਗ੍ਰਾਮ – ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਤਾਰ ਰਾਹੀਂ ਉਸ ਦੇ ਵਿਆਹ ਦੀ ਵਧਾਈ ਭੇਜੀ।
(ਈ) ਤਾਰਨਾ – ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਫੁੱਲ ਗੰਗਾ ਵਿੱਚ ਤਾਰ ਆਇਆ ਹੈ।
(ਸ) ਮੁਕਤ ਕਰਨਾ – ਗੁਰਮੁੱਖ ਆਪ ਵੀ ਤਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਤਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

32. ਦੌਰਾ :
(ੳ) ਇਕ ਵੱਡਾ ਭਾਂਡਾ – ਲਲਾਰੀ ਦੌਰੇ ਵਿੱਚ ਰੰਗ ਘੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ।
(ਆਂ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਹਮਲਾ – ਉਸਨੂੰ ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ।
(ਈ) ਸੈਰ – ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਦੌਰਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

33. ਧਾਰ :
(ੳ) ਮੱਝ ਦੀ ਧਾਰ – ਉਸ ਨੇ ਮੱਝ ਦੀ ਧਾਰ ਕੱਢੀ ਤੇ ਦੁੱਧ ਦੀ। ਬਾਲਟੀ ਭਰ ਲਈ।
(ਅ) ਪਾਣੀ ਦੀ ਧਾਰ – ਪਰਨਾਲੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਧਾਰ ਡਿਗ ਰਹੀ ਸੀ।
(ਈ) ਤਲਵਾਰ ਆਦਿ ਦਾ ਮੂੰਹ – ਤਲਵਾਰ ਦੀ ਧਾਰ ਬਹੁਤ ਤਿੱਖੀ ਹੈ।
(ਸ) ਲਿਆਉਣਾ – ਮੈਂ ਕਿਹਾ, ਤੂੰ ਜੋ ਕੁੱਝ ਮਨ ਵਿੱਚ ਧਾਰਨਾ ਹੈ, ਧਾਰ ਲੈ।

34. ਪੱਕਾ :
(ੳ) ਕੱਚੇ ਦਾ ਉਲਟ – ਇਹ ਅੰਬ ਪੱਕਾ ਹੈ।
(ਅ) ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਹੋਣਾ – ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਇਹ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਕਈ ਸਾਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਹੀ ਉਹ ਇਸ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੱਕਾ ਹੋਇਆ ਹੈ
(ਈ) ਲਾਲੀ, ਸੋਜ ਤੇ ਪਾਕ ਦਾ ਬਣਨਾ – ਮੇਰੀ ਉਂਗਲ ਦਾ ਪੋਟਾ ਪੱਕਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੈਂ ਇਹ ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।
(ਸ) ਵੱਡੀ ਉਮਰ ਦਾ – ਮੁੰਡਾ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਛੋਟਾ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਹੈ ਉਮਰ ਦਾ ਪੱਕਾ

35. ਪੱਟੀ :
(ਉ) ਤਖ਼ਤੀ – ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪੱਟੀ ਉੱਪਰ ਕਲਮ ਨਾਲ ਲਿਖਣ ਲਈ ਕਿਹਾ।
(ਆਂ) ਬਰਬਾਦ ਕੀਤੀ – ਮੁਸ਼ਟੰਡਿਆਂ ਦੀ ਪੱਟੀ ਸ਼ੀਲਾ ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਜੋਗੀ ਨਾ ਰਹੀ।
(ਇ) ਲੀਰ – ਮੈਂ ਜ਼ਖ਼ਮ ਉੱਪਰ ਪੱਟੀ ਬੰਨ੍ਹੀ।
(ਸ) ਵਾਲ ਸੁਆਰਨਾ – ਉਸ ਨੇ ਵਾਲ ਵਾਹ ਕੇ ਪੱਟੀਆਂ ਗੁੰਦ ਲਈਆਂ।

36. ਫੁੱਟ :
(ਉ) ਫਲ – ਫੁੱਟ ਦਾ ਸੁਆਦ ਫਿੱਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
(ਅ) ਅਜੋੜਤਾ – ਹਿੰਦੂ – ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਫੁੱਟ ਭਾਰਤ ਦੇ ਟੋਟੇ ਕਰਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣੀ।
(ਈ) ਉੱਗਣਾ – ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਬੀਜੇ ਕਣਕ ਦੇ ਦਾਣੇ ਫੁੱਟ ਪਏ ਹਨ !
(ਸ) ਨਿਕਲਣਾ – ਇੱਛਾਬਲ ਚਸ਼ਮਾ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਫੁੱਟ ਕੇ ਵਗਦਾ ਹੈ।

37. ਫੁੱਲ :
(ਉ) ਹੱਡੀਆਂ – ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਫੁੱਲ ਗੰਗਾ ਵਿੱਚ ਪਾਏ।
(ਅ) ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਣਾ – ਮੈਂ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਰਾ ਕੁ ਖੁਸ਼ਾਮਦ ਕੀਤੀ ਤੇ ਉਹ ਫੁੱਲ ਗਿਆ।
(ਇ) ਪੌਦੇ ਦਾ ਸੁੰਦਰ ਭਾਗ – – ਇਹ ਗੁਲਾਬ ਦਾ ਫੁੱਲ ਹੈ।
(ਸ) ਆਫਰਨਾ – ਹਵਾ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਪੇਟ ਫੁੱਲ ਗਿਆ।

38. ਬੋਲੀ
(ੳ) ਭਾਸ਼ਾ – ਸਾਡੀ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ।
(ਅ) ਕਹਿਣ ਲੱਗੀ – ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਬੋਲੀ, “ਮੈਂ ਅੱਜ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਜਾਵਾਂਗੀ।
(ਈ) ਤਾਅਨਾ – ਉਸ ਦੀ ਬੋਲੀ ਮੇਰਾ ਸੀਨਾ ਚੀਰ ਗਈ।
(ਸ) ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ – ਭੰਗੜੇ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਵੀ ਇਕ ਬੋਲੀ ਪਾਈ।

39. ਭਰ :
(ਉ) ਲਗਪਗ – ਮੈਨੂੰ ਸੇਰ ਭਰ ਆਟਾ ਦਿਓ।
(ਅ) ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ – ਮੈਂ ਤੇਰਾ ਸਾਰਾ ਨੁਕਸਾਨ ਭਰ ਦੇਵਾਂਗਾ।
(ਈ) ਪੱਕਣਾ – ਮੇਰਾ ਜ਼ਖ਼ਮ ਪਾਣੀ ਪੈ ਕੇ ਭਰ ਗਿਆ ਹੈ।
(ਸ) ਭਰਨਾ – ਬਾਲਟੀ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿਓ।

40. ਰੱਖ :
(ਉ) ਜੰਗਲ – ਚਰਵਾਹੇ ਰੱਖ ਵਿੱਚ ਪਸ਼ੂ ਚਾਰ ਰਹੇ ਹਨ।
(ਅ) ਰੱਖਣਾ – ਕਿਤਾਬ ਮੇਜ਼ ਉੱਪਰ ਰੱਖ ਦੇਹ।
(ਈ) ਤਵੀਤ – ਮੈਂ ਬੱਚੇ ਦੇ ਗਲ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਪਾਈ ਹੋਈ ਹੈ।
(ਸ) ਪਰਹੇਜ਼ – ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਰਾ ਤਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਰੱਖ ਰੱਖੋ, ਤੁਹਾਡਾ ਪੇਟ ਆਪੇ ਹੀ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।

41. ਲੜੇ :
(ਉ) ਡੰਗ ਮਾਰਨਾ – ਮੇਰੇ ਮੱਛਰ ਲੜ ਰਿਹਾ ਹੈ।
(ਅ ਝਗੜਾ ਕਰਨਾ – ਮੇਰਾ ਗੁਆਂਢੀ ਐਵੇਂ ਹੀ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਲੜ ਪਿਆ।
(ਈ) ਪੱਲਾ – ਵਹੁਟੀ ਨੂੰ ਲਾੜੇ ਦਾ ਲੜ ਫੜਾ ਕੇ ਘਰੋਂ ਤੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
(ਸ) ਪੱਗ ਦਾ ਲੜ – ਆਪਣੀ ਪੱਗ ਦਾ ਲੜ ਟੰਗ ਲਵੋ।

42. ਲਾਵਾਂ :
(ਉ) ਫੇਰੇ – ਭਾਈ ਨੇ ਲਾਵਾਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਮੁੰਡੇ ਕੁੜੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
(ਅ) ਮਾਰਾਂ – ਚੁੱਪ ਕਰੇਂਗਾ, ਜਾਂ ਲਾਵਾਂ ਤੇਰੇ ਥੱਪੜ। ਈ ਹੀਣਾ – ਉਹ ਇਕ ਅੱਖੋਂ ਲਾਵਾਂ ਹੈ।
(ਸ) ਰੱਸੀਆਂ – ਇਸ ਤੱਕੜੀ ਦੀਆਂ ਲਾਵਾਂ ਟੁੱਟਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹਨ।

43. ਵੱਟ :
(ੳ) ਗਰਮੀ – ਅੱਜ ਬੜਾ ਵੱਟ ਹੈ
(ਅ) ਬੰਨਾ – ਮੈਂ ਖੇਤ ਦੀ ਵੱਟ ਉੱਪਰ ਤੁਰ ਰਿਹਾ ਸਾਂ।
(ਈ) ਵਲ – ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਵੱਟ ਕੱਢੋ।
(ਸ) ਕਮਾਉਂਦਾ – ਉਹ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਚੰਗੇ ਪੈਸੇ ਵੱਟ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।
(ਹ) ਵੱਟਣਾ – ਸੂਤ ਲੈ ਕੇ ਰੱਸੀ ਵੱਟ।

44. ਵਾਰ :
(ਉ) ਦਿਨ – ਅੱਜ ਕੀ ਵਾਰ ਹੈ?
(ਅ ਹਮਲਾ – ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੇ ਉੱਪਰ ਤਲਵਾਰ ਦਾ ਵਾਰ ਕੀਤਾ।
(ਈ) ਕੁਰਬਾਨ ਕਰਨਾ – ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੇ ਧਰਮ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਆਪਣਾ ਸਿਰ ਵਾਰ ਦਿੱਤਾ।
(ਸ) ਵਾਰੀ – ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਸਮਝਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਝੂਠ ਨਾ ਬੋਲਿਆ ਕਰ।

45. ਵਾਹ :
(ਉ) ਯਤਨ – ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਵਾਹ ਲਾਈ ਹੈ, ਪਰ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ‘ ਬਣਿਆ
(ਆ) ਵਡਿਆਈ – ਉਸ ਦੀ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਵਾਹ – ਵਾਹ ਹੋ ਗਈ।
(ਈ) ਵਾਹੁਣਾ – ਦੱਬ ਕੇ ਵਾਹ ਤੇ ਰੱਜ ਕੇ ਖਾਹ

46. ਵੇਲ :
(ੳ) ਰੁੱਖਾਂ ਜਾਂ ਕੰਧਾਂ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹਨ ਵਾਲਾ ਪੌਦਾ – ਇਹ ਅੰਗੂਰ ਦੀ ਵੇਲ ਹੈ।
(ਆ) ਵਾਰਨਾ – ਖ਼ੁਸਰੇ ਨੇ ਮੇਰੇ ਦਿੱਤੇ ਦਸ ਰੁਪਇਆਂ ਦੀ ਵੇਲ ਕੀਤੀ।
(ਈ) ਵੇਲਣਾ – ਰੋਟੀ ਨੂੰ ਵੇਲ ਕੇ ਤਵੇ ‘ਤੇ ਪਾਓ।

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Bahute Shabda Di Tha Ek Shabd, Vyakarana ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB 8th Class Punjabi Grammar ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ (1st Language)

ਉੱਚਿਤ – ਠੀਕ, ਯੋਗ, ਸਹੀ।
ਉਜੱਡ – ਅੱਖੜ, ਗਵਾਰ, ਮੂਰਖ।
ਉੱਜਲ – ਸਾਫ਼, ਨਿਰਮਲ, ਸੁਥਰਾ।
ਉਸਤਤ – ਉਪਮਾ, ਸ਼ਲਾਘਾ, ਪ੍ਰਸੰਸਾ।
ਉਸਤਾਦ – ਅਧਿਆਪਕ, ਸਿੱਖਿਅਕ।
ਉਜਾਲਾ – ਚਾਨਣ, ਲੋਅ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਰੌਸ਼ਨੀ।
ਓਪਰਾ – ਬੇਗਾਨਾ, ਪਰਾਇਆ, ਬਾਹਰਲਾ, ਗੈਰ।
ਓੜਕ – ਅਮੀਰ, ਅੰਤ, ਛੇਕੜ।
ਉੱਤਮ – ਚੰਗਾ, ਸ਼ਟ, ਵਧੀਆ।
ਉੱਤੀ – ਤਰੱਕੀ, ਵਿਕਾਸ, ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਪ੍ਰਗਤੀ।

ਉਪਕਾਰ – – ਭਲਾਈ, ਨੇਕੀ, ਅਹਿਸਾਨ, ਮਿਹਰਬਾਨੀ।
ਉਪਯੋਗ – ਵਰਤੋਂ, ਲਾਭ, ਫ਼ਾਇਦਾ।
ਉੱਦਮ – ਉਪਰਾਲਾ, ਯਤਨ, ਕੋਸ਼ਿਸ਼।
ਉਦਾਸ – ਚਿੰਤਾਤੁਰ, ਫ਼ਿਕਰਮੰਦ, ਪਰੇਸ਼ਾਨ, ਨਿਰਾਸ਼, ਉਪਰਾਮ।
ਉਮੰਗ – ਤਾਂਘ, ਉਤਸ਼ਾਹ, ਇੱਛਾ, ਚਾਓ।
ਉਲਟਾ – ਮੂਧਾ, ਪੁੱਠਾ, ਵਿਰੁੱਧ।
ਊਣਹੋਛਾ, ਅਧੂਰਾ, ਅਪੂਰਨ ਹੈ ਅੱਡ – ਵੱਖ, ਅਲੱਗ, ਚੁਦਾ, ਭਿੰਨ।
ਅਕਲ – ਮੱਤ, ਸਮਝ, ਸਿਆਣਪ ਅੰਡਰ – ਭੇਦ, ਫ਼ਕ, ਵਿੱਥ।
ਅੱਖ – ਨੇਤਰ, ਨੈਣ, ਲੋਚਨ।
ਅਨਾਥ – ਯਤੀਮ, ਬੇਸਹਾਰਾ।
ਅਸਮਾਨ – ਅਕਾਸ਼, ਗਗਨ, ਅੰਬਰ, ਅਰਸ਼।
ਅੰਞਾਣਾ – ਨਿਆਣਾ, ਅਣਜਾਣ, ਬੇਸਮਝ, ਬੱਚਾ।
ਅਰਥ – ਭਾਵ, ਮਤਲਬ, ਮੰਤਵ, ਮਾਇਨਾ !
ਅਰੰਭ – ਆਦਿ, ਸ਼ੁਰੂ, ਮੁੱਢ, ਮੂਲ।
ਅਲੌਕਿਕ – ਅਲੌਕਾਰ, ਅਦਭੁਤ, ਅਨੋਖਾ, ਅਨੂਠਾ, ਬੇਮਿਸਾਲ।
ਅਮਨ – ਸ਼ਾਂਤੀ, ਚੈਨ, ਟਿਕਾਓ !
ਅਮੀਰ – ਧਨਵਾਨ, ਧਨਾਢ, ਦੌਲਤਮੰਦ।
ਅਜ਼ਾਦੀ – ਸੁਤੰਤਰਤਾ, ਸਵਾਧੀਨਤਾ, ਮੁਕਤੀ, ਰਿਹਾਈ।
ਆਥਣ – ਸ਼ਾਮ, ਸੰਝ, ਤਿਰਕਾਲਾਂ।
ਆਦਰ – ਮਾਣ, ਇੱਜ਼ਤ, ਵਡਿਆਈ, ਸਤਿਕਾਰ, ਆਓ – ਭਗਤ।
ਔਖ – ਬਿਪਤਾ, ਕਠਿਨਾਈ, ਦੁੱਖ, ਸਮੱਸਿਆ, ਰੁਕਾਵਟ, ਅੜਚਨ !
ਇਸਤਰੀ – ਤੀਵੀਂ, ਨਾਰੀ, ਜ਼ਨਾਨੀ, ਔਰਤ, ਮਹਿਲਾ, ਤੀਮਤ, ਰੰਨ, ਬੀਬੀ।

ਇਕਰਾਰ – ਕੌਲ, ਵਚਨ, ਪ੍ਰਣ, ਪ੍ਰਤਿੱਗਿਆ।
ਇੱਛਾ – ਤਾਂਘ, ਚਾਹ, ਉਮੰਗ, ਉਤਸ਼ਾਹ !
ਇਨਸਾਨ – ਆਦਮੀ, ਬੰਦਾ, ਮਨੁੱਖ, ਪੁਰਖ, ਮਰਦ, ਮਾਨਵ।
ਸਸਤਾ – ਸੁਵੱਲਾ, ਹਲਕਾ, ਮਾਮੂਲੀ, ਹੌਲਾ, ਆਮ।
ਸਹਾਇਤਾ – ਮਦਦ, ਹਮਾਇਤ, ਸਮਰਥਨ ਸਬਰ – ਸੰਤੋਖ, ਤ੍ਰਿਪਤੀ, ਟਿਕਾਉ, ਧੀਰਜ, ਰੱਜ।
ਸਰੀਰ – ਤਨ, ਦੇਹ, ਜਿਸਮ, ਬਦਨ, ਜੁੱਸਾ, ਕਾਇਆ, ਵਜੂਦ।
ਸੰਕੋਚ – ਸੰਗ, ਝਿਜਕ, ਸ਼ਰਮ, ਲੱਜਿਆ।
ਸਭਿਅਤਾ – ਤਹਿਜ਼ੀਬ, ਸਿਸ਼ਟਾਚਾਰ !
ਸਵਾਰਥ – ਰੀਂ, ਮਤਲਬ, ਗ਼ਰਜ਼।
ਸੂਖ਼ਮ – ਬਰੀਕ, ਨਾਜ਼ੁਕ, ਪਤਲਾ ਸੰਜੋਗ – ਮੇਲ, ਸੰਗਮ, ਢੋ, ਸਮਾਗਮ।
ਸੰਤੋਖ – ਸਬਰ, ਰੱਜ, ਤ੍ਰਿਪਤੀ।
ਸਾਫ਼ – ਉੱਜਲ, ਨਿਰਮਲ, ਸਵੱਛ ਸੂਰਬੀਰ – ਬਹਾਦਰ, ਵੀਰ, ਸੂਰਮਾ, ਬਲਵਾਨ, ਦਲੇਰ, ਯੋਧਾ, ਵਰਿਆਮ !
ਸੋਹਣਾ – ਸੁੰਦਰ, ਖੂਬਸੂਰਤ, ਮਨੋਹਰ, ਹੁਸੀਨ, ਸ਼ਾਨਦਾਰ।
ਹੁਸ਼ਿਆਰ – ਸਾਵਧਾਨ, ਚੁਕੰਨਾ, ਸਜੱਗ, ਚਤਰ, ਚਲਾਕ, ਸੁਜਾਨ।
ਹਵਾ – ਪੌਣ, ਸਮੀਰ, ਵਾਯੂ ਕਮਜ਼ੋਰ – ਮਾੜਾ, ਨਿਰਬਲ, ਪਤਲਾ, ਮਾੜਕੁ।
ਖੁਸ਼ੀ – ਸੰਨਤਾ, ਆਨੰਦ, ਸਰੂਰ।
ਗ਼ਰੀਬੀ – ਕੰਗਾਲੀ, ਥੁੜ੍ਹ, ਨਿਰਧਨਤਾ।
ਖ਼ਰਾਬ – ਰੀਦਾ, ਮੰਦਾ, ਭੈੜਾ, ਬੁਰਾ।
ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ – ਮਹਿਕ, ਸੁਗੰਧ। ਗੁੱਸਾ – ਨਰਾਜ਼ਗੀ, ਕ੍ਰੋਧ, ਕਹਿਰ।
ਚਾਨਣ – ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਰੌਸ਼ਨੀ, ਲੋ, ਉਜਾਲਾ।

ਛੋਟਾ – ਅਲਪ, ਨਿੱਕਾ, ਲਘੂ।
ਜਾਨ – ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਜੀਵਨ, ਪਾਣ, ਜਿੰਦ।
ਜਿਸਮ – ਦੇਹ, ਬਦਨ, ਸਰੀਰ, ਤਨ, ਜੁੱਸਾ, ਕਾਇਆਂ, ਵਜੂਦ।
ਠਰੂਮਾਂ – ਸਬਰ, ਧੀਰਜ, ਸ਼ਾਂਤੀ, ਟਿਕਾਓ।
ਠੀਕ – ਸਹੀ, ਦਰੁਸਤ, ਉੱਚਿਤ, ਢੁੱਕਵਾਂ, ਯੋਗ।
ਤਾਕਤ – ਬਲ, ਸਮਰੱਥਾ, ਸ਼ਕਤੀ, ਜ਼ੋਰ।
ਤਰੱਕੀ – ਵਿਕਾਸ, ਉੱਨਤੀ, ਵਾਧਾ, ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ।
ਦੋਸਤਾਂ – ਮਿੱਤਰਤਾ, ਯਾਰੀ, ਸੱਜਣਤਾਂ।
ਧਰਤੀ – ਜ਼ਮੀਨ, ਭੋਇੰ, ਭੂਮੀ, ਪਿਥਵੀ ਨੂੰ
ਨਿਰਧਨ – ਗਰੀਬ, ਕੰਗਾਲ, ਤੰਗ, ਥੁੜਿਆ।
ਨਿਰਮਲ – ਸਾਫ਼, ਸ਼ੁੱਧ, ਸੁਥਰਾ।
ਪਤਲਾ – ਮਾੜਾ, ਦੁਰਬਲ, ਕੋਮਲ, ਕਮਜ਼ੋਰ, ਬਰੀਕ ਬਹਾਦਰ – ਵੀਰ, ਸੂਰਮਾ, ਦਲੇਰ, ਬਲਵਾਨ, ਵਰਿਆਮ।
ਮੰਤਵ – ਮਨੋਰਥ, ਉਦੇਸ਼, ਨਿਸ਼ਾਨਾ, ਆਸ਼ਾ !
ਮਿੱਤਰ – ਦੋਸਤ, ਯਾਰ, ਆੜੀ, ਸੱਜਣ, ਬੇਲੀ।
ਮੀਂਹ – ਵਰਖਾ, ਬਰਸਾਤ, ਬਾਰਸ਼।
ਵਚਨ – ਕੌਲ, ਇਕਰਾਰ, ਤਿੱਗਿਆ, ਪ੍ਰਣ।
ਸ਼ਰਮ – ਸੰਕੋਚ, ਲੱਜਿਆ, ਸੰਗ, ਝਿਜ਼ਕ। ਸ਼ਾਮ – ਤ੍ਰਿਕਾਲਾਂ, ਸੰਝ, ਆਥਣ।
ਖ਼ਰਾਬ – ਗੰਦਾ, ਮੰਦਾ, ਭੈੜਾ, ਬੁਰਾ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ – ਪ੍ਰਸੰਨਤਾ, ਅਨੰਦ, ਸਰੂਰ।
ਜ਼ਿੰਦਗੀ – ਜਾਨ, ਜੀਵਨ, ਪ੍ਰਣ।
ਫ਼ਿਕਰ – ਚਿੰਤਾ, ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ, ਸੋਚ !

ਮਦਦ – ਸਹਾਇਤਾ, ਹਮਾਇਤ, ਸਮਰਥਨ।
ਵੈਰੀ – ਵਿਰੋਧੀ, ਦੁਸ਼ਮਣ, ਸ਼ਤਰੂ। ਵਰਖਾ – ਮੀਂਹ, ਬਾਰਸ਼, ਬਰਸਾਤ।
ਵਿਛੋੜਾ – ਜੁਦਾਈ, ਅਲਹਿਦਗੀ।

ਪਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਜੱਟ ਬਣਾਓ
ਉਪਕਾਰ, ਅਸਮਾਨ, ਇਸਤਰੀ, ਜ਼ਮੀਨ, ਭਲਾਈ, ਅਕਾਸ਼, ਕਮਜ਼ੋਰ, ਔਰਤ, ਧਰਤੀ, ਨਿਰਬਲ।
ਉੱਤਰ :

• ਉਪਕਾਰ – ਭਲਾਈ
• ਅਸਮਾਨ – ਅਕਾਸ਼
• ਇਸਤਰੀ – ਔਰਤ
• ਜ਼ਮੀਨ – ਧਰਤੀ
• ਕਮਜ਼ੋਰ – ਨਿਰਬਲ।

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Bahute Shabda Di Tha Ek Shabd, Vyakarana ਬਹੁਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਇਕ-ਸ਼ਬਦ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB 8th Class Punjabi Grammar ਬਹੁਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਇਕ-ਸ਼ਬਦ (1st Language)

1. ਉਹ ਥਾਂ ਜਿੱਥੇ ਪਹਿਲਵਾਨ ਘੋਲ ਕਰਦੇ ਹਨ – ਅੱਖਾੜਾ
2. ਉਹ ਪਾਠ ਜੋ ਅਰੰਭ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਅਰੁੱਕ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ – ਅਖੰਡ-ਪਾਠ
3. ਉਹ ਥਾਂ ਜੋ ਸਭ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਹੋਵੇ – ਸ਼ਾਮਲਾਟ
4. ਉਹ ਪੁਸਤਕ ਜਿਸ ਵਿਚ ਲਿਖਾਰੀ ਨੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਲਿਖੀ ਹੋਵੇ – ਜੀਵਨੀ
5. ਉਹ ਪੁਸਤਕ ਜਿਸ ਵਿਚ ਲਿਖਾਰੀ ਵਲੋਂ ਆਪਣੀ ਜੀਵਨੀ ਲਿਖੀ ਹੋਵੇ – ਸ਼ੈਜੀਵਨੀ
6. ਉਹ ਮੁੰਡਾ ਜਾਂ ਕੁੜੀ ਜਿਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਨਾ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ – ਕੁਆਰਾ/ਕੁਆਰੀ
7. ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਜੋ ਹੱਥ ਨਾਲ ਮੂਰਤਾਂ (ਤਸਵੀਰਾਂ) ਬਣਾਵੇ – ਚਿਤਰਕਾਰ
8. ਉਹ ਅਖ਼ਬਾਰ ਜੋ ਹਫ਼ਤੇ ਬਾਅਦ ਨਿਕਲੇ – ਸਪਤਾਹਿਕ
9. ਉਹ ਥਾਂ ਜਿੱਥੋਂ ਚਾਰੇ ਪਾਸਿਆਂ ਵਲ ਰਸ੨ਤੇ ਨਿਕਲਦੇ ਹੋਣ – ਚੁਰਸਤਾਂ
10. ਉਹ ਧਰਤੀ ਜਿੱਥੇ ਦਰ ਤਕ ਰੇਤ ਹੀ ਰੇਤ ਹੋਵੇ – ਮਾਰੂਥਲ

11. ਉੱਚੇ ਤੇ ਸੁੱਚੇ ਆਚਰਨ ਵਾਲਾ – ਸਦਾਚਾਰੀ
12. ਆਗਿਆ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨ ਵਾਲਾ – ਆਗਿਆਕਾਰੀ
13. ਉਹ ਥਾਂ ਜਿੱਥੇ ਘੋੜੇ ਬੱਝਦੇ ਹੋਣ – ਤਬੇਲਾ
14. ਉਹ ਧਰਤੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਫ਼ਸਲ ਨਾ ਉਗਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੋਵੇ – ਬੰਜਰ
15. ਆਪਣਾ ਉੱਲੂ ਸਿੱਧਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ – ਸਵਾਰਥੀ
16. ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ – ਆਪਹੁਦਰਾ
17. ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ – ਸਾਹਿਤਕਾਰ
18. ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ – ਕਹਾਣੀਕਾਰ
19. ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ – ਕਵੀ/ਕਵਿਤਰੀ
20. ਚਰਖਾ ਕੱਤਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਇਕੱਠ – ਤਿੰਝਣ
21. ਚਾਰ ਪੈਰਾਂ ਵਾਲਾ ਜਾਨਵਰ – ਚੁਪਾਇਆ
22. ਸੋਨੇ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦਾ ਵਪਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ – ਸਰਾਫ਼
23. ਕੰਮ ਤੋਂ ਜੀਅ ਚੁਰਾਉਣ ਵਾਲਾ ਕੰਮ – ਚੋਰ
24. ਜਿਹੜਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਮੰਨੇ – ਆਸਤਕ
25. ਜਿਹੜਾ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਨਾ ਮੰਨੇ – ਨਾਸਤਕ
26. ਜਿਹੜਾ ਕਿਸੇ ਦੀ ਕੀਤੀ ਨੇਕੀ ਨਾ ਜਾਣੇ – ਅਕ੍ਰਿਤਘਣੇ
27. ਜਿਹੜਾ ਬੋਲ ਨਾ ਸਕਦਾ ਹੋਵੇ – ਗੂੰਗਾ
28. ਜਿਹੜਾ ਸਾਰੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੋਵੇ ਸਰਬ – ਸ਼ਕਤੀਮਾਨ
29. ਜਿਹੜਾ ਕੋਈ ਵੀ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰੇ – ਵਿਹਲੜ/ਨਿਕੰਮਾ
30. ਜਿਹੜਾ ਕਦੇ ਨਾ ਥੱਕੇ – ਅਣਥੱਕ

31. ਜਿਹੜਾ ਕਦੇ ਨਾ ਟੁੱਟੇ – ਅਟੁੱਟ
32. ਜਿਹੜਾ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰੇ – ਖੋਜੀ
33. ਜਿਹੜਾ ਕੁੱਝ ਵੱਡਿਆਂ ਵਡੇਰਿਆਂ ਕੋਲੋਂ ਮਿਲੇ – ਵਿਰਸਾ
34. ਜਿਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਪੜਿਆ ਨਾ ਹੋਵੇ – ਅਨਪੜ੍ਹ
35. ਜਿਹੜਾ ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਗ਼ਦਾਰੀ ਕਰੇ – ਦੇਸ਼-ਧ੍ਰੋਹੀ/ਗੱਦਾਰ
36. ਜਿਹੜਾ ਬਹੁਤੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦਾ ਹੋਵੇ – ਗਾਲੜੀ
37. ਜਿਹੜੇ ਗੁਣ ਜਾਂ ਔਗੁਣ ਜਨਮ ਤੋਂ ਹੋਣ – ਜਮਾਂਦਰੂ
38. ਜਿਹੜਾ ਬੱਚਾ ਘਰ ਵਿਚ ਸਭ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ – ਜੇਠਾ
39. ਜਿਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਪੱਖਪਾਤ ਨਾ ਕਰੇ – ਨਿਰਪੱਖ
40. ਜਿਹੜੇ ਮਨੁੱਖ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਹੋਏ ਹੋਣ – ਸਮਕਾਲੀ
41. ਜਿਸ ਨੇ ਧਰਮ ਜਾਂ ਦੇਸ – ਕੌਮ ਲਈ ਜਾਨ ਕੁਰਬਾਨ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇ – ਸ਼ਹੀਦ
42. ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਹਰਮਨ – ਪਿਆਰਾ
43. ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾ ਬਿਆਨ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੋਵੇ – ਅੰਕਹਿ
44. ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਕਹੀ ਹੋਈ ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਦਾ ਉੱਕਾ ਅਸਰ ਨਾ ਹੋਵੇ – ਢੀਠ
45. ਜਦੋਂ ਮੀਂਹ ਨਾ ਪਵੇ ਜਾਂ ਮੀਂਹ ਦੀ ਘਾਟ – ਹੋਵੇ
46. ਜਿਸ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਰਥ ਹੋਣ – ਸਾਰਥਕ
47. ਜਿਸ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਕੋਈ ਅਰਥ ਨਾ ਨਿਕਲਦੇ ਹੋਣ – ਨਿਰਾਰਥਕ
48. ਜੋ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦਾ ਭਲਾ ਕਰੇ – ਪਰਉਪਕਾਰੀ
49. ਜੋ ਬੇਮਤਲਬ ਖ਼ਰਚ ਕਰੇ – ਖ਼ਰਚੀਲਾ
50. ਜੋ ਆਪ ਨਾਲ ਬੀਤੀ ਹੋਵੇ – ਹੱਡ – ਬੀਤੀ

51. ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਨਾਲ ਬੀਤੀ ਹੋਵੇ – ਜੱਗ – ਬੀਤੀ
52. ਪੰਡ ਦੇ ਝਗੜਿਆਂ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸਭਾ – ਪੰਚਾਇਤ
53. ਜਿੱਥੇ ਰੁਪਏ ਪੈਸੇ ਜਾਂ ਸਿੱਕੇ ਬਣਾਏ ਜਾਣ – ਟਕਸਾਲ
54. ਹੋ ਸਹਿਣ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੋਵੇ – ਅਸਹਿ
55. ਜੋ ਪੈਸੇ ਕੋਲ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਖ਼ਰਚ ਨਾ ਕਰੇ – ਕੰਜੂਸ
56. ਪੈਦਲ ਸਫ਼ਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ – ਪਾਂਧੀ
57. ਪਿਉ ਦਾਦੇ ਦੀ ਗੱਲ ਪਿਤਾ – ਪੁਰਖੀ
58. ਨਾਟਕ ਜਾਂ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇਖਣ ਵਾਲਾ – ਦਰਸ਼ਕ
59. ਯੋਧਿਆਂ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਵਿਚ ਲਿਖੀ ਗਈ ਬਿਰਤਾਂਤਕ ਕਵਿਤਾ – ਵਾਰ
60. ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਲਾ ਕੇ ਕਹੀ ਗੱਲ – ਮਿਹਣਾ/ਟਕੋਰ
61. ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਨਿਡਰਤਾ ਨਾਲ ਲੜਨ ਵਾਲਾ – ਸੂਰਮਾ
62. ਭਾਸ਼ਨ ਜਾਂ ਗੀਤ – ਸੰਗੀਤ ਸੁਣਨ ਵਾਲਾ – ਸਰੋਤਾ
63. ਨਾਟਕ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ – ਨਾਟਕਕਾਰ
64. ਨਾਵਲ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ – ਨਾਵਲਕਾਰ
65. ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਆਜ ਉੱਤੇ ਰੁਪਏ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ – ਸ਼ਾਹੂਕਾਰ
66. ਲੱਕੜਾਂ ਕੱਟਣ ਵਾਲਾ – ਲੱਕੜਹਾਰਾ
67. ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਰਾਏ – ਸਰਬ – ਸੰਮਤੀ
68. ਭਾਰਤ ਦਾ ਵਸਨੀਕ – ਭਾਰਤੀ
69. ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਵਸਨੀਕ – ਪੰਜਾਬੀ/ਪੰਜਾਬਣ
70. ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧਾਂ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸਭਾ – ਲੋਕ – ਸਭਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਇਕ – ਇਕ ਢੁੱਕਵਾਂ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖੋ
(ਉ) ਜਿਹੜਾ ਰੱਬ ਨੂੰ ਮੰਨਦਾ ਹੋਵੇ।
(ਅ) ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ।
(ਈ) ਹਰ ਇਕ ਨੂੰ ਪਿਆਰਾ ਲੱਗਣ ਵਾਲਾ।
(ਸ) ਚਰਖਾ ਕੱਤਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਇਕੱਠ।
(ਹ) ਜਿਹੜਾ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦਾ ਭਲਾ ਕਰੋ।
ਉੱਤਰ :
(ੳ) ਆਸਤਕ,
(ਅ) ਸਾਹਿਤਕਾਰ,
(ਈ) ਹਰਮਨ – ਪਿਆਰਾ,
(ਸ) ਤ੍ਰਿਵਣ,
(ਹ) ਪਰਉਪਕਾਰੀ।

Punjab State Board PSEB 10th Class Maths Book Solutions Chapter 1 ਵਾਸਤਵਿਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ Ex 1.2 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 10 Maths Chapter 1 ਵਾਸਤਵਿਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ Exercise 1.2

1. ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਦੇ ਗੁਣਨਫਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲਿਖੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
140
ਉੱਤਰ:
140 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ
= (2)² (35)
= (2)² (5) (7)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
156
ਉੱਤਰ:
156 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ।
= (2)² (39)
= (2)² (3) (13)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
3825
ਉੱਤਰ:
3825 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ
= (3)² (425)
= (3)² (5) (85)
= (3)² (5)² (17)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
5005
ਉੱਤਰ:
5005 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ
= (5) (1001)
= (5) (7) (143)
= (5) (7) (11) (13)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
7429
ਉੱਤਰ:
7429 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ
= (17) (437)
= (17) (19) (23)

2. ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆਂ ਜੋੜਿਆਂ ਦਾ HCF ਅਤੇ LCM ਪਤਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ ਕਿ ਦੋ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ = LCM × HCF ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
26 ਅਤੇ 91
ਉੱਤਰ:
26 ਅਤੇ 91 ਦੋ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ ।
26 ਅਤੇ 91 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ
26 = (2) (13)
ਅਤੇ 91 = (7) (13)
HCF (26, 91) = ਦੋਵਾਂ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀਆਂ ਘਾਤਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ
∴ HCF (26, 91) = 13
ਅਤੇ LCM (26, 91) = ਸਭ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਘਾਤਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ
= (2) (7) (13)
= 182
ਪੜਤਾਲ
L.C.M. (26, 91) × HCF (26, 91)
= (13) × (182)
= (13) × (2) × (91)
= (26) × (91)
= ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
510 ਅਤੇ 92
ਉੱਤਰ:
510 ਅਤੇ 92 ਦਿੱਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਹਨ । 510 ਅਤੇ 92 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ
510 = (2) (255)
= (2) (3) (85)
= (2) (3) (5) (17)
ਅਤੇ 92 = (2) (46) = (2)² (23)
HCF (510, 92) = ਦੋਵਾਂ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਦੀ | ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਘਾਤਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ
LCM (510, 92) = ਸਭ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਘਾਤਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ
= (2)² (3) (5) (17) (23)
= 23460
ਪੜਤਾਲ :
LCM (510, 92) × HCF (510, 92)
= (2) (23460)
= (2) × (2)² (3) (5) (17) (23)
= (2) (3) (5) (17) × (2)² (23)
= 510 × 92
= ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
336 ਅਤੇ 54
ਉੱਤਰ:
ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਿਖਿਆਵਾਂ 336 ਅਤੇ 54 ਹਨ । 336 ਅਤੇ 54 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ :
336 = (2) (168)
= (2) (2) (84)
= (2) (2) (2) (42)
= (2) (2) (2) (2) (21)
= (2)⁴ (3) (7)
ਅਤੇ , 54 = (2) (27)
= (2) (3) (9)
= (2) (3) (3) (3)
= (2) (3)³
HCF (336, 54) = ਦੋਵਾਂ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਘਾਤਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫ਼ਲ
= (2) (3) = (6)
LCM (336, 54) = ਦੋਵਾਂ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਘਾਤਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ
= (2)⁴ (3)³ (7)
= 3024
ਪੜਤਾਲ :
LCM (336, 54) × H.C.F. (336, 54)
= 6 × 3024
= (2) (3) × (2)⁴ (3)³ (7)
= (2)⁴ (3) (7) × (2) (3)³
= 336 × 54
= ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ

3. ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡਣ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ HCF ਅਤੇ LCM ਪਤਾ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
12, 15 ਅਤੇ 21
ਉੱਤਰ:
12, 15 ਅਤੇ 21 ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ:
12, 15 ਅਤੇ 21 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ
12 = (2) (6) = (2) (2) (3)
= (2)² (3) 15
= (3) (5)
21 = (3) (7)
HCF (12, 15 ਅਤੇ 21) = 3
LCM (12, 15 ਅਤੇ 21) = (2)² (3) (5) (7)
= 420

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
17, 23 ਅਤੇ 29
ਉੱਤਰ:
17, 23 ਅਤੇ 29 ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਹਨ 17, 23 ਅਤੇ 29 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ ।
17 = (17) (1)
23 = (23) (1)
29 = (29) (1)
HCF (17, 23 ਅਤੇ 29) = 1
LCM (17, 23 ਅਤੇ 29)
= 17 × 23 × 29
= 11339

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
8, 9 ਅਤੇ 25
ਉੱਤਰ:
ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ 8, 9 ਅਤੇ 25 ਹਨ । 8, 9 ਅਤੇ 25 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹਨ
8 = (2) (4) = (2) (2) (2)
= (2)³ (1)
9 = (3) (3)
= (3)² (1)
25 = (5) (5)
= (5)² (1)
HCF (8, 9 ਅਤੇ 25) = 1
LCM (8, 9 ਅਤੇ 25) = (2)³ (3)² (5)²
= 1800

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
HCF (306, 657) = 9 ਦਿੱਤਾ ਹੈ ।
LCM (306, 657) ਪਤਾ ਕਰੋ ।
ਉੱਤਰ:
657 = (3) (219) = (3) (3) (73)
= (3)² (73)
HCF (306, 657) = (3)² = 9.
∵ HCF × LCM
= ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਗੁਣਨਫਲ
∴ 9 × LCM (306, 657)
= 306 × 657
ਜਾਂ L.C.M. (306, 657) = \(\frac{306×657}{9}\)
= 34 × 657
= 22338

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਜਾਂਚ ਕਰੋ ਕਿ ਕੀ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤਿਕ ਸੰਖਿਆ n ਦੇ ਲਈ ਸੰਖਿਆ 6ⁿ ਅੰਕ ਸਿਫ਼ਰ (0) ਤੇ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ।
ਹੱਲ :
ਮੰਨ ਲਓ ਕਿ ਕਿਸੇ ਸੰਖਿਆ n ∈ N ਦੇ ਲਈ 6ⁿ ਅੰਕ 0 ਉੱਤੇ ਸਮਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
∴ 6ⁿ, 5 ਨਾਲ ਵਿਭਾਜਿਤ ਹੈ ।
ਪਰੰਤੂ 6 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ 2 ਅਤੇ 3 ਹਨ ।
∴ (6ⁿ ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ (2 × 3)ⁿ ਹਨ ।
⇒ ਇਸ ਤੋਂ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ 6″ ਦੇ ਅਭਾਜ ਗੁਣਨਖੰਡ ਵਿਚ 5 ਦੀ ਕੋਈ ਜਗ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
∵ ਅੰਕ-ਗਣਿਤ ਦੀ ਮੁਲਭੂਤ ਪਮੇਯ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰੇਕ ਭਾਜ ਸੰਖਿਆ ਨੂੰ ਅਭਾਜ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਗੁਣਨਫ਼ਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤੇ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸ ਕੂਮ ਵਿਚ ਹਨ ।
∴ ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਗ਼ਲਤ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ ਕੋਈ ਵੀ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤਿਕ ਸੰਖਿਆ n ਇਹੋ ਜਿਹੀ | ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ 6ⁿ ਸੰਖਿਆ 0 ਉੱਤੇ ਸਮਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ ਕਿ 7 × 11 × 13 + 13 ਅਤੇ 7 × 6 × 5 × 4 × 3 × 2 × 1 + 5 ਭਾਜ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਕਿਉਂ ਹਨ |
ਹੱਲ :
7 × 11 × 13 + 13 = 13 [7 × 11 + 1]
ਜੋ ਕਿ ਇਕ ਅਭਾਜ ਸੰਖਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ 13 ਇਸ ਦਾ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਭਾਜ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
(ਨਾਲ ਹੀ) 7 × 6 × 5 × 4 × 3 × 2 × 1 + 5
= 5 [7 × 6 × 4 × 3 × 2 × 1 + 1], ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਅਭਾਜ ਸੰਖਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ 5 ਇਸ ਦਾ ਗੁਣਨਖੰਡ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਭਾਜ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਕਿਸੇ ਖੇਡ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਚੱਕਰਾਕਾਰ ਰਸਤਾ ਹੈ । ਇਸ ਮੈਦਾਨ ਦਾ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਲਗਾਉਣ ਲਈ | ਪੀ ਨੂੰ 18 ਮਿੰਟ ਲਗਦੇ ਹਨ, ਜਦ ਕਿ ਇਸ ਮੈਦਾਨ ਦਾ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਰਵੀ ਨੂੰ 12 ਮਿੰਟ ਲਗਦੇ ਹਨ । ਮੰਨ ਲਉ ਕਿ ਉਹ ਦੋਨੋਂ ਇੱਕੋ ਹੀ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਇੱਕੋ ਹੀ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਚੱਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਕਿੰਨੇ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਰੂ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਮਿਲਣਗੇ ।
ਹੱਲ :
ਰਿੰਪੀ ਨੂੰ ਮੈਦਾਨ ਦਾ ਚੱਕਰ ਲਗਾਉਣ ਵਿੱਚ ਲਗਾ ਸਮਾਂ = 18 ਮਿੰਟ
ਰਵੀ ਨੂੰ ਮੈਦਾਨ ਦਾ ਚੱਕਰ ਲਗਾਉਣ ਵਿਚ ਲੱਗਾ ਸਮਾਂ = 12 ਮਿੰਟ
ਉਹ ਦੁਬਾਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ।
= LCM (18, 12)
ਹੁਣ 18 ਅਤੇ 12 ਦੇ ਅਭਾਜ ਗਣਨਖੰਡ ਹਨ ।
18 = (2) (9)
= (2) (3) (3)
= (2) (3)²
12 = (2) (6) = (2) (2) (3)
= (2)² (3)
LCM (18, 12) = (2)² (3)²
= 4 × 9 = 36
ਇਸ ਲਈ ਉਹ 36 ਮਿੰਟਾਂ ਬਾਅਦ ਦੁਬਾਰਾ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਵਾਲੀ ਜਗਾ ਉੱਤੇ ਮਿਲਣਗੇ ।

Punjab State Board PSEB 10th Class Maths Book Solutions Chapter 1 ਵਾਸਤਵਿਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ Ex 1.1 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 10 Maths Chapter 1 ਵਾਸਤਵਿਕ ਸੰਖਿਆਵਾਂ Exercise 1.1

1. ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਮ. ਸ. ਵ. (HCF) ਪਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਯੂਕਲਿਡ ਵੰਡ ਐਲਗੋਰਿਥਮ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
135 ਅਤੇ 225
ਉੱਤਰ:
135 ਅਤੇ 225 ਦਾ H.C.F. ਪਤਾ ਕਰਨਾ ।
ਪਗ 1. ਕਿਉਂਕਿ 225 > 135, ਅਸੀਂ 225 ਅਤੇ 135 ਤੇ ਯੂਕਲਿਡ ਮੇਯ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ :
225 = 135 × 1 + 90

ਪਗ 2. ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਕੀ 90 ≠ 0, ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ 135 ਅਤੇ 90 ਉੱਤੇ ਯੂਕਲਿਡ ਮੇਯਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰੋਯਗ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
135 = 90 × 1 + 45

ਪਗ 3. ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਕੀ 45 ≠ 0, ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ 90 ਅਤੇ 45 ਉੱਤੇ ਯੂਕਲਿਡ ਯਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
90 = 45 × 2 + 0
ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਕੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਇੱਥੇ ਖ਼ਤਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
∵ ਪਗ 3 ਵਿਚ ਭਾਜਕ 45 ਹੈ ।
∴ 90 ਅਤੇ 45 ਦਾ ਮ.ਸ.ਵ. (H.C.F.) 45 ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ 135 ਅਤੇ 225 ਦਾ H.C.F. 45 ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
196 ਅਤੇ 38220
ਉੱਤਰ:
196 ਅਤੇ 38220 ਦਾ H.C.F. ਪਤਾ ਕਰਨਾ ।
ਪਗ 1. ਕਿਉਂਕਿ 38220 > 196 ਹੈ, ਅਸੀਂ 196 ਅਤੇ 38220 ਉੱਤੇ ਯੂਕਲਿਡ ਪ੍ਰਮੇਯਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ :
38220 = 196 × 195 + 0
ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਕੀ 0 ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ | ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਬੰਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
∵ ਇਸ ਪਗ ਵਿਚ ਭਾਜਕ 196 ਹੈ ।
∴ 38220 ਅਤੇ 196 ਦਾ H.C.F. 196 ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ 38220 ਅਤੇ 196 ਦਾ H.C.F. 196 ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
867 ਅਤੇ 255.
ਉੱਤਰ:
867 ਅਤੇ 255 ਦਾ H.C.F. ਪਤਾ ਕਰਨਾ ।
ਪਗ 1. ਕਿਉਂਕਿ 867 > 255 ਹੈ, ਅਸੀਂ 867 ਅਤੇ 255, ਉੱਤੇ ਯੂਕਲਿਡ ਮੇਯਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
867 = 255 × 3 + 102

ਪਗ 2. ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਕੀ 102 ≠ 0 ਹੈ ਤਾਂ ਅਸੀਂ 255 ਅਤੇ | 102 ਉੱਤੇ ਯੂਕਲਿਡ ਮੇਯਕਾਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ :
255 = 102 × 2 + 51

ਪਗ 3. ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਕੀ 51 ≠ 0, ਤਾਂ ਅਸੀਂ 51 ਅਤੇ | 102, ਉੱਤੇ ਯੂਕਲਿਡ ਪ੍ਰਯਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ :
102 = 51 × 2 + 0
ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਕੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਇਸ ਲਈ | ਪ੍ਰਯੋਗ ਬੰਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ । |
∵ ਪਗ 3 ਦਾ ਭਾਜਕ 51 ਹੈ ।
∴ 102 ਅਤੇ 51 ਦਾ H.C.F. 51 ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ 867 ਅਤੇ 255 ਦਾ H.C.F.51 ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਦਿਖਾਉ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਧਨਾਤਮਕ ਟਾਂਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ 6q + 1 ਜਾਂ 6q + 3 ਜਾਂ 6q + 5 ਦੇ ਰੂਪ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
ਹੱਲ :
ਮੰਨ ਲਉ a ਇਕ ਧਨਾਤਮਕ ਟਾਂਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ । ਅਸੀਂ a ਅਤੇ b = 6 ਲਈ ਵੰਡ ਅਲਗੋਰਿਥਮ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
ਕਿਉਂਕਿ a ≤ r < 6 ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਬਾਕੀ 0, 1, 2, 3, 4, 5 ਹੈ ।
ਭਾਵ a ਸੰਖਿਆ 6q ਜਾਂ 6q +1, ਜਾਂ 6q +2,
ਜਾਂ 6q + 3, ਜਾਂ 6q +4, ਜਾਂ 6q +5 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ q ਭਾਗਫਲ ਹੈ ॥
ਕਿਉਂਕਿ a ਇਕ ਟਾਂਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ।
∴ ਇਹ 6q, 6q +2, 6q + 4 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ।
∴ ਸਾਰੇ 2 ਵਿਭਾਜਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ ਕੋਈ ਵੀ ਧਨਾਤਮਕ ਟਾਂਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ 6q + 1 ਜਾਂ 6q + 3 ਜਾਂ 6q + 5 ਦੇ ਰੁਪ ਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਕਿਸੇ ਪਰੇਡ ਵਿੱਚ 616 ਆਦਮੀਆਂ ਵਾਲੀ ਇਕ ਸੈਨਾ (ਆਰਮੀ ਦੀ ਟੁੱਕੜੀ ਨੇ 32 ਆਦਮੀਆਂ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਸੈਨਾ ਬੈਂਡ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਮਾਰਚ ਕਰਨਾ ਹੈ । ਦੋਹਾਂ ਸਮੂਹਾਂ ਨੇ ਬਰਾਬਰ ਗਿਣਤੀ ਵਾਲੇ ਸਤੰਭਾਂ (Columns) ਵਿਚ ਮਾਰਚ ਕਰਨਾ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਸਤੰਭਾਂ (Columns) ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਿਣਤੀ ਕਿੰਨੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਇਹ ਮਾਰਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਹੱਲ :
ਸੈਨਾ ਦੇ ਕੁੱਲ ਆਦਮੀ = 616 ਅਤੇ 32
(ਦੋਨਾਂ ਸਮੂਹਾਂ ਦਾ ਬੈਂਡ)
ਕਿਉਂਕਿ ਦੋਨਾਂ ਸਮੂਹਾਂ ਨੇ ਬਰਾਬਰ ਸਤੰਭਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਟੁੱਕੜੀਆਂ ਵਿਚ ਮਾਰਚ ਕਰਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਪਤਾ ਕਰਨੀ ਹੈ।
∴ ਟੁੱਕੜੀਆਂ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਿਣਤੀ
= 616 ਅਤੇ 32 ਦਾ H.C.F.
ਪਗ 1. ਕਿਉਂਕਿ 616 > 32, ਅਸੀਂ 616 ਅਤੇ 32 ਦੇ ਲਈ ਯੂਕਲਿਡ ਮੇਯਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ
616 = 32 × 19 + 8

ਪਗ 2. ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਕੀ 8 ≠ 0, ਅਸੀਂ 32 ਅਤੇ 8 ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਯੂਕਲਿਡ ਮੇਯਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ
32 = 8 × 4 + 0
ਕਿਉਂਕਿ ਹੁਣ ਬਾਕੀ ਸਿਫਰ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ।
∵ ਇਸ ਪਗ ਦਾ ਭਾਜਕ 8 ਹੈ ।
∴ 616 ਅਤੇ 32 ਦਾ H.C.F. 8 ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਖਿਆ ਜਿਸ ਵਿਚ ਮਾਰਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ 8 ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਯੂਕਲਿਡ ਵੰਡ ਪ੍ਰਮੇਯਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਦਿਖਾਉ ਕਿ ਕਿਸੇ ਧਨਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਦਾ ਵਰਗ, ਕਿਸੇ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਦੇ ਲਈ 3m ਜਾਂ 3m + 1 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
[ਸੰਕੇਤ : ਮੰਨ ਲਉ x ਕੋਈ ਧਨਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ | ਹੈ । ਹੁਣ ਇਹ 3q, 3q + 1 ਜਾਂ 3q + 2 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲਿਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹਰ ਇੱਕ ਦਾ ਵਰਗ ਕਰੋ ਅਤੇ ਦਿਖਾਉ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਵਰਗਾਂ ਨੂੰ 3m ਜਾਂ 3m +1 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ |]
ਹੱਲ :
ਮੰਨ ਲਉ x ਕੋਈ ਧਨਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸਿੱਖਿਆ ਹੈ ਤੱਦ ਇਹ 3q, 3q + 1, 3q + 2 ਦੇ ਰੂਪ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ :
ਜੇਕਰ x = 3q
ਦੋਵਾਂ ਪਾਸੇ ਵਰਗ ਕਰਨ ‘ਤੇ
(x)² = (3q)²
= 9q² = 3(3q²) = 3m
ਜਿੱਥੇ ਅ = 3q²
ਜਿੱਥੇ m ਵੀ ਇਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ
ਇਸ ਲਈ x² = 3m …. (1)
ਜੇਕਰ x = 3q + 1
ਦੋਵਾਂ ਪਾਸੇ ਵਰਗ ਕਰਨ ‘ਤੇ
x² = (3q + 1)²
x² = 9q² + 1 + 2 × 3q × 1
x² = 3 (3q² + 2q) + 1
x² = 3m + 1 …. (2)
ਜਿੱਥੇ m = 3q² + 2 ਅਤੇ ਅ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ । (1) ਅਤੇ (2) ਤੋਂ
x² = 3m, 3m + 1
ਇਸ ਲਈ, ਕਿਸੇ ਧਨਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਦਾ ਵਰਗ | ਕਿਸੇ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਦੇ ਲਈ 3m ਜਾਂ 3m + 1 ਦੇ ਰੂਪ | ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਯੂਕਲਿਡ ਵੰਡ ਪ੍ਰਮੇਯਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਦਿਖਾਉ | ਕਿ ਕਿਸੇ ਧਨਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਦਾ ਘਣ 9m, 9m + 1 ਜਾਂ 9m + 8 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਹੱਲ :
ਮੰਨ ਲਉ x ਕੋਈ ਧਨਾਤਮਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ਅਤੇ b = 3 ਹੈ ।
x = 3q + r
ਜਿੱਥੇ q ਭਾਗਫਲ ਹੈ ਅਤੇ r ਬਾਕੀ ਹੈ
0 ≤ r < 3
ਜੇਕਰ r = 0 ਤਾਂ x = 3q
ਜੇਕਰ r = 1 ਤਾਂ x = 3q + 1
ਜੇਕਰ r = 2 ਤਾਂ x = 3q + 2
x, 3q ਜਾਂ 3q + 1 ਜਾਂ 3q + 2 ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ ।
ਜੇਕਰ x = 3q
ਦੋਵਾਂ ਪਾਸੇ ਘਣ ਕਰਨ ‘ਤੇ
x³ = (3q)³
x³ = 27q³ = 9 (3q³) = 9q
ਜਿੱਥੇ m = 3q³ ਅਤੇ m ਇਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
x³ = 9m …… (1)
ਜੇਕਰ x = 3q + 1 ਦੋਵਾਂ ਪਾਸੇ ਘਣ ਕਰਨ ‘ਤੇ
x³ = (3q + 1)³
x³ = 27q³ + 27q² + 9q + 1
= 9 (3q³ + 3q² + q) + 1
= 9m + 1
ਜਿੱਥੇ m = 3q³ + 3q² + q ਅਤੇ ਇਹ ਇਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ।
ਦੁਬਾਰਾ x³ = 9m + 1 …. (2)
ਜੇਕਰ = 3q + 2
ਦੋਨੋਂ ਪਾਸੇ ਘਣ ਕਰਨ ‘ਤੇ
(x)³ = (3q + 2)³
= 27q³ + 54q² + 36q + 8
x³ = 9 (3q³ + 6q² + 4q) + 8
x³ = 9m + 8
ਜਿੱਥੇ m = 3q³ + 6q² + 4q
ਦੁਬਾਰਾ x³ = 9m + 8
(1) ਅਤੇ (2) ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ
x³, 9m, 9m +1, 9m + 8 ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ ।
ਇਸ ਲਈ 3 ਇਕ ਧਨਾਤਮਕ ਸੰਪੁਰਨ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ਜੋ । 9m ਜਾਂ 9m + 1 ਜਾਂ 9m + 8 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੈ ।

Punjab State Board PSEB 8th Class Punjabi Book Solutions Punjabi Grammar Shabda Jalam Vicom Sarathaka Sabada Lakana, Vyakarana ਸ਼ਬਦ-ਜਾਲ ਵਿਚੋਂ ਸਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਲੱਭਣਾ Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB 8th Class Punjabi Grammar ਸ਼ਬਦ-ਜਾਲ ਵਿਚੋਂ ਸਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਲੱਭਣਾ (1st Language)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦ ਜਾਲ (ਡੱਬਿਆਂ ਵਿਚੋਂ 20 ਸਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਲੱਭੋ –

ਉੱਤਰ :

1. ਪਿਆਰ,
2. ਨਿੰਦਕ,
3. ਆਪਣੀ,
4. ਸੁਆਦੀ,
5. ਬਾਂਦਰ,
6. ਨਜ਼ਰ,
7. ਕੁਰਸੀ,
8. ਸਕਦਾ,
9. ਕਲੇਜਾ,
10. ਚੰਦਰਾ,
11. ਅਖ਼ਬਾਰ,
12. ਸੰਸਾਰ,
13. ਜਾਮਣ,
14. ਘਟਨਾ,
15. ਪਹਿਲਾ,
16. ਪੁਸਤਕ,
17. ਘਰ,
18. ਸਾਰਾ,
19. ਸੁੰਦਰ,
20. ਜੰਗਲ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦ – ਜਾਲ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿਚੋਂ 20 ਸਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਲੱਭ –

ਉੱਤਰ :

1. ਫਲ,
2. ਰਗੜਨਾ,
3. ਸ਼ਹਿਦ,
4. ਸਾਫ਼,
5. ਸਤਰੰਗੀ,
6. ਤਿਤਲੀ,
7. ਪਰਵਾਹ,
8. ਚਾਹੁੰਦਾ,
9. ਸ਼ਰਾਰਤੀ,
10. ਖ਼ਰਗੋਸ਼,
11. ਫ਼ਜ਼ੂਲ,
12. ਖ਼ਰਚ,
13. ਹੰਕਾਰ,
14. ਰਾਜਾ,
15. ਕਬੂਤਰ,
16. ਚਮਚਾ
17. ਮਿੱਤਰ,
18. ਹਾਲਤ,
19. ਝੀਲ,
20. ਹਾਰਨਾ !

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦ – ਜਾਲ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿਚੋਂ 20 ਸਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਲੱਭ ਕੇ ਲਿਖੋ

ਉੱਤਰ :

1. ਅਨੰਦ,
2. ਰੁੱਸਣਾ,
3. ਧੋਖਾ,
4. ਕਥਾ,
5. ਧੁੱਪ,
6. ਸੁਨਹਿਰੀ,
7. ਪਿੰਜਰਾ,
8. ਸੁਨੇਹਾ,
9. ਆੜੀ,
10. ਮਗਰਮੱਛ,
11. ਤਿਰਕਾਲਾਂ,
12. ਸਲਾਹ,
13. ਹਲਦੀ,
14. ਤੁਹਾਨੂੰ,
15. ਇਕੱਲਾ,
16. ਸੁੰਦਰ,
17. ਮੋਤੀ,
18. ਪੰਜਾਬੀ,
19. ਕਿਆਰੀ,
20. ਵਹੁਟੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦ – ਜਾਲ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿਚੋਂ 20 ਸਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਲੱਭ

ਉੱਤਰ :

• ਬਜ਼ੁਰਗ,
• ਹਮੇਸ਼ਾ,
• ਬਹੁਤ,
• ਬਾਪੁ,
• ਜੀਵਨ,
• ਨਿਰਾਸ਼,
• ਖ਼ਜ਼ਾਨ,
• ਟੁਕੜਾ,
• ਮਿਹਨਤ,
• ਧਨ,
• ਬਚਪਨ,
• ਕਿਸਾਨ,
• ਬੁਲਾਇਆ,
• ਗਰ,
• ਸਿਆਣ,
• ਫ਼ਸਲ,
• ਜ਼ਮੀਨ,
• ਖੇਤ,
• ਸ਼ਹਿਰ,
• ਛਤਰੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦ – ਜਾਲ (ਡੱਬਿਆਂ ਵਿਚੋਂ 20 ਸਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਲੱਭ ਕੇ ਲਿਖੋ –

ਉੱਤਰ :

1. ਦੁੱਖ,
2. ਗਰਜਣ,
3. ਤਰਸ,
4. ਸ਼ਿਕਾਰੀ,
5. ਫੜਨਾ,
6. ਕਿਰਪਾ,
7. ਚੂਹੀ,
8. ਅਗਲਾ,
9. ਪੱਤਰ,
10. ਆਦਮੀ,
11. ਟੋਕਰੀ,
12. ਰੱਸੀਆਂ,
13. ਪਨੀਰ,
14. ਠੀਕਰੀਆਂ
15. ਭਰਨਾ,
16. ਮਿਹਰਬਾਨੀ,
17. ਬਾਹਰ,
18. ਜਲਦੀ,
19. ਗੁੱਸਾ,
20. ਨਫ਼ਰਤ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦ – ਜਾਲ (ਡੱਬਿਆਂ ਵਿਚੋਂ 20 ਸਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਲੱਭ :

ਉੱਤਰ :

1. ਭਾਰਤ,
2. ਅਧਿਆਪਕ,
3. ਕੱਪੜਾ,
4. ਸਿਰ,
5. ਲੜਾਈ,
6. ਨੌਕਰੀ,
7. ਸਰਹੱਦ,
8. ਕਮਰਾ,
9. ਸਫਲ,
10. ਛਿੜਕਣਾ,
11. ਤੋਲਣਾ,
12. ਪਾਕਿਸਤਾਨ,
13. ਮਾਰਨਾ,
14. ਕਰਤੁਤ,
15. ਜਲੰਧਰ,
16. ਵਿਆਹ,
17. ਨੁਮਾਇਸ਼,
18. ਅਗਵਾਈ,
19. ਜ਼ਰੂਰ,
20. ਨਿਯਤ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦ – ਜਾਲ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿਚੋਂ 20 ਸਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ –

ਉੱਤਰ :

1. ਮਾਤਾ,
2. ਮਿੱਤਰ,
3. ਜ਼ਰੂਰਤ,
4. ਸਹੇਲੀ,
5. ਸਫਲਤਾ,
6. ਸੁਗਾਤ,
7. ਕਹਾਣੀ,
8. ਵਧਾਈ,
9. ਜਵਾਬ,
10. ਦਰਵਾਜ਼ਾ,
11. ਠੱਕਰ,
12. ਰੈਫ਼ਰੀ,
13. ਵਿਸਲ,
14. ਤਿਉਹਾਰ,
15. ਮੈਦਾਨ,
16. ਆਮਦਨ,
17. ਸੁਆਦਲਾ,
18. ਫ਼ਸਲ,
19. ਸਕੂਲ,
20. ਖਿਡਾਰੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦ – ਜਾਲ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿਚੋਂ 20 ਸਾਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਲੱਭ :

ਉੱਤਰ :

1. ਕਣਕ,
2. ਕਿਤਾਬ,
3. ਪਕੌੜੇ,
4. ਸ਼ਬਦ,
5. ਐਤਵਾਰ,
6. ਪੁਸਤਕ,
7. ਦਰਿਆ,
8. ਘੋੜਾ,
9. ਭਾਸ਼ਾਂ,
10. ਤੰਦਰੁਸਤੀ,
11. ਪਿਆਰ,
12. ਨਹਿਰ,
13. ਸਤਿਕਾਰ,
14. ਲੜਾਈ,
15. ਫੁਰਤੀ,
16. ਨਿਗਰਾਨੀ,
17. ਪਾਣੀ,
18. ਜ਼ਿਆਦਾ,
19. ਬਿਲਕੁਲ,
20. ਬਾਰਸ਼।

Punjab State Board PSEB 7th Class Maths Book Solutions Chapter 15 ਠੋਸ ਆਕਾਰ ਦੀ ਕਲਪਨਾ MCQ Questions with Answers.

PSEB 7th Class Maths Chapter 15 ਠੋਸ ਆਕਾਰ ਦੀ ਕਲਪਨਾ MCQ Questions

1. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
ਦਿੱਤੇ ਠੋਸ ਲਈ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਹੈ :

(c) .
(d) ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ:

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
ਦਿੱਤੇ ਠੋਸ ਲਈ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਲੱਭੋ ।


(d) ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ।
ਉੱਤਰ:

2. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
ਚਿੱਤਰ ਦਾ ਨਾਮ ……….. ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
ਸ਼ੰਕੂ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
ਇੱਕ ਘਣ ਵਿਚ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ………… ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
12

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
ਇੱਕ ਘਣਾਵ ਵਿਚ ਫਲਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ……….. ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
6

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਫੁਲਕਾਂ ਵਿਚ ਕੁੱਲ ………… ਬਿੰਦੂ ਅੰਕਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ:
7

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
ਇੱਕ ਘਣ ਦੇ ਸਿਰੇ ………. ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ:
8

3. ਸਹੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ::

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
ਘਣ ਇਕ ਠੋਸ ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
ਸਹੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
ਸਮਤਲ ਚਿੱਤਰ ਤਿੰਨ ਪਸਾਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ:
ਗਲਤ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
ਆਇਤ ਇਕ ਸਮਤਲ ਚਿੱਤਰ ਹੈ ।
ਉੱਤਰ:
ਸਹੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
ਇੱਕ ਸਿਲੰਡਰ ਦੀ ਦੋ ਸਪਾਟ ਸੜ੍ਹਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ:
ਸਹੀ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
ਇੱਕ ਘਣ ਦੇ 12 ਕਿਨਾਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
ਉੱਤਰ:
ਸਹੀ

Punjab State Board PSEB 7th Class Maths Book Solutions Chapter 15 ਠੋਸ ਆਕਾਰ ਦੀ ਕਲਪਨਾ Ex 15.3 Textbook Exercise Questions and Answers.

PSEB Solutions for Class 7 Maths Chapter 15 ਠੋਸ ਆਕਾਰ ਦੀ ਕਲਪਨਾ Exercise 15.3

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.
ਦਿੱਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਵਿਚ ਘਣਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੱਸੋ :

ਉੱਤਰ:
(i) 6
(ii) 21
(iii) 32
(iv) 13.

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.
ਜੇ ਤਿੰਨ ਘਣ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਦੀ ਭੁਜਾ 2 ਸਮ ਹੈ, ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬਣੇ ਘਣਾਵ ਦਾ ਮਾਪ ਦੱਸੋ ।

ਹੱਲ:
ਲੰਬਾਈ 6 ਸਮ, ਚੌੜਾਈ 2 ਸਮ ਅਤੇ ਉਚਾਈ 2 ਸਮ ॥

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.
ਜੇ ਅਸੀਂ ਦਿੱਤੇ ਠੋਸਾਂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਬਣੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਦਾ ਆਕਾਰ ਦੱਸੋ ਅਤੇ ਰਫ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਓ ।

ਹੱਲ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਠੋਸਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਠੋਸ ਨੂੰ
(i) ਖੜ੍ਹਵੇਂ ਰੂਪ ਵਿੱਚ
(ii) ਲੇਟਵੇਂ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਦੁਸਾਰ ਕਾਟ (Cross section) ਦਾ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ।
(a) ਪਾਸਾ (Dice)
(b) ਵਰਗਾਕਾਰ ਪਿਰਾਮਿਡ
(c) ਗੋਲ ਤਰਬੂਜ਼
(d) ਚੱਕਰਾਕਾਰ ਪਾਈਪ
(e) ਇੱਟ
(f) ਆਈਸਕੀਮ ਕੋਨ :
ਹੱਲ :
(3) (a) ਵਰਗ, ਵਰਗ, (b) ਤ੍ਰਿਭੁਜ, ਵਰਗ, (c) ਚੱਕਰ, ਚੱਕਰ, (d) ਚੱਕਰ, ਆਇਤ, (e) ਆਇਤ, ਆਇਤ, (f) ਤ੍ਰਿਭੁਜ, ਚੱਕਰ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.
ਜੇ ਅਸੀਂ ਦਿੱਤੇ ਠੋਸਾਂ ਤੋਂ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਰੋਸ਼ਨੀ ਪਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਪਰਛਾਵੇਂ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਨਾਮ ਦੱਸੋ ਅਤੇ ਰਫ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਓ ।

ਹੱਲ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.
ਹੇਠਾਂ ਕੁਝ 3-D ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਰ ਦੇ ਦੇਖਣ ਤੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਦਰਸਾਏ ਹਨ । ਉਹਨਾਂ ਠੋਸਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰੋ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਹ ਪਰਛਾਵੇਂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ।ਉੱਤਰ ਇੱਕ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ।

ਹੱਲ:
(i) ਪਾਸਾ, ਚਾਕ ਡੱਬਾ ਆਦਿ ।
(ii) ਕਿਤਾਬ, ਫੋਨ, ਡੀਵੀਡੀ ਪਲੇਅਰ ਆਦਿ ।
(iii) ਕ੍ਰਿਕਟ ਗੇਂਦ, ਡਿਸਕ ਆਦਿ ।
(iv) ਜਨਮ-ਦਿਨ ਟੋਪੀ, ਆਈਸਕ੍ਰੀਮ ਕੋਨ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.
ਦਿੱਤੇ ਠੋਸਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲੇ, ਪਾਸੇ ਅਤੇ ਉੱਪਰ ਵਾਲੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਬਣਾਓ ।

ਹੱਲ:

8. ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (i).
ਦਿੱਤੇ ਠੋਸ ਵਿਚ ਘਣਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੱਸੋ :

(a) 12
(b) 10
(c) 9
(d) 8
ਉੱਤਰ:
(a) 12

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (ii).
ਉਪਰੋਕਤ ਚਿੱਤਰ ਨੂੰ 4 × 2 × 3 ਇਕਾਈਆਂ ਦਾ ਘਣਾਵ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿੰਨੇ ਇਕਾਈਆਂ ਘਣਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪਾਵੇਗੀ ?
(a) 11
(b) 12
(c) 13
(d) 14
ਉੱਤਰ:
(b) 12

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iii).
ਘਣਾਵ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹਵੇਂ ਕੱਟ ਨਾਲ ਬਣੇ ਦੁਸਾਰ ਕਾਟ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
(a) ਵਰਗ
(b) ਆਇਤ
(c) ਚੱਕਰ
(d) ਤਿਕੋਣ ।
ਉੱਤਰ:
(b) ਆਇਤ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (iv).
ਸ਼ੰਕੂ ਵਿੱਚ ਲੇਟਵੇਂ ਕੱਟ ਨਾਲ ਬਣੇ ਦੁਸਾਰ ਕਾਟ ਦਾ ਨਾਂ ਦੱਸੋ ।
(a) ਤਿਕੋਣ
(b) ਚੱਕਰ
(c) ਵਰਗ
(d) ਆਇਤ ।
ਉੱਤਰ:
(b) ਚੱਕਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ (v).
ਕਿਹੜੇ ਠੋਸ ਦਾ ਲਾਈਟ ਵਿਚ ਪਰਛਾਵਾਂ ਤ੍ਰਿਕੋਣ ਬਣਦਾ ਹੈ ?
(a) ਗੋਲ
(b) ਸਿਲੰਡਰ
(c) ਸ਼ੰਕੁ
(d) ਘਣ ।
ਉੱਤਰ:
(c) ਸ਼ੰਕੁ